Strona 1 Strona 2 (FROM POTTER'S FIELD) PRZEŁOŻYŁ: MIROSŁAW P. JABŁOŃSKI 1998 Strona 3 Spis treści Karta tytułowa Dedykacja Motto DWIE NOCE PRZED BOŻYM NARODZENIEM —1— —2— —3— —4— —5— —6— —7— —8— —9— —10— —11— —12— —13— —14— —15— —16— —17— —18— —19— Strona 4 —20— Przypisy Strona 5 Książkę niniejszą poświęcam dr Erikowi Blantonowi (Scarpetta nazwałaby Cię przyjacielem) Strona 6 I rzekł: Cóżeś to uczynił? Głos krwi brata twego woła do mnie z ziemi. Genesis, 4.20 Strona 7 DWIE NOCE PRZED BOŻYM NARODZENIEM Szedł pewnym krokiem przez głęboki śnieg, który przykrył cały Central Park; było późno, ale nie znał dokładnej godziny. Kiedy spojrzał w stronę Ramble, dostrzegł błyszczące w świetle gwiazd czarne skałki. Widział parę unoszącą się z ust i słyszał swój oddech. Temple Gault zawsze różnił się od innych, był niczym bóg w ludzkim ciele. Nie ślizgał się, kiedy szedł, choć był przekonany, że innych to spotyka. Nie znał też strachu. Spod daszka swej czapki baseballowej badawczo lustrował otoczenie. Gdy dotarł na miejsce, przykucnął, odrzucając na boki poły długiego, czarnego płaszcza. Położył na śniegu stary wojskowy plecak i podniósł na wysokość twarzy gołe, zmarznięte, zakrwawione dłonie. Gault nie lubił rękawiczek, chyba że z lateksu, lecz ten przecież nie chronił przed zimnem. Przetarł ręce i twarz świeżym śniegiem, a potem zrobił poplamioną krwawą śnieżkę. Położył ją obok plecaka, ponieważ nie mógł zostawić żadnych śladów. Uśmiechnął się lekko, gdy przypomniał sobie, jak zacierał ślady i szukał drogi ucieczki. Czuł się jak szczenię, kopiące z radością w piasku plaży. Tak, znalazł to, czego szukał. Odgarnął jeszcze więcej śniegu, aż dojrzał pofalowaną folię aluminiową, którą umieścił pomiędzy klapą a framugą. Ujął uchwyt i uniósł pokrywę. W dole znajdowały się ciemne wnętrzności Strona 8 metra, skąd dobiegał zgrzyt pociągów. Wrzucił do środka plecak i śnieżną kulę. Gdy schodził, obcasy zadźwięczały na metalowej drabinie. Strona 9 —1— W Wigilię Bożego Narodzenia było koszmarnie zimno i niebezpiecznie na drogach. Wieziono mnie po zmroku przez mieszkalne osiedla Richmond, co stanowiło rzadkość. Zwykle to ja prowadzę. Siedzę za kierownicą niebieskiej furgonetki kostnicy, którą udaję się do miejsc przemocy i nie wyjaśnionych zgonów, ale tym razem zajmowałam miejsce pasażera półciężarówki Crown Victoria, a świąteczną muzykę płynącą z radia co i rusz przerywały głosy dyspozytorów oraz gliniarzy. – Szeryf Santa skręcił właśnie w prawo, tam dalej. – Wskazałam przed siebie. – Chyba zabłądził. – Taaa, no cóż, sądzę, że jest nagrzany – oznajmił kapitan Pete Marino, dowódca posterunku, pod którego jurysdykcją znajdował się ten teren. – Kiedy się zatrzymamy, zajrzyj mu w oczy. Nie byłam tym zdumiona. Szeryf Lamont Brown jeździł cadillakiem, nosił ciężką złotą biżuterię i był uwielbiany przez społeczeństwo. Ci z nas, którzy znali prawdę, nie śmieli pisnąć ani słowa. Oprócz tego świętokradztwem jest mówić, że Santa[1] nie istnieje, a w tym wypadku naprawdę nie istniał. Szeryf Brown brał kokainę i prawdopodobnie każdego roku kradł połowę tego, co dostawał dla biednych. Był szumowiną, a ostatnio upewnił się, czy zostałam powołana do ławy przysięgłych, ponieważ nasza niechęć była obopólna. Wycieraczki samochodowe szorowały po przedniej szybie. Płatki śniegu przesuwały się i wirowały przed samochodem jak roztańczone dziewice w białych strojach. Roiły się w świetle lamp sodowych, po czym stawały się równie czarne, jak lód pokrywający ulice. Było bardzo zimno. Większość mieszkańców siedziała z rodzinami w domach. Przez okna można było Strona 10 dostrzec rozświetlone choinki i ogień na kominkach. Karen Carpenter śniła o białym Bożym Narodzeniu, aż Marino nieuprzejmie zmienił stację radiową. – Jakoś nie mogę darzyć szacunkiem kobiety, która wali w bębny. – Wcisnął w desce rozdzielczej zapalniczkę do papierosów. – Karen Carpenter nie żyje – przypomniałam mu, jakby to miało ochronić ją przed dalszym lekceważeniem z jego strony. – A teraz wcale nie grała na perkusji. – Och, taaa... – wyjął papierosa. – Racja. Jej problem miał coś wspólnego z jedzeniem. Zapomniałem nazwy. Mormon Tabernacle Choir wzbił się w chóralnym Alleluja. Rano wybierałam się do Miami na spotkanie z matką, siostrą oraz z Lucy, moją siostrzenicą. Matka przebywała od kilku tygodni w szpitalu. Kiedyś paliła tyle samo co Marino. Uchyliłam nieco okno po swojej stronie. – Potem wysiadło jej serce – ciągnął. – W istocie to ją w końcu załatwiło. – To w końcu wszystkich załatwia – podsumowałam. – Nie w tej okolicy. W tej przeklętej dzielnicy ludzi na ogół wykańcza „zatrucie ołowiem”. Znajdowaliśmy się pomiędzy dwoma radiowozami policji, błyskały niebiesko-czerwone koguty; do spółki z glinami, dziennikarzami i ekipami telewizyjnymi tworzyliśmy długą procesję. Podczas każdego przystanku reporterzy manifestowali ogarniającego ich bożonarodzeniowego ducha, wysuwając przed siebie notatniki, mikrofony i kamery. Walczyli szaleńczo, żeby utrwalić sentymentalny wizerunek promieniejącego szeryfa Santa, kiedy wręczał prezenty i jedzenie zapomnianym przez Boga i ludzi dzieciom osiedla oraz ich znerwicowanym matkom. Razem z Marino opiekowaliśmy się pledami, ponieważ tego roku stanowiły one mój dar. Strona 11 Za rogiem, przy Magnolia Street w Whitcomb Court, otworzyły się drzwiczki samochodu. Mignął mi kolor czerwony, gdy Santa przeszedł przed reflektorami samochodu, za nim podążali szef policji z Richmond i kilku innych ważniaków. Zapłonęły światełka kamer telewizyjnych, rozbłysły flesze i zaczęły trzaskać migawki. – Te rzeczy to tandeta – poskarżył się Marino zza stosu kocy. – Gdzie je mamy zanieść, do sklepu zoologicznego? – Są ciepłe, nadają się do prania, a gdy się palą, nie wydzielają trujących gazów, jak choćby cyjanowodoru – stwierdziłam. – Jezu. I to cię wprawia w świąteczny nastrój. Wyglądając przez okno zastanawiałam się, gdzie jesteśmy. – Nie włożyłbym takiego do psiej budy – ciągnął swoje wywody Marino. – Nie masz budy ani tym bardziej psa, a ja nie dałabym ci ani jednego. Dlaczego idziemy do tamtego mieszkania? Nie ma go na naszej liście. – To cholernie dobre pytanie. Dziennikarze, ludzie z sił porządkowych i służb socjalnych stali przed domem, który wyglądał jak reszta budynków, też przypominał cementowy barak. Przecisnęliśmy się przez tłum, podczas gdy światełka kamer przecinały mrok; zapłonęły reflektory i szeryf Santa ryknął: – Ho, ho, ho! Wepchnęliśmy się do środka, akurat gdy Santa usadził sobie na kolanie małego czarnego chłopca i dał mu kilka zapakowanych zabawek. Dziecko, którego imię – jak przypadkowo usłyszałam – brzmiało Trevi, miało na głowie niebieską czapkę z liściem marihuany na daszku. Chłopiec, zaskoczony, obserwował mężczyznę w czerwonym stroju; siedzieli w pobliżu obwieszonego lampkami srebrzącego się drzewka. W małym Strona 12 pokoju było gorąco, brakowało powietrza i śmierdziało zjełczałym tłuszczem. – Przejście, madam. – Kamerzysta telewizji odepchnął mnie łokciem. – Połóż je po prostu tutaj. – Kto ma resztę zabawek? – Proszę pani, musi się pani cofnąć. – Mężczyzna omal mnie nie przewrócił. Poczułam, jak rośnie mi ciśnienie. – Potrzebujemy kolejnego pudła... – Nie. Jest tam dalej. – ...z jedzeniem? Och, racja. Masz. – Jeśli pani jest z opieki społecznej – odezwał się do mnie kamerzysta – to czemu pani tam nie stanie? – Gdybyś miał choć pół mózgu – Marino spojrzał na niego – to powinieneś wiedzieć, że nie jest z opieki społecznej. Stara kobieta, siedząca na łóżku w workowatej sukience zaczęła płakać, i major w białej koszuli usiadł obok niej, starając się ją pocieszyć. Marino przysunął się do mnie na tyle blisko, by móc szepnąć: – Jej córka została zabita w zeszłym miesiącu, nazywała się King. Pamiętasz tę sprawę? Potrząsnęłam głową. Nie przypominałam sobie. Było tyle spraw. – Alfons, który – jak sądzimy – ją załatwił, to handlarz, kawał drania, niejaki Jones – ciągnął, by pobudzić moją pamięć. Ponownie potrząsnęłam głową. Istniało bardzo wielu sprawiających kłopoty handlarzy narkotyków, a Jones to dość pospolite nazwisko. Kamerzysta filmował, a ja odwracałam głowę, kiedy szeryf Santa obrzucał mnie pogardliwym, szklistym spojrzeniem. Kamerzysta ponownie na mnie wpadł. Strona 13 – Zrób to jeszcze raz! – ostrzegłam go i zorientował się, co mu grozi. Prasa skierowała swoją uwagę na starszą kobietę, ponieważ historia była świeża – ktoś padł ofiarą morderstwa, matka ofiary płakała, a Trevi został sierotą. Szeryf Santa, gdy znalazł się poza światłem reflektorów, zestawił chłopca na ziemię. – Kapitanie Marino – powiedziała pracowniczka opieki społecznej – wezmę jeden z tych kocy. – Nie mam pojęcia, dlaczego znaleźliśmy się w tej budzie – odparł wręczając jej cały stos. – Chciałbym, żeby mi to ktoś wyjaśnił. – Tutaj jest tylko jedno dziecko – ciągnęła ta z opieki społecznej – więc nie potrzebujemy wszystkich. Biorąc jeden złożony pled i wręczając mu z powrotem resztę, zachowywała się tak, jakby to Marino nie trzymał się instrukcji. – Spodziewaliśmy się czworga dzieci. Mówię ci, że tej budy nie było na liście – gderał Marino. Podszedł do mnie dziennikarz. – Przepraszam, doktor Scarpetta? Co panią tutaj sprowadza w środku nocy? Spodziewa się pani czyjejś śmierci? Był z miejscowej gazety, która nigdy nie traktowała mnie uprzejmie. Udałam, że go nie słyszę. Szeryf Santa zniknął w kuchni i pomyślałam, że zachowuje się nieco dziwnie, gdyż nie mieszkał tutaj i nie poprosił o pozwolenie, ale staruszka nie była w nastroju, by patrzeć czy dbać o to, dokąd on idzie. Uklękłam obok Treviego, który sam, na podłodze, zafascynowany bawił się nowymi zabawkami. – Masz tutaj fajny wóz strażacki – powiedziałam. – Świecą mu się światła. – Pokazał mi czerwoną lampkę na dachu szoferki, zabłysła, kiedy przekręcił przełącznik. Marino przykucnął obok nas Strona 14 – Dołożyli ci zapasowe baterie? Starał się, by jego głos brzmiał burkliwie, ale nie potrafił zamaskować kryjącej się w nim serdeczności. – Muszą być odpowiedniej wielkości. Widzisz ten mały przedział? Tutaj wkłada się baterie. Powinieneś stosować wielkość C... Z kuchni dobiegł do nas odgłos eksplozji, zabrzmiał jak wystrzał rury wydechowej. Marino wyszarpnął pistolet z kabury, a Trevi zwinął się na podłodze niczym stonoga. Nakryłam chłopca własnym ciałem, strzały padały jeden po drugim, ktoś w pobliżu tylnego wyjścia opróżniał magazynek półautomatycznej broni. – Na ziemię! Na ziemię! – O, mój Boże! – Jezu... Kamery i mikrofony upadały z trzaskiem, gdy ludzie z krzykiem przepychali się do wyjścia lub padali na podłogę. – Wszyscy na ziemię! Marino, z wyciągniętym pistoletem kalibru dziewięć milimetrów, ruszył na palcach w stronę kuchni. Strzelanina ustała i w pomieszczeniu zapadła przytłaczająca cisza. Obejmowałam Treviego, serce mi waliło jak młotem. Zaczęłam się trząść. Staruszka wciąż siedziała na tapczanie, zgięta wpół, ramionami osłaniała głowę, jakby leciała mającym się zaraz rozbić samolotem. Usiadłam obok niej, przytulając chłopca. Był zesztywniały, jego babcia szlochała przerażona. – O Jezu, Jezu, proszę nie – zawodziła, kołysząc się. – Już w porządku – powiedziałam pewnym siebie głosem. – Nie chcę tego nigdy więcej. Nie zniosę tego. Słodki Jezu! Wzięłam ją za rękę. – Proszę mnie posłuchać. Już po wszystkim. Przestali strzelać. Strona 15 Kołysała się i płakała, Trevi obejmował ją za szyję. W drzwiach łączących kuchnię z bawialnią pojawił się Marino; twarz miał ściągniętą, oczy rzucały błyskawice. – Doktorze. – Skinął na mnie. Wyszłam za nim do nędznego ogródka na tyłach, między rozciągnięte sznury do wieszania bielizny, gdzie śnieg wirował wokół ciemnej postaci, leżącej na oszronionej trawie. Ofiarą był młody Murzyn; jego oczy, spoglądające niewidzącym wzrokiem w mleczne niebo, były na wpół otwarte. Niebieska kamizelka miała na dole niewielkie rozdarcia. Jeden pocisk przeszedł dokładnie przez policzek, a kiedy nacisnęłam na klatkę piersiową ofiary i wtłoczyłam powietrze do ust, krew pokryła moje dłonie, zmroziło mnie. Nie mogłam go ocalić. Syreny zawodziły jak upiory protestujące przeciwko kolejnej śmierci. Usiadłam, oddychając ciężko. Kiedy Marino pomógł mi wstać, kątem oka zauważyłam poruszające się sylwetki. Odwróciłam się i ujrzałam trzech oficerów policji prowadzących skutego szeryfa Santę. Spiczasta czapka spadła mu z głowy i leżała na ziemi w ogródku, obok łusek oświetlonych promieniem latarki Marino. – Co się tu stało, na litość boską? – spytałam zszokowana. – Wygląda na to, że Stary Święty Mikołaj załatwił Starego Świętego Handlarza Cracku[2] podczas małej strzelaniny w ogródku – powiedział Marino, bardzo poruszony. – To dlatego kawalkada zmieniła kierunek i zajechała tutaj. Jedyny plan, jaki obowiązywał, to plan szeryfa. Byłam odrętwiała. Poczułam w ustach smak krwi i pomyślałam o AIDS. Zjawił się szef policji, zaczął zadawać pytania. – Szeryf chyba uważał, że tamten dostarcza w tej okolicy coś więcej niż świąteczne podarunki – wyjaśnił Marino. – Prochy? Strona 16 – Tak przypuszczamy. – Zastanawiałem się, dlaczego tutaj stanęliśmy – powiedział szef. – Tego adresu nie było na liście. – No cóż, właśnie dlatego. – Marino patrzył na ciało niewidzącym wzrokiem. – Wiemy, kto to jest? – Anthony Jones ze słynnych Braci Jones. Siedemnaście lat, częściej bywał w poprawczaku niż obecna tutaj pani doktor w operze. Jego starszy brat zginął w zeszłym roku przez Tec 9. To było w Fairfield Court, na Phaup Street. W zeszłym miesiącu sądziliśmy, że Anthony zamordował matkę Treviego, ale sam pan wie, co się w tej okolicy dzieje. Nikt nic nie widział. Nie ma sprawy. Może teraz coś wyjaśnimy. – Trevi? Masz na myśli tego małego chłopca? – Wyraz twarzy szefa nie uległ zmianie. – Tak, Anthony jest prawdopodobnie jego ojcem. Czy raczej był. – Co z bronią? – W której sprawie? – W tej. – Pistolet smith & wesson, kalibru trzydzieści osiem. Wystrzelone wszystkie pięć naboi. Jones nie opróżnił magazynka, a w trawie znaleźliśmy szybkoładowarkę. – Strzelił pięć razy i chybił – powiedział szef, który wyglądał olśniewająco w wyjściowym mundurze; śnieg osiadał mu na czapce. – Trudno powiedzieć. Szeryf Brown miał kamizelkę. – Miał kuloodporną kamizelkę pod szatą Świętego Mikołaja. – szef powtarzał, jakby robił notatki. – Taa... – Marino pochylił się w stronę słupka podtrzymującego sznur do bielizny, promień jego latarki liznął zardzewiały metal; kciukiem w Strona 17 rękawiczce potarł wgniecenie uczynione przez pocisk. – No, no – powiedział – mamy dziś w nocy jednego zastrzelonego Murzyna i jednego Polaka[3]. Szef milczał przez chwilę, a potem powiedział: – Moja żona jest Polką, kapitanie. Chciałam się zapaść pod ziemię, a Marino spojrzał zmieszany. – Nie nosi pan polskiego nazwiska – zauważył. – Przyjęła moje, a ja nie jestem Polakiem – rzekł szef, który był czarny. – Sugeruję kapitanie, żeby pan sobie darował te swoje etniczne i rasowe żarty – ostrzegł, a mięśnie szczęk mu zadrgały. Nadjechał ambulans. Zaczęłam się trząść. – Proszę posłuchać, nie miałem na myśli... – zaczął Marino. – Sądzę, że jest pan idealnym kandydatem do odbycia kursu na temat różnorodności kultur – przerwał mu szef. – Już tam byłem. – Był pan, sir, i pójdzie pan znowu, kapitanie. – Byłem trzy razy. Nie ma potrzeby posyłać mnie po raz kolejny – rzekł Marino, który poszedłby raczej na szkolenie do proktologów niż po nauki z zakresu politycznej poprawności. Trzasnęły drzwiczki i szczęknęły metalowe nosze na kółkach. – Marino, nie mam tutaj nic więcej do roboty – chciałam, żeby się zamknął, zanim wpadnie w większe kłopoty. – Muszę się dostać do biura. – Co? Zamierzasz dzisiaj przeprowadzić sekcję? – Marino wyglądał tak, jakby uszło z niego powietrze. – Sądzę, że w świetle powyższych okoliczności to dobry pomysł – oświadczyłam z powagą. – Jutro rano wyjeżdżam z miasta. – Święta w rodzinnym gronie, co? – powiedział szef Tucker, który był zbyt młody, by zajść tak wysoko. Strona 18 – Tak. – To miłe. Proszę ze mną, doktor Scarpetta, podwiozę panią do kostnicy. Marino spojrzał na mnie, zapalając papierosa. – Wstąpię tam, jak tylko tutaj posprzątam – oznajmił. Strona 19 —2— Paul Tucker objął stanowisko szefa richmondskiej policji kilka miesięcy temu, ale do tej pory spotykaliśmy się sporadycznie i wyłącznie na płaszczyźnie zawodowej. Dzisiejszej nocy pierwszy raz znaleźliśmy się razem na miejscu zbrodni. Swoje wiadomości o Tuckerze zmieściłabym na fiszce papieru. Był gwiazdą koszykówki na uniwersytecie w Maryland i przyznano mu stypendium fundacji Cecila Rhodesa w Oksfordzie. Miał nadzwyczajną kondycję, był wyjątkowo bystry i ukończył akademię FBI. Zdawało mi się, że go lubię, ale nie byłam tego całkiem pewna. – Marino nie miał nic złego na myśli – powiedziałam, kiedy przejeżdżaliśmy na żółtym świetle przez East Broad Street. Czułam spojrzenie ciemnych oczu Tuckera i kryjącą się w nich ciekawość. – Świat jest pełen ludzi, którzy nie chcą nikogo zranić, ale ciągle to robią. – Miał głęboki, dźwięczny głos. – Nie będę się z tym sprzeczać, pułkowniku Tucker. – Proszę mi mówić Paul. Nie powiedziałam mu, że może się zwracać do mnie Kay, nauczyłam się tego po wielu latach bycia kobietą w świecie takim jak ten. – To nie jest dobry pomysł, by posyłać go na kolejny kurs z różnorodności kulturowych – ciągnęłam. – Marino musi się nauczyć dyscypliny i szacunku. – Ponownie patrzył przed siebie. – Zna je na swój sposób. – Musi je poznać we właściwy sposób. Strona 20 – Nie zmieni go pan, pułkowniku – powiedziałam z przekonaniem. – Jest trudny, źle wychowany i działa ludziom na nerwy, ale to najlepszy detektyw z wydziału zabójstw, z jakim kiedykolwiek pracowałam. Tucker milczał, aż dojechaliśmy do granic Akademii Medycznej Stanu Wirginia i skręciliśmy w prawo, w Czternastą Ulicę. – Proszę mi powiedzieć, doktor Scarpetta – odezwał się. – Uważa pani, że jej przyjaciel Marino jest dobrym komendantem komisariatu? Pytanie zaskoczyło mnie. Byłam zdziwiona, kiedy Marino awansowano na porucznika, a zdębiałam, gdy został kapitanem. Zawsze nienawidził wyższych szarż, a teraz stał się jednym z tych, których nie znosił – i nadal ich nienawidził, tak jakby sam nie należał do tego grona. – Uważam, że Marino jest doskonałym oficerem policji. Jest nienagannie uczciwy i ma dobre serce – przedstawiłam krótko swoją opinię. – Zamierza pani odpowiedzieć na moje pytanie czy nie? – W tonie Tuckera kryło się rozbawienie. – Nie jest politykiem. – Oczywiście. Zegar na wieży na Main Street Station wybił godzinę. Górował nad starą, przykrytą kopułą stacją kolejową z jej terakotowym dachem i siecią torów. Zaparkowaliśmy za budynkiem Consolidated Laboratory na miejscu przeznaczonym dla naczelnego koronera – wąskim pasku czarnego asfaltu, na którym mój samochód spędzał większość swego życia. – Zbyt wiele czasu poświęca FBI – stwierdził Tucker. – Oddaje im nieocenione usługi – odparłam. – Tak, wiem, i pani także to wie. Ale w jego wypadku związane są z tym poważne trudności. Oczekuje się po nim, że będzie zarządzał pierwszym komisariatem, a nie zajmował się wszystkimi zbrodniami popełnionymi na