Nina Grella Siergiej Litwinow Widz� bez okular�w (naturalne metody poprawy wzroku) Okulary pozorna wygoda. Po z�amaniu r�ki czy nogi, gdy lekarz zdejmie gips, robimy wszystko, by uszkodzonemu narz�dowi przywr�ci� dawn� sprawno��. Chodzimy na zabiegi rehabilitacyjne, �wiczymy, masujemy zwiotcza�e mi�nie i nawet do g�owy nam nie przyjdzie, by os�abion� ko�czyn� wspiera� protez�. Natomiast gdy zaczyna szwankowa� wzrok, bez s�owa sprzeciwu godzimy si� na przepisane przez okulist� okulary -wsparcie w wielu sytuacjach bardzo k�opotliwe. Nie pr�bujemy przywraca� oczom dawnej sprawno�ci, cho� odzyskanie dobrego widzenia jest w wi�kszo�ci przypadk�w mo�liwe i �atwe. M�wi si�, �e oczy s� zwierciad�em duszy. S� tak�e zwierciad�em cia�a. Mamy tu do czynienia z klasycznym sprz�eniem zwrotnym - im lepsza jest kondycja organizmu, tym lepiej widzimy, natomiast wszelkie os�abienie organizmu powoduje pogarszanie si� wzroku. Owo sprz�enie dzia�a tak�e w odwrotn� stron�. Kiedy naturalnymi metodami zaczynamy poprawia� wzrok, wzmacniamy tak�e organizm i op�niamy procesy starzenia si�. Przekonanie o nierozerwalno�ci tych proces�w spowodowa�o, �e zawarli�my w naszej ksi��ce wiele wskaz�wek dotycz�cych trybu �ycia, sposobu relaksowania si�, wypoczywania, od�ywiania itp. Jeste�my zwolennikami medycyny holistycznej, traktuj�cej cia�o i psychik� cz�owieka jako nierozerwaln� ca�o��.Trening wzroku - oparty m.in. o zmodyfikowan� metod� ameryka�skiego okulisty dr Williama Batesa - adresujemy zatem nie tylko do ludzi, kt�rzy chcieliby pozby� si� okular�w, ale tak�e do tych, kt�rzy ich nie u�ywaj� a pragn� zachowa� dobry wzrok do p�nej staro�ci. Dzi�ki tej metodzie poprawi�o lub wr�cz odzyska�o wzrok tysi�ce ludzi na ca�ym �wiecie, m.in. s�ynny angielski pisarz i filozof Aldous Huxley, autor "Kontrapunktu". W opartej o w�asne do�wiadczenia ksi��ce "Sztuka widzenia" pisze: "W wieku szesnastu lat przeszed�em gwa�towny atak keratitis punktata, w wyniku kt�rego (po osiemnastu miesi�cach zupe�nej �lepoty, kiedy to by�em ca�kowicie uzale�niony od Braille'a podczas czytania i od przewodnika w czasie spacer�w), jedno moje oko z trudem postrzega�o �wiat�o, drugie za� pozwala�o mi dostrzec na tablicy Snellena, z odleg�o�ci trzech metr�w, liter� wielko�ci sze�ciu centymetr�w." �wiadomy gro��cej mu ca�kowitej utraty wzroku, wyczerpany fizycznie i psychicznie dotkliwymi b�lami, podda� si� terapii, opartej o metod� Batesa. Jej efekty przesz�y wszelkie oczekiwania: "W przeci�gu kilku miesi�cy czyta�em ju� bez okular�w i co wa�niejsze bez jakiegokolwiek napi�cia i zm�czenia. (...) Wzrok m�j, daleki jeszcze od normalnego, ju� by� niemal podw�jnie lepszy, ni� w czasie, kiedy u�ywa�em okular�w i przed podj�ciem nauki "sztuki widzenia". Mg�a natomiast zrzed�a na tyle, by pozwoli� drugiemu oku, kt�re przez lata nie by�o w stanie rozr�ni� wi�cej, ni� �wiat�o i ciemno��, rozpoznanie z odleg�o�ci trzydziestu centymetr�w litery wielko�ci trzech centymetr�w na tablicy Snellena." �wiczenia fizyczne i psychiczne uruchomi�y, jak stwierdza Huxley, vis medicatrix naturae czyli samolecz�ce mo�liwo�ci organizmu. Od tamtych czas�w wiedza o samouzdrawianiu rozwin�a si� i udoskonali�a, a metod� Batesa tw�rczo zmodyfikowano. To dzi�ki niej papie� Jan Pawe� II czyta swoje homilie bez okular�w... Jak pracuj� oczy. Najbardziej obrazowo przedstawili to Wunna Lippert-Burmester i Herbert Lippert, autorzy poradnika "Operacje -metody, opinie, porady", wydanego w r. 1995 przez katowick� "Ksi��nic�": "Oko jest cz�sto przyr�wnywane do aparatu fotograficznego. Oba maj� pi�� takich samych element�w budowy: D obudowa aparatu fotograficznego j est naj cz�ciej z metalu. W przypadku oka zewn�trzn� warstw� ga�ki ocznej tworzy nierozci�gliwa tkanka w��knista, tzw. tward�wka; U cz�ci� �wiat�oczu�� jest w aparacie fotograficznym film, natomiast w oku stanowi j� siatk�wka. Pokrywa ona od wewn�trz �cian� ga�ki ocznej; D zestaw soczewek rzuca obraz na cz�� �wiat�oczu��. W oku funkcj� wej�ciow� aparatu fotograficznego spe�nia rog�wka. Zmienna (elastyczna, przyp. nasz) soczewka oka umo�liwia powstanie ostrego obrazu z r�nych odleg�o�ci; Q ilo�� �wiat�a wpadaj�cego do aparatu jest siatk�wka naczyni�wka fovea miejsce najostrzejszego widzenia regulowana przez przys�on�. W oku �rednica �renicy mo�e by� przez t�cz�wk� powi�kszana albo zmniejszana, zale�nie od warunk�w �wietlnych. D migawka aparatu fotograficznego otwiera �wiat�u. drog� do jego wn�trza. W oku t� funkcj� spe�niaj� powieki." Mimo tych wsp�lnych cech oko r�ni si� bardzo istotnie od aparatu fotograficznego. Jest przede wszystkim �ywym narz�dem, z�o�onym nie z dowolnie wymiennych cz�ci, lecz stanowi�cym funkcjonaln� ca�o��. Wszystkie procesy �yciowe wymagaj� energii. Dlatego oko jest zaopatrzone w bogat� sie� naczyniow�, kt�ra w �redniej warstwie ga�ki ocznej -naczyni�wce, jest szczeg�lnie g�sta. Poniewa� czerwona krew jest nieprzeziema, wodojasny system soczewkowy, z�o�ony z rog�wki i soczewki ocznej, musi by� zaopatrywany w energi� w inny spos�b. T� "prze�roczy st� krwi�" jest p�yn wodnisty. On te� zapewnia r�wnomierne ci�nienie wewn�trz ga�ki, tak �e oko zachowuje zawsze sw�j kulisty kszta�t. P�yn wodnisty wype�nia przedni� i tyln� komor� oka, kt�re s� po��czone �renic�. Pozosta�� cz�� oka zajmuje prze�roczyste cia�o szkliste. Ono, rzecz jasna, nie sk�ada si� ze szk�a, lecz z substancji/ galaretowatej, podobnej do nap�cznia�ej �elatyny. Oko mie�ci si� bezpiecznie w oczodole, podobnym do piramidy. �ciany piramidy s� utworzone przez ko�ci. Jedynie podstawa - otw�r skierowany do przodu -jest wolna od ko�ci. Szczyt piramidy jest zwr�cony do ty�u, w kierunku m�zgu, z kt�rym oko jest po��czone nerwem wzrokowym i innymi nerwami." Odpowied� na pytanie: dlaczego nie wszyscy ludzie widz� ostro? - precyzyjnie, a zarazem przyst�pnie podaje "Podr�czna encyklopedia zdrowia", tak�e wydana przez katowick� "Ksi��nic�": "Oko tworzy ostre obrazy, gdy istnieje w�a�ciwy stosunek pomi�dzy si�� �ami�c� soczewki i d�ugo�ci� osi ga�ki ocznej . Si�a �ami�ca jest zdolno�ci� systemu optycznego do skupiania wpadaj�cych promieni. Mierzona jest w dioptriach. Jedna dioptria odpowiada sile �ami�cej soczewki, kt�ra promienie �wietlne ogniskuje w odleg�o�ci jednego metra od niej. Oko ma zdolno�� przystosowania swojej si�y �ami�cej do odleg�o�ci (akomodacja). Gdy ogl�dany przedmiot si� przybli�a, �renica si� zw�a, a soczewka staje si� wypuk�a. Przy s�abszym o�wietleniu i zwi�kszaniu si� odleg�o�ci �renica poszerza si�, a soczewka wiotczeje. Gdy brak zgodno�ci d�ugo�ci osi (czyli odst�pu od �rodka rog�wki do �rodka siatk�wki) i si�y �ami�cej soczewki Zez. Trening sprowadza si� do likwidacji nadwra�liwo�ci na bod�ce �wietlne, ustabilizowania funkcji motorycznych i psychicznych oraz do synchronizowania pracy obu p�kul m�zgowych. Za�ma (katarakta). Trening prowadzi przede wszystkim do poprawy kr��enia krwi, detoksykacji organizmu oraz zmiany nastawienia do �ycia z pesymistycznego na pozytywne. Wa�ne jest tak�e w�a�ciwe od�ywianie si�. Jaskra. W tym przypadku trening wzroku winien by� ukierunkowany przede wszystkim na odpr�enie, uporz�dkowanie �ycia emocjonalnego, zmian� diety (mniej p�yn�w), rezygnacj� z u�ywek (papierosy!). Ruch i praca fizyczna ze wszech miar wskazane, ale z pewnymi ograniczeniami, by nie doprowadzi� do zbytniego przeci��enia organizmu. Jak �wiczy�. Zanim zaproponujemy �wiczenia poprawiaj�ce widzenie we wszystkich wymienionych wy�ej wadach wzroku oraz �wiczenia zapobiegaj�ce pojawieniu si� tych wad, kilka zasad og�lnych: U W przypadku pojawienia si� jakichkolwiek przed�u�aj�cych si� dolegliwo�ci oczu lub zaburze� wzroku, konieczna jest konsultacja u lekarza okulisty. Mo�e to bowiem sygnalizowa� istnienie jakiego� utajonego procesu chorobowego. Dopiero gdy lekarz stwierdzi, �e nie ma przeciwskaza� do podj�cia treningu wzroku, mo�na rozpocz�� �wiczenia. U Do �wiczenia przyst�puj zrelaksowany. Pami�taj - relaks to p�aszcz chroni�cy twoje cia�o i psychik� przed negatywnymi skutkami niemi�ych dozna� oraz zbytniego przem�czenia. Nie szcz�d� go sobie i w domu i w czasie pracy. D W trakcie �wicze� zwracaj szczeg�ln� uwag� na prawid�owy oddech oraz na odpr�enie mi�ni szyi i karku. U �wicz�c, oszcz�dzaj sobie negatywnych dozna�. Gdy pojawia si� zm�czenie, przerwij �wiczenie i zrelaksuj si�. D Wykonuj �wiczenia dla zmiany przyzwyczaje�, a nie dla osi�gni�cia efektu, mniej lub bardziej trwa�ego. D Wybierz w swoim najbli�szym otoczeniu kilka punkt�w na granicy ostrego widzenia, na kt�rych b�dziesz m�g� sprawdza� ostro�� wzroku oraz przekonywa� si� czy istotnie, po wykonaniu �wicze�, widzisz wyra�niej i jak d�ugo taki stan utrzymuje si�. U Koncentruj si� na pracy ca�ego organizmu, na osi�ganiu lepszego samopoczucia, poprawie og�lnego nastawienia do �ycia, a nie wy��cznie na post�pach w prawid�owym widzeniu. Pami�taj optymi�ci �yj � d�u�ej, s� zdrowsi i szcz�liwsi. U Chwal sam siebie, r�b sobie ma�e prezenty, przyja�nie si� g�askaj i poklepuj, bo tymi sposobami najszybciej utrwalisz w pami�ci cia�a i w umy�le pozytywne doznania i osi�gni�cia. D Powtarzaj wielokrotnie w ci�gu dnia, a koniecznie przed za�ni�ciem i tu� po przebudzeniu, afirmacj�: Ka�dego dnia moje oczy widz� coraz lepiej. Umiem dostrzega� nawet najmniejsze sukcesy i cieszy� si� nimi Zacznij od relaksu. Ka�dy z nas mia� okazj� przekona� si�, �e zm�czenie, silny stres, wzburzenie lub wzruszenie powoduj � zak��cenia w normalnym widzeniu. Przed oczami pojawiaj� si� plamy (czerwone lub czarne), obraz faluje lub zachodzi mg��. To efekt oddzia�ywania psychiki na ca�y uk�ad kr��enia, a tym samym na mi�nie ga�ki ocznej. Staj� si� one napi�te i gorzej ukrwione, podobnie jak mi�nie karku, szyi i twarzy. Znamy te� proces odwrotny. Rano, wypocz�ci i zrelaksowani po dobrym �nie, widzimy lepiej i ostrzej. Tak dzieje si� te� w ci�gu dnia, gdy jeste�my rozlu�nieni i w dobrym nastroju. Ca�y organizm dzia�a w�wczas sprawniej tak�e ga�ka oczna. Dlatego w�a�nie w metodzie Batesa tak wa�ne s� techniki relaksacji. Umiej�tno�� zrelaksowanego widzenia (posiadaj� j� niemowl�ta), jest bowiem �ci�le zwi�zana z umiej�tno�ci� relaksowania cia�a i umys�u. Je�li nie masz w�asnych, ulubionych �wicze� relaksacyjnych lub medytacyjnych, wybierz kt�re� z proponowanych przez nas. Uprawiaj regularnie te, kt�re najbardziej ci odpowiadaj� i kt�re lubisz. To wa�ne, aby �wicze� nie traktowa� jako przymusu, ale uczyni� z nich mi�e przyzwyczajenie. Metoda 4- 6- 8. Usi�d� wygodnie na krze�le z prostym oparciem, mo�e to by� fotel, ale nie za mi�kki. U�� stopy p�asko na pod�odze, (specjali�ci od relaksu nazywaj� to ugruntowaniem cia�a). D�onie oprzyj swobodnie na kolanach wn�trzem do g�ry, jakby� poprzez palce mia� przyjmowa� uzdrawiaj�ce pr�dy z Kosmosu. Mo�esz delikatnie z��czy� czubki kciuka i palca wskazuj�cego, pozosta�e palce pozostawiaj�c rozlu�nione. To uniwersalny gest (mudra) wiedzy, zapobiegaj�cy m.in. wszelkim napi�ciom wewn�trznym. �0 Zamknij oczy, nie zaciskaj�c powiek, wci�gaj powietrze przez nos, g��boko tak, by zaokr�gli� si� brzuch i wype�ni�a si� klatka piersiowa. Licz w my�lach wolno do czterech. Wstrzymaj oddech i zatrzymaj powietrze w p�ucach, licz�c do sze�ciu. Licz�c wolno do o�miu powoli wydychaj powietrze ustami. Najpierw opr�nij z niego brzuch, potem klatk� piersiow�. Dolna szcz�ka mo�e lu�no zwisa� w d�. Chodzi bowiem o to, by �adne mi�nie nie by�y napi�te. Powt�rz �wiczenie pi�� razy. Seri� oddech�w zako�cz opuszczaj�c g�ow� i ca�kowicie rozlu�niaj�c mi�nie twarzy. Teraz oddychaj swobodnie, poddaj�c si� sugestiom cia�a. �wiczenie to wykonuj w ci�gu dnia, gdy czujesz zm�czenie, napi�cie mi�ni, gdy d�ugo pracujesz w jednej pozycji (np. przy komputerze), a tak�e w�wczas, gdy po prostu poczujesz potrzeb� relaksu, a nie mo�esz odpr�y� si� na le��co czyli przeprowadzi� �wiczenia okre�lanego jako: Relaksacja og�lna. Po�� si� na plecach na niezbyt mi�kkim i nie zapadaj�cym si� materacu lub tapczanie. Pod g�ow� pod�� niewielk� poduszk�. Zamknij oczy i zacznij swobodnie oddycha�. Wyobra� sobie, �e ca�e Twoje cia�o staje si� ci�kie, coraz ci�sze, jakby coraz bardziej zag��bia�o si� w materac. Poczuj kontakt cia�a i materaca na ka�dym centymetrze sk�ry przylegaj�cej do pod�o�a. Wyobra� sobie jak coraz ci�sza i coraz bardziej mi�kka staje si� Twoja lewa noga, jakby by�a zrobiona z mi�kkiego o�owiu. Dlatego nie mo�esz jej podnie��. Kolejno przenie� to wyobra�enie o mi�kkim ci�arze na nog� praw�, potem na r�ce, najpierw na lew�, potem na praw�. "Wewn�trznym wzrokiem" zauwa�, jak wspaniale rozlu�niaj� si� mi�nie Twoich ko�czyn, bark�w, szyi i karku. Wewn�trzny wzrok dostrzega te� rozlu�nienie twarzy, zwykle spi�tej i bardzo ruchliwej. Pozwalasz ci�ko opada� o�owianym policzkom, masz nie zaci�ni�te, jedynie lekko stykaj�ce si� ze sob� wargi. Teraz przenie� uwag� na okolice oczu, potem na brwi, pami�taj�c, by nie by�y �ci�gni�te. Tak�e Twoje powieki staj� si� ci�kie, coraz ci�sze i pod tym ci�arem opadaj � w d�. Zacznij obserwowa� co robi Tw�j oddech. Zapomnij, �e to Ty oddychasz, oddech sam w�druje tam i z powrotem. Zacznij wolno i spokojnie liczy� oddechy l - wdech, 2 - wydech, 3 - wdech, 4 - wydech i tak dalej. Liczba nieparzysta - wdech, parzysta - wydech. Powoli zaczynaj przed�u�a� wydechy, by by�y d�ugie i mocne. Nie martw si� o wdech, przy tym systemie oddychania powietrze zdaje si� samo dociera� do p�uc, a po pewnym czasie zaczyna przenika� coraz g��biej. Zdaje si� omija� p�uca i dociera� do brzucha, a nawet do n�g. Przy wyd�u�onym wydechu nie musimy porusza� klatk� piersiow� pracuje przede wszystkim przepona. Po odliczeniu kilku dziesi�tk�w, kiedy oddech zaczyna niejako �y� w�asnym �yciem, mo�esz zaniecha� liczenia. Spokojnie, bez napinania mi�ni otw�rz oczy i zako�cz relaksowanie si�. Staraj si� utrzyma� �w stan pe�nego rozlu�nienia mi�ni jak najd�u�ej. Zapami�taj go. Kilka takich sesji przekona ci�, co to jest odpr�enie i rozlu�nienie, jak wspaniale oddala codzienne k�opoty. Medytacja swobodnego oddechu. (wed�ug Deepaka Chopry) Usi�d� wygodnie z r�kami z boku cia�a lub na kolanach. Zamknij oczy i zacznij oddycha� lekko i swobodnie. Pozw�l uwadze pod��a� za oddechem. Poczuj jak powietrze wchodzi przez nos i sp�ywa w d� do p�uc. Nie oddychaj zbyt g��boko i nie wstrzymuj oddechu, oddychaj normalnie. Podczas wydechu zauwa�, jak powietrze �agodnie wyp�ywa z p�uc poprzez nos. Nic nie r�b na si��. Oddech p�ynie �agodnie i swobodnie, a twoja uwaga idzie za nim mi�kko, jak li�cie poruszaj�ce si� na wietrze. Gdy oddech rozlu�ni si�, uczy� go jeszcze l�ejszym. Nie wymuszaj tego, lecz gdy poczujesz, �e oddech chce by� p�ytszy i l�ejszy - pozw�l mu na to. Je�li zacznie ci brakowa� tchu, nie martw si�. Oznacza to, �e potrzebujesz troch� wi�cej powietrza i �e zaczynaj � uwalnia� si� g��bokie stresy lub �e zmuszasz oddech, by by� l�ejszy, ni� on sam tego chce. Powr�� do rytmu oddechu, z kt�rym twoje cia�o czuje si� wygodnie. Oddychaj tak przez dwie, trzy, cztery, pi�� minut, ale nie licz czasu, pozw�l by czasem kierowa�a potrzeba cia�a i umys�u. Koncentruj�c ca�� uwag� na oddechu, wpadasz coraz g��biej w relaks, a gdy tak si� dzieje, umys� w naturalny spos�b wycisza si�. Czy czujesz to? Je�li tak, prawdopodobnie do�wiadczy�e� kilku mgnie� kompletnego wyciszenia, kt�rych nawet nie zauwa�y�e�. Gdyby� szuka� ciszy - nie zjawi�aby si�, ale pod��aj�c za oddechem, prze�ywasz momenty os�abienia gonitwy my�li i utraty poczucia czasu, co jest dobrym znakiem. Wraz z regularnym praktykowaniem medytacji, do�wiadczysz nap�ywu energii i witalno�ci, kt�re uwalniane s� z g��bszych warstw uk�adu nerwowego. To bardzo g��boka przemiana. Przyniesie ci prawdziw� eksplozj� energii. Oddech praniczny (pe�ny). W zale�no�ci od okoliczno�ci, przyjmij dowoln�, wygodn� pozycj� - siedz�c�, le��c� lub stoj�c�. Rozlu�nij ca�e cia�o. U�� delikatnie d�onie na rozlu�nionym, pozbawionym wszelkich napi�� brzuchu, tu� pod �ukami �ebrowymi. Opr�nij brzuch i p�uca z zalegaj�cego tam powietrza i zr�b par� zwyk�ych oddech�w, by poczu� elastyczno�� brzucha. Teraz zacznij wci�ga� powietrze nosem, kieruj�c je do brzucha. Poczuj jak d�onie unosz� si�, a ca�y brzuch wype�nia powietrze. Gdy poczujesz, �e brzuch ca�kowicie wype�ni� si�, skieruj powietrze do klatki piersiowej i zacznij je mocno, ze �wistem, wydycha� przez nos. Poczuj jak d�onie przybli�aj � si� do miednicy w miar� kurczenia si� brzucha. Teraz we� nast�pny g��boki wdech, mrugaj przy tym powiekami i wyobra�aj sobie, �e tak�e oczy bior� udzia� we wci�ganiu powietrza oraz uzdrawiaj�cej �yciowej energii -prany, w g��b twojego cia�a. Niech tak�e przy wydechu, opuszczaj�ce brzuch i klatk� piersiow� powietrze, wydostaje si� na zewn�trz przez nos i jakby przez oczy. Pooddychaj tak rytmicznie przez dwie, trzy minuty (nie d�u�ej!), a odczujesz b�ogi spok�j i rosn�c� si�� w oczach. Nap�ynie te� do nich wi�cej oczyszczaj�cej ga�ki oczne wilgoci. Choa Kok Sui, autor najpopularniejszej ksi��ki o uzdrawianiu pranicznym, proponuje trzy rytmy takiego oddechu: U G��bokie oddychanie z kr�tkim (na czas potrzebny do wypowiedzenia w my�lach liczby l) zatrzymaniem oddechu. U Metod� 7-1-7-1 (wolny wdech z liczeniem do 7, zatrzymanie powietrza w p�ucach na l, wydech z liczeniem do 7 i zn�w wstrzymanie oddechu na l). D Metod� 6-3-6-3 (wdech z liczeniem do 6, wstrzymanie oddechu do 3, wydech do 7, wstrzymanie oddechu do 3). Do�wiadcz, kt�re tempo najbardziej ci odpowiada. Oddech praniczny powoduje tak du�e zasilenie cia�a bioenergi�, �e rozmiary aury zwi�kszaj� si� o 100 proc., a nawet wi�cej. S�u�y cia�u i znakomicie likwiduje wszelkie napi�cia psychiczne i stresy. Przy jego pomocy mo�na relaksowa� si� w dowolnej porze dnia, w stanach zdenerwowania i przem�czenia. Wykonujmy go koniecznie rano, po przebudzeniu i po po�udniu, po powrocie z pracy (najlepiej le��c na twardym pod�o�u, np. na dywanie ze zrolowanym kocykiem lub specjalnie niezbyt mi�kk� poduszk� pod karkiem). Powt�rzony wieczorem, zw�aszcza po porcji d�ugich wymach�w, u�atwi ci zasypianie. �wiczenie wzmacniaj�ce serce i uk�ad nerwowy. Osobom nadpobudliwym, znerwicowanym, zestresowanym, a zw�aszcza osobom odczuwaj�cym b�le w okolicy serca, proponujemy regularne wykonywanie �wiczenia, rodem z jogi, kt�re gor�co poleca� ojciec Andrzej Czes�aw Klimuszko, znany polski zielarz i naturoterapeuta. Wsta� z ��ka natychmiast po przebudzeniu, bez oci�gania si�. Otw�rz okno i dobrze przewietrz pok�j. Zdejmij pi�am�, w�� spodenki gimnastyczne, ewentualnie lekk� koszulk�. Sta� na dywanie, je�li tylko jest to mo�liwe - przy otwartym lub przynajmniej przy lekko uchylonym oknie. Skup si� i w duchu powiedz sobie: Chc� tym �wiczeniem wyleczy� si� z nerwicy, dolegliwo�ci sercowych, chc� poprawi� sw�j wzrok. Od dzi� zaczynam si� leczy�. Sta� w pozycji "na baczno��", ale bez napinania mi�ni. R�ce opu�� w d�, nogi u�� jedna obok drugiej tak, by stopy i kolana by�y z��czone. Zwi� pi�ci, ale ich nie zaciskaj. Energicznym, swobodnym, kolistym ruchem przenie� pi�ci nad g�ow�, nast�pnie zbli� je powoli do siebie, u�� praw� pi�� na lewej na wierzcho�ku g�owy. Teraz zacznij wci�ga� nosem powietrze a� do granic mo�liwo�ci. Zatrzymaj je w p�ucach, licz�c w my�lach od l do 16. Po odliczeniu, przez usta z�o�one jak do gwizdania, zacznij powoli wypuszcza� powietrze z p�uc a� do ich ca�kowitego opr�nienia. Jednocze�nie powoli rozkurczaj d�onie, robi�c przy tym g��boki sk�on w prz�d z r�kami wysuni�tymi przed siebie. Wyprostuj si�, odpocznij przez kilka sekund, swobodnie oddychaj�c, a nast�pnie powt�rz ca�e �wiczenie po raz drugi, a potem trzeci. Wr�� do ��ka, przykryj si�, je�li jest ci ch�odno i przez 5 minut le� w absolutnym spokoju, z rozlu�nionymi mi�niami, staraj�c si� o niczym nie my�le�. Dopiero potem mo�esz przyst�pi� do zwyk�ych porannych czynno�ci - gimnastyki, toalety itp. Je�li masz czas, wykonaj w ��ku relaksacj� og�ln�, ale nie jest to konieczne. Nie stresuj si� te�, je�li na pocz�tku nie potrafisz utrzyma� powietrza w p�ucach a� do 16. Nauczysz si� tego w miar� uprawiania �wiczenia. Powi�kszysz bowiem pojemno�� oddechow� p�uc i usprawnisz prac� mi�ni, odpowiedzialnych za oddech. �wiczenie to dotlenia serce, wyra�nie wzmacnia system nerwowy, likwiduj�c wiele schorze� psychosomatycznych czyli maj�cych swoje korzenie w psychice. Ks. Klimuszko twierdzi�, �e ju� po dziesi�ciu dniach wykonywania tego �wiczenia nabiera si� ch�ci do pracy i �ycia. Wywiera ono tak�e dobroczynny wp�yw na ostro�� widzenia. Mandala wzroku. W staro�ytnych Indiach ju� 2000 lat p. n. e. znano i doceniano wzajemne powi�zania umys�u i wzroku, czego dowodem s� mandale. Wpatrywanie si� w centralny punkt zaprezentowanej przez nas mandali, przez 3-7 minut, relaksuje zar�wno umys�, jak i oczy. Identyczny uk�ad jasnych i ciemnych plam pojawia si� przed oczami podczas prawid�owo wykonywanego nas�oneczniania oczu czyli solaryzacji, kt�r� opisujemy w nast�pnym rozdziale. �wiczenia praktyczne oczy. T� cz�� poradnika przeczytaj szczeg�lnie starannie i bez po�piechu. Zanim przyst�pisz do wykonywania �wicze� zgodnie z ich opisem, spr�buj swobodnie je przetrenowa�, powt�rzy� te fragmenty, kt�re wydaj� ci si� najtrudniejsze, by je utrwali� i dobrze zapami�ta�. Proponowany przez nas zestaw jest r�norodny i bogaty. Wykonywanie jego w ca�o�ci nie by�oby ani �atwe ani potrzebne. Trening wzroku powinien relaksowa�, a nie stresowa�. Radzimy wi�c wybra� jedno �wiczenie wiod�ce na dany dzie�. Poprzedniego dnia wieczorem warto dok�adnie przeczyta� opis tego �wiczenia, przed za�ni�ciem zwizualizowa� je sobie czyli wykona� w my�lach, by nast�pnego dnia rano przyst�pi� do treningu bez jakichkolwiek zahamowa�. I jeszcze jedno. Wprawdzie nigdy nie zetkn�li�my si� z przypadkiem, by relaks oczu komu� zaszkodzi�, ale raz jeszcze zach�camy do skonsultowania si� z lekarzem-okulist� przed przyst�pieniem do treningu. Popularyzatorzy metody Batesa maj � r�ne opinie na temat wykonywania �wicze� przez ludzi stale nosz�cych szk�a lub soczewki korekcyjne. Jedni nakazuj � bezwzgl�dnie ich zdejmowanie, inni dopuszczaj � wykonywanie cz�ci �wicze� w okularach. My pozostawiamy wyb�r �wicz�cym, aczkolwiek uwa�amy, �e skoro trening ma doprowadzi� do widzenia bez okular�w, warto rozpocz�� rozstawanie si� z nimi od razu, przynajmniej na czas wykonywania �wicze�. Zas�anianie (palming). Natura zaprogramowa�a oczy do pracy w r�nych porach dnia, przy r�nym nat�eniu �wiat�a i r�nym k�cie padania promieni s�onecznych. K�t ten bowiem zmienia si� wraz z obrotem Ziemi wok� swojej osi. Wsp�czesny cz�owiek, zmuszaj�c oczy do wielogodzinnej pracy w sztucznym o�wietleniu (niezmieniaj�ce si� nat�enie, niezmieniaj�cy si� k�t padania promieni �wietlnych), sk�ania je tym samym do pracy wbrew naturze, co oczywi�cie odbija si� ujemnie na funkcjonowaniu narz�du wzroku. Dr William Bates by� realist�, wiedzia� dobrze, �e post�pu nie mo�na zahamowa�, mo�na natomiast u�o�y� zestaw �wicze�, kt�re przynaj mniej cz�ciowo zast�pi� naturaln� zmian� nat�enia �wiat�a. Dawno ju� stwierdzono, �e zas�anianie oczu odpowiednio u�o�onymi d�o�mi, dzia�a na narz�d wzroku niezwykle koj�co. Problem w tym, by zas�oni� oczy tak, aby nie dociera� do nich najmniejszy nawet promie� �wiat�a. Dlatego dop�ki nie upowszechni� si� okulary ca�kowicie eliminuj�ce �wiat�o, najwa�niejsze dla prawid�owego wykonania tego �wiczenia jest odpowiednie u�o�enie d�oni, kt�rymi przys�ania si� oczy. Usi�d� przy stole lub przy biurku, oprzyj wygodnie �okcie na blacie. Plecy, kark i g�owa tworz� lini� prost�. Je�li po na�o�eniu d�oni na oczy nie uda ci si� utrzyma� tej linii, pod�� pod �okcie jedn� lub kilka ksi��ek, ewentualnie Jasiek. D Obie d�onie u�� j jedna na drug� tak, by tworzy�y k�t prosty. Lekko wkl�ni�te, tworz� teraz, wraz t przylegaj�cymi do nich kciukami, co� w rodzaju dw�ch z��czonych "koszyczk�w". D "Koszyczki" na�� na twarz w ten spos�b, by do otwartych pod d�o�mi oczu nie dociera�o �wiat�o i by mo�liwe by�o mruganie powiekami. Osi�gniesz to, gdy stykaj�ce si� nasady ma�ych palc�w oprzesz o nasad� nosa, a z��czone palce u�o�ysz na �rodku czo�a. Dolne cz�ci d�oni oparte s� na ko�ciach policzkowych. Pole widzenia, wskutek napi�� w obr�bie ga�ki ocznej oraz zwi�zanych z tym napi�� psychicznych, mo�e by� pocz�tkowo wype�nione szarymi chmurami, pojawia� si� te� mog� �wietliste pr��ki, kolorowe migania itp. Wraz z osi�gni�ciem pe�nego odpr�enia oczu te niekorzystne wra�enia zanikn�. D Nie zmuszaj si� "na si��" do uzyskania pe�nej czerni. Rozlu�nij si�, zwracaj�c szczeg�ln� uwag� na odpr�enie karku, bark�w, mi�ni twarzy, a zw�aszcza okolic oczu i powiek, kt�re powinny swobodnie opada�. D Pozw�l oczom b��dzi� w czarnej pustce. Je�eli widzisz kolorowe plamy, jasne kropki lub kreski, nie przejmuj si�, przenie� ca�� swoj� uwag� na oddech, zw�aszcza na wydech. Chodzi o to, by nie przetrzymywa� resztek powietrza w p�ucach. Licz spokojnie oddechy od jeden do dziesi�ciu i z powrotem. D Ilekro� twoja uwaga skupi si� na jakiej� my�li lub wizji, powiedz sobie: oddalam t� my�l i pogr��am si� w przyjemnej, g��bokiej czerni... D Po kilku pr�bach (cz�sto ju� nawet po pierwszej), odczucie widzenia czerni nadejdzie samo i b�dzie oznacza�o umiej�tno�� pe�nego relaksu. D Przed otwarciem oczu (sesja palmingu powinna trwa� od 2 do 10 minut), postaraj si� zapami�ta� �w stan ca�kowitego odpr�enia oczu i wyciszenia umys�u. Im d�u�ej, po otwarciu oczu, utrzymasz ten stan relaksu, tym d�u�ej tw�j wzrok b�dzie wyostrzony. Otwieraj�c oczy sp�jrz na te przedmioty, kt�re znajdowa�y si� przed rozpocz�ciem �wiczenia na granicy ostrego widzenia. Ujrzysz je teraz du�o lepiej, ni� poprzednio, kolory stan� si� �ywsze, kontury wyra�niejsze. To jest w�a�nie ten nowy spos�b u�ywania oczu, do kt�rego masz stale d��y�, bowiem tylko oko odpr�one potrafi widzie� ostro i wyra�nie, a najlepszymi przewodnikami oka na tej drodze s� u�miech i uczucie pe�nego rozlu�nienia. Zas�anianie stosuj zawsze, gdy poczujesz, �e oczy s� zm�czone, gdy zaczynasz gorzej widzie�, gdy pojawiaj� si� b�le oczu, pieczenie, �zawienie itp. Palming stanowi najskuteczniejszy ze znanych sposob�w odpoczynku dla zm�czonych oczu. Dwie sesje zas�aniania oraz kr�tka s�oneczna k�piel oczu (solaryzacja), pozwalaj � przed�u�y� dwukrotnie czas pracy przy czytaniu, pisaniu, komputerze, pozwalaj� te� na d�ugie ogl�danie telewizji (do czego nie zach�camy), bez zbytniego przem�czania oczu i szkody dla nich. Nawet jedna minuta palmingu przynosi odpr�enie oczom, dlatego powiniene� w ci�gu dnia przes�ania� je zawsze wtedy, gdy stwierdzasz, �e oczy s� zm�czone lub widzenie gorsze. Pami�taj: Wy��cznie ca�kowita eliminacja �wiat�a daje oczom mo�liwo�� wypoczynku. W trakcie palmingu korzystne jest powtarzanie afirmacji: Z ka�d� chwil� moje oczy staj� si� bardziej odpr�one, m�j wzrok poprawia si�, widz� coraz lepiej i wyra�niej... W czasie palmingu mo�esz: U skupi� si� na oddechu i obserwowa� swoje my�li. W tym czasie oczy swobodnie b��dz� czyli pod�wiadomie uwalniaj � si� od napi��; U odpoczywa�, przenosz�c si� w my�lach do miejsc swoich marze�, gdzie czujesz si� swobodny i szcz�liwy; wizualizowa� wzrok soko�a - wznosisz si� nad �wiatem i widzisz najdrobniejsze szczeg�y krajobrazu; U wraca� my�lami do czas�w, gdy mia�e� bardzo dobry wzrok (metoda ta nosi nazw� regresingu, co oznacza pami�� cia�a); U je�li w czasie palmingu ogarnie ci� senno��, nie walcz z ni�, drzemka to jeden z najzdrowszych rodzaj�w wypoczynku. Palming jak ka�de z proponowanych w tej ksi��eczce �wicze� wykonuj wy��cznie do momentu, w kt�rym zaczyna pojawia� si� zm�czenie lub psychiczny dyskomfort. Mo�esz �wiczy� znacznie kr�cej, ni� sugeruj� nasze wskaz�wki czasowe i ilo�ciowe. Pami�taj - trening oczu to maksymalne odpr�enie i odpoczynek. Czarna mr�wka. Je�li kto� ma k�opoty z wywo�aniem obrazu czerni przed zamkni�tymi powiekami, powinien pos�u�y� si� czarn� bajk�. Fabu�� mo�e u�o�y� sam, lub skorzysta� z naszej propozycji: Wyobra� sobie czarn� mr�wk�, kt�ra przyjecha�a do domu czarnym samochodem, otworzy�a mieszkanie czarnym kluczem, wesz�a do czarnego przedpokoju, zdj�a czarny p�aszczyk, a potem w jeszcze czarni ej szym pokoju rozebra�a si� z czarnego kostiumu, czarnych but�w, czarnych po�czoch i czarnej bielizny. Wesz�a do czarnej �azienki, wyk�pa�a si� w czarnej wodzie, wytar�a si� czarnym r�cznikiem i w�o�y�a czarn� pi�am�. Nast�pnie wesz�a powoli do czarnej sypialni, po�o�y�a si� do mi�kkiego czarnego ��ka, zas�anego czarn� po�ciel�, wy��czy�a czarne �wiat�o i u�o�y�a si� do snu w najg��bszej czerni jaka istnieje na �wiecie... Czarne bajki, wspomagaj�ce relaks oczu s� nagrane na kasetach i mo�na je kupi� dla u�atwienia wykonywania palmingu i relaksowania si� przy d�wi�kach przyjemnej muzyki. K�piel s�oneczna (solaryzacja). �wiczenie to ma na celu na�wietlenie i rozgrzanie oczu, zaktywizowanie �wiat�oczu�ych kom�rek siatk�wki, o�ywienie i odpr�enie wszystkich tkanek oka, a ponadto likwidacj� lub przynajmniej obni�enie granicy �wiat�owstr�tu. Usi�d� wygodnie na krze�le lub na le�aku twarz� do s�o�ca. Postaraj si� rozlu�ni� i odpr�y�. Zamknij wolno oczy l kieruj�c si� odczuciem zwi�kszaj�cego si� ciep�a i coraz wi�kszej jasno�ci, skieruj twarz w stron� s�o�ca, odchylaj�c g�ow� do ty�u. Podczas ca�ego �wiczenia nie otwieraj oczu. Pokiwaj g�ow� w prawo i lewo, wykonuj�c niewielkie ruchy. Czy� to swobodnie i lekko, staraj�c si� utrzyma� efekt rozlu�nienia mi�ni, zw�aszcza mi�ni twarzy, szyi i bark�w. Powieki s� bardzo ci�kie i same opadaj�, a ga�ki oczne przypominaj� krople wody, swobodnie p�ywaj�ce w zag��bieniach oczodo��w. Przez ca�y czas solaryzacji nieustannie poruszaj g�ow�, kr�c�c ni� wolno tak, jakby� czemu� zaprzecza�. Chodzi o to, by z dobrodziejstwa s�onecznej k�pieli mog�a korzysta� ka�da cz�� siatk�wki. Kr�� g�ow� wolno i niezbyt intensywnie, �eby nie stwarza� napi�cia mi�ni szyi i bark�w. R�b to tak d�ugo, dop�ki odczuwasz przyjemno��. Pierwsze objawy znu�enia to sygna�, �e nale�y przerwa� na�wietlanie. Opu�� g�ow� w d�. Powoli otw�rz oczy, pomrugaj powiekami i pozosta� jeszcze na chwil� w spokojnej, odpr�onej pozycji. Potem powr�� do palmingu czyli opisanego wy�ej zas�aniania oczu. Pami�taj: Palming powinien trwa� dwa razy d�u�ej, ni� solaryzacja! Dzi�ki bakteriob�jczym w�a�ciwo�ciom promieni s�onecznych ten rodzaj na�wietlania dzia�a leczniczo na stany zapalne powiek i spoj�wek, likwiduje niekorzystne napi�cia ga�ki ocznej, nadwra�liwo�� na �wiat�o oraz l�k przed nim. Usuwa niekorzystne odruchy (mru�enie oczu i marszczenie brwi) i pozwala obywa� si� bez okular�w s�onecznych, kt�re dr Bates uwa�a� za zb�dne. Solaryzacj� powinny wykonywa� jak najcz�ciej -po konsultacji z lekarzem - osoby cierpi�ce na jaskr� i za�m�, poniewa� s�oneczne promienie oddzia�ywuj� bardzo korzystnie na tkank� ga�ki ocznej, op�niaj�c rozw�j tych chor�b. Polecana jest tak�e dla os�b zezuj�cych, poniewa� stabilizuje system nerwowy, obni�a poziom �wiat�owstr�tu, pobudza dwuoczne widzenie. Optymalna porcja nas�oneczniania powiek wynosi oko�o 5 minut. R�b solaryzacj� przynajmniej 3 razy w ci�gu dnia. W dni bez s�o�ca solaryzacj� mo�na wykonywa� korzystaj�c z matowej �ar�wki 150 W, umieszczonej w odleg�o�ci l metra. Mo�na te� wykonywa� solaryzacj� mentalnie czyli wizualizowa� op�ywaj�ce nas promienie s�o�ca. Po dw�ch tygodniach tych �wicze� mo�na patrze� -oczywi�cie zachowuj�c ostro�no�� - bez zas�aniania oczu i bez s�onecznych okular�w na wschody i zachody s�o�ca, co nale�y robi� zawsze, gdy trafia si� taka okazja. Pami�taj: Q Gdy wychodzisz z ciemnego pomieszczenia na s�o�ce, zamiast mru�y� oczy, wykonaj solaryzacj�. D Wykonuj j � zawsze po d�ugim czytaniu, pracy przy komputerze, a tak�e po psychicznym przem�czeniu lub wycie�czeniu. Wieczorem korzystaj z �ar�wki lub wykonaj solaryzacj� mentaln�. D Po ka�dej solaryzacji wykonaj palming. Oko kocha ruch. Jednym z wa�nych aspekt�w widzenia jest ruch. Zdrowe oczy stale znajduj� si� w ruchu, obserwuj�, pod��aj� za czym�, por�wnuj�. Im cz�ciej i �atwiej poruszaj � si�, tym lepszy jest wzrok. Ruch oczu mo�na podzieli� na du�e - kiedy zwracamy uwag� na przedmioty znajduj�ce si� w polu naszego peryferyjnego (bocznego) widzenia, skokowe - kiedy oko por�wnuje punkty ciemne i jasne, dalekie i bliskie, kanciaste i ob�e oraz gdy identyfikuje poszczeg�lne kolory. Trzecim rodzajem ruchu jest ruch mikroskopijny, kiedy patrzymy na bardzo ma�e przedmioty i punkty. Aktywizuje poszczeg�lne kom�rki siatk�wki i nazywany bywa mikroruchem. Ruchy oka mo�na tak�e podzieli� na kontrolowane i niekontrolowane. Z tymi pierwszymi mamy do czynienia wtedy, gdy �wiadomie przenosimy spojrzenie z miejsca na miejsce, z punktu na punkt. Ruchy niekontrolowane wykonywane s� automatycznie, bez udzia�u �wiadomo�ci. Oba te rodzaje ruchu s� �ci�le ze sob� zwi�zane. Pojawienie si� jakiejkolwiek anomalii w jednym z tych ruch�w, powoduje automatyczne upo�ledzenie drugiego. W �lad za tym pojawiaj� si� napi�cia w obr�bie ga�ki ocznej, przybieraj�ce stopniowo na sile, o ile zak��cenie widzenia nie zostanie usuni�te. Aby unikn�� pojawiania si� napi��, b�d� zlikwidowa� ich skutki, wystarczy wykona� kt�re� z nast�puj�cych �wicze�: Krajobraz za oknem. Jad�c poci�giem, samochodem, tramwajem itp. (oczywi�cie o ile nie jeste� kierowc�), wykorzystuj ten czas na trening wzroku. Staraj si� �ledzi� najpierw to wszystko, co znajduje si� daleko, na linii horyzontu lub na granicy widzenia. Potem przesuwaj wzrok na obiekty coraz bli�sze. Zauwa�ysz, �e to co jest daleko przep�ywa przed oczami wolniej, to co bli�sze, porusza si� b�yskawicznie. Obrazy te rejestruj, wodz�c wy��cznie oczami. Uwa�aj jednak, by nie przeci��y� mi�ni oczu. W drugim etapie tego �wiczenia staraj si� �ledzi� widoki za szyb� nie tylko oczami, ale jakby ca�� g�ow�, wodz�c ni� w �lad za umykaj�cymi przedmiotami. Taki ruch ga�ek ocznych i szyi odpr�a mi�nie karku i ramion, a jednocze�nie pozwala pozby� si� napi�� psychicznych. Nawet gdy jeste� spi�ty i zestresowany, to proste �wiczenie przynosi ulg�, zw�aszcza gdy po��czysz obserwacj� z g��bokim oddychaniem. Od czasu do czasu zamykaj oczy i wykonuj to �wiczenie w wyobra�ni. Nie zapominaj, by sukcesywnie przenosi� wzrok na to, co znajduje si� w bezpo�rednim s�siedztwie tor�w lub szosy, np. na szybko migaj�ce s�upy telefoniczne. Chodzi wszak o to, by i oczy i g�owa znajdowa�y si� w sta�ym ruchu. �wicz to tak d�ugo, dop�ki p�ynny ruch g�owy i oczu nie wejdzie ci w krew. Oczywi�cie nie koncentruj si� wy��cznie na tym, co widzisz z lewej lub z prawej strony. Co par� chwil zmieniaj kierunek patrzenia - patrz raz przez lew�, raz przez praw� szyb�. Nie zapominaj o swobodnym, g��bokim oddechu. Tylna szyba dla kr�tkowidza. To �wiczenie polecamy przede wszystkim osobom cierpi�cym na kr�tkowzroczno��, poprawia bowiem akomodacj� oka (umiej�tno�� ostrego widzenia na r�ne odleg�o�ci). Czas sp�dzany w samochodzie obok kierowcy lub z ty�u wozu, kr�tkowidz powinien wykorzystywa� na �ledzenie wzrokiem oddalaj�cych si� ludzi lub przedmiot�w. W tym celu nale�y odwr�ci� si� do ty�u (ulubiona pozycja dzieci jad�cych samochodem) i spogl�da� na pojawiaj�cych si� tu� za samochodem ludzi lub przedmioty tak d�ugo, a� znikn� z pola widzenia. Mo�na ocenia�, jak zmienia si� ich wielko��, w miar� oddalania si� samochodu. Owa obserwacja powinna odbywa� si� na luzie. �wicz�cy nie powinien wysila� si�, by widzie� dok�adnie, ostro i precyzyjnie. To ma by� co� w rodzaju taksowania wzrokiem, a nie dok�adnego wpatrywania si�. Pami�ta� te� trzeba o p�ynno�ci oddechu i cz�stym mruganiu powiekami, bo to najlepszy spos�b odpr�ania oczu. Przednia szyba dla dalekowidza. Osoby cierpi�ce na nadwzroczno�� czyli dalekowidztwo wykonuj� to samo, ale w odwrotn� stron�, patrz�c przez przedni� szyb�. Wybieraj � przedmiot lub osob� pojawiaj�c� si� daleko na horyzoncie, w polu ostrego widzenia i nie spuszczaj � z niej wzroku a� do momentu, gdy samoch�d j � minie. Oczywi�cie nie zapominaj � o mruganiu i oddechu. Opisane wy�ej �wiczenia pozwalaj� rozszerzy� granice ostrego widzenia. Istnieje wiele wariant�w tych �wicze�. Mo�na je wykonywa� nie maj�c samochodu i nigdzie nie jad�c. Stoj�c na ulicy, dalekowidz "przyprowadza" nadje�d�aj�ce i mijaj�ce go samochody, za� kr�tkowidz "odprowadza" je wzrokiem do granicy widzenia. Gdy oko "ucieka" (zez). Podane wy�ej �wiczenia wykonywa� powinny tak�e osoby zezuj�ce, wybieraj�c, w zale�no�ci na kt�r� z tych wad wzroku cierpi�, �wiczenia zalecane dla kr�tkowidz�w lub dalekowidz�w. Doskona�e wyniki daje zw�aszcza �ledzenie przedmiot�w przez boczn� szyb� samochodu. Czyni� to nale�y w kierunku przeciwnym do tego, w kt�rym "ucieka" oko. Zacznij od przedmiot�w, kt�re znajduj� si� w oddaleniu - �led� s�abszym okiem, jak powoli przep�ywaj� obok samochodu. Cz�sto mrugaj, oddychaj g��boko i miarowo. Przeno� stopniowo wzrok na coraz bli�sze przedmioty, a� zauwa�ysz, �e �migaj � tak szybko, �e ci�ko nad��y� za nimi okiem. Wr�� stopniowo z powrotem do �ledzenia przedmiot�w oddalonych. Stale zwracaj uwag�, �eby wykonanie �wiczenia sprawia�o ci przyjemno�� i nie wywo�ywa�o napi��. Od czasu do czasu zamykaj oczy i odpoczywaj, dop�ki nie ucichnie wewn�trzny ruch przed oczami. Jednej z matek, kt�ra zjawi�a si� u Siergieja z 5-letnim synkiem, skierowanym na operacj� zeza, zaproponowa� to w�a�nie �wiczenie, wzbogacone solaryzacj� i palmingiem. W czasie jazdy samochodem malec mia� liczy� pojawiaj�ce si� za boczn� szyb� zwierz�ta (krowy, psy, koty, kurczaki itp.), co nie by�o du�ym problemem, bo rodzina mieszka�a na wsi. Matka w czasie liczenia zas�ania�a dziecku dobrze widz�ce oko, by trening obejmowa� wy��cznie oko mniej sprawne. W tej grze uczestniczy�a ca�a rodzina. Konkurowano kto naliczy wi�cej zwierzak�w. Wystarczy�o dwa tygodnie takiej zabawy, by zez przesta� by� problemem. Tajemnica skuteczno�ci tych �wicze� jest prosta, opiera si� na starej prawdzie, �e wszelki ruch sprzyja zdrowiu i rozwojowi, oddzia�ywuje te� pozytywnie na psychik�. Ruchliwo�� to przyrodzona cecha m�odo�ci. Nie powinni o tym zapomina� ludzie w wieku, kiedy owa ruchliwo�� przestaje by� drug� natur� i ju� nie pojawia si� spontanicznie. W tym okresie �ycia nale�y prowokowa� si� do ruchliwo�ci, wyszukiwa� dla siebie takie zaj�cia i pasje, kt�re wydobywaj� cz�owieka ze stagnacji i braku ruchu. Trzeba nieustannie obserwowa� �wiat, wodz�c wzrokiem za tym wszystkim co pojawia si� w polu widzenia, nie zapominaj�c, �e g�owa powinna pod��a� za oczami. Ludzie Wschodu mawiaj �, �e starzenie si� organizmu zale�y w mniejszym stopniu od wieku, a w wi�kszym od pojawienia si� usztywnie� w ciele, umy�le i wzroku... Maj� racj�! Skokowy ruch oczu - rysowanie nosem. f Aby dostrzec wyra�nie du�y przedmiot, aby dokonywa� por�wna� typu: du�e - ma�e, wkl�s�e - wypuk�e, kanciaste - ob�e, ciemne -jasne, oko musi wykona� okre�lon� ilo�� skok�w. Obserwuj�c ka�dy przedmiot, na kt�ry kierujemy wzrok, powinni�my zadba� o p�ynny ruch ga�ek ocznych, stara� si�, by wzrok nie "skaka�", jak u osoby zdenerwowanej lub podnieconej, ale swobodnie, wolno przenosi� si� z przedmiotu na przedmiot, z kszta�tu na kszta�t. Aby nauczy� si� tego mo�esz wykorzystywa� r�ne sytuacje, np. patrz�c na osob� stoj�c� przed tob�, "obrysowywa�" g�ow� jej sylwetk� lub przynajmniej twarz tak, jakby tw�j nos by� malarskim p�dzlem. Ruch musi by� lekki, p�ynny i prawie niezauwa�alny. Mo�esz te� wyobra�a� sobie i "malowa�" nosem u�o�on� na bok cyfr� 8, du�y klucz wiolinowy ("rysowanie" zacznij od �rodka, obrysowuj�c klucz do zewn�trz i z powrotem do �rodka), zwini�t� podw�j nie spiral� lub muszl� �limaka. Przy tym rysowaniu, po��czonym z wizualizacj� wa�ne jest, by malowane figury "widzie�" dok�adnie i szczeg�owo. W ten spos�b nie tylko trenujesz narz�d wzroku, ale wyciszasz si� wewn�trznie, odpr�asz, pozwalasz by opad�o z ciebie zdenerwowanie. Li�cie na wietrze. Cz�sty kontakt z przyrod� wywiera niezwykle korzystny wp�yw na ca�y organizm, obr�s� wi�c w wielu krajach w specjalne rytua�y. Np. Japo�czycy, na wiosn�, ca�ymi rodzinami chodz� ogl�da� kwitn�ce drzewa wi�niowe. Przygl�daj� si� ruchom p�atk�w na wietrze, zachwycaj� pi�knem natury, wypoczywaj�, a jednocze�nie ucz� oczy obserwowa� otaczaj�cy �wiat, a nie tylko omiata� go wzrokiem, jak to zwykle czynimy. Ka�dy pobyt poza domem - na ulicy, w parku, czy w lesie, mo�na wykorzysta� dla treningu wzroku, przyzwyczajaj�c oczy do ruchliwo�ci. Oto kilka propozycji: 1. Przez 5-10 sekund obserwuj mikrowibracje li�cia muskanego wiatrem. Pod��aj za poruszaj�cym si� li�ciem wy��cznie wzrokiem lub poruszaj ca�� g�ow�. 2. Obserwuj przez kilka chwil spadanie kolejnych li�ci z drzewa na ziemi�. Prowad� je wzrokiem lub ca�� g�ow�. Najlepsz� por� dla tego �wiczenia jest oczywi�cie jesie�. 3. Od czasu do czasu wykonaj zmodyfikowan� solaryzacj�. Sta� pod drzewem, przez koron� kt�rego docieraj � do ciebie b�yski s�o�ca Zamknij powieki i pozw�l, by s�oneczne promyki poigra�y na nich. Zako�cz to �wiczenie przes�anianiem oczu (palmingiem). B�yski wody. Do treningu wzroku mo�na wykorzysta� pobyt nad wod�. Wpatrywanie si� w odbicia promieni s�onecznych na poruszaj�cej si� wodzie, b�yski, migotania, gr� kolor�w wodnej toni - powoduje, �e oczy, pod��aj�c za nimi, dopasowuj� si� do rytmu przyrody. Ten rodzaj wibracji aktywizuje kom�rki siatk�wki. Poza tym plusk wody uspokaja, wycisza umys�, relaksuje... Mikroruchy oczu. Ruchy tego typu czyli minimalne drgania ga�ki ocznej, niezauwa�alne nawet przez bardzo bystrego postronnego obserwatora, przynosz� odpoczynek poszczeg�lnym kom�rkom siatk�wki. Ucz� przy tym obserwacji oraz szczeg�owego segregowania informacji. Mikroruchy oczu pozwalaj � dostrzega� bardzo drobne przedmioty, a jednocze�nie ucz� przechodzenia od globalnego, strategicznego my�lenia do my�lenia bardziej precyzyjnego i konkretnego. Ludzie, kt�rzy posiadaj � obie te umiej�tno�ci, osi�gaj� w kr�tkim czasie spore sukcesy �yciowe i zawodowe. Oczywi�cie i ten rodzaj ruchu, tak jak i ten spos�b my�lenia, mo�na wytrenowa�: Korzystnie dzia�a zabawa z bardzo drobnymi przedmiotami. Ta prawda jawi si� nam w ca�ej okaza�o�ci w bajce o Kopciuszku. Dziewczynka zmuszana przez z�� macoch� do przebierania drobnych ziarenek, nauczy�a si� skutecznego, precyzyjnego my�lenia i takiego post�powania. Maj�c to na wzgl�dzie, nie powinni�my ofiarowywa� dzieciom wy��cznie du�ych, okaza�ych zabawek. Dobry skutek przynosi np. wsp�lne ogl�danie �ycia tocz�cego si� w mrowisku. Ludzie doro�li powinni trenowa� mikrowidzenie wodz�c wzrokiem nad lub pod rz�dami liter w zeszycie lub ksi��ce. Najlepiej pisanych lub drukowanych drobnym maczkiem. Tylko w stanie pe�nego odpr�enia oczy potrafi� wykonywa� owe korzystne dla sprawnego funkcjonowania narz�du wzroku mikroruchy. Wszelkie napi�cia zak��caj� t� umiej�tno��. Przebiegaj�c oczami po liniach druku, odkrywamy takie mo�liwo�ci naszego wzroku, kt�rych istnienia nawet nie podejrzewali�my. Tak wi�c nie powinni�my zapomina�, �e oko kocha ruch, �e stale musi por�wnywa�, warto�ciowa�, by� czym� zainteresowane. Je�li to zrozumiemy, nie b�dzie nas dziwi�, �e ludzie ruchliwi i aktywni rzadko miewaj� k�opoty ze wzrokiem... Mruganie. Jednym z podstawowych element�w prawid�owego funkcjonowania narz�du wzroku jest mruganie. Odruch ten daje wypoczynek oczom, prawid�owo je nawil�a i dezynfekuje, rozprowadzaj�c r�wnomiernie po ga�ce ocznej pow�ok� �ez, niezb�dn� dla dobrego funkcjonowania narz�du wzroku. Pogarszanie si� wzroku, powoduje tak�e zak��cenia w prawid�owym funkcjonowaniu powiek oraz pojawienie si� napi�� wok� oczu. Niekorzystnym przyzwyczajeniem, kt�rego nabieramy wtedy, gdy nie dopisuje wzrok, jest mru�enie oczu, b�d� ich wytrzeszczanie. Dobr� okazj� do wytrenowania prawid�owego mrugania jest czytanie ksi��ki. Rozpoczynaj t� przyjemno�� (lub obowi�zek) od mrugni�cia powiekami przy ka�dej literze przez 5-7 pierwszych rz�d�w czytanego tekstu. �atwo zauwa�y�, �e po ka�dym mrugni�ciu litery wida� ostrzej. �wiczenie to powtarzaj przy si�ganiu po ksi��k� tak d�ugo, a� przy czytaniu zaczniesz cz�sto, samorzutnie i mimowolnie mruga� oczami. Wtedy przejd� stopniowo na mruganie przy ka�dym przecinku, pami�taj�c, �e przy ka�dym akapicie nale�y na moment oderwa� wzrok od czytanego tekstu i popatrze� w przestrze�. Te ma�e przerwy w czytaniu wp�ywaj� korzystnie nie tylko na wzrok, ale tak�e na zrozumienie i przyswojenie tekstu. Inn� okazj� do poprawy ruchliwo�ci powiek jest spacer, podczas kt�rego mo�na "liczy�" mrugni�ciami p�yty chodnikowe. Przy tym �wiczeniu powinna pojawi� si� iluzja, �e p�yty skokowo nasuwaj� si� na nas. Mrugni�ciami mo�na tak�e "liczy�" drzewa, samochody, mijaj�cych nas ludzi itp. Bazyliszek. Dzieci uczymy szybkiego mrugania podczas zabawy. Mo�e to by� np. zabawa w bazyliszka: Usi�d� wygodnie naprzeciw dziecka. B�dziecie na przemian zamyka� i otwiera� oczy tak, by nie widzie� otwartych oczu partnera. Trzeba wi�c "upolowa�" wzrokiem moment otwierania oczu przez osob� siedz�c� naprzeciw i w tym momencie szybko zamkn�� w�asne powieki. Osoba przy�apana z otwartymi oczami zostaje bazyliszkiem i daje fanta. Pami�taj: Powieki powinny by� stale maksymalnie rozlu�nione, musz� swobodnie opada� i podnosi� si�. Zw�aszcza powieka dolna nie mo�e by� napi�ta i przymru�ona, natomiast g�rna powinna lekko przys�ania� g�rny r�bek tward�wkowo -rog�wkowy. Gry i zabawy. Ka�da praca, kt�r� wykonujemy w pogodnym nastroju, z u�miechem i rozlu�nionymi mi�niami, przynosi lepsze rezultaty. Tak�e �wiczenia wzroku powinny by� nie przymusem i katorg� lecz rodzajem daj�cej wytchnienie zabawy. Wiele �wicze�, kt�re opisywali�my poprzednio mo�na wykonywa� jakby mimochodem - na spacerze, nad wod� przy ogl�daniu telewizji. Zach�camy do wymy�lania w�asnych zabaw ze wzrokiem. Zasada jest prosta: oczy maj� by� jak najcz�ciej w ruchu, ale rozlu�nione, pozbawione jakichkolwiek napi��. Nuda i monotonia nie sprzyjaj � zar�wno zdrowiu, jak i dobremu widzeniu. W wielu przypadkach wystarczy ruchliwo�� ga�ek ocznych, cz�ste mruganie powiekami, przes�anianie oczu oraz g��boki, relaksuj�cy oddech, by uzyska� wyra�n� popraw� widzenia. Pomaga w tym tak�e: Karta OM. Ta s�oneczna karta symbolizuje wy�sz� �yciow� si�� w aktywnym, �wiadomym dzia�aniu. �wiczenie wykonywane przy jej pomocy ma na celu pobudzanie ��tej plamki czyli popraw� tzw. centralnej fiksacji - zdolno�ci najostrzejszego widzenia tego punktu, na kt�ry patrzy si� ��t� plamk�. U Wpatruj si� w kropk� nad ksi�ycem w g�rnej cz�ci karty a� do momentu, gdy pojawi si� wok� niej jasna po�wiata a sama kropka wyda si� znacznie czarniejsza. Uwag� skup na rytmicznie powtarzanych wdechach i wydechach. U Wzmacniaj oddzia�ywanie tego �wiczenia animacj�: Zawsze widz� ostrzej i wyra�niej, gdy moje oczy s� skoncentrowane i odpr�one. U Przenie� spojrzenie na kraw�d� ksi�yca i "poko�ysz" go w lewo i w prawo, wskazuj�c nosem, w jaki punkt patrz� oczy. Odpr� mi�nie szyi. D Zwr�� uwag�, �e ten fragment, na kt�ry patrzysz jest czarniejszy od innych. Na ka�dym kra�cu figury spokojnie i mi�kko pomrugaj powiekami i zr�b g��boki wydech, uwalniaj�cy cia�o od napi��. Pos�u� si� afirmacj� � wzmacniaj�c� dobroczynne skutki tego �wiczenia: Je�li taki ma�y odcinek widz� ostrzej, to i ca�a kart� widz� du�o lepiej. Czuj� si� odpr�ony, widz� ostro i wyra�nie. U Przer�b w taki spos�b ca�� kart� OM, ucz�c oczy patrzenia bez wysi�ku. Gdy oczy wraz z czubkiem nosa "maluj� lini� w d� - r�b wydech, gdy w�druj� do g�ry - wykonaj wdech. Przy ka�dym wdechu -wydechu mrugnij mi�kko powiekami co najmniej dwa razy, by przyzwyczai� oczy do p�ynnego ruchu, a tak�e by pozby� si� przyzwyczajenia do bezmy�lnego wpatrywania si� w jeden punkt. Litery. Wybierz dowoln� liter� z najwy�szego rz�du na tablicy, kt�ra znajduje si� na ko�cu ksi��ki. Przyjrzyj si� jej uwa�nie i "wymaluj" kontury tej litery (oczywi�cie w wyobra�ni) na czarno d�ugim cienkim p�dzelkiem przytwierdzonym do ko�ca nosa. Nast�pnie "zamaluj" bia�e t�o na bia�o, zamknij oczy i przywo�aj wizerunek tej litery na ekranie wyobra�ni. Powt�rz ca�e �wiczenie kilkakrotnie. Zauwa�ysz, �e litera jest wyra�niej widoczna, gdy oko nie robi wysi�ku. Dzi�ki utrwaleniu obrazu litery, zobaczysz wyra�nie tak�e liter� znajduj�c� si� w ni�szym rz�dku. Powtarzaj to �wiczenie z kolejnymi rz�dami liter, ale nie wi�cej ni� z trzema za jednym razem, by nie wywo�a� zm�czenia i napi��. Czarny p�atek �niegu. Ustaw znajduj�c� si� na nast�pnej stronie, tybeta�sk� kart� do �wicze�, kt�r� nazwali�my czarnym p�atkiem �niegu, w odleg�o�ci dw�ch centymetr�w przed ko�cem nosa. Czubek nosa powinien znajdowa� si� na wprost jasnego kr�gu otaczaj�cego malutk� kropk� w �rodku rysunku. Obrysuj oczami zawi�y kontur ca�ego "p�atka", zwracaj�c uwag� na odpr�enie oczu i wdech-wydech na ka�dym z�bku. Je�li odczujesz pierwsze objawy zm�czenia (niezale�nie od tego, ile cz�ci p�atka obrysowa�e�) zr�b palming i doczekaj si� ca�kowitego odpr�enia i wypocz�cia oczu. Z czasem zauwa�ysz, �e potrafisz obrysowa� ca�y p�atek bez wysi�ku, a stan twoich oczu b�dzie zauwa�alnie lepszy - wyd�u�y si� czas czytania bez zm�czenia. Pami�taj: Przy wykonywaniu wszystkich tych �wicze� nie wolno doprowadza� do zm�czenia oczu. Gdy czujesz, �e oczy przestaj� by� odpr�one, przerwij zabaw�. Nie zapominaj o pochwaleniu siebie za dobrze wykonane �wiczenie. Ewentualny prezent jak najbardziej wskazany... Dziesi�� podstawowych sposob�w polepszania wzroku: 1. Nie gap si�. Obserwuj otaczaj�cy �wiat, zamiast wpatrywa� si� w niego bezmy�lnie. 2. Pobudzaj w sobie zainteresowanie tym, na co patrzysz. 3. Mrugaj i poruszaj oczami cz�sto i p�ynnie. Oddychaj lekko i p�ynnie tak, jakby tw�j oddech mia� zatacza� ko�a. 4. Stale zmieniaj odleg�o�� patrzenia, p�ynnie przenosz�c wzrok z przedmiot�w le��cych blisko na dalekie i odwrotnie. 5. W�druj oczami po tym, na co patrzysz. 6. Obserwuj to, co widzisz bez wysi�ku. 7. Cz�sto zamykaj oczy, by da� im odpoczynek. 8. Wykonuj solaryzacj�, bo s�o�ce to zdrowie. 9. Przykrywaj oczy d�o�mi, bo ciemno�� to wypoczynek. �wiczenia praktyczne cia�o. Powiedzieli�my w poprzednim rozdziale, �e oko kocha ruch. Ka�dy ruch. Dla dobrego widzenia potrzebna jest zar�wno ruchliwo�� ga�ek ocznych, jak i r