Strona 1 (J) •, g en <^ A 2== ^ o ".' ? en °=o t/1 ^ > z=CD ' = [~- ^ 00 'i' Hoene-Wroski, Józef 1 Maria Odezwa do narodów slawiaskich wzgl§dem przeznacze wiata B 3 Strona 2 Strona 3 ii ODEZWA uo MRODÓW SAWIASKICH WZGLDEM PRZEZNACZE WIATA PRZEZ HOENEGO WROSKIEGO. ^ gstrgicj^cste * PARY, w KSIGARNI ZAGRANICZNEJ FRANKA, RUE RICHELIEU, N» 69. LIPSK : U BROCKHAUSA. iMUCCCXLVIII. Strona 4 Strona 5 ODEZWA DO NARODÓW SMWIANSKICH WZGLDEM PRZEZNACZE WIATA PRZEZ HOENEGO WROSKIEGO. gGrg;a;cjt£S ' PARY, w KSIGARNI ZAGRANICZNEJ FRANKA, RLE RICHELIEU, N' 69. LIPSK : li BROCKHAUSA. MDCCCXLVI1I. Strona 6 3 9(ifil62 W drukarni Maiilde i Renou. ittlca Itailloul, 9 11 Strona 7 DONIESIENIE. Niniejsza Odezwa do Narodów Sawiaskich znajduje si na czele dziea pod nazw : Messianisme ou Reform ahsolue du Savoir humain, nomme- ment: Reform des Mafhematigties, comme prototype de Vac- complissement fina des Sciences, et Reform de la Philosophie, comme base de V accomplissement fina de la Reliijion. Jinne dziea, filozoficzne i inathematiczne, tego samego autora, wskazane s w Programacie Prolegomenów Messianiztnu, stanowicych ostatnie z tych dzie, i dajcych, zarazem, i dokadne wstp ogólny dla zjecie i niniejszej nauki Messianizmu. — Program ten rozdaje si w biurze Messia- nizmu, Rue Paradis-Poissonniere, N" 32. To Przeobraenie Wiedzy ludzkiej przypisane jest Francii jako oznaka wdzicznoci za dug gocinno jak Autor znalaz w tym szlachetnym kraju. Strona 8 Digitized by the Internet Archive in 2010 with funding from University of Toronto Strona 9 v^ v^.A,v^^AAA,^^A^A(^AAAA.^A»v^A'^Art* v,^A, vv v^>-.vv^AA/v'./NAA/^^ "^AAAv*^«A/v^AAA,wvA,v\A/.^AAn>•7.v»^A/AV^'^^A^v\, DO NARODÓW SiAWIANSKICH! Messianizm, owo zjednoczenie si ostateczne filozofii z religi, co, jako takie, stanowi, z jednej strony, filozofi samojistn, a z drugiej, religi samojistn, to jest, parakletizm, zapowiedziany przez Jezusa Christusa, wyprowadzi i dopeni powinien siedm zasadnych rzeczowoci czowieka, jako to : I") Powinien utwierdzi wiekujicie prawd na ziemi, i zjici w ten sposób filozofi samojistn. 2") Powinien, wedug Pisma witego, dopefni religi objawion, i zjici w ten sposób religi samojistn, parakletizm, 3" ) Powinien, wedle pierwoj naczelnych, przetworzy i ustali osta- tecznie umiejtnoci. 4" ) Powinien , zgodnie z prawami przezacneroi wolnoci czowieka, wytómaczy dzieje. 5") Powinien, dla ukojenia tegoczesnego szau politycznego narodów, odkry cel ostateczny paiistw. 6" ) Powinien, z wasno woli samego rozumu, zatwierdzi samojistn cele czowieka. 7" ) Nakoniec powinien, ze wzgldu na te cele przezacne, odsoni , przeznaczenia stosunkowe rónyci narodów. Otó, te wielkie przedmioty messianizmu zapowiedziane zostay na po- cztku ostatniego z dzie naszych filozoficznych, mianowicie na pocztku Prolegome?iów Messianizmu, kiedy, w 1843, gromadzc tam plony otrzy- mane w dzieach poprzedzajcych, a nadewszystko uzupeniajc tam pier- wojcia naczelne ostateczne nastpstwa tej samojistnej nauki, suszniemy i mogli, nietylko ogasza, ale ju nawet stwierdzi niezbdne warunki ostatecznego jej dokonania. Po ogoszeniuci-to tych Prolegomenów sta- A Strona 10 (2) nowczych we rdzeniu wiata cywilizowanego, odzywamy si w tej chwili do niebios, nie przestajemy powtarza skarg uroczystych jako to i : « Dein Orakel zu verklinden, « Warum warfesl du mieli hin, « In die Stadl der ewig Blinden ? » Zajisle, w tem sercowisku owiaty, nikt si niezdaje postrzega tych rzeczo- woci stanowczych czowieka które w nim odsonito. (>o za przyczyna — tedytej lepoty narodów mianujcych si owieconemi, a które, pod godem owiaty, przyroszczaj sobie posiado wiatoci wiata ? tej — Nie zatrzymujc si tutaj nad poszukiwaniem oznaczeniem, w sposób 1 methodiczny, tej tajemniczej przyczyny, wymienim besporednio. j Jeslci-to PEWNO owa do której, przebujaoci owiaty, doszy ludy mia- nujce si owieconemi, pewno mianowicie tego e czowiek nie moe odkry prawdy, ani pozna warunków samojistnych swojego bytu, to jest, owych wanie siedmiu rzeczowoci posadnych któremy odsonili tym owieconym ludom. Pewno za ta albo raczej przewiadczenie si wasno- TLiWE jest tak potne u tych narodów nibyto-owieconych, e, ani prze- widoczno, ani adna sia ludzka, ani nawet siy nadprzyrodzone, niezdo- ajjej zachwia. Takei-lo tedy, wielki olrzym owiaty ludów zawiera si w uznaniu, z niezachwian pewnoci, e czowiek nie moe odkry prawdy, ani przeto pozna warunków samojistnych swojego jistnienia, a besporedniem nastpstwem tego wielkiego otrzymu wyranie jest to e czowiek, chyba w stanie obkania, mie moe jinne wewastwa (interets) prócz dotyczcych bydlctwa swego, osobistego lub spoecznego, mniej wicej uprawionego. Std wypywa e, pomimo uroku sztuk przemysowych, a nawet mimo uudy nauk doznawczycli, owiata taka nie jest w gruncie, dla jistot upo- saonych wadz nieskoczon rozumu, czem jinnem jako prawdziwem zbydleniem umysowem, co wiksza zbydleniem nieprzemiennem, a przeto gorszem od waciwego ludom dzikim, z którego doby si mona przez obudzenie si wasnowolne rozumu przez rozwinicie si postpne Sowa i w czowieku, tej samodzielnoci twórczej co go czyni podobnym Bogu. • Ale, te wszystkie dowody, jakkolwiekb przewidoczne, w skutku po- wyszego niezachwialnego przewiadczenia si ludów owieconych, musz zosta niezrozumiaemi dla nich. Toby moe prdzej pojy, gdyby mogy cho na cliwil oderwa si od wasnoj przewanych swojego ycia ziem- skiego, e podobny postp owiaty, prowadzcy ze zbydlenia przemiennego Strona 11 ... 1 niezupenego ludów dzikich w zbydlenie nieprzemienne a przelo zupene (3) narodów owieconych, byby prawdziwym przeciwrozumem. Wszalie, cho- by nasze ludy cywilizowane i przyszy do pojcia tego przeraajcego prze- ciwrozumu, wolayby si wystawi raczej na wszystkie jego nastpstwa nieli zrzec si swego niezachwianego przekonania e czowiek nie moe odkry prawdy samojistnej. Owo nastpstwa jawne takowej niedorzecznoci gdy , , odrzucim j jako sprzeczn z rozumem, le w poznaniu e nasze ludy owiecone po , dopenieniu swego udziau w postpie rozwijania si ludzkoci doszy do , kresu gdzie wszelki postp dalszy ku przeznaczeniom naszym najwznio- lejszym jest niepodobny dla nich, to jest, do kresu od którego niepodobna jestdia nich rozwin dalej rozum czowieka. Jako u ludów coraz to owie- ceszych co je poprzedziy, tak te u ludów naszych nowoytnych obrb dzielnoci wypeni si, swoj kolej, w caej swej rocigoci. I tak, ludy wschodnie wysnuy naprzód, ze swego uczucia umtrinego zadanie przy- , KAZAMA MORALNEGO, nicmogc go rozwiza. Grecy i Rzymianie rozwizali to zadanie, rozwijajc i^ozum prakliczny czowieka, i tworzc w ten sposób umowit OBOwi.\sKu, ale niemogc uzna si potrzebnych dla ujiszczenia tego umowitu przezacnego. Pierwiastkowe ludy chrzecijaskie dostrze- gy t si w swojem uczuciu religijnem , i zaoyy w ten sposób zadanie SOWA, jistoczc je w naszym boskim Zbawicielu Jezusie Christusie, lecz niemogc rozwiza go w czowieku samym. A za nowe ludy chrzecija- skie, szukajc rozwizania tego wielkiego zadania w reformaci! christiani- zmu, rozwiny rozum pojciowi/, i poday w ten sposób pierwsze rozwi- zanie tego boskiego zadania Sowa w pojciu umowitu rzeczowoci , CZOWIEKA, niemogc oznaczy na czemby polegaa ta przezacna rzeczowo ludzka. Nakoniec, od rewolucii francuskiej, nowoytne ludy owiecone, silc si pozna i wyprowadzi t rzeczowo czowieka której sumienie , otrzymay, a niemogc jeszcze wybawi rozumu z zaivad przyrodzonych. , to jest,od warunków doczesnych wiata stworzonego, pod któremi, w uczu- ciu poznaniu, objawia si rozum czowiekowi rozdzieliy si naturalnie i , na dwa wielkie stronnictwa przeciwsporne wedle tego jak prawido i po- , budka tego rozdziau, jedna z tych dwóch wadz ziemskich czowieka, uczucie albo poznanie, przewaaa nad drug. I tak, jedno z tych stron- nictwa to u którego przewaa poznanie pragnc ustali rzeczowo czo- , wieka przez samego czowieka, ogranicza j na jego yciu ziemskiem, albowiem niemoe jeszcze poj rozumu samojistnego co, w jego uczuciu, objawia si przez powysze dwa zadania wielkie ludzkoci , Przykazania A. Strona 12 (4) moralii('^<i i Sowa ; a z ych ktfirrf^o przewaa drugie .stronnictw, to ii uczucie, i które nicnioe te rozumu samojistnego, chocia bardziej poj si(^' objawia równie w jego poznaniu, ogranicza rzeczowo czowieka na tych dwóch zadaniach samych, uwaajc je za prawdy ju doskonale roz- wizane. Pieiwsze z tych stronnictw spoleczeskich stronnictwo post- , powe, stronnictwo prawa ludzkiego od|)ycha w jicii znaczeniu prawdzi- , , weni owe dwa wielkie zadania ludzkoci przeto e jich rozwizanie , , zupene wymaga rozumu samojislnego którego poj nie jest w stanie; i ogranicza si tedy na samem lozwizaniu doczesnem tych przezacnycli zada. A drugie z tych stronnictw spoeezeskich stronnictwo Ijezrucho- , me stronnictwo prawa boego, od|)ycha, z równego powodu, to jest, , pi'zeto e niemoe poj rozumu samoj istnego, wszelkie rozwizanie dwóch wielkich zadaii o litóre jidzie, a klóie uwaa za objawione czowiekowi przez Stwórc, przeto zaljdce juz prawdami niepotrzebujcemi adnego i dalszego rozwizania. — Taki owiaty, ów stan jest tedy stan teraniejszy przesilenia ludzkoci w którym przyszedszy do dokonania rozwinicia , swego ziemskiego, wpada w ten sposób ona, przez brak powszeciny ro- ziuiiu samojislnego, w nieuchronne niebespieczne przeciwiestwo rozumu i doczesnego, to jest, w zaprzeczenie jawne wszystkici prawd posadowyci, które wszystkie , na tym wiecie stworzonym , zawieraj w sobie umowit pi-zezacny meskonczonoci. eby za wyni panujcego przeciwie- z tego stwa rozumu doczesnego niemasz adnego, wcale adnego przesmyku , zbawczego, albowiem rozum ten doczesny jest zarówno uposadniony, za- i równo potny we dwó wielkich stronnictwach we sporze które, jakemy to poznali rozdzielaj dzisiaj wiat owiecony , w owych dwó stron- ; nictwach przeciwspartych które przeto zai-azem , i niezniszczalne s , i NIEPOJEDNALNE, lak W leii sposólj e przy odrzuceniu rozumu samojislnego, wszelki postp dalszy staje si niepodobny. Wic tedy, to wyparcie si — powszechne rozumu samojislnego, to wyparcie si znamionujce niniejszy okres owiaty, paraliuje ludy nowoczesne cywilizowane jako w okre- , i , sach poprzedniczych dziejów, zatrzymuje u tych ludów wszelki postp dalszy w rozwijaniu si ludzkoci, domaga si o nowe ludy dla posuwania i tego rozwijania ku najwzniolejszym celom czowieka. I cólo s tedy za ludy te nowe którym wyrok zaznacza dzisiaj postpy dalsze a moe i ostateczne ludzkoci .-^ — eby je pozna, do uj dzia wyrany przez jaki zdoaj odtd, puszczajc si z kraca do którego ()rzy- w iody narody owiecone rozwinicie si ludzkoci, posun to rozwini- cie si by je doprowadzi do ostatecznego kresu do samojislnego celu , Strona 13 (5) bytu czowieka na ziemi. A wedle lego comy rzekli o granicy nieprze- owiecone nowoytne widoczna jest e ten dzia kraczalnej przez narody , wyrany ludów nowych polega bdzie na przejciu z rozumu doczesnego DO ROZUiMU SAMOJiSTNEGo, lojest, ua rozwiniciu ostateczncm W czowicku, obok bessilnej rozumów oci okrelnej jego rozumu doczesnego, której zna- mieniem bezwadnem jest logizin to jest, zwizek pierwoj z nastpstwa- , mi na rozwiniciu oslatecznem, mówimy, wszechmocnej samodzielnoci , TWÓRCZEJ rozumu samojistnego, której znamieniem wasnowolnem jest ^y- perlogiim, to jest, niezaleno od wszelkiego poprzedniczego warunku. Otó wedle tego dziau charakteristicznego nowych ludów które wyrok , powouje w ten sposób do dalszego cigu rozwinicia ludzkoci, a przeto do kierunku jej ku jej celowi najwzniolejszemu, pojmuje si, te ludy e musz mie dwojaki przymiot, zna podziela wszystkie postpy dotych- i czasowe owiaty, nie pokaza do dnia dzisiejszego adnego przeznaczenia i szczegóowego. I kto cokolwiek zna etnografi i statistik, fizyczn i mo- raln, narodów jistniejcycli dostrzee temi ludami nowemi co musz , e teraz posuwa rozwinicie si dalsze ludzkoci by j doprowadzi do jej , przeznacze najwyszych na ziemi, s narody sawianskie, te narody dzie- wicze, potne bogobojne, co ju skadaj dzisiaj, w Europie, ludno 80 i milionów dusz. Moglibymy przywie niezliczone dowody tego wzniosego przeznacze- nia opatrznego narodów sawiaiiskich. Ale, dowody te podane bd me- thodicznie w niniejszej Reformie Filozofii. Moemy przeto obej si bez przytoczenia jich tutaj, tembardziej e, kadego owieconego czowie- dla ka , to przeznaczenie opatrzne narodów sawiaskicli niejest dzi zagadko- wem. — Ju nawet same narody sawianskie przeczuwaj je dostatecznie, niemogc jeszcze okreli go w sposób utwierdliwy naukowy, jak te>^o i dowodzi jich wiey zwizek jidealny pod nazw nieokrelon Pcmslawi- :mu. — Ludy obce narodom sawiaskim rozumiej e dostrzegaj, pod t nazw, zwizek polityczny narody za sawianskie widz li w tem waci- ; wie dnojidealn której cel, do dzi dnia, zosta tajemnic dla tyche , narodów samych. Otó, t tajemnic odkryw-amy dzisiaj eby niepodobna ; i byo zmyli si wzgldem posannictwa opatrznego a przeto wzgldem , i celu tego wysokiego skojarzenia si narodów sawiaiiskich, nazwiemy go Spoecznoci - Samojisln oznaczajc tem jimieniem trzeci , ostatni i spoeczno moraln ludzi majc mie za zadanie sterunek ludzkoci ku , JEJ przeznaczeniom ostatecznym, i która w ten sposób sianie za dokonanie dwóch spoecznoci jistniejcych, to \&^\. Pastwa i Kocioa. — Z reszl. Strona 14 (6) w Prolegomenach Messianizmu, stanowiccycli wstp do niniejszej Reformy ogólnej ludzkiego umu , i które przeto 'potrzeba zbada najpierwiej, jue- .mv, ustalajc tam pierwojcia {)i-zeznaczeii rónycb narodów, zaoyli wzniose przeznaczenia narodów sawiaskicli , te przeznaczenia nadspo- dziewane któremy ogosili ; a nadto, oznaczylimy tam z dokadnoci rbaraktcr Spoecznoci Samojistnej któr , bez wzgldu na aden widok polityczny, narody te dziewicze maj zaoy teraz naprzód , czc si w ten spos()b z ludmi owieconymi wszystkich narodów, na których ten sam obowizek moralny zaoenia dzisiaj takowej Spoecznoci Samojistnej jest zarówno woon jako obowizek najwyszy. Ale, jak ludzie owieceni naszych nowoytnych narodów cywilizowa- nych zdoaj wzi udzia w tej nowej spoecznoci moralnej, stanowicej Spoeczno Samojistn, kiedy, dla swojego powyszego wyparcia si rozumu bezwarunkowego, niezdoaj poj witego celu tego spoeczestwa, ani przeto uczu zobowizania moralnego dla wzicia w niem udziau ? — l*ytanie to jest bezwtpienia zbyteczne, albowiem pojmuje si e mog si zuale wród narodów naszych cywilizowanych, ludzie wysi, w ma^j zapewne liczbie, którzy, mimo swego niniejszego wyparcia si rozumu sa- mojistnego, bd mogli, przez uderzajce silne dziaanie na jich umys, i sprowadzi si do tego stanowczego przejcia z rozumu doczesnego do ro- zumu samoj istnego, bdcego warunkiem obecnym nowego postpu w ro- zwiniciu si ludzkoci, i stanow^icego w tej chwili zadanie gówne naro- dów sawiaskicli. Przeto, zwaajc na niezmierny odstrza midzy nieskoczonoci za- wart w ogoszeniach messianizmu niniejszych a kresami dzisiejszemi , wiadomoci ludzkich, winnimy zagodzi wyrzut jakimy Avyej uczynili z powodu tych prawd nieskoczonych, e zostay niedostrzeone przez ludy cywilizowane u których byy wydane winnimy to zwaszcza zwa- ; ajc na nieudolno w jakiej si znajduj te ludy co do pojcia rzeczywi- stoci tak wielkich wypadków. Zreszt, niezalenie od tych kresów dzi- siejszyci, i pomimo ywego którebymy jim przyznali przeczucia prawdy, z chci beznagrodnie narody cywilizowane niezdoayby uwierzy , w ujiszczenie podobnych wypadków nieskoczonych, po tylu tak okro- i pnych nadziejach zawiedzionych stale. To te, przewidujc t sprawie- dliw nieufno, ani starajc si ojej rozbrojenie, zoylimy prosto czy- i sto te wielkie prawdy messialne w^ dzieach w któiychemy je pozna dali. W rzeczy samej, jakemy rzekli w ostatniem z tych dzie, w zwy wzmian- kowanych Prolegomenach (strona 56), mielimy przekonanie e stosowne Strona 15 ogoszenie prawdy, jeliby odkryt bya, stanowioby teraz, po tylu ob- dach z jednej strony, a po tylu matactwach z drugiej, zadanie dosy tru- dne do rozwii^zania. A przecie, jakemy wreszcie poznali wan tego konieczno, potrzeba nader, i potrzeba niezbdnie rozwiza to trudne zadanie, aeby wyrwa, jeli ju nie cae ludy cywilizowane, to przynajmniej niektórych z ludzi wyszych u nich, z tego rodzaju paralizii rozumowej, w której, wypierajc si monociodkrycia prawdy, przyjmuj sami swoje umysowe bydlctwo, to bydlctwo zgubne co, bez jislnienia opatrznego narodów sawiaskich, mogoby byo zwichn przezacne cele stworzenia. — Wic tedy, rozwi- zania tego roskazowego zadania, przez wzgld na t maluczk liczb ludzi wyszych, winnimy, przedewszystkiem, nawet przed dopenieniem osta- tecznem nauki messianizmu, j si w tej chwili. Szczciem zarówno opatrznem, rozwizanie to, któreby dzisiaj bvo, nietylko przytrudnem, ale nawet niepodobnem, moe by dane na dro- dze samej messianizmu czyli filozofiii samojistnej, któr przychodzi w ten sposób ogasza. Powiadamy e to rozwizanie byoby dzisiaj niepodobne, to jest, erozwizanie zadania przyzwojitego ogoszenia odkrycia prawdy, gdyby rzeczywicie dokonan bya, niemogoby by podanem naszym no- woytnym narodom cywilizowanym, przeto e, w jich wyrzeczonym sta- nie paralizii rozumowej, który uwaaj jako wysoce duchowy, niktby nie- zdoa dokaza tego przez sposoby umysowe teraniejsze, aby uwierzyy e czowiek moe, na ziemi, odkry prawd przyj w ten sposób do zna- i jomoci pewnej warunków nieskoczonych takowej prawdy samojistnej, mianowicie, do poznania niezaprzeczalnego Boga i niemiertelnoci duszy. Bez wtpienia, gdyby ta prawda samojistna i te warunki wiekujiste czo- wieczestwa byy skutkami lub rzeczowociami ju bytujcemi, albo przy- najmniej objawiay si na tym wiecie, moeby i podobna byo, mimo zwierzcej obojtnoci umysowej naszych ludów cywilizowanych dla ta- kowych zada, moeby podobna byo, mówimy, mimo tego zgubnego i zalepienia, da jim pozna te skutki niezaprzeczalne, b-to przez dostrze- enia mikroskopiczne, b-to przez dowiadczenia ostroniutkie na wzór tych które robi dla poznania wasnoci ciepa, wiata, i jinnych objawów bezwaliwych. Nieszczciem, skutki te czyli rzeczowoci samojistne b- dce przedmiotem najwyszego wasnojcia ludzi, nieobjawiaj si na tym wiecie w sposób eby si mogy da uj dowiadczeniem, to jest, zmy- sami, ani nawet w sposób eby mona jich sign przez jakiekolwiek pod- garnianie umysowe, brane z objawów fizycznych. Co wiksza, rzeczowoci Strona 16 (8) te samojistnc nicjislniej wcale jeszcze na tym wiecie, jako jistniej wszy- stkie jinne rzeczowoci stanowice wiat powszechny, o których moe czo- wiek, drogami, mnic^ wicej iiaukowemi, naby wyobraenia. Te wysokie i niewidome rzeczowoci w mowie bdce, to jest, prawda samojislna jej i warunki nieskoczone, Bóg niemiertelno duszy, niemog, z pewno- i ci, ustali sit^ rzeczywicie, w sumieniu czowieka, w aden jinny spo- sób tylko przez wasnowolny czyn twórczy, dokonany przez wszechmocn samodzielno twórcz jego samojislnego rozumu. I dla tego-to te rzeczo- woci najwysze s nieznane i odrzucane przez nasze nowoytne ludy cy- wilizowane, tak dalece e niemog nawet, w swojem powyszem wyparciu si rozumu samojistnego, powzi o nich jidei dokadnej. Jake zdoamy wic, wanie dla tych ludów cywilizowanych, albo przy- najmniej dla maej liczby ludzi wyszych u nich, rozwiza lu poprze- dniczo powysze zadanie roskazowe pomylnego ogoszenia odkrycia prawdy jej wysokich nieskoczonych warunków ? i i Jakemy dopiero — co powiedzieli, i"zecz jest nader atwa na drodze samej messianizmu czyi hlozofii samojistnej któr przychodzi w ten sposób jim ogasza. rze- —W czy samej,dosy uderzy umys tej maej liczby ludzi wyszych, zwróci i w uwag, jeli niebesporednio na te rzeczowoci niesko- ten sposób jich czone, których niemog jeszcze powzi jidei dokadnej, to przynajmniej na rzeczowoci skoiiczone które, na jich obecnym widnokrgu umyso- wym, stanowi przedmioty jich najwyszych wewastw, przedmioty dla których sdz e yj jedynie, i dla których, nastpnie, jeliby jich miano z nich pozbawi, gotowi umrze. I przeto, nietylko jedna, ale dwie drogi oddzielne przedstawiaj si lu besporednio, jedna zatwierdliwaj druga wyprzeczliwa. jistocie, pomi- W dzy temi rzeczowociami skoczonemi stanowicemi przedmioty najwy- szych wewastw nowoytnych ludów cywilizowanych, musz by konie- cznie niektóre co s prawdziwe, gdy jinaczej dzisiejsza spoeczno ludzka niemogaby si osta, musz te by, zarówno koniecznie, takie co s i faszywe, gdy jinaczej te nowoytne ludy cywilizowane niebyyby doszy do zbydlenia umysowego w którem zaprzeczaj w czowieku wadz odkry- cia prawdy. A pizeto, do jest, za pomoc sameje filozofii samojistnej któr jim trzeba ogasza, z jednej strony, dokona ostatecznie pierwsze z tych rzeczowoci, te co s prawdziwej dokona je nade wszystko poza wszelkie nadzieje tych ludów cywilizowanych, a z drugiej strony, wykaza niedorzeczno ostatnich owych rzeczowoci, tvch co s faszywe, odso- ni je nadewszystko tak eby si jich wyrzec potrzeba byo koniecznie. Strona 17 ( 9 ) Pozostaje wic, dla wykonania tego zadania, do atwego dla messiani- zmu czyli fdozofii samojislnej, rozróni tylko, mirdzy rzeczowociami sta- nowiccemi w tej chwili najwysze wewlastwo ludzkie, te co Sij prawdziwe, które przeto potrzeba dokona dzisiaj, i te co s faszywe które równie po- trzeba, zniweczy na zawsze. dzisiaj, — Na to wszystko, ju dostateczna uy wy wspomnionego ogoszenia wielkich przedmiotów messianizmu któi-emy odwtórzyli na pocztku niniejszej odezwy do narodów sawiaii- skich. Jako, w tem ogoszeniu, wyliczone s siedm najwyszych rzeczo- woci czowieka; tak e dosy jest porówna je z rzeczowociami przewa- ajcemi dzisiaj u ludów cywilizowanych, by mód z rozezna, pomidzy temi ostatniemi, te co s prawdziwe i te co s faszywe. — Przystpujemy do rzeczy. Co si rzeczowoci najwyszych tyczy, naprzód, pierwszej z tych siedmiu czowieka, mianowicie, ustalenia wiekujistego prawdy na ziemi, a, w tym celu, ujiszczenia fdozofii samojistnej, w temto jawnie jest zasadniczy bd nowoytnych ludów cywilizowanych, tych ludów nibyto- owieconych które, w postpie dziejów ludzkoci, odznaczaj si wanie przez znamio- nujce swoje wyparcie si owej wzniosej wadzy czowieka do odkrycia prawdy, przez to wyparcie si wyrane które, w swem oddziaaniu zaró- wno wyranem, pogra te ludy w umysowe w jakiem, zbydlenie przez nastpstwo konieczne i nieuchronne, znajduj si jawnie wzgldem wszy- stkiego tego co jestrzeczowoci samoj istn w czowieku. Co si tyczy drugiej z tych samych siedmiu rzeczowoci najwyszych czowieka, mianowicie, tej co si ciga do dopenienia religii, jawna jest e w ludziach u których przewaa wadza uczucia nad wadz poznania, rozum samojistny objawia si w religijnej wierze, ustala w ten sposób, i w sumieniu tych ludzi, zasad, nietylko prawdziw, ale nieprzemienn, dla rzeczowoci samojistnej religii. A tak, ta druga rzeczowo najwysza, któr uznaje jawnie, z mniejsz lub wiksz moc, prawie poowa czonków skadajcych nowoytne ludy cywilizowane, uczuwana jest koniecznie, z nieskoczon moc, przynajmniej przez ma liczb ludzi wyszych po- midzy temi czonkami religijnemi. Ale, sprowadzona do samego uczucia czowieka, to jest, do naszych warunków doczesnych, ta wysoka rzeczo- wo religii niemoe wystarczy na wszystkie odwoania si nieuchronne rozumu a wtedy zmuszona pokrywa si zason tajemnicy, wywouje, u tej ; maej liczby ludzi wyszych którycliemy wymienili, potrzeb ostatecznego dopenienia, aby jako prawdziwa uznan zostaa powszechnie, a nade- , wszystko aby odpowiedziaa nieodpartym dnociom owych ludzi wyszych, do za twierdliwego poznania naszych wielkich i ostatecznych przeznacze. B Strona 18 (10) si tyczy trzeciej z tyche siedmiu rzeczowoci najwyszych, miano- (lo wicie, lój co si cigga do przepostacenia ustalenia ostatecznego umiejt- i noci, jawna jest równie, e w hidziacli u których przewaa wadza po- , znania nad wadz uczucia, rozum samojistuy oI)jawia sio w wiedzy nau- kowej, i tak ustala, w sumieniu tych ludzi, zasad, nictylko prawdziw;j, ale zarówno dla rzeczowoci samojistnej umiejtnoci. nieprzemienn.'}, Tak ji, la trzecia rzeczowo najwysza, któr uznaje znowu wyranie, z wiksz lub nmiejsz moc, swoj kolej, dru^^a poowa czonków ska- dajcych nowoytne ludy cywilizowane, jest te uczuwan koniecznie, z nieskoczon moc, przynajmniej przez ma liczb ludzi wyszyci po- midzy temi czonkami uczonemi. Ale, sprowadzona do samego poznania czowieka, to jest, do naszych warunków doczesnych, ta wysoka rzeczo- wo nauk niemoe te bardziej wystarczy na wszystkie odwoania si nieuchroiuie rozumu a bdc tedy zmuszon uywa zmysów, dowiad- ; czenia, zamiast umysu, dla odkrycia prawdy, wywouje podobnie, u maj liczby ludzi wyszych, którychemy tu co wymienili, potrzeb swego do- penienia ostatecznego, aeby przyj do rozwizania wielkicli zada nau- kowych, których niemona dzi rozwiza, a dla któryci w obecnym sta- nie stpienia umysowego, kiedy szukaj prawdy zmysami, niemona doj- rze nawet podobiestwa jici przyszego rozwizania. Co si tyczy, nakoniec, czterecli ostatnich z owych siedmiu rzeczowoci najwyszych, jako s wyliczone powyej, na pocztku tej odezwy do naro- dów sawiaskich to jest, wytómaczenia dziejów, odkrycia najwyszego , celu pastw spoecznych^ wytknicia celów samojistnych czowieka, ozna- i ezenia przeznacze rónych narodów, pojmuje kady atwo, e te cztery ostatnie rzeczowoci samojistne czowieka, zalece widocznie od pierwszej z tych siedmiu rzeczowoci najwyszych, to jest, od ugruntowania wiekuji- stego prawdy na ziemi, otrzymuj lioniecznie, u nowoytnych narodów cywilizowanychj to samo miano logiczne dziwolgów niepodobnych do pojcia, a wic i do u tych narodów, pierw- zjiszczenia, jakie otrzymuje, sza z tych siedmiu rzeczowoci najvyyszych. wszystko co si A wic, ciga do jich gosze tyczcych si tych czterech ostatnich rzeczowoci samojistnych czowieka, jest koniecznie bdnem a nawet faszywem u na- szych ludów cywilizowanych, jako jest jawnie jich goszenie tyczce si pierwszej z tych siedmiu rzeczowoci najwyszych, to jest,, jich wyparcie si wyrane odkrycia prawdy samojistnej, a przeto, jej ugruntowania wie- kujistego pomidzy ludmi. Zejmujc te rozmajile waciwoci logiczne prawdy lub faszu, przywi- Strona 19 ( 'J zane do wszystkich wysokich rzeczowoci które, mniej wicej jasno, moea pojmowa nowoytne ludy cywilizowane, poznajom, niemaszjako dwie e co maj znami prawdy, to jest, 1" religia, przynajmniej w swojein zna- czeniu zagadczem przez wiar, to jest, przez objaw rozumu samojistnego w naszem uczuciu 2" umiejttoci, przynajmniej take w , i swojem zna- czeniu zagadczem przez wiedi, to jest, przez objaw rozumu samojistnego w naszem poznaniu. A co si tyczy piciu jinnych rzeczowoci najwy- szych czowieka, mianowicie: naprzód, jako pierwojcia, 1" odkrycia i ugruntowania ostatecznego prawdy przez filozofi a potem, jako nastp- ; stwa, 2" postpu dziejów ludzkoci, nietylko w przeszoci w teraniej- i szoci, lecz nadewszyslko w przyszoci 3" wysokiego sterunku spolecz^- ; skiego Pastw, wzgldnie do najwyszego celu tej spoecznoci prawoi-ze- cznej ludzi; 4" ustanowienia i ujiszczenia naszych celów samojistnych, uwaajc czowieka jako jistot obdarzon wadz nieskoiiczon rozumu, jistot która, dla dopenienia swego stworzenia si, sama sobie zaoy winna swój cel samojistny ; nakoniec, 5" rozdziau przeznacze ludzkich pomidzy rozmajite narody, wzgldnie dopenienia zespolonego powszecli- i nego tych rozmajitych celów bytu ludzkoci na ziemi co si tyczy, mó- ; wimy, tych piciu drugich rzeczowoci najwyszych czowieka, poznajemy w tem zjciu, e te pi rzeczowoci samojistnych s, po czci, nieznane, poczci nadewszyslko, odrzucone cakowicie i zupenie sfaszowane i przez nowoytne narody cywilizowane. Tak wic, eby rozwiza zadanie owe któremy sobie naprzód zaoyli, pomylnego ogoszenia, przynajmniej maej liczbie ludzi wyszych u naro- dów nowoytnych cy\yihzowanych, odkrycia ugruntowania wiekujistej i prawdy, a przeto , zjiszczenia filozofii samojistnej, musimy, wedle warun- ków któremy wyej poznali, z jednej strony, dopeni ostatecznie dwie rzeczowoci najwysze czovyieka, które te narody cywilizowane ju poj- muj?) to jest, religi i umiejtnoci, a z drugiej strony, odsoni bezrozum domniema jakie sobie tworz o drugich piciu rzeczowociach najwy- szych, o tych których jeszczeniemog poj, to jest, o prawdzie samojist- nej, o postpie dziejów ludzkoci, o najwyszym celu pastw, o przezna- czeniu samojistnem czovyieka, i o rozdzieleniu przeznacze pomidzy roz- majite narody. Przedewszystkiem za winnimy, wedug warunków powy- szych, uzupeni naprzód, dwie pierwsze rzeczowoci najwysze, religi 1 umiejtnoci, poza wszelkie nadzieje pojmowane przez narody cywilizo- wane, mianowicie , co si tyczy religii , wyprowadzajc z Pisma witego, wszystkie zadania Starego i Nowego Testamentu, i podajc cise rozwi- B. Strona 20 zanio tych zada, eby doprowadzi religi objawion do religii samojist- u6j, do paraklelizimi, zapowiedzianego przyobiecanego przez Jezusa i f^hrisUisa, a co si tyczy umiejtnoci, odkrywajc jich pierwojcia me- tafizyczne i jich prawa zasadnicze, podajc, wraz z temi prawy, rozwi- i zanie wszystkich wielkich zada naukowych których, do dzi dnia, niezdoano rozwiza, których jeszcze nicpojmuj nawet podobieiistwa i rozwizania. A nadto winnimy, wedug tyche samych powyszych wa- runków odsoiu bezrozumno mniema jakie narody cywilizowane , , tworz dzi sobie o drugich rzeczowociach najwyszych czowieka, lak aeby le bczrozumne mniemania poznaa, na zawsze, a przeto i odepchna la maa liczba ludzi wyszych dla których, u narodów cywilizowanych, przeznaczamy to ogoszenie odkrycia prawdy zjiszczenia filozofii sa- i rn oj sin ej. i Owo, podug takowych warunków, lozwizania tego wielkiego zadania pomylnego ogoszenia odkrycia prawdy, niemona jinaczej poda, jak przez podwójne dokonanie zjiszczenia wydania samej nauki co j przy- i niosa, która winna j w ten sposób ugruntowa wiekujicie na ziemi, i a przynajmniej przez podwójne dokonanie ujistnienia wydania pierwoj i j)ierwszycli i dostatecznych wszystkich czci tej wielkiej nauki. Wanie te s to le pierwojcia pierwotne i dostateczne, któremy wydali w Pro- legomenach Messianiztnii , w owem dziele któremy wymienili wyej jako Wstp ogólny do wszystkich czci nauki messianizmu. Prolegomena wic te, w pierwojciach samojistnych jakie przedstawiaj, w wypadkaci nie- i skoczonych które wysnuwaj ju z tych pierwoj bezwarunkowych, podaj wyranie, dla kadego czowieka co potrafi je zgbi, rozwizanie szukane trudnego zagadnienia odkrycia prawdy naszym narodom cywili- zowanym. — 3Iona tedy powzi jide o sianie rozumowej uprawy tych narodów, dowiadujc si e niedostrzegy bynajmniej tego zjawienia si prawdy w poród nicli. Pojmie si te e nie co jinnego jak owo wyparcie si wy rzeczone prawdy samojistnej, to jest, niezacliwiane przekonanie e czowiek nie moe odkry prawdy, przekonanie znamionujce nasz te- raniejszy okres dziejów, potrafi wytómaczy podoline zalepienie, to za- lepienie zgubne i zupene co robi niepodobnym dla tych ludów cywili- zowanych wszelki postp dalszy w rozwijaniu rozumu czowieka, a które pizeto domaga si ludów nowych dla posuwania dopenienia tego lozwi- i nicia postpowego ludzkoci, eby j przywie do jej najwyszych prze- znacze na ziemi. Rzecze kto, e Prolegomena Messianizmu nieprzedslawiay takowych'