Jan Bielecki Piotr Micha�kiewicz Turbo Pascal 7.0 OCopyri*ht: Piotr Micha�*iewicz i Ireneuaz �wituazak, Warszawa 1993 Pnujekt okdadki: Artur J. Praczyk, Lynx-SFT* Red�kcja techniczna, korekt� i skd�d: Zesp� wydawnictwa Lynx-SFT'* Redakcj� merytoryczna: Autorzy Druk ksiѾki i okdadki: Drukarnia A-Z Druk, Raazyn, ul. Lotnicza 5 tel. 56.06.55 Opraw�: Introligatornia Dariuaza Truazczy�shiego Raazyn-Rybie, ul. Cicha 45, tel. 23.69.37 Znaki tow�rowe: Turbo Paacal* 7.0 jest znahiem towarowym firmy Borland Inc. � USA i do niej nale�� wazel*ie prawa do tego produktu. NAZWY WSZYSTKICH FIRM I ICH PRODUKTY WYMIENIONE W NINIEJSZEJ PUBLIKACJI ZOSTA�Y U�YTE JEDYNIE W CELU IDENTYFIKACJI ! Adres korespondencyjny wydawnictw�: 02-642 Warazawa, ul. Maklakiewieza 11/44 tel. (0-22) 48.30.04 Adres biura: 02-088 Warazawa, ul. Batorego 16 p.l33 tel./fax (0-22) 25.61.22, fax (0-22) 49.07.21 Niniejaza kaiѾkajeat *II pozycj� wydawnictwa Lynx-SFT* WSTl*P �RODOWISKO...... MENU. FILE..... EDIT SEARGH RUN...... COMPILE... . DEBUG. TOOLS.. OPTIONS........ WINDOW HELP.... EDY�OR........ DYREKTYWY KOMP�*ATORA. Dyrektywy prze��cznikowe. . . Dyrektywy parametryczne... Dyrektywy warunkowe. . . . . . . . Po�oata�e dyrektywy warunkowe.... KOMPILATOR ZEWNl*TRZ Opcje odpowiadaj�ce dyrektywom kompilatora... Opcje trybu praey kompilatora........ Opcje trybu pracy debuggera Opcje katalogowe....... Plik TPC.CFG. STRUKTURA PROGRAMU BLOKI... PROGRAMY MODU�Y ZALE�NO�GI MI*DZY MODU�AMI I PROGRAMEM. ELEMENTY PODSTAWOWE SYMBOLE PODSTAWOWE. IDENTYFIKATORY. . � LICZBY. ETYKIETY �A�CUCHY... KOMENTARZE TYPY DANYCH ISBN 83-85455-33-7 TYP RZECZYWISTY.. TYP �A�CUCHOWY.. TYP PROCEDURALNY TYP WYLICZENIOWY TYP OKROJONY 108 109 110 110 111 TYP LOGICZNY .. ..111 TYP ZNAKOWY. ..112 TYP WSKA�NIKOWY. ..112 TYP TABLICOWY ..114 TYP REKORDOWY . .117 TYP OBIEKTOWY . .119 TYP ZBIOROWY ..122 TYP PLIKOWY ..122 ZGODNO�� TYP�W.... ..123 STA�E I ZMIENNE.... ..125 STA�E..... ..125 ZMIENNE ..126 STA�E INICJOWANE.. ..127 WYRA�ENIA..... ..131 OPERATORY ARYTMETYCZNE. ... .. . . .131 OPERATORY BITOWE ..131 OPERATORYLOGICZNE....... ..132 OPERATORY �A�CUCHOWE ..132 OPERATORYZNAKOWO-WSKA�NIKOWE ..132 OPERATORY MNOGO �CIOWE ..133 OPERATORY RELACYJNE.... ..133 OPERATOR WSKAZANIA... ..134 ZMIANA TYPU WYRA�ENIA ..134 INSTRUKCJE.... 1R5 INSTRUKCJE PROSTE ..135 Instrukcja pr�ypisania. . . . .135 Instrukcja procedury.... . ..135 Instrukcja skoku. ..136 Instrukcja pusta.. ..136 INSTRUKCJE STRUKTURALNE.... ..137 Instrukcja z�o�ona ..137 Instrukcja warunkowa... ..141 Instrukcja iteracyjna. . . . . . . .145 Instrukcja wiѾ�ca . .148 Instrukcja kodu. . . . .151 Instrukcj a asemblerowa. . .153 PROCEDURY I FUNKCJE.... ..154 Dyrektywa Near i Far.... ..1* Dyrektywa Interrupt...... ..1* Dyrektywa Forward. . . . . . . . l E Dyrektywa External... ... ..1; Dyrektywa Aasembler.... ..1* Dyrektywa Inline ..1* FUNKCJE .. l E PARAMETRY... ..1* PARAMETRY OTWARTE.. . .. IE MODU�.Y .. l E MODU�. SYSTEM .. lE STA�E INICdOWANE. .. lE ZMIENNE ..1 * PROCEDURY I FUNKCJE..... ..1 * Procedury steruj�ce wykonan.iem kodu ..1 * Funkcje przekszta�cenia typu... ..1 * Funkcje arytmetyczne.. .. . .1 i Procedury i funkcje porz�dkowe ..1� Proce�ury i funkeje �a�cuchowe ..1� Proeedury wej�cia i wyj�cia..... . .. lt Dynamicznego przydzia�u pami�ci....... .. 2E Funkcje wska�nikowe i adresowe........ .. 2C Inne procedury i funkcje .. 2E MODU� CRT.... . .. 2l STA�E... . .. 2* ZMIENNE . . 2 l PROCEDURY I FUNKCJE..... .. 2* MODU� PRINTER...... .. 2* MODU� DOS... .. 2* STA�E..... .. 2* ZMIENNE .. 2* TYPY.... ... .. 2* PROCEDURY I FUNKCJE.... .. 2* Procedury zwi�zane z czasem... .. 2* Procedury obs�ugi przerwa�..... .. 2* Funkcje statusu dysk�w. .. 2* Funkcje i procedury obr�bki plik�w..... .. 2* Procedury i funkcje �arz�dzania katalogami. .. 2i Funkcje obr�bki otoczenia procesora komend .. 2* Inne procedury i funkcje .. 2; MODU�WINDOS....... .. 2* STA�E..... .. 2� 4 utvuui*i*u..... .. Typy", .. 238 PROCEDURY I FUNKCJE.. . .. 240 Procedury zwi�zane z czaaem ... 240 Procedury oba�ugi przerwa�.. ... 243 Funkcje statuau dyak�w ... 244 Funkcje i procedury obr�bki plik�w.. .... 244 Procedury i funkcje zar��dzania katalogami... .......... 247 Funkcje obr�bki otoczenia procesora komend... ........ 248 Inne procedury i funkcje.... .. ..... 249 MODU� STRING... ... .. .. 251 MODU� GRAPH....... ..... 257 STA�E... ..... 257 ZMIENNE....... ..... 266 Typy", .. 266 PROCEDURY I FUNKCJE GRAFICZNE.. ..... 268 MODU� OVERLAY.. ..... 300 STA�E... . .. 300 ZMIENNE... ... ..... 300 PROCEDURY I FUNKCJE OVERLAY... . .. .. 30* PROGRAMY NARZ*DZIOWE.. .... 305 TEMC - kompilator makrodefinieji edytora systemowego............. 305 STRUKTURA SKRYPTU.... ..... 305 DEKI.ARACJA MAKR . . . . . 306 DEKLARACJA KLAWISZY.. . . . . . 306 KOMENDY J*ZYKA TEML. . . .. . 307 TOUCH - program ustawiaj�cy dat� i czas za�o�enia pliku........ .. 317 GREP - progran� wyszukiwania ci�g�w znak�w.. ..... 317 PRZE��CZNIKI . . . . . 317 WY�A�ENIA REGULARNE . .. 319 BINOBJ - program konweraji plik�w binarnych na pliki.OBJ...... 320 TPTJMOVER - program do aktuali�acji bibliotek ..... 321 NIAKE - program do kompilacji z�o�onych program�w.. .. ... 321 OPCJE PROGRAMU MAKE . .... 322 TWORZENIE PLIK�W ftOBOCZYCH MAKE . . .. 328 KOMENTARZE ..... 323 REGU�Y JAWNE... . ... .. 324 REGU�Y NIEJAWNE ..... 325 LISTA POLECE�...... MAKRODEFINICJE.. ...... 328 DYREKTYWY . . . . .. 330 B�*DY WYKAZYWANE PRZEZ NIAKE . . . . . . 332 WYKAZ B�*D�W 335 6 vv* * *r J��yk Turbo Paacal 7.0 jest przeznaczony dla tych wazygtkich, kt, chc� twor�y� aplikacje pracuj�ce w �rodowisku systemu operacyj� DOS. Jeat onjednym z najbardziej popularnychj�zyk�w programowa kt�re*o zalety w zaacznyn� stopniu po�walaj� na wykorzystanie gc nauki programowania. KsiѾka ta ma za �adanie zapozna� u�ytkowr � elementami j�zyka Turbo Paacal 7.0 oraz przedstawi� �integrow �rodowiako pracy doat�pne dla programisty. J��yk Turbo Paacal 7.0 jeat nast�pc� wersji Turbo Pascala 6.0, k1 zosta�a wzbogacona o nowe mo�liwo�ci. Najwa�niejaz� z nieh jest mc wo�� praey w dw�ch zintegrowanyeh �rodowiskach pracy. Pierwa�e, typowym nast�pc� �rodowiska 7'urbo Pascala 6.0, za� drugie jest pc bne wizualnie, ale pozwala na wykorzystanie przez to �rodowisko paz ci extended. Po�� tym rozazerzono mo�liwo�ci �rodowiska o nast�pu= pozycje: / elementy programu, np. s�owa kluczowe, identyfikatory, komei rze lub inne, mog� by� wy�wietlane w r�nych kolorach, co �n; nie zwi�ksza c�ytelno�� programu; / obiekt ObjectBrowser, s�u��cy do przegl�dania wyat�puj�cycl programie element�w, np. modu��w lub obiekt�w oraz okre�laj ich budow� i wszelkie odwo�ania do tych element�w w progran / menu lokalne, pozwalaj�ce na ustawienie odpowiednich par* tr�w �rodowiska tylko dla danego okienka; / menu program�w narz�*�iowych Tools, pozwalaj�ce na do��cze do menu g��wnego innych program�w ua�ugowych, a naat�pnie wywo�ywanie ich be� wychodzenia z systemu oraz wy�wietle komunikat�w zwracanych przez te programy w specyalnym oki ku Measages; / do��czenie do syatemu w�asnych plik�w pomocy (help); / mo�liwo�� wycofania ostatniej operaeji edytorskiej i grupy oper edytorskich (Undo), a nawet wykonanie cofni�cia wycofania ( do); / do��czono nowe dyrektywy kompilatora po�walaj�ce na konti zmiennych waka�nikowych zwracanych pr�ez operator O {g generowanie kodu kontroluj�cego wyst�pienie przepe�nienia wyniku wykonania operacyi arytmetycznej {$Q}, u�ycie �a�cuch Programowanie w Turbo Pascal T.0 otwartych ($P}, generowan�e �n�ormac*� u*� **=G�*� * waer; Ponadto zwi�ka�ono efektywno�� generowanego kodu. W stosunku do Turbo Pascala 6.0 w obecnej wersji j�zyka dodano nast�puj�ce pozycje: / parametry sta�e i otwartejako parametry formalne procedur i funkcji; / dyrektyw� Public, umo�liwiaj�c� widoczno�� deklarowanego elementu obiektu poza modu�em, w kt�rym ten obiekt zoata� zadeklarowany; / s�owo kluczowe Inherited, pozwalaj�ee na wywo�anie metody przodka bez podawania jego nazwy; / tablice metod dynamicznych pozwalaj�ce w stoaunku do dotych- czas u�ywanych tablic metod wirtualnych na zmniejazenie potrzeb- nej dla danego obiektu pami�ci; / modu� Strings dostarczaj�cy procedur i funkcji operuj�cych na zmiennych typu PChar, czyli �a�cuchach znak�w zako�czonych znakiem #0, kt�rych makaymalna d�ugo�� wynosi 64 KB; / modu� WinDoa jest odpowiednikiem modu�u Dos, ale wszystkie operacje wykonywane a� na �a�cuchach zako�czonych znakiem #0. Dodano naat�puj�ce procedury i funkcje do modu�u System: / Aaaigned / Break / Continue / Include / Exclude / High / Low oraz wzbogacono bibliotek� Turbo Vision o procedury kontroli danych i nowe obiekty. Wszystkie powy�aze nowo�ci, poza bibliotek� Turbo Vision, zosta�y opisane w tej publikacji. Pomini�cie Biblioteki Turbo Vision zoata�o podyktowane zbyt obszernym tematem jak na tego rodzaju publikacj�. weraji j�zyka Turbo Paseal, jak i dla u�ytkownik�w programuj�cyel innych j�zykach, kt�rzy chcieliby zapozna� si� z mo�liwo�eiami obec weraji Turbo Pascala 7.0. Ca�y materia� podzielony zoata� na rozdzia�y opisuj�ce �rodowisko pr programiaty, j�zyk programowania, opis modu��w atandardowych, F gramy narz�dziowe dostarczane ��cznie z systemem oraz wykaz b��� i tabel� znak�w kodu ASCII. g P. Micha�kiewicz, I. �wituszak Programowanie w Turbo Pascal 7.0 5 I'* V V V Vl/ I * I't V Po zainatalowaniu pakietu mamy mo�liwo�� wyboru pracy w dve zintegrowanych �rodowiskach pracy (Z�P). �rodowiaka te uruchamiane a� � r�nych plik�w. Plik TURBO.� powoduje uruchomienie Z�P w trybie r�eezywistym, kt�re b�dzii nazywali �rodowiakiem TURBO, za� plik TPX.EXE powoduje urw mienie Z�P w trybie chroniony�n (wirtualnym), okre�lanymjako �r, wisko TPX. Nale�y pami�ta�, �e pr�y pracy w trybie chronionym w katalogu kt�rym znajduje ai� plik TPX.EXE, muaz� by� umies�ezone * DPMll6BI.OVL i RTM.EXE. Czym r�ni* sig te �rodowiska? Opr�cz r�nicy w opcjach dost�pnych w tych �rodowiskach zasadn r�nic� jest mo�liwo�� adresaeji pami�ci. Mikroprocesory 8086 i & pozwala�y na adresowanie pami�ci operacyjnej do 1 MB, za� nast� czyli mikroproceaory 80286, 80386 oraz 80486, pozwalaj� na przekro nie tej granicy i adresowanie pami�ci operacyjnej do 16 MB dla 802 4 GB dla 80386, 80486. Mimo mo�liwo�ci adreaowania wi�kszego obs� pami�ci, mikroproeeaory te atandardowo pracuj� w trybie r�eczywiat czyli w trybie na�laduj�cym tryb praey mikroproeesor�w 8086 i 8I Poniewa� obazar pami�ci powy�ej 1 MB nie jest doat�pny w tr; rzeczywiatym mikroproceaor�w 80x86, a tylko w trybie chronionym, * w celu jego wykorzyatania atoauje ai� programy obslugi pami�ci roz rzonej, np. HIMEM.SYS. Aby udoat�pni� mo�liwo�� tworzenia du� program�w, �rodowisko TPX pracuje w�a�nie w trybie chronionym. Podezas uruchamiania dowolnego �rodowiska mo�emy u�y� odpow nich parametr�w. Nale�y w takim wypadku u�y� nast�puj�cej sk�* polecenia: T U R Bo (/opeja)[nazwa pliku] lub TPX (/opcja)(nazwa pliku] P. Micha�kiewicz, I. �wituszak gdzie parametr /opeja okre�la apoa�b uruchomienia Z�P, za� nazwaku okre�la nazw� programu, kt�ry cheemy umie�ci� w edytorze ay mowym. Znak + lub apacja po nazwie opeji powoduje jej wl�czenie, znak - jej wy��czenie. Programowanie w Turbo Pascal 7.0 Doat�pne a� nast�pu*�ce opc*e: umozuw�a oa�worzen�e pa*ety kolor�w w /Cnazwa*pliku - umo�liwia podezas uruchomienia Z�P wezyta- cie EGA,gdy program u�ytkownika spowt nie pliku konfiguraeyjnego,okx'e�lonego przez jej zmian�. u�ytkownika za pomoe� nazwa*pliku; mi�dzy - umo�liwia zapami�tanie,po wyj�ciu z s liter� C i ���w� pliku nie mo�e wyat�pi� od- mu,bie��cego katalogu,kt�ry at anie si� 1 at�p. logiem bie��cym po ponownym uruchomi syatemu; osi�gni�cie tego efektu b�dzie �z - umo�liwia rac Z�P tzw.dualn co oznacza, we dopiero po ustawieniu opeji Auto Sav �e ayatem mo�e wap�lpracowa� jednocze�nie z dwoma kartami graficznymi; je�eli w ayatemie pola Deaktop. komputerowym nie wyst�puj� dwie karty,to /S - umo�liwia,w przypadku braku pami�ci opeja ta zostanie zignorowana. expand.ed,okre�lenie �cie�ki dost�pu do ol umo�liwia zmian� rozmiaru sterty edytora i. ru wymiany,np.do RAM dyaku. jest d ost�pna tylko dla �r�dowiska TURBO; - �aduje plik TUftBO.TPL w momeneie at atandardowo uatawionajeat warto�� minimal- systemu; je�eli opeja jest wy��czona,to n* na 28KB; warto�� makaymalna wynoai 128 za pomoc� programu TPUMOVER wyodr� KB;parametrpoprawiawydajno��,je�eliprze- modul SYSTEM.TPU z biblioteki T twarzany plik znajduje ai� na dyaku twardyn�. BO.TPL. - umo�liwia zmian� rozmiaru pami�ci przezna- - umo�liwia zmian� rozmiaru aterty prze czonej dla pliku wymiany obslugiwanego przez nej na okno i jeat doat�pna tylko z� dla �rod program RTM.EXE i est dost�pna tylko w ska TURBO; mo�e ona zawiera� si� w g� �rodowiaku TPX; wielko�� tego pliku mo�e za- cach od 24do 64KB,za� atandardowo usta wiera� si� w granicach od 1024do 1638KB. najes t na warto�� 32KB. - umo�liwia zarezerwowanie 8KB pami�ei na - umo�liwia zwi�kszenie wydajno�ci Z�P p pami�� ekranu przy uruchomianiu program�w umieszezenie kodu nak�adek,danych ed5 pracuj�cych na kartach EGA,VGA i MCGA za nych i innych zaaob�w ayatemu w pan* pomoc� programu uruchomieniowego (ang.de- EMS; atandardowo jeat wl�czona. bbuger). umo�liwia zapami�tanie informaeji o ayn parametr powinien by� u�yty podezas pracy z lach pomi�dzy kolejnymi kompilacjami. ekranem LCD. okre�la,czy przy pracy z kart� CGA ma wyst�- pi� �nie�enie. umo�liwia zmian� ro�miaru aterty przeznaczo- nej na nakladki; mo�e ona zawiera� ai� w granicach od 64do 256KB,za� atandardowo uatawianajeat na warto�� 112KB. 12 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak Programowanie w Turbo Pascal 7.0 ,vi c iv v Wmenu aystemu Turbo Paacal mo�emy wyr�ni� nast�puj�ce opcje: Edit, �Search, Run, Compile, Debug, Toola, Options, Window, Hel* celu przej�cia do linii menu nale�y przycisnѹ klawisz <F10>. Po * wszym przyci�ni�ciu zoatanie pod�wietlona opcja File, za� przy kolej* ostatnio pod�wietlona. Po pod�wietleniu interesuj�cej naa opeji naci my klawiaz <Enter>, co apowoduje wy�wietlenie komend dost�pnyi danej opcji. Innym aposobem dost�pu do komend danej opcji jes1 bezpo�rednie wy�wietlenie przez naci�nigcie klawisza <Alt>+pier* litera nazwy opcji. Niekt�re � komend maj� mo�liwo�� uruchomienia odpowiedniej kon dy, bez wywo�ywania menu, za pomoc� odpowiedniej kombinacji kL szy. Klawisze te s� umieazezone z prawej strony nazwy komendy w o* menu. Cz��� nazw komend zako�c�ona jest trzema kropeczkami, co ozna �e po wybraniu danej komendy zoatanie wy�wietlone dodatkowe okie* s�u��ce do wy�wietlenia lub wpiaania dodatkowych danych. Stt ardowymi przyciskami dost�pnymi w takich okienkach a� pr�yciski Cancel - odwo�anie komendy i powr�t do aktyw� okienka edycyjnego. Help - wy�wietlenie dodatkowych informacji doty* cych u�ytkowania okienka. Pozoata�e przyciaki doat�pne w poazczeg�lnych okienkach s� przed wione w opisie komend wy�wietlaj�cych dane okienka. Niekt�re z komend dotycz� tylko �rodowiska TPX lub Turbo i oznacz s� w opisie menu napiaem "tylko TPX" lub "tylko Turbo". 76 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak Opr�cz menu opiaanego wy�ej mamy mo�liwo�� uruchomienia mt lokalnego dla bie��cego okienka. Jakie komendy wyst�puj� w tym mt zale�y od danego okienka, ale nale�y pami�ta�, �e ka�de wywo�a komendy z menu lokalnego oddzia�ywuje tylko na okienko, do kt�r nale�y dane menu lokalne. Menu lokalne wywo�ujemy �� pomoc� kla szy <Alt>+<F10> lub pr�ez klikni�cie okienka prawym pr�yciski myazki. Programowanie w Turbo Pascal 7.0 FILE Komenda ta powoduje otwarcie nowego okienka edycyjn�go o nazwie NONAMExx.PAS. Znaki xx oznaczaj� liczb� ca�kowit� � zakresu od 0 do 99. Ka�de kolejno otwarte ohno ma t� warto�� zwi�hszon� ojeden. Nazwa tajestjednocze�nie tymezasow� nazw� pliku edytowanego w tyn� ohienhu. W momencie zapisywania tego pliku na dysk system wy�wietli okienko dialogowe, w kt�rym b�dziemy mogli poda� w�a�ciw� nazw�, pod kt�r� plih zostanie zapisany. F3 �l��� Komenda ta wc�ytuje plik do nowego ok.ienka edycyjnego lub do okienka aktywnego, po usuni�ciu �najduj�cego ai� w nim pliku. Po wybraniu tej komendy aystem wy�wietla okienko dialogowe o nazwie "Open a File", ht�re umo�liwia nast�puj�ce operaeje: O*en - wc�ytanie wybranego pliku do nowego okienha edycyjnego. Replace - wc�ytanie wybranego pliku do aktywnego okienka po usuni�ciu znajduj�cego si� w nim pliku. Komenda �apiauje na dysku plik z aktywnego okienka edycyjnego. Je: plik w aktywnyn� okienku ma standardow� nazw� NONANIExx.PAS zoatanie wy�wietlone okienko dialogowe, jakie jest wy�wietlane po * braniu opcji Save as... Save as. . . Komenda pozwala na zmian� nazwy pliku z ahtywnego okienha pr; jego zapisaniem na dysku. Po jej wybraniu jest wy�wietlane okie� dialogowe o nazwie "Saue File As", w kt�rym mo�emy opr�cz zmi* nazwy pliku zmieni� tak�e nazw� atacji ora� katalogu. RYSUNEK 4 Je�eli na dyaku iatnieje ju� plik o podanej nazwie, to jego rozszerze� �oatanie zmienione na BAK. Po wybraniu pr�yciaku OK zoatanie wyl nany zapia pliku zgodnie z ustawionyn�i w okienhu warto�ciami. Save all Komenda powoduje zapisanie na dyaku wszystkich plih�w z wszystki okieneh edycyjnych, ht�re uleg�y modyfihacji od ostatniego zapiaania i na dysku. HYS UNEK 3 18 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak Programowanie w Turbo Pascal 7.0 Ii Change dir Komenda pozwala na zmian� bie��cego katalog�� oraz stacji. Po jej wybraniu zostanie wy�wietlone okienko dialogowe o nazwie "Change I)irectory", w kt�rym mo�emy dokona� zmiany zar�wno katalogu, jak i stacji. Wybranie komendy powoduje wy�wietlenie na ekranie okien ka dial wego o nazwie "Printer Setup". RYSUNEK 6 RYSUNEK 5 W okienku mo�liwe s� nast�puj�ce operacje: OK - zaakceptowanie ustawionych w okienku warto�ci. Chdir - wy*wietlenie wszystkich podkatalog�w dla katalogu, kt�ry jest aktualnie wybrany. Revert - przywr�cenie poprzedniej �awarto�ci o*ienka dialo� gowego. Print Komenda pozwala na wydrukowanie pliku znajduj�cego si� w aktywnyn* ohienku edycyjnym zgodnie z parametrami ustawionymi w Printer se* tup. 20 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak W polu Filter Path mo�emy okre�li� �cie�k� dost�pu do filtru druka kt�rym atandardowo jest plik PRNFLTR. Pole Command Line okrf parametry linii komendy dla drukarki i domy*lnie ustawione jest warto�� $NOSWAP/EPSON. Pole ostatnie okre�la, czy Z�P zawi sekwenc*� kod�w pozwalaj�cych na wydruk typu bold, italic czy un� line. Komenda Printer setup pozwala na okre�lenie nast�puj�cych dz�j�w drukarek: Epson, HP LaserJet i PostScript przez naat�puj linie komend: standardowo - $NOSWA�'/ASCII Epson - $NOSWAP/EPSON HP LaserJet - $NOSWAP/HP PostScript - * $NOSWAP/PS oraz na okre�lenie nast�puj�cych opc*i dodatkowych: - - liczba linii na stron� (standardowo 55) Programowanie w Turbo Pascal 7.0 /O[nazwa*pliku] - plik lub urz�dzenie wyj�ciowe,do kt,�rego na- Komenda ta pozwala na cofnigcie ostatnio wykonanej operacji Undo : at�pi wydruk (standardowo LPTl) efektywna bezpo�rednio po Undo. Cut prze� ni� akceptowane. *� rv*w�*� **� u�u****c*G z nxLyW�egO ox�enxa eaycy*nego za c�onego bloku tekatu i umieazezenie go w buforze Clipboard.Tekst z DOS shell bufora mo�emy we�yta� w inne miejsca w tek�eie,w dowolnym okie edyeyjny�n,za pomoc� komendy Paste. Komenda pozwala na tymezasowe opuszezenie Z�Pj��yka Turbo Paseal i przej�cie do ayatemu DOS,wykonanie komendy DOS i powr�t do Z�P. CopY Ctrl+Ins Powr�t nast�puje po wydaniu komendy EXIT w syatemie DOS. Komenda pozwala na skopiowanie z aktywnego okienka edyeyjz Alt+X z*naczonego bloku tekstu i umieszezenie go w buforze Clipboard.Tt Exit z tego bufora mo�emy wezyta� w inne miejsca w tek�cie,w dowol� Komenda powoduje �ako�ezenie pracy w Z�P jgzyka Turbo Pascal okienku edycyjnym,za pomoc� komendy Paste. i przej�cie do ayatemu DOS.W przypadku gdy plik po oatatniej modyf�- Paste kacji nie zosta� zapiaany na dysku,to przed �ako�ezeniem pracy system Shih+Ins zapyta aig,czy go zapisa�.Po wybraniu zapisu na ekranie pojawi si� Komenda pozwala na akopiowanie tekatu znajduj�cego sig w bufc okienko dialogowe "Save File As". Clipboard do aktywnego okienka edycyjnego.Kopiowny tekstjeat un azezany w tym okienku,zaezynaj�c od aktualnego po�o�enia kursor* E D IT Clear Ctrl + Del Undo Alt+BackSpace Komenda pozwala na usuni�eie z aktywnego okienka edycyjnego �az: Komenda pozwala na cofnigcie ostatnio wykonanej operacji edycyjnej, Clipboard ku tekstu.Usunigty tekst nie �oatanie umiesze�ony w bufo Powt�rne jej u�ycie powoduje,�e edytor bgdzie kontynuowa� cofanie poprzednich operacji edycyjnych.Undo wstawia dowolne znaki,kt�re � Show clipboard skaaowa�e�,kaauje �naki,kt�re wstawi�e�,odtwarza te,kt�re zosta�y nadpisane oraz ustawia kursor w poprzednim miejscu.Mo�liwe jest Komenda powoduje wy�wietlenie okienka z zawarto�ci� bufora Clipl tak�e eofnigcie operacji wykonanej na bloku tekstu. *'d.Ostatni blok kt�r zosta� umieazezony w tym buforze,jeat wyn niony.W okienku tym mo�emy dokonywa� operacji edytorshich,pod, Po ustawieniu o cji Group Undo w okienku dialogowym "Editor Op* nie jak w normalnych okienkach ed c *n ch. tiona",kt�re jeat dostgpne po wybraniu komendy Options I Environ* ment I Editor,mo�emy wykonywa� tzw.cofni�eia grupowe.Mo�emy wy� * ` SEARCH I ' nie odrgbni� naatgpuj�ce grupy komend edycyjnych: wstaw�an�e,kasowa * n mie sca kursora.Oznacza to �e w isan ci�g I ii ij'" nadpiaywanie,zmia a j Find... znak�w mo�e zoata� anulowanyjedn� komend� Undo,a nie po kolejnym anulowaniupojedynezychznak�w. *,;j Komenda pozwala na wyazukanie w tek�cie znajduj�eym si� w akty nyn� okienku edycyjnym okre�lonego ci�gu �nak�w.Po wybraniu kome d na e y kran�e wy�wietlane jest okienko dialogowe "Find",w kt�ry 22 P.Micha�kiewicz,I.�wituszak Programowanie w Turbo Pascal 7.0 r ~ r - rametr�w wyszukiwania. Je�eli w chwili wywolania komendy kursor umieazczony by� na d�wolnym s�owie w tek�cie, slowo to �ostanie wy�wietlone w polu 'Text to Find'. W pole to wpiaujemy szukany ci�g znak�w. W okienku "Find" mo�em okre�li� nast�puj�ce grupy parametr�w wyazukiwania zadanego ci�g��: 1. Optiona - pozwala na w��czenie lub wyl�czenie nast�puj�cych opcji: �� ouivzn i � Casesenaitiue - w��czenie powoduje rozr�nianie du* �ych i malych liter. * Whole worda only - wl�czenie powoduje, �e podczaa wyszukiwania brane b�d� pod uwag� tylko s�owa, to jest ci�gi znak�w ograniczona , apacjami lub znakami interpunkcyjny* mi. � ftegular expreasion - wl�czenie powoduje, �e podczaa wyszu* j*, ;* kiwania rozpoznawane a� tak zwane * * znaki uniwersalne: ^,$,.,*,+,(),\. 24 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak jrvu n �i* ii* V�JI;J Vll�l�� Wy/*rajl�e k�erunku szukt od miejaea okre�lonego w opcji Origin: * Forward - w kierunku ko�ca pliku. ' Backward - w kierunku pocz�tku pliku. 3. Scope - pozwala na opcjonalne wybranie zakresu poszuki nia: � Global - przeszukiwanie ca�ego pliku. ' Selected text - przeazukiwanie zaznaczonego bloku kstu. 4. Origin - pozwala na opcjonalne wybranie pocz�tku, od kt� go nast�pi wyszukiwanie: � From curaor - od bie��cej pozycji kuraora. � Entire scope - w calym tek�cie lub zaznaczonym b ku. Replace. . . Komenda pozwala na wyazukanie w tek�cie znajduj�cym si� w akty nym okienku edycyjnym okre�lonego ci�gu znak�w i zamian� go na in: ci�gznak�w. Po wybraniu komendy na ekranie wy�wietlanejest okien dialogowe "Replace", w kt�rym wpisujemy azukany oraz nowy ci znak�w oraz mamy mo�liwo�� uatawienia parametr�w wyszukiwania � * * viv*n * � Programowanie w Turbo Pascal 7.0 2; � Je�eli w chwili wywo�ania komendy *uraor um�Grr****==.r *.r nym s�owie w tek�cie a�owo to zostanie wy�wietlone w polu 'Text to Find'. W ole to wpisujemy azukany ci�g zn*�w. W pole 'New text' wpisujemy nowy ci�g znak�w, kt�ry ma zast�pi� wyszukiwany. Przycisk OK ro�po- yna wyazukiwanie pierwazego wyat�pienia zadanego ci�gu znak�w, przycisk Change all wyazukuje wazystkie wyat�pienia zadanego ci�* znak�w, za� przy<*ak Cancel anuluje wykonanie komendy. W okienku "Replac� ' mo�emy okre�li� pat'ametry wyszukiwania zada- nego ci�gu znak�w, takie aamejak w okienku komendy Find. Dodatkowo w Optiona wyst�puje opcja Prompt on replace, kt�ra po w��czeniu powoduje po ka�dym wyazukaniu szukanego ci�gu znak�w wy�wietlenie zapytania potwierdzaj�cego wymian� jednego ci�gu znak�w na dru*. H. Y* UN*x y Search again Komenda powoduje powt�r�enie ostatnio wykonanej komendy Find lub Replace, pami�ta parametry uatawione w tych komendach. Go to line number... Komenda pozwala na przej�eie do okre�lonego wiersza tekatu znajduj cego ai� w aktywnym okienku edycyjnym. Po wybraniu komendy RYSU N Ef* 10 26 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak wy�w�etlone zostanie okienko dialogowe "Go to Line Number', wpisujemy numer azukanego wiersza. Show last compiler error Programowanie w Turbo Pascal 7.0 Komenda wy�wietla oatatni komunikat o b��dzie, kt�ry zdarzy� si* czaaie ostatniej kompilacji, umieszczaj�c kursor w okolicach tego b�� Finc1 error Komenda wy�wietla ohienko dialogowe "Find Error ', za pomoc� kt�rego mo�esz zlokalizowa� miejsce, w kt��'ym wys*pi� b��d uruchomienia. Pracuj�c w obydw�ch �rodowiskach Turbo Pascala, b��d uruchomienia powoduje, �e kursor automatyc�nie zostanie uatawiony w miejscu jego wyst�pienia. Przy b��dzie powsta�ym podczas pracy w systemie DOS nale�y �apami�ta� zwracany przez DOS adres wyst�pienia tego b��du i wykorzysta� okienko "Find Error', w celu znalezieniajego wyst�pienia. Adres wpisywany w okienku ma format Seg:Ofs, gdzie Seg okre�la adres segmentu, za� Ofs przesuni�cie wzgl�dem pocz�tku segmentu i jest. okre�lony w postaci szesnastkowej. Przy korzystaniu � tej komendy musi by� w��czona opcja Integrated w komendzie Option I Debuger. Find orocedure... Komenda pozwala na odszukanie definicji procedury lub funkcji w aktywnym okienku edycyjnyn�. Wybranie komendy powoduje wy�wietlenie okienka dialogowego "Find Procedure", w kt�ryn� wpisujemy nazw� szukanej procedury lub funkcji. Komenda jest dost�pna po uruchomieniu programu lub podczas jego krokowego uruchamiania. tt YJ UNGn Iz iyircu Komenda powoduje wy�wietlenie oatatniego okienka u�ywanego po� przegl�dania obiekt�w, modu��w, symboli wyst�puj�cych w progr; za pomoc� obiektu ObjectBrowser. Obiekt ten aktywowanyjest za pi c� komend Objects, Units, Globals i Symbol dost�pnych w menu Se* Objects tylko TPX Komenda powoduje wy�wietlenie okienka "Brnwse:Object", wy�wiet cego liat� obiekt�w wyst�puj�cych w programie oraz przedstawia z; no�ci mi�dzy nimi na �asadzie drzewa. Je�eli drzewo jest mocno ro ��zione i mamy trudno�ci w jego analizie, to mo�emy wy��ezy� wy�* lanie potomk�w danego obiektu za pomoc� klawisza <->, za� w�* ponownie klawiszem <+>. Aby wykona� t� operacj� za pomoc� �ay; nale�y klikn�� na lini� dochodz�c� z lewej strony do nazwy obiektu Chc�c dowied�ie� si� co dany obiekt �awiera, nale�y go wyr�: i nacisn�� klawiaz <Enten lub wykona� podw�jne klikni�cie myszk tym obiekcie. Wynikiem tej operacji b�d�ie okienko �awieraj�ce wszystkich element�w danego ol5iektu. Prze� wybranie elementu ; listy i wci�ni�ciu klawisza <Enter> mo�emy wy�wietli� okienko za raj�ce list� odwo�a� do danego elementu w programie. W okienkach mamy mo�liwo�� wyboru, o ile aktualnie b�d� dost�; opeji S, I, R przez klikni�cie na nich myszk� lub �� pomoc� klaw odpowiednio <Ctrl+S>, <Ctrl+I> i <Ctrl+R>. Opcje te oznaczaj�: - wy�wietlenie zawarto�ci obiektu. - wy�wietlenie dr�ewa, � kt�re*o pochodzi d obiekt. R - wy�wietlenie listy odwo�a� do danego ele�z tu w programie. Pr�ed u�yciem tej komendy program musi zosta� skompilowany * ustawionych wszystkich opcjach pola Debugging w menu Option I C piler. Units tylko TPX Komenda powoduje wy�wietlenie okienka "Browse:Units" wy�wietl cego list� modu��w, z kt�rych kor�ysta program. 2g P. Micha�kiewicz, l. �wituszak Programowanie w Turbo Pascal 7.0 RYSUNEK 13 Chc�c dowiedzie� si� co dany modul zawiera, nale�y go wyr�ni� i nacisnѹ klawis� <Enter> lub wykona� podw�jne klikni�cie myszk� na tym module. Wynikiem tej operacji b�dzie okienko zawieraj�ce list� wszyatkich aymboli wyat�puj�cych w danym module. Identyfikatory symboli poprzedzone s� ieh okre�leniami: type - identyfikator typu eonst - stala zmienna lub stala inicjowana func - funkeja proc � procedura Przez wybranie elementu z tej listy i wci�ni�cie klawisza <Entez* mo�emy wy�wietli� okienko zawieraj�ce list� odwo�a� do danego elementu w programie. W okienkach mamy mo�li*vo��, o ile aktualnie b�d� dost�pne, wyboru opeji S, I, R przez klikni�eie ich myszk� lub za pomoe� klawiszy odpowiednio <Ctrl+S>, <Ctrl+I> i <Ctrl+R>. Opcje te oznaezaj�: - wy�wietlenie zawarto�ci obiektu. tt Y J UNL�K 14 Globals tylko TPX Komenda powoduje wy�wietlenie okienka "Browse Globals", wy�w laj�cego liat� aymboli wyat�puj�cych w programie. Poprzez wyr�nit i naci�ni�cie klawisza <Enter> lub podw�jne klikni�cie myazk� interf j�cego nas elementu mo�emy uzyska� o nim dok�adniejsze dane, je jeat on elementem z�o�onym, np. rekord lub liat� odwola� do dan elementu w programie. W okienkach mamy mo�liwo��, o ile aktual b�d� dost�pne, wyboru opeji S, I, R przez klikni�cie na nich myszk� za pomoc� klawiszy odpowiednio <Ctrl+S>, <Ctrl+I> i <Ctrl+R>. O1 te oznaczaj�: - vry�wietlenie drzewa, z kt�rego pochodzi dany obiekt. - wy�wietlenie listy odwola� do danego elemen* tu w programie. - wy�wietlenie zawarto�ei obiektu. - wy�wietlenie drzewa, z kt�rego pochodzi d* obiekt. - wy�wietlenie liaty odwola� do danego elem, tu w progran�ie. 30 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak � Programowanie w Turbo Pascal 7.0 ; r=*sl�* *u** zuscac sxomp�*owany uatawionych wszystkich opejach pola Debugging w menu Option I i piler. rrzea uzyc�em uG* n** uatawionych wazyatkich opcjach pola Debugging w menu Option I Compiler. Cvmhnl. . * tylko TPX Komenda powoduje wy�wietlenie okienka "Browse Symbol", za pomoc� kt�rego mo�emy wyszuka� odwo�ania w programie do okre�lonego syn�b i** H Y5 UN�tt ! 5 Je�eli kursor zostal ustawiony na intereauj�cym nas symbolu w edytArze, to po wywo�aniu tej komendy symbol ten zostanie wstawiony do lin� edycyjnej okienka "Browae Symbol". W okienkach mamy mo�liwo��, o ile aktualnie b�d� dost�pne, wyboru opcji S, I, ft przez klikni�cie na nieb myszk� lub za pomoc� klawiszy odpowiednio <Ctrl+S>, <Ctrl+I> i <Ctrl+R>. Opcje te oznaczaj�: - wy�wietlenie zawarto�ci obiektu. - wy�wietlenie drzewa, z kt�rego pochodzi dany obiekt. - wy�wietlenie listy odwola�i do danego elemen* tu w programie. Przed u�yciem tej komendy program musi zosta� skompilowany przy ustawionych wszystkich opcjach pola Debugging w menu Option I Com piler. Run Ctrl+F9 Komenda uruchamia program znajduj�cy ai� w aktywnym o*e edycyjnym. Za pomoc� komendy Parameters mo�emy przeka�a, uruchamianego programu parametry. W przypadku gdy od ostatn uruchomienia program zoata� zmodyfikowany, to automatycznie ze nie wykonana kompilacja. Step over F8 Komenda pozwala na krokowe uruchomienie programu, to znaczy, �* wybraniu tej komendy zostanie wykonana jedna instrukcja progra* Gdy wykonywan� inatrukcj� jest wywo�anie procedury, to procedur; jeat traktowana jako pojedyncza inatrukcja i zoatanie wykonan* je*ym kroku. Trace into F7 , Komenda pozwala na krokowe uruchomienie programu, to znaczy, �e wybraniu tej komendy zoatanie wykonana jedna instrukcja progran Gdy wykonywan� ina*k*�jeat wywo�anie procedury, to naat�pi pr* �cie do jej pierwszej inatrukcji. Procedura nie jest traktowana j* pojedyncza instrukcja i zostanie wykonana w aekwencji krok�w. Go to cursor F4 Komenda powoduje wykonanie programu a� do miejsca w okien: edycyjnym, w kt�rym znajduje ai� kuraor. Je�eli kursor znajduje si� lin�, w kt�rej nie wyat�puje �adna inatrukcja, to zostanie wy�wietlo: komunikat. Punktem rozpocz�cia wykonywania programu m�e 15 miejace oatatniego zatrzymania je_go praey, za� punktem zako�czen uatawiony punkt przerwania. Program reset Ctrl + F2 Komenda powoduje zako�czenie bie��cej aesji debuggera �jednoczesny , zwolnieniem przydzielonej pami�ci oraz z zamkni�ciem otwartych przi progran� plik�w. ' P M* h �k* *c I �wituszak 32 ic a iewi z, . Programowanie w Turbo Pascal 7.0 Parameters... Komenda wy�wietla okienko "Program Parameters", w kt�rym wpiauje. my parametry przeay�ane do programu w chwili jego uruchomienia. W systemie DOS parametry te w chwili wywo�ywania programu s� umie s�czane po jego nazwie. Komenda wykonuje kompilacj� wszyatkich plik�w zwi�zanych z k lowanym programem podstawowym, kt�re uleg�y modyfikaeji od niej kompilacji, tworz�c plik wynikowy.EXE lub modu�.TPU. Je� pomoc� komendy Compile I Primary file �osta� okre�lony plik pods wy, to zoat,anie on akompilowany; w pr�eciwnym wypadku jakc podatawowy traktowanyjest plik z aktywnego okienka edycyjnego Build Komenda wykonuje kompilacy� wazystkich plik�w zwi��anych z kc lowanym programem podstawowym, niezale�nie od tego c�y uleg�* modyfikacyi od oat,atniej kompilacji, c�y te� nie, tworz�c plik wynil .EXE lub modu�.TPU. Destination Disk tvlko Turbo Komenda a�u�y do okre�lenia docelowego miejsca umieazc�enia F wynikowego pow�*a�ego w wyniku kompilac*i. Je�eli ustawimy parai Disk, to plik wynikowy �ostanie zapiaany na dyaku, za� gdy usta* parametr Memory, to plik wynikowy zapami�tywany jest w pami traeony po opuszc�eniu aystemu Turbo Paacal. Wybrany parametr wy�wietlany obok nazwy komendy w menu. RYSUNEK 16 COMPILE Compile Alt+ F9 Komenda wykonuje kompilac*� programu �najduj�cego si� w aktywnyt okienku edycyjnym. Podczas tego procesu na ekranie wy�wietlane jes okienko, kt�re informuje nas o stupniu zaawanaowania kompilacji ora jej re�ultaeie. Po zako�c�eniu kompilacji okienko to nale�y usun�i naciskaj�c dowolny klawia�. Komunikat o ewentualnym b��d�ie zosta* wy�wietlony u g�ry ekranu. W �ale�no�ci od ustawienia parametru* komendzie Compile I Destination plik wynikowy.EXE b�dzie zapisyw* ny na dysku lub w pami�ci operacyjnej. W przypadku kompilacji na dy� plik b�dzie zapami�tany w tym samym katalogu co plik �r�d�owy lub* katalogu, kt�ry zosta� okre�lony za pomoc� komendy Compile I Direcb ries. 34 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak Primary file... Komenda s�u�y do ustawienia t,ak zwanego pliku podstawowego, k, jako pierws�y zostanie akompilowany w wyniku wykonania kome: Make lub Build. Plik ten okre�lamy w okienku dialogowym "prim File"; ajego nazwa �oatanie wy�wietlona obok na�wy komendy w me Programowanie w Turbo Pascal 7.0 Komenda powoduje wy�wietlenie okienka "Inforn�ation", w kt�ry�z stem informuje o przel5iegu ostatniej kompilacji. DEBUG Breakpoints... Komenda powoduje wy�wietlenie okienka dialogowego "Breakpoir s�u��cego do ustawiania, kasowania ora� poprawiania punkt�w p rwania wykonywanego programu. Rv* IINEK 17 tt Y,5 UNLK ly Clear primary file zosta� ustawiony za pomoc� komendy Compile I Primary hle. 36 P. Micha�kiewicz, I. .�wituszak W okienku tym umieazczone jest podokienko, w kt�rym wypisant wszystkie ustawione punkty przerwania. W okienku mo�emy wyl nast�puj�ce przyciski: OK - zatwierdzenie ustawionych punkt�w przerwa i zamkni�cie okie��ka. Delete - usuni�cie punktu przerwania wyr�nionego na li� r--. - -- -- r- r -- ---r- ---ny jest wyr�niony na li�cie punkt przerwania. Clear all - kasuje wszystkie ustawione punkty przerwania. Programowanie w Turbo Pascal 7.0 Edit - powoduje wy�wietlenie kolejnego okienka dialogowego "Edit Breakpoint", w kt�rym mo�emy ustawi� nowy lub zmodyfikowa� wyr�niony na li�cie w poprzednim okienku punkt przerwania; w polu Condition okre�lamy warunek, po spe�nieniu kt�rego ma wyst�pi� w dany�n punkcie programu pr�erwanie, za� w polu Pass count wpisujemy liezb� okre�laj�c� ile ra�y dany punkt przerwania ma by� pomini�ty, aby takie przerwanie �asz�o; pole File name i Line number okre�laj� nazw� pliku i numer wiersza dla danego punktu przerwania; przycisk Modify s�u�y do modyfikacji, za� przycisk New do ustawienia nowego punktu przerwania. RYSU NEl*21 Aktualnie wywo�ana procedura lub funkcja wy�wietlana jest u okienka, za� s�owo PROGRAM lub nazwa programu umieszczon s�owie program w kodzie �r�d�owym u do�u okienka. Ka�da procei lub funkcjajest wy�wietlana razem z warto�ciami parametr�w wyvr nia. Register Komenda wy�wietla okiex�ko "CPU" i uaktywnia je. W okienku �no�emy obserwowa� wartn�ci rejeatr�w i flag. i�i uvi*zii *v Call stack Ctrl+ F3 Komenda powoduje otwarcie okienka "Call stack", za pomoc� kt�re* mo�emy �obaczy� sekwencj� wywo�a� procedur lub funkcji, a� do osi* ni�cia procedury lub funkcji bie��cej podc�as u�ywania komendy Run I Trace into. 38 P. M*cha�kiewicz, I. �wituszak Watch Komenda wy�wietla okienko "Watches", kt�rego zadaniemjest wy�* lenie warto�ci ustawionych w nim wyra�e� po ka�dym uruchomie programu i ustawiajejako aktywne. Programowanie w Turbo Pascal 7.0 RYSUNEK22 Uruchomienie mo�e by� tak�e wykonane za pomoc� komend St,ep over i Trace int,o z menu ftun. Korzystaj�c z tych komend mo�emy �ledzi� , �miany warto�ci ustawionych w o*ienku wyra�e�. *�. r * vivzn z* 40 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak ':;cr�; RYSUNEK24 Output Komenda wy�wietla okienko "Output" i ustawiajejako aktywne. Oki ko pozwala na podgl�d ekranu wyj�ciowego dla uruchamianego pro* mu w ramach �integrowanego �rodowiska pracy. Mimo �e okienk* wygl�da jak oliienko edycyjne, to nie mo�na na nim wykona� �ad operacji edycyjnej. User screen Alt+F5 Komenda po�w�l� �� podgl�d ca�ego ehranu wyj�ciowego dla uruel mianego programu. Aby powr�ci� do zint,egrowanego �rodowiska pra nale�y nacianѹ dowolny hlawisz hlawiatury lub mys�*i. Evaluate/modify... Ctrl+F4 Komenda wy�wietla oliienko "Evaluate and Modify ', kt�rego zadanie jest wy�wietlenie warto�ci us*wionych w nim �miennych lub wyra�e a *�e umo�liwia nadanie nowych warto�ci okre�lonej zmiennej. Programowanie w Turbo Pascal 7.0 RYSUNEK25 t*Y SUNEK26 W przypadku gdy p u my w*d **nie *n umie* ne p )* W przypad entyfikatorze lub ku gdy pracujemy w ed to rze i kursor ustawiony jest *=u =**ou**.*� �v*vc4�w� *v ew vaiue mozemy poaczas uruchamiani� *' ""***llc w potu ed* p d E * iennej now� warto��.W okienku mo�emy wybra� nast�puj�� * * Add breakpoint... II Evaluate - powodu e obliczenie i wy�wietleni * Komenda powoduje wy�wi J e warto�ci ustawia ' a�u��cego do d etlenie ohienka dialogowego "Add Break* nych w polu Expression. int ' odania i modyfikacji punkt�w przerwania wykon w*ego programu,kt�re wy�wietlane s w Modify - ohre�la now� warto�� dla zmiennej ustawionej w poh *kienko to wygl�dem odpowi o*e*u Breakpoint� Expression. otrzymujemypo wybr ada okienku "Edit Breakpoint",kt� hu wyst�puj� na *lu opcji Edit w okienku "Breakpoint,s".W okie: st�puj�ce pola: Add watch... Ctrl+F7 Condition o spe�nieniu kt�rego ma wyst - okre�la warunek,p Komenda wy�wietla okienko "Add Watch ',za pomoc� kt�rego mo�e* *a :� w danym pun**e programu przerwanie. �p wpisa� do okienka "Watches" wyra�enie lub nazw� �miennej,kt�� � *r�*id-; pass _ warto�� ma zosta� wypisana w ohienku "Watches" podczas uruchomieni count wpisujemy liczb� okre�laj�c� ile razy dany punk programu. z z� a ma by� pomini�ty,aby takie przerwani, a* File name, - okre�laj� n*w� Z.ine number punktu przerw*pliku i numer wiersza dla daneg* :IR* *!l ; * az nast�puj�ce przyc�s*; 42 P.Micha�kiewicz,I.�wituszak Programowanie w Turbo Pascal 7.0 43 iviom�y New TOOLS Messages powoduje uatawienia nowego punktu przerwania. Komenda powoduje wy�wietlenie okienka "Messagea", a�u��cego do wy. �wietlania komunikat�w zwracanych przez programy zewn�trzne, np, program Grep. wiednio opiaanym wy�ej klawiazom Ctrl+Ente epacji. Go to next Alt+ F8 Komenda po jej pierwszym wybraniu powoduje pr�ej�cie do naat pozycji w liatach wy�wietlanych przez okienka Messages i Browst P*y ka�dym nast�pnym wyborze t,ej komendy zostanie wy szukan lejne wyst�pienie okre�lonego w li�cie symbolu w tek�cie �r�d�o programu. Wyazukiwanie odbywa ai� w kierunku ko�ca programu Go to previous Alt+F7 Komenda po jej pierwszym wybraniu powoduje przej�cie do poprze� pozycyi w listach wy y P*y ka�dym nast�pnymtl ch rzez okienka Mesaa ea i Browse, lejne wyst�Pieni wyborze tej komendy zoatanie wyazukane e okre�lonego w li�cie symbolu w tek�cie �r�d�ov programu. Wyazukiwanie odbywa ai� w kierunku pocz�tku progran Grep � Shift+F2 Komen�la powoduje wywo�anie programu narz�dziowego Grep, k*ry* doatarczany razem z j�zykiem Turbo Paacal. Jeat on opiaany w rozdzi "Programy narzgdziowe". RY� UN*K 27 Doat�pne a� naat�puj�ce komendy: Ctrl+Enter - powoduje przej�cie do tekatu �r�d�owego oraz * mkni�cie okienka Meaaagea, je�eli opcja Cloae on g to aource w menu Options I Enviro- nment I Prefer* ces jeat w��czona. Space * - powoduje pod*wietlenie wieraza w tek�ci (klawiaz apac*i) �r�d�owym programu, kt�ry zawiera aymbol � ahb alnie wybranej linii komunikat�w okienka Messa* Alt+F10 - powoduje wy�wietlenie menu lokalnego dla okie* Mesaagea, gdzie Clear powoduje wyczysze�efl ok�enka, za� pozoata�e dw�e opc*e odpow�ada*� oP P. Micha�kiewicz, i. �wituszak y 5 . ,tGI -lfi�. : *,* *�; ' * **bs* i*5(git* ' 8 *j�i;, �,� ** *�* ' '*q. �**, Programowanie w Turbo Pascal 7.0 allowed *** ' �*' 6* ny kod modu�u ma by� nak�adk�. Opeja odpow Compiler... dyrektywie prze��cznikowej kompilatora {$O). Komenda powoduje wy�wietlenie okienka '*Compiler Optiona'*, s�u��ceg do ustalenia parametr�w dzia�ania kompilatora. Word align - opcja powoduje zapami�tanie danych w pan data pr�e� ich wyr�wnanie do granicy s�owa mas�yno, lub bajtu. Je�eli opejajest w��czona, to �mienne 1 wyr�wnywane do granicy s�owa mas�ynowego, e efektem jeat azybs�y dost�p do tych zmiennyc pami�ei. Opeja ta dotyczy procesor�w typu 80x86 nie daje efektu pr�y procesorze 8088. Opeja odpo* da dyrektywie prze��cznikowej kompilatora {$A 286 - opeja powoduje uatawienie rodzaju generowa� inatruetiona kodu w �ale�no�ci od procesora. Je�eli opeja wy��czona, to generowany jest kod dla proce, 8086. Dla opeji w��czonej, w celu optymalizacji k generowanego programu, kompilator u�ywa do* kowo inatrukeji proceaora 80286. Nale�y pami�* �e wygenerowanie kodu dla proceaora 80286 uniei �liwia uruchomienie danego programu przy ko� ataniu z komputer�w opartych o proceaory 8I i 8086. Opeja odpowiada dyrektywie prze��czniko* kompilatora {$G}. RYSUNEK 28 Runiime errorg Wazyatkie parametry zoata�y pod�ielone na grupy umieazezone w osob nych polach. Pole w��czone zaznae�one jeat znakiem X. Pole mo�em* "**** - w��cze��ie opeji powoduje, �e wygenerowany kod 1 w��czy� i wy��czy� �� pomoc� klawisza spacji. Mo�emy wyr�ni� nas* .** * checking dzie podlega� kontroli zgodno�ci indeka�w tab p�*j�ce grupy parametr�w: *4**i*** * i �a�cuch�w z warto�ciami zadeklarowanymi, Je� naat�pi takie przekroczenie zakreau, to program : Code generation atanie zatrzymany i zoatanie wy�wietlony komunil3 Force far - okre�la rodzaj odwo�ania do procedur i funkeji. Je�* * * j*'*'' o *�dzie. Opeja odpowiada dyrektywie prze��czni* calla opejajest w��c�ona, to wa�ystkie odwo�ania a� odwo '*'**'*' wej kompilatora {$R}. �*:t ), w przeciwnym wypadkua ** ** Stack �aniami dalekimi (FAR - w��czenie opeji powoduje automatyczne generowan to odwo�ania bliakie (NEAR). Je�eli opeja jeat wy�!,* j* * * checking kodu, kt�ry podezaa wywo�ania procedury lub funk czona, a procedura lub funkeja zadeklarowanajest* powoduje kontol� doat�pnej pami�ci na zmienne 1 cz��ci opiaowej modu�u (interface), to kompila* kalne. Je�eli wyat�pi brak takiej pami�ci lub obsz; mimo wy��e�enia opcji traktuje odwo�ania do m* ****, jej jeat �� ma�y, to program zoata��ie zatrzyma� jako dalekie. W pr�ypadku u�ywania nak�adek oP9 *:t*,t . �..: i zoatar�ie wy�wietlony komunikat o b��dzie. Op� nale�y w��c�y�. Opeja odpowiada dyrektywie p* - * ne* * odpowiada dyrektywie prze��c�nikowej kompilato* ��cznikowej kompilatora {$F). ****;*= - {$S}. :, *;; 46 P. Micha�kiewicz, I. �wituszak ' Programowanie w Turbo Pascal 7.0 �cia/wyj*c�aprogramzoa�an�e zacrzy*a*ly 1 wyaw.*uli ai� komunikat o b��dzie. W przeciwnym wypadku nale�y aamemu zapewni� kontrol� b��d�w za pomoc� funkeji IOR.eault. Opcja odpowiada dyrektyw�e prze��cznikowej kompilatora {$I}. Overflow - gdy opejajest w��czona, to dla nast�puj�eych operacji checking arytmetycznych wyst�pi kontrola przepe�nienia: +, -, *, Aba, Sqr, Succ, Pred. W przypadku wyat�pienia przepe�nienia nast�pi zako�ezenie programu i zosta� nie wy�wietlony komunikat o b��dzie. Opeja odpowiada dyrektywie prze��cznikowej kompilatora {$Q), Syntaac options Strict var- - w��czenie opcji powoduje �cis�� kontrol� zadekla� atrings rowanego i aktualnego �a�cucha, powoduj�c przy wi�kszej d�ugo�ci �a�cucha aktualnego wyat�pienie b��du. Przy opeji wy��czonej kontrola ta nie wyat�pu� je. Opeja odpowiada dyrektywie prze��cznikowej kompilatora {$V}. Complet,e - opeja powoduje optymaliza*� generowanego kodu boolean eval dla wyra�e� logicznych, zawieraj�cych operatory la giczne and i or. Je�eli opcja jest w��czona, to anali zowane jest ca�e wyra�enie logiczne, nawetje�eli po analizie cz��ci tego wyra�enia znanyjestjego wynik , Przy opcji wy��czonej obliczanie wyra�enia ko�e�y ai� z chwil� uatalenia warto�ci wyra�enia. Opeja odpowiada dyrektywie prze�