Strona 1 Strona 2 Strona 3 William Diehl ZABIJAKI Przełożył Jerzy Łoziński Zysk i S-ka Wydawnictwo Strona 4 Tytuł oryginału HOOLIGANS Copyright © by Hooligans, Inc., 1984 All rights reserved Copyright © for the Polish translation by Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c, Poznań 2000 Copyright © for the cover illustration AXXA International Sp. z o.o., Wydanie II poprawione Wydanie 1 ukazało się nakładem wydawnictwa Amber-Mizar w 1993 roku. ISBN 83-7150-656-2 Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c. ul. Wielka 10,61-774 Poznań tel.853-27-51.853-27-67 tel./fax 852-63-26 Dział handlowy teł. 864-14-03,864-14-04 Strona 5 Książka ta dedykowana jest Wirginii, miłości mojego tycia; Michaelowi Parverovi, za pomoc i przyjaźń, których nie szczędził mi w najtrudniejszych chwilach, i za Czerwia; a także ojcu, który był najdelikatniejszym i najbardziej kochającym człowiekiem, jakiego kiedykolwiek spotkałem, a zmarł, zanim skończyłem pisać. Strona 6 Strona 7 Strona 8 PODZIĘKOWANIA Proszę, by podziękowania zechciały przyjąć następujące osoby: mo- ja matka, Temple, Cathy, John i Kate, Bill, Melissa i David, Stan i Yvonne, Bobby Byrd, Carole Jakowitz, Marilyn Parver, Michael Rot- schild, Billy Wallace, Frank Mazolla, Harrisonowie z Lookout Mounta- in, Mark Vaughn, Barbara Thomas, Jack i Jim, rodzina i przyjaciele. Im wszystkim wyrażam głęboką wdzięczność za to, że nieustannie dodawali mi otuchy i podtrzymywali mnie na duchu. Proszę, by słowa podziękowania przyjęli też: prawdziwy i niezawodny przyjaciel Don Smith, który zawsze wspomagał mnie dowcipem i mądrością; wierny przyjaciel C.H. „Buddy” Harris z Departamentu Skarbu za bezinteresowną pomoc i troskę o szczegóły, a także jego żona Joan i córka Robin; dyrektor Charles F. Rinkevich, jego zastępca David McKinley. Kent Williams, Charles E. Nester, Morris Grodsky i inni pracownicy Fede- ralnego Centrum Szkoleniowego Ochrony Prawa Departamentu Skar- bu w Brunswicku w stanie Georgia za ich bezcenne porady fachowe; George Gentry i wiele innych osób, które służyły w Wietnamie, za podzielenie się doświadczeniami i wrażeniami; George, Bill, Bear, B.L. Nancy i Slavka, Sandy, Jim, Frankie i Jingle, Larry, Averett, Ted, Mike, Kurt, Richard, Ruth, Dayton, wszy- scy przyjaciele i koledzy z niezapomnianego, wspaniałego Higdon's na St. Simons Island w Georgii, którzy ofiarowawszy mi swój czas, przy- jaźń i doświadczenie, stali się pierwowzorami postaci; 8 Strona 9 mój wydawca Peter Gethers za niezwykle trafne uwagi, a także Su- san, Audrey i reszta jego znakomitego personelu; Marc Jaffe za niezłomną wiarę we mnie; Irena Webb, najczarowniejsza z kobiet; i wreszcie - za stałą i drogocenną przyjaźń - Owen Laster, dżentel- men w każdym calu bez względu na okoliczności. Strona 10 Strona 11 Strona 12 Ryba ufa wodzie, ale w wodzie także się ją gotuje. Przysłowie hawajskie PRZEDMOWA DUNETOWN Dunetown to miasto założone przez Rewolucjonistów, ukształ- towane przez szubrawców i konfederatów, a swój szlif zawdzięczające wykwintnym damom. Dunetown to swoisty urok i leniwy wdzięk, bulwary wysadzane aza- liami i promenady nadrzeczne, parki i wąskie zaułki; to miasto skwe- rów, balkonów i balustrad, żaluzji i okien na poddaszach, połyskują- cych piernikowo portyków, wieżyczek i kopułek; deptaków z kostki, żwiru i muszelek; nadmorskie miasto o masywnych murach i wybo- istych ulicach, z domami o wielkich okiennicach na solidnych zawia- sach i krętych schodach z żeliwnymi poręczami; miasto przyciśnięte do rzeki, po której suną statki, miasto, gdzie mewy pokrzykują na drozdy. To miasto, którego puls zmienia się co kilkaset jardów równie sub- telnie jak architektura; miasto siedemnastowiecznych budynków szkolnych, kościołów i tawern; wentylatorów pod sufitami i okien Tiffany'ego, dwukondygnacyjnych atriów, niebieskich, okrągłych ilu- minatorów mansardowych, georgiańskich schodów i palladiańskich okiennic; miasto ogromnych, eleganckich rezydencji, pamiętających jeszcze czasy sprzed wojny secesyjnej, a ukrytych za zasłoną omszałych dębów i winorośli. Dunetown to przechadzka po osiemnastym stuleciu; cała jego hi- storia zapisana jest na nagrobkach cmentarnych: 13 Strona 13 TUTAJ SPOCZYWA JENIFER GOLDSMITH KOCHAJĄCA MAŁŻONKA JEREMYEGO ZABRANA W ROKU PAŃSKIM 1744 PRZEZ ZARAZĘ. KTÓRA ZABIŁA TAK WIELU LUDZI W TEJ OKOLICY JAMES OLIVER PRĘDKI JĘZYK I GORĄCA GŁOWA ZGINĄŁ W 22 ROKU ŻYCIA W POJEDYNKU Z POR. CHARLESEM MORAYEM, KTÓRY MIAŁ SZYBSZĄ RĘKĘ I CELNIEJSZE OKO To byli przodkowie. Ich potomkowie zawładnęli miastem, stali się panami królestwa i narzucili Dunetown archaiczną, niezmienną hie- rarchię społeczną; jej symbolem jest Dune Club, gdzie wstęp ma jedy- nie elita tych, których pieniądze są najstarsze, korzenie najgłębsze i którzy od ponad stulecia chronią tę hierarchię przed erozją czasu. Bieg historii ominął przeto Dunetown, pozostawiając nietknięty skarb: osiemnastowieczną oazę, której legenda pełna jest opowieści o duchach, wojnach, potyczkach, skarbach ukrytych na skalistych atlan- tyckich wybrzeżach. Jej mieszkańcy jak wyspiarze dumni są ze swej tradycji i niezależności, ich linie genealogiczne prowadzą do irlandz- kich węglarzy, hiszpańskich najemników, na Haiti, Jamajkę i do re- zerwatów Czirokezów. Zatoki, mokradła i rzeki okalają miasto rozłożone na wyspach: Alee, Skidaway, Thunderhead, Buccaneer, Oceanby, Sea Oat i pełnej smut- ku, przypominającej Wielkiego Gatsby'ego, Isle of Sighs, gdzie skupiło się bogactwo i gdzie pomiędzy starodawnymi domostwami, jaśnieją- cymi na tle morza, mógłby ktoś dojrzeć samotną i zagubioną Jay Gatz, jak poprzez wodę wpatruje się w płonące uparcie światełko na falo- chronie Daisy. 14 Strona 14 Kiedy się wsłuchasz, Przeszłość jest wszędzie, nie wiatr to bowiem słychać, Lecz cichy szept ducha Niegdysiejszych lat. To, co w Dunetown jest rzeczywistością, dla reszty świata jest histo- rią. Przechadzka po Dunetown Wstęp J. THOMPSON, 1972 Strona 15 PROLOG NIEDZIELA O ZMIERZCHU Na godzinę przed zachodem słońca kapitan małego trawlera z cztero- osobową załogą, który szedł północnym kursem, osiem dni wcześniej wypłynąwszy z Cumana w Wenezueli, dostrzegł czerwone światło alar- mowe na maszcie łodzi żaglowej. Kiedy zobaczył je po raz pierwszy, mo- gło być oddalone o jakąś milę. W tym momencie trawler znajdował się w odległości dziesięciu mil od brzegu i trzydziestu pięciu na północny wschód od Fernandiny na Florydzie. Przez następne pół godziny, podczas gdy jego zardzewiała krypa zbliżała się do jachtu, kapitan uparcie wpatrywał się w światełko. Zanim słońce zgasło całkowicie, zbliżyli się na tyle, że widzieli już wy- raźnie w szarym świetle zmierzchu kosztowną zabawkę bogacza unoszącą się martwo na wodzie. Ogromną, czterdzieści stóp żagla, z jednym tylko człowiekiem na pokładzie. Mężczyzna zerwał z siebie koszulę i powiewał nią nad głową. Kapitan, ogorzały, czterdziestoletni marynarz z kilkudniowym zaro- stem na twarzy, potarł brodę zatłuszczoną dłonią. Dwaj członkowie załogi z umiarkowanym zainteresowaniem przypatrywali się coraz bliższemu jach- towi. Czarnoskóry zastępca kapitana, z twarzą znaczoną blizną ciągnącą się od kącika ust do ucha, zmrużył oczy, wpatrując się w mrok, a potem pora- dził szefowi, by nie przejmował się losem napotkanej łodzi. - Pieprz ich, bracie. Nie mamy czasu chrzanić się z jakimś niewydarzo- nym żeglarzyną - powiedział cicho. Kapitan zbyt długo jednak pływał po morzu, by mógł zostawić bez 17 Strona 16 pomocy kogoś w potrzebie. Poza tym półnagi mężczyzna był najwyraźniej bogaczem; marny, niedzielny żeglarz, który zaufał nadmiernie swym umiejętnościom, a teraz zapewne umierał z przerażenia. - Żadnych pukawek - rzucił cicho po hiszpańsku. - Stójcie spokojnie, zobaczymy, o co im chodzi. Jeśli nie mają paliwa, możemy pomóc tym gringo. Włączył potężny reflektor i snop światła omiótł jacht od dziobu po ster. Po chwili byli na tyle blisko, że mógł rzucić linę mężczyźnie na po- kładzie. - Habla español? - zawołał kapitan. - No - padła odpowiedź. - Co wasz problem? - zapytał kapitan łamaną angielszczyzną. - Wiatr siadł. - Żeglarz wskazał na oklapły żagiel. - I nie mam paliwa. Możecie dać mi trochę? - Damy wam ropy do Saint Simon Island. - Kapitan wskazał kierunek. - Piętnaście, może dwadzieścia mil na północny zachód. - Dzięki, serdeczne dzięki. Muchas gracias, señor. - Mężczyzna skłonił się, przykładając rękę do piersi. Kapitan polecił jednemu ze swych ludzi, by przeniósł na jacht kanister z ropą. Mężczyzna zniknął pod pokładem, a po kilku minutach pojawił się znowu, niosąc dziesięciogalonowy pojemnik. Wraz z drugim członkiem załogi trawlera przeszli na żaglówkę. Kapitan i zastępca odprowadzili ich wzrokiem. - Coś mi się tu nie podoba - mruknął Murzyn. - Spokojnie. Zanim tamci dwaj dotarli do luku rufowego, drzwiczki kabiny rozwarły się nagle i na pokład wyskoczył inny mężczyzna z pistoletem maszynowym w rękach. Zastępca kapitana zaklął i sięgnął do pasa po rewolwer, ale zbyt późno. Seria omiotła pokład i mostek trawlera. Bdddddddddddt... Bdddddddddddt... 18 Strona 17 Osłona kabiny kapitańskiej prysła nagle i odłamki szkła rozsypały się po całym pokładzie. Kule rozerwały pierś kapitana, a ich impet cisnął go przez drzwi do wnętrza kabiny, gdzie runął na plecy. Stopy kilka razy za- drgały gwałtownie, zanim skonał. Druga seria poszatkowała zastępcę, kiedy szamotał się ze swoją trzy- dziestką ósemką. Kule poderwały go w powietrze, obróciły dookoła i ci- snęły kilka metrów dalej. Padł jak pusty worek, twarzą do pokładu, z od- strzeloną połową głowy. Dwaj pozostali członkowie załogi, którzy osiem dni temu zamustrowali się na trawlera, zwrócili dzikie z przerażenia oczy na strzelającego. Jedne- go z nich mężczyzna bez koszuli ugodził nożem myśliwskim w pierś, nie- szczęśnik upadł na ster, mamrocząc coś niewyraźnie. Drugi, któremu facet z pistoletem maszynowym strzelił w pierś, wypuścił kanister z ręki i prze- leciawszy nad relingiem, runął do morza. Półnagi mężczyzna wyszarpnął nóż, otarł go o spodnie swej ofiary i zepchnął ciało do wody. Wszystko trwało raptem trzydzieści sekund. Zaczęli szybko przeszukiwać trawler. Po półgodzinie wysiłek ich został nagrodzony. Przenieśli trzy małe, ciężkie torby na jacht, ciała kapitana i jego zastępcy cisnęli do morza, pokład oblali benzyną i podpalili. Mężczyzna bez koszuli zapuścił silnik i spiesznie oddalił się od płoną- cego statku; unieruchomiwszy ster, powrócił do swego towarzysza i obaj uważnie obejrzeli zdobycz. - Jak ci się to podoba? - spytał mężczyzna bez koszuli, nachylając się nad jedną z toreb. - Cudowne - powiedział drugi. Cofnął się o krok, wyjął zza pasa ma- gnum .357 i przysunął się do swego towarzysza. - Przykro mi - wycedził. Trzymając lufę w odległości niemal cala od głowy tamtego, nacisnął spust. Huknął strzał, pocisk rozerwał tył czaszki i ciało półnagiego mężczyzny runęło na barierkę. Zabójca chciał je złapać, ale wysunęło mu się bokiem, na chwilę zatrzymało w linach żagla, a potem zwaliło do wody. 19 Strona 18 - Kurwa mać! - krzyknął zabójca, raz jeszcze daremnie usiłując po- chwycić wymykające się zwłoki. Ciało podskoczyło na wodzie jak spławik wędki, a potem pogrążyło się w toni. Mężczyzna rzucił się do steru, włączył pełne obroty i gwałtownie za- wrócił łódź. Krążył tak jeszcze przez dziesięć minut, mając nadzieję, że dostrzeże w wodzie ciało, po czym wreszcie dał za wygraną. Był już w odległości mili lub dalej od płonącego trawlera, gdy eksplo- dowała benzyna, a pulsująca kula ognista przez chwilę lub dwie rywalizo- wała ze wschodzącym słońcem. Mężczyzna co jakiś czas oglądał się na smugę dymu, która stawała się coraz bledsza, aż w końcu znikła. Strona 19 1. RAZ, DWA, TRZY Powrót do Dunetown był gorszy niż wyjazd do Wietnamu. Nie wiedzia- łem, jak to jest w Namie, dobrze wiedziałem, co czeka mnie w Dune- town. Kiedy samolot zaczął podchodzić do lądowania, opadły mnie wspo- mnienia i znów przed oczyma stanęły mi jak żywe miejsca, o których przez całe lata starałem się zapomnieć, powrócił czas ostatniego w mym życiu promiennego lata. Potem wszystko spowiły kolory jesieni, kolory przemi- jania. Barwy śmierci. Barwy Wietnamu. Brązowe, błotniste rzeki. Ciemnozielone torby na zwłoki. Ciemne zgliszcza po drzewach i wioskach. Szare twarze z białymi oczyma, czekające na zgrzyt zamka błyskawicznego i powiezienie przez morze, by mogły spocząć w brunatnej ziemi. Takimi odcieniami pokryło się moje życie od tamtego lata. Był to rok 1963. Dawno, dawno temu. Przez dwadzieścia lat starałem się zaleczyć blizny pozostawione przez ten rok. Nagle uderzyło to we mnie jak sztylet i raz jeszcze osaczyły mnie dawne imiona i dawne twarze. Chief. Titan. Wally Butts i Vince Dooley. Teddy. Doe. Czas stępił ostrze, pokrył piaskiem krawędzie, ale ból stał się przez to jeszcze dotkliwszy. Doe Findley była ostatnią z fantazji, jakie sobie pozo- stawiłem. Przegnałem wszystkie inne marzenia, tego jednak trzymałem się kurczowo, broniłem go, pieściłem, szukałem w nim schronienia, ciągle nie pozwalałem go sobie wydrzeć. 21 Strona 20 Mały samolot leciał nisko nad moczarami w gęstym deszczu. Patrzyłem przez owalne okienko, zalewane strugami wody, i szukałem jakiegoś znaku, który pozwoliłby mi odnaleźć się w czasie i w przestrzeni. Oczekiwałem znajomej budy o płaskim dachu, która służyła jako dworzec lotniczy, z automatem do kawy i kilkunastoma krzesłami w czymś, co nazywano żar- tobliwie poczekalnią. Czas wyczynia z nami przedziwne sztuczki. Staje się w naszych głowach zastygłym kadrem. Ludzie się nie starzeją; farba na starych domach nie łuszczy się ani nie blaknie. Drzewa nie stają się wyż- sze. Nawet trawa nie wzrasta. Tym, co naprawdę chciałem zobaczyć przez iluminator, była przeszłość. Tymczasem ujrzałem niski terminal ze szkła i stali, mrugające światełka wytyczające pasy startowe i odrzutowce szykujące się do startu. Ruch był tu większy niż w Las Vegas w niedzielny wieczór. Trudno połknąć za jed- nym razem dwudziestoletni kawał rzeczywistości, a tymczasem to właśnie musiałem zrobić. Schodząc po schodkach na ziemię w potokach deszczu, przypomniałem sobie nagle często powtarzane przez ojca powiedzonko: - Nie warto mieć tego, co przychodzi zbyt łatwo. Mówiąc ściśle, powtarzała to matka. Ojciec zginął w walkach na Pacyfi- ku trzy miesiące przed moim urodzeniem. Nigdy specjalnie nie pasjonowa- łem się geografią, kiedy jednak szedłem do szkoły, wiedziałem wszystko, czego można się było dowiedzieć, o wyspie Guadalcanal. Znałem współ- rzędne geograficzne, kształt, wiedziałem, że miała zaledwie sto mil długości i trzydzieści szerokości i że była pierwszym celem naszej ofensywy na Pacyfiku. Wiedziałem też, że 20 sierpnia 1942 roku, o godzinie 22.15, mó- wiąc inaczej, kwadrans po dziesiątej wieczorem, kapitan J.L. Kilmer z Pierwszej Dywizji Piechoty Morskiej przestał być moim ojcem i stał się legendą mojej matki. Wzrastałem wpatrzony w Purpurowe Serce i Krzyż Piechoty Morskiej, zawieszone wraz z jego zdjęciem nad moim biurkiem, abym go nigdy nie zapomniał. Guadalcanal na zawsze już miało pozo- stać ohydnym, bezwartościowym strzępem rzeczywistości, leżącym nie 22