Strona 1 Strona 2 Strona 3 Ty ​tuł ory ​gi​na​łu: Bre​ath​moss and Other Exha​la​tions. Wake Up and Dre​am Co​py ​r i​ght © 2004, 2011 by Ian R. Mac​Le​od Co​py ​r i​ght for the Po​lish trans​la​tion © 2015 by Wy ​daw​nic​two MAG Re​dak​c ja: Jo​a n​na Fi​glew​ska Ko​r ek​ta: Ur​szu​la Okrze​j a Pro​j ekt gra​f icz​ny se​r ii i opra​c o​wa​nie gra​f icz​ne okład​ki: Piotr Chy ​liń​ski Ilu​stra​c ja na okład​c e: Irek Ko​nior Pro​j ekt ty ​po​gra​f icz​ny, skład i ła​m a​nie: To​m ek La​isar Fruń ISBN 978-83-7480-570-4 Wy ​da​nie II Wy ​daw​c a: Wy ​daw​nic​two MAG ul. Kry p​ska 21 m. 63, 04-082 War​sza​wa tel./fax 228 134 743 e-mail: [email protected] www.mag.com.pl Wy ​łącz​ny dy s​try ​bu​tor: Fir​m a Księ​gar​ska Ole​sie​j uk Spół​ka z ogra​ni​c zo​ną od​po​wie​dzial​no​ścią S.K.A. ul. Po​znań​ska 91, 05-850 Oża​r ów Maz. tel. 227 213 000 www.ole​sie​j uk.pl Skład wer​sji elek​tro​nicz​nej: pan@drew​nia​ny ​r o​wer.com Strona 4 Spis tre​ści Kar​ta ty​tu​ło​wa Kar​ta re​dak​cyj​na TCHO​R O​S TY i INNE WY-TCHNIE​NIA Wiel​kie kłam​stwa Tcho​rost Go​ło​ledź Fa​tal​na la​lu​nia Po​łu​dnio​wa sa​dzaw​ka Nowe spoj​rze​nie na rów​na​nie Dra​ke’a Isa​bel od je​sie​ni Wy​spy lata OBUDŹ SIĘ i ŚNIJ Je​den Dwa Trzy Czte​ry Pięć Sześć Sie​dem Osiem Dzie​więć Dzie​sięć Je​de​na​ście Dwa​na​ście Trzy​na​ście Czter​na​ście Pięt​na​ście Szes​na​ście Sie​dem​na​ście Osiem​na​ście Dzie​więt​na​ście Dwa​dzie​ścia Dwa​dzie​ścia je​den Dwa​dzie​ścia dwa Dwa​dzie​ścia trzy Dwa​dzie​ścia czte​ry Dwa​dzie​ścia pięć Strona 5 Dwa​dzie​ścia sześć Dwa​dzie​ścia sie​dem Dwa​dzie​ścia osiem Dwa​dzie​ścia dzie​więć Trzy​dzie​ści Trzy​dzie​ści je​den Trzy​dzie​ści dwa Trzy​dzie​ści trzy Trzy​dzie​ści czte​ry Trzy​dzie​ści pięć Trzy​dzie​ści sześć Trzy​dzie​ści sie​dem Trzy​dzie​ści osiem Trzy​dzie​ści dzie​więć Czter​dzie​ści Czter​dzie​ści je​den Czter​dzie​ści dwa Czter​dzie​ści trzy Czter​dzie​ści czte​ry Czter​dzie​ści pięć Czter​dzie​ści sześć Czter​dzie​ści sie​dem Czter​dzie​ści osiem Czter​dzie​ści dzie​więć Pięć​dzie​siąt Pięć​dzie​siąt je​den Pięć​dzie​siąt dwa Pięć​dzie​siąt trzy Pięć​dzie​siąt czte​ry Pięć​dzie​siąt pięć Pięć​dzie​siąt sześć Pięć​dzie​siąt sie​dem Pięć​dzie​siąt osiem Pięć​dzie​siąt dzie​więć Sześć​dzie​siąt O Au​to​rze Strona 6 Strona 7 Dla Val​dy i Co​li​na Ko​cham Was Strona 8 WIELKIE KŁAMSTWA Wśród ca​łe​go zgieł​ku, z ja​kim roz​ma​wia się o tym lub in​nym ro​dza​ju li​te​- ra​tu​ry, czę​sto i ła​two za​po​mi​na się, o co tak na​praw​dę cho​dzi w pi​sa​niu fik​- cyj​nych opo​wie​ści. Ow​szem, moż​na po​słu​gi​wać się szu​flad​ka​mi, de​fi​ni​cja​- mi, lecz one ni​g​dy nie do​ty​ka​ją isto​ty rze​czy, za​wsze sta​no​wią pew​ne​go ro​- dza​ju skrót. Fik​cja, na​wet ta naj​bar​dziej re​ali​stycz​na, na​wet taka, któ​ra sta​ra się przed​sta​wić coś zbli​żo​ne​go do praw​dy – prze​sło​nię​tej tyl​ko cien​kim ca​łu​- nem fan​ta​zji, lub wręcz po​noć na​giej – za​wsze jest czymś zmy​ślo​nym. Je​że​li ktoś szu​ka rze​czy​wi​sto​ści, po​wi​nien zwró​cić się gdzie in​dziej. Nie​mniej, dziw​ną ce​chą nas, lu​dzi, jest to, że cie​ka​wość moc​niej po​bu​dza​ją wy​da​rze​nia, ja​kie ni​g​dy nie na​stą​pi​ły, niż te, któ​re się istot​nie wy​da​rzy​ły. Sko​ro wszyst​kie opo​wie​ści są cie​ka​wy​mi kłam​stwa​mi i gdy​by spró​bo​wać usta​lić jed​ną, ogól​ną za​sa​dę dla ca​łe​go ga​tun​ku hi​sto​rii fan​ta​stycz​nych, mo​- gła​by ona brzmieć: Je​że​li pró​bu​jesz kła​mać, rób to na wiel​ką ska​lę. Dla​cze​go osa​dzać wy​da​rze​nia we wła​snej wer​sji ist​nie​ją​ce​go mia​sta, sko​ro moż​na wy​- my​ślić całe nowe mia​sto? a kie​dy już za​czy​na się so​bie to nowe mia​sto wy​- obra​żać, wy​da​je się nie​mal bra​kiem wy​obraź​ni au​to​ra, je​że​li ogra​ni​czy się tyl​ko do zwy​kłej ar​chi​tek​tu​ry, tra​dy​cyj​nych nazw ulic, tra​dy​cji i skle​po​wych wi​tryn. Szko​da by​ło​by tak się za​my​kać. i gdy już raz pój​dzie się tą dro​gą, za​wsze – jak są​dzę – ist​nie​je pra​gnie​nie, by po​su​nąć się nie​co da​lej. Być może po​trze​ba owa ro​dzi się po pro​stu z cze​goś tak po​spo​li​te​go jak na​tu​ral​- na, ludz​ka ten​den​cja do prze​sa​dy. Dla mnie, naj​pierw jako czy​tel​ni​ka, po​tem tak​że jako au​to​ra, ów pa​ra​doks Strona 9 Wiel​kie​go Kłam​stwa za​wsze był zja​wi​skiem fa​scy​nu​ją​cym. Dla​cze​go tak czę​- sto bar​dziej przej​mu​je​my się lo​sa​mi fik​cyj​nych bo​ha​te​rów, niż wła​snych ko​- le​gów czy są​sia​dów? i dla​cze​go ta tro​ska wy​bie​ga w nie​re​al​ną prze​szłość, tu​- dzież nie​zna​ną przy​szłość? My​ślę, że pod​sta​wo​wy po​wód jest ten sam, i spra​wia, że w ogó​le chce​my czy​tać ja​kie​kol​wiek opo​wie​ści. Hi​sto​rie, ze swy​- mi wiel​ki​mi i ma​ły​mi kłam​stwa​mi, znacz​nie le​piej ra​dzą so​bie z przy​czy​na​- mi i skut​ka​mi, szczę​ściem i smut​kiem, mi​ło​ścią, nie​na​wi​ścią, od​ku​pie​niem i wszyst​ki​mi in​ny​mi rze​cza​mi, któ​rych pra​gnie​my i ja​kich się bo​imy. Le​piej niż na​sze wła​sne ży​cie. Za​uwa​ży​cie, że nie​któ​re z kłamstw, ja​kie snu​ję w tej książ​ce, opo​wia​da​ją o przy​szło​ści, a inne opi​su​ją dziw​ne wer​sje te​raź​niej​szo​ści lub prze​szło​ści. Są tu mia​sta z pew​no​ścią da​le​ko bar​dziej dziw​ne i od​le​głe niż te, któ​re mo​że​my od​wie​dzać dzi​siaj. Są tu rów​nież – mam na​dzie​ję – cuda, wspa​nia​ło​ści i gro​- za. Na​tknie​cie się też jed​nak na rze​czy, uczu​cia i chwi​le, któ​re z pre​me​dy​ta​cją mia​ły przy​po​mi​nać nam miej​sca, w ja​kich znaj​du​je​my się sami, emo​cje prze​ży​wa​ne le​d​wie wczo​raj i sny, ja​kie wy​śni​my tej nocy, a uj​rzy​my ju​tro po prze​bu​dze​niu. Opo​wie​ści są kłam​stwa​mi skom​pli​ko​wa​ny​mi. Roz​cią​ga​ją wy​obraź​nię i pro​szą, by​śmy uwie​rzy​li i przej​mo​wa​li się nie​ist​nie​ją​cy​mi spra​wa​mi. a dla mnie naj​lep​szy​mi hi​sto​ria​mi są te, któ​re snu​ją kłam​stwa naj​więk​sze i po​sy​- ła​ją na​szą wy​obraź​nię jak naj​da​lej. Nie dla​te​go, że każą nam ska​kać przez całe, nie​wia​ry​god​ne lata świetl​ne, ani dla​te​go, że pod​da​ją nas nie​by​wa​łej dziw​no​ści bądź gro​zie, ani też – zwłasz​cza – nie dla​te​go że przy​po​mi​na​ją opo​wieść czy​ta​ną w ze​szłym ty​go​dniu. Naj​lep​sze opo​wie​ści, ta​kie ja​kie sta​- ram się two​rzyć, to te, któ​re spra​wia​ją, że za​czy​na​my my​śleć, hi​sto​rie za​ska​- ku​ją​ce nie dla​te​go, że po​ka​zu​ją nam coś no​we​go, lecz dla​te​go, że w swo​im krzy​wym zwier​cia​dle kłam​stwa uka​zu​ją nam coś, co – jak na​gle zda​je​my so​- bie spra​wę w cu​dow​nym prze​bły​sku zro​zu​mie​nia – wie​dzie​li​śmy i zna​li​śmy od daw​na. Za​po​mnij​my więc, przy​naj​mniej na chwi​lę, o ka​te​go​riach, a na​- wet o tym, co jest lub nie jest praw​dzi​we. Na​ciesz​my się kil​ko​ma Wiel​ki​mi Kłam​stwa​mi. Ian R. Mac​L e​od West Mi​dlands, Wiel​ka Bry​ta​nia paź​dzier​nik 2003 Strona 10 TCHOROST 1. w dwu​na​stym roku stan​dar​do​wym swe​go ży​cia, w któ​rym na Ha​ba​rze przy​pa​da​ła Pora Mża​wek, Dża​li​la wy​ru​szy​ła z mat​ka​mi przez góry, z pła​sko​- wy​żu Ta​bu​thal na wy​brze​że. Po​dróż oka​za​ła się dla wszyst​kich nie​śpiesz​nym od​kry​ciem – ka​ma​szi​ny już daw​no usta​ły, świat był świe​żo wil​got​ny, ha​ja​- wa​ny, na któ​rych ko​bie​ty je​cha​ły, za​czę​ły po​kry​wać się rdzą, a fio​le​to​wo-zie​- lo​na ro​ślin​ność sze​le​ści​ła pod wiel​ki​mi i pła​ski​mi jak ta​le​rze ła​pa​mi tych wierz​chow​ców. Dża​li​la oglą​da​ła kli​fy i ka​sry, ja​kie od​wie​dza​ła przed​tem je​- dy​nie w swym na​mio​cie snów, i pły​nę​ła przez wy​so​kie gór​skie roz​pa​dli​ny po li​no​wych mo​stach, skon​stru​owa​nych przez jej od​le​głych przod​ków i uka​- zy​wa​nych przez wy​lęk​nio​ną wy​obraź​nię jako kru​che i sy​pią​ce się ze sta​ro​ści, a w rze​czy​wi​sto​ści oka​za​ły się moc​ne, choć de​li​kat​ne; wiel​kie, ocie​ka​ją​ce wodą kon​struk​cje pod​no​si​ły się z mgły ni​czym ciel​ska mą​drych ol​brzy​mów, ci​cho nu​cąc i za​pra​sza​jąc ją i jej ha​ja​wa​na – któ​re​go na​zy​wa​ła imie​niem Ro​- bin – w ko​ko​ny swych ła​twych ob​jęć. Wje​cha​nie na nie, poza kra​wędź, pro​- sto w sza​ro​zie​lo​ną ni​cość, rów​na​ło się nie​mal la​ta​niu. Naj​dziw​niej​szym ze wszyst​kie​go, pod​czas tej peł​nej od​kryć wę​drów​ki, był fakt, iż w mia​rę jak zjeż​dża​ły co​raz ni​żej, te​ren jak​by się uno​sił. Po zwi​nię​- ciu każ​de​go ko​lej​ne​go obo​zu, po prze​by​ciu na​stęp​ne​go eta​pu dro​gi ku ni​zi​- nie wzra​sta​ło w nich po​czu​cie, że znaj​du​ją się wy​żej. Po​wie​trze na pła​sko​wy​- żu Ta​bu​thal było roz​rze​dzo​ne – Dża​li​la wie​dzia​ła o tym z lek​cji przy​swo​jo​- nych w na​mio​cie snów – do gwiazd było stam​tąd tak nie​da​le​ko, że Pavo tuż po na​ro​dzi​nach cór​ki mu​sia​ła za​ło​żyć jej ma​skę na twarz, póki tcho​rost nie Strona 11 za​gnieź​dził się w jej płu​cach. i było tam bez​chmur​nie, ob​ło​ki nie po​ja​wia​ły się na pła​sko​wy​żu ni​g​dy, cho​ciaż nie​zmien​nie pa​no​wał przy​jem​ny chłód. Słoń​ce świe​ci​ło przez cały dzień, moc​ne i zim​ne, za​wie​szo​ne wśród błę​kit​nej czer​ni, po​dob​nie jak mi​liard gwiazd nocą, acz​kol​wiek Dża​li​la ni​g​dy o tych spra​wach nie my​śla​ła – nie, kie​dy ha​sa​ła po​mię​dzy krysz​ta​ło​wy​mi drze​wa​- mi, a jej mat​ki uśmie​cha​ły się i od cza​su do cza​su przy​po​mi​na​ły, że pew​ne​- go dnia wszyst​ko bę​dzie się mu​sia​ło zmie​nić. i te​raz wła​śnie ten dzień nad​szedł, a oko​li​ca – gdy jej ha​ja​wan skrę​cił na ścież​kę wio​dą​cą przez urziem​ski las obco wy​glą​da​ją​cych drzew o po​marsz​- czo​nych brą​zo​wych pniach i mięk​kich zie​lo​nych li​ściach, a te​ren ob​ni​żył się gwał​tow​nie i Dża​li​la uj​rza​ła na ho​ry​zon​cie pierw​szy prze​błysk cze​goś od​le​- głe​go i pła​skie​go – ni​g​dy nie wzno​si​ła się tak wy​so​ko. *** Góry na wy​brze​żu były wi​docz​ne już tyl​ko za nimi i do​ko​ła za​to​ki. Miesz​- ka​ło tu wie​le lu​dzi. Być może nie tak nie​prze​bra​ne tłu​my, o ja​kich Dża​li​la słu​cha​ła w opo​wie​ściach na​mio​tu snów o Dzie​się​ciu Ty​sią​cach i Jed​nym Świe​cie, lecz wy​star​cza​ją​co wie​le, by idąc po raz pierw​szy uli​ca​mi mia​sta – w któ​rym bu​dyn​ki tu​li​ły się do sie​bie nie​do​rzecz​nie cia​sno – i spo​glą​da​jąc w twa​rze prze​chod​niów, na​bra​ła pew​no​ści, że ni​g​dy nie zdo​ła po​znać ro​dzin ich wszyst​kich. Mia​sto na​zy​wa​ło się – z po​wo​du swe​go po​ło​że​nia u pod​nó​ża gór – Al Dżanb i, ku uldze Dża​li​li, ich nowy ha​ram​lek znaj​do​wał się w pew​nej od​le​- gło​ści od nie​go, u kre​su nie​mal nie​do​strze​gal​nej, bi​tej ścież​ki, któ​ra od​bi​ja​ła wę​żo​wo od czar​no-nie​bie​skiej, wy​ło​żo​nej nie​rów​ny​mi pły​ta​mi, nad​mor​skiej dro​gi. Po dłu​gim cza​sie, na jaki jej mat​ka wię​zi Lya po​rzu​ci​ła to miej​sce, na​le​ża​ło do​ko​nać licz​nych na​praw. Mury wznie​sio​no ze sto​pio​ne​go ka​mie​nia, lecz kon​struk​cję da​chu zbu​do​wa​no z tej sa​mej dziw​nej sub​stan​cji, co ro​sną​ce w gó​rach urziem​skie drze​wa. w wie​lu miej​scach za​pa​dał się, prze​cie​kał i skła​niał w stro​nę cha​osu, któ​ry dą​żył tu do ogar​nię​cia wszyst​kie​go do​ko​ła. Tak​że ha​ja​wa​ny w swych pro​wi​zo​rycz​nych staj​niach wciąż wy​ma​ga​ły spo​ro uwa​gi, na​dal przy​zwy​cza​ja​ły się do no​we​go kli​ma​tu. Mat​ka Pavo już od daw​na zaj​mo​wa​ła się two​rze​niem mik​stur ko​niecz​nych do na​pra​wie​nia krwa​- wią​cych wią​zań rdze​wie​ją​ce​go me​ta​lu i ciał wierz​chow​ców, oraz do zwal​cza​- nia ple​śni za​ra​sta​ją​cej ich po​cią​głe, po​waż​ne twa​rze ni​czym po​wo​li spły​wa​ją​- ce łzy. w nor​mal​nej sy​tu​acji Dża​li​la czu​ła​by się głę​bo​ko za​smu​co​na my​ślą o Strona 12 cier​pie​niach, ja​kich nowy kli​mat przy​spa​rzał Ro​bin, lecz była zbyt za​prząt​- nię​ta wła​sną cho​ro​bą i nie mo​gła się trosz​czyć o nic in​ne​go. Pa​ra​dok​sal​nie – jako że w won​nym, mor​skim po​wie​trzu było tak dużo tle​nu – każ​dy od​dech sta​wał się dla dziew​czy​ny świa​do​mym wy​sił​kiem, kosz​mar​nym fi​zycz​nym wy​zwa​niem. Wdy​cha​nie wil​got​nej, sło​nej, peł​nej za​rod​ni​ków at​mos​fe​ry przy​po​mi​na​ło wsy​sa​nie zupy przez słom​kę. Na ja​kiś czas ogar​nę​ła ją go​rącz​- ka i od​cier​pia​ła też wy​ra​zy aten​cji ze stro​ny tej sa​mej ple​śni, któ​ra po​ra​sta​ła Ro​bin, cho​ciaż ata​ku​ją​cej w bar​dziej draż​nią​cych i wsty​dli​wych miej​scach. a jesz​cze bar​dziej iry​tu​ją​ce było to, że Anan​ke – jej mat​ka krwi – po​spo​łu z mat​ką wię​zi Lyą i na​wet z Pavo – wciąż za​ję​tą opo​rzą​dza​niem ha​ja​wa​nów – trak​to​wa​ły jej przy​pa​dło​ści i go​rącz​kę z lek​ce​wa​żą​cym bra​kiem za​in​te​re​so​wa​- nia. Za​pew​nia​ły ją tyl​ko nie​ja​sno, że w mło​do​ści same cier​pia​ły po​dob​nie. Do​da​wa​ły rów​nież, że tak czy ina​czej, po​go​da nie​dłu​go się zmie​ni. w uszach Dża​li​li, któ​ra całe ży​cie spę​dzi​ła w chłod​nym i nie​zmien​nie ja​snym słoń​cu Ta​bu​thal, gdzie wiatr wiecz​nie wiał z jed​ne​go kie​run​ku, a drze​wa po​brzę​ki​- wa​ły ni​czym so​ple lodu, ta ostat​nia uwa​ga mo​gła​by rów​nie do​brze zo​stać wy​gło​szo​na w ob​cym ję​zy​ku. Dża​li​la czu​ła się co​raz go​rzej. Deszcz bęb​nił o to, co w ich ha​ram​le​ku ucho​dzi​ło za dach. Kro​ple ka​pa​ły i zbie​ra​ły się ka​łu​ża​mi na pro​wi​zo​rycz​nych mar​ki​zach, któ​re ca​ły​mi wia​dra​mi za​le​wa​ły oso​by nie​ostroż​ne na tyle, by je po​trą​cić. Przez po​zba​wio​ne szyb okna, ze wszyst​kich stron, wpły​wa​ły pa​sma mgły, a góry przez więk​szość cza​su skła​da​ły się je​dy​nie z chmur, bądź prze​- sta​wa​ły ist​nieć zu​peł​nie. Kasz​la​ła. Na dło​nie wy​pły​wa​ła jej z ust dziw​na sub​stan​cja, śli​ska i zie​lo​na, zu​peł​nie jak ten szlam, któ​ry pró​bo​wał tu​taj za​- ro​snąć cały świat. Pew​ne​go ran​ka obu​dzi​ła się z prze​ko​na​niem, że pę​kła ja​- kaś waż​na część jej cia​ła. Wy​do​sta​ła się chwiej​nie z na​mio​tu snów i wy​szła na ze​wnątrz pod rusz​to​wa​niem, któ​re zdą​ży​ło już oto​czyć ha​ram​lek. Ru​szy​ła boso po błot​ni​stej ścież​ce i da​lej, na dru​gą stro​nę ci​chej, czar​nej dro​gi, aż na pla​żę. Nie po​wo​do​wa​ło nią nic poza pra​gnie​niem uciecz​ki. Cięż​ko dy​sząc, sta​nę​ła wśród ze​bra​nych mię​dzy ska​ła​mi sa​dza​wek sło​nej wody. Wło​sy ob​le​pia​ły jej twarz, skó​ra swę​dzia​ła. Czu​ła coś na tyl​nej ścian​- ce gar​dła. Coś tkwi​ło też w płu​cach. Była prze​ko​na​na, że to coś za​pu​ści​ło tam ko​rze​nie i ro​sło. Za​czę​ła ka​słać tak gwał​tow​nie jak ni​g​dy przed​tem i wy​- rzu​ci​ła z sie​bie, na ręce i bro​dę, jesz​cze wię​cej zie​lo​nej masy. Zgię​ła się wpół. Wy​plu​wa​ła wiel​kie paj​dy mazi wy​mie​sza​nej z nit​ka​mi krwi. Gdy​by Strona 13 sub​stan​cja nie była przede wszyst​kim zie​lo​na, mia​ła​by pew​ność że to jej wła​sne płu​ca. Ni​g​dy na​wet nie wy​obra​ża​ła so​bie ta​kie​go cier​pie​nia. Wresz​cie jed​nak, po kil​ku mo​men​tach fał​szy​wej ulgi, po dłu​giej szar​pa​ni​nie i spa​- zmach, atak ustą​pił. Wy​tar​ła dło​nie w ko​szu​lę noc​ną. Na ka​mie​niach do​ko​ła wid​nia​ły zie​lo​ne pla​my. Był to tcho​rost: ro​dzaj mchu po​zwa​la​ją​cy jej żyć i od​dy​chać na pła​sko​wy​żu. a te​raz? Pa​trz​cie tyl​ko! Dża​li​la za​czerp​nę​ła ostroż​- nie tchu. i jesz​cze raz. Bo​la​ło ją gar​dło. w gło​wie czu​ła pul​su​ją​cy ból. Nie​- mniej jed​nak, od​dy​cha​nie sta​ło się na​gle nie​mal nie​do​rzecz​nie ła​twe. Dziew​- czy​na wró​ci​ła z po​wro​tem przez pla​żę i mgłę do ha​ram​le​ku. Mat​ki spo​ży​wa​- ły wła​śnie śnia​da​nie. Dża​li​la przy​sia​dła się do nich bez sło​wa i za​czę​ła jeść. Ten nocy przy​szła do Dża​li​li Anan​ke. Usia​dła obok cór​ki, le​żą​cej w ciem​- no​ści na​mio​tu snów i pró​bu​ją​cej nie słu​chać od​gło​sów desz​czu pa​da​ją​ce​go do wnę​trza skrzy​pią​ce​go, prze​cie​ka​ją​ce​go bu​dyn​ku. Mu​ska​ją​ce twarz Dża​li​li dło​nie mat​ki krwi na​wet te​raz pach​nia​ły pła​sko​wy​żem, przy​po​mi​na​ły go też w do​ty​ku. Były szorst​kie, czy​ste i cie​płe, ni​czym ska​ły sty​gną​ce w bla​sku gwiazd. Kil​ka mie​się​cy wcze​śniej Dża​li​la za​pew​ne za​la​ła​by się łza​mi. – Te​raz być może już ro​zu​miesz, dla​cze​go uzna​ły​śmy, że le​piej bę​dzie, je​- śli nie opo​wie​my ci o tcho​ro​ście…? Anan​ke opa​trzy​ła zda​nie zna​kiem za​py​ta​nia, lecz Dża​li​la nie zwró​ci​ła na to uwa​gi. Wie​dzia​ły od sa​me​go po​cząt​ku! Wciąż była wście​kła. – Two​je cia​ło przej​dzie wkrót​ce jesz​cze inne zmia​ny. Zmia​ny nie​ma​ją​ce nic wspól​ne​go z tym miej​scem. Opo​wiem ci te​raz o nich wszyst​kich, choć wiem, że po​wiesz, że już to wie​dzia​łaś… Szorst​kie pal​ce gła​dzi​ły jej wło​sy. Sło​wa Anan​ke pły​nę​ły – mó​wi​ła o zmia​nach, obrzmie​niach i roz​ro​stach, o ja​kich Dża​li​la ni​g​dy nie są​dzi​ła, że sta​ną się udzia​łem jej cia​ła, i któ​re te cuch​ną​ce ni​zi​ny istot​nie przy​śpie​sza​ły – a dziew​czy​na my​śla​ła o wie​trze po​dzwa​nia​ją​cym wśród krysz​ta​ło​wych drzew Ta​bu​thal. My​śla​ła o wie​trze owie​wa​ją​cym jej twarz, su​chym i chłod​- nym. Tu​tej​sze wil​got​ne po​wie​trze du​si​ło. Chcia​ła po​biec. Pra​gnę​ła uciec. *** Al Dżanb było małe, lecz więk​sze​go mia​sta Dża​li​la nie wi​dzia​ła ni​g​dy i wkrót​ce za​czę​ła się chęt​nie zgła​szać do za​ła​twia​nia roz​ma​itych spra​wun​ków dla ma​tek za​ję​tych od​bu​do​wą i re​mon​tem ha​ram​le​ku. Do​tąd była przy​zwy​- cza​jo​na do sze​ro​kich kra​jo​bra​zów, roz​le​głych ho​ry​zon​tów i do za​sko​czeń nie​- sio​nych przez bez​kres pej​za​żu, pod​kra​da​ją​cych się z wol​na, wi​docz​nych od Strona 14 wie​lu mil. Tu​taj jed​nak za​sko​cze​nia i gwał​tow​ne zmia​ny czy​ha​ły za każ​dym za​krę​tem. Ludz​kie ob​li​cza były tak samo róż​no​rod​ne jak ak​cen​ty, któ​ry​mi się po​słu​gi​wa​li. Miesz​kan​ki Al Dżanb roz​wie​sza​ły bie​li​znę do su​sze​nia po​nad uli​ca​mi, sprze​cza​ły się ze sobą pu​blicz​nie i pu​blicz​nie pa​li​ły. Nie​któ​re ja​dły obie​ma rę​ko​ma. Kie​dy się je mi​ja​ło, przy​glą​da​ły się bacz​nie i naj​wy​raź​niej nie prze​szka​dza​ło im, je​że​li od​po​wie​dzia​ło się spoj​rze​niem. Wszę​dzie po​ja​- wia​ły się nie​zna​jo​me wi​do​ki i wo​nie, a tak​że tar​gi roz​kwi​ta​ją​ce w pew​ne dni, w myśl wska​zań nie​zro​zu​mia​łe​go dla Dża​li​li ka​len​da​rza. Sprze​da​wa​no na nich – roz​ło​żo​ne na po​ły​sku​ją​cych, lśnią​cych, cuch​ną​cych, od​ra​ża​ją​cych i fa​scy​nu​ją​cych stra​ga​nach – rze​czy naj​prze​dziw​niej​sze i naj​bar​dziej cu​dow​ne. Owo​ce spo​za pla​ne​ty, przy​pra​wy w kształ​cie owa​dów oraz owa​dy, któ​re po skru​sze​niu sta​wa​ły się przy​pra​wa​mi. Były tam chma​ry ka​dzi peł​nych to​wa​- rów, dla któ​rych za​sto​so​wa​nia Dża​li​la nie po​tra​fi​ła so​bie na​wet wy​obra​zić. i te ja​skra​wo ubar​wio​ne je​dwa​bie, tak de​li​kat​ne jak roz​gwież​dżo​ne po​wie​wy, za któ​ry​mi tę​sk​ni​ła i któ​rych pra​gnę​ła nie​mal fi​zycz​nie. Nie​kie​dy też moż​na było za​uwa​żyć ob​cych – prze​cha​dza​li się uli​ca​mi Al Dżanb, lub wy​glą​da​li z okien na pię​trach, przy​po​mi​na​jąc dzi​wacz​ne, opra​wio​ne w wie​ko​we ramy por​tre​ty. Nie​któ​rzy no​si​li ze sobą wła​sne po​wie​trze za​mknię​te w bul​go​cą​cych faj​kach wod​nych, inni tur​la​li się we​wnątrz wiel​kich sza​rych kul z mo​rzem ich pla​net, ni​czym dzie​ci w sa​kwach po​ro​do​wych. Część z nich wy​glą​da​ła jak więk​sze od​mia​ny ko​rzen​nych owa​dów, a je​śli po​de​szło się do nich zbyt bli​sko, w po​wie​trzu roz​le​ga​ło się wście​kłe brzę​cze​nie. Wszyst​kich ob​cych łą​- czy​ło ze sobą je​dy​nie to, że wy​da​wa​li się bez​tro​sko nie​świa​do​mi obec​no​ści Dża​li​li, gdy ta się im przy​glą​da​ła lub za nimi cho​dzi​ła. Po tym wszyst​kim wra​ca​ła do ma​tek, któ​re po​sła​ły ją do mia​sta, nie​wy​ba​czal​nie spóź​nio​na. Cza​sa​mi zu​peł​nie za​po​mi​na​ła, co mia​ła za​ła​twić. – Mu​sisz się na​uczyć przy​zwy​cza​jać do świa​ta… – stwier​dzi​ła pew​ne​go póź​ne​go po​po​łu​dnia szcze​rze po​iry​to​wa​na Lya, jej mat​ka wię​zi. Dża​li​la po​- wró​ci​ła wła​śnie bez na​rzę​dzia, o ja​kie zo​sta​ła po​pro​szo​na jesz​cze rano. Za​po​- mnia​ła na​wet jego na​zwy i za​sto​so​wa​nia. – Ani ten, ani ża​den inny świat nie sta​nie się ni​g​dy two​im do​mem, je​że​li każ​da naj​mniej​sza rzecz wciąż bę​dzie cię za​ska​ki​wać… Dża​li​li jed​nak nie​spo​dzian​ki nie prze​szka​dza​ły w na​wet naj​mniej​szym stop​niu; praw​dę po​wie​dziaw​szy, na​uczy​ła się nimi cie​szyć i gdy po​ja​wi​ła się na​stęp​na po​trze​ba wy​pra​wy do Al Dżanb – tym ra​zem po nowy krysz​tał na​- Strona 15 sien​ny do rusz​to​wa​nia – za​czę​ła bła​gać, by po​zwo​lo​no jej pójść, i mat​ki wresz​cie ustą​pi​ły, choć ostrze​gaw​czo krę​ci​ły przy tym gło​wa​mi. Deszcz w koń​cu ustał, lub przy​naj​mniej urzą​dził so​bie ca​ło​dnio​wą prze​- rwę, acz​kol​wiek wszyst​ko wciąż wy​da​wa​ło się Dża​li​li – idą​cej nad​mor​ską dro​gą ku cha​otycz​ne​mu, gwar​ne​mu Al Dżanb – mo​kre i zie​lo​ne. Ro​zu​mia​ła, przy​naj​mniej w teo​rii, że deszcz za​pew​ne po​ja​wi się z po​wro​tem, po czym ustą​pi i wró​ci raz jesz​cze, lecz że bę​dzie się to po​wta​rza​ło co​raz rza​dziej, mniej wię​cej w ten sam spo​sób, w jaki stop​nio​wo zro​bi się co​raz cie​plej. Na​dal jed​nak uwa​ża​ła za śmiesz​ne, że nikt nie jest w sta​nie prze​wi​dzieć, kie​- dy do​kład​nie na​sta​nie na Ha​ba​rze praw​dzi​wa Pora Lata i jaka się oka​że. Ło​- dzie, któ​re te​raz wi​dzia​ła, ry​bacz​ki w swo​ich fe​lu​kach, pły​wa​ją​ce poza bia​ły​- mi pa​sma​mi spie​nio​nych fal, wszyst​ko to za​le​ża​ło od tej nie​pew​no​ści oraz od zwy​cza​jów ła​wic bia​ło​grz​bie​tów, któ​re nad​pły​wa​ły i na po​wrót zni​ka​ły w oce​anie i któ​rych na​stęp​ny uro​dzaj moż​na było okre​ślić je​dy​nie w po​dob​nym co aurę przy​bli​że​niu. w po​rów​na​niu z Ta​bu​thal, świat na wy​brze​żu oka​zał się okrop​nie nie​prze​wi​dy​wal​ny! Tar​gi, lu​dzie, schną​ca bie​li​zna, słoń​ce, deszcz, obcy. Na​wet przy​cią​ga​ją​ce i od​py​cha​ją​ce mor​skie fale Ha​jam i Wa​lah, księ​ży​- ce Ha​ba​ry, do któ​rych oglą​da​nia Dża​li​la przy​wy​kła już daw​no, mu​sia​ły się tu​taj prze​bi​jać przez chmu​ry ni​czym ar​mat​nie kule przez ba​weł​nę. Dzi​siaj jed​nak, prze​ska​ku​jąc po​przecz​ne ostro​gi na dłu​giej, ka​mie​ni​stej pla​ży – ta tra​sa sta​no​wi​ła pod​czas od​pły​wu do​god​ny skrót do cen​trum mia​sta – za​uwa​- ży​ła coś, co zdu​mia​ło ją bar​dziej niż wszyst​ko do​tąd. Łódź, wy​cią​gnię​ta z wody da​le​ko na brzeg, dłuż​sza, bar​dziej czar​na i wy​- glą​da​ją​ca na cięż​szą od fe​lu​ki. Łódź, na któ​rej dzio​bie wzno​si​ło się coś w ro​- dza​ju szo​py bądź zgrzeb​ne​go dom​ku oraz z dźwi​giem na ru​fie tak ma​syw​- nym, iż Dża​li​la za​czę​ła się za​sta​na​wiać, czy nie prze​wró​cił​by ca​ło​ści, gdy​by sta​tek tra​fił na wodę. Mimo wszyst​ko, to nie łódź zwró​ci​ła w pierw​szej chwi​li jej uwa​gę, a pra​cu​ją​ca na po​kła​dzie po​stać. Na​wet stąd, gdy nie​zna​jo​- ma szar​pa​ła się z li​na​mi, wi​dać było, że jest w niej coś in​ne​go, za​rów​no w syl​wet​ce, jak i w spo​so​bie po​ru​sza​nia się. Zno​wu obcy? Ale nie, wy​glą​da​ła na czło​wie​ka. Była bosa, ubra​na w wy​strzę​pio​ne szor​ty i z nagą pier​sią. Praw​dę mó​wiąc, pierś mia​ła jesz​cze tak samo pła​ską jak Dża​li​la. Tak​że wzro​- stu i wie​ku mu​sia​ła być mniej wię​cej Dża​li​li. Dziew​czy​na wciąż nie przy​wy​- kła do przed​sta​wia​nia się nie​zna​jo​mym, lecz po​sta​no​wi​ła, że przy​naj​mniej po​dej​dzie i uda za​in​te​re​so​wa​nie – lub zdzi​wie​nie – tą dziw​ną ło​dzią. Strona 16 Nie​zna​jo​ma prze​rzu​ci​ła po​nad bur​tą ko​lej​ny zwój liny i wy​da​ła przy tym jęk, któ​ry do​le​ciał Dża​li​lę wraz z won​ną mor​ską bry​zą. Skó​rę mia​ła brą​zo​wą jak her​ba​ta. Gę​ste, upię​te z tyłu wło​sy zwi​sa​ły jej dłu​gim ku​cy​kiem na ple​- cy. Mia​ła sze​ro​kie ra​mio​na i ru​sza​ła się w spo​sób, któ​ry nie był do koń​ca dziw​ny, lecz nie był tak​że cał​kiem nor​mal​ny. Tro​chę jak​by mia​ła w grzbie​cie ja​kiś do​dat​ko​wy staw. Kie​dy Dża​li​la prze​sko​czy​ła ostat​nią ostro​gę i żwir za​- grze​cho​tał pod jej no​ga​mi, po​stać unio​sła wzrok i uka​za​ła swą twarz. Twarz o wiel​kim no​sie i moc​no za​ry​so​wa​nej bro​dzie, ob​li​cze dzi​wacz​nie pła​skie i sze​ro​kie. Na​wet dziec​ko le​pią​ce ludz​ką po​stać z gli​ny po​ra​dzi​ło​by so​bie le​- piej. – Przy​szłaś mi po​móc? – Moż​li​we. – Dża​li​la wzru​szy​ła ra​mio​na​mi. – Mó​wisz z za​baw​nym ak​cen​tem. Sta​ły przed sobą i mie​rzy​ły się spoj​rze​nia​mi. Nie​zna​jo​ma mia​ła sza​re oczy, rów​nież wy​glą​da​ją​ce nie​co​dzien​nie. Być może po​cho​dzi​ła spo​za pla​ne​ty. To mo​gło wie​le wy​ja​śnić. Dża​li​la sły​sza​ła, że nie​któ​rzy po​zwa​la​ją so​bie ro​bić róż​ne rze​czy z cia​łem, by móc za​miesz​kać w in​nych miej​scach. Do​my​śla​ła się, że jed​nym z ta​kich za​bie​gów jest przyj​mo​wa​nie tcho​ro​stu, cho​ciaż ni​g​dy do​tąd nie my​śla​ła o nim w ten spo​sób. i nie mo​gła so​bie wy​obra​zić świa​ta, na któ​rym ży​cie wy​ma​ga​ło​by ta​kie​go oszpe​ce​nia, ja​kie wi​dzia​ła przed sobą. – Tu​taj wszy​scy mó​wią dziw​nie – od​par​ła. – Ale ty tak​że. – Na​zy​wam się Ka​lal. a to nie jest ża​den ak​cent, tyl​ko po pro​stu mój głos. – Ka​lal spoj​rza​ła na swe za​tłusz​czo​ne ręce, być może za​sta​na​wia​jąc się, czy nie wy​trzeć jed​nej i nie po​dać jej do uści​śnię​cia, z cze​go po chwi​li zre​zy​gno​- wa​ła. – Och…? – Ty nic nie ro​zu​miesz, praw​da? – Ten szorst​ki głos. i nie​zwy​kły spo​sób, w jaki skrzy​wi​ła się przy uśmie​chu. – a co tu jest do ro​zu​mie​nia? Je​steś po pro​stu… – …męż​czy​zną. – Ka​lal pod​nio​sła z ka​mie​ni splot liny i wska​za​ła bro​dą inną, le​żą​cą obok. – Więc jak? Po​mo​żesz mi z tym czy nie? *** Po​wró​ci​ły desz​cze. Tym ra​zem roz​po​czę​ły się czymś, co na​zy​wa się „dżdżem”, po czym roz​ro​sły się do ska​li „ule​wy”. Mor​skie pły​wy się​ga​ły wy​jąt​ko​wo da​le​ko. Przy​szły bu​rze i bia​łe trza​ski bły​ska​wic. Hu​czał wi​cher Strona 17 zu​peł​nie róż​ny od ka​ma​szi​na. Mat​ki Dża​li​li ka​za​ły jej za​cho​wać cier​pli​wość, cze​kać i pa​mię​tać – „Pro​szę, Dża​li​la​lin, tym ra​zem nie za​po​mnij, nie zmar​- nuj dnia nam wszyst​kim” – o rze​czach, po któ​re po​sła​ły ją wy​ło​żo​ną nie​rów​- ny​mi pły​ta​mi dro​gą do Al Dżanb. Szła mo​zol​nie na wie​trze, ukry​ta pod pa​- ra​so​lem – jesz​cze je​den nowy i bez​u​ży​tecz​ny nad​mor​ski przed​miot, wy​wra​ca​- ją​cy się na lewą stro​nę tyle razy, że osta​tecz​nie ci​snę​ła go do mo​rza, po któ​- rym po​pły​nął ra​do​śnie, jak​by wła​śnie dla tego ży​wio​łu zo​stał za​pro​jek​to​wa​- ny. Nie​mal wszyst​kie fe​lu​ki zo​sta​ły wy​cią​gnię​te na brzeg i le​ża​ły po dru​giej stro​nie dro​gi, bez​piecz​nie ukry​te przed bi​ją​cy​mi sza​leń​czo bał​wa​na​mi. Po więk​szej ło​dzi, na​le​żą​cej do Ka​la​la, nie było jed​nak śla​du. Być może on – tak chy​ba brzmia​ło to sta​ro​żyt​ne okre​śle​nie płci, praw​da? – był te​raz gdzieś tam, gdzie chmu​ry zde​rza​ły się ze sobą, hu​cząc przy tym ni​czym gła​zy. a może po pro​stu wy​obra​zi​ła so​bie całe to spo​tka​nie? Do ha​ram​le​ku wró​ci​ła za​ska​ku​ją​co pręd​ko i przy​naj​mniej tym ra​zem do​- star​czy​ła spra​wun​ki, o ja​kie ją pro​szo​no. Wy​su​szy​ła się i za​grze​ba​ła w na​- mio​cie snów, by do​wie​dzieć się od nie​go wszyst​kie​go co tyl​ko mo​gła na te​- mat istot zwa​nych „męż​czy​zna​mi”. Po​dob​nie jak w wy​pad​ku wie​lu in​nych do​ty​czą​cych ży​cia kwe​stii w tym krę​pu​ją​cym, cie​ka​wym i trud​nym okre​sie, jesz​cze kil​ka mie​się​cy temu, na Ta​bu​thal, Dża​li​la upie​ra​ła​by się, że wie o męż​czy​znach wszyst​ko. Te​raz nie była już jed​nak taka pew​na. Ka​lal – mimo swej brzy​do​ty i dzi​wacz​ne​go, szorst​ko-pi​skli​we​go gło​su oraz nie​znacz​nie dzi​wacz​ne​go za​pa​chu – nie bar​dzo przy​po​mi​nał te dzi​kie, wil​cze isto​ty o wło​cha​tych twa​rzach, ja​kie pa​mię​ta​ła z dzie​cię​cych ba​jek, i nie wy​da​wa​ło się, że żywi szcze​gól​ne pra​gnie​nie, by krzy​kiem i prze​mo​cą za​cią​gnąć ją do swej cuch​ną​cej ja​ski​ni, ani by zbie​rać dziw​ne i nie​po​trzeb​ne przed​mio​ty, któ​- ry​mi po​tem by ją ob​da​rzył. Na​miot po​in​for​mo​wał Dża​li​lę, że daw​niej – z ta​- jem​ni​czych, zwią​za​nych z bio​lo​gią po​wo​dów, któ​rych nie uda​ło się jej do koń​ca zro​zu​mieć – we wszech​świe​cie wy​stę​po​wa​ło znacz​nie wię​cej męż​- czyzn; nie​mal tylu, ile żyło wów​czas ko​biet. Oczy​wi​ście wy​mar​li. Na​stęp​nie spraw​dzi​ła zna​cze​nie sło​wa „gwałt” – chcia​ła się prze​ko​nać, czy to na​praw​dę to, co so​bie wy​obra​ża​ła – i za​drża​ła, lecz mimo to obej​rza​ła na nie​by​wa​le szcze​gó​ło​wym ho​lo​gra​mie or​ga​ny, któ​re Ka​lal ukry​wał pod szor​ta​mi, gdy po​ma​ga​ła mu zwi​jać liny. Nie mo​gła nie ży​wić wo​bec nie​go współ​czu​cia. Ta​kie to brzyd​kie i bez​sen​sow​ne. Czyż​by przy​szedł na świat wsku​tek ja​kie​- goś wy​pad​ku? a może klą​twy? Za​czął ją mo​rzyć sen. Te​mat ją nu​żył. Ostat​- Strona 18 nią in​for​ma​cją, jaką za​pa​mię​ta​ła, było to, że Ka​lal wca​le nie jest praw​dzi​- wym męż​czy​zną, tyl​ko „chłop​cem” – isto​tą na poły ufor​mo​wa​ną; od​po​wied​- ni​kiem dziew​czy​ny – jesz​cze jed​no sta​re urziem​skie sło​wo. Wte​dy za​snę​ła i zna​la​zła się z po​wro​tem w bla​sku gwiazd, wśród krysz​ta​ło​wych drzew Ta​bu​- thal, gdzie, tań​cząc z wła​snym od​bi​ciem, za​sta​na​wia​ła się, któ​ra z nich na​śla​- du​je któ​rą. Na​stęp​ne​go dnia rano słoń​ce za​świe​ci​ło tak, jak​by ani na chwi​lę nie prze​- sta​ło. Gdy Dża​li​la wy​szła na nowo ufor​mo​wa​ne pa​tio, ob​rzu​ci​ła ja​sny dzień ta​kim sa​mym oce​nia​ją​cym spoj​rze​niem – „Czyż​byś zno​wu coś knu​ła?” – ja​- kim pa​trzy​ły na nią mat​ki, kie​dy wra​ca​ła z Al Dżanb. Słoń​ce już kil​ka razy wcze​śniej ro​bi​ło tę sztucz​kę. Naj​pierw wy​da​wa​ło się, że jest go​to​we zo​stać z nimi na sta​łe, a po​tem, jesz​cze przed obia​dem, zni​ka​ło w mo​krym mro​ku. Dzi​siaj jed​nak świe​ci​ło bez prze​rwy. Po​dob​nie na​za​jutrz. i jesz​cze w dzień po​tem. Gdy słoń​ce nie zga​sło przez ko​lej​ne pół mie​sią​ca, Dża​li​la na​bra​ła pew​no​ści, że na Ha​ba​rze na​sta​ła wresz​cie Pora Lata. *** Kwia​ty osza​la​ły, zwa​rio​wa​ły tak​że owa​dy. Wszę​dzie po​ja​wi​ły się ko​lo​ry – pul​so​wa​ły przed ocza​mi, spły​wa​ły roj​nie po kli​fach ku mo​rzu, któ​re wy​cią​- ga​ło się pła​skie i spo​koj​ne, ob​rę​bio​ne solą, ni​czym wiel​kie, wy​grze​wa​ją​ce się w słoń​cu zwie​rzę. w na​mio​cie snów pa​no​wał naj​czę​ściej chłód, a ha​ram​- lek stał się te​raz miej​scem peł​nym wy​so​kich wia​tro​ła​pów zwa​nych mal​ka​fa​- mi, mi​go​cą​cych wa​chla​rzy i stu​dzien​nych głę​bin. Gdy jed​nak wy​cho​dzi​ło się na ze​wnątrz w po​łu​dnie, poza ko​ron​ko​wy cień mu​sza​ra​by, wra​że​nie przy​po​- mi​na​ło cios otrzy​ma​ny go​rą​cą że​la​zną pa​tel​nią w gło​wę. Ho​ry​zont się cof​nął. Góry, wy​da​ły z sie​bie kil​ka ostat​nich bu​rzo​wych, mgli​stych po​mru​ków – jak​by od​chrzą​ki​wa​ły – po czym ob​ja​wi​ły się wresz​cie wy​brze​żu w peł​ni swe​- go ma​je​sta​tu i wzno​si​ły się wiel​kie swy​mi le​si​sty​mi zbo​cza​mi, po​nad któ​re wzbi​ja​ły się ska​li​ste ra​mio​na, cią​gną​ce się na​wet, gdy wzrok mę​czył się już uno​sze​niem. Wresz​cie, nad nimi, nie​bo – za​wsze o tej po​rze nie​bie​skie – błę​kit​ne jak pło​mień. Na​wet o pół​no​cy wi​dać było po​blask tego wi​ru​ją​ce​go ognia. Dża​li​la na​uczy​ła się słu​chać po​rad ma​tek i zmie​ni​ła roz​kład dnia, do​pa​so​- wu​jąc go do wład​czych wy​ma​gań nie​sły​cha​nie uciąż​li​wej po​go​dy. Je​śli wsta​- ło się wcze​śnie, wy​pi​ło dużo wody i dwu​krot​nie skło​ni​ło w kie​run​ku Al To​- man, do​pó​ki gwiaz​da wciąż była tyl​ko punk​ci​kiem na za​cho​dzie, moż​na Strona 19 było dzień za​sko​czyć – gdy rosa za​le​ga​ła jesz​cze na ka​mie​niach i ko​lum​nach, a po​wie​trze było mięk​kie i je​dwa​bi​ste ni​czym ra​mio​na wid​mo​wych ko​biet, ja​kie nie​kie​dy na​wie​dza​ły noce Dża​li​li. Po​tem nad​cho​dził czas na śnia​da​nie i pra​cę oraz pora na​uki. Anan​ke i Pavo prze​py​ty​wa​ły Dża​li​lę, by się upew​nić, że cór​ka do​cho​wu​je za​le​ceń Za​ko​nów Wie​dzy. Do po​łu​dnia jed​nak cie​nie się co​fa​ły, każ​dy naj​mniej​szy ślad wil​go​ci pa​ro​wał, a w gło​wie za​czy​na​ły bzy​- czeć roje much. Wów​czas szu​ka​ło się już tyl​ko wła​sne​go to​wa​rzy​stwa, choć na​wet i jego się nie chcia​ło. Pa​da​jąc w na​mio​cie snów, ma​rzy​ło się o mro​zie i ciem​no​ści. Raz bądź dwa – wy​łącz​nie, by do​wieść, że da się to zro​bić – Dża​li​la po​szła o tej go​dzi​nie do Al Dżanb, acz​kol​wiek oczy​wi​ście wszyst​ko było za​mknię​te, a całe mia​sto fa​lo​wa​ło i cuch​nę​ło w upa​le jak skwa​śnia​ła ga​- la​ret​ka. Do ha​ram​le​ku wró​ci​ła umo​ru​sa​na ku​rzem i prze​po​co​na, nie​mal na czwo​ra​kach, z dud​nią​cym bó​lem w gło​wie. Wie​czo​rem, gdy wła​ści​wy po​rzą​dek świa​ta po​wra​cał, kie​dy Al To​man wi​- sia​ła​by już na wscho​dzie, gdy​by nie po​łknę​ły jej góry, a żar – któ​ry nie usta​- wał ni​g​dy – był mimo wszyst​ko ła​god​niej​szy i bar​dziej zno​śny, mat​ki Dża​li​- li znów za​czy​na​ły od​czu​wać brak to​wa​rzy​stwa, głód je​dze​nia i po​trze​bę dys​- ku​sji. Wła​śnie chy​ba owe wie​czo​ry były naj​lep​szy​mi mo​men​ta​mi, ja​kie Dża​li​la za​pa​mię​ta​ła ze swe​go wcze​sne​go ży​cia na wy​brze​żu je​dy​ne​go, wiel​- kie​go oce​anu Ha​ba​ry; z tego okre​su, gdy zmie​nia​ła się z dziec​ka w oso​bę do​- ro​słą i kie​dy je​dy​nym trwa​łym ele​men​tem świa​ta wy​da​wa​ła się nie​skoń​czo​- na, fa​scy​nu​ją​ca zmia​na. Jak​że się spie​ra​ły! Lya – jej mat​ka wię​zi i naj​star​sza z ro​dzi​cie​lek, no​szą​ca siwe wło​sy roz​pusz​czo​ne ni​czym pa​ję​czy​ny, dum​na ze swe​go wie​ku – wy​ma​chi​wa​ła ra​mio​na​mi, mó​wiąc i pi​jąc, wiecz​nie spo​wi​ta kłę​ba​mi dymu. Drob​na Pavo, o ob​li​czu gład​kim jak rzeź​ba z drew​na musz​- ka​to​łow​ca, z ma​ły​mi, do​kład​ny​mi rę​ko​ma, któ​ra wie​dzia​ła wie​le, lecz rzad​ko co​kol​wiek twier​dzi​ła sta​now​czo. i Anan​ke – mat​ka krwi Dża​li​li – któ​rą spo​- śród wszyst​kich trzech dziew​czy​na da​rzy​ła od uro​dze​nia naj​głęb​szą i naj​- prost​szą mi​ło​ścią. Anan​ke, któ​ra za​wsze do​ty​ka​ła, za​nim co​kol​wiek po​wie​- dzia​ła, i któ​ra po​tra​fi​ła wszyst​ko na​pra​wić swy​mi pięk​ny​mi, smut​ny​mi ocza​- mi, jak​by do​tyk i spoj​rze​nia były o wie​le waż​niej​sze od słów. Dża​li​la rów​- nież doj​rza​ła. Do​łą​cza​ła do dys​put i spo​rów – oczy​wi​ście uczest​ni​czy​ła w nich od za​wsze, ale obec​nie krzy​wi​ła się na myśl o bez​myśl​nych bred​niach, ja​kich mat​ki mu​sia​ły wy​słu​chi​wać przed​tem. Te​raz – na​resz​cie – dys​po​no​wa​- ła wła​sny​mi praw​dzi​wy​mi, po​rząd​ny​mi, uwa​ga​mi na te​mat ży​cia, ca​ły​mi no​- Strona 20 wy​mi fi​lo​zo​fia​mi, o ja​kich na​wet nie po​my​ślał nikt na Dzie​się​ciu Ty​sią​cach i Jed​nym Świe​cie… Mat​ki naj​czę​ściej słu​cha​ły. Cza​sa​mi za​cho​wy​wa​ły się na​- wet tak, jak​by dały się mą​dro​ściom cór​ki prze​ko​nać. Na tych wie​czor​nych po​sie​dze​niach czę​sto po​ja​wia​li się go​ście. Na pła​sko​- wy​żu Ta​bu​thal go​ście przy​po​mi​na​li rzad​kie zwie​rzę​ta, któ​ry​mi się za​chwy​ca​- no, któ​re piesz​czo​no i któ​re nie​chęt​nie wy​pusz​cza​no w dal​szą dro​gę przez czar​ne, wspa​nia​łe rów​ni​ny. Tu​taj, na ni​zi​nach, gdzie lu​dzie byli nie​mal tak samo po​spo​li​ci jak żwir na pla​ży, pod​cho​dzo​no do wi​zyt swo​bod​niej. Lya wy​da​wa​ła nie​kie​dy ofi​cjal​ne za​pro​sze​nia, skie​ro​wa​ne do osób li​czą​cych się w mie​ście, lub – czę​ściej – to Pavo przy​pro​wa​dza​ła ko​goś na​po​tka​ne​go na pla​- ży, gdzie po​szu​ki​wa​ła no​wych form ży​cia. Zda​rza​ło się, że Anan​ke ci​cho su​- ge​ro​wa​ła, że chcia​ła​by „wpaść” (ko​lej​ne dla Dża​li​li nowe po​ję​cie) do nich „są​siad​ka” (tak​że). Al Dżanb jed​nak było mia​stem nie​wiel​kim i jego zna​mie​- ni​to​ści nie były wca​le tak zna​mie​ni​te; spo​ty​ka​ne przez Pavo po​dróż​nicz​ki czę​sto oka​zy​wa​ły się rów​nie nie​śmia​łe jak ona sama, pod​czas gdy sło​wo „są​- siad​ki” sta​ło się sy​no​ni​mem sło​wa „nu​dzia​ry”. Nie​mniej, Dża​li​la lu​bi​ła więk​szość spo​tkań to​wa​rzy​skich, przede wszyst​kim te, na któ​rych mo​gła przed​sta​wić z całą mocą i w peł​nej roz​cią​gło​ści roz​wi​ja​ną aku​rat przez nią uni​wer​sal​ną teo​rię ży​cia. Trze​pot la​tar​ni i dło​ni. Po​wol​ny od​dech mo​rza. Dża​li​la ja​dła na​dzie​wa​ne chleb​ki i ful me​da​mes, sku​ba​ła owo​ce, ssa​ła cy​try​ny i słod​kie nie​bie​skie rut​- ta i ma​cha​ła pal​ca​mi. Noc​ne owa​dy, po​ły​sku​ją​ce ze​bra​nym pył​kiem, pod​la​ty​- wa​ły ocię​ża​le ku la​tar​niom bądź sia​da​ły im na dło​niach. Zda​rza​ło się, że szły po​tem na brzeg, gdzie Pavo po​ka​zy​wa​ła im dziw​ne isto​ty o okrą​głych, bły​- ska​wicz​nie się za​my​ka​ją​cych pasz​czach, lub wska​zy​wa​ła sze​ro​kie, od​le​głe za​- go​ny pły​wo​wych kwia​tów otwie​ra​ją​cych się no​ca​mi, zgod​nie z ryt​mem przy​- pły​wów; srebr​ne, szkar​łat​ne lub ja​śnie​ją​ce, ich pie​rza​ste li​ście ko​ły​sa​ły się w ciem​no​ści ni​czym na​wo​łu​ją​ce ski​nie​nia​mi pal​my z wysp na baj​ko​wych mo​- rzach. Pew​nej wol​nej od go​ści nocy, gdy szły na pół​noc, zo​sta​wiw​szy za ple​ca​mi świa​tła mia​sta, a Pavo wy​peł​nia​ła srebr​ny wo​rek przy​szły​mi miesz​kań​ca​mi akwa​rium, któ​re aku​rat urzą​dza​ła – po​zor​nie dla Dża​li​li, choć w rze​czy​wi​sto​- ści dla sie​bie – ho​ry​zont na​gle za​grzmiał i trza​snął. Dziew​czy​na, wie​dzio​na no​wym od​ru​chem, zer​k​nę​ła na nie​bo, spo​dzie​wa​jąc się uj​rzeć chmu​ry prze​- sła​nia​ją​ce nad​mor​ską mgieł​kę gwiazd. Po​wie​trze wciąż jed​nak było nie​ru​cho​-