MICHA� KUBACKI DO GRANIC PI�KNA (Z PRASY 2010) Ostatnio coraz cz�ciej pojawia�y si� sygna�y, �e do czego� takiego mo�e doj��. Holenderski dom mody Vadera Visa wystawi� jesienn� kolekcj� "Suicide". Powodem skandalu nie sta�y si� same stroje czy nawet nazwa kolekcji, lecz fakt, �e kreacje prezentowano na... prawdziwych, znajduj�cych si� w r�nym stadium rozk�adu zw�okach m�odych dziewcz�t. Poniewa� z oczywistych wzgl�d�w modelki nie mog�y si� porusza� o w�asnych si�ach, nad wybiegiem zainstalowano specjalne urz�dzenie. Modelki pojawia�y si� na scenie wisz�c na szubienicznych p�tlach, zatacza�y ko�o nad zdumion� publiczno�ci� i majestatycznie wraca�y do przebieralni. Jedna by�a do tego stopnia nadgni�a, �e na zakr�cie odpad�a jej g�owa i cuchn�cy kad�ub run�� na ogl�daj�cych. Jako naoczny �wiadek zdarzenia omal nie zemdla�em. Ale - co dziwne - w tej w�a�nie chwili na sali rozleg�y si� najg�o�niejsze oklaski. Samych stroj�w nie warto komentowa�; nawet ich tw�rca prawdopodobnie niewiele si� nimi zajmowa�. Musia� by� poch�oni�ty poszukiwaniem po kostnicach i prosektoriach odpowiednich - z trudem u�ywam tego s�owa - modelek. O tym, �e ludzko�� wesz�a na z�� drog�, tr�bi si� od dawna. Wiadomo nie od dzi�, �e Holandi� spotka� w�tpliwy zaszczyt bycia liderem tego wy�cigu. W wypadku mody zacz�o si� jednak w Stanach. Poniewa� czas jaki� interesowa�em si� tym tematem, proponuj� kr�tki rys historyczny. Niekt�rzy, poszukuj�c wyja�nienia, pr�buj� si�ga� g��boko w przesz�o��, a� do s�ynnego pieprzyka Cindy Crawford i z tego niewielkiego znamienia czyni� cezur�. Wydaje mi si� to naci�ganiem fakt�w. W istocie wszystko zacz�o si� pi�� lat temu. Dok�adnie wtedy zapomniana dzi�, w�wczas znajduj�ca si� w pierwszej pi��setce modelka - Adelaida Adams - uleg�a wypadkowi samochodowemu. Adams dozna�a obra�e� wewn�trznych, co je�li nie oznacza kresu �ycia, nie musi poci�ga� za sob� kresu kariery. Niestety - dozna�a r�wnie� poparze�. Nie by�y zbyt rozleg�e; lewa r�ka modelki zosta�a zeszpecona blizn�, zabarwion� przez stopione fragmenty samochodowej tapicerki. Chodzi�o jednak o kobiet�, kt�rej nieskazitelne cia�o zbli�a�o si� do idea�u pi�kna, by�o wzorcem. �lady operacji chirurgicznej, kt�rej nie da�oby si� unikn��, musia�y oznacza� po�egnanie z zawodem. Wkr�tce, fizycznie ca�kiem ju� zdrowa dziewczyna, znalaz�a si� na skraju za�amania nerwowego. Pom�c postanowi� jej sam wielki Gigi Alvarez, dla kt�rego pracowa�a najd�u�ej. Zaprosi� j� do prezentowania najnowszej kolekcji, nie wymagaj�c poddawania si� operacji. Spraw� nag�o�niono, pokaz poprzedzi�y wypowiedzi psycholog�w i lekarzy, doch�d przeznaczono na szczytny cel. Gigi zaprojektowa� dla Adams specjaln� kreacj�, kt�ra - cho� nie zakrywa�a ca�kiem blizn - jednak �agodzi�a szokuj�cy obraz. Odwraca�a od niego uwag�. Oczywi�cie publiczno��, znaj�c ca�� histori�, zgotowa�a Adelaidzie wspania�e przyj�cie. Recenzje te� okaza�y si� entuzjastyczne, wi�c nie sko�czy�o si� na jednym pokazie. Modelka kontynuowa�a prac�, a jej pozycja w rankingach znacznie si� poprawi�a. Wtedy na castingu jednej z pomniejszych agencji pojawi�a si� Molly Davis. Dziewczyna spe�nia�a wszystkie wymogi zawodu - by�a wysoka, szczup�a, doskonale zbudowana, �wietnie si� porusza�a, mia�a pi�kn� twarz smutnego dziecka. Pracownicy agencji zacierali r�ce z rado�ci. Ale gdy przysz�a kolej na wyst�pienie w stroju bikini okaza�o si�, �e praw� pier�, brzuch i udo Molly pokrywa blizna po oparzeniu. Widz�c reakcj� selekcjoner�w, Molly rozp�aka�a si�. Musia�o to by� wzruszaj�ce widowisko, gdy� zaproponowano jej jednak prac�; zacz�a wyst�powa� na prowincji, prezentuj�c suknie i stroje wieczorowe. Nie eksponowa�a kalectwa, wkr�tce jednak pojawi�y si� plotki, rozpuszczane prawdopodobnie przez zazdrosne kole�anki. Tutaj te� wa�n� rol� odegra� Gigi Alvarez. Gdy tylko dowiedzia� si� o Molly i zobaczy� jej zdj�cie (by� mo�e niekt�rzy jeszcze pami�taj� jej pi�kn� twarz), bez wahania zaproponowa� kontrakt. Oczywi�cie zmieniono jej imi�, wymy�lono romantyczn� historyjk� wypadku (naprawd� obla�a si� wrz�cym olejem jako kelnerka w restauracji fast food) i odt�d rami� w rami� z Adelaid� Adams pojawia�a si� jako Dorothy na najwa�niejszych wybiegach �wiata. Kiedy zdawa�o si�, �e granice ludzkiej tolerancji na szpetot� zosta�a osi�gni�te, pojawi�a si� Sybilla. J� chyba wszyscy powinni pami�ta� (pisz�c te s�owa mam przed sob� numer Vogue'a z jej twarz� i raz po raz przechodz� mnie dreszcze). Sybill� wylansowa� odwieczny wr�g Gigi Alveraza - Nazir Abchadov. Mimo pi�knego, nieskazitelnego cia�a, wszyscy zwracali uwag� na jej twarz, czy raczej na p� twarzy. Tyle tylko bowiem zosta�o po wypadku, kt�rego historii nie chc� pami�ta�. Do momentu zjawienia si� Sybilli kibicowa�em Adelaidzie i Dorothy. Wydawa�o mi si� czym� pi�knym i s�usznym przezwyci�anie ludzkich uprzedze�. My�l o wszystkich dziewczynach, kt�rym te modelki przywr�ci�y wiar� we w�asn� warto�� i u�atwi�y powr�t do normalno�ci, starcza�a za wyja�nienia i usprawiedliwienia. Jednak gdy zobaczy�em Sybill�, pomy�la�em, �e to ju� koniec - wi�cej po prostu nie mo�na zaakceptowa�. Podobnie Gigi Alvarez - nie podj�� wyzwania. Powr�ci� do normalnej mody i zwyk�ych modelek. Dorothy i Adelaida popad�y w zapomnienie. Wkr�tce zapomniano r�wnie� o Alvarezie. Szale�stwo jednak dopiero si� zacz�o. Abchadov ze sw� kolekcj� triumfowa�, Sybilla odnios�a gwa�towny, spektakularny sukces, zosta�a top modelk� roku. W�wczas pojawi�y si� na�ladowniczki. Ka�da z renomowanych agencji zatrudni�a przynajmniej jedn� dziewczyn� oszpecon� lub kalek�. �aden wi�kszy pokaz mody nie m�g� si� bez nich obej��. �owcy g��w przeczesywali kartoteki klinik chirurgii plastycznej w poszukiwaniu ciekawszych okaz�w. Dosz�o do tego, �e dziewcz�ta pragn�c zrobi� karier� zacz�y wykonywa� - w p�legalnych lub ca�kiem nielegalnych gabinetach - oszpecaj�ce zabiegi. Najcz�ciej preparowano sztuczne poparzenia twarzy, przebarwienia sk�ry, ale kilka bardziej zdesperowanych kandydatek posun�o si� do amputacji ko�czyn. Wzbudza�o to oczywi�cie rozmaite reakcje i wywo�ywa�o burzliwe dyskusje. Przewa�y�a opinia, �e arbitralne zakazy s� wi�kszym z�em od kalectwa. Na pocz�tku dbano jeszcze, by dziewczyny i ich przypad�o�ci mia�y jak�� fascynuj�c� histori�. Wzorem Alvareza, m�wiono o tolerancji, o przezwyci�aniu barier. Projektanci pr�bowali dopasowywa� stroje do blizn i kikut�w. Szybko jednak si� okaza�o, �e w wy�cigu wygrywaj� odwa�niejsi i pozbawieni skrupu��w. Coraz mniejsz� wag� przywi�zywano wi�c do kroju sukien, do ideologii akceptacji i otwarcia, do historii dziewczyn - liczy�y si� tylko szok i efekt. Poparzenia i kikuty zacz�y wkr�tce nudzi�. Zdawa�o si�, �e nic gorszego nie mo�na wymy�li� i osi�gni�to ostateczn� granic�. Wtedy na wybiegu pojawi�a si� Betty Wrinkled. Betty nie mia�a szczeg�lnych u�omno�ci. Wyr�nia�a j� tylko wiek, siedemdziesi�t cztery lata, a jej cia�o nosi�o wi�kszo�� znamion tego stanu. Betty osi�gn�a sukces. Szpetota staro�ci dostarczy�a po�ywki na kolejny sezon. P�niej zacz�to kombinowa�. Kalekie staruszki. Poparzone staruszki. Poparzone kalekie staruszki. M�ode dziewczyny z postarzonymi sztucznie cz�ciami cia�a. �wie�e rany na m�odych staruszkach z ci�k� nadwag�. �wiat mody pogr��y� si� w chaosie. Oczywi�cie, zupe�nie zapomniano o tym, co powinno by� najwa�niejsze - o strojach. Kawa� szmaty sta� si� pretekstem do wyprowadzenia na wybieg kolejnego monstrum. Tegoroczne wiosenne pokazy zdawa�y si� zwiastowa� pewn� nadziej�. Pojawi�o si� kilka w miar� normalnych dziewczyn, kilka kreacji, nad kt�rymi rzeczywi�cie kto� popracowa�. W li�cie do przyjaciela napisa�em tego lata: Gigi, chyba jednak osi�gn�li kres, mo�e jeszcze nie wszystko stracone... Wtedy zdarzy�o si� to, o czym pisz� na pocz�tku. Nie chce mi si� my�le�, co b�dzie dalej. Faktowi, �e rzecz sta�a si� w Holandii, nie przypisuj� wi�kszego znaczenia - tym razem nie mam ju� z�udze�, �e na tym si� sko�czy. Dziedzina sztuki, kt�rej jako krytyk po�wi�ci�em ca�e swoje �ycie, umar�a w zesz�ym miesi�cu w Amsterdamie. Zastanawiam si�, czy nie wyk�u� sobie oczu - nie mam ju� ochoty ogl�da� tego, co nas czeka. Micha� Kubacki 6