Paulo Coelho Czarownica z Portobello Przek�ad Micha� Lipszyc Dla S. E X. � s�o�ca,kt�re rozsia�o �wiat�o�� i ciep�o wsz�dzie, gdzie zawita�o; wzoru dla tych, kt�rzy si�gaj� my�l� poza swoje horyzonty. O Mario bez grzechu pocz�ta, m�dl si� za nas, kt�rzy si� do Ciebie uciekamy. Amen. Nikt nie zapala �wiat�a i nie stawia go w ukryciu ani pod korcem, lecz na �wieczniku, aby jego blask widzieli ci, kt�rzy wchodz�. �w. �ukasz, 11, 33 Zanim wszystkie spisane przeze mnie zeznania spotka� los, jaki im wyznaczy�em, my�la�em o opracowaniu ich w formie tradycyjnej, wyczerpuj�cej biografii, przedstawiaj�cej prawdziw� histori�. Przeczyta�em wiele ksi��ek biograficznych, s�dz�c, �e mi pomog� w skonstruowaniu dzie�a, ale po ich lekturze zrozumia�em jedno: opinia autora na temat g��wnego bohatera nie pozostaje bez wp�ywu na rezultat bada�. Poniewa� moim zamiarem nie by�o prezentowanie w�asnych os�d�w, lecz pokazanie historii �Czarownicy z Portobello� oczyma uczestnik�w wydarze�, ostatecznie porzuci�em pomys� tworzenia biografii, uznaj�c, �e najlepiej udost�pni� czytelnikom to, co zosta�o utrwalone na ta�mie magnetofonowej. HERON RYAN, 44 lata, dziennikarz Nikt nie zapala �wiat�a po to, aby je ukrywa� za zamkni�tymi drzwiami: celem �wiat�a jest roztaczanie blasku, otwieranie oczu, ukazywanie cud�w, kt�re dziej� si� dooko�a. Nikt nie po�wi�ca w ofierze najcenniejszej rzeczy, jak� posiada: mi�o�ci. Nikt nie powierza swoich marze� tym, kt�rzy mog� je zniszczy�. Nikt, z wyj�tkiem Ateny. D�ugo po �mierci Ateny jej by�a mistrzyni poprosi�a mnie, abym jej towarzyszy� w podr�y do Prestonpans w Szkocji. W�adze tego miasta, korzystaj�c z pewnego feudalnego prawa, kt�re miesi�c p�niej zosta�o zniesione, oficjalnie u�askawi�y 81 os�b � oraz ich koty � straconych w XVI i XVII wieku za uprawianie magii. �Wed�ug rzecznika s�du Prestoungrange i Dolphinstoun, �wi�kszo�� skazano bez �adnych konkretnych dowod�w, jedynie na podstawie zezna� �wiadk�w oskar�enia, kt�rzy twierdzili, �e czuj� obecno�� z�ych duch�w�. Nie warto po raz kolejny przypomina� wszystkich zbrodni Inkwizycji, jej sal tortur i stos�w p�on�cych ogniem zemsty i nienawi�ci. Ale w drodze do Prestonpans Edda powt�rzy�a kilkakrotnie, �e jest w tym orzeczeniu co�, co j� oburza: oto w�adze miasta oraz 14. Baron Prestoungrange i Dolphinstoun �darowali winy� tym, kt�rych brutalnie pomordowano. � Mamy XXI wiek, a potomkowie prawdziwych zbrodniarzy, kt�rzy mordowali niewinnych ludzi, przyznaj� sobie jeszcze prawo do �u�askawienia�. Rozumiesz, o co mi chodzi, Heronie? Rozumia�em. Nowe polowanie na czarownice zatacza coraz szersze kr�gi. Tym razem broni� nie jest rozpalone �elazo i stos, lecz drwina i moralne pot�pienie. Ka�dego, kto przypadkiem odkrywa w sobie niezwyk�y dar i o�miela si� o nim g�o�no m�wi�, traktuje si� podejrzliwie. A jego bliscy � ma��onkowie, rodzice, dzieci � zamiast si� tym szczyci�, usi�uj� ca�� spraw� zatai� z obawy, �e ich rodzina zostanie wystawiona na po�miewisko. Zanim pozna�em Aten�, uwa�a�em, �e ka�dy, kto posiada taki dar, wykorzystuje go po to, by �erowa� na ludzkiej rozpaczy i naiwno�ci. Moja podr� do Transylwanii, gdzie mia�em zebra� materia�y do filmu dokumentalnego o wampiryzmie, dowiod�a r�wnie�, jak �atwo ludzie daj� si� oszukiwa�. Niekt�re zabobony, nawet z pozoru najbardziej absurdalne, pokutuj� w ludzkiej wyobra�ni i bywaj� bez najmniejszych skrupu��w wykorzystywane przez szarlatan�w. Po wizycie w zamku Drakuli odbudowanym tylko po to, aby dostarcza� niezapomnianych wra�e� turystom, skontaktowa� si� ze mn� urz�dnik rumu�skiego rz�du. Da� mi do zrozumienia, �e je�li film zostanie wyemitowany przez BBC, mog� si� spodziewa�, jak to uj��, �hojnego upominku�. W jego przekonaniu pomaga�em propagowa� donios�y mit, co zas�ugiwa�o na sowit� nagrod�. Wed�ug jednego z przewodnik�w, liczba odwiedzaj�cych ro�nie z roku na rok, liczy si� wi�c ka�da wzmianka na temat tego miejsca, nawet taka, kt�ra podwa�a autentyczno�� zamku oraz potwierdza fakt, �e Vlad Drakula by� postaci� historyczn�, kt�ra nie ma nic wsp�lnego z mitem, ca�a historia za� jest jedynie majaczeniem pewnego Irlandczyka (N. R.: Brama Stokera), kt�ry, notabene, nigdy w tej okolicy nie zawita�. Wtedy zrozumia�em, �e cho�bym uczciwie trzyma� si� fakt�w, mimowolnie wspieram k�amstwo. Nawet je�li celem mojego filmu jest demitologizacja tego miejsca, ludzie i tak wierz� w to, w co chc� wierzy�. Przewodnik mia� racj�, w gruncie rzeczy tak czy inaczej dzia�a�em na rzecz propagandy. Natychmiast porzuci�em ca�y projekt, mimo �e w przeloty i wst�pne badania zd��y�em ju� zainwestowa� poka�n� kwot�. Jednak podr� do Transylwanii wywar�a ostatecznie ogromny wp�yw na moje �ycie: pozna�em Aten�, kt�ra przyjecha�a do Rumunii w poszukiwaniu matki. Przeznaczenie, to tajemnicze, nieub�agane przeznaczenie, zetkn�o nas ze sob� w najzwyklejszym holu najzwyklejszego hotelu. Widzia�em jej pierwsze spotkanie z Deidre � b�d� Edd�, jak wola�a by� nazywana. By�em obserwatorem � tak jakbym ogl�da� ca�e swoje �ycie � podczas gdy moje serce stoczy�o beznadziejn� walk�, usi�uj�c nie dopu�ci� do tego, aby uwiod�a mnie kobieta spoza mojego �wiata. By�em szcz�liwy, kiedy rozum przegra� batali�, i jedyne, co mi pozosta�o, to z�o�y� bro� i pogodzi� si� z faktem, �e jestem zakochany. Dzi�ki temu uczuciu ujrza�em rytua�y, kt�rych istnienia nigdy nie podejrzewa�em. S�dz�c, �e za�lepia mnie mi�o��, w�tpi�em we wszystko, ale w�tpliwo�ci, zamiast dzia�a� parali�uj�co, pcha�y mnie ku oceanom, kt�rych istnienia nie potrafi�em przedtem przyj�� do wiadomo�ci. Taka sama energia pozwoli�a mi p�niej stawi� czo�o cynizmowi koleg�w dziennikarzy i pisa� o Atenie oraz jej misji. A poniewa� mi�o�� wci�� �yje, cho� Ateny nie ma ju� w�r�d nas, ta si�a wci�� jest obecna, ale jedyne, czego pragn�, to zapomnie�, co widzia�em i czego si� nauczy�em. Tylko u boku Ateny by�bym w stanie �eglowa� po tym �wiecie. To by�y jej ogrody, jej rzeki, jej g�ry. Dzi�, kiedy odesz�a, marz� o tym, aby wszystko sta�o si� jak najpr�dzej takie jak dawniej. Chc� u�ala� si� na korki uliczne, polityk� zagraniczn� i system podatkowy. Znowu chc� wierzy�, �e �wiat magii to tylko zr�czna, kuglarska sztuczka. �e ludzie s� przes�dni. �e to, czego nie potrafi wyja�ni� nauka, nie ma prawa istnie�. Kiedy spotkania przy Portobello zacz�y wymyka� si� spod kontroli, bez ko�ca rozprawiali�my na temat jej post�powania � dzisiaj ciesz� si�, �e mnie nie pos�ucha�a. Je�eli istnieje jakiekolwiek pocieszenie w tragedii, jak� jest utrata ukochanej osoby, mo�e nim by� jedynie zawsze potrzebna nadzieja, �e by� mo�e tak by�o lepiej. Z tym przekonaniem budz� si� i zasypiam. Lepiej, �e Atena odesz�a, zanim zst�pi�a do piekie� tego �wiata. Nigdy nie odzyska�aby spokoju ducha po wydarzeniach, kt�re sprawi�y, �e okrzykni�to j� �Czarownic� z Portobello�h. Reszta jej �ycia by�aby gorzk� konfrontacj� w�asnych marze� ze zbiorow� rzeczywisto�ci�. Znaj�c j� dobrze, wiem, �e walczy�aby do ko�ca, trwoni�c energi� i entuzjazm na pr�by udowodnienia czego�, w co nikt, absolutnie nikt nie chcia� uwierzy�. Kto wie? Mo�e szuka�a �mierci jak rozbitek wyspy? Nieraz musia�a b��ka� si� o �wicie po stacjach metra, czekaj�c na napastnik�w, kt�rzy nie przybywali, w�drowa� po najniebezpieczniejszych dzielnicach Londynu w poszukiwaniu mordercy, kt�ry si� nie zjawia�. A� w ko�cu dopi�a swego � zosta�a brutalnie zamordowana. Kto nigdy nie zazna� b�lu towarzysz�cego nag�ej stracie tego, co w naszym �yciu najwa�niejsze? I nie chodzi mi tylko o ludzi, ale tak�e o my�li, plany, marzenia. Udaje si� nam dzie�, tydzie�, czasem kilka lat, lecz ostatecznie jeste�my nieuchronnie skazani na utrat�. Wprawdzie nasze cia�o �yje dalej, ale dusza pr�dzej czy p�niej otrzymuje �miertelny cios. Zbrodnia doskona�a: nie wiemy, kto zamordowa� nasz� rado�� �ycia, jaki by� motyw morderstwa, ani gdzie s� winni. Czy ci anonimowi winni maj� �wiadomo�� w�asnych czyn�w? Nie s�dz�. Poniewa� oni r�wnie� s� ofiarami rzeczywisto�ci, kt�r� stworzyli � bez wzgl�du na to, czy s� niepewni siebie czy zarozumiali, bezsilni czy wszechmocni. Nie rozumiej� �wiata Ateny i nigdy nie b�d� w stanie go zrozumie�. Tak, to doskonale oddaje istot� rzeczy: �wiat Ateny. Ju� prawie pogodzi�em si� z tym, �e by�em w jej �wiecie tylko go�ciem, jakby korzystaj�c ze specjalnych wzgl�d�w � jak kto�, kto znalaz� si� w pi�knym pa�acu, je najwspanialsze smako�yki pod s�o�cem, ze �wiadomo�ci�, �e to tylko uroczysta okazja, �e pa�ac do niego nie nale�y, uczt� wydano za cudze pieni�dze i o wyznaczonej godzinie �wiat�a zgasn�, w�a�ciciele p�jd� spa�, s�u�ba sprz�tnie ze sto��w, brama si� zamknie i z powrotem znajdziemy si� na ulicy, czekaj�c na taks�wk� albo na autobus, znowu pogr��eni w szarej codzienno�ci. Wracam, a raczej pewna cz�� mnie wraca do tego �wiata, w kt�rym liczy si� tylko to, co widzialne, dotykalne i co potrafimy wyja�ni�. Znowu chc� dostawa� mandaty za przekroczenie szybko�ci, s�ucha� k��tni w sklepie, sta�ych narzeka� na pogod�, chc� ogl�da� horrory i wy�cigi Formu�y 1. Oto �wiat, z kt�rym b�d� musia� obcowa� do ko�ca moich dni. O�eni� si�, b�d� mia� dzieci, a przesz�o�� stanie si� tylko odleg�ym wspomnieniem. I mo�e tylko czasem b�d� si� dziwi� sam sobie, jak mog�em by� tak �lepy, tak naiwny? Wiem r�wnie�, �e w nocy ta druga cz�� mnie b�dzie si� b��ka� w przestworzach i obcowa� z bytami r�wnie realnymi, jak ta oto paczka papieros�w i szklaneczka d�inu. Moja dusza spotka si� z dusz� Ateny, a potem zbudz� si� zlany potem, p�jd� do kuchni po szklank� wody i u�wiadomi� sobie, �e walczy� ze zjawami mo�na tylko broni�, kt�ra nie nale�y do realnego �wiata. Wreszcie, tak jak radzi�a moja babka, po�o�� na nocnym stoliku rozwarte no�yczki, kt�re odetn� ko�c�wk� snu. Nazajutrz spojrz� na no�yczki z odrobin� �alu. Musz� jednak znowu przystosowa� si� do tego �wiata. Inaczej zwariuj�. ANDREA MCCAIN, 32 LATA, AKTORKA TEATRALNA �Nikomu nikim nie wolno manipulowa�. W ka�dym zwi�zku dwojga ludzi obie strony s� odpowiedzialne za to, co robi�, nawet je�li potem jedna z nich oskar�a drug�, �e zosta�a przez ni� wykorzystana�h. Tak mawia�a Atena, ale sama post�powa�a dok�adnie odwrotnie. Manipulowa�a mn�, wykorzystywa�a mnie, nie bacz�c na moje uczucia. Sprawa jest tym powa�niejsza, �e chodzi o magi�. Ostatecznie by�a moj� mistrzyni�, zobowi�zan� do przekazywania mi �wi�tych tajemnic, do budzenia nieznanych mocy, kt�re drzemi� w ka�dym z nas. Wypuszczaj�c si� na nieznane morza, �lepo ufamy naszym przewodnikom � w przekonaniu, �e wiedz� wi�cej ni� my. No c�, zapewniam, �e nie wiedz� � ani Atena, ani Edda, ani osoby, kt�re dzi�ki nim pozna�am. M�wi�a mi, �e uczy si� sama, w miar� jak naucza innych, i chocia� z pocz�tku nie dawa�am jej wiary, p�niej mia�am okazj� si� przekona�, �e mog�a to by� prawda. W ko�cu zda�am sobie spraw�, �e by�a to jedna z jej wielu sztuczek, za pomoc� kt�rych os�abia�a nasz� czujno�� i sprawia�a, �e ulegali�my jej czarowi. Ludzie, kt�rzy wst�puj� na �cie�k� duchowych poszukiwa�, nie my�l�; chc� rezultat�w. Chc� poczu� w sobie si��, wyr�ni� si� z t�umu. Chc� by� wyj�tkowi. Atena igra�a z cudzymi uczuciami w spos�b zatrwa�aj�cy. O ile wiem, uleg�a kiedy� wielkiej fascynacji �wi�t� Teres� z Lisieux. Nie interesuje mnie religia katolicka, ale z tego, co s�ysza�am, Teresa nawi�za�a pewnego rodzaju mistyczny i fizyczny kontakt z Bogiem. Atena napomkn�a kiedy�, �e marzy jej si� podobny los. Ale wobec tego dlaczego nie wst�pi�a do klasztoru, czemu nie po�wi�ci�a �ycia kontemplacji czy s�u�bie ubogim? By�oby to znacznie po�yteczniejsze dla �wiata, a przy tym nie tak niebezpieczne jak muzyka i rytua�y, s�u��ce wprowadzeniu ludzi w trans, kt�ry wyzwala� w nich to, co najlepsze, ale i to, co najgorsze. Spotka�am j� w momencie, kiedy szuka�am sensu �ycia, chocia� zatai�am to przed ni�. Od samego pocz�tku powinnam by�a wiedzie�, �e Aten� to w zasadzie nie interesuje. Chcia�a �y�, ta�czy�, kocha�, podr�owa�, otacza� si� lud�mi, kt�rzy podziwiali jej m�dro��, che�pi� si� swoimi zdolno�ciami, prowokowa� s�siad�w, wykorzystywa� do maksimum to, co w nas najbardziej przyziemne � ale wszystkim swoim poczynaniom nadawa�a mistyczn� otoczk�. Ilekro� si� spotykali�my, czy to podczas magicznych obrz�d�w, czy w barze, odczuwa�am jej moc. Manifestowa�a si� tak wyra�nie, �e niemal mog�am jej dotkn��. Na pocz�tku uleg�am fascynacji, chcia�am by� taka jak ona. Jednak pewnego dnia, w kawiarni, zacz�a m�wi� o �Trzecim Rytuale�h, kt�ry obejmuje sfer� seksualno�ci. Zrobi�a to w obecno�ci mojego narzeczonego pod pretekstem udzielenia mi nauki. Tak naprawd�, w moim przekonaniu, chodzi�o jej o uwiedzenie m�czyzny, kt�rego kocha�am. I, rzecz jasna, uda�o si� jej. Nie nale�y �le m�wi� o zmar�ych. Tak czy owak, Atena nie b�dzie zdawa� rachunku sumienia przede mn�, tylko przed tymi wszystkimi mocami, kt�rymi pos�u�y�a si� wy��cznie dla osi�gni�cia prywatnych korzy�ci, zamiast u�y� ich dla dobra ludzko�ci i w�asnej sublimacji duchowej. Ale najgorsze jest to, �e wszystko, co razem rozpocz�y�my, mog�o si� powie��, gdyby nie jej ekshibicjonizm. Wystarczy�o dzia�a� dyskretniej, a spe�ni�aby si� dzisiaj misja, kt�ra zosta�a nam powierzona. Jednak ona nie zna|a umiaru. Uwa�a�a si� za posiadaczk� prawdy, zdoln� przekracza� wszystkie bariery za pomoc� swych uwodzicielskich sztuczek. I jaki jest tego skutek? Zosta�am sama. A ja nie mog� zatrzyma� si� w p� drogi � musz� i�� do ko�ca, chocia� coraz cz�ciej ogarnia mnie zniech�cenie. Nie dziwi mnie, �e taki j� spotka� koniec � igra�a z ogniem. Podobno ekstrawertycy s� bardziej nieszcz�liwi ni� introwertycy, dlatego musz� ci�gle udowadnia� przed sob�, �e s� zadowoleni, rado�ni, pogodzeni z losem. Przynajmniej w jej przypadku ta charakterystyka jest ca�kowicie trafna. Atena mia�a �wiadomo�� w�asnej charyzmy i zadawa�a b�l wszystkim, kt�rzy j� kochali. Ze mn� w��cznie. DEIDRE O'NEILL, 37 LAT, LEKARKA, ZNANA JAKO EDDA Je�eli pewnego dnia zadzwoni do nas nieznajomy m�czyzna, chwil� porozmawia, bez �adnych podtekst�w i nie m�wi�c niczego wyj�tkowego, ale po�wi�ci nam odrobin� uwagi, jak� rzadko kto nam po�wi�ca, to jeszcze tej samej nocy b�dziemy gotowe p�j�� z nim do ��ka z mi�o�ci. Taka ju� nasza natura i nie ma w tym nic z�ego. Serce kobiety z �atwo�ci� otwiera si� na mi�o��. Moje serce z tak� sam� �atwo�ci� otworzy�o si� na spotkanie z Wielk� Matk�. Mia�am wtedy dziewi�tna�cie lat. Atena te� by�a w tym wieku, kiedy po raz pierwszy wesz�a w trans poprzez taniec. Ale to jedyne, co nas ��czy�o � wiek, w kt�rym przesz�y�my inicjacj�. We wszystkim innym r�ni�y�my si� ca�kowicie, zw�aszcza je�li chodzi o podej�cie do ludzi. Jako jej mistrzyni dawa�am z siebie wszystko, �eby pom�c jej w duchowym rozwoju. Jako jej przyjaci�ka � cho� nie jestem pewna, czy by�a to przyja�� odwzajemniona � stara�am si� ostrzec j� przed faktem, �e ludzie jeszcze nie s� gotowi na przemiany, kt�re chcia�a wywo�a�. Pami�tam, �e bi�am si� z my�lami kilka nocy, nim da�am jej woln� r�k� i pozwoli�am post�powa� zgodnie z g�osem serca. Jej wielki problem polega� na tym, �e by�a kobiet� XXII wieku, kt�rej przysz�o �y� w XXI wieku � z czym si� zreszt� nie kry�a. Czy zap�aci�a wysok� cen�? Bez w�tpienia. Ale zap�aci�aby du�o wi�cej, gdyby t�umi�a kipi�c� w niej energi�. Sta�aby si� zgorzknia�a, sfrustrowana, stale przejmowa�aby si� owym �co ludzie powiedz��h, wci�� powtarza�aby �najpierw poza�atwiam to, co wa�ne, a potem pomy�l� o realizacji w�asnych marzec�h, ci�gle narzeka�aby, �e �jeszcze nie teraz, bo ci�gle stoi co� na przeszkodzie�h. Wszyscy szukamy idealnego mistrza. Ale cho� mistrz g�osi boskie nauki, sam jest na wskro� cz�owiekiem � i w�a�nie to najtrudniej zaakceptowa�. Nie nale�y myli� nauczyciela z lekcj�, rytua�u z ekstaz�, przeka�nika symbolu z samym symbolem. Tradycja duchowa ma zwi�zek z naszym obcowaniem z si�ami �ycia, a nie z lud�mi, kt�rzy to umo�liwiaj�. Jeste�my s�abi. Prosimy Wielk� Matk� o przewodnik�w, podczas gdy ona wysy�a nam jedynie wskaz�wki, jak� drog� powinni�my pod��y�. Biada temu, kto zamiast wolno�ci szuka pasterza! Spotkanie z wy�sz� energi� le�y w zasi�gu ka�dego, ale ci, kt�rzy zrzucaj� odpowiedzialno�� na innych, s� od niego bardzo daleko. Nasz czas na tej ziemi jest �wi�ty, dlatego powinni�my celebrowa� ka�d� chwil�. O tym zupe�nie si� zapomina. �wi�ta religijne to dzi� jedynie okazja, by p�j�� na pla��, do parku, czy wyjecha� na narty. Rytua�y ju� nie istniej�. Z codziennych czynno�ci nie czynimy �wi�tych obrz�d�w. Gotujemy, utyskuj�c, �e to strata czasu, a przecie� mogliby�my wk�ada� mi�o�� w przygotowanie ka�dego posi�ku. Pracujemy z prze�wiadczeniem, �e to kl�twa bog�w, a powinni�my tak wykorzystywa� nasze talenty, aby z nich czerpa� przyjemno�� i pomna�a� energi� Wielkiej Matki. Atena wydoby�a na �wiat�o dzienne przebogaty �wiat, kt�ry wszyscy nosimy w duszy, jednak zignorowa�a fakt, �e ludzie jeszcze nie dojrzeli do tego, aby u�wiadomi� sobie w�asn� moc. Kiedy my, kobiety, szukamy sensu �ycia lub drogi poznania, najcz�ciej uto�samiamy si� z jednym z czterech archetyp�w. Dziewica (co w tym przypadku nie odnosi si� do sfery seksualnej) to ta, kt�ra w swych poszukiwaniach d��y do ca�kowitej niezale�no�ci, a wszystko, czego si� uczy, jest owocem jej zdolno�ci do stawiania samotnie czo�a wyzwaniom. M�czennica znajduje drog� do samopoznania w b�lu, cierpieniu i po�wi�ceniu. �wi�ta odnajduje siebie w bezgranicznej mi�o�ci � w tym, �e potrafi dawa�, nie oczekuj�c niczego w zamian. I wreszcie Czarownica, kt�ra odnajduje sens swego istnienia zar�wno w duchowej, jak i zmys�owej rozkoszy. Zwykle kobieta wybiera jeden spo�r�d tych tradycyjnych archetyp�w, ale Atena by�a wszystkimi czterema r�wnocze�nie. Oczywi�cie mo�emy t�umaczy� jej zachowanie tym, �e ka�dy, kto wpada w trans lub ekstaz�, traci kontakt z rzeczywisto�ci�. Ale to nieprawda: �wiat fizyczny i �wiat duchowy s� jednym i tym samym. Dostrzegamy bosko�� w drobinie kurzu, co jednak nam nie przeszkadza zetrze� go wilgotn� �cierk�. Bosko�� nie znika, przemienia si� jedynie w czyst� powierzchni�. Atena powinna by�a dzia�a� ostro�niej. Kiedy rozmy�lam o �yciu i �mierci mojej uczennicy, wydaje mi si�, �e sama powinnam zmieni� swoje post�powanie. LELLA ZAINAB, 64 LATA, NUMEROLOG Atena? Ciekawe imi�. Zobaczmy... Jej liczba Maksymalna to dziewi�tka. Towarzyska, optymistycznie nastawiona do �ycia, wyr�nia si� w t�umie. Ludzie szukaj� u niej zrozumienia, wsp�czucia, szlachetno�ci, dlatego powinna bardzo uwa�a�, bo popularno�� mo�e jej przewr�ci� w g�owie, przez co wi�cej straci, ni� zyska. Powinna r�wnie� bardziej wa�y� s�owa, bo ma sk�onno�� m�wi� wi�cej, ni� nakazuje zdrowy rozs�dek. Jej liczba Minimalna to jedenastka. Wydaje si�, �e chce przewodzi�. Interesuje si� sfer� mistyczn�. Za jej pomoc� stara si� zaprowadzi� harmoni� w�r�d ludzi, kt�rzy j� otaczaj�. Jednak tu widz� sprzeczno�� z liczb� Dziewi��, kt�ra jest sum� dnia, miesi�ca i roku jej narodzin, zredukowanych do jednej cyfry. Zawsze b�dzie podatna na zazdro��, smutek, skryto�� i uleganie emocjom. Musi uwa�a� na negatywne wibracje, takie jak nadmierna ambicja, nietolerancja, nadu�ywanie w�adzy, ekstrawagancja. Z uwagi na t� sprzeczno�� powinna po�wi�ci� si� dziedzinie, kt�ra nie wymaga emocjonalnego kontaktu z lud�mi, na przyk�ad informatyce lub architekturze. Nie �yje? Bardzo mi przykro. A czym si� zajmowa�a? Czym si� Atena w�a�ciwie zajmowa�a? Wszystkim po trochu. Gdybym mia� podsumowa� jej �ycie, powiedzia�bym: by�a kap�ank�, kt�ra rozumia�a si�y natury. Albo mo�e lepiej: by�a kim�, kto przez prosty fakt, �e nie mo�e zbyt wiele oczekiwa� od �ycia, ani nie ma zbyt wiele do stracenia, zaryzykowa� wi�cej ni� inni i ostatecznie przeistoczy� si� w pot�ne si�y, nad kt�rymi, jak s�dzi�, jest w stanie zapanowa�. By�a kasjerk� w supermarkecie, urz�dniczk� w banku, po�redniczk� w handlu nieruchomo�ciami, i w ka�dym z tych wciele� dawa�a wyraz kap�a�stwu, kt�re w sobie nosi�a. Zna�em j� osiem lat i jestem jej to winien: przywo�a� pami�� o niej i odda� prawd� o jej to�samo�ci. Podczas zbierania tych zezna� najtrudniej by�o mi nak�oni� ludzi, �eby wyst�pili pod w�asnym nazwiskiem. Jedni nie chcieli by� zamieszani w tak� histori�, inni starali si� zatai� swoje opinie i uczucia. T�umaczy�em, �e moim prawdziwym zamiarem jest sprawi�, aby wszyscy zwi�zani ze spraw� ludzie lepiej j� zrozumieli, anonimowe zeznania nie s� za� wiarygodne. W ko�cu wszyscy si� zgodzili, poniewa� ka�dy z moich rozm�wc�w uwa�a�, �e zna jedyn� i ostateczn� wersj� ka�dego, nawet najbardziej b�ahego zdarzenia. Podczas nagrywania zezna� przekona�em si�, �e nic nie jest bezsporne i ostateczne � wszystko zale�y od indywidualnej percepcji. A cz�sto najlepszy spos�b, by dowiedzie� si�, kim jeste�my, to zobaczy�, jak widz� nas inni. To nie znaczy, �e powinni�my robi� to, czego si� od nas oczekuje, jednak dobrze jest zrozumie� siebie samych. By�em to winien Atenie. Przywo�a� jej histori�. Utrwali� jej mit. SAMIRA R. KHALIL, 57 lat, gospodyni domowa, matka Ateny Prosz� jej nie nazywa� Aten�. Ma na imi� Szirin. Szirin Khalil. Kochana, upragniona c�rka, kt�r� obydwoje, ja i m�j m��, chcieli�my sami sp�odzi�! Nie by�o jednak nam to pisane � tam, gdzie los jest dla nas zbyt �askawy, zwykle pojawia si� otch�a�, w kt�r� w ka�dej chwili mog� run�� wszystkie marzenia. Mieszkali�my w Bejrucie w czasach, kiedy miasto uznawano za per�� Bliskiego Wschodu. M�j m�� by� dobrze sytuowanym przedsi�biorc�, pobrali�my si� z mi�o�ci, co roku podr�owali�my po Europie, mieli�my wielu przyjaci�, zapraszano nas na wa�ne spotkania towarzyskie. Kiedy� go�ci�am u siebie prezydenta Stan�w Zjednoczonych, wyobra�a pan sobie? Trzy niezapomniane dni. Przez dwa pierwsze ameryka�scy tajni agenci przeszukiwali wszystkie zakamarki naszego domu � zreszt� ju� od miesi�ca kr�cili si� po dzielnicy, zajmowali strategiczne pozycje, wynajmowali mieszkania po s�siedzku, przebierali si� za �ebrak�w lub zakochane pary. No i potem ten jeden dzie� � a w�a�ciwie dwie godziny � wielkiego �wi�ta. Nie zapomn� zazdro�ci w oczach znajomych ani rado�ci, kiedy robili nam zdj�cia z najpot�niejszym cz�owiekiem na �wiecie. Mieli�my wszystko opr�cz tego, czego pragn�li�my najbardziej: dziecka. Dlatego nie mieli�my nic. Pr�bowali�my wszystkiego. Sk�adali�my �luby, pielgrzymowali�my do miejsc �wi�tych, radzili�my si� lekarzy i cudotw�rc�w, brali�my leki, pili�my magiczne eliksiry. Dwukrotnie poddawa�am si� sztucznemu zap�odnieniu i dwukrotnie poroni�am. Za drugim razem wyci�to mi lewy jajnik, a potem ju� �aden lekarz nie chcia� podj�� si� kolejnych eksperyment�w. Wtedy jeden z naszych przyjaci�, kt�ry wiedzia� o naszych k�opotach, zaproponowa� jedyne mo�liwe rozwi�zanie: adopcj�. M�wi�, �e ma dobre kontakty w Rumunii i �e ca�a procedura nie potrwa d�ugo. Miesi�c p�niej wsiedli�my w samolot. Nasz znajomy prowadzi� wa�ne interesy z tym dyktatorem, kt�ry rz�dzi� wtedy Rumuni� � nie pami�tam jego nazwiska (N. R.: Nicolae Ceaucescu), dzi�ki czemu mogli�my unikn�� wielu biurokratycznych formalno�ci. Od razu pojechali�my do o�rodka adopcyjnego w Sibiu, w Transylwanii, gdzie przyj�to nas z wielkimi honorami. Po podpisaniu wszystkich stosownych dokument�w pozosta�o tylko wybra� dziecko. Weszli�my do sali dla niemowl�t, gdzie panowa� przera�liwy ch��d. Jak mo�na by�o trzyma� biedne male�stwa w takich okropnych warunkach! W pierwszym odruchu chcia�am wszystkie przygarn��, zabra� je do Libanu, kraju s�o�ca i wolno�ci, ale to by� oczywi�cie nierealny pomys�. Chodzili�my mi�dzy ��eczkami, s�ysz�c zewsz�d p�acz. Konieczno�� podj�cia bodaj najwa�niejszej decyzji w �yciu dzia�a�a parali�uj�co. Przez ponad godzin� ani ja, ani m�j m�� nie odezwali�my si� s�owem. Wyszli�my, wypili�my kaw�, wypalili�my po papierosie, wr�cili�my do sali � i tak kilka razy. Kobieta odpowiedzialna za adopcje zaczyna�a si� ju� niecierpliwi�, musia�am wi�c niezw�ocznie podj�� decyzj�. Wtedy, wiedziona jakim� instynktem, kt�ry o�mieli�abym si� nazwa� macierzy�skim, wskaza�am na jedn� z dziewczynek � tak jakbym znalaz�a dziecko, kt�re musia�o w tym wcieleniu by� moje, mimo �e wyda�o je na �wiat inne �ono. Pracownica sieroci�ca radzi�a si� jeszcze zastanowi�. A przecie� chwil� wcze�niej wyra�nie si� niecierpliwi�a! Ale ja by�am pewna. Mimo to, z ca�� delikatno�ci�, staraj�c si� nie zrani� moich uczu� (s�dzi�a, �e mamy kontakty z prominentami rumu�skiego rz�du), szepn�a, tak �eby nie us�ysza� tego m�j m��: � Nic dobrego z tego nie wyniknie. To dziecko Cyganki. Odpar�am, �e nie mo�na przekaza� kultury w genach � niemowl�, kt�re mia�o zaledwie trzy miesi�ce, b�dzie c�rk� moj� i mojego m�a, wychowan� wed�ug naszych obyczaj�w. Pozna ko�ci� maronicki, liba�skie pla�e, b�dzie czyta� ksi��ki po francusku i uczy� si� w szkole ameryka�skiej w Bejrucie. Zreszt� nie mia�am bladego poj�cia o kulturze cyga�skiej � i nadal nie mam. Wiem tylko, �e przenosz� si� z miejsca na miejsce, rzadko si� myj�, oszukuj� i nosz� kolczyki w uszach. Kr��� opowie�ci, �e porywaj� dzieci, �eby wychowywa� je w swoich taborach. Ale teraz sytuacja przedstawia�a si� inaczej: to oni porzucili dziecko, a ja mia�am podj�� si� jego wychowania. Kobieta pr�bowa�a mnie jeszcze odwie�� od mojego postanowienia, ale ju� podpisywa�am dokumenty, ponaglaj�c m�a, �eby zrobi� to samo. Kiedy wracali�my do Bejrutu, �wiat wydawa� si� odmieniony: B�g da� mi cel w �yciu, bodziec do pracy i do wa�ki na tym padole �ez. Mieli�my upragnione dziecko, kt�re nadawa�o sens wszystkim naszym wysi�kom. Szirin stawa�a si� coraz m�drzejsza i coraz pi�kniejsza � wiem, �e m�wi� tak wszyscy rodzice, ale naprawd� by�a wyj�tkowym dzieckiem. Pewnego dnia � mia�a wtedy chyba pi�� lat � jeden z moich braci powiedzia�, �e gdyby kiedy� zechcia�a pracowa� na Zachodzie, jej imi� zawsze zdradzi jej pochodzenie. Radzi�, �eby je zmieni� na takie, kt�re nie powie nic o jej korzeniach, na przyk�ad Atena. Oczywi�cie wiem, �e to nazwa stolicy pa�stwa, a tak�e imi� bogini m�dro�ci i s�usznej wojny. Mo�e m�j brat wiedzia�, co m�wi, mo�e by� tak�e �wiadomy problem�w, jakie w przysz�o�ci mog�o �ci�gn�� na jej g�ow� arabskie imi�. W ko�cu, jak ca�a nasza rodzina, zajmowa� si� polityk�. Chcia� chroni� siostrzenic� przed czarnymi chmurami, kt�re on, ale tylko on, potrafi� dostrzec na horyzoncie. Najdziwniejsze by�o to, �e Szirin spodoba�o si� nowe imi�. Tego samego wieczora zacz�a nazywa� siebie sam� Aten� i nikt ju� nie by� w stanie wybi� jej tego z g�owy. �eby sprawi� jej przyjemno��, i my zacz�li�my tak si� do niej zwraca�, s�dz�c, �e wkr�tce jej przejdzie. Jednak mija�y kolejne lata, a nowe imi� przylgn�o do niej na dobre. Czy imi� mo�e wp�yn�� na czyje� �ycie? Od wczesnego dzieci�stwa zauwa�yli�my u niej silne przywi�zanie do religii. Sp�dza�a mn�stwo czasu w ko�ciele, zna�a na pami�� ewangeli�. Mia�o to zar�wno dobre, jak i z�e strony. Poniewa� �yli�my w kraju w coraz wi�kszym stopniu targanym przez konflikty na tle wyznaniowym, l�ka�am si� o bezpiecze�stwo c�rki. W owym czasie Szirin zacz�a snu� opowie�ci o swych niewidzialnych przyjacio�ach � anio�ach i �wi�tych, kt�rych wizerunki ogl�da�a w ko�ciele. Wszystkie dzieci miewaj� takie fantazje, ale z czasem zapominaj� o nich. Cz�sto r�wnie� traktuj� lalki czy pluszowe misie jak �ywe stworzenia. Jednak kiedy pewnego dnia przysz�am po ni� do szko�y, a ona oznajmi�a mi, �e widzia�a �kobiet� w bieli, podobn� do Matki Boskiej�h, uzna�am, �e to ju� przesada. Oczywi�cie wierz� w anio�y. Wierz� nawet, �e anio�y rozmawiaj� z ma�ymi dzie�mi, ale kiedy ukazuj� im si� doros�e postaci, sprawa staje si� powa�niejsza. Wiele czyta�am o przer�nych wiejskich pastuszkach, kt�rzy rzekomo widzieli kobiet� w bieli. Najcz�ciej rujnowa�o im to �ycie, bo najpierw ludzie gromadzili' si� wok� nich, licz�c na cud, potem w spraw� anga�owali si� ksi�a, wioska przekszta�ca�a si� w miejsce kultu, a biedne dziecko l�dowa�o w klasztorze. Dlatego tak bardzo si� przej�am. Szirin w tym wieku powinna interesowa� si� bardziej makija�em, malowa� paznokcie, ogl�da� mydlane opery albo dzieci�ce programy w telewizji. Co� z moj� c�rk� by�o nie tak, posz�am wi�c do specjalisty. � Nie ma powodu do paniki � uspokaja� psycholog dzieci�cy. Podobnie jak wi�kszo�� specjalist�w w tej dziedzinie uwa�a� niewidzialnych przyjaci� za swoist� projekcj� marze�, kt�re pomagaj� dziecku odkrywa� w�asne pragnienia i wyra�a� uczucia. � I nie ma w tym nic niepokoj�cego � zako�czy�. � Ale dlaczego kobieta w bieli? Odpar�, �e by� mo�e Szirin nie rozumie naszego sposobu postrzegania lub t�umaczenia �wiata. Radzi� stopniowo przygotowywa� j� do my�li, �e zosta�a adoptowana. Zdaniem specjalisty najgorzej by�oby, gdyby odkry�a prawd� na w�asn� r�k� � mog�aby w�wczas zw�tpi� we wszystko i zacz�� zachowywa� si� w spos�b nieprzewidywalny. Od tamtej pory rozmawiali�my z ni� inaczej. Nie wiem, jak wiele cz�owiek pami�ta z okresu niemowl�ctwa. Na wszelki wypadek starali�my si� jej okaza� jak najwi�cej mi�o�ci, przekona� j�, �e nie musi szuka� ucieczki w �wiecie wyobra�ni. Musia�a uwierzy�, �e �wiat, kt�ry j� otacza, jest najwspanialszym ze �wiat�w, �e jej rodzice ochroni� j� przed ka�dym niebezpiecze�stwem. Bejrut by� pi�kny, a pe�ne ludzi pla�e zawsze sk�pane w s�o�cu. O �kobiecie w bieli�h nigdy nie wspomina�am, za to sp�dza�am wi�cej czasu z c�rk�, zaprasza�am do nas jej szkolnych koleg�w i kole�anki. Nie przegapi�am �adnej sposobno�ci, �eby okaza� jej czu�o��. Ta strategia poskutkowa�a. M�j m�� du�o podr�owa�, a kiedy go nie by�o, Szirin bardzo za nim t�skni�a. Dlatego postanowi� zmieni� troch� styl �ycia. Teraz, zamiast w samotno�ci rozmawia� z niewidzialnymi przyjaci�mi, Szirin sp�dza�a sporo czasu na zabawach ze mn� i z ojcem. Wszystko sz�o dobrze do momentu, gdy pewnej nocy przybieg�a z p�aczem do mojego ��ka. By�a roztrz�siona, m�wi�a, �e zbli�a si� piek�o. By�y�my w domu same. M�� znowu musia� wyjecha�, s�dzi�am wi�c, �e to jest w�a�nie powodem jej rozpaczy. Ale piek�o? Czego oni ucz� w szkole, co opowiadaj� dzieciom w ko�ciele? Postanowi�am nazajutrz rozm�wi� si� z jej wychowawczyni�. Szirin nie przestawa�a p�aka�. Podesz�y�my do okna. By�a pe�nia. Morze �r�dziemne l�ni�o w po�wiacie ksi�yca. Zapewni�am, �e demony nie istniej�, �e istniej� tylko gwiazdy na niebie i ludzie przechadzaj�cy si� po bulwarze przed naszym domem. T�umaczy�am, �e nie ma si� czego ba�, �e nie ma czym si� zamartwia�, ale ci�gle �ka�a i dr�a�a ze strachu. Nie mog�am rozwia� jej obaw i po p� godzinie zacz�am si� niepokoi�. Poprosi�am, aby przesta�a, bo ju� nie jest dzieckiem. Przysz�o mi do g�owy, �e mo�e to pierwsza menstruacja i delikatnie spyta�am, czy zauwa�y�a krew. � Bardzo du�o krwi. Wzi�am troch� waty i kaza�am si� jej po�o�y�, �ebym mog�a opatrzy� jej �ran�h. To nic wielkiego, m�wi�am, wszystko ci wyt�umacz�. Ale wcale nie krwawi�a. W ko�cu, wyczerpana p�aczem, usn�a. A nast�pnego dnia rano pop�yn�a krew. Zamordowano cztery osoby. Dla mnie by�a to tylko kolejna z odwiecznych bratob�jczych walk, do kt�rych m�j nar�d zd��y� przywykn��. Dla Szirin najwyra�niej nic to nie znaczy�o, bo ani s�owem nie wspomnia�a o swoim sennym koszmarze z poprzedniej nocy. Od tej chwili piek�o by�o coraz bli�ej. I trwa do dzisiaj. Jeszcze tego samego dnia, w odwecie za �mier� tamtej czw�rki, zabito w autobusie dwudziestu sze�ciu Palesty�czyk�w. Dwadzie�cia cztery godziny p�niej nie mo�na by�o wyj�� na ulic�, bo zewsz�d dobiega�y odg�osy strzelaniny. Zamkni�to szko�y, jedna z nauczycielek po�piesznie odstawi�a Szirin do domu. Z minuty na minut� sytuacja pogarsza�a si�. M�� przerwa� podr�. Wr�ci� do domu i ca�ymi dniami wydzwania� do znajomych z rz�du, ale od nikogo nie us�ysza� niczego sensownego. Szirin musia�a s�ysze� strza�y na ulicy i krzyki ojca, ale � ku mojemu zaskoczeniu � milcza�a jak zakl�ta. T�umaczy�am jej, �e to przej�ciowe, �e wkr�tce znowu p�jdziemy na pla��, ale odwraca�a wzrok i prosi�a, �eby da� jej jak�� ksi��k� albo pu�ci� p�yt�. Dooko�a szala�o piek�o, a Szirin czyta�a i s�ucha�a muzyki. Wola�abym ju� o tym nie opowiada�, dobrze? Nie chc� nawet my�le� o pogr�kach, kt�re otrzymywali�my, o tym, po czyjej stronie by�a racja, kto by� winny, a kto niewinny. Kilka miesi�cy p�niej chc�c w Bejrucie przej�� bezpiecznie na drug� stron� ulicy, nale�a�o wsi��� na statek, dop�yn�� na Cypr i przesi��� si� na inny statek, �eby ostatecznie zawin�� do brzegu po drugiej stronie ulicy. Prawie przez rok praktycznie nie wychodzili�my z domu, ci�gle maj�c nadziej�, �e lada dzie� wszystko si� uspokoi, �e to przej�ciowe, �e w ko�cu rz�d opanuje sytuacj�. Pewnego ranka Szirin w��czy�a muzyk� na swoim ma�ym przeno�nym magnetofonie, wykona�a kilka krok�w tanecznych i zacz�a powtarza� w k�ko: �To potrwa bardzo, bardzo d�ugo�h. Chcia�am j� uciszy�, ale m�� powstrzyma� mnie � spostrzeg�am, �e s�ucha dziewczynki z uwag� i traktuje jej s�owa serio. Do dzi� nie wiem dlaczego i nigdy o tym nie rozmawiamy; to mi�dzy nami temat tabu. Nast�pnego dnia niespodziewanie podj�� konieczne kroki i po up�ywie dw�ch tygodni p�yn�li�my ju� statkiem do Londynu. Dowiedzieli�my si� p�niej, �e wed�ug szacunkowych danych, podczas dw�ch lat wojny domowej zgin�o oko�o 44 tysi�cy ludzi, 180 tysi�cy zosta�o rannych, a setki tysi�cy straci�y dach nad g�ow�. Wynajdowano wci�� nowe preteksty do walk, kraj znalaz� si� pod okupacj� obcych wojsk i piek�o trwa do dzisiaj. �To potrwa bardzo, bardzo d�ugo�h, m�wi�a Szirin. M�j Bo�e, niestety mia�a racj�. LUKAS JESSEN-PETERSEN, 32 LATA, ARCHITEKT, BY�Y M�� Kiedy pozna�em Aten�, wiedzia�a ju�, �e zosta�a adoptowana. Mia�a dziewi�tna�cie lat i by�a gotowa wszcz�� awantur� w uniwersyteckiej sto��wce, bo jaka� dziewczyna, s�dz�c, �e Atena jest rodowit� Angielk� (mia�a jasn� karnacj�, proste w�osy i raz szare, raz zielone oczy), powiedzia�a co� obra�liwego na temat Bliskiego Wschodu. By� pierwszy dzie� roku akademickiego. Grupa by�a nowa, nic o sobie nie wiedzieli. Niewiele my�l�c, Atena zerwa�a si� i chwyci�a dziewczyn� za kark. � Obrzydliwa rasistka! � wrzeszcza�a jak op�tana. Zobaczy�em przera�enie w oczach zaatakowanej dziewczyny i podekscytowane spojrzenia pozosta�ych student�w, czekaj�cych niecierpliwie na dalszy rozw�j wypadk�w. By�em na drugim roku, tote� wiedzia�em, czym to pachnie: wezwaniem do rektora, nagan�, gro�b� wydalenia z uczelni, mo�e nawet policyjnym dochodzeniem w sprawie rasizmu. Na wszystkich �le by si� to odbi�o. � Zamknij si�! � wrzasn��em odruchowo. Nie zna�em �adnej z nich. Nie jestem zbawc� �wiata, m�wi�c szczerze, jak ka�dy m�ody cz�owiek, zdarza�o mi si� bra� udzia� w takich awanturach, ale tym razem wygl�da�o to powa�nie. � Przesta�! � krzykn��em do pi�knej dziewczyny, kt�ra �ciska�a za szyj� t� drug�, r�wnie pi�kn�. Spiorunowa�a mnie wzrokiem. I nagle co� si� zmieni�o. U�miechn�a si�, cho� nie puszcza�a przeciwniczki. � Zapomnia�e� doda�: �prosz�h. Wszyscy wybuchn�li �miechem. � Przesta� � powt�rzy�em. � Prosz�. Pu�ci�a dziewczyn� i ruszy�a w moim kierunku. Wszystkie g�owy obr�ci�y si� w �lad za ni�. � Masz dobre maniery. A masz mo�e papierosa? Wyci�gn��em paczk� i wyszli�my na dw�r zapali�. Przed chwil� w�ciek�a, teraz zachowywa�a si� jak gdyby nigdy nic, �mia�a si�, narzeka�a na pogod�, wypytywa�a, czy lubi� jaki� zesp� muzyczny. Us�ysza�em dzwonek wzywaj�cy na zaj�cia i zlekcewa�y�em to, co przez ca�e �ycie mi wpajano: przestrzeganie dyscypliny. Rozmawiali�my w najlepsze, tak jakby wszystko dooko�a przesta�o istnie�: uniwersytet, k��tnie, sto��wka, wiatr, ch��d i s�o�ce. Liczy�a si� tylko ta szarooka kobieta, kt�ra m�wi�a rzeczy ca�kowicie b�ahe, a jednak chcia�em s�ucha� jej do ko�ca �ycia. Dwie godziny p�niej jedli�my razem obiad. Siedem godzin p�niej siedzieli�my na kolacji w barze, jedz�c i pij�c to, na co nam pozwala� nasz skromny bud�et. Nasza rozmowa stawa�a si� coraz bardziej osobista i wkr�tce zna�em praktycznie ca�e jej �ycie. Bez �adnej zach�ty z mojej strony Atena zwierza�a mi si� ze szczeg�ami ze swojego dzieci�stwa i z wczesnej m�odo�ci. P�niej przekona�em si�, �e tak si� zachowuje wobec wszystkich, ale tamtego dnia czu�em si� wybra�cem, najbardziej wyj�tkowym m�czyzn� na ziemi. Do Londynu przyjecha�a z rodzicami po wybuchu wojny domowej w Libanie. Jej ojcu, maronicie (N. R.: odlani Ko�cio�a katolickiego, kt�ry uznaje zwierzchnictwo Rzymu, ale nie wymaga od ksi�y celibatu i wykorzystuje liturgi� wschodni� i prawos�awn�), grozi�a �mier� za wsp�prac� z rz�dem, mimo to d�ugo nie m�g� si� zdecydowa� na opuszczenie ojczyzny. W ko�cu Atena, pods�uchawszy jego rozmow� telefoniczn�, uzna�a, �e pora dorosn��, wzi�� na siebie obowi�zki c�rki i ratowa� ludzi, kt�rych kocha. Wykona�a przed ojcem sw�j dziwaczny taniec. Udaj�c, �e wpada w trans (wyczyta�a o tym z �ywot�w �wi�tych przerabianych w szkole), zacz�a opowiada� niestworzone rzeczy. Nie wiem, jak to si� dzieje, �e dzieci�ce urojenia wp�ywaj� na doros�ych i podejmowane przez nich decyzje, ale jak zapewnia�a Atena, tak w�a�nie si� sta�o � jej ojciec wierzy� w przes�dy, a ona by�a absolutnie przekonana, �e ratuje �ycie rodzinie. Przybyli do Londynu jako uchod�cy, ale nie �ebracy. Liba�ska spo�eczno�� jest rozsiana po ca�ym �wiecie, ojciec wkr�tce zacz�� prowadzi� tu interesy i �ycie toczy�o si� dalej. Atena ucz�szcza�a do dobrych szk�, chodzi�a na lekcje ta�ca, kt�ry by� jej pasj�, a po maturze postanowi�a studiowa� architektur�. Pewnego dnia rodzice zaprosili j� do jednej z najdro�szych restauracji w Londynie i bardzo taktownie wyjawili, �e zosta�a adoptowana. Uda�a zaskoczenie, u�ciska�a ich, zapewniaj�c, �e nie ma to najmniejszego wp�ywu na ich wzajemne uczucia. Prawda jest taka, �e nie by�o to dla niej nowin�. Kiedy� pewien znajomy rodziny w przyp�ywie gniewu nazwa� j� �niewdzi�czn� sierot��, kt�ra nie potrafi si� zachowa�, bo w jej �y�ach p�ynie �z�a krew� jej prawdziwych rodzic�w. Cisn�a w niego popielniczk�. Przez dwa dni p�aka�a w ukryciu, ale szybko pogodzi�a si� z t� my�l�. A owemu znajomemu zosta�a blizna na twarzy, pami�tka, jak zwyk� wszystkim t�umaczy�, ulicznej b�jki. Pr�bowa�em um�wi� si� z ni� na nast�pny dzie�. Otwarcie wyzna�a, �e jest dziewic�, �e chodzi w niedziel� do ko�cio�a i romantyczne powie�ci jej nie interesuj� � woli czyta� wszystko, co dotyczy sytuacji na Bliskim Wschodzie. A wi�c by�a zaj�ta. Bardzo zaj�ta. � Ludzie s�dz�, �e jedynym marzeniem �kobiety jest wyj�� za m�� i mie� dzieci. Z tego, co ci opowiada�am, pewnie my�lisz, �e wiele w �yciu przesz�am. To nieprawda, zreszt� znam t� bajk�. Niejeden m�czyzna pr�bowa� zbli�y� si� do mnie, got�w �chroni� mnie� przed okrutnym �wiatem. A przecie� od czas�w staro�ytnych wojownicy zawsze wracali z pola walki albo martwi na tarczach, albo silniejsi mimo lub z powodu odniesionych ran. Powiem tak: od urodzenia moja dola to pole walki, ale wci�� �yj� i nie potrzebuj� nikogo, kto by mnie chroni�. Na chwil� zamilk�a. � Widzisz, jaka jestem m�dra? � Bardzo. Ale kiedy atakujesz kogo� s�abszego od siebie, dajesz dow�d na to, �e naprawd� potrzebujesz opieki. Przez t� awantur� mog�a� wylecie� z uczelni. � Masz racj�. Przyjmuj� zaproszenie. Od tego dnia zacz�li�my regularnie si� spotyka�, a im lepiej j� poznawa�em, tym bardziej odkrywa�em w�asne �wiat�o � bo zach�ca�a mnie, bym nieustannie dawa� z siebie to, co najlepsze. Nie czyta�a ksi��ek o magii czy ezoteryce. M�wi�a, �e to szata�skie wymys�y i �e jedyny ratunek jest w Chrystusie, koniec, kropka. Ale to, co czasami opowiada�a, mia�o chyba niewiele wsp�lnego z nauk� Ko�cio�a: � Chrystus otacza� si� �ebrakami, prostytutkami, poborcami podatkowymi, rybakami. My�l�, �e chcia� przez to pokaza�, �e w ka�dej duszy jest iskra bo�a, kt�ra nigdy nie ga�nie. Kiedy si� uspokajam, albo kiedy jestem ogromnie wzburzona, czuj�, �e wibruj� razem z ca�ym wszech�wiatem. I poznaj� wtedy rzeczy dotychczas nieznane � jakby sam B�g kierowa� moimi krokami. S� chwile, kiedy czuj�, �e spadaj� mi z oczu wszystkie zas�ony. I zaraz si� poprawia�a: � To nieprawda! Atena �y�a zawsze na styku dw�ch �wiat�w: mi�dzy tym, co uwa�a�a za prawd�, a tym, do czego przywiod�a j� jej wiara. Mija� ju� pierwszy semestr oblicze� konstrukcyjnych i bada� nad wytrzyma�o�ci� materia��w, kiedy oznajmi�a, �e rzuca studia. � Dlaczego ze mn� tego nie om�wi�a�?! � Ba�am si� rozmawia� o tym z sam� sob�. Ale by�am dzisiaj u mojej fryzjerki. Harowa�a dniami i nocami, �eby jej c�rka mog�a uko�czy� socjologi�. C�rka zdoby�a dyplom i po d�ugich miesi�cach pukania do wielu drzwi wreszcie dosta�a posad� sekretarki w cementowni. Mimo to moja fryzjerka powt�rzy�a dzisiaj z nies�ychan� dum�: �Moja c�rka ma dyplom!�. Wi�kszo�� znajomych moich rodzic�w i wi�kszo�� dzieci znajomych moich rodzic�w ma dyplom, co wcale nie znaczy, �e znale�li prac�, o jakiej marzyli, wcale nie! Ko�czyli studia tylko dlatego, �e w czasach kiedy uniwersytety cieszy�y si� wielk� renom�, kto� orzek�, �e cz�owiek, kt�ry chce si� wybi�, musi je sko�czy�. A skutkiem jest brak znakomitych ogrodnik�w, piekarzy, antykwariuszy, murarzy, pisarzy. Poprosi�em, �eby si� jeszcze zastanowi�a przed podj�ciem tak wa�nej decyzji, a ona w odpowiedzi zacytowa�a mi wiersz Roberta Frosta: Zdarzy�o mi si� niegdy� ujrze� w lesie rano Dwie drogi, pojecha�em t� mniej ucz�szczan�. Reszta wzi�a si� z tego, �e to j� wybra�em. Nast�pnego dnia nie pojawi�a si� na zaj�ciach. Kiedy si� spotkali�my, spyta�em o jej plany na przysz�o��. � Chc� wyj�� za m��. I urodzi� dziecko. Nie by�o to ultimatum. Mia�em dwadzie�cia lat, ona dziewi�tna�cie. Uwa�a�em, �e jest jeszcze zbyt wcze�nie na tak powa�ne zobowi�zania. Ale Atena nie �artowa�a. Musia�em wi�c wybiera� mi�dzy utrat� jedynej rzeczy, jaka naprawd� zaprz�ta�a m�j umys� � mi�o�ci do tej kobiety � a utrat� wolno�ci i wszystkich mo�liwo�ci, jakie oferowa�a mi przysz�o��. Szczerze m�wi�c, wyb�r wcale nie by� trudny. Ojciec Giancarlo Fontana, 72 lata Oczywi�cie zaskoczy� mnie widok tej jeszcze bardzo m�odej pary. Przyszli do ko�cio�a, aby zam�wi� ceremoni� �lubn�. Lukasa Jessena-Petersena ledwie zna�em, ale tego samego dnia dowiedzia�em si�, �e jego rodzina � potomkowie jakiego� du�skiego arystokratycznego rodu � by�a zdecydowanie przeciwna temu zwi�zkowi. Przeciwna nie tylko ma��e�stwu, ale i Ko�cio�owi. Jego ojciec, powo�uj�c si� na niepodwa�alne argumenty naukowe, twierdzi�, �e Biblia, na kt�rej opiera si� religia, w istocie nie jest ksi��k�, lecz zlepkiem sze��dziesi�ciu sze�ciu r�nych r�kopis�w nieznanego autorstwa. Od powstania pierwszego do ostatniego r�kopisu musia�o min�� prawie tysi�c lat, a wi�c wi�cej ni� od odkrycia Ameryki przez Kolumba do naszych czas�w. I �adne stworzenie na ziemi � od ma�p po ptaki � nie potrzebuje dziesi�ciorga przykaza�, aby wiedzie�, jak post�powa�. Trzeba jedynie przestrzega� praw natury, a na �wiecie zapanuje harmonia. Oczywi�cie czytam Pismo �wi�te. Znam te� troch� jego histori�. St�d wiem, �e ludzie, kt�rzy je spisali, byli narz�dziami Boskiej Mocy, a Jezus wyku� przymierze znacznie silniejsze ni� dziesi�cioro przykaza�: mi�o��. Ptaki, ma�py, ka�de boskie stworzenie, wszystkie s�uchaj� g�osu instynktu i wype�niaj� tylko to, co zosta�o w nich zaprogramowane. W przypadku cz�owieka sprawy si� komplikuj�, zna on bowiem mi�o�� i jej pu�apki. No i prosz�! Zn�w wyg�aszam kazanie, chocia� mia�em opowiada� o spotkaniu z Aten� i Lukasem. Z rozmowy z m�odym cz�owiekiem � a o�mielam si� o tym m�wi�, poniewa� nie jeste�my tego samego wyznania i nie wi��e mnie tajemnica spowiedzi � dowiedzia�em si�, �e pomijaj�c panuj�cy w jego domu antyklerykalizm, rodzina z niech�ci� odnosi si� do pomys�u ma��e�stwa, poniewa� Atena jest cudzoziemk�. Korci mnie, �eby zacytowa� przynajmniej jeden fragment Biblii, kt�ry nie odwo�uje si� do wiary, tylko do zdrowego rozs�dku: Nie b�dziesz si� brzydzi� Edomit�, bo jest twoim bratem, ani Egipcjaninem, bo przybyszem by�e� w jego kraju. Przepraszam. Obiecuj�, �e nie b�d� ju� wi�cej cytowa� Biblii. Po rozmowie z Lukasem sp�dzi�em co najmniej dwie godziny z Szirin � lub Aten�, jak wola�a, by j� nazywa�. Ta m�oda kobieta zawsze mnie intrygowa�a. Od dnia, kiedy po raz pierwszy pojawi�a si� u mnie w ko�ciele, odnosi�em wra�enie, �e ma w g�owie bardzo konkretny plan: zosta� �wi�t�. Powiedzia�a mi � o czym jej narzeczony nie wiedzia� � �e tu� przed wybuchem wojny domowej w Bejrucie mia�a wizj� bardzo podobn� do wizji �wi�tej Teresy z Lisieux: widzia�a sp�ywaj�ce krwi� ulice. Mo�na to przypisa� dzieci�cej traumie, jednak pozostaje faktem, �e takie do�wiadczenie, znane jako �pragnienie �wi�to�ci�, na wi�ksz� lub mniejsz� skal� bywa udzia�em ka�dego cz�owieka. Nagle, przez u�amek sekundy czujemy, �e ca�e nasze �ycie ma sens, �e grzechy zosta�y nam odpuszczone, �e mi�o�� jest najpot�niejsz� si�� zdoln� nas na zawsze odmieni�. Jednak w tym samym momencie odczuwamy l�k. Ca�kowite oddanie si� mi�o�ci, czy to boskiej, czy ludzkiej, oznacza wyrzeczenie si� wszystkiego � nawet w�asnego dobra i prawa do podejmowania decyzji. Oznacza mi�o�� w najg��bszym znaczeniu tego s�owa. Tak naprawd� nie chcemy zbawienia w spos�b, jaki wybra� dla nas B�g: chcemy zachowa� ca�kowit� kontrol� nad wszystkimi naszymi poczynaniami, podejmowa� decyzje z pe�n� �wiadomo�ci�, m�c samodzielnie wybiera� obiekt naszego oddania. Z mi�o�ci� jest inaczej � zjawia si� niespodziewanie i z miejsca podporz�dkowuje sobie wszystko. Tylko najsilniejsze dusze pozwalaj� si� ponie�� fali mi�o�ci, a Atena do nich nale�a�a. By�a tak silna, �e sp�dza�a d�ugie godziny pogr��ona w kontemplacji. Mia�a wyj�tkowy talent muzyczny. Podobno znakomicie ta�czy�a, ale �e ko�ci� to nie miejsce na ta�ce, ka�dego ranka, przed zaj�ciami na uniwersytecie, przychodzi�a z gitar�, by �piewa� Matce Boskiej. Pami�tam dzie�, w kt�rym us�ysza�em jej �piew po raz pierwszy. Wyszed�em ju� z ko�cio�a po porannej mszy dla tych nielicznych parafian, kt�rzy gotowi s� wsta� o �wicie, bez wzgl�du na por� roku. Nagle uzmys�owi�em sobie, �e nie zabra�em pieni�dzy wrzuconych przez wiernych do puszki ofiarnej. Wr�ci�em wi�c do �rodka, a wtedy us�ysza�em muzyk�, kt�ra sprawi�a, �e wszystko ukaza�o mi si� w innym �wietle, jakby za mu�ni�ciem anielskiego skrzyd�a. W bocznej nawie siedzia�a na oko dwudziestoletnia dziewczyna, jakby w ekstazie, z oczyma utkwionymi w figurze Matki Boskiej, i akompaniuj�c sobie na gitarze, �piewa�a pie�� pochwaln�. Podszed�em do puszki ofiarnej. Zauwa�y�a moj� obecno�� i przerwa�a, ale skinieniem g�owy da�em jej znak, �eby si� mn� nie przejmowa�a. Potem usiad�em w jednej z �awek, przymkn��em oczy i ws�uchiwa�em si� w jej �piew. Wydawa�o mi si�, �e widz� rajski ogr�d, poczu�em �pragnienie �wi�to�ci�. Jakby odgaduj�c stan mego ducha, zacz�a przeplata� sw�j �piew chwilami ciszy. Kiedy przerywa�a, ja odmawia�em modlitw�, po czym zn�w rozbrzmiewa�y tony jej pie�ni. Mia�em �wiadomo��, �e prze�ywam co� niezapomnianego � jedn� z tych magicznych chwil, kt�re jeste�my w stanie zrozumie� dopiero wtedy, gdy ju� min�. Istnia�a tylko chwila obecna � bez przesz�o�ci i bez przysz�o�ci. �y�em wy��cznie tym rankiem, t� muzyk�, t� s�odycz�, modlitw�. Trwa�em w osobliwym zachwyceniu, w ekstazie, przepe�nia�a mnie wdzi�czno�� za to, �e jestem na tym �wiecie, rado��, �e wbrew sprzeciwom rodziny pozosta�em wierny swemu powo�aniu. W ma�ej, skromnej kaplicy, w g�osie dziewczyny, w zalewaj�cym wszystko porannym �wietle znowu zrozumia�em, �e wielko�� Boga objawia si� w rzeczach prostych. �zy sp�ywa�y mi po policzkach, a kiedy zdawa�o si�, �e min�a wieczno��, dziewczyna zamilk�a. Podnios�a g�ow�, a wtedy rozpozna�em w niej jedn� z parafianek. Od tamtej pory byli�my przyjaci�mi. Kiedy pozwala� nam na to czas, wsp�lnie prze�ywali�my nasze muzyczne misterium. Jednak wiadomo�� o jej plan