Strona 1 3URILORVRERZRFLZ003,GRURVá\FKG]LHFLDONRKROLNyZ''$ Strona 2 OHF]RQ\FKZ3=3 Alkoholizm i Narkomania, Tom 14, Nr 3, ss. 375-385 3UDFHSRJOGRZHLPRQRJUDILH 352),/262%2:2&,:003, '2526à<&+'=,(&,$/.2+2/,.Ï:''$ Strona 3  LECZONYCH W PZP Konstantinos Tsirigotis1:RMFLHFK*UXV]F]\VNL2 1 Poradnia Zdrowia Psychicznego Przychodni Lekarzy Specjalistów „ESKULAP” w Wieluniu 2 Katedra i KlinLND3V\FKLDWULL:$0ZàRG]L :67 3 )\FLH G]LHFL Z URG]LQDFK Z NWyU\FK Z\VW SXMH SUREOHP DONRKRORZ\ REILWXMH Z SU]\NUHZ\GDU]HQLDLV\WXDFMHWUXGQHQLHW\ONRREFL*DMFHOHF]F] VWRUyZQLH*SU]e- FL*DMFHPR*OLZRFLLFKPHFKDQL]PyZSU]\VWRVRZDZF]\FK Strona 4  Z powodu przykrycK Z\GDU]H ]ZL]DQ\FK ] VDP\P QDGX*\ZDQLHP DONRKROX przez rodzica (smutek, wstyd, cierpienie) lub z powodu doznanej przemocy fizycznej EG(SV\FKLF]QHMDQDZHWPROHVWRZDQLDVHNVXDOQHJRG]LHFLWHVWRVXMSHZQHVWUDWHJLH „psychologicznego przetrwania”. Najc] FLHM  Z\PLHQLD  VL  QDVW SXMFH W\SRZH strategie przetrwania: bohater roG]LQQ\ NR]LRá RILDUQ\ Z\U]XWHN Strona 5  ZVSRPDJDF] (dziecko-URG]LF Strona 6  PDVNRWND EáD]HQ Strona 7  L ]DJXELRQH G]LHFNR G]LHFNR ZH PJOH DQLRáHN niewidoczne dziecko). %RKDWHU URG]LQQ\ WR QDMF] FLHM QDMVWDUV]H G]LHFNR NWyUH UH]\JQXMH ] ZD*Q\FK RVRELVW\FK FHOyZ *\FLRZ\FK E\ JRG]Lü URG]LFyZ NV]WDáFLü PáRGV]H URG]HVWZR NRV]WHPZáDVQHJRDZDQVX]DZRGRZHJR Strona 8 QDNáDGDüQDVLHELHUR]OLF]QHREFL*HQLDE\ LQQL PLHOL O*HM .R]LRá  RILDUQ\ Z\U]XWHN Strona 9  MHVW WR G]LHFNR V]F]HJyOQLH QDUD*RQH QD QLV]F]FJU Ä7RSU]H]FLHELH´LRGSRZLDGDMFHQDWRQLHSRNRUQ\PEXQWHPSURZa- G]F\P Z VWURQ  PDUJLQHVX VSRáHF]QHJR SRV]XNXMH DSUREDW\ L RSDUFLD Z JUXSDFK UyZLHQLF]\FK QDVWDZLRQ\FK DQW\VSRáHF]QLH :VSRPDJDF] G]LHFNo-rodzic) to dziec- NR QDMEOL*V]H Z]RUX ZVSyáX]DOH*QLHQLD NWyUH SU]\MPXMH SRVWDZ  RSLHNXF] ZREHF RVRE\SLMFHMDNWyUHJRJáyZQ\P]DGDQLHPMHVWFKURQLüDONRKROLNDSU]HGSU]\NU\PL VNXWNDPLSLFLDSU]H]FRQLHZLDGRPLHVSU]\MDUR]ZRMRZLFKRURE\DQLHRWU]H(ZLHQLX F]áRZLHND 0DVNRWND EáD]HQ Strona 10  WR NWR SU]\PLOQ\ XURF]\ VSUDZQLH UR]áDGRZXMF\ QDSL FLDURG]LQQHSU]H]ZáDFLZHZ\SRZLHG]LDQ\GRZFLSOXEZáDFLZHÄUR]EURMHQLH´ WDW\ F]\ PDP\ GUDPDW PDVNRWNL SROHJD QD W\P *H QLNW MHM QLH WUDNWXMH SRZD*QLH zatracaJUDQLF PL G]\VHULRD*DUWHP=DJXELRQHG]LHFNRG]LHFNRZHPJOHDQLRáHN 375 Strona 11 .RQVWDQWLQRV7VLULJRWLV:RMFLHFK*UXV]F]\VNL QLHZLGRF]QH G]LHFNR Strona 12  WR NWR NRJR ZáDFLZLH QLH PD WR G]LHFNR Z\FRIDQH Z ZLDW VZRLFKIDQWD]MLZVZyMNFLNZNWyU\PJRZRJyOHQLHZLGDüWDNLHG]LHFLQLHVSUa- ZLDM *DGQ\FK NáRSRWyZ Z\FKRZDZF]\FK OHF] Z\VW SXMH X QLFK SRVW SXMFD DWURILD XPLHM WQRFLNRQWDNWXLZVSyá*\FLD]LQQ\PLOXG(PL Strona 13 :DUWR]DXZD*\ü*HZ WHMNROHMQRFLPQLHMZL FHMZ\VW SXMWHUROHXNROHjnego dziecka. 3R]DSU]\NU\PLZ\GDU]HQLDPL*\FLRZ\PLLnieprzyjemnymi emocjami, osoby uza- OH*QLRQH RG DONRKROX PRJ SU]HND]\ZDü VZRLP G]LHFLRP SHZQH VNáRQQRFL ELolo- JLF]QH L SV\FKRORJLF]QH Strona 14  GR QDGX*\ZDQLD VXEVWDQFML SV\FKRDNW\ZQ\FK 0LDQRZLFLH LVWQLHMH NRQFHSFMD JáRV]FD *H OXG]LH PRJ E\ü UyZQLH* QDUD*HQL QD QDGX*\ZDQLH VXEVWDQFML SV\FKRDNW\ZQ\FK ]H Z]JO GX QD ELRORJLF]Q SRGDWQRü SU]HND]\ZDQ GURJ JHQHW\F]Q :\VWSLHQLH X]DOH*QLHQLD RG DONRKROX MHVW F]WHURNURWQLH EDUG]LHM SUDZGRSRGREQHXSRWRPVWZDURG]LFyZRGQLHJRX]DOH*QLRQ\FKSRZ\*V]DSUDZLGáo- ZRüZ\VW SXMHQDZHWZWHG\NLHG\ELRORJLF]QHG]LHFLRVyEX]DOH*QLRQ\FKRGDONoho- OXVDGRSWRZDQHSU]H]URG]LQ\QLHX]DOH*QLRQH3RQDGWRZUyGG]LHFLNWyU\FKELROo- JLF]QLURG]LFHQLHVX]DOH*QLHQLRGDONRKROXQLHREVHUZXMHVL F] VWV]HJRZyVW So- ZDQLDX]DOH*QLHQLDSRDGRSFMLGRGRPyZZNWyU\FKSU]\EUDQLURG]LFHVX]aOH*QLHQL RGDONRKROX3RGZ\*V]RQHU\]\NRX]DOH*QLHQLDZ\QLNDáRE\]DWHP]ELROogicznej kon- VWUXNFML RVRE\ D QLH ] RGG]LDá\ZD URGRZLVNRZ\FK 1LH ZLDGRPR Z MDNL VSRVyE F]\QQLNL ELRORJLF]QH PRJ ]ZL NV]Dü SUDZGRSRGRELHVWZR F]\MHJR X]DOH*nienia. %\ü PR*H ZLHOH SU]\SDGNyZ QDGX*\ZDQLD VXEVWDQFML SV\FKRDNW\ZQ\FK VWanowi for- P  VDPROHF]HQLD RVRED XURG]RQD ] G\VIXQNFM GRW\F]F QHXURSU]HND(QLcWZD PR*H ZSHZQ\PPRPHQFLHRGNU\ü*HVXEVWDQFMHSV\FKRDNW\ZQHNRPSHQVXMWHQMHMGHIHNW biologiczny (9, 10, 34). = SRZRGX QLHGRFLJQL ü PHWRGRORJLF]Q\FK ZLHOX EDGD SRVWDQRZLRQR SU]HSUo- ZDG]Lü SRGáX*QH EDGDQLD WUZDMFH RG NLONXQDVWX GR NLONXG]LHVL FLX ODW NWyU\FK So- F]WHNSU]\SDGáQDSU]HáRPLHODW– 1940. Przez wiele lat poddawano badaniom SV\FKRORJLF]Q\P L SU]HOHG]RQR ORV\ GZyFK ZLHONLFK JUXS P *F]\]Q  GREU]H ZyZF]DV]DSRZLDGDMF\FKVL VWXGHQWyZRUD]P *F]\]QQLHMDNR]SU]HFLZOHJáe- JRELHJXQD]HVOXPVyZ%DGDQLDUR]SRF] WRVWRVXQNRZRZF]HQLHNLHGy jeszcze nie VWZLHUG]DQRXW\FKRVyEX]DOH*QLHQLDRGDONRKROXLWUZDá\OXEWUZDM Strona 15 GRSRF]WNyZ VWDURFL=SLHUZV]HMJUXS\RVyERN Strona 16 D]GUXJLHMJUXS\RVyERN Strona 17 Z SHZQ\P PRPHQFLH ]DF] áR QDGX*\ZDü DONRKROX 8VLáRZDQR VSUDZG]Lü FR Uy*QLáR RVRE\XNWyU\FKSRMDZLáVL SUREOHPDONRKRORZ\RGW\FKXNWyU\FKRQVL QLHSRMa- ZLá QLH VWZLHUG]RQR FHFK W]Z RVRERZRFL ÄDONRKRORZHM´ &L NWyU]\ QDGX*\ZDOL Uy*QLOLVL RGUHV]W\W\ONRSRGGZRPDZ]JO GDPLZLFKURG]LQDFKE\áRZL FHMDONo- holików i LFKSU]RGNRZLHSRFKRG]LOLJáyZQLH](XURS\3yáQRFQHM]ZáDV]F]D],UODn- GLL Strona 18 ]DWHPMHG\QZVSyOQFHFKZ\VW SXMFXDONRKROLNyZSU]HGSRZVWDQLHPXQLFK FKRURE\DONRKRORZHME\áDE\QLHEH]SLHF]QDSRGDWQRüQDDONRKRO Strona 19 :LQQHM SUDF\XVLáRZDQRRGSRZLHG]LHüQDS\WDQLHF]\QDSRGVWDZLHZ\QLNyZZQDU] G]LDFK VáX*F\FKGREDGDQLDRVRERZRFLX]\VNDQ\FKZZLHNXOPR*QDSU]HZLG]LHüSy( QLHMV]HSRZVWDQLHQDGX*\ZDQLDOXEX]DOH*QLHQLDRGDONRKROXZZLHNXO Wyniki w QLHM X]\VNDQH SRSLHUDM VWDQRZLVNR JáRV]FH *H SR]D RVRERZRFL DQW\VSRáHF]Q WUXGQRMHVWVWZLHUG]LüMHGQR]QDF]QLHSURILORVRERZRFL]ZL]DQ\]U\]\NLHPSRZVWa- QLDQDGX*\ZDQLDOXEX]DOH*QLHQLDRGDONoholu (31). 376 Strona 20 3URILORVRERZRFLZ003,GRURVá\FKG]LHFLDONRKROLNyZ''$ Strona 21 OHF]RQ\FKZ3=3 :\QLNLDNWXDOQLHSURZDG]RQ\FKEDGDZVND]XM*HX]DOH*QLHQLHRGDONRKROXpo- ZVWDMH Z Z\QLNX LQWHUDNFML F]\QQLNyZ JHQHW\F]Q\FK RVRERZRFLRZ\FK L URGRZi- VNRZ\FK Z W\P ZáDFLZRFL VXEVWDQFML SV\FKRDNW\ZQHM Strona 22  SRQLHZD* XMDZQLHQLH VL  JHQHW\F]QHM SUHG\VSR]\FML GR X]DOH*QLHQLD RG DONRKROX QLH PR*H QDVWSLü EH] Zy- XF]HQLDVL ]DFKRZDQLa, jakim jest spo*\ZDQLHDONRKROX Strona 23  =FDáSHZQRFLG\VIXQNFMDURG]LQQDZG]LHFLVWZLHPR*HZ\ZU]HüQLHNRU]\VWQ\ ZSá\ZQDSy(QLHMV]HGRZLDGF]HQLD*\FLRZHLQDSU]\VWRVRZDQLHX''$Z\VW SXMH PQLHMV]H]DGRZROHQLH]*\FLDLSRF]XFLHPQLHjszej kontroli (14). 3URSRUFMD''$ZV]SLWDODFKSV\FKLDWU\F]Q\FKMHVWZL NV]DQL*ZSRSXODFMLRJyl- QHM D QDMF] FLHM UR]SR]QDMH VL  X QLFK QDGX*\ZDQLH VXEVWDQFML SV\FKRDNW\ZQ\FK L ]DEXU]HQLDO NRZHSR]DW\PUHGQLDLFKZLHNXMHVWQL*V]D Strona 24 :UDPDFKUHDOL]a- cji proJUDPyZ RWZDUWHJR OHF]QLFWZD ]DEXU]H O NRZ\FK L QDGX*\ZDQLD VXEVWDQFML SV\FKRDNW\ZQ\FK RND]DáR VL  *H  WR ''$ Z REX JUXSDFK ''$ E\OL PáRGVL ] Já EV]\PZVSyáX]DOH*QLHQLHPLZPáRGV]\PZLHNXPLHOLSLHUZV]\NRQWDNW]OHFznic- WZHPSV\FKLDWU\F]Q\PQL*SR]RVWDOLSDFMHQFL:UyGQLFKQD]DEXU]HQLDO NRZHFLHr- SLDáRZL FHMNRELHW''$QL*P *F]\]Q$XWRU]\GRFKRG]GRZQLRVNX*HSRGDtQRü QD]DEXU]HQLDO NRZHLQDDONRKROL]P]D] ELDMVL  Strona 25 3RQDGWRX''$O NMDNRVWDQL MDNRFHFKDPDZL NV]HQDVLOHQLH Strona 26  6WXGHQFL''$ZSRUyZQDQLX]HVWXGHQWDPLQLH''$UHODFMRQXMZL FHMSUREOe- PyZGRW\F]F\FKO NX]ZL]DQHJR]UHODFMDPLLQWHUSHUVRQDOQ\PLGHSUHVMLLNRQIOLk- WyZURG]LQQ\FKOHF]QLHZ]DNUHVLHRVLJQL üDNDGHPLckich (17). 6NDOH EDGDMFH LPSXOV\ZQRü L ]DFKRZDQLD DQW\VSRáHF]QH Z 003,- Uy*QLFXM ''$ NWyUH SLM UD] Z W\JRGQLX RG ''$ NWyUH QLH SLM  Strona 27  &]\QQLN Uy*QLFXMF\ F]DUQ\FKVWXGHQWyZ''$RGF]DUQ\FKVWXGHQWyZQLHE GF\FK''$WRLORüVSR*y- wanego alkoholu (29). :EDGDQLDFKV\QyZDONRKROLNyZ]DSRPRF003,VWZLHUG]RQR*HLFKZ\QLNLZ SRUyZQDQLX ] Z\QLNDPL V\QyZ QLHDONRKROLNyZ Uy*QLá\ VL  LVWRWQLH Z ]DNUHVLH ZV]\VWNLFKNOLQLF]Q\FKVNDORUD]Z]VNDO:LJJLQVDZ\QLNLWHR]QDF]DM*H QDGX*\ZDQLH DONRKROX SU]H] URG]LFyZ MHVW ]ZL]DQH ] SRGZ\*V]eniem profilu w 003,GREU]HIXQNFMRQXMF\FKV\QyZRVyEQDGX*\ZDMcych alkohol (19). =EDGDQRDONRKROLNyZSRFKRG]F\FK]URG]LQZNWyU\FKZ\VW SRZDáDONRKROL]P Strona 28  i ich synów w wieku 10- O RUD] RGSRZLHGQLR GREUDQ JUXS  NRQWUROQ PLQ ]D SRPRF003, Strona 29 Qie stwierdzono cech psychopatologii ani „skrajnych” typów osobo- ZRFL 6WZLHUG]RQR QDWRPLDVW ZL NV]H QDVLOHQLH ]DFKRZD NRPSXOV\ZQ\FK EUDN SHZQRFLVLHELHO NRUD]SU]\JQ ELHQLHLWHndencje do izolacji (41). :JQLHNWyU\FKEDGDF]\X''$Z\VW SXMSRGREQHNliniczne cechy do cech osób, NWyUHZ\FKRZDá\VL ZURG]LQDFK]LQQHJRW\SXG\VIXQNF\MQRFL Strona 30 'RUROLSDFMHn- FLNOLHQFL Strona 31 SRV]XNXMF\SRPRF\ZXQLZHUV\WHFNLPRURGNXSRUDGQLFWZD]RVWDOL]Ea- GDQL ]D SRPRF 003, $QDOL]D Z\QLNyZ RVyE ] URG]LQ Z NWyU\FK PLDáR PLHMVFH PROHVWRZDQLH VHNVXDOQH IL]\F]QH EG( HPRFMRQDOQH ]Q FDQLH VL  OXE DONRKROL]P Z\ND]DáD LVWRWQLH SRGZ\*V]RQH Z\QLNL Z VNDOL ) 2JyOQHM 3V\FKRSDWRORJLL  ' Depresji), 4 (Pd, Psychopatii), 7 (Pt, Psychastenii), 8(Sc, Schizofrenii) i 0 (Si, Intro- ZHUVML 7RZDU]\VNLHM Strona 32  'RUROL ]DWHP NWyU]\ Z\FKRZDOL VL  Z URG]LQDFK G\VIXQNF\j- nych, wykazali cechy psychopatologii w MMPI (13). 377 Strona 33 .RQVWDQWLQRV7VLULJRWLV:RMFLHFK*UXV]F]\VNL 1LHNWyU]\ DXWRU]\ XZD*DM *H 003, PR*H E\ü SU]\GDWQ\ Z Z\NU\ZDQLX GRUo- Vá\FKNWyU]\ZG]LHFLVWZLHSDGOLRILDUPROHVWRZDQLDVHNVXDOQHJREG(LQQHJROXE mieli za opiekunów alkoholików (8). :JQLHNWyU\FKEDGDF]\ZOLWHUDWXU]HVGRQLHVLHQLDRSUREOHPDFKZSU]\VWRVRZa- QLX''$OHF]EDGDQLDHPSLU\F]QHQLHSRSLHUDMMHGQR]QDF]QLHWHJRVWDQRZLVNDSR]D W\PZLG]RQLNRQLHF]QRüSU]HSURZDG]HQLDGDOV]\FKEDGD]ZáDV]F]DQDGUy*QLFDPL Z\QLNDMF\PL]SU]\QDOH*QRFLGRSáFL Strona 34 1DOH*\GRGDü*HEDGDQLDWDNLHSRZLQQ\ REMü UyZQLH* SRSXODFM  ''$ NRU]\VWDMF\FK ] IDFKRZHM SRPRF\ SV\FKRORJLF]QHM i/lub psychiatrycznej, tj. leczonych w Poradni Zdrowia Psychicznego. &HOHPSUDF\QLQLHMV]HME\áR]EDGDQLHFHFKRVRERZRFLLQDW *HQLDHZSV\FKRSato- ORJLL X GRURVá\FK G]LHFL DONRKROLNyZ ''$ Strona 35  OHF]RQ\FK DPEXODWRU\MQLH Z 3RUDGQL Zdrowia Psychicznego. 0$7(5,$à,0(72'$ W celu zrealizowania postawionych celów badawczych, zbadano 56 pacjentów (38 NRELHWLP *F]\]Q Strona 36 3RUDGQL=GURZLD3V\FKLF]QHJRZZLHNX-OUZ O Strona 37 ]DSRPRFSROVNLHMZHUVMLNZHVWLRQDULXV]D003, Strona 38 NRU]\VWDMF\FK ze specjalistycznej pomocy psychologicznej ZQLHNWyU\FKSU]\SDGNDFKUyZQLH*SVy- chiatrycznej) w Poradni Zdrowia Psychicznego z powodu szerokiego spektrum pro- EOHPyZL]DEXU]H]Z\áF]HQLHP]DEXU]HSV\FKRW\F]Q\FKRUJDQLF]Q\FKLX]DOH* QLH 'DQHLORFLRZHX]\VNDQHZZ\QLNXW\FKEDGDSRGGDQRDQDOLzie statystycznej za SRPRFNRPSXWHURZHJRSDNLHWXVWDW\VW\F]QHJRStatistica PL 5.1 for Windows (35). WYNIKI I ICH OMÓWIENIE :\QLNL EDGD SU]HSURZDG]RQ\FK ]D SRPRF 003, ''$ OHF]RQ\FK Z 3RUDGQL Zdrowia PsyFKLF]QHJRVSU]HGVWDZLRQHZWDELU\F Profil badanych osób nie nosi cech sur-dys-V\PXODFMLZ\VRNRüLNRQILJXUDFMDVNDO NRQWUROQ\FKZVND(QLN*RXJKD Strona 39 MHVWUDF]HMZ\VRNLQHJDW\ZQ\RSDGDMF\wskazuj F\QD]DEXU]HQLDUDF]HMQHUZLFRZHQL*SV\FKRW\F]QHQDFRZVND]XMUyZQLH*ZVND(QLNL Goldberga (Gldb 1: profil dewiacyjny, Gldb 2: profil psychiatryczny, Gldb 3: profil nerwi- FRZ\ Strona 40 NRGSURILOXMHVWQDVW SXMF\3 2 1 7 4 6 – 8 0 9 / 5 : F L K / (33, 22, 20, 23). TABELA 1 Wyniki w skalach MMPI, DDA leczonych w PZP. SKALA 5('1,$ ODCH. ST. L 53,32 12,54 F 54,07 7,23 K 51,11 8,70 378 Strona 41 3URILORVRERZRFLZ003,GRURVá\FKG]LHFLDONRKROLNyZ''$ Strona 42 OHF]RQ\FKZ3=3 1. Hd 64,82 14,53 2. D 65,50 12,31 3. Hy 66,00 10,81 4. PD 62,50 10,23 5. MF 43,89 9,30 6. Pa 60,39 9,39 7. Pt 63,79 9,46 8. Sc 59,79 8,34 9. Ma 52,71 9,58 0. SI 57,36 9,32 A 57,25 7,78 R 53,71 12,10 MAS 61,29 7,84 ES 41,61 11,21 Re 52,18 10,48 St 42,32 11,63 Cn 50,46 12,22 MAC 49,68 10,97 R-S 58,86 7,89 Wsk. Gougha 4,71 5,66 Wsk. Goldberga 1 135,04 25,74 Wsk. Goldberga 2 -0,79 21,93 Wsk. Goldberga 3 41,89 16,34 Konflikty Rodz. 60,71% – Postawa Antysp. 24,43% – Stres zw. z Alkh. 24,82% –  6..2175 6.$/(./,1,&=1( 6.$/('2'$7.2:(          .RG  )/.  / . +' +< 0) 37 0$ 5 (6 67 0$& ) ' 3' 3$ 6& 6, $ 0$6 5( &1 5B6 5\F3URILORVRERZRFLZ003,''$OHF]RQ\FKZ3=3 -DN Z\QLND ] SURILOX L ] NRGX QDMZ\*V]H Z\QLNL X]\VNDá\ RVRE\ EDGDQH Z VNDOL +\+\VWHULL Strona 43 ''HSUHVML Strona 44 L+G+LSRFKRQGULL Strona 45 QDMQL*V]H]DZ skali MF (5, 379 Strona 46 .RQVWDQWLQRV7VLULJRWLV:RMFLHFK*UXV]F]\VNL 0 VNRFL-.RELHFRFL Strona 47  L 0D  +LSRPDQLL Strona 48  : JUXSLH VNDO GRGDWNRZ\FK QDMZ\*V]H wyQLNL X]\VNDá\ RQH Z VNDOL 0$6 -DZQHJR 1LHSRNRMX Strona 49  5-S (Wypierania- 1DGZUD*OLZRFL Strona 50 L$/ NX Strona 51  = WDNLHM NRQILJXUDFML VNDO PR*QD Z\ZQLRVNRZDü *H SUREOHP\ LOXE GROHJOLZRFL RVyEEDGDQ\FKOH*UDF]HMZNU JX]DEXU]HF]\QQRFLRZ\FKQHUZLFRZ\FK W literaturze przedmiotu kody wysokopunktowe 23/32, 12/21, 13/31, 27/72 (naj- Z\*V]HVNDOHZSURILOXEDGDQHMJUXS\ Strona 52 PDMVZRMFKDUDNWHU\VW\N ]ZLHORPDSRGRb- nymi cechami. PrRILOZ\VW SXMHF] FLHMXNRELHWQL*XP *F]\]QRVRE\EDGa- QH RGF]XZDM QDSL FLH ]DPDUWZLDQLH VL  SU]\JQ ELHQLH Z\F]HUSDQLH :\VW SXMH X QLFK VNUDMQD NRQWUROD PDM RQH WUXGQRFL ] Z\UD*DQLHP VZRLFK HPRFML ]DSU]HF]DM nieakceptowanym impulsom. OVRERPW\PEUDNZJOGXZHZáDVQH]DFKRZDQLDLRd- PDZLDM SU]\M FLD SV\FKRORJLF]Q\FK Z\MDQLH VZ\FK SUREOHPyZ *áyZQH GROHJOi- ZRFLRVyERSURILOXWROLF]QHVNDUJLVRPDW\F]QHLEyOJáyZQLH]HVWURQ\XNáDGX trawiennego) oraz silna koncentracja na funkcjRQRZDQLX ZáDVQHJR FLDáD 2VRE\ R WDNLPSURILOXUyZQLH*RGU]XFDMSUyE\SRZL]DQLDW\FKREMDZyZ]F]\QQLNDPLHPo- FMRQDOQ\PLLSV\FKRORJLF]Q\PL:SURILOXNWyU\UyZQLH*Z\VW SXMHF] FLHMX NRELHWQL*XP *F]\]QZ\VW SXMNODV\F]QHREMDZ\NRQZHUV\MQH U tych osób stwier- G]DVL QDGPLHUQNRQWURO ZD*QHGODQLFKMHVW]DFKRZDQLHZVSRáHF]QLHDNFHSWRZa- Q\VSRVyELGODWHJRVZRMHQHJDW\ZQHHPRFMHZ\UD*DMJáyZQLHZSDV\ZQHMSRUHd- QLHM IRUPLH 2QH UyZQLH* Z\ND]XM QLHFK ü GR ]DDNFHSWRZDQLD SV\FKRORJLF]QHJR pRGáR*D REMDZyZ 2VRE\ R SURILOX  RGF]XZDM QDSL FLH QLHSRNyM ZLHOH GROe- JOLZRFL VRPDW\F]Q\FK ]DPDUWZLDM VL  QDGPLHUQLH VQXM SHV\PLVW\F]QH UR]P\Oa- QLDEUDNLPSRF]XFLDEH]SLHF]HVWZD Strona 53 1LVNLHZ\QLNLZVNDOL0)0 VNRFL- .RELHFRFL Strona 54  VXJHUXM *H RVRE\ EDGDQH LGHQW\ILNXM VL  ]H VSRáHF]Q\P VWHUHRW\SHP SHáQLHQLDUyO]ZL]DQ\FK]SáFLZVSRVyEVLOQ\DQDZHWVNUDMQ\1DXZDJ ]DVáXJXMH WH* IDNW L* VWRVXQNL URG]LQQH RVRE\ EDGDQH RGELHUDM MDNR REILWXMFH Z NRQIOLNW\ UHGQLRGLDJQostycznych odpowiedzi z tego obszaru) (15, 28, 30, 26, 23). :\QLNL RVyE EDGDQ\FK Z VNDOL 0$6 -DZQHJR 1LHSRNRMX Strona 55  VXJHUXM *H PDM RQH JRWRZRüGRUHDJRZDQLDO NLHPQDZLHOHV\WXDFMLPDMSRF]XFLHVáDEHMNRQWUROLQDG wydarzeniami; w sytuacjach trudnych mo*H SRMDZLü VL  X QLFK VLOQD NRPSRQHQWD fizjoORJLF]QDO NXSRUNRGSURILOX]ZáDV]F]DVN+G Strona 56  Strona 57  :\QLNL Z VNDOL $ / NX Strona 58  V\JQDOL]XM SRGREQH SUREOHP\ RVyE EDGDQ\FK Z IXQk- FMRQRZDQLXLQWUDSV\FKLF]Q\PLLQWHUSHUVRQDOQ\PD]ZáDV]F]DZV\WXDFMDFKVSRáHFz- nyFKZNWyU\FKPRJRQHF]XüVL QLHSHZQLH Strona 59  Wyniki w skali R-S (Wypierania-1DGZUD*OLZRFL Strona 60 R]QDF]DM*HRVRE\EDGDQHVWo- VXMPHFKDQL]PXZUD*OLZLHQLDVZVWDQLHFLJáHMJRWRZRFL Strona 61 1LVNLHZ\QLNL ZVNDOL6W6WDWXVX6SRáHF]QHJR Strona 62 VXJHUXMQLVNLQDS G*\FLRZ\]ZáDV]F]DZNLHUXQNX SRSUDZ\VZHMV\WXDFML*\FLowej (27, 23). 1LVNLHZ\QLNLZVNDOL(66Lá\(JR Strona 63 ZVND]XMQDJRUV]HSU]\VWRVRZDQLHSV\FKROo- giczne osób badanych oraz na niskie zasoby psychologiczne (23). 3RUyZQXMF SURILOH EDGDQ\FK ''$ V]XNDMF\FK SRPRF\ VSHFMDOLVW\F]QHM Z 3=3 GRSURILOLJUXSSURWRW\SRZ\FKVWZLHUG]RQR*HZZL NV]RFLE\á\SRGREQHGRSURWo- W\SRZ\FK SURILOL RVyE QDGX*\ZDMF\FK OXE X]DOH*QLRQ\FK RG DONRKROX  R-&RKHQD RG  GR  Strona 64  QD GUXJLP PLHMVFX E\á\ SURILOH podobne do prototypo- Z\FK SURILOL RVyE X]DOH*QLRQ\FK RG QDUNRW\NyZ  5-Cohena: od 0,59 do 0,71). 1DRVWDWQLPPLHMVFXSRGZ]JO GHPF] VWRFLZ\VW SRZDQLDE\á\SURILOHSRGREQHGR 380 Strona 65 3URILORVRERZRFLZ003,GRURVá\FKG]LHFLDONRKROLNyZ''$ Strona 66 OHF]RQ\FKZ3=3 SURWRW\SRZ\FKSURILOLSDFMHQWyZVRPDW\F]Q\FK]DZDá\VHUFDQRZRWZory itp., 11%). 3RGRELHVWZR WR Z\VW SXMH PLPR *H SDFMHQFL QLH PLHOL SUREOHPX ] DONRKROHP F]\ LQQ\PLVXEVWDQFMDPLSV\FKRDNW\ZQ\PL3RGRELHVWZRWDNLHR]QDF]D*HZVWUXNWXU]H RVRERZRFL ''$ LVWQLHM FHFK\ SRGREQH GR QDGX*\ZDMF\FK DONRKROX URG]LFyZ DEVWUDKXMF RG koncepcji o przekazywanej genetycznie biologicznej podatQRFL QD DONRKROL]P Z VZHM LVWRFLH IDWDOLVW\F]QHM Strona 67  PR*QD ]DáR*\ü *H Z\FKRZXMF VL  ÄSRG RSLHN´ WDNLHJR URG]LFD ''$ SU]HMPXM RG QLHJR SHZQH Z]RUFH RVRERZRFLowe, wzorce funkcjonowania intrapsychicznego czy interpersonalnego. 5HDVXPXMFFKDUDNWHU\VW\N SURILOXRVRERZRFL''$OHF]RQ\FKZ3=3Z003, PR*QDVWZLHUG]Lü*HSUREOHP\LOXEGROHJOLZRFLRVyEEDGDQ\FKOH*UDF]HMZNU JX ]DEXU]H F]\QQRFLRZ\FK QHUZLFRZ\FK 2VRE\ EDGDQH RGF]XZDM QDSL FLH, zamar- WZLDQLH VL  SU]\JQ ELHQLH Z\F]HUSDQLH VQXM SHV\PLVW\F]QH UR]P\ODQLD EUDN LP SRF]XFLD EH]SLHF]HVWZD :\VW SXMH X QLFK QDGPLHUQD NRQWUROD PDM WUXGQRFL ] Z\UD*DQLHPVZRLFKHPRFML]DSU]HF]DMQLHDNFHSWRZDQ\PLPSXOVRPZD*QHGODQLFK jest zachRZDQLHZVSRáHF]QLHDNFHSWRZDQ\VSRVyELGODWHJRVZRMHQHJDW\ZQHHPRFMH Z\UD*DMJáyZQLHZSDV\ZQHMSRUHGQLHMIRUPLH2VRERPW\PEUDNZJOGXZHZáa- VQH ]DFKRZDQLD L RGPDZLDM SU]\M FLD SV\FKRORJLF]Q\FK Z\MDQLH VZ\FK SUREOe- PyZ *áyZQH GROHJOLZRFL W\FK RVyE WR OLF]QH VNDUJL VRPDW\F]QH L EyO JáyZQLH ]H VWURQ\XNáDGXWUDZLHQQHJR Strona 68 RUD]VLOQDNRQFHQWUDFMDQDIXQNFMRQRZDQLXZáDVQHJRFLDáD 0R*QDVSRG]LHZDüVL Z\VW SRZDQLDNODV\F]Q\FKREMDZyZNRQZHUV\MQ\FK,GHQW\Ii- NXMVL ]HVSRáHF]Q\PVWHUHRW\SHPSHáQLHQLDUyO]ZL]DQ\FK]SáFLZVSRVyEVLOQ\ D QDZHW VNUDMQ\ VWRVXQNL URG]LQQH RGELHUDM MDNR REILWXMFH Z NRQIOLNW\ 0DM RQH JRWRZRüGRUHDJRZDQLDO NLHPQDZLHOHV\WXDFMLPDMSRF]XFLHVáDEHMNRQWUROLQDG Z\GDU]HQLDPLDZV\WXDFMDFKVSRáHF]Q\FKPRJF]XüVL QLHSHZQLH6WRVXMPHFKa- QL]P XZUD*OLZLHQLD V Z VWDQLH FLJáHM JRWRZRFL OHF] PDM QLVNL QDS G *\FLRZ\ ]ZáDV]F]DZNLHUXQNXSRSUDZ\VZHMV\WXDFML*\FLRZHM2JyOQLHPR*QDVWZLHUG]Lü*H gorsze jest ich przystosowanie psychologiczne a ich zasoby psychologiczne ubogie. 3RQDGWRPR*QD]DU\]\NRZDüVWZLHUG]HQLH*HZVWUXNWXU]HRVRERZRFL''$LVWQLHM FHFK\ SRGREQH GR QDGX*\ZDMF\FK DONRKROX URG]LFyZ PLPR *H VDPH EDGDQH ''$ QLHPDMSUREOHPXDONRKRORZHJR Strona 69  WNIOSKI Wyniki przeprowadzonych w tej pracy bada SR]ZDODM QD VIRUPXáRZDQLH QDVW  SXMF\FKZQLRVNyZGRW\F]F\FKSV\FKRORJLF]QHJRIXQNFMRQRZDQLD''$OHF]RQ\FK w PZP: 1. '\VIXQNFMD URG]LQQD Z G]LHFLVWZLH Z\ZLHUD QLHNRU]\VWQ\ ZSá\Z QDSy(QLHMV]H GRZLDGF]HQLD *\FLRZH L QD SU]\VWRVRZDQLH ''$ D ]DWHP LFK SU]ystosowanie SV\FKRORJLF]QHMHVWVáDEHL]DVRE\DGDptacyjne ubogie. 2. :\VW SXMHXQLFKFLJáDF]XMQRüVNUDMQDNRQWURODWUXGQRFL]Z\UD*DQLHPHPo- FMLFRPR*HE\ü]ZL]DQH]REMDZDPLVRPDW\F]Q\PLLNRQZHUV\MQ\PLRUD]O NL poczucie braku kontroli nad wydarzeniami. 3. 6WZLHUG]DVL XQLFKVLOQDQDZHWVNUDMQ Strona 70 LGHQW\ILNDFM ]HVSRáHF]Q\PVWHUHRWy- SHPSHáQLHQLDUyO]ZL]DQ\FK]SáFL 4. 6WRVXQNLURG]LQQHRGELHUDMMDNRQLHSU]\MHPQHLREILWXMFHZNRQIOLNW\ 381 Strona 71 .RQVWDQWLQRV7VLULJRWLV:RMFLHFK*UXV]F]\VNL 5. :LFKVWUXNWXU]HRVRERZRFLLVWQLHMFHFK\SRGREQHGRQDGX*\ZDMF\FKDONRKROX URG]LFyZPLPR*HVDPHEDGDQH''$QLHPDMSUREOHPXDlkoholowego. STRESZCZENIE )\FLH G]LHFL Z URG]LQDFK Z NWyU\FK Z\VW SXMH SUREOHP DONRKRORZ\ REILWXMH Z SU]\NUHZ\GDU]HQLDLV\WXDFMHWUXGQHQLHW\ONRREFL*DMFHOHF]F] VWRUyZQLH*SU]e- FL*DMFHPR*OLZRFLLFKPHFKDQL]PyZSU]\VWRVRZDZF]\FK:]ZL]NX]W\PFHOHP SUDF\QLQLHMV]HMMHVW]EDGDQLHFHFKRVRERZRFLLJá ERNRFLPR*OLZHMSV\FKRSDWRORJLL XGRURVá\FKG]LHFLDONRKROLNyZ''$ Strona 72 OHF]RQ\FKDPEXODWRU\MQLHZ3RUDGQL=GURZLD Psychicznego. W celu zrealizowania postawionych celów badawczych, zbadano 56 pacjentów (38 NRELHW L  P *F]\]Q Strona 73  3RUDGQL =GURZLD 3V\FKLF]QHJR Z ZLHNX - O ]D SRPRF SROVNLHM ZHUVML NZHVWLRQDULXV]D 003, NRU]\VWDMF\FK ]H VSHFMDOLVW\F]QHM SRPRF\ psycholoJLF]QHM Z QLHNWyU\FK SU]\SDGNDFK UyZQLH* SV\FKLDWU\F]QHM Strona 74  Z 3RUDGQL =GURZLD3V\FKLF]QHJR.RGSURILOXRVyEEDGDQ\FKMHVWQDVW SXMF\3 2 1 7 4 6 – 8 0 9/5: FLK/. -DNZ\QLND]SURILOXL]NRGXQDMZ\*V]HZ\QLNLX]\VNDá\RVRE\EDGDQHZVNDOL+\  Strona 75 ' Strona 76 L+G Strona 77 QDMQL*V]H]DZVNDOL0) Strona 78 L0D Strona 79 =WDNLHMNRQILJXUDFMLVNDO PR*QD Z\ZQLRVNRZDü *H SUREOHP\ LOXE GROHJOLZRFL RVyE EDGDQ\FK OH* UDF]HM Z NU JX]DEXU]HF]\QQRFLRZ\FKQHUZLFRZ\FK3URILOHEDGDQ\FK''$ZZL NV]RFL E\á\ SRGREQH GR SURWRW\SRZ\FK SURILOL RVyE QDGX*\ZDMF\FK OXE X]DOH*QLRQ\FK RG DONRKROXLQDUNRW\NyZ3RGRELHVWZRWRZ\VW SXMHPLPR*HSDFMHQFLQLHPLHOLSUo- EOHPX ] DONRKROHP F]\ LQQ\PL VXEVWDQFMDPL SV\FKRDNW\ZQ\PL SRGRELHVWZR WR R]QDF]D*HZVWUXNWXU]HRVRERZRFL''$LVWQLHMFHFK\SRGREQHGRQDGX*\ZDMF\FK DONRKROXURG]LFyZPLPR*HVDPHEDGDQH''$QLHPDMSUoblemu alkoholowego). 6áRZDNOXF]RZH''$RVRERZRü003, 3,0,(11,CTWO. 1. Beardslee W., Son L., Vaillant G. (1986): Exposure to Parental Alcoholism During Childhood and Outcome in Adulthood: A prospective Longitudinal Study, (w): British Journal of Psychiatry, 149, 584-91 2. Coleman F.L., Frick P.J. (1994): MMPI-2 profiles of adult children of alcoholics, (w): J. Clin. Psychol., 50, 446-54 3. Drake R., Vaillant G. (1988): Predicting Alcoholism and Personality Disorder in a 33-year Longitudinal Study of the Children of Alcoholics, (w): British Journal of Ad- diction, 83, 799-807 4. el-Guebaly N., Staley D., Rockman G., Leckie A., Barkman K., O'Riordan J., Koens- gen S. (1991): The adult children of alcoholics in a psychiatric population, (w): Am. J. Drug Alcohol Abuse, 17, 215-26 5. el-Guebaly N., Staley D., Leckie A., Koensgen S. (1992): Adult children of alcoholics in treatment programs for anxiety disorders and substance abuse, (w): Can. J. Psy- chiatry, 37, 544-8 382 Strona 80 3URILORVRERZRFLZ003,GRURVá\FKG]LHFLDONRKROLNyZ''$ Strona 81 OHF]RQ\FKZ3=3 6. Fisher G.L., Jenkins S.J., Harrison T.C., Jesch K.J. (1992): Characteristics of adult children of alcoholics, (w): Subst. Abuse, 4, 27-34 7. Forward S. (1994): Toksyczni rodzice, Warszawa, Santorski & Co 8. Goldwater L., Duffy J.F. (1990): Use of the MMPI to uncover histories of childhood abuse in adult female psychiatric patients, (w): J. Clin. Psychol., 46, 392-8 9. Goodwin D.W.W., Schulsinger F., Hermansen L., Guze S.B., Winokur G. (1973): Al- cohol problems in adoptees raised apart from alcoholic biological parents, (w): Ar- chives of General Psychiatry, 28, 238-43 10. Goodwin D. (1979): Alcoholism and Heredity, (w): Archives of General Psychiatry, 36, 57-61 11. Graham J.R. (1984a): Profile, (w): Paluchowski W.J. (red.): Stosowanie i interpreta- cja kwestionariusza MMPI:DUV]DZD373V\FKRO&] ü,-153 12. *UDKDP -5 E Strona 82  6NDOD / NX $ Strona 83  L 5HSUHVML 5 Strona 84  Z Strona 85  3DOXFKRZVNL :- UHG Strona 86  Stosowanie i interpretacja kwestionariusza MMPI :DUV]DZD 373V\FKRO &] ü , 208-217 13. Gumbiner J., Flowers J.V., St Peter S., Booraem C.D. (1996): Adult sychopathology on the MMPI and dysfunctional families of origin, (w): Psychol. Rep., 79, 1083-8 14. Hall C.W., Bolen L.M., Webster R.E. (1994): Adjustment issues with adult children of alcoholics, (w): J. Clin. Psychol., 50, 786-92 15. Hathaway S.R., McKinley J.C. (1984): 003, 3RGU F]QLN, (w): Paluchowski W.J. (red.): Stosowanie i interpretacja kwestionariusza MMPI, Warszawa, PTPsychol., &] ü,-45 16. Hill E.M., Ross L.T., Mudd S.A., Blow F.C. (1997): Adulthood functioning: the joint effects of parental alcoholism, gender and childhood socio-economic stress, (w): Ad- diction, 92, 583-96 17. Hinz L.D. (1990): College student adult children of alcoholics: psychological resi- lience or emotional distance? (w): J. Subst. Abuse, 2, 449-57 18. Jakubowski J. (1985): Co mierzy skala „Wypieranie-1DGZUD*OLZRü´ 5epression- Sensitization), (w): Paluchowski W.J. (red.): Stosowanie i interpretacja kwestionariu- V]D003,:DUV]DZD373V\FKRO&] ü,,,-30 19. Knowles E.E., Schroeder D.A. (1990): Personality characteristics of sons of alcohol abusers, (w): J. Stud. Alcohol., 51, 142-7 20. .RELO\VND (  Strona 87  Kodowanie profilu MMPI, (w): Paluchowski W.J. (red): Sto- VRZDQLHLLQWHUSUHWDFMDNZHVWLRQDULXV]D003,:DUV]DZD373V\FKRO&] ü,-27. 21. Lipowska-Teutsch A. (1995): Rodzina a przemoc, Warszawa, PARPA 22. Matkowski M. (1985): :VND(QLNL*ROGEHUJDLLFKZ\NRU]\VWDQLHGRGLDJQR]\Uy*Qi- cowej, (w): Paluchowski W.J.(red.): Stosowanie i interpretacja kwestionariusza MM- PI, PTPsyFKRO:DUV]DZDF] ü,,,-52. 23. Matkowski M. (1992): MMPI. Badanie-Opracowanie-Interpretacja, PTiRO, Po]QD 24. Maynard S. (1997): Growing up in an alcoholic family system: the effect on anxiety and differentiation of self, (w): J. Subst. Abuse, 9, 161-70 383 Strona 88 .RQVWDQWLQRV7VLULJRWLV:RMFLHFK*UXV]F]\VNL 25. Mellody P. (1993): 7RNV\F]QH ]ZL]NL $QDWRPLD L WHUDSLD ZVSyáX]DOH*QLHQLD, War- szawa, Santorski & Co 26. Paluchowski W.J. (1984): Fragmenty raportów etapowych: Przygotowanie kwestio- nariusza MMPI, (w): Paluchowski W. J. (red.): Stosowanie i interpretacja kwestiona- ULXV]D003,373V\FKRO:DUV]DZD&] ü,-20. 27. 3DZáRZVND% Strona 89 =EDGDQDGWUDIQRFLVNDO6WL5H+**RXJKD, (w): Palu- chowski W. J.(red.): Stosowanie i interpretacja kwestionariusza MMPI, PTPsychol., :DUV]DZD&] ü,,,-20. 28. 3áX*HN= Strona 90 :DUWRüWHVWX:,6.$'-003,GODGLDJQR]\Uy*QLFRZHMZ]DNUHVLH nozologii psychiatrycznej, Lublin, KUL. 29. Rodney H.E. (1994): What differentiates ACOAs and non-ACOAs on a black college campus? (w): J. Am. Coll. Health, 43, 57-63 30. Sanocki W. (1981): .ZHVWLRQDULXV]HRVRERZRFLZ3V\FKRORJLL, Warszawa, PWN 31. Schuckit M.A., Klein J., Twitchell G., Smith T. (1994): Personality test scores as predictors of alcoholism almost a decade later, (w): Am. J. Psychiatry, 151, 1038-42 32. Searls J. (1988): The role of genetics in the pathogenesis of alcoholism, (w): Journal of Abnormal Psychology, 97, 153-67 33. Seidel Irena (1985): :VND(QLN*RXJKDZSUyELHQRUPDOL]DF\MQHMDUHGQLDZ\VRNRü profilu, (w): Paluchowski W. J. (red.): Stosowanie i interpretacja kwestionariusza 003,373V\FKRO:DUV]DZD&] ü,,,-41 34. Seligman M.E.P. (1994): &RPR*HV]]PLHQLüDF]HJRQLHPR*HV], Pozna05R3 35. StatSoft Polska (1997): Statistica PL, Kraków. 36. Strzemieczny J. (red.) (1994): =DQLPVSUyEXMHV]3URJUDPSURILODNW\NLX]DOH*QLHGOD uczniów, Warszawa, PARPA 37. Sztander W. (1995): Dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym, Warszawa, PARPA 38. Sztander W. (1996): Rodzina z problemem alkoholowym, Warszawa, PARPA 39. Tesson B.M. (1990): Who are they? Identifying and treating adult children of alcoho- lics, (w): Psychosoc. Nurs. Ment. Health Serv., 28, 16-21 40. Vaillant G. (1983): The Natural History of Alcoholism, Cambridge, Harvard Universi- ty Press 41. Whipple S.C., Noble E.P. (1991): Personality characteristics of alcoholic fathers and their sons, (w): J. Stud. Alcohol., 52, 331-7 384