DO PRZE�WIETNEJ DEPUTACJI DLA U�O�ENIA PROJEKTU KONSTYTUCJI RZ�DU POLSKIEGO OD SEJMU WYZNACZONEJ M�owie wybrani! Oto jest wz�r dla was, oto jest droga, kt�r� do nie�miertelno�ci imiona wasze odniesione by� maj�. Macie� w sobie tyle m�stwa? Czujecie� w sobie tyle odwagi, aby�cie by� mogli godnymi poda� prawd� narodowi polskiemu? Nie ogl�dajcie si� na sp�czesnych, nie ten to zepsuty wiek ma b�ogos�awi� imiona wasze. Wy, owszem, macie wyda� walk� uprzedzeniu i ob�udzie, wy macie przywr�ci� sprawiedliwo��, a zatem wy winni�cie zupe�nie przygotowa� si� przeciw potwarzy, nienawi�ci i zem�cie, kt�re interes prywatny, zepsucie serc ludzkich, znarowiona zuchwa�o�� przeciw wam wywiera� zechce. Nie l�kajcie si� bynajmniej, �e prawa wasze wzgardzone lub odrzucone zostan�. Prawda mie� b�dzie swych zwolennik�w, rozejd� si� oni po ca�ym narodzie, zanios� j� pod strzech� uci�nionego i wzgardzonego cz�owieka, czas doka�e reszty. Do was nale�y nie odst�powa� prawdy, ani my�li� o tym, jakimi drogami to �wi�te b�stwo panowa� zacznie nad ca�� narodu powszechno�ci�. Ufam przeto, �e w przepisie praw waszych nie b�dzie mia�a miejsca ani chytra ob�uda, ani pod�a boja��, ani tym bardziej niesprawiedliwo�� na prywatne korzy�ci wzgl�dna. Cz�owiek i jego bezpiecze�stwo, obywatel i jego szcz�liwo��, ojczyzna i jej ca�o�� b�d� jedynym prawid�em rob�t waszych. Ale roztropno��, najszlachetniejszy rozumu ludzkiego przymiot, skutek obszernej wiadomo�ci i d�ugiego do�wiadczenia, zastanawia� was podobno b�dzie nad tym, i� jeszcze nie przysz�a pora, a�eby w ca�ej zupe�no�ci odkry� mo�na prawd� narodowi polskiemu. Lecz ta� sama rotropno�� nigdy tak rozpacznych my�li przypuszcza� nie dozwala, jej wys�uga w prawodawctwie potrzebna jest tylko do wynalezienia sposobu, jak ma by� prawda ludziom podana, nie za� do tego, aby j� przed nimi do czasu tai� lub przez wzgl�d na uprzedzenia �ama� prawa sprawiedliwo�ci i ludzko�ci. Nie masz czasu ani wzgl�du na czas, w kt�rym by si� godzi�o praw cz�owieka gwa�ci� lub zgwa�conych nie powr�ci�. Nie mo�e si� nazwa� ten nar�d swobodnym, gdzie cz�owiek jest nieszcz�liwym, nie mo�e by� ten kraj wolnym, gdzie cz�owiek jest niewolnikiem. �adne wi�c prawodawctwo nie powinno przemilcza� praw cz�owieka, �adna spo�eczno�� nie mo�e robi� ofiary z ludzi dla ludzi. Takowa roztropno�� alboby si� nazywa�a niesprawiedliwo�ci�, albo boja�ni�. M�wi� albowiem, �e lud nieo�wiecony nie mo�e mie� w ca�o�ci praw sobie wr�conych, jest m�wi� przeciw regu�om roztropno�ci i s�uszno�ci, bo nie masz �adnego przypadku, wyj�wszy niedo��no�� lat i zmys��w, w kt�rych by cz�owiek m�g� utraca� prawa swoje. Ma�oletni nawet i szalony jest pod opiek� dobroczynno�ci ludzkiej, a sam tylko zbrodzie� mo�e by� niewolnikiem spo�ecze�stwa. Los, kt�ry cz�owiekowi opinia zdarza, jest dzie�em przypadku, czucie serca jest skutkiem praw jego przyrodzonych. Hugo Ko���taj