Mo�esz uzdrowi� swoje �ycie Louise L. Hay Mo�esz uzdrowi� swoje �ycie przek�ad: Teresa Kruszewska Paulina Remiszewska-Dr��kiewicz Wydawnictwo MEDIUM Tytu� orygina�u: YOU CAN HEAL YOUR LIFE Copyright � 1984 by Louise L. Hay; � 1988 for the revised, expanded edition Original U.S. Production 1984 by Hay House, Santa Monica, CA., USA Copyright � for the Polish edition by Wydawnictwo Medium, 1992 ,� Wszelkie prawa zastrze�one. �aden fragment niniejszej ksi��ki nie mo�e by� publikowany ani reprodukowany w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody wydawcy. Projekt ok�adki i uk�ad graficzny wed�ug wydania oryginalnego. Sk�ad i �amanie: Ms Studio s.c. tel./ fax (022) 632-73-69 Wydawnictwo MEDIUM Holding Medium Sp. z o.o. 05-510 Konstancin-Jeziorna, Osiedle Czarn�w 172/2 tel. (0-22) 754-62-16; fax 754-71-69 internet: http://www.medium.com.pl e-mail: [email protected] Dzia� handlowy, dystrybucja: Grupa A5 Sp. z o.o. 90-353 ��d�, ul. Kili�skiego 169 A tel. (0-42) 674-77-69, faks (0-42) 674-37-95 Ksi�garnia wysy�kowa: �ESSE" Sp. z o.o. 90-353 ��d�,ul. Kili�skiego 169 A tel. (0-42) 674-77-69, faks (0-42) 674-37-95 internet: http://www.dobreksiazki.pl ISBN: 83-86755-60-1 Dedykacja Gor�co pragn�, aby ta ksi��ka pomog�a Czytelnikowi znale�� to miejsce wewn�trz siebie, gdzie poznaje si� w�asn� warto�� i t� stron� siebie, kt�ra jest czyst� mi�o�ci� i akceptacj� w�asnej osoby. Z rado�ci� i przyjemno�ci� wyra�am podzi�kowanie: Moim studentom i pacjentom, kt�rzy tak wiele mnie nauczyli i zach�cili do przelania na papier moich idei. Julii Webster za opiek� i poparcie we wczesnym stadium pracy nad ksi��k�. Dave'owi Braunowi, kt�ry nauczy� mnie tak wiele podczas procesu wydawniczego. Charliemu Gehrke'owi za pomoc w tworzeniu naszego Nowego Centrum oraz zapewnienie mi wsparcia i niezb�dnego czasu, aby wykona� t� tw�rcz� prac�. Spis tre�ci Przedmowa ...........................7 Ce��l 'V�M(Lyrt!A!DZ,'E$&t� Wskaz�wki dla czytelnik�w .............11 Kilka tez mojej filozofii .................13 W co wierz� ..........................15 Cz(��2 STSWZL&UIS� Co jest twoim problemem? ..............27 Sk�d si� to bierze? ....................39 Czy to prawda? .......................47 Co teraz robimy? ......................55 Opieranie si� zmianom .................63 Jak si� zmieni� .......................79 Budowanie nowego ....................91 $s>zdziat IX Codzienna praca ............. ~.......101 H(pzdzia{X Zwi�zki uczuciowe ................... 113 %s>z<{ziafxi Praca.............................. 119 %pzdzia(XII Sukces............................. 123 Hd>zdziafxill Powodzenie w �yciu .................. 127 9(ffzdzia�XlV Cia�o .............................. 137 Lista .............................. 159 Historia mojego �ycia ................ 223 W samej g��bi mojego bytu ............ 234 Zalecenia holistycznego leczenia ....... 235 'Przedmowa Gdybym mia� by� zes�any na bezludn� wysp� i m�g� zabra� ze sob� tylko jedn� ksi��k�, wybra�bym z pewno�ci� ksi��k� Louisy L. Hay Mo�esz uzdrowi� swoje �ycie. Jest ona nie tylko kwintesencj� pogl�d�w znakomitej nauczycielki, ale r�wnie� tchn�cym wielk� si�� przekonywania wyznaniem wspania�ej kobiety. W tej cudownej ksi��ce Louise dzieli si� z nami szczeg�ami swojej drogi �yciowej, kt�ra doprowadzi�a j� na dzisiejsze miejsce. Podziw i wsp�czucie wywo�a�a we mnie historia jej �ycia - mo�e zbyt kr�tko przedstawiona, lecz to ju� chyba materia� na nast�pn� ksi��k�. Moim zdaniem jest tu wszystko. Wszystko, co trzeba wiedzie� o �yciu, lekcjach, jakich nam ono udziela, i o tym, jak pracowa� nad sob�. Ksi��ka zawiera r�wnie� zestawiony przez autork� wykaz psychicznych wzorc�w my�lowych, b�d�cych przypuszczalnie przyczyn� poszczeg�lnych chor�b, kt�ry - je�li chodzi o moje do�wiadczenia - jest czym� naprawd� wyj�tkowym i godnym uwagi. Cz�owiek, kt�ry na bezludnej wyspie znalaz�by zakorkowan� butelk� z r�kopisem tej ksi��ki, dowiedzia�by si�, jak nale�y pokierowa� swym �yciem, by m�g� uzna� je za spe�nione. Bezludna wyspa czy te� nie, je�li znale�li�cie drog� do Louisy Hay, by� mo�e nawet przypadkowo, jeste�cie na dobrej drodze. Ksi��ka Louisy, nagrane przez ni� znakomite terapeutyczne kasety magnetofonowe oraz jej wspania�e warsztaty s� cudownymi darami dla zmagaj�cych si� z �yciem ludzi. 8 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Do spotkania Louisy i wykorzystania jej koncepcji terapeutycznych doprowadzi�o mnie zaanga�owanie w prac� z lud�mi chorymi na AIDS. Ka�dy z moich pacjent�w, kt�remu przedstawi�em nagran� przez Louis� ta�m� �Pozytywne podej�cie do AIDS", przyjmowa� natychmiast jej przes�anie, a dla wielu os�b s�uchanie nagra� sta�o si� codziennym rytua�em. Jeden z m�czyzn, Andrew, powiedzia� mi: �K�ad� si� spa� z Louis� i dla niej budz� si� ka�dego dnia". Moje uznanie i mi�o�� do Louisy ros�y w miar� up�ywu czasu i obserwowania ukochanych przeze mnie pacjent�w cierpi�cych na AIDS i umieraj�cych w spokoju i spe�nieniu - przepe�nionych mi�o�ci� i wybaczaj�cych sobie i innym - w�a�nie dzi�ki obecno�ci Louisy w ich �yciu. Umierali w spokojnym poczuciu godno�ci wynikaj�cej z tego pouczaj�cego do�wiadczenia. Zosta�em obdarowany przez �ycie wieloma znakomitymi nauczycielami. Jestem pewien, �e niekt�rzy z nich byli �wi�tymi, by� mo�e nawet awatarami. Louis� za� jest wielk� nauczycielk�, z kt�r� mo�na porozmawia� i by� razem, poniewa� posiada ogromn� umiej�tno�� s�uchania i tworzenia atmosfery bezwarunkowej mi�o�ci, nawet gdy uczestniczy si� wraz z ni� w przygotowywaniu posi�k�w. (W podobnej atmosferze inny wielki - moim zdaniem - nauczyciel przyrz�dza wspania�� sa�atk� kartoflan�). Louis� uczy przez przyk�ad i �yje zgodnie z g�oszonymi zasadami. Czuj� si� wielce zaszczycony mog�c zaprosi� Pa�stwa do uczynienia tej ksi��ki ksi��k� Waszego �ycia. Pa�stwo i ta ksi��ka jeste�cie tego warci! Dave Braun YENTURES IN SELF-FULFILMENT DANA POINT, KALIFORNIA Wrzesie� 1984 Cz��l WPROWADZENIE az�wki dia czytetnif&u> Napisa�am t� ksi��k�, aby podzieli� si� z Wami, drodzy Czytelnicy, swoj� wiedz� i tym, czego ucz�. Moja ma�a niebieska ksi��eczka ULECZ SWOJE CIA�O zosta�a powszechnie uznana za miarodajne opracowanie na temat wzorc�w psychicznych, kt�re s� przyczyn� chor�b cia�a. Otrzymywa�am od Czytelnik�w setki list�w z pro�bami o dok�adniejsze informacje. Wiele os�b, z kt�rymi pracowa�am indywidualnie lub podczas warsztat�w w Ameryce i poza jej granicami, prosi�o, abym znalaz�a czas na napisanie tej ksi��ki. U�o�y�am j� w formie zbli�onej do prywatnej sesji, tak jakby kto� przyszed� do mnie jako indywidualny pacjent lub bra� udzia� w jednym z moich warsztat�w. Je�eli podejmiecie si� wykonywania �wicze� stopniowo, krok po kroku - tak jak s� one przedstawione w ksi��ce, spostrze�ecie istotne zmiany w swoim �yciu, zanim jeszcze dotrzecie do ko�ca. Proponuj�, aby�cie najpierw przeczytali ca�� ksi��k�. Potem jeszcze raz, lecz ju� bez po�piechu, staraj�c si� wykonywa� ka�de �wiczenie mo�liwie najdok�adniej. Nie spieszcie si�, pracuj�c nad poszczeg�lnymi �wiczeniami. Je�li jest to mo�liwe, �wiczcie w towarzystwie przyjaciela lub bliskiego cz�onka rodziny. Ka�dy rozdzia� rozpoczyna si� od afirmacji. Ka�da z nich nadaje si� do zastosowania, gdy rozpoczynacie prac� nad konkretn� dziedzin� �ycia. Po�wi��cie dwa lub trzy dni na przestudiowanie i przemy�lenie ka�dego rozdzia�u. Powtarzajcie i piszcie afirmacj� otwieraj�c� ka�dy rozdzia�. 12 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Ka�dy rozdzia� ko�czy si� kr�tkim tekstem ugruntowuj�cym przerobiony w nim materia�. Jest w nim zawarty ci�g pozytywnych my�li, kt�rych celem jest zmiana �wiadomo�ci. Przeczytajcie ten tekst wielokrotnie w ci�gu dnia. Na zako�czenie ksi��ki przedstawiam histori� mojego �ycia. S�dz�, i� ta opowie�� udowodni, �e nie ma specjalnego znaczenia, sk�d jeste�my ani te� jak nisko upadli�my, poniewa� zawsze mo�emy ca�kowicie zmieni� na lepsze swoje �ycie. Wiedzcie, �e podczas naszej pracy jestem zawsze duchowo z Wami. tez mojej filozofii Ka�dy z nas jest w stu procentach odpowiedzialny za wszystko, co go w �yciu spotyka. bftL�/^ Ka�da powsta�a w nas my�l tworzy nasz� przysz�o��. D Udu/ " Moc objawia si� zawsze w chwili obecnej. Niech�� do samego siebie i poczucie winyjest dla ka�dego �r�d�em cierpienia. Podstawowym ograniczeniem dla ka�dego jiest poczucie: �nie jestem do�� dobry". |^Y_A,uA/-<r\ My�l jest tylko my�l� i zawsze mo�na j� zmieni�. " Najbardziej destruktywnymi wzorcami zakorzenionymi w psychice s�: �ywienie urazy, autokrytycyzm i poczucie wiqy. [^> Lg Wyzbycie si� poczucia urazy mo�e spowodowa� nawet znikni�cie raka. -J] i (^ AfC L^>- *~<~-&^-~. Je�li rzeczywi�cie kochamy siebie, wszystko nam si� udaje. >LA! Musimy uwolni� si� od przesz�o�ci i wybaczy� ka�demu. ^" 11 ^^OuCU-^^M^M. Musimy by� gotowi, aby zacz�� uczy� si� mi�o�ci do siebie. Kluczem do pozytywnych zmian jest obecna samoakceptacja. . G V My sami tworzymy tak zwane"choroby, naszego cia�a. , j < *W Bezkresie �ycia, w kt�rymjestem, wszystko jest doskona�e, ca�kowite i pe�ne, a mimo to �ycie ci�gle si�. zmienia. 9& ma pocz�tku i kp�ca, tytko ci�g�y proces przemian rzeczywisto�ci i do�wiadcze�. �ycie nie zatrzymuje si�., nie zu�ywa, w ka�dej chwili jest zawsze nowe i �wie�e. Jestem jedno�ci� z Tot�g�, kt�ra mnie stworzy�a, i ta Pot�ga da�a mi moc tworzenia sieBie. Ciesz�, si�. wiedz�c, �e posiadam moc umys�u, kt�rej mog�. dowolnie u�ywa�. 'Ka�da chwila w �yciu jest nowym punktem wyj�cia, umo�liwiaj�cym odej�cie od tego, co stare. 'Wio�nie ta chwila, tu i teraz, jest dla mnie nowym punkiem wyj�cia. 'W moim �wiecie wszystko jest doBre. �gzdziail W co wierz� �Bramy wiedzy i m�dro�ci s� zawsze otwarte". �ycie jest naprawd� bardzo proste. Otrzymujemy to, co dajemy. To, co my�limy o sobie, staje si� dla nas prawd�. Jestem przekonana, �e ka�dy, ze mn� w��cznie, jest ca�kowicie odpowiedzialny za wszystko w swoim �yciu, tak najlepsze, jak i najgorsze. Ka�da powsta�a w nas my�l tworzy nasz� przysz�o��. Ka�dy z nas tworzy swoje do�wiadczenia dzi�ki w�asnym my�lom i uczuciom. My�li i wypowiedziane s�owa kreuj� nasz los. Sami tworzymy pewne sytuacje, a potem negujemy nasz� moc, obwiniaj�c za w�asn� frustracj� innych ludzi. Nie ma osoby, miejsca lub rzeczy, kt�re mia�yby w�adz� nad nami, poniewa� tylko MY tworzymy my�li w naszym umy�le. Tworzymy nasze do�wiadczenia, nasz� rzeczywisto�� i wszystko, co si� z tym wi��e. Je�li w naszych umys�ach stworzymy pok�j, harmoni� i r�wnowag�, znajdziemy je r�wnie� w �yciu. Kt�re z tych stwierdze� jest typowe dla was? �Ludzie zawsze si� mnie czepiaj�". �Wszyscy s� zawsze pomocni". Ka�de z tych przekona� b�dzie tworzy� ca�kowicie odmienne do�wiadczenia. To, co s�dzimy o sobie i �yciu, staje si� dla nas prawd�. 2 � Mo/cs/-.. 16 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Wszech�wiat zawsze wspiera ka�d� my�l, kt�r� zechcemy pomy�le� i w kt�r� zechcemy uwierzy�. M�wi�c inaczej, nasza pod�wiadomo�� akceptuje wszystko, co wybierzemy buduj�c nasze przekonania. To znaczy, �e to, w co wierz� my�l�c o sobie i �yciu, staje si� dla mnie prawd�. Wybrane przez ciebie my�li o sobie i �yciu staj� si� prawd� dla ciebie. Nie jeste�my niczym ograniczeni w naszym my�leniu. Skoro ju� to wiemy, ca�kiem sensowny staje si� wyb�r stwierdzenia: �Wszyscy s� zawsze pomocni", zamiast: �Ludzie zawsze si� mnie czepiaj�". Wszechobecna Moc nigdy nas nie os�dza ani nie krytykuje. Ona nas akceptuje takimi, jakimi jeste�my, sprawiaj�c, �e �ywione przez nas przekonania odzwierciedlaj� si� w naszym �yciu. Je�li chc� s�dzi�, �e �ycie jest puste i nikt mnie nie kocha, na pewno potwierdzi si� to w moim �yciu. Ale je�li zechc� odrzuci� to przekonanie i powiem sobie: �Mi�o�� jest wsz�dzie, kocham i jestem godny mi�o�ci", b�d� trwa� przy tej my�li i powtarza� j� wielokrotnie, to stanie si� ona dla mnie prawd�. I oto kochaj�cy ludzie pojawi� si� w moim �yciu; ci, kt�rzy ju� w nim s�, b�d� dla mnie jeszcze milsi, a i mnie przyjdzie �atwo wyra�a� pozytywne uczucia wobec innych. Wi�kszo�� z nas ma nierozs�dne wyobra�enie o tym, kim jeste�my, i bardzo wiele sztywnych zasad okre�laj�cych, jak �y�. Nie chodzi o to, by siebie pot�pia�, bo ka�dy z nas stara si� najlepiej, jak mo�e w danej chwili. Gdyby�my lepiej wiedzieli, lepiej rozumieli i byli bardziej �wiadomi, prawdopodobnie post�powaliby�my inaczej. Prosz�, nie popadajcie w depresj� dlatego, �e jeste�cie tacy, jacy jeste�cie. Ju� sam fakt, �e znale�li�cie t� ksi��k� i odkryli�cie mnie, znaczy, �e chcecie dokona� korzystnej zmiany w �yciu. W CO WIERZ� 17 Utwierd�cie si� w tym pragnieniu. �M�czy�ni nie p�acz�", �Kobiety nie potrafi� zajmowa� si� pieni�dzmi". C� za ograniczaj�ce przekonania, z kt�rymi przysz�o nam �y�! Kiedy jeste�my mali, uczymy si� stosunku do siebie i do �ycia obserwuj�c doros�ych wok� nas. W ten spos�b uczymy si�, co my�le� o nas samych i naszym �wiecie. Zatem, je�li przebywamy w otoczeniu ludzi bardzo nieszcz�liwych, przera�onych, pe�nych poczucia winy lub z�o�ci, uczymy si� wielu negatywnych rzeczy o sobie i otaczaj�cym nas �wiecie. �Nigdy niczego nie robi� dobrze". �To moja wina". �Je�li si� z�oszcz�, jestem z�ym cz�owiekiem". Takie przekonania tworz� �ycie pe�ne frustracji. Kiedy dorastamy, mamy tendencj� do odtwarzania emocjonalnego klimatu domu naszego dzieci�stwa. Nie jest to ani dobre, ani z�e, prawid�owe czy niew�a�ciwe; to jest klimat, w kt�rym czujemy si� �u siebie". Mamy r�wnie� tendencj� do odtwarzania w naszych osobistych zwi�zkach tych samych modeli stosunk�w, jakie ��czy�y nas z matk� czy ojcem, lub te� ich wzajemnych relacji. Zastan�wcie si�, jak cz�sto stwierdzali�cie, �e wasz partner czy szef by� �taki jak" wasza matka lub ojciec. Sami te� traktujemy siebie podobnie jak traktowali nas rodzice. Narzekamy i karzemy si� w ten sam spos�b. Je�li si� ws�uchasz, mo�esz niemal�e us�ysze� te same s�owa. Kochamy i zach�camy siebie w ten sam spos�b, w jaki nas kochano i dopingowano, kiedy byli�my dzie�mi. �Ty nigdy nie robisz niczego prawid�owo". �To wszystko twoja wina". Jak cz�sto m�wili�cie do siebie w ten spos�b? , Jeste� cudowny". �Kochani ci�". Jak cz�sto to sobie powtarzacie? 18 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Mimo wszystko nie wini�abym za to naszych rodzic�w. Wszyscy jeste�my ofiarami ofiar, kt�re prawdopodobnie przekaza�y nam ca�� swoj� wiedz�. Je�li wasza matka lub ojciec nie wiedzieli, jak kocha� siebie, nie mogli nauczy� was tej mi�o�ci. Mogli was nauczy� tylko tego, co sami otrzymali w dzieci�stwie. Je�li chcecie lepiej zrozumie� swoich rodzic�w, popro�cie ich, aby opowiedzieli wam o swoim dzieci�stwie. Je�li pos�uchacie ich uwa�nie, dowiecie si�, sk�d wzi�y si� ich w�asne l�ki i sztywne regu�y post�powania. Ci ludzie, kt�rzy obarczyli was tym ca�ym �baga�em", byli tak samo przera�eni i zal�knieni jak wy. S�dz�, �e to my wybieramy sobie rodzic�w. Ka�dy z nas decyduje o inkarnacji na tej planecie w szczeg�lnym miejscu i czasie. Dokonali�my wyboru przyj�cia tu, aby otrzyma� szczeg�ln� lekcj�. Lekcj�, kt�ra poprowadzi nas duchow� i ewolucyjn� �cie�k�. Wybieramy sobie p�e�, barw� sk�ry, kraj i rozgl�damy si� za okre�lonego typu rodzicami. Oni b�d� odzwierciedleniem wzorca, nad kt�rym b�dziemy pracowa� ca�e �ycie. A potem, kiedy ju� doro�niemy, wskazujemy oskar�aj�ce na rodzic�w i p�aczliwie stwierdzamy: �To ty mi to zrobi�e�". Ale tak naprawd�, to my ich wybrali�my, poniewa� znakomicie nadawali si� do tego, nad czym chcieli�my pracowa� i co przezwyci�a�. Nasz system przekona� kszta�tuje si� we wczesnym dzieci�stwie, a potem idziemy przez �ycie tworz�c do�wiadczenia tak, by do nich pasowa�y. Sp�jrzcie w przesz�o��, a z pewno�ci� dostrze�ecie, jak cz�sto powtarza�o si� w waszym �yciu to samo do�wiadczenie. S�dz�, �e tworzyli�cie te do�wiadczenia tyle razy, poniewa� odzwierciedla�y wasze wyobra�enia o sobie. W gruncie rzeczy nie ma wi�kszego znaczenia, jak d�ugo borykamy si� z jakim� problemem, jak bardzo jest dla nas uci��liwy czy te� jak bardzo utrudnia nam �ycie. W CO WIERZ� 19 Moc objawia si� zawsze w chwili obecnej. Wszystkie wydarzenia, jakie mia�y miejsce w waszym �yciu a� do chwili obecnej, zaistnia�y dzi�ki waszym my�lom i przekonaniom powsta�ym w przesz�o�ci. By�y skutkiem my�li i s��w u�ywanych wczoraj, w ubieg�ym tygodniu, minionym miesi�cu, w zesz�ym roku, dziesi��, dwadzie�cia, trzydzie�ci czy czterdzie�ci lat temu, w zale�no�ci od waszego wieku. A jednak to ju� przesz�o��. By�a i min�a. Obecnie liczy si� tylko to, co chcesz my�le�, m�wi� i w co chcesz wierzy� w�a�nie teraz. Te my�li i s�owa tworz� twoj� przysz�o��. Twoja moc manifestuje si� w chwili obecnej i kszta�tuje do�wiadczenia jutra, nast�pnego tygodnia, przysz�ego miesi�ca i roku. Obserwuj my�l powstaj�c� w tej w�a�nie chwili. Czy jest ona pozytywna, czy negatywna? Czy chcesz, aby ta my�l by�a tw�rczym elementem twojej przysz�o�ci? Zastan�w si� nad tym i b�d� tego �wiadomy. Jedyn� rzecz�, z kt�r� mamy zawsze do czynienia, jest my�l, ta za� mo�e by� zmieniona. Nie ma znaczenia, na czym polega tw�j problem: nasze do�wiadczenia s� zewn�trznym skutkiem wewn�trznych my�li. Nawet nienawi�� do siebie polega tylko na nienawidzeniu swoich my�li o sobie. My�lisz: �Jestem z�ym cz�owiekiem". Ta my�l wywo�uje uczucie, kt�re umacnia si� w tobie. Nie tworz�c takiej my�li, nie wytworzysz te� uczucia. A przecie� my�li mog� by� zmienione. Zmie� wi�c t� my�l, a zmieni si� tak�e uczucie. To ukazuje nam, sk�d si� bior� nasze przekonania. Ale niech nie b�dzie to usprawiedliwieniem dla naszego trwania w b�lu. Przesz�o�� nie ma ju� w�adzy nad nami. Nie ma znaczenia, jak d�ugo �yli�cie wed�ug negatywnego wzorca. Macie moc zmieni� to w chwili obecnej. Jak cudownie jest sobie to uzmys�owi�! W tej chwili stajemy si� wolni! 20 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Jakkolwiek by to brzmia�o, rzeczywi�cie my dokonujemy wyboru naszych my�li. Mo�emy przyzwyczai� si� do pewnej powtarzanej my�li tak, i� nie wydaje nam si�, �e to my sami wybrali�my t� my�l. Ale naprawd� to my dokonali�my jej wyboru. Mo�emy te� zrezygnowa� z tworzenia pewnych my�li. Zastan�w si�, jak cz�sto nie chcia�e� my�le� o sobie pozytywnie. Mo�esz zatem tak�e zrezygnowa� z negatywnego my�lenia o sobie. Wydaje mi si�, �e wszyscy na tej ziemi, kt�rych znam lub z kt�rymi pracowa�am, w mniejszym lub wi�kszym stopniu przepe�nieni s� niech�ci� do siebie i poczuciem winy. Im wi�ksze jest nasilenie tych niedobrych uczu�, tym gorzej wiedzie si� nam w �yciu. I odwrotnie. Im mniej niech�ci i poczucia winy, tym wi�cej powodzenia nas spotyka we wszystkich dziedzinach �ycia. Najg��bszym przekonaniem ka�dego, z kim pracowa�am, by�o zawsze: �Nie jestem do�� dobry". Dodajmy do tego: �I nie robi� wystarczaj�co du�o" lub: �Nie zas�uguj� na to". A czy z tob� nie jest tak samo? Czy nie m�wisz, nie zak�adasz z g�ry, nie czujesz, �e �nie jeste� do�� dobry"? Ale dla kogo? W odniesieniu do czyich wymaga�? Je�li to przekonanie jest w nas bardzo silne, to w jaki spos�b mo�emy stworzy� �ycie oparte na mi�o�ci, rado�ci, dobrym samopoczuciu i zdrowiu? Twoje podstawowe, pod�wiadome przekonanie b�dzie si� zawsze temu w jaki� spos�b przeciwstawia�. Nigdy nie osi�gniesz tego, poniewa� zawsze co� b�dzie ci stawa�o na przeszkodzie. Dochodz� do wniosku, �e noszone w sobie urazy, samokrytycyzm, poczucie winy i l�k powoduj� o wiele wi�cej problem�w ni� cokolwiek innego. Te cztery rzeczy s� przyczyn� najpowa�niejszych k�opot�w w naszych cia�ach i w naszym �yciu. Uczucia te rodz� si� z oskar�ania W CO WIERZ� 21 innych i rezygnowania z odpowiedzialno�ci za nasze w�asne do�wiadczenia. A przecie�, je�li jeste�my w pe�ni odpowiedzialni za wszystko, co dzieje si� w naszym �yciu, to nikogo nie powinni�my obwinia�. Cokolwiek si� dzieje �poza nami", jest lustrzanym odbiciem naszych my�li. Nie usi�uj� t�umaczy� czyjego� z�ego zachowania, ale to w�a�nie NASZE przekonania przyci�gaj� ludzi, kt�rzy odnosz� si� do nas tak, a nie inaczej. Je�li u�wiadomisz sobie, �e m�wisz: �Ka�dy zawsze robi mi to i tamto, krytykuje mnie, nigdy go nie ma, gdy jest mi potrzebny, traktuje mnie instrumentalnie, zachowuje si� obel�ywie", to jest to TW�J WZORZEC. Widocznie jest w tobie co�, co wywo�uje takie reakcje u innych os�b. Je�li przestaniesz my�le� w ten spos�b, ludzie ci skieruj� si� gdzie indziej i zajm� si� kim innym. Ty nie b�dziesz ich ju� przyci�ga�. Skutki dzia�ania tych wzorc�w daj� si� odczu� na p�aszczy�nie somatycznej. Na przyk�ad, noszenie w sobie przez d�ugi czas urazy mo�e si� uzewn�trzni� w ciele w postaci raka. Krytykowanie siebie, jako sta�y nawyk, mo�e cz�sto prowadzi� do artretyzmu. Poczucie winy zawsze domaga si� kary, a kara wywo�uje b�l. (Gdy przychodzi do mnie kto� skar��cy si� na b�le, wiem, �e ma bardzo du�e poczucie winy). L�k i zwi�zane z nim napi�cie cz�sto objawia si� �ysieniem, wrzodami, a nawet b�lami st�p. Stwierdzi�am, �e przebaczenie i uwolnienie si� od uczucia urazy mo�e spowodowa� cofniecie si� raka. Mo�e si� to wydawa� naiwno�ci�, a jednak widzia�am takie przypadki i sama tego do�wiadczy�am. Mo�emy zmieni� nasz stosunek do przesz�o�ci. Przesz�o�� by�a i min�a. Teraz nie mo�emy jej zmieni�. Mo�emy natomiast zmieni� nasze my�lenie o przesz�o�ci. G�upot� jest KARA� SIEBIE w chwili obecnej z powodu tego, �e kto� zrani� nas dawno temu. Cz�sto m�wi� ludziom maj�cym g��bokie poczucie urazy: �Prosz�, postaraj si� popracowa� nad tym teraz, gdy nie jest to jeszcze takie 22 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE trudne. Nie czekaj, a� znajdziesz si� pod no�em chirurga lub na �o�u �mierci, kiedy b�dziesz dodatkowo prze�ywa� paniczny strach". W stanie paniki bardzo trudno jest skupi� umys� na dzia�aniu zmierzaj�cym do uzdrowienia. Musimy wtedy najpierw znale�� czas na pozbycie si� l�ku. Je�li b�dziemy chcieli uwierzy� w to, �e jeste�my bezbronnymi ofiarami i �e wszystko jest beznadziejne, wtedy nawet Wszech�wiat b�dzie nas w tym utwierdza� i bezwolnie poddamy si� tym my�lom. Ogromne znaczenie ma uwolnienie si� od tych g�upich, nieaktualnych, negatywnych wyobra�e� i przekona� nie przynosz�cych nic dobrego. Nawet nasze poj�cie Boga winno sytuowa� Go po naszej stronie, a niejako dzia�aj�cego przeciw nam. Aby uwolni� si� od przesz�o�ci, musimy chcie� wybaczy�. Musimy zdecydowa� si� na uwolnienie od przesz�o�ci oraz wybaczenie wszystkim, nie wy��czaj�c siebie. Mo�emy nie wiedzie�, jak wybaczy�, mo�emy nie chcie� tego zrobi�, ale ju� sam fakt powiedzenia, �e jeste�my gotowi wybaczy�, oznacza pocz�tki procesu uzdrawiaj�cego. Konieczne dla naszego uzdrowienia jest to, �e MY uwalniamy si� od przesz�o�ci i wybaczamy ka�demu. �Wybaczam Ci, �e nie jeste� takim, jakim chcia�bym Ci� widzie�. Wybaczam Ci i b�d� wolny". Ta afirmacja czyni nas wolnymi. Wszystkie choroby maj� swoje �r�d�o w niewybaczeniu. Ilekro� jeste�my chorzy, poszukajmy w naszych sercach, komu mamy wybaczy�. Kurs Cud�w m�wi: �Wszystkie schorzenia maj� swoje �r�d�o w niewybaczeniu" oraz: �Ilekro� jeste�my chorzy, powinni�my rozejrze� si� dooko�a i poszuka� osoby, kt�rej trzeba wybaczy�". Do tej teorii dorzuci�abym my�l, �e tej osobie, kt�rej najtrudniej jest nam wybaczy�, musimy WYBACZY� PRZEDE WSZYSTKIM. W CO WIERZ� 23 Wybaczenie oznacza odpuszczenie, puszczenie w niepami��. To nie ma nic wsp�lnego z usprawiedliwianiem. Po prostu odpuszcza si� t� spraw�. Nie musimy wiedzie�, JAK wybaczy�. Wszystko, co mamy do zrobienia, to CHCIE� wybaczy�. Kosmos zatroszczy si� o sposo-by. Rozumiemy tak dobrze nasz w�asny b�l. Jak trudno jest jednak zrozumie�, �e ONI, kt�rym powinni�my wybaczy�, kimkolwiek by byli, tak�e cierpieli. Musimy zrozumie�, �e czynili, co mogli, zgodnie ze swoimi mo�liwo�ciami zrozumienia, �wiadomo�ci� i wiedz�, jakie mieli w tamtym okresie. Gdy ludzie przychodz� do mnie z problemem, nie zwracam uwagi na to, co to jest - nadwer�one zdrowie, brak pieni�dzy, niesatys-fakcjonuj�ce zwi�zki, zahamowania w normalnej aktywno�ci - koncentruj� si� na jednej sprawie, kt�r� jest MI�O�� DO SAMEGO SIEBIE. S�dz�, �e kiedy rzeczywi�cie kochamy i AKCEPTUJEMY SIEBIE TAKIMI, JAKIMI JESTE�MY, wszystko w �yciu udaje si�. To tak, jakby dooko�a wydarza�y si� ma�e cuda. Zdrowie jest lepsze, otrzymujemy wi�cej pieni�dzy, zwi�zki emocjonalne s� bardziej warto�ciowe, zaczynamy dzia�a� tw�rczo. I to wszystko dzieje si� bez wi�kszego wysi�ku z naszej strony. Kochanie i aprobowanie samego siebie, tworzenie wok� siebie klimatu zaufania, bezpiecze�stwa i akceptacji sprawia, �e umys� staje si� uporz�dkowany, kreuje lepsze zwi�zki mi�dzyludzkie, daje mo�no�� otrzymania lepszej pracy, mieszkania, a nawet wp�ywa korzystnie na wygl�d zewn�trzny. Ludzie, kt�rzy potrafi� kocha� samych siebie, nie czyni� sobie i innym niczego z�ego. Samoaprobata i samoakceptacja to podstawowy klucz do pozytywnych zmian w ka�dej dziedzinie naszego �ycia. Kochanie siebie, wed�ug mnie, zaczyna si� od niekrytykowania siebie z byle powodu. Nadmierny krytycyzm wi�zi nas akurat w tym wzorcu, kt�ry staramy si� zmieni�. Zrozumienie samego siebie i w�a�ciwe obchodzenie si� z w�asn� osob� umo�liwia nam zmian� tego wzorca. Pami�tajcie, �e proces krytykowania siebie trwa� latami i nie dawa� �adnych rezultat�w. Spr�bujcie zaakceptowa� siebie, a zobaczycie, co b�dzie si� dzia�o. W bezkresie �ycia, w kt�rym jestem, wszystko jest doskona�e, ca�kowite i pe�ne. 'Wierz� w moc wi�k�z� ode mnie, kt�ra przenika mnie w ka�dym momencie ka�dego dnia. Otwieram si� na jej m�dro�� wiedz�c, �e jest tyCko Jedna Inteligencja we 'Wszech�wiecie. Z tej Inteligencji pochodz� wszystkie odpowiedzi, rozwi�zania, uzdrowienia, dzie�a. 'Wierz� tej Mocy i Inteligencji wiedz�c, �e to, co mam wiedzie�, B�dzie mi objawione, a czegokpCwietiiB�d� potrzebowa�, przyjdzie do mnie we w�a�ciwym czasie, przestrzeni i kolejno�ci. 'Wszystko jest doBre w moim �wiecie. SESJA Z LOUIS� Co jest twoim problemem? ,3ezpiecznie jest spojrze� w siebie". Moje cia�o niedomaga Boli, krwawi, pobolewa, wi�dnie, wykrzywia si�, puchnie, s�abnie, piecze, starzeje si�, rozpada, wzrok i s�uch zawodz� etc. I cokolwiek jeszcze mieliby�cie ochot� dorzuci�. My�l�, �e ju� s�ysza�am wszystkie mo�liwe okre�lenia. Moje zwi�zki z lud�mi nie udaj� si� Oni mnie przyt�aczaj�, s� nieobecni, wymagaj�cy, nie troszcz� si� o mnie, zawsze mnie krytykuj�, nie kochaj�, nigdy nie daj� spokoju, czepiaj� si� mnie, nie maj� ochoty na kontakty ze mn�, pomijaj� mnie, nigdy mnie nie s�uchaj� etc. I cokolwiek chcieliby�cie doda�. Tak. Wszystko to s�ysza�am. Moja sytuacja materialna jest niezadowalaj�ca Nie mam pieni�dzy, albo rzadko kiedy, nigdy nie mam ich w wystarczaj�cej ilo�ci, s� poza moim zasi�giem, szybciej wydaj�, ni� zarabiam, nie starcza mi na uregulowanie rachunk�w, przeciekaj� mi 28 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE przez palce etc. Plus to, co macie ch�� dorzuci�. Oczywi�cie wszystkie sformu�owania ju� s�ysza�am. W �yciu mi si� nie wiedzie Nigdy nie robi� tego, co chcia�bym robi�. Nikogo nie mog� zadowoli�. Nie wiem, co chc� robi�. Nigdy nie mam czasu dla siebie. Moje potrzeby i �yczenia zawsze s� pomijane. Robi� to tylko po to, by zadowoli� innych. Traktuj� mnie jak przedmiot. Nikt nie zwraca uwagi na to, co chcia�bym zrobi�. Nie mam talentu. Niczego nie robi� w�a�ciwie. Ze wszystkim zwlekam. Nigdy nic mi si� nie udaje etc. I cokolwiek by�cie chcieli jeszcze doda� w uzupe�nieniu. S�ysza�am ju� te i inne sformu�owania. Ilekro� zadaj� pytanie, co si� dzieje w �yciu osoby do mnie przychodz�cej, zazwyczaj otrzymuj� jedn� z powy�szych odpowiedzi lub kilka z nich naraz. Ludzie ci my�l� przy tym, �e znaj� sw�j problem. Ja za� wiem, �e ich narzekania s� tylko zewn�trzn� pow�ok� my�lowego wzorca, pod kt�rym jest drugi, g��bszy, bardziej fundamentalny, stanowi�cy podstaw� tych zewn�trznych objaw�w. S�ucham s��w, jakich u�ywaj� w odpowiedzi na podstawowe pytania, zadawane przeze mnie: Co si� dzieje w twoim �yciu? Jak zdrowie? W jaki spos�b zarabiasz na �ycie? Czy lubisz swoj� prac�? A jak finanse? Jak wygl�da twoje �ycie uczuciowe? Jak si� sko�czy� tw�j ostatni zwi�zek? A zwi�zek, kt�ry istnia� przed nim, jak si� sko�czy�? Opowiedz mi kr�tko o swoim dzieci�stwie. Obserwuj� sylwetk�, mimik�, cho� najcz�ciej koncentruj� si� na s�owach. My�li i s�owa buduj� nasz� przysz�o��. W miar� jak s�ucham ich wypowiedzi, zaczynam rozumie�, dlaczego ludzie ci maj� akurat takie problemy. S�owa, jakie wypowiadamy, ujawniaj� nasze CO JEST TWOIM PROBLEMEM? 29 wewn�trzne my�li. Czasami s�owa te nie pasuj� do do�wiadcze� opisywanych przez te osoby. Wtedy wiem, �e albo nie zdaj� sobie sprawy z tego, co si� wok� nich naprawd� dzieje, lub po prostu k�ami�. Jedno lub drugie jest punktem wyj�cia, wskazuje podstaw�, od kt�rej nale�y zacz��. �wiczenie: Powinienem Teraz wr�czam pacjentowi kartk� papieru i o��wek z pro�b� o napisanie u g�ry: POWINIENEM Zadanie polega na sporz�dzeniu pi�cio- lub sze�ciopunktowej listy zako�cze� tego zdania. Niekt�rzy maj� k�opot z rozpocz�ciem; inni zn�w maj� tak du�o do napisania, �e trudno jest ich zatrzyma�. Prosz� teraz, by przeczytali t� list�, za ka�dym razem rozpoczynaj�c od s��w: �Powinnam / Powinienem". Po wys�uchaniu ka�dego zdania pytam: �Dlaczego?" Odpowiedzi s� bardzo interesuj�ce i odkrywcze, na przyk�ad: Matka mi powiedzia�a, �e powinnam. Poniewa� boj� si� tego nie zrobi�. Poniewa� musz� by� doskona�y. C�, wszyscy musz� to robi�. Poniewa� jestem zbyt leniwy / za niski / za wysoki / za gruby / za szczup�y / zbyt g�upi / zbyt brzydki / bezwarto�ciowy. Te odpowiedzi uzmys�awiaj� mi, jak bardzo ludzie s� skostniali w swych przekonaniach i jak mocno trzymaj� si� w�asnych ograni- 30 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE cze�. Nie komentuj� odpowiedzi. Kiedy ju� ko�czymy odczytywanie listy, rozmawiam o znaczeniu s�owa POWINIENEM. W�a�ciwie uwa�am je za najbardziej niszcz�ce s�owo w naszym j�zyku. Za ka�dym razem u�ywaj�c s�owa �powinienem" w�a�ciwie m�wimy, �e co� jest nie w porz�dku. Albo jeste�my nie w porz�dku, albo byli�my lub b�dziemy. Nie s�dz�, by�my potrzebowali tego w naszym �yciu. Potrzebujemy wi�cej wolno�ci wyboru. Chcia�abym bardzo na zawsze wymaza� ze s�ownika s�owo �powinienem". Zast�puj� je s�owem M�G�BYM /MOG�ABYM. Daje nam ono mo�no�� wyboru, a ka�dy wyb�r jest dobry. Nast�pnie prosz� o ponowne odczytanie listy punkt po punkcie, z t� r�nic�, �e teraz rozpoczynamy ka�de zdanie s�owami: �Gdybym rzeczywi�cie chcia�, m�g�bym ____________". To stawia spraw� w zupe�nie innym �wietle. W trakcie tej pracy pytam �agodnie: �A dlaczego tego nie uczyni�e�?" Teraz s�ysz� r�ne odpowiedzi: Nie chc�. Obawiam si�. Nie wiem, jak to nale�a�oby zrobi�. Poniewa� nie jestem do�� dobry... itd. Cz�sto stwierdzam, �e ludzie przez ca�e lata w�ciekaj� si� na siebie, wykonuj�c czynno�ci, na kt�re nigdy nie mieli ochoty, lub krytykuj� siebie za niewykonanie czego�, co w�a�ciwie nigdy ich nie interesowa�o. Najcz�ciej jest to powinno�� narzucona przez innych. Z chwil� u�wiadomienia sobie tego, po prostu mog� skre�li� j� z listy �powinienem". Co za ulga! Sp�jrzcie na ludzi, kt�rzy ca�ymi latami zmuszaj� si� do robienia kariery, na kt�r�, nawiasem m�wi�c, wcale nie maj� ochoty, a czyni� to tylko dlatego, �e rodzice chcieli w nich widzie� dentyst� lub nauczyciela. Jak�e cz�sto czujemy si� kim� gorszym, poniewa� s�yszymy, �e powinni�my by� sprytniejsi, bogatsi lub bardziej tw�rczy, na wz�r kogo� z bliskiego otoczenia. Co zatem z waszej listy �powinienem" mog�oby by� skre�lone i przynios�oby wam poczucie ulgi? Od chwili om�wienia tego kr�tkiego spisu ludzie zaczynaj� patrze� na swoje �ycie w inny spos�b. Spostrzegaj�, �e na wiele spraw, kt�re CO JEST TWOIM PROBLEMEM? 31 uwa�ali dot�d za swoj� powinno��, nigdy nie mieli ochoty. Starali si� tylko zadowoli� innych. Niejednokrotnie dzieje si� tak dlatego, �e obawiaj� si� lub czuj�, i� nie s� do�� dobrzy. Problem zaczyna ukazywa� si� w innym �wietle. Zapocz�tkowa�am proces uwalniania si� moich pacjent�w od poczucia, �e s� �nie w porz�dku", poniewa� nie pasuj� do wyobra�e� otoczenia. Nast�pnie zaczynam wyja�nia� moj� filozofi� �ycia, tak jak to uczyni�am w pierwszym rozdziale. Jestem przekonana, �e �ycie jest bardzo proste. To, co z siebie dajemy, wraca do nas. Wszech�wiat ca�kowicie wspiera ka�d� nasz� my�l, kt�r� zechcemy pomy�le� i w kt�r� uwierzymy. Kiedy jeste�my mali, uczymy si�, co my�le� o sobie i �yciu na podstawie reakcji doros�ych wok� nas. Jakiekolwiek by�yby te przekonania, b�d� one przez nas odtwarzane jako w�asne do�wiadczenia, kiedy doro�niemy. Jednak�e mamy tu do czynienia tylko z my�lowymi wzorcami, a te mo�emy zmieni� w ka�dym momencie. Zmiany mog� zacz�� si� w�a�nie od tej chwili. Kochanie siebie W dalszym ci�gu sesji staram si� wyt�umaczy�, �e jakikolwiek by�by problem danej osoby, podstawow� spraw�, nad kt�r� trzeba pracowa�, jest kochanie siebie. Mi�o�� jest cudownym lekarstwem. Kochanie siebie czyni cuda w naszym �yciu. Nie m�wi� o pr�no�ci czy zarozumia�o�ci b�d� wynios�o�ci - to nie jest mi�o��. To tylko l�k. Mam na my�li odczuwanie szacunku dla siebie oraz wdzi�czno�� za cud naszego cia�a i umys�u. Dla mnie s�owo �mi�o��" oznacza cenienie czego� do tego stopnia, �e uczucie to przepe�nia i rozpiera. Mi�o�� mo�e kierowa� si� w r�ne strony. Mog� odczuwa� mi�o�� do: Samego procesu �ycia jako takiego. Rado�ci istnienia. Pi�kna, kt�re ogl�dam. Innej osoby. Wiedzy. Proces�w naszego umys�u. 3 � � Mo/cs/ 32 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Naszego cia�a i sposobu jego funkcjonowania. Zwierz�t, ptak�w, ryb. Ro�linno�ci we wszystkich formach. Wszech�wiata i jego mechanizm�w dzia�ania. Co mo�na jeszcze doda� do powy�szej listy? Popatrzmy teraz, jakie s� przejawy niekochania siebie: Karcimy i krytykujemy siebie bez ko�ca. �le si� od�ywiamy, nadu�ywamy alkoholu i r�nego rodzaju narkotyk�w. Chcemy wierzy� w to, �e nie jeste�my godni mi�o�ci. Obawiamy si� za��da� stosownej ceny za nasze us�ugi. Tworzymy choroby i b�le w naszych cia�ach. Zwlekamy z za�atwieniem spraw, kt�re przynios�yby nam korzy��. �yjemy w chaosie i ba�aganie. Doprowadzamy do d�ug�w i obci��e�. Swoim zachowaniem przyci�gamy partner�w i towarzystwo, kt�re nas nie docenia. A jakie s� twoje sposoby niekochania siebie? Je�li w jakikolwiek spos�b odrzucamy nasze dobro, jest to dow�d niekochania siebie. Przypominam sobie pacjentk�, kt�ra nosi�a okulary. Pewnego dnia pracowa�y�my nad uwolnieniem si� od l�ku z okresu dzieci�stwa. Nast�pnego dnia rano obudzi�a si� z uczuciem, �e przeszkadzaj� jej szk�a kontaktowe. Rozgl�daj�c si� doko�a stwierdzi�a, �e jej wzrok jest bez zarzutu. Przez ca�y dzie� powtarza�a sobie jednak: �Nie wierz�! To niemo�liwe!" Nast�pnego dnia musia�a ponownie za�o�y� szk�a kontaktowe. Z nasz� pod�wiadomo�ci� nie ma �art�w. Ta osoba nie mog�a uwierzy�, �e wr�ci�a jej normalna ostro�� widzenia. Brak poczucia w�asnej warto�ci to inny przyk�ad niekochania siebie. CO JEST TWOIM PROBLEMEM? 33 Tom by� dobrym artyst�. Mia� kilku zamo�nych klient�w, kt�rzy zam�wili u niego cz�ciowy wystr�j wn�trza swoich dom�w, jednak�e wci�� nie dawa� sobie rady z finansami. Jego oferta cenowa by�a zbyt niska w por�wnaniu z nak�adem pracy potrzebnym do uko�czenia dzie�a. Ka�dy, kto wykonuje us�ug� lub tworzy co� jedynego w swoim rodzaju, mo�e za��da� dowolnej ceny za swoj� prac�. Ludzie zamo�ni uwielbiaj� p�aci� wysokie rachunki. Rzecz, za kt�r� p�ac�, nabiera dla nich przez to wi�kszej warto�ci. Inne przyk�ady: Nasz partner jest zm�czony i opryskliwy. Zastanawiamy si�, co z�ego my uczynili�my, �e zachowuje si� w taki spos�b. Kto� zaprasza nas gdzie� raz lub dwa, a potem nie pojawia si� wi�cej. My�limy, �e co� jest z nami nie w porz�dku. Nasze ma��e�stwo rozpada si� i jeste�my pewni, �e to nasza wina. Obawiamy si� poprosi� szefa o podwy�k�. Nasz wygl�d zewn�trzny nie odpowiada wzorcowi, kt�ry prezentowany jest w modnych magazynach i w zwi�zku z tym czujemy si� gorsi. Nie �wykonujemy planu", nie dostajemy �swojej cz�ci" i jeste�my pewni, �e �nie jeste�my do�� dobrzy". Obawiamy si� intymno�ci i dopuszczenia kogokolwiek zbyt blisko siebie, a wi�c decydujemy si� na anonimowy seks. Nie potrafimy podj�� decyzji, poniewa� jeste�my przekonani, �e b�d� niew�a�ciwe. A jak ty wyra�asz swoje poczucie ni�szej warto�ci? Dzieci�ca doskona�o�� Jak�e byli�my doskonali jako niemowl�ta. Male�kie dzieci nie musz� nic robi�, by sta� si� doskona�ymi. S� takie po prostu i zachowuj� si� tak, jakby o tym wiedzia�y. Wiedz� o tym, �e s� centrum Wszech�wiata. I nie obawiaj� si� poprosi� o cokolwiek. Bez zahamowa� wyra�aj� swoje emocje. Wiemy, kiedy dziecko jest niezadowolone. Ca�e otoczenie o tym wie. Wiemy tak�e, kiedy s� szcz�liwe, 34 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE bo ich u�miechy roz�wietlaj� miejsca, w kt�rych przebywaj�. S� pe�ne mi�o�ci. Niemowl�ta umieraj�, je�li nie otrzymuj� mi�o�ci. W miar� dorastania uczymy si� �y� bez mi�o�ci, ale niemowl�ta tego nie potrafi�. Kochaj� tak�e ka�d� cz�� swego cia�a; nawet t�, kt�ra wydala. Odznaczaj� si� niebywa�� odwag�. Wy te� byli�cie tacy sami. Wszyscy byli�my tacy sami. Potem zacz�li�my s�ucha� doros�ych, kt�rzy nauczyli nas ba� si�. Tak zacz�li�my negowa� swoj� wspania�o��. Nigdy nie daj� wiary, gdy pacjenci staraj� si� mnie przekona�, �e s� okropni lub niegodni mi�o�ci. Moja praca polega na tym, aby pom�c im powr�ci� do czas�w, kiedy wiedzieli, jak siebie kocha� naprawd�. �wiczenie: Lustro Prosz� pacjenta, by wzi�� do r�ki ma�e lusterko i spojrza� sobie prosto w oczy, wypowiadaj�c swoje imi� z uzupe�nieniem: �Kocham Ci� i akceptuj� takim, jaki jeste�". Dla wielu os�b jest to bardzo trudne zadanie. Rzadko obserwuj� spokojn� reakcj�, nie m�wi�c nawet o zadowoleniu z tego �wiczenia. Niekt�rzy krzycz�, inni s� bliscy p�aczu lub w�ciekaj� si�, niekt�rzy krytykuj� sw�j wygl�d lub cechy charakteru, albo twierdz�, �e NIE MOG� tego powiedzie�. Jeden z m�czyzn nawet cisn�� lusterkiem i got�w by� uciec. Up�yn�o kilka miesi�cy, nim zdecydowa� si� spojrze� w nie ponownie. Ca�e lata patrzy�am w lustro tylko po to, by krytykowa� swoj� podobizn�. Wspomnienie niesko�czenie d�ugich godzin sp�dzonych na regulowaniu �uku brwi, z w�tpliwym zreszt� efektem, �mieszy mnie dzisiaj. Pami�tam, i� przera�a�o mnie patrzenie we w�asne oczy. To proste �wiczenie m�wi mi bardzo wiele. W ci�gu nieca�ej godziny udaje mi si� dotrze� do sedna spraw kryj�cych si� w pod�o�u zewn�trznego problemu. Je�li pracujemy tylko na poziomie tego CO JEST TWOIM PROBLEMEM? 35 problemu, mo�emy sp�dzi� d�ugie godziny na wydobywaniu szczeg�u po szczeg�le. A kiedy my�limy, �e �rozpracowali�my" ju� wszystko, niespodziewanie wyskakuje co� nowego. �Problem" jest rzadko tym prawdziwym problemem Pewna pacjentka by�a bardzo zaabsorbowana swoim wygl�dem. Przede wszystkim z�bami. Odwiedza�a jednego dentyst� po drugim uwa�aj�c, �e ka�dy z nich tylko pogorszy� jej wygl�d. Zdecydowa�a si� na operacj� koryguj�c� kszta�t nosa i by�a z niej bardzo niezadowolona. Spotkanie z ka�dym specjalist� umacnia�o j� w przekonaniu o w�asnej brzydocie. Jej problem nie polega� jednak na wygl�dzie zewn�trznym, lecz na mniemaniu, �e co� jest z ni� nie w porz�dku. Przysz�a te� pacjentka, kt�ra mia�a oddech o nieprzyjemnym zapachu. Przebywanie w jej pobli�u nie nale�a�o do przyjemno�ci. Studiowa�a, by zosta� duchownym, i zewn�trznie sprawia�a wra�enie osoby pobo�nej i uduchowionej. Pod t� pow�ok� wyczuwa�o si� jednak z�o�� i zazdro�� wybuchaj�c� od czasu do czasu na my�l, �e kto� inny m�g�by zagrozi� jej pozycji. Jej wewn�trzne przekonanie wyra�a�o si� niemi�ym oddechem. By�a agresywna nawet wtedy, gdy udawa�a, �e jest pe�na mi�o�ci. Nikt w rzeczywisto�ci jej nie zagra�a�, poza ni� sam�. Pewien ch�opiec mia� pi�tna�cie lat, kiedy matka przyprowadzi�a go do mnie. Cierpia� na chorob� Hodgkina i mia� przed sob� tylko trzy miesi�ce �ycia. Jego matka by�a zrozpaczona i trudno by�o si� z ni� porozumie�. Ch�opiec natomiast by� pogodny, m�dry i odznacza� si� wielk� ch�ci� �ycia. Zaakceptowa� wszystkie moje rady ��cznie z t�, by zmieni� spos�b my�lenia i m�wienia. Jego rozwie-dzeni rodzice wiecznie si� k��cili. Tak naprawd� nie mia� prawdziwego domu rodzinnego. Inny pacjent bardzo chcia� zosta� aktorem. Pogo� za s�aw� i maj�tkiem odebra�a mu ca�kowicie umiej�tno�� cieszenia si�. S�dzi�, �e tylko wtedy mo�e by� zaakceptowany i czu� si� cz�owiekiem warto�ciowym, kiedy zdob�dzie s�aw�. Uczy�am go kocha� i akceptowa� siebie. Szybko czyni� post�py. Teraz dojrza� i regularnie wyst�puje 36 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE na Broadwayu. Z chwil� gdy nauczy� si� rado�ci bycia sob�, zacz�� otrzymywa� role. Nadwaga to inny dobry przyk�ad tracenia energii na rozwi�zanie problemu, kt�ry nie jest tym prawdziwym problemem. Ludzie niejednokrotnie przez wiele lat bezskutecznie walcz� ze swoj� nadwag�. Wszystkie swoje k�opoty przypisuj� nadwadze. A ona jest tylko uzewn�trznieniem powa�niejszych, g��bszych problem�w. Wed�ug mnie, jest to zawsze l�k oraz potrzeba opieki i oparcia. Kiedy czujemy si� zagro�eni, niepewni lub �nie do�� dobrzy", przybieranie na wadze jest nasz� obron�. Sp�dzanie �ycia na wymy�laniu sobie z powodu nadwagi i obwinianie si� za ka�dy k�s spo�ywanego jedzenia oraz robienie sobie tych wszystkich numer�w, gdy usi�ujemy schudn��, jest po prostu strat� czasu. Za dwadzie�cia lat b�dziemy w tej samej sytuacji, poniewa� nie rozpocz�li�my nawet pracy nad prawdziwym problemem. Wszystko, co osi�gn�li�my, to doprowadzenie si� do stanu jeszcze wi�kszego przera�enia i niepewno�ci, a wtedy w�a�nie potrzebujemy jeszcze wi�kszej wagi dla ochrony. Rezygnuj� wi�c z koncentrowania si� na nadmiernej tuszy lub dietach. Diety nie zdaj� egzaminu. Z wyj�tkiem diety psychicznej, polegaj�cej na ograniczeniu negatywnych my�li. M�wi� pacjentom: �Od��my to na bok i na razie skoncentrujmy si� na innych sprawach". Pacjenci cz�sto twierdz�, �e nie mog� siebie pokocha�, poniewa� s� grubi lub - jak uj�a to jedna z dziewczyn - �zbyt zaokr�gleni". Wyja�niam, �e s� grubi, bo nie kochaj� siebie. Z chwil� gdy zaczynamy kocha� i akceptowa� siebie, nadwaga cudownie znika. Czasami pacjenci nawet z�oszcz� si� na mnie, kiedy im wyja�niam, jak �atwo mog� zmieni� swoje �ycie. Odnosz� mo�e wra�enie, �e nie rozumiem ich problem�w. Pewna kobieta bardzo zdenerwowa�a si� i powiedzia�a: �Przysz�am tu, by otrzyma� pomoc w mojej dysertacji, a nie uczy� si�, jak kocha� siebie". Dla mnie by�o oczywiste, �e jej g��wny problem stanowi�a wielka niech�� do siebie samej. Przenika�a ka�dy szczeg� jej �ycia, ��cznie ze wspomnianym pisaniem dysertacji. Nic jej si� nie udawa�o dop�ty, dop�ki czu�a si� tak bezwarto�ciowa. CO JEST TWOIM PROBLEMEM? 37 Nie mog�a mnie s�ucha� i rozp�akawszy si� wysz�a. Wr�ci�a mniej wi�cej po roku z tym samym problemem oraz dodatkowo wieloma innymi. Czasami ludzie nie s� jeszcze gotowi i nie nale�y tego os�dza�. Decydujemy si� na dokonanie zmian we w�a�ciwym czasie, miejscu i kolejno�ci odpowiedniej dla nas. Ja zacz�am dopiero po czterdziestce. Prawdziwy problem Oto mam wi�c przed sob� osob�, kt�ra patrz�c w niewinne lusterko popada w z�y humor. U�miecham si� z zadowoleniem i m�wi�: �Dobrze, teraz widzimy ten �prawdziwy problem� i nareszcie mo�emy zacz�� usuwa� przeszkody stoj�ce na twojej drodze". M�wi� o kochaniu siebie. O tym, �e dla mnie ten proces zaczyna si� od niekry-tykowania siebie, bez wzgl�du na okoliczno�ci. Nigdy. Obserwuj� ich twarze zadaj�c pytanie, czy siebie krytykuj�. Reakcje m�wi� mi wiele: No tak, oczywi�cie. Ca�y czas. Nie tak bardzo jak kiedy�. A jak mam si� zmieni�, je�li nie b�d? krytykowa� siebie? Przecie� wszyscy to robi�. Na t� ostatni� odpowiadam: �My nie m�wimy o wszystkich, m�wimy o tobie. Dlaczego siebie krytykujesz? Co ci si� tak bardzo nie podoba?" W trakcie wypowiedzi sporz�dzam list�. To, co m�wi�, cz�sto jest zbie�ne z ich �list� powinno�ci". Ludzie s�dz�, �e s� zbyt wysocy, zbyt niscy, zbyt grubi, zbyt chudzi, zbyt g�upi, zbyt starzy, zbyt m�odzi, zbyt brzydcy (bardzo cz�sto twierdz� tak ludzie naprawd� pi�kni lub przystojni). Albo uwa�aj�, �e jest na co� za p�no lub za wcze�nie, s� zbyt leniwi i tak dalej, i tak dalej. Prosz� zwr�ci� uwag�, �e prawie zawsze wyst�puje s�owo �zbyt". Ostatecznie, gdy zbli�amy si� do ko�ca, m�wi�: �Nie jestem do�� dobry". 38 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE Hura, hura! Nareszcie dotarli�my do sedna sprawy. Ludzie krytykuj� siebie, poniewa� przyswoili sobie przekonanie, �e �s� nie do�� dobrzy". Pacjenci s� zawsze zdumieni, �e tak szybko do tego doszli�my. Teraz nie musimy martwi� si� ju� takimi efektami ubocznymi, jak na przyk�ad k�opotami z sylwetk�, zwi�zkami emocjonalnymi, problemami finansowymi b�d� brakiem tw�rczej ekspresji. Ca�� energi� mo�emy skierowa� na usuni�cie przyczyny wszystkich tych rzeczy: NIEKOCHANIU SIEBIE. *W Bezkresie �ycia, w kt�rym jestem, wszystko jest doskona�e, ca�kowite i pe�ne. Zawsze chroni mnie i prowadzi Opatrzno��. 'Bezpiecznie jest patrze� wg��B sieBie. 'Bezpiecznie jest patrze� w przesz�o��. "Bezpieczne jest poszerzenie mojego pogt�du na �ycie. Jestem czym� wi�cej ni� moja osobowo�� � przesz�a, obecna czy przysz�a. Postanawiam wznie�� si� ponad proBCemy mojej osobowo�ci, By m�c pozna� wspania�o�� mego Bytu. 'Pragn� nauczy� si� kpcna� sieBie. 'Wszystko jest dobre, w moim �wiecie,. Sk�d si� to bierze? �Przesz�o�� nie ma w�adzy nade mn�". Przerobili�my ju� mn�stwo materia�u i dok�adnie zbadali�my to, co -jak my�leli�my - by�o naszym problemem. Doszli�my do tego, co jest -jak s�dz� - istot� sprawy: czujemy, �e nie jeste�my do�� dobrzy oraz �e brak nam mi�o�ci do siebie. Zgodnie z moim pogl�dem na �ycie, to tu w�a�nie nale�y szuka� �r�d�a wszelkich problem�w �yciowych. Przyjrzyjmy si� zatem, sk�d si� bierze to przekonanie. Jak to si� dzieje, �e z niemowl�cia, kt�re zna swoj� doskona�o�� i doskona�o�� �ycia, przemieniamy si� w osob� n�kan� k�opotami, w takim czy innym stopniu trapion� poczuciem bezwarto�ciowo�ci i niegodn� mi�o�ci? Nawet ludzie ju� kochaj�cy siebie mog� czyni� to jeszcze mocniej. Pomy�lcie o r�y, kiedy jest jeszcze ma�ym p�kiem. Od chwili, gdy rozchyla p�atki, a� do opadni�cia ostatniego z nich jest zawsze doskona�a, zawsze pi�kna, zawsze inna. Tak te� dzieje si� i z nami. Zawsze jeste�my doskonali, zawsze pi�kni i ci�gle si� zmieniamy. Pos�ugujemy si� najlepiej, jak umiemy, rozumem, �wiadomo�ci� i posiadan� wiedz�. W miar� jak stajemy si� bardziej �wiadomi, wi�cej rozumiemy i wiemy - post�pujemy inaczej. Psychiczne porz�dki Nadesz�a pora, aby przyjrze� si� nieco dok�adniej naszej przesz�o�ci: rozpozna� przekonania, kt�re nami powodowa�y. T� cz�� 40 MO�ESZ UZDROWI� SWOJE �YCIE procesu oczyszczenia niekt�rzy uwa�aj� za bardzo bolesn�, nie musi jednak tak by�. Zanim posprz�tamy, musimy przyjrze� si� naszemu stanowi posiadania. Je�li chcecie dok�adnie wysprz�ta� pok�j, rozgl�dacie si� najpierw doko�a i dokonujecie przegl�du. Ulubionym przedmiotom po�wi�cicie wi�cej uwagi; trzeba je odkurzy�, wypolerowa�, przywr�ci� im dawn� �wietno��. Dostrze�ecie, �e niekt�re sprawy b�d� wymaga�y doko�czenia, a pewne rzeczy naprawy. Trzeba to sobie zanotowa� w pami�ci. Przedmioty, kt�re uznacie za bezu�yteczne, przeznaczycie do wyrzucenia. Stare gazety, czasopisma, brudne papierowe talerze mo�na spokojnie wyrzuci� do �mieci. Nie trzeba si� z�o�ci� robi�c porz�dki w mieszkaniu. To samo dzieje si�, gdy sprz�tamy dom naszego umys�u. Nie ma powodu denerwowa� si� tylko dlatego, �e niekt�re nasze przekonania s� ju� niepotrzebne. Nale�y si� ich pozby� z tak� sam� �atwo�ci�, z jak� wyrzuca si� resztki z talerza. Czy naprawd� zaryzykowaliby�cie grzebanie we wczorajszych odpadkach, by przyrz�dzi� dzisiejszy posi�ek? Czy warto grzeba� w starym �mietniku psychicznym tylko po to, by tworzy� jutrzejsze do�wiadczenia? Je�li jaka� my�l lub przekonanie nie odpowiada wam, wyrzu�cie j�! Nie ma takiego prawa, kt�re nakazywa�oby przez ca�e �ycie trzyma� si� niewolniczo tego lub innego przekonania! Sp�jrzmy zatem na przyk�ady ograniczaj�cych przekona� i zastan�wmy si�, sk�d si� wzi�y: OGRANICZAJ�CE PRZEKONANIE: �Nie jestem do�� dobry". PRZYCZYNA: Ojciec powtarzaj�cy wielokrotnie dziecku, �e jest g�upie. M�j pacjent powiedzia�, �e pragnie sukcesu, aby tata m�g� by� z niego dumny. Jednocze�nie mia� wielkie poczucie winy, kt�re spowodowa�o, �e wszystkie jego poczynania ko�czy�y si� fiaskiem. Tato finansowa� jego interesy, ale wszystkie ko�czy�y si� bankructwem. Syn wykorzystywa� to, by si� na nim odegra�. Powodowa�, �e ojciec p�aci� bez ko�ca. Oczywi�cie, on sam by� tym, kt�ry najwi�cej traci�. SK�D SI� TO BIERZE? 41 OGRANICZAJ�CE PRZEKONANIE: Brak mi�o�ci do siebie. PRZYCZYNA: Usi�owanie zdobycia akceptacji ojca. Pewna kobieta bardzo nie chcia�a by� taka, jak jej ojciec. Nie mogli si� nigdy w niczym zgodzi� i wiecznie si� k��cili. Zawsze chcia�a pozyska� jego akceptacj�, on jednak stale j� krytykowa�. Wszystko j� bola�o. Ojciec cierpia� tak�e na podobne dolegliwo�ci. Nie u�wiadamia�a sobie, �e jej z�o�� by�a przyczyn� b�l�w, podobnie jak ojciec nie uzmys�awia� sobie tego samego �r�d�a swych dolegliwo�ci. OGRANICZAJ�CE PRZEKONANIE: ��ycie jest niebezpieczne". PRZYCZYNA: Przera�ony ojciec. Inna moja pacjentka widzia�a �ycie jako gro�ne i nieprzyjemne. Trudno jej by�o zdoby� si� na �miech, a je�li ju� zdarzy�o si� jej �mia�, by�a przera�ona, �e mo�e si� jej przydarz