6603
Szczegóły |
Tytuł |
6603 |
Rozszerzenie: |
PDF |
Jesteś autorem/wydawcą tego dokumentu/książki i zauważyłeś że ktoś wgrał ją bez Twojej zgody? Nie życzysz sobie, aby podgląd był dostępny w naszym serwisie? Napisz na adres
[email protected] a my odpowiemy na skargę i usuniemy zabroniony dokument w ciągu 24 godzin.
6603 PDF - Pobierz:
Pobierz PDF
Zobacz podgląd pliku o nazwie 6603 PDF poniżej lub pobierz go na swoje urządzenie za darmo bez rejestracji. Możesz również pozostać na naszej stronie i czytać dokument online bez limitów.
6603 - podejrzyj 20 pierwszych stron:
str 1
Adam K. Majczak
C~ ~- w 48 godzin
INTERSOFTLAND
WARSZAWA 1993
str 2
~ Copyright by Adam K. Majczak
Wszelkie prawa zastrze�one
�adna cz�� tej pracy nie mo�e by� powielana, czy rozpowszechniana w
jakiejkolwiek formie
i w jakikolwiek spos�b, b�d� elektroniczny, b�d� mechaniczny, w��cznie z
fotokopiowaniem,
nagrywaniem na ta�my lub przy u�yciu innych system�w, bez pisemnej zgody
wydawcy.
ISBN 83-85515-33-X
~ by INTERSOFTLAND
WARSZAWA 1993 r.
Podpisano do druku w kwietniu I993 r
Druk uko�czono w maju 1493 r.
�amanie: STAND's, tel. 665-58-33
Druk i oprawa: Papcr & Tinta, Warszawa, ul. Klaudyny 32
str 3
Gor�ce podzigkowania dla Nonny,
bez pomocy i cierpliwo�ci
kt�rej niniejsza ksi��ka
nigdyby nie powsta�a.
Adam Majczak
str 4
Zastrze�one znaki towarowe i handlowe:
Turbo C, Turbo C + + , Turbo Pascal, TASM, BASM, Turbo Vision, ObjectVision,
ObjectWindows s� zastrze�onymi znakami firmy Borland International Inc.
SCO C+ + jest zastrze�onym znakiem handlowym firmy The Santa Cruz Operation.
Windows i Microsoft C jest zastrze�onymi znakami handlowym firmy Microsoft Corp
str 5
Spis tre�ci
Wprowadzenie . . 6
OD AUTORA czyli dla kogo i po co jest ta ksi��ka
Konwencja zastosowana w niniejszej ksi��ce .
Jak korzysta� z niniejszej ksi��ki . . . .
Czg�� I. Klasyczny jgzyk C . . . 9
LEKCJA 1. Co o "C" ka�dy wiedzie� powinien . 11
LEKCJA 2. G��wne menu i inne elementy IDE . . 19
LEKCJA 3. Jeszcze o IDE Turbo C+ + . . 26
LEKCJA 4. Z czego sk�ada si� program . . .
LEKCJA 5. Jakich s��w kluczowych u�ywa Turbo C+ +
LEKCJA 6 Jakie operatory stosuje Turbo C+ + .
LEKCJA 7. Jak deklarowa� zmienne. Co to jest pointer? .
LEKCJA 8. Pointery i tablice w "C'
LEKCJA 9. Jak tworzy� w programie p�tle i rozga��zienia
LEKCJA 10. Jak tworzy� i stosowa� struktury 104
LEKCJA 11. Jak pos�ugiwa� si� funkcjami . . 114
Czg�� II. OOP - Programowanie obiektowe w Turbo C+ + . . 132
LEKCJA 12. Operacje plikowe i wst�p do strumieni danych 135
LEKCJA 13. Pocz�tek programowania obiektowego - klasy i obiekty . . 147
LEKCJA 14. Manipulujemy obiektami . . . 157
LEKCJA 15. Funkcje wirtualne i polimorfizm . 168
LEKCJA 16. Jak zobaczy� obiekt . . . 181
DODATEK A. Troch� praktycznych porad 190
DODATEK B. Dla zaawansowanych i maj�cych ambitne plany . . 197
Spis literatury dodatkowej, szczeg�lnie zalecanej . . 207
B.W Kerninghan, D.M. Ritchie - "J�zyk C", WNT 1987
R. Wac�awek - "Turbo C v.2", Intersoftland 1990
J . Bielecki:
"Od C do C+ + programowanie obiektowe w j�zyku C", WNT 1990
"Turbo C dla programist�w" WKi� 1989
5
str 6
Wprowadzenie
OD AUTORA czyG dla kogo i po co jest ta ksi��ka
Szanowny Czytelniku! Wiem z w�asnego do�wiadczenia, �e przedmowy, wst�py,
zako�czenia, epilogi itp. s� cz�sto opuszczane (bo kto traci�by czas na takie
dyrdyma�y?).
Skoro jednak tu zajrza�e�, to zapewne uczyni�e� tak z co najmniej dwu powod�w:
- Po pierwsze - aby upewni� si�, czy wybra�e� odpowiedni dla siebie podr�cznik.
- Po drugie - aby uzyska� dodatkowe wskaz�wki, w jaki spos�b szybko i
skutecznie,
korzystaj�c z ksi��ki, sta� si� wprawnym programist�, pos�uguj�cym si� biegle
j�zykiem
C. Spr�buj� wi�c odpowiedzie� Ci na tak w�a�nie sformu�owane pytania.
By� mo�e dzi� w�a�nie przyszed�e� do pracy i zasta�e� na swoim komputerze
zainstalowany nowy kompilator j�zyka C. Tw�j szef chce, by Twoje programy by�y
bardziej eleganckie i profesjonalne, bardziej skuteczne. Mo�ejeste� studentem,
kt�rego za
kilka miesi�cy czeka zaliczenie lub egzamin z informatyki (o kolokwiach po
drodze nie
wspomn�). Mo�e znasz ju� BASIC i PASCAL i chcesz wiedzie� dlaczego wi�kszo��
profesjonalnych programist�w na ca�ym �wiecie od kilku lat pos�uguje si� w�a�nie
CiC++.
Z ca�� pewno�ci� zechcesz:
* Szybko zaznajomi� si� z dzia�aniem kompilatora Turbo C + + .
* Okre�li�, jakie w�asno�ci j�zyka C pozwol� Ci tworzy� programy szybsze i
bardziej
skuteczne.
B�dziesz potrzebowa� kr�tkiego, dobrego podr�cznika, kt�ry w prosty spos�b
* wyja�ni Ci zasady tworzenia program�w w j�zyku C,
* uchroni Ci� przed "odkrywaniem Ameryki", zapoznaj�c Ci� z gotowymi funkcjami,
kt�re masz do dyspozycji jako u�ytkownik Turbo C + + .
* pomo�e Ci zrozumie� angielsk� terminologi�, angielsko-j�zyczne nazwy i
komunikaty.
Kr�tko m�wi�c, potrzebna Cijest W�A�NIE TA KSI��KA: "C + + W 48 godzin!".
"C+ + W 48 godzin!" - co to oznacza?
Niniejsza ksi��ka przeznaczona jest dla czytelnik�w pragn�cych w szybki i
pcosty
spos�b opanowa� podstawy programowania w j�zyku C + + .
W trakcie lekcji, z kt�rych �adna nie powinna zaj�� Ci wi�cej ni� 60 minut,
szybko
i �atwo opanujesz podstawowe umiej�tno�ci potrzebne Ci do tworzenia w j�zyku C +
+
program�w wykonuj�cych wszystkie typowe dzia�ania, pocz�wszy od prostych
oblicze�
i manipulowania tekstami, a� do programowania obiektowego. Je�li po maksimum
godzinnej lekcji, drug� godzin� po�wi�cisz na zadania, w�asne eksperymenty i
dociekania
szczeg��w (diabe� podobno siedzi w�a�nie w szczeg�ach), a trzeci� godzin� na
dok�adne
przemy�lenie zagadnienia, to sp�dzisz nad tym kursem w�a�nie wymienione w tytule
48
godzin.
6
str 7
W ksi��ce opisano sposoby rozwi�zania wszystkich podstawowych i typowych zada�.
Opracowane w prosty i przyst�pny spos�b lekcje pozwol� Ci uzyska� potrzebne
umiej�tno�ci bez potrzeby d�ugich i uci��liwych �wicze� a tak�e bez konieczno�ci
studiowania dokumentacji.
Konwencja zastosowana w niniejszej ksi��ce
Ksi��ka sk�ada si� z 16 lekcji. Ka�da zawarta w niniejszej ksi��ce lekcja
zawiera
dok�adn� instrukcj�, jak zredagowa�, skompilowa� i wykona� okre�lone programy
przyk�adowe ilustruj�ce r�ne w�asno�ci j�zyka C. Instrukcja jest opracowana
metod�
KROK po KROKU, czyli STEP-by-STEP. W ko�cowej cz�ci lekcji znajdziesz kilka
zada� do samodzielnego wykonania, kt�re powinny pom�c Ci nabra� wprawy w tworze-
niu program�w w j�zyku C.
Aby u�atwi� Ci orientacj�, zastosowano nast�puj�ce oznaczenia, sygnalizuj�ce w
tre�ci
ksi��ki niekt�re specyficzne fragmenty tekstu:
- Wprowadzenie i wyja�nienie,
- S�owniczek, czyli wyja�nienie poj�� i termin�w,
- Program przyk�adowy ilustruj�cy dany mechanizm, wraz z komen-
tarzem,
- Zadanie/a do samodzielnego wykonania.
- typowe b��dy i k�opotliwe sytuacje - komentarz i rady
- Praktyczne rady, m.in. jak zrobi� to samo szybciej;
str 8
Dodatkowo, niekt�re fragmenty tekstu wyr�niono przy pomocy innego kszta�tu
czcionek:
Komunikaty na ekranie Tekst pojawiaj�cy si� na ekranie b�dzie podawany w
oryginal-
nym brzmieniu angielskim a w nawiasie obok znajdziesz
thimaczenie.
Abort, Retry, Fail? (Zrezygnowa�, Jeszcze raz, Awaria ?).
Klawisze Kombinacje klawiszy s�u��ce do wyboru opcji lub rozkazu
z menu b�d� z okienka dialogowego uj�to w nawiasy kwad-
ratowe.
[Ctrl]-[Alt]-[Del).
Jak korzysta� z niniejszej ksi��ki
Autor radzi Ci przerabia� lekcje kolejno i w ca�o�ci, a� do uzyskania bieg�o�ci
i swobody
w poshxgiwaniu si� j�zykiem C + + . Je�li niekt�re zagadnienia s� Ci ju� znane,
mo�esz
oczywi�cie pomin�� kilka pocz�tkowy�h lekcji. Jakkolwiek post�pisz, zwr�� uwag�
na
DODATEK A, gdzie znajdziesz instrukcj�, jak zainstalowa� kompilator Turbo C + +
na
Twoim komputerze i odpowiedzi na najbardziej typowe pytania.
Je�li zechcesz wiedzie� wi�cej...
Je�li zechcesz wiedzie� wi�cej (mam nadziej�, �e ta ksi��ka stanie si� dla
Ciebie
pocz�tkiem wielkiej przygody z j�zykiem C) mo�esz si�gn�� do podr�cznik�w
podanych
w spisie literatury. Je�li jeste� "starym" u�ytkownikiem PC, to wymienione tam
nazwiska
Petera Nortona, Denisa Ritchie czy Jana Bieleckiego nie s� Ci zapewne ju�
ca�kiem obce.
str 9
Czg�� I.
Klasyczny jgzyk C
str 10
str 11
Lekcja 1
Co o C ka�dy wiedzie� powinien
W trakcie tej lekcji poznasz sposoby rozwi�zania typowych problem�w
wyst�puj�cych przy
uruchomieniu Turbo C+ ~- .
J�zyk C jest uniwersalnym, nowoczesnym j�zykiem programowania opracowanym
przez Denisa M. Ritchie i Kena Thompsona dla systemu operacyjnego UNIX kom-
puter�w PDP 11 Grmy Digital Equipment Corp. (USA). Za oficjalnego ojcaj�zyka C+
+
uwa�any jest Bjarne Stroustrup a za dat� urodzin i nadania nazwy czyli "chrztu"
C + +
uznaje si� rok 1983. Wieloletnie ograniczenia COCOMu w dost�pie do nowoczesnej
technolog� sprawi�y m. in., �e popularno�� UNIXa i C jest w Polsce do
dzi�
nieproporcjonalnie ma�a, a Basica, Pascala i DOSa nieproporcjonalnie du�a. Ale
chyba
ju� pora zacz�� odrabia� te straty.
Ju� widz� Twoj� min�, Czytelniku i s�ysz� oburzenie (A co mnie obchodzi
historia
"komputerologii" i koligacyjki!). Ot� obchodzi, bo wynikaj� z niej pewne
"grzechy
pierworodne" j�zyka C, a dla Ciebie, szanowny Czytelniku - pewne wnioski
praktyczne.
Grzech Pierwszy:
* Kompilatorj�zyka Cjest standardowym wyposa�eniem systemu operacyjnego UNIX.
Skutki praktyczne:
Ka�dy PC jest w momenc;ie zakupu (co cz�sto wchodzi w cen� zakupu komputera)
wyposa�any w system operacyjny DOS - np. MS DOS 3.30 lub MS DOS 5.0.
Standardowo w zestaw systemu MS DOS wchodzi interpreter j�zyka BASIC (BASICA,
GWBASIC, Quick Basic itp.). Mo�esz wi�c by� pewien, �e je�li jest DOS, to musi
by�
i BASIC. Podobnie rzecz ma si� z C. Je�li jest na komputerze system UNIX/XENIX
(za
wyj�tkiem najubo�szych wersji systemu XENIX pozbawionych kompilatora C), to masz
tam do dyspozycji kompilator C, za to BASICA prawie na pewno tam nie ma.
Grzech drugi:
* J�zyk C powsta� jeszcze zanim wymy�lono PC, DOS, GUI (Graficzny Interfejs
U�ytkownika), Windows i inne tym podobne.
Skutki praktyczne:
I. W za�o�eniach tw�rc�w j�zyk C mia� by� szybki (i jest) i zajmowa� ma�o
miejsca
w pami�ci (bo �wczesne komputery mia�y jej bardzo ma�o!). Zawiera wi�c r�ne,
niezrozumia�e dla nas z dzisiejszego punktu widzenia skr�ty. Np. to co w Pascalu
czy
Basicu wygl�da zrozumiale:
i: = i + 1; (Pascal)
11
str 12
10 I = I + 1 lub inaczej N EXT I (Basic)
to w j�zyku C wygl�da dziwacznie:
i + + ; albo jeszeze dziwniej + + i;
Tym niemniej zwr�� uwag�, �e w Pascalu zajmuje to 7 znak�w, w Basicu - 8 znak�w
(spacja to te� znak!), a w C tylko 4.
Inny przyk�ad:
X = X + 5 (Basic, 5 znak�w),
X: = X + 5 (Pascal, 6 znak�w),
X + = 5 (C + + , tylko 4 znaki).
Z takiej w�a�nie filozofii wynika i sama nazwa - najkr�tsza z mo�liwych. Je�li
bowiem
i + + mia�o znaczy� mniej wi�cej tyle samo co NEXT I (nast�pne I) to C + +
znaczy mniej
wi�cej tyle samo co "NAST�PNA WERSJA C".
II. Jak zapewne wiesz, nie ma nic za darmo. W j�zyku C, podobnie jak w
samochodzie
wy�cigowym formu�y I, za szybko�� i skuteczno�� p�aci si� komfortem u�ytkownika.
Konstrukcje stosowane w j�zyku C s� bardziej dostosowane do wygody komputera,
ni�
do wygody programisty. Co to oznacza w praktyce przekonasz si� w trakcie
opracowywa-
nia program�w.
Grzech Trzeci (i chyba najci�szy):
* Jest najlepszy. Ostro�niej - jest najch�tniej stosowanym narz�dziem
profesjonalnych
programist�w.
Najpierw uzasadnienie. Aby nie wdawa� si� w rozwa�ania "O wy�szo�ci �wi�t
Wielkiej
Nocy nad �wi�tami Bo�ego Narodzenia" (przepraszam profesora J. T.
Stanis�awskiego za
nieautoryzowane zapo�yczenie) przytocz� jako argument tylko jeden fakt. Od kilku
ju�
lat na ca�ym �wiecie najwi�cej program�w pisanych jest w�a�nie w j�zyku C.
Skutki praktyczne:
Nauczywszy si� j�zyka C mo�esz nie ba� si� ani systemu UNIX/XENIX, ani
komputer�w RISC i stacji roboczych, ani du�ych komputer�w klasy mainframe. J�zyk
C dos�u�y� si� bowiem ogromnej ilo�ci tzw. implementacji czyli swoich
odmian,
przeznaczonych dla r�nych komputer�w i dla r�nych system�w
operacyjnych.
Z Grzechu Trzeciego (cho� nie tylko) wynika tak�e po�rednio Grzech Czwarty.
J�zyka C Grzech Czwarty - ANSI C, C, C + + , czy Turbo C, czyli ma�a wie�a
BABEL.
Nie jestem pewien, czy "wie�a BABEL" jest okre�leniem trafniejszym ni� "kamie�
filozoficzny", b�d� "perpetuum mobile". To co w ci�gu ostatnich lat sta�o si�
zj�zykiem
C ma co� wsp�lnego z ka�dym z tych utopijnych symboli. A w du�ym uproszczeniu
by�o
to tak.
Podobnie, jak mechanikom od zarania dziej�w marzy�o si� perpetuum mobile, tak
informatykom zawsze marzy�o si� stworzenie jednego SUPER-UNIWERSALNEGO
j�zyka programowania. Takiego, kt�ry My�by zupe�nie niezale�ny od sprz�tu tzn.,
aby
program napisany w takim j�zyku m�g� by� przeniesiony BEZ �ADNYCH ZMIAN na
dowolny komputer I DZIA�A�. Do takiej roli pretendowa�y kolejno FORTRAN, Algol
a potem przy�z�a pora i na C. Gdyby informatycy nie okazali si� zbyt zach�anni,
mo�e co�
by z tego wysz�o. Ale, jak to w �yciu, programi�ci (podobnie jak �ona rybaka z
bajki
O rybaku i z�otej rybce) chcieli wszystkiego naraz:
l2
str 13
* �eby program da� si� przenie�� na komputer innego typu i dzia�a�,
* �eby dzia�a� szybko i optymalnie wykorzystywa� sprz�t,
* �eby umia� wszystko, co w informatyce tylko wymy�lono (tj. i grafika i obiekty
i rekordy i obs�uga peryferii i...). I sta�o si�. W pomy�lanym jako
uniwersalny j�zyku
zacz�y powstawa� odmiany, dialekty, mutacje, wersje itp. itd.
Je�li C nie jest Twoim pierwszym j�zykiem, to z pewno�ci� zauwa�y�e�
Czytelniku, �e
pomi�dzy GW Basic a Quick Basic s� pewne drobne r�nice. Podobnie Turbo Pascal
6.0
troch� r�ni si� od Turbo Pascala 5.0. Mimo to przyk�ad poni�ej pewnie Ci�
troch�
zaskoczy. Dla zilustrowania skali problemu przedstawiam poni�ej dwie wersje TEGO
SAMEGO PROGRAMU napisanego w dwu r�nych wersjach TEGO SAMEGO
J�ZYKA C. Program pierwszy (1) pochodzi z ksi��ki [2] Kerninghana i Ritchiego
"J�zyk
C" natomiast drugi (2) z artyku�u "Nowe metody programowania obiektowego..."
[10].
Obydwa programy robi� dok�adnie to samo. Maj� za zadanie wypisa� na ekranie
napis
"HELLO WORLD" (czyli "cze�� �wiecie!").
Program ( 1 )
main()
printf("HELLO WORLD\n");
Program (2)
/*UWAGA: Turbo C+ + tego "nie strawi!" nie ma OI/oi.H !*/
~include < OI/oi.H >
void main (int argc, char **argv)
OI connection *conp;
OI app~window *wp;
OI static text *tp;
if(conp=OI init( &argc, argv, "Test")) {
wp=oi create app~window( "main",200,100,"Main");
wp->set layout( OI layout row );
tp = oicreatestatictext( "text", HELLO WORLD );
tp- > layout associated object( wp,l ,1,OI ACTIVE );
wp->set associated object( wp->root(), OI~DEF~LOC,
OI DEF LOC, OI ACTIVE );
OI begin interaction();
oi fini();
C� za uderzaj�ce podobie�stwo, prawda? Ale �arty na bok. Je�li zaistniejejaki�
problem,
to zawsze mamy co najmniej trzy wyj�cia. Mo�emy:
1. Udawa�, �e go nie ma.
Tak post�puje wielu autor�w podr�cznik�w na temat C.
2. Krzycze�, �e nam si� to nie podoba, bo to BEEE.
Mamy pe�ne prawo obrazi� si� i wr�ci� do Basica.
13
str 14
3. Spr�bowa� porusza� si� w tym g�szczu.
Wyj�cie trzecie ma jedn� wad� - jest najtrudniejsze, ale i efekty takiego wyboru
s�
najbardziej obiecuj�ce.
Skoro wybra�e� wyj�cie trzecie, spr�bujmy zrobi� pierwszy krok w tej "d�ungli".
Wyja�nijmy kilka nazw, poj�� i zasad gry obowi�zuj�cych w tym obszarze.
W businesie komputerowym, jak i wsz�dzie gdzie indziej chodzi o pieni�dze.
Dop�ki
pieni�dzmi p�aci si� za sprz�t (czyli po angielsku "HARDWARE") - wszystko jest
oczywiste. Ale w komputerach stosunkowo ma�o warta jest mied�, stal, plastik,
a nieproporcjonalnie du�o - MY�L TECHNICZNA. Ta my�l nazywa si� r�nie
- SOFTWARE, KNOW HOW, bardziej swojsko - licencja, patent, wynalazek, czy
w�asno�� intelektualna. Finansowo-prawn� form� ochrony s� patenty, prawa
autorskie,
znaki handlowe i towarowe. Wykaz zastrze�onych znak�w i nazw towarowych i hand-
lowych, na kt�re si� powo�uj�, wypisa�em na pocz�tku ksi��ki. Z lektury takiego
spisu
wynika np. kto liczy si� w danej bran�y i o czym b�dzie ksi��ka. By� mo�e nie
zwr�ci�e� na
to uwagi, wi�c przytocz� niekt�re nazwy wraz z kr�tkim wyja�nieniem jeszcze raz.
SCO C + +
Kompilator j�zyka C wzbogacony o mo�liwo�ci programowania obiektowego, prze-
znaczony dla systemu UNIX. Producent: The Santa Cruz Operation.
ANSI C
Standardj�zyka C opracowany w Ameryka�skim Narodowym Instytucie Standard�w (w
skr�cie ANSI). To ten od ANSI.SYS, poznajesz?
Microsoft C
Kompilator j�zyka C dla komputer�w PC opracowany przez firm� Microsoft Corp.,
nazywany czasem w skr�cie MS C.
Borland Turbo C
Popularny kompilator j�zyka C dla PC pracuj�cych w systemie DOS. Szczeg�lnie
popularna w Polsce jest wersja Turbo C 2.0.
Borland Turbo C + +
Kompilator j�zyka C firmy Borland Int. wzbogacony o mo�liwo�ci programowania
obiektowego.
Jak pewnie zauwa�y�e�, tak si� jako� przyj�o, �e C+ + oznacza te wersje kom-
pilator�w, kt�re posiadaj� mo�liwo�ci programowania obiektowego. Nie jest to
jedyna
r�nica. C + + wyposa�ony jest w mo�liwo�� nadawania nowych znacze� operatorom
i funkcjom (ang. overloading), co umo�liwia rozbudow� istniej�cych starszych
pro-
gram�w pisanych w "zwyk�ym" C. C+ + by� pocz�tkowo nazywany "C z klasami".
Dla ujednolicenia j�zyka C decyduj�ce znaczenie ma istnienie standardu ANSI C,
z kt�rym zar�wno Borland Turbo C + + , jak i Microsoft C s� w bardzo du�ym
stopniu
godne (po wybraniu odpowiedniej opcji programu konfiguruj�cego mo�na uzyska� 100
/o zgodno�ci ze standardem ANSI C). Bjarne Stroustrup i ANSI w 1990 roku
wprowadzili standard ANSI C + + 2.1 z kt�rym zgodne s� najnowsze wersje Turbo
C + + 3.0 oraz Microsoft C + + 7. Poniewa� jednak ta ksi��ka ma w za�o�eniu
autora
pretendowa� raczej do roli "elementarza C+ + " ni� "encykloped� C+ + ",
ogranicz� si�
tu tylko do zasygnalizowania tego zagadnienia bardziej dociekliwym Czytelnikom.
W niniejszej ksi��ce zajmiemy si� kompilatorem Borland Turbo C + + w jego
wresji
podstawowej 1.0, jest to bowiem najpopularniejszy (obok starszej wersji Borland
Turbo
14
str 15
C 1.5/2.0) w Polsce kompilatorj�zyka C przeznaczony dla komputer�w IBM PC. Nie
bez
znaczenia dla tej decyzji by� tak�e fakt, �e Turbo C i Turbo C+ + bez konflikt�w
wsp�pracuj� z pakietami:
* Turbo Pascal 6.0;
* Turbo Assembler 2.0;
* Turbo Debugger;
* Turbo Profiler, Turbo Vision, ObjectVision i in. produktami ze stajni Borlanda
popularnymi w�r�d polskich programist�w.
Je�li Tw�j szef wybra� Microsoft C/C + + , nie martw si�. Po dokonaniu
kosmetycznych
zmian, wszystkie programy dadz� si� uruchomi�. I jeszcze jeden czynnik, kt�ry
mo�e sta�
si� Twoim, czytelniku atutem. Je�li znasz ju� Turbo Pascal firmy Borland Int. to
zwr��
uwag�, �e wiele funkcji zaimplementowanych w Turbo Pascal 5.5-7.0 ma swoje
odpowiedniki w Turbo C + + . Odpowiedniki te zwykle dzia�aj� dok�adnie tak samo,
a r�ni� si� najcz�ciej nieznacznie pisowni� nazwy funkcji. Wynika to z
"lenistwa".
Firmie Borland Int. nie chcia�o si� wymy�la� od nowa tego, coju� sprawdzi�o si�
wcze�niej
i do czego przyzwyczaili si� klienci! I odwrotnie. Poznawszy Turbo C+ + z
�atwo�ci�
zauwa�ysz te same funkcje w Turbo Pascalu.
A teraz do roboty. Zaczynamy
Jak korzysta� z Turbo C~- ~-
UWAGA:
Z A N I M rozpoczniesz prac� z dyskietk� do��czon� do niniejszej ksi��ki
radzimy Ci
przy pomocy rozkazu DISKCOPY, np. DISKCOPY A: A: lub DISKCOPY B: B:
SPORZ�DZI� ZAPASOW� KOPI� DYSKIETKI.
Unikniesz dzi�ki temu by� mo�e wielu k�opot�w, kt�rych mo�e Ci narobi� np.
przypadkowy wirus. Dyskietka jest Typu DSDD -- o pojemno�ci 360 KB.
URUCHOMIENIE TURBO C+ + .
Aby uruchomi� Turbo C+ + powiniene� w linii rozkazu po DOS'owskim znaku
zach�ty (zwykle C > lub C:\ > ) wyda� polecenie:
TC
i nacisn�� [Enter].
Je�li Tw�j komputer odpowiedzia� na to:
Bad command or file name
to:
* na Twoim komputerze nie ma Turbo C + + ;
ROZWI�ZANIE: Zainstaluj Turbo C+ + (patrz DODATEK).
* w pliku AUTOEXEC.BAT nie ma �cie�ki dost�pu do katalogu, w kt�rym za-
instalowany jest Turbo C + + .
15
str 16
ROZWI�ZANIE:
1. Zmieni� bie��cy katalog (i ewentualnie dysk) na odpowiedni, np.:
D: [Enter]
CD D:\TC\BIN[Enter].
Albo
2. Ustawi� �cie�k� dost�pu przy pomocy rozkazu:
PATH C:\TC\ B I N
(lub D:\TC\BINstosownie do rozmieszczenia plik�w na Twoim komputerze; najlepiej
zasi�gnij rady lokalnego eksperta).
NIE CHCE USTAWI� �CIE�KI? Musisz pozby� si� "na chwil�"
programu NC. Naci�nij [F 10] - Quit i potwierd� przez [Y) lub
[Enter]. Po
ustawieniu �cie�ek mo�esz powt�rnie uruchomi� NC.
Albo
3. Doda� do pliku AUTOEXEC.BAT dodatkow� �cie�k�. Jest to wyj�cie najlepsze. Na
ko�cu linii ustawiaj�cej �cie�ki - np.:
PATH C:\; C:\DOS; C:\NC;
dodaj �cie�k� do Turbo C + + , np. :
PATH C:\; C:\DOS; C:\NC; D:\TC\BIN;
Za�atwi to problem "raz na zawsze". Po uruchomieniu komputera �cie�ka b�dzie
odt�d
zawsze ustawiana automatycznie.
Je�li wybra�e� wariant trzeci, wykonaj prze�adowanie systemu [Ctrl]-[Alt]-[Del].
Teraz mo�esz wyda� rozkaz
TC [Enter)
Mam nadziej�, �e tym razem si� uda�o. I oto jeste�my w IDE Turbo C+ + . Je�li
nie
jeste� jedynym u�ytkownikiem Turbo C + + , na ekranie rozwinie si� ca�a kaskada
okienek roboczych. Skonsultuj z w�a�cicielem, kt�re z nich mo�na pozamyka� a
kt�re
pliki mo�na skasowa� lub przenie�� na dyskietk�. Pami�taj primo non nocere -
przede
wszystkim nie szkodzi�!
IDE = Integrated Development Environment, czyli Zintegrowane
�rodowisko Uruchomieniowe. Bardziej prozaicznie - po��czony EDY-
TOR i KOMPILATOR. Zapewne znasz ju� co� podobnego z Pascala lub
Quick Basica. Od dzi� b�dzie to Twoje �rodowisko pracy, w kt�rym
b�dziesz pisa�, uruchamia� i modyfikowa� swoje programy.
16
str 17
DISK FULL! Co robi�, je�li przy pr�bie uruchomienia Turbo C + +
odpowiedzia� Ci:
Disk fulll Not enough swap space.
Program TC.EXE jest bardzo d�ugi. Je�li wydasz rozkaz DIR TC.EXE uzyskasz
odpowied�, jak poni�ej:
Volume in drive E has no label
Volume Serial Number is 3F22-OFEB
Directory of E:\TC\BIN
TC EXE 87648005-04-90 1:OOa
1 file(s) 876480 bytes
1658880 bytes free
Poniewa� plik TC.EXE nie mie�ci si� w 640 K pami�ci musi dokonywa� tzw.
SWAPOWANIA i tworzy na dysku dodatkowy plik tymczasowy (ang. swap file). Na
dysku roboczym Turbo C+ + musi pozosta� najmniej 300 KB wolnego miejsca. Je�li
mo�esz, pozostaw na tym dysku nie mniej ni� 1 MB wolnego miejsca. U�atwi to
i przyspieszy prac�.
Tworzony tymczasowo plik roboczy wygl�da tak:
Volume in drive D has no label
Directory of D:\SIERRA
TCOOOA SWP 26214412-13-92 5:42p (13-XII to dzi�l)
1 file(s) 262144 bytes
696320 bytes free
UWAGA:
Turbo C + + b�dzie pr�bowa� tworzy� plik tymczasowy zawsze w bie��cym katalogu,
tzn. tym, z kt�rego wyda�e� rozkaz
TC
Wnioski praktyczne:
* Lepiej nie uruchamia� Turbo C+ + siedz�c na dyskietce, poniewa� mo�e mu tam
zabrakn�� miejsca na plik tymczasowy.
* Dla u�ytkownik�w Novella: Uruchamiajcie TC tylko we w�asnych katalogach - do
innych mo�ecie nie mie� praw zapisu.
Plik TCOOOA.SWP jest tworzony tylko podczas sesji z Turbo C++ i usuwany
natychmiast po jej zako�czeniu. Mo�esz go zobaczy� tylko wychodz�c "na chwil�"
do
systemu DOS przy pomocy rozkazu DOS Shell (menu File).
17
str 18
SWAP - Zamiana. Je�li wszystkie dane, potrzebne do pracy
programu
nie mieszcz� si� jednocze�nie w pami�ci operacyjnej komputera,
to
program - "w�a�ciciel", lub system operacyjny mo�e dokona�
tzw.
SWAPOWANIA. Polega to na usuni�ciu z pami�ci operacyjnej i
zapisa-
niu na dysk zb�dnej w tym momencie cz�ci danych, a na ich
miejsce
wpisaniu odczytanej z dysku innej cz�ci danych, zwykle
takich, kt�re s�
programowi (systemowi) pilnie potrzebne do pracy w�a�nie
teraz.
1. I Sprawd� ile bajt�w ma plik TC.EXE w tej wersji Turbo C +
+ , kt�rej
u�ywasz.
1.2. Pos�uguj�c si� rozkazem DOS Shell z menu File sprawd�
gdzie
znajduje si� ijakiejjest wielko�ci plik tymczasowy Twojego
TC.EXE.
Ile masz wolnego miejsca na dysku?
18
str 19
Lekcja 2
G��wne menu i inne elementy IDE
Wtrakcie tej lekcji dowiesz si�jak porusza� si� w zintegrowanym �rodowisku (IDE)
Turbo
C-H + .
Najwa�niejsz� rzecz� w �rodowisku IDE jest G��WNE MENU (ang.
MENU BAR), czyli pasek, kt�ry widzisz w g�rnej cz�ci ekranu. Dzia�a
to podobnie, jak g��wne menu w programie Norton Commander
(dost�pne tam przez klawisz [F9]).
KR�TKI PRZEGL�D G��WNEGO MENU
Przyci�nij klawisz [F10].
G��wne menu sta�o si� aktywne. Teraz przy pomocy klawiszy kursora (ze
strza�kami
[ < -], [- > ]) mo�esz porusza� si� po menu i wybra� t� grup� polece�, kt�ra
jest Ci
potrzebna. A oto nazwy poszczeg�lnych grup:
GRUPY POLECE� - NAZWY POSZCZEG�LNYCH "ROZWIJA-
NYCH" MENU.
Bez nazwy (menu systemowe).
FILE Operacje na plikach.
EDIT Edycja plik�w z tekstami �r�d�owymi program�w.
SEARCH Przeszukiwanie.
RUN Uruchomienie programu.
COMPILE Kompilacja programu.
DEBUG Odpluskwianie, czyli wyszukiwanie b��d�w w programie.
PROJECT Tworzenie du�ych, wielomodu�owych program�w.
OPTIONS Opcje, warianty IDE i kompilatora.
WINDOW Okna (te na ekranie).
HELP Pomoc, niestety po angielsku.
ROZWIJAMY MENU
Z takiego kr�cenia si� w k�ko po pasku (a propos, czy zauwa�y�e�, �e pasek
pod�wietlenia mo�e by� "przewijany w k�ko"?) jeszcze niewiele wynika. Robimy
wi�c
nast�pny krok.
19
str 20
Wska� w menu g��wnym nazw� "FILE" i naci�nij [Enter].
Rozwin�o si� menu File zawieraj�ce list� rozkaz�w dotycz�cych operacji na
plikach. Po
tym menu te� mo�esz si� porusza� przy pomocy klawiszy kursora ze strza�kami
g�r� lub
w d�. Masz do wyboru dwie grupy rozkaz�w rozdzielone poziom� lini�:
OPEN - Otw�rz istniej�cy ju� plik z programem (np. w celu
dopisania czego� nowego) lub nowy plik.
NEW - Utw�rz nowy plik (zaczynamy tworzy� nowy pro-
gram).
~' SAVE - Zapisz bie��cy program na dysk. Pami�taj: Pliki
z dysku nie znikaj� po wy��czeniu komputera.
Zawsze
lepiej mie� o jedn� kopi� za du�o ni� o jedn� za
ma�o.
oraz
PRINT - Wydrukuj program.
GET INFO - Wy�wietl informacie o stanie IDE.
DOS SHELL - Wyj�cie "na chwil�" do systemu DOS z mo�liwo�ci�
powrotu do IDE przez rozkaz EXIT.
QUIT - Wyj�cie z IDE Turbo C+ + i powr�t do DOSa.
Inaczej - KONIEC PRACY.
Skoro ju� wiemy jak rozpocz�� prac� nad nowym programem, zacznijmy przygotowa-
nie do uruchomienia naszego pierwszego programu.
Wybierz z menu File rozkaz OPEN... (otw�rz plik). Poniewa� rozkaz taki jest
niejednoznaczny, wymaga przed wykonaniem podania dodatkowych informacji. Gdyby
Tw�j komputer m�wi�, zapyta�by w tym momencie "kt�ry plik mam otworzy�?". Na
razie
niestety nie m�wi, a pytanie zada� musi, b�dzie wi�c prowadzi� dialog z Tob�
przy pomocy
tzw. OKIENEK DIALOGOWYCH. Je�li wybra�e� z menu rozkaz OPEN i nacisn��e�
[Enter], to masz w�a�nie na ekranie takie okienko dialogowe. Okienko sk�ada si�
z kilku
charakterystycznych element�w:
OKIENKO TEKSTOWE - (ang. Text Box lub Input Box) w kt�rym mo�esz
pisa� (klawisz Back Space [ < -] pozwoli Ci skaso-
wa� wprowadzony tekst, je�li si� rozmy�lisz).
Okienko to zawiera tekst "*.C".
OKIENKO Z LIST� - (ang. List Box) zawiera list� plik�w, z kt�rej
mo�esz wybra� plik z programem.
KLAWISZE OPCJI/POLECE� - (ang. Command Button) kiedy ju� dokonasz
wyboru, to mo�esz wskazuj�c taki klawisz np.
potwierdzi� [OK], zrezygnowa� [Cancel], otwo-
rzy� plik [Open] itp.
Pomi�dzy elementami okienka dialogowego mo�esz porusza� si� przy pomocy
klawiszy
kursora i klawisza [Tab] lub kombinacji klawiszy [Shift]-[Tab] (spr�buj!).
Wi�cej o okienkach i menu dowiesz si� z nast�pnych lekcji, a na razie wr��my do
naszego
podstawowego zadania - tworzenia pierwszego programu.
Zanim zaczniemy tworzy� program w�� do kieszeni nap�du A: dyskietk� do��czon�
do
niniejszej ksi��ki. Powinna ona sta� si� Twoj� dyskietk� robocz� i pomocnicz�
zarazem
na okres tego kursu.
20
str 21
Wpisz do okienka tekstowego nazw� A:\PIERWSZY. Rozszerzeniem mo�esz si� nie
przejmowa� - zostanie nadane automatycznie. Plik roboczy z Twoim programem
zostanie utworzony na dyskietce w nap�dzie A:.
Wska� klawisz [Open) w okienku dialogowym i naci�nij [Enter] na klawiaturze.
UWAGA!
Dop�ki manipulujesz okienkiem tekstowym i okienkiem z list� klawisz polecenia
[Open]
jest wyr�niony (pod�wietlony) i traktowany jako tzw. OPCJA DOMY�LNA (ang.
default). W tym stadium aby wybra� [Open] WYSTARCZY NACISN�� [Enter].
Wr�cili�my do IDE. zmieni�o si� tyle, �e w nag��wku okna edytora zamiast napisu
"NONAMEOO.C" (ang. no mame - bez nazwy) jest teraz nazwa Twojego programu
- PIERWSZY.C. Kursor miga w lewym g�rnym rogu okna edytora. Mo�emy zaczyna�.
WPISUJENIY PROGRAM PIERWSZY.C
Wpisz nast�puj�cy tekst programu:
#include < stdio.h >
main()
printf("Autor: ... ... .."); /'tu wpisz imie Twojel"/
printf("TO JA, TWOJ PROGRAM - PIERWSZY.C");
printf("...ahoj III");
I ju�. Jak widzisz nie jest to a� takie straszne. Gdyby nie to, �e zamiast
znajomego
PRINT"TO JA...", albo writeln('..'); jest printf("...")" by�oby prawie ca�kiem
zro-
zumia�e. Ale najpierw sprawdzimy czy program dzia�a. Tam, gdzie s� kropki wpisz
Twoje
imi� - np. Ewa, Marian, Marcin. Pami�taj o postawieniu na ko�cu znak�w
cudzys�owu
("), zamkni�ciu nawiasu i �redniku (;) na ko�cu linii.
Naci�nij kombinacj� klawiszy [Alt)-[R). Jest to inny, ni� opisano poprzednio
spos�b
dost�pu do menu. Kombinacja klawiszy [Alt)-[Litera] powoduje uaktywnienie tego
menu,
kt�rego nazwa zaczyna si� na podan� liter�. Przy takiej konwencji litera nie
musi by�
zawsze pierwsz� liter� nazwy opcji. Mo�e to by� tak�e litera wyr�niona w nazwie
przez
podkre�lenie lub wy�wietlenie np. w innym kolorze. I tak:
[Alt]-[F]menu File;
[Alt)-[C]menu Compile;
[Alt)-[W]menu Window itd., itd..
Kombinacja [Alt]-[R) wybiera wi�c menu RUN (uruchomienie programu). Menu Run
daje Ci do wyboru nast�puj�ce polecenia:
21
str 22
RUN - Uruchomienie programu.
PROGRAM RESET - Wyzerowanie zmiennych programu.
GO TO CURSOR - Wykonanie programu do miejsca
wskazanego kursorem w tek�cie.
TRACE INTO - Uruchom �ledzenie programu.
STEP OVER - Sledzenie programu z mo�liwo�ci�
pomini�cia funkcji.
ARGUMENTS - Uruchom program z zadanymi ar-
gumentami.
Wybierz "RUN". Je�li nie zrobi�e� �adnego b��du, program powinien si�
skompilowa�
z komentarzem "Success" i wykona� (kompilacja zako�czona sukcesem; napis mignie
tak
szybko, �e mo�esz tego nie zauwa�y�). Je�li chcesz spokojnie obejrze� wyniki
dzia�ania
swojego programu powiniene� wykona� nast�puj�ce czynno�ci:
1. Rozwi� menu Window naciskaj�c klawisze [Alt]-[W].
2. Wybierz z menu rozkaz User screen (ekran u�ytkownika). Mo�esz wykona� to samo
bez rozwijania menu naciskaj�c kombinacj� klawiszy [Alt]-[F5).
3. Po przejrzeniu wydruku naci�nij [Enter]. Wr�cisz do okna edytora.
Je�li zrobi�e� b��dy - kompilacja si� nie uda i program nie zostanie wykonany,
w okienku natomiast pojawi si� napis "Errors" (czyli "B��dy"). Je�li tak si�
sta�o naci�nij
[Enter] dwukrotnie. Popraw ewentualne niezgodno�ci i spr�buj jeszcze raz.
Z rachunku prawdopodobie�stwa i z kilkuletniego do�wiadczenia autora wynika, �e
b��d�w zwykle bywa nie wi�cej ni� dwa. Najcz�ciej jest to brak lub przek�amanie
kt�rej�
litery (w s�owie main lub printf) i brak �rednika na ko�cu linii. Je�li sens i
znaczenie
napis�w:
Undfefined symbol ... in module
(niezdefiniowany symbol ... w programie)
Character constant too long
(sta�a znakowa zbyt d�uga - tu: brak cudzys�owu na ko�cu tekstu)
Unterminated string or character constant
(brak zako�czenia �a�cucha znak�w lub sta�ej znakowej)
Function call missing )
(nie zamkni�ty nawias przy wywo�aniu funkcji)
Statement missing ;
(pomini�ty �rednik)
oka�e si� zrozumia�y, uruchomienie pierwszych program�w powinno i�� Ci sprawnie.
CZEGO ON JESZCZE CHCE? Nawet po usuni�ciu wszystkich b��d�w
Turbo C++ nie "uspokoi si�" ca�kiem i b�dzie wy�wietla� ci�gle
komunikat ostrzegawczy:
* w OKIENKU KOMPILACJI
22
str 23
Errors: 0 ( B��dy 0)
Warnings: 1 (Ostrze�enia:1 )
* W OKIENKU KOMUNIKAT�W - (Messages - tym w dolnej cz�ci ekranu):
WARNING A:\PIERWSZY.C4: Function should return a value in function main
(Uwaga: Funkcja main powinna zwr�ci� warto��.)
Na razie zadowolimy si� spostrze�eniem, �e:
* B��dy UNIEMO�LIWIAJ� KOMPILACJ� i powoduj� komunikat ERRORS.
* Ostrze�enia NIE WSTRZYMUJ� KOMPILACJI i powoduj� komunikat WAR-
NINGS.
Jaki jest sens powy�szego ostrze�enia i jak go unikn�� dowiesz si� z
nast�pnych lekcji.
GDYBY TO NIE BY� C... Gdyby to nie by� C a Pascal lub Basic,
program wypisuj�cy na ekranie tekst wygl�da�by mniej wi�cej tak:
TT
C PASCAL
# include < stdio.h > uses Crt;
main() /* pocz�tek */ program AHOJ; {pocz�tek}
begin
printf("Autor"); write('Autor');
printf("TO JA"); write('TO JA');
printf("ahoj"); write('ahoj');
end.
a w BASICU:
10 PRINT"Autor":REM pocz�tek
20 PRINT"TO JA"
30 PRINT"ahoj"
40 END
UWAGA: Zwr�� uwag�, �e dzia�anie funkcji: print (Basic), printf (C), write i
writeln
(Pascal) nie jest identyczne, a TYLKO PODOBNE.
JAK ST�D WYJ��?
Pozostaje nam w ramach tej lekcji:
* Zapisa� Tw�j pierwszy program na dysku i
* Wyj�� z IDE Turbo C+ + .
Aby zapisa� plik PIERWSZY.C z Twoim programem na dysk nale�y wykona�
nast�puj�ce czynno�ci:
1. Naci�nij klawisz [F10].
W g��wnym menu pojawi si� pasek wyr�nienia sygnalizuj�c, �e menu sta�o si�
aktywne.
2. Naci�nij klawisz [F].
23
str 24
Pasek wyr�nienia przesunie si� pod�wietlaj�c menu File (operacje na
plikach).
Rozwinie si� menu File.
3. Naci�nij klawisz [S] - wybierz polecenie Save.
Tekst Twojego programu zosta� zapisany w katalogu g��wnym dyskietki A: pod
nazw�
A:\PIERWSZY.C. Teraz mo�emy wyj�� z Turbo C + + .
Aby to zrobi�, wykonaj nast�puj�ce czynno�ci:
I. Naci�nij klawisz [F10]. Uaktywni si� g��wne menu.
2. Rozwi� menu File naciskaj�c klawisz [F].
3. Wybierz z menu polecenie "Quit" i naci�nij [Enter]
SAVE szybciej. Zwr�� uwag�, �e zamiast rozwija� kolejne menu, mo�esz
korzysta� z kombinacji klawiszy, kt�re pozwalaj� Ci wyda� rozkaz bez
rozwijania menu. Takie kombinacje klawiszy (ang. hot keys lub
shortcut
keys) znajdziesz w menu obok rozkazu, np.:
[Alt]-[X] - QUIT
[F2] - SAVE
[F3] - OPEN
[Alt]-[F5] - User screen (Podgl�danie dzia�ania programu) itp.
Z pewno�ci� nasun�o Ci si� kilka w�tpliwo�ci i pyta�. Przed nami
jeszcze 14 lekcji, w trakcie kt�rych spr�buj� odpowiedzie� na te i
nast�pne
pytania, a na razie spr�buj:
2.1. Napisa� i uruchomi� kilka w�asnych program�w wypisuj�cych r�ne
napisy. W swoich programach zastosuj funkcj� printf wed�ug
nast�puj�cego wzoru:
printf("....tu wpisz napis do wydrukowania...");
zastosuj znaki nowego wiersza wed�ug wzoru:
printf("...napis...\n");
por�wnaj dzia�anie.
Swoim programom staraj si� nadawa� �atwe do rozpoznania nazwy typu PIERWSZY,
DRUGI, ADAM1, PRZYKLAD itp.
NIE CHCE DZIA�A�? Pami�taj, �e dla j�zyka C (w przeciwie�stwie np.
do Basica) PRINTF i printf to nie to samo! S�owa kluczowe i nazwy
standardowych funkcji
MUSZ� BY� PISANE MA�YMI LITERAMI!!!
24
str 25
GDZIE MOJE PROGRAMY? B�d� spokojny. Zapisz wersje �r�d�owe
program�w na dyskietk� (dysk). Swoje programy skompilowane do
wykonywalnej wersji *.EXE znajdziesz w katalogu g��wnym tego dysku,
na kt�rym zainstalowany zosta� Turbo C + + . Je�li ich tam nie ma,
zachowaj zimn� krew i przeczytaj uwa�nie kilka nast�pnych stron.
PAMI�TAJ:
Je�li masz oryginalny tekst programu, nazywany WERSJ� R�D�OW� PRO-
GRAMU, to zawsze mo�esz uzyska� ten program w wersji "roboczej", tzn.
skompilowa�
go na plik wykonywalny typu *.EXE (ang. EXEcutable - wykonywalny).
printf PRINTing Function - Funkcja DRUKuj�ca
na ekranie (dok�adniej - na standardowym urz�dzeniu wyj�cia). Od-
powiednik PRINT w Basicu lub write w Pascalu.
A JE�LI NIE MA TURBO C + + ??? W przeciwie�stwie do INTER-
PRETER�W GWBasic, czy QBasic, kt�re musz� by� obecne, by
program zadzia�a�, KOMPILATORY tworz� wersje wykonywalne pro-
gram�w, kt�re mog� pracowa� niezale�nie. W katalogu g��wnym tego
dysku, na kt�rym jest zainstalowany Turbo C+ + znajdziesz swoje
programy PIERWSZY.EXE, DRUGI.EXE itp. Aby te programy uru-
chomi� nie musisz uruchamia� Turbo C + + .
Wystarczy:
l. Przej�� na odpowiedni dysk przy pomocy polecenia:
D: (E: lub F:)
2. Przej�� do katalogu g��wnego:
CD \
3. Wyda� polecenie:
PI ERWSZY[ Enter]
UWAGA:
Je�li nie jeste� jedynym u�ytkownikiem Turbo C + + i na tym samym komputerze
pracuje jeszcze kto� inny, sprawd�, czy inny u�ytkownik nie ustawi� inaczej
katalogu
wyj�ciowego. Katalog wyj�ciowy (ang. output directory) to ten katalog, w kt�rym
Turbo
C + + zapisuje pliki *.EXE po wykonaniu kompilacji. Je�li jeste� skazany na
w�asne si�y
- patrz LEKCJA 3.
25
str 26
Lekcja 3
Jeszcze o IDE Turbo C~- -~-
w rraKcie te~ lekcji:
1. Dowiesz si� wi�cej o menu i okienkach w �rodowisku IDE.
2. Napiszesz i uruchomisz sw�j drugi program.
Najprawdopodobniej program TC.EXE (bo to ten w�a�nie program
uruchamiasz) nie jest pierwszym programem typu MENU DRIVEN
(sterowanym przy pomocy MENU), z jakim si� zetkn��e�. Dzia�anie
ca�ego systemu menu w Turbo C i w Turbo Pascalujest niemal
identyczne.
Bez wzgl�du jednak na Twoj� dotychczasow� znajomo�� tych zagadnie�
niekt�re elementy systemu menu Turbo C + + warte s�
dok�adniejszego
om�wienia.
W g�rnej cz�ci ekranu roboczego wy�wietlany jest stale pasek g��wnego
menu (cho�
nie stale menu to jest aktywne). Korzysta�e� ju� z tego menu w trakcie
poprzedniej lekcji.
W dolnej cz�ci ekranu jest podobny pasek, niemniej wa�ny, cho� o troch�
innym
przeznaczeniu. Pasek ten jest to tzw. WIERSZ STATUSOWY (ang. Status Line).
Jak
wynika z nazwy w tym wierszu wy�wietlane s� informacje dotycz�ce bie��cego
stanu (i
bie��cych mo�liwo�ci) �rodowiska IDE. Napisy zawarte w tym wierszu maj�
dla
u�ytkownika charakter informacyjny. Parafrazuj�c znane powiedzenie o
rysunkach
w podr�czniku zaryzykuj� tez�, �e cz�sto jeden prosty, w�asny eksperyment
mo�e by�
wi�cej wart ni� wiele stron opis�w. Jest to zreszt� my�l przewodnia, o
kt�r� opar�em ca��
koncepcj� tej ksi��ki.
Poeksperymentujmy zatem chwil� z wierszem statusowym. Najpierw oczywi�cie
musisz
uruchomi� Turbo C + + .
W�� do nap�du A: dyskietk� do��czon� do niniejszej ksi��ki (zaraz
przekonasz si� do
czego to jest potrzebne), wydaj znany Ci ju� rozkaz:
TC
i naci�nij [Enter].
NIE CHCE SI� URUCHOMI�`??? Je�li przy starcie Turbo C+ +
nast�pi komunikat:
System Message
Disk is not ready in drive A
Retry Cancel
(Komunikat systemu Turbo C + + : Dyskietka w nap�dzie A nie gotowa
do odczytu; Jeszcze raz? Zrezygnowa�?)
26
str 27
to znaczy, �e Turbo C+ + nie mo�e odtworzy� ostatniego ekranu
roboczego, poniewa� nie udost�pni�e� mu dyskietki z programami, nad
kt�rymi ostatnio pracowa�e�.
Po uruchomieniu, ZANIM podejmiesz jakiekolwiek dzia�anie, rzu� okiem na wiersz
statusowy. W tym momencie wiersz tenjest bardzo podobny do tego, kt�ry znasz
zapewne
z programu Norton Commander. W wierszu statusowym wyja�nione jest dzia�anie
klawiszy funkcyjnych F1, F2, itd. Powinien tam by� napis:
F1 Help F2 Save F3 Load AItF9 Compile F9 Make F10 Menu
znaczy to:
[F1] - Pomoc
[F2] - Zapami�tanie bie��cego pliku na dysku pod bie��c� nazw� (nawet je�li t�
nazw�
jest NONAMEO1.C, tzn. zosta�a nadana automatycznie i znaczy - o ironio
- "BEZNAZWYO1.C") i w bie��cym katalogu.
[F3] - Za�adowanie do okienka edycyjnego nowego pliku tekstowego (np. nowego
programu).
[Alt]-[F9] - Kompilacja w trybie "Compile".
[F9] - Kompilacja w trybie "Make" (jednoczesnej kompilacji i konsolidacji).
[F10] - Uaktywnienie g��wnego menu.
JAK ZROBI� PORZ�DEK??? W trakcie uruchamiania program
TC.EXE korzysta z plik�w zewn�trznych. Turbo C stara si� by� USER
FRIENDLY (przyjazny wobec u�ytkownika) i odtworzy� taki stan
ekranu, w jakim ostatnio przerwa�e� prac�, co nie zawsze jednak jest
korzystne. W wierszu statusowym pojawiaj� si� napisy informuj�ce o tym
(np. Loading Desktop File �aduj� plik zawieraj�cy konfiguracj�
ostatniego ekranu roboczego...). Je�li chcesz by na pocz�tku sesji z Turbo
C ekran by� "dziewiczo" czysty, powiniene�:
* zmieni� nazw� pliku [D:]\TC\BIN\TCDEF.DSK
na dowoln� inn�, np. STARY.DSK lub STARYl.DSK, stosuj�c polece-
nie systemu DOS RENAME. [D:] oznacza odpowiedni dla Twojego
komputera dysk.
Turbo C wystartuje wtedy z czystym ekranem i utworzy nowy plik
TCDEF.DSK.
* Plik�w TCDEF nie nale�y usuwa�! Kiedy nabierzesz troch� wprawy
pliki te znacznie przyspiesz� i u�atwi� Ci prac� z TC.
Aby zamkn�� zb�dne okna mo�esz zastosowa� r�wnie� rozkaz CLOSE (ang. Close
- zamknij) z menu Window (okna). Zwr�� uwag�, �e polecenie Close odnosi si� do
bie��cego okna wyr�nionego przy pomocy podw�jnej ramki. Aby zamkn�� bie��ce
okno, powiniene�:
1. Nacisn�� klawisze [Alt]-[W]
Rozwinie si� menu Windows.
2. Wybra� z menu rozkaz Close - [C].
Mo�e pojawi� si� okienko z ostrze�eniem:
27
str 28
WARNING: A:\PIERWSZY.C not saved. Save?
(UWAGA: plik A:\PIERWSZY.C nie zapisany na dysku. Zapisa�?).
ZNIKN�� PROGRAM??? W ten spos�b Turbo C+ + chce Ci�
uchroni� przed utrat� programu, ale uwa�aj! Je�li odpowiesz Yes -
Tak
([Y] lub [Enter]), to nowa wersja programu zostanie nadpisana na
star�!
UWAGA:
B�d� ostro�ny podejmuj�c decyzj� o zapisie wersji programu na dysk. Okienko
z ostrze�eniem pojawi si� za ka�dym razem przed zamkni�ciem okna edycyjnego z
tekstem
programu. Je�li przy zamykaniu okna nie pojawi si� ostrze�enie, to znaczy, �e
program
w tej wersji, kt�r� widzisz na ekranie zosta� ju� zapisany na dysk.
A JE�LI NIE CHC� ZAMYKA� OKIEN??? W porz�dku, nie musisz.
W menu Window ([Alt]-[W]) masz do dyspozycji rozkaz Next (nast�pne
okno). Mo�esz go wybra� albo naciskaj�c klawisz [N], albo przy
pomocy
klawiszy kursora. Ka�de z okien na Twoim roboczym ekranie ma nazw�
- nag��wek - np. NONAMEOO.C, PIERWSZY.C, ale nie tylko.
Pierwsze dziesi�� okien ma r�wnie� swoje numery - podane blisko
prawego - g�rnego rogu okna w nawiasach kwadratowych - np. [1], [2]
itd. Pos�uguj�c si� tym rozkazem mo�esz przechodzi� od okna do okna
nie
zamykaj�c �adnego z okien. Spr�buj!
Jest jeszcze inny spos�b przej�cia od okna do okna. Je�li chcesz przej�� do
okna
o numerze np. [1], [2], [5] itp. powiniene� nacisn�� kombinacj� klawiszy
[Alt]-[1], [Alt]-[5)
itp. Mo�esz korzysta� z listy okien (Window List) lub klawisza funkcyjnego [F6].
ZAMYKANIE OKIEN. Mo�esz szybciej zamkn�� okno naciskaj�c
kombinacj� klawiszy [Alt]-[F3].
ACTIVE WINDOW - AKTYWNE OKNO. Na ekranie mo�e si�
znajdowa� jednocze�nie wiele okien, ale w danym momencie tylko jedno
z nich mo�e by� AKTYWNE. Aktywne okno, to to, w kt�rym miga
kursor i w kt�rym aktualnie pracujesz. Aktywne okno jest dodatkowo
wyr�nione podw�jn� ramk�.
Rozwi� teraz menu Options (opcje). Mo�esz to zrobi� na wiele sposob�w.
Najszybciej
chyba naciskaj�c kombinacj� klawiszy [Alt]-[O). Rozwin�o si� menu,
udost�pniaj�c Ci
nast�puj�c� list� polece�:
FULL MENUs - Pe�ne Menu ("s" oznacza, �e chodzi o "te" menu w liczbie mnogiej,
a nie o pojedyncze menu).
28
str 29
COMPILER - Kompilator.
MAKE... - dos�. "ZR�B", dotyczy tworzenia "projekt�w" (zwr�� uwag� na wielo-
kropek [. . .]).
DIRECTORIES... - KATALOGI (zn�w wielokropek!).
ENVIRONMENT... - OTOCZENIE lub inaczej �RODOWISKO.
SAVE - ZAPAMI�TAJ (UWAGA: To jest zupe�nie inne SAVE ni� w menu File. Nie
wolno Ci pomyli� tych polece�. Pomy�ka grozi Ci utrat� tekstu programu!).
A teraz popatrz, prosz�, na lini� statusow�. Je�li b�dziesz porusza� si� po
menu Option,
pod�wietlaj�c kolejne rozkazy, to w wierszu statusowym b�dzie wy�wietlany kr�tki
opis
dzia�ania wskazanego rozkazu. I tak, powiniene� zobaczy� kolejno nast�puj�ce
napisy:
FULL MENUS [Off/On] - Use or dont use full set of menu commands.
(Stosuj lub nie stosuj pe�nego zestawu rozkaz�w w menu - domy�lnie przyjmowane
jest
Off/Nie).
COMPILER - Set compiler defaults for code generation, error messages and names.
(Ustaw domy�lne parametry pracy kompilatora dotycz�ce generowania kodu programu,
komunikat�w o b��dach i nazw).
MAKE... - Set condition for project-makes.
(Ustawianie warunk�w do tworzenia projektu).
DIRECTORIES... - Set path for compile, link and executable files.
(Wybierz katalogi i ustaw �cie�ki dost�pu dla kompilacji, konsolidacji i WSKA�
MIEJSCE - GDZIE ZAPISA� PLIK TYPU *.EXE po kompilacji. - podkre�lenie
moje - A.M.).
ENVIRONMENT... - Make environment wide settings (eg, mouse settings).
(Ustawienie parametr�w rozszerzonego otoczenia, np. parametr�w pracy myszki).
ZWR�� UWAG� i na ten rozkaz. MO�ESZ KORZYSTA� Z MYSZKI.
SAVE - Save all the settings you've made in the Options menu.
(Powoduje zapami�tanie na dysku wszystkich zmian parametr�w roboczych IDE, kt�re
ustawi�e�, korzystaj�c z rozkaz�w dostgpnych za po�rednictwem menu Options.).
Ten rozkaz pozwala Ci ustawi� konfiguracj� IDE "raz na zawsze".
Spr�bujmy praktycznie zastosowa� to czego dowiedzieli�my si� dzi�ki wierszowi
statusowemu. Przygotujmy si� do powt�rzenia kompilacji programu PIERWSZY.C,
Je�li masz na ekranie rozwini�te menu Options (je�li nie - popatrz wy�ej, jak
si� do
niego dobra�), wybierz z menu polecenie Directories... .
1. Wska� w menu polecenie Directories i naci�nij [Enter].
Po poleceniu umieszczonyjest wielokropek. Znaczy to, �e rozkaz nie zostanie
wykonany,
zanim komputer nie uzyska od Ciebie pewnych dodatkowych informacji. Wiesz ju�,
�e
praktycznie oznacza to dla Ciebie konieczno�� "wype�nienia" okienka dialogowego.
Po
wybraniu polecenia Directories ukaza�o si� okienko dialogowe ju� "wst�pnie
wype�-
nione". Takie "wst�pne wype�nienie" ok