CHARAKTERYSTYKA MECHANIKI STAWOW I ZESTAWIENIE CZYNNO�CIOWE MI�SNI ZESTAWIENIE CZYNNOSCIOWE MI�SNI KR�GOS�UPA I G�OWY Cz�� przedkrzy�owa kr�gos�upa stanowi �a�cuch element�w kostnych, kt�rego ruchomo�� jest r�na w poszczeg�lnych odcinkach: najwi�ksza w odcinku g�rnym, w odcinku dolnym zmniejsza si� wskutek obci��enia. Stosunkowo najmniej ruchoma jest cz�� piersiowa zar�wno ze wzgl�du na budow� kr�g�w piersiowych, jak i udzia� w budowie klatki piersiowej. G��wne ruchy kr�gos�upa to: ruchy zgi�cia i prostowania w p�aszczy�nie po�rodkowej (strza�kowej), ruchy zgi�cia bocznego w p�aszczy�nie czo�owej i ruchy obrotowe. Ruchy zgi�cia i prostowania kr�gos�upa (flexio et extensio), zwane tak�e zgi�ciem do przodu i zgi�ciem w ty� (anteflexio et retroflexio), s� ruchami symetrycznymi, odbywaj�cymi si� wok� osi poprzecznej. ��czny zakres obu tych ruch�w wynosi u cz�owieka 170-250 przy czym zakres zgi�cia do przodu jest wi�kszy ni� ku ty�owi. Ruchy zgi�cia do przodu i ku ty�owi zachodz� g��wnie w cz�ci szyjnej i l�d�wiowej kr�gos�upa. Podczas zgi�cia do przodu rozlu�niaj� si� wi�zad�a kr�gos�upa, cz�ci pier�cieni w��knistych kr��k�w mi�dzykr�gowych i ez�ci torebek stawowych po�o�one do przodu od poprzecznej osi ruchu, natomiast napi�ciu ulegaj� analogiczne elementy, przebiegaj�ce do ty�u od tej osi, hamuj�c nadmierne wychylenie. Podczas zgi�cia kr�gos�upa do ty�u stosunki te przedstawiaj� si� odwrotnie. Silnym czynnikiem hamuj�cym ruchy s� tak�e mi�nie antagonistyczne, tzn. w zgi�ciu do przodu rozci�ganiu ulegaj� mi�nie g��bokie grzbietu stawiaj�c op�r mi�niom brzucha, kt�re kurcz�c si� powoduj� to zgi�cie; i przeciwnie - w trakcie prostowania i ty�ozgi�cia op�r stawiaj� mi�nie brzucha. Ruch zgi�cia i prostowania g�owy (flexio et extensio capitis), zwany tak�e ruchem potakiwania odbywa si� w stawach g�owowych g�rnych wok� wsp�lnej osi poprzecznej, przebiegaj�cej przez oba k�ykcie ko�ei potylicznej. ��czny zakres tego ruchu jest niewielki - wynosi bowiem oko�o 30o. Ruch ten mo�e by�jednak znacznie obszerniejszy i dochodzi� do 125st, gdy bierze w nim udzia� kr�gos�up szyjny. Mi�nie zginaj�ce g�owe i kregos�up do przodu: a) w stawach g�owy: mi�sie� d�ugi g�owy (m. longus capitis), mi�sie� d�ugi szyi (m. longus coli), mi�sie� prosty g�owy przedni (m. rectus capitis anterior), mi�sie� prosty g�owy boczny (m. rectus capitis lateralis), b) w cz�ci szyjnej: migsie� d�ugi szyi (m. longus coli), migsie� d�ugi g�owy (m. longus capitis), mi�sie� pochy�y przedni (nr. scalenus anteriorl, c) w cz�ci piersiowo-l�d�wiowej : mi�sie� prosty brzucha (m. rectus abdominis), mi�sie� sko�ny zewn�trzny brzucha (m. obliquus externus abdominis), mi�sie� sko�ny wewn�trzny brzucha (m. obliquus internus abdominis), mi�sie� l�d�wiowy wi�kszy (m. psoas major). Mi�nie prostuj�ce g�ow� i kr�gos�up oraz zginaj�ce do ty�u: a) w stawach g�owy: mi�sie� czworoboczny (m. trapezius); cz�� g�rna, migsie� p�atowaty g�owy (m. splenius capitis), mi�sie� prostownik grzbietu (m. erector spinae) - m. najd�u�szy g�owy (m. longissimus capitis), mi�sie� p�kolcowy g�owy (m. semispinalis capitis), mi�sie� prosty tylny wi�kszy g�owy (m. rectus capitis posterior major), mi�sie� prosty tylny mniejszy g�owy (m. rectus capitis posterior minoi), mi�sie� sko�ny g�rny g�owy (m. obliquus capitis superior), mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. stenocleidomastoidetus), b) w cz�ci szyjnej: mi�sie� p�atowaty (m. splenius), mi�sie� prostownik grzbietu (m. erector spinae) - cz�� szyjna m. biodrowo-�ebrowego (m. iliocostalis cervicis) oraz najd�u�szy szyi i g�owy (m. longissimus cervicis et capitis), mi�sie� kolcowy szyi (m. spinalis cervicis), mi�nie mi�dzykolcowe (mm. interspinales), mi�sie� wielodzielny (m. multifidus), c) w cz�ci piersiowo-l�d�wiowej : mi�sie� prostownik gribietu (m. erector spinae) - cz�� l�d�wiowa i piersiowa m. biodrowo-�ebrowego (m. iliocostalis lumborum et thoracis) i m. najd�u�szy klatki piersiowej (m. longissimus thoracis), mi�sie� kolcowy klatki piersiowej (m. spinalis thoracis), mi�nie mi�dzykolcowe (mm. interspinales), mi�sie� p�kolcowy (m. semispinalis), mi�sie� wielodzielny (m. multifdus). Ruchy zginania bocznego kr�gos�upa (flexio lateralis) s� ruchami asymetrycznymi dooko�a osi strza�kowej. U cz�owieka ��czny zakres ruch�w bocznych kr�Dos�upa wynosi oko�o I 1 Oo. W zgi�ciu bocznym, podobnie jak uprzednio, czynnikami hamuj�cymi s� zar�wno wi�zad�a, cz�ci pier�cieni w��knistych kr��k�w mi�dzykr�gowych i torebki stawowej przeciwnej strony, jak i mi�nie antagonistyczne. W odcinku piersiowym dodatkowym czynnikiem hamuj�cym s� zachodz�ce na siebie �ebra po stronie wykonywanego ruchu. W ruchach zgi�cia bocznego najcz�ciej uczestnicz� zar�wno zginacze, jak i prostowniki kr�gos�upa oraz g�owy, kurcz�c si� jednostronnie (po stronie wykonywanego ruchu). Mi�nie zginaj�ce g�owg i krg up w bok: a) w stawach g�owy: mi�sie� p�atowaty g�owy (m. splernus capitis), mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus), mi�sie� prostownik grzbietu (m. erector spinae); m. najd�u�szy g�owy (m. longissimus capitis) mi�sie� sko�ny g�rny g�owy (m. obliquus capitis superior), mi�sie� p�kolcowy g�owy (m. semispinalis capitis), b) w cz�ci szyjnej: mi�sie� pochy�y przedni, �rodkowy i tylny (m. scalenus anterior, medius et posterior), mi�sie� p�atowaty g�owy i szyi (m. splenius capitis et cervicis), mi�sie� prostownik grzbietu (m.erector spinae) cz�� szyjna m. biodrowo-�ebrowy (m. iliocostalis cervicis) oraz m. najd�u�szy szyi i g�owy (m. longissimus cervicis et capitis), mi�sie� d�wigacz �opatki (m. levator scapulae) przy ustalonym po�o�eniu �opatki, mi�sie� czworoboczny grzbietu (m. trapezius) - cz�� g�rna przy ustalonym po�o�eniu obr�czy ko�czyny g�rnej, mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. stenocleidomastoideles), c) w cz�ci piersiowo-l�d�wiowej : mi�sie� sko�ny zewngtrzny brzucha (m. obliquus exterus abdominis), mi�sie� sko�ny wewngtrzny brzucha (rn. obliquus internus abdominis), mi�sie� prostownik grzbietu (m. erector spinae) m. biodrowo-�ebrowy (m. ilioosalis lumborum et thoracis) oraz m. najd�u�szy klatki piersiowej (m. longissimus thoracis), mi�sie� czworoboczny l�d�wi (m. quadratus lumborum ), mi�sie� l�d�wiowy wi�kszy (m. psoas major). Ruchy skr�cania kr�gos�upa s� ruchami asymetrycznymi wok� osi pionowej przebiegaj�cej przez �rodek j�dra mia�d�ystego kr��k�w mi�dzy kr�gowych i przez wierzcho�ek z�ba kr�gu obrotowego w stawie g�owowym dolnym. ��czny zakres ruch�w obrotowych kr�gos�upa w prawo i w lewo wynosi oko�o 160st, a w stawie g�owowym dolnym oko�o 60st. Ruch rotacyjny kr�gos�upa zwi�ksza si� w kierunku doczaszkowym. Podczas ruchu obrotowego w stawacli g�owowych dolnych, kt�re czynno�ciowo stanowi� jeden staw, kr�g szczytowy obraca si� wraz z czaszk� dooko�a z�ba kr�gu obrotowego. Poniewa� ruch ten nie odbywa si� wy��cznie w stawach szczytowo-obrotowych po�rodkowych (przednim i tylnym), lecz r�wnocze�nie w symetrycznych stawach szczytowo-obrotowych bocznych, nie przedstawia on czystej formy ruchu obrotowego. Le��ce bowiem na trzonie kr�gu obrotowego powierzchnie stawowe g�rne s� pochylone lekko ku do�owi, tote� w czasie obrotu nast�puje nieznaczne obni�enie si� g�owy wraz z kr�giem szczytowym. Dokonuj�cy si� zatem ruch w stawach g�owowych dolnych sk�ada si� z ruchu obrotowego dooko�a osi pod�u�nej z�ba z r�wnoczesnym ruchem wzd�u� tej osi, co w efekcie daje ruch �rubowy. Ruch rotacyjny kr�gos�upa i g�owy w stron� praw� lub lew� jest nast�pstwem jednostronnego skurczu okre�lonych mi�ni. Mi�nie skr�caj�ce kr�gos�up i g�ow� w prawo: a) w stawach g�owy: mi�sie� mostkowo-objczykowo-sutkowy lewy (m. .sternocleidomastoideus), mi�sie� p�atowaty g�owy prawy (m. splenius capitis), migsie� sko�ny dolny prawy g�owy (m. obliquus capitis inferior), mi�sie� prosty tylny wi�kszy g�owy prawy (m. rectus capitis posterior major), mi�sie� czworoboczny grzbietu lewy (m. trapezius), cz�� g�rna mi�sie� p�kolcowy lewy (m. semispinalis), b) w cz�ci szyjnej : mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy lewy (m. sternocleidomastoideus), mi�sie� p�atowaty prawy (m. splenius), mi�sie� p�kolcowy lewy (nr. semispinalis), mi�sie� wielodzielny lewy (m. multifidus), mi�nie skr�caj�ce lewe (mm. rotatores), c) w cz�ci piersiowo-l�d�wiowej : migsie� sko�ny zewn�t�zny brzucha lewy (m. obliquus externus abdominis), mi�sie� sko�ny wewn�trzny brzucha prawy (m. obliqus internus abdominis), mi�sie� p�kolcowy lewy (m. semispinalis), mi�sie� wielodzielny lewy (m. multifidus ), mi�nie skr�caj�ce lewe (mm. rotatores). Ruch obwodzenia (circumductio), czyli kr��enie kr�gos�upa i g�owy, jest mo�liwy do wykonania dzi�ki sumowaniu si� wszystkich trzech wy�ej opisanych postaci ruchu. KLATKA PIERSIOWA MIʌNIE ODDECHOWE Podczas spokojnego oddychania w obu pozycjach: wdechu i wydechu udzia� bior� mi�nie g��wne (w�a�ciwe), tj. mi�nie mi�dzy�ebrowe zewn�trzne i przepona oraz mi�dzy�ebrowe wewn�trzne. Natomiast w czasie intensywnego oddychania niezb�dna jest wi�ksza si�a mi�ni tzw. pomocniczych, czyli tych, kt�re przyczepiaj� si� do �eber i kr�g�w lub te� tworz� pow�oki brzuszne. Najskuteczniejszy wdech wyst�puje w�wczas, gdy kurczy si� przepona przy rozlu�nionych pow�okach brzusznych, �ebra unosz� si� i nast�puje prostowanie kr�gos�upa. Przeciwny ruch, wydech, zwi�zany jest z rozlu�nieniem przepony przy napi�tych mi�niach brzucha z r�wnoczesnym opuszczeniem �eber i zgi�ciem kr�gos�upa. Mi�nie wdechowe W�a�ciwe (g��wne): przepona (diaphragma), mi�nie mi�dzy�ebrowe zewn�trzne (mm. intercostales exlerni) Pomocnicze: mi�sie� pochy�y przedni (m. .scalenius anterior), mi�sie� pochy�y �rodkowy (m. scalenius medius), mi�sie� pochy�y tylny (m. scalenius posterior), mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus), mi�sie� z�baty tylny g�rny (m. serratus posterior superior), mi�sie� piersiowy wi�kszy (m. pectoralis major), mi�sie� piersiowy mniejszy (m. pectoralis minor), mi�sie� z�baty przedni (m. serratus anterior), mi�sie� prostownik grzbietu (m. erctor spinae), mi�sie� najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi). Mi�nie wydechowe W�a�ciwe (g��wne): mi�nie mi�dzy�ebrowe wewn�trzne (mm. intercostales intreni), mi�sie� poprzeczny klatki piersiowej (m. transversus thoracis). Pomocnicze: mi�sie� prosty brzucha (m. rectus abdominis), mi�sie� sko�ny zewn�trzny brzucha (m. obliquus externus abdominis), mi�sie� sko�ny wewn�trzny brzucha (m. obliquus internus abdominis), mi�sie� poprzeczny brzucha (m. trarisversus abdominis), mi�sie� czworoboczny l�d�wi (m. quadratus lumborum), mi�sie� z�baty tylny dolny (m. serratus posterior inferior), mi�nie pod�ebrowe (mm. subcostales), mi�sie� najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi) - w czasie kaszlu lub odkrztuszania. MIʌNIE T�OCZNI BRZUSZNEJ R�wnoczesny skurcz przepony wraz z mi�niami pow�ok brzucha wytwarza t�oczni� brzuszn� (prefum abdominis), kt�ra powoduje zmniejszenie obj�to�ci trzew oraz wzrost ci�nienia w jamie brzucha, co ma wa�ne znacze nie w podstawowych czynno�ciach fizjologicznych, takich jak: oddawanie moczu i stolca oraz w czasie porodu, wymiot�w, kaszlu. Do najsilniejszych mi�ni t�oczni brzusznej nale��: mi�sie� przepona (diaphragma), mi�sie� poprzeczny brzucha (m. transversus abdominis), mi�sie� sko�ny zewn�trzny brzucha (m. obliquus externus abdominis), mi�sie� sko�ny wewn�trzny brzucha (m. obliquus internus abdominis), mi�sie� prosty brzucha (m. rectus abdominis), mi�nie krocza, tworz�ce przepon� miednicy (diaphragma pelvis). ZESTAWIENIE CZYNNO�CIOWE MI�SNI KO CZYNY GORNEJ Staw ramienny i stawy obojczyka Ruchy ko�czyny g�rnej jako ca�o�ci odbywaj� si� w stawach: ramiennym, barkowo-obojczykowym i mostkowo-obojczykowym. Staw ramienny jest stawem kulistym, wieloosiowym i w zwi�zku z tym mo�na w nim wykonywa� ruchy wok� niezliczonej liczby osi. Wszystkim jednak ruchom ko�czyny g�rnej w stawie ramiennym, zw�aszcza powy�ej poziomu, towarzysz� ruchy obojczyka i �opatki. Staw ramienny odznacza si� szczeg�lnie du�� swobod� ruchu dzi�ki temu, �e: wydr��enie stawowe jest stosunkowo p�ytkie i ma�e w por�wnaniu z du�� g�ow� stawow� torebka stawowa jest bardzo obszerna, lu�na i gruba. Wielostronne ruchy w stawie ramiennym mo�na sprowadzi� do czterech zasadniczych: ruchy zgi�cia i prostowania inaczej zwane przodozgi�ciem (anteversio) i ty�ozgi�ciem (retroversio), odwodzenia (abductio) i przywodzenia (adductio), nawracania (pronatio) i odwracania (supinatio), obwodzenia (circumdutio). Ruchy zgi�cia i prostowania, zwane przodozgi�ciem i ty�ozgi�ciem ramienia, stanowi� ruchy wahad�owe ko�czyny g�rnej. W ruchach tych ramiona poruszaj� si� sko�nie do przodu i w kierunku przy�rodkowym lub do ty�u i bocznie. W ca�o�ci wynosz� one oko�o 115st. Ruch przodozgi�cia wykonuj�: mi�sie� naramienny - cz�� obojczykowa (m. deltoideus - pars clavicularis), mi�sie� piersiowy wi�kszy - cz�� obojczykowa (p. pectoralis major - pars clavicularis), mi�sie� dwug�owy ramienia - g�owa kr�tka (m. biceps brachii - caput breve), kruczo-ramienny (m. coracobrachialis). Ruch ty�ozgi�cia wykonuj�: mi�sie� naramienny - cz�� grzebieniowa (l. deltoidetis - pars spinalis), mi�sie� najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi), mi�sie� ob�y wi�kszy (m. teres major et minor), mi�sie� ob�y mniejszy (nt. teres major et minor), mi�sie� tr�jg�owy ramienia - g�owa d�uga (m. triceps brachii - caput longum). Ruchy odwodzenia i przywodzenia. W p�aszczy�nie czo�owej cia�a dooko�a osi strza�kowej ruch odwodzenia wynosi oko�o 70st. Je�eli natomiast ruch ten wykonujemy w p�aszczy�nie �opatki, mo�na w�wczas unie�� rami� do poziomu (90st). Ruch odwodzenia wykonuj�: mi�sie� naramienny (nt. deltoideus), mi�sie� nadgrzebieniowy (m. supraspinatus), mi�sie� dwug�owy ramienia - g�owa d�uga (nl. biceps brachii - caput longum), mi�sie� podgrzebieniowy (m. infraspinatus) - cz�� g�rna. Ruch przywodzenia wykonuj�: mi�sie� piersiowy wi�kszy (m. pectoralis major), mi�sie� najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi), mi�sie� ob�y wigkszy (m. teres major), mi�sie� tr�jg�owy ramienia - g�owa d�uga (m. triceps brachii - caput longum) mi�sie� naramienny - cz�� obojczykowa i grzebieniowa (m deltoideus - pars clavicularis et spinalis), mi�sie� dwug�owy ramienia - g�owa kr�tka (m. biceps brachii - caput breve), mi�sie� kruczo-ramienny (m. coracobrachialis). Ruch nawracania i odwracania ramienia w ca�o�ci wynosi oko�o 90st. Jednak przy wsp�udziale staw�w promieniowo-�okciowych (wzrasta do oko�o 12Ost) i obu staw�w obojczyka mo�na wykona� prawie pe�ny obr�t r�ki, tzn. oko�o 360st. Ruch nawracania wykonuj�: miesie� pod�opatkowy (m. subscapularis), mi�sie� piersiowy wigkszy (m. pectoralis major), mi�sie� naramienny - cz�� obojczykowa (m. deltoideus - pars clavicularis), mi�sie� najszerszy grzbietu (m. latissinaus dorsi), mi�sie� ob�y wi�kszy (m. teres major). Ruch odwracania wykonuj��: mi�sie� podgrzebieniowy (m. infraspinatus), mi�sie� ob�y mniejszy (m. teres minor), mi�sie� naramienny - cz�� grzebieniowa (m. deltoideus - pars spinalis). Ruch obwodzenia w stawie ramiennym powstaje w wyniku po��czenia ruch�w zgi�cia i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem. Ruch obwodzenia (circumductio) czyli kr��enia mo�liwy jest do wykonania przy wsp�udziale staw�w obojczyka; w samym tylko stawie ramiennym ruch ten jest niepe�ny. Cz�ci� sk�adow� ruchu obwodzenia jest tzw. ruch unoszenia (elevatio brachii) ramienia powy�ej poziomu, kt�ry mo�e nast�pi� dopiero wtedy, gdy zmieni si� po�o�enie �opatki. Ruch odwodzenia w stawie ramiennym mo�liwy jest bowiem do wykonania tylko w zakresie 90st ; dalszy ruch ramienia ku g�rze jest hamowany na skutek oparcia si� guzka wi�kszego ko�ci ramiennej o tzw. sklepienie barku (wyrostek barkowy), wyrostek kruczy i rozpi�te mi�dzy nimi wi�zad�o kruczo-barkowe, stanowi�ce ochron� stawu ramiennego. A�eby wykona� ruch unoszenia powy�ej poziomu i dzi�ki temu pe�ny ruch obwodzenia, musi nast�pi� skr�t �opatki dooko�a jej osi strza�kowej, co spowoduje uniesienie k�ta bocznego �opatki (wydr��enia stawowego) ku g�rze, a k�ta dolnego do boku. W ruchu tym bior� udzia�: mi�sie� z�baty przedni (m. serratus anterior), mi�sie� czworoboczny grzbietu - cz�� g�rna i dolna (m. trapezius), mi�sie� naramienny (m:. deltoideus), mi�sie� d�wigacz �opatki (m. leivator scapulae), mi�nie r�wnoleg�oboczne (mm. rhomboidei). Staw �okciowy i staw promieniowo-�okciowy dalszy Pod wzgl�dem czynno�ciowym w stawie �okciowym mo�na wyodr�bni� dwie cz�ci sk�adowe: 1. po��czenie mi�dzy ko�ci� ramienn� a dwiema ko��mi przedramienia (cz�� ramienno-�okciowa i cz�� ramienno-promieniowa stawu) oraz 2. po��czenie mi�dzy ko�ci� promieniow� i �okciow� (staw promieniowo-�okciowy bli�szy). 1. O� pierwszej cz�ci stawu �okciowego jest poprzeczn� osi� ruchu, kt�ra biegnie poni�ej nadk�ykci, przechodz�c przez �rodek bloczka i g��wki ko�ci ramiennej. Dooko�a tej osi wykonujemy zgi�cie i prostowanie przedramienia (flexio et extensio). W po�o�eniu wyprostowanym rami� i przedrami� tworz� u m�czyzn k�t oko�o 175st, u kobiet - 18Ost. W po�o�eniu maksymalnego zgi�cia rami� i przedrami� tworz� k�t oko�o 40st. Nadmierne prostowanie w stawie �okciowym wyst�puje cz�ciej u kobiet i dzieci, ni� u m�czyzn, gdy� wyrostek �okciowy i dziobiasty s� u nich s�abiej rozwini�te. Zahamowanie ruchu prostowania nast�puje w momencie oparcia si� wyrostka �okciowego o dno do�u tego wyrostka. Ruch zginania jest hamowany przez napi�cie tylnej �ciany torebki stawowej i mi�ni prostuj�cych, a ostatecznie przez zetkni�cie si� wyrostka dziobiastego z do�em tego� wyrostka. Po��czenie stawowe ramienia z przedramieniem tworzy staw zawiasowy. Jednak o� obrotu nie jest tu typow� osi� poprzeczn� gdy� cz�� ramienno - �okciowa stawu �okciowego jest stawem �rubowym. Odchylenia od czystego ruchu zawiasowego s� jednak bardzo nieznaczne i praktycznie powodowane s� przede wszystkim uk�adem mi�ni. Jedynie m. ramienny jest wy��cznie mi�niem zginaj�cym; wszystkie pozosta�e r�wnocze�nie ze zgi�ciem wykonuj� nawracanie lub odwracanie przedramienia. 2. Cz�� promieniowo-�okciowa stawu �okciowego (staw promieniowo - �okciowy bli�szy) stanowi po��czenie stawowe typu obrotowego. Wsp�lna o� ruchu dla tego stawu i dla stawu promieniowo-�okciowego dalszego biegnie przez �rodek g�owy ko�ci promieniowej, sko�nie przez b�on� mi�dzykostn� przedramienia oraz przez g�ow� ko�ci �okciowej. Podczas ruchu nawracania (pronatio aritebrachii) ko�� promieniowa krzy�uje od przodu ko�� �okciow�. W stawie promieniowo-�okciowym bli�szym g�owa ko�ci promieniowej, otoczona wi�zad�em pier�cieniowym i wci�ciem promieniowym ko�ci �okciowej, obraca si� dooko�a w�asnej osi, za� w stawie promieniowo-�okciowym dalszym nasada dalsza ko�ci promieniowej wraz zr�k� wykonuje ruch obrotowy wok� g�owy ko�ci �okciowej. Zakres ruch�w obrotowych przedramienia waha si� w granicach 120-140st. Gdy staw �okciowy jest wyprostowany, os� ruch�w obrotowych przed�u�a si� w kierunku g�rnym na ko�� ramienn� i przechodzi przez jej g�ow�, dzi�ki czemu mo�na dooko�a tej samej osi wykona� ruch obrotowy w stawie ramiennym. Ruch zgi�cia stawu �okciowego wykonuja�: mi�sie� dwug�owy ramienia (m. biceps brachii), mi�sie� ramienny (m. brachialis), mi�sie� ramienno-promieniowy (m. brachioradialis), mi�sie� prostownik promieniowy d�ugi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus), mi�sie� nawrotny ob�y (m. pronator teres), mi�sie� zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis), mi�sie� d�oniowy d�ugi (m. palmaris longus). Ruch prostowania stawu �okciowego wykonuj�: mi�sie� tr�jg�owy ramienia (m. triceps brachii). Ruch odwracania przedramienia wykonuj�: mi�sie� dwug�owy ramienia (m. biceps brachii), mi�sie� odwracacz (m. supinator), mi�sie� ramienno-promieniowy (m. brachioradialis), odwraca tylko w po�o�eniu po�rednim i podczas prostowania przedramienia, mi�sie� prostownik promieniowy d�ugi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus) przy prostowaniu przedramienia. Ruch nawracania rzedramienia wykonuja: mi�sie� nawrotny ob�y (m. pronator teres), mi�sie� nawrotny czworoboczny (m. pronator quadratus), mi�sie� zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis), mi�sie� ramienno-promieniowy (m. brachioradialis) podczas zginania przedramienia, mi�sie� prostownik promieniowy d�ugi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus) podczas zginania przedramienia. Stawy rgki Staw promieniowo-nadgarstkowy nale�y do staw�w z�o�onych odw�ch osiach ruchu: poprzecznej, wok� kt�rej wykonujemy zgi�cie d�oniowe i grzbietowe r�ki (flexio palmaris et dorsalis manus) oraz strza�kowej (d�oniowo-grzbietowe), dooko�a kt�rej odwodzimy r�k� w kierunku promieniowym i �okciowym (abductio radialis et ulnaris manus). Zakres zgi�cia d�oniowego r�ki jest wydajniejszy i �rednio wynosi oko�o 80st, podczasgdy zakres zgi�cia grzbietowego si�ga 60st. Zakres ruchu odwodzenia �okciowego wynosi oko�o 45st, a odwodzenia promieniowego 20-30st. Ruch zginania d�oniowego r�ki nadgarstka wykonuj�: mi�sie� zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis), mi�sie� zginacz �okciowy nadgarstka (m. flexor carpi ulnaris), mi�sie� d�oniowy d�ugi (m. palmaris longus), mi�sie� zginacz powierzchowny palc�w (m. flexor digitorum superficialis), mi�sie� zginacz g��boki palc�w (m. flexor digitorum profundus), mi�sie� zginacz d�ugi kciuka (m. flexor pollicis longus), mi�sie� odwodziciel d�ugi kciuka (m. abducor pallicis longus). Ruch zginania grzbietowego r�ki wykonuj�: mi�sie� prostownik promieniowy d�ugi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus), mi�sie� prostownik promieniowy kr�tki nadgarstka (m. extensor carpi radialis brevis), mi�sie� prostownik �okciowy nadgarstka (m. extensor carpi ulnaris), mi�sie� prostownik palc�w (m. extensoor digitorum), mi�sie� prostownik wskaziciela (m. extensor indicis), mi�sie� prostownik palca ma�ego (m. extensor digiti minimi). Ruch odwodzenia promieniowego r�ki wykonuj�: mi�sie� zginacz promieniowy nadgarsika (m. flexor carpi radialis), mi�sie� prostownik promieniowy d�ugi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus), mi�sie� prostownik promieniowy kr�tki nadgarstka (m. extensor carpi radialis brevis), mi�sie� odwodziciel d�ugi kciuka (m. abdutor pollicis Iongus), mi�sie� zginacz d�ugi kciuka (m. flexor pnllicis Iongus). Ruch odwodzenia �okciowgo reki wykonuj�: mi�sie� zginacz �okciowy nadgarstka (m. flexor carpi ulnaris), mi�sie� prostownik �okciowy nadgarstka (m. extensor carpi radialis), mi�sie� zginacz g��boki palc�w (m. flexor digitorum profndus), mi�sie� prostownik wskaziciela (m. extenor indicis), mi�sie� prostownik palca ma�ego (m. extensor digiti minimi). Staw nadgarstkowo-�r�dr�czny kciuka jest stawem prostym typu siode�kowatego. Dzi�ki kszta�zowi powierzchni stawowych kciuk mo�e dotkn�� prawie ka�dego punktu pozosta�ych palc�w r�ki. Obie g��wne osie stawu nie le�� w tych samych p�aszczyznach, jak w pozosta�ych stawach �r�dr�czno-paliczkowych, lecz tworz� z nimi k�t prawie 45st. Jest to spowo dowane wysklepieniem nadgarstka w kierunku grzbietu r�ki i dlatego ruch kciuka,odpowiadaj�cy zgi�ciu d�oniowemu i grzbietowemu, ma tu charakter przeciwstawiania (opposito) i odprowadzania (repositio). Dzi�ki tej w�a�nie zdolno�ci przeciwstawiania kciuka r�ka posiada zdolno�ci chwytne i w tej czynno�ci �aden inny palec nie mo�e zast�pi� kciuka. Druga o� ruchu tego stawu biegnie w kierunku d�oniowo-grzbietowym i w stosunku do niej kciuk wykonuje ruchy odwodzenia (adductio pollicis) i przywodzenia (adductio pollicis). Kombinacja ruch�w odwodzenia i przywodzenia z ruchami przeciwstawiania i odprowadzania umo�liwia ruch obwodzenia, w kt�rym kciuk zakre�la sto�ek o owalnej podstawie. Wielostronna czynno�� kciuka nie mo�e by� zast�piona przez inny palec i dlatego jest on najwa�niejszym palcem r�ki. Ruch przeciwstawiania kciuka wykonuj�: mi�sie� przeciwstawiacz kciuka (m. oppones pollicis), mi�sie� przywodziciel kciuka (m. adductor pollicis), mi�sie� zginacz kr�tki i d�ugi kciuka (m. flexor pollicis brevis et longus). Ruch odprowadzania kciuka wykonuj�: mi�sie� odwodziciel d�ugi kciuka (m. abductor pollicis longus), mi�sie� prostownik d�ugi kciuka (m. extensor pollicis longus), mi�sie� prostownik kr�tki kciuka (m. extensor pollicis brevis). Ruch odwodzenia kciuka wykonj�: mi�sie� odwodziciel d�ugi kciuka (m. abductor pollicis longus), mi�sie� odwodziciel kr�tki kciuka (m. abductor pollicis brevis), mi�sie� prostownik kr�tki kciuk (m. extensor pollicis brevis). Ruch przywodzenia kciuka wykonuj�: mi�sie� przywodziciel kciuka (m. adductor pollicis), mi�sie� mi�dzykostny grzbietowy I (m. interosseus dorsalis I), mi�sie� prostownik d�ugi kciuka (m. extertsor pollicis longus), mi�sie� przeciwstawiacz kciuka (opponens pollicis). Stawy �r�drgczno-paliczkowe palc�w tr�jcz�onowych. Stawy te odpowiadaj� stawom kulistym z uwagi na kszta�t powierzchni stawowych. Przebieg i przyczep wi�zade� i �ci�gien mi�ni wyeliminowa� jednak z tych staw�w ruchy obrotowe. Zakres ruchu zgi�cia i prostowania (flexio et extensio) wynosi oko�o 110st. Ruchy odwodzenia i przywodzenia (abductio et adductio) wok� osi grzbietowo-d�oniowej mo�na wykonywa� tylko wtedy, gdy palce s� wyprostowane. Zakres tych ruch�w zmniejsza si� w miar� zginania palc�w, a nawet ca�kowicie zanika, gdy s� one ustawione w stosunku do �r�dr�cza pod k�tem prostym. Palec wskazuj�cy odznaeza si� najwi�ksz� ruchomo�ci� (60st), nieco mniejsz� ruchomo�� ma palec V (5Ost), a najmniejsz� palec III i IV (40st). Ruchy zginania wykonuj�: mi�sie� zginacz powierzchowny palc�w (m. ,flexoi' digiloi'imr srr�>eificialis), mi�sie� zginacz g��boki palc�w (m. ,f7cxor digitorirnr pi-ofirridrcs), mi�nie mi�dzykostne (m. i�lc�i'o.s.sei), mi�nie glistowate (m. l�nrhi'icales), mi�sie� zginacz kr�tki palcla ma�ego (m. flexor digiti minimi brevis). Ruchy prostowania wykonuj�: mi�sie� prostownik palc�w (m. extensor digitorum), mi�sie� prostownik wskaziciela (m. extensor indicis), mi�sie� prostownik palca ma�ego (m. extensor digiti minimi). Ruch odwodzenia palc�w w rkonuj�: mi�nie mi�dzykostne grzbietowe (m. intreossei dorsales), mi�sie� prostownik palc�w (m. extensor digitoru), mi�sie� odwodziciel palca ma�ego (m. abductor digiti minimi). Ruch przywodzenia palc�w wykonuj�: mi�nie mi�dzykostne d�oniowe (m. interossei palmares), mi�sie� zginacz powierzchowny palc�w (m. flexor digitorum superficialis), mi�sie� zginacz g��boki palc�w (m. flexor digitorum profundus), mi�sie� prostownik wskaziciela (m. extensor indicis), mi�sie� prostownik palca ma�eDo (m. extensor digiti minimi). Staw �r�dr�czno-paliczkowy i mi�dzypaliczkowy kciuka. Oba powy�sze stawy s� typowymi stawami zawiasowymi, o poprzecznej osi ruchu. Zakres ruchu I stawu �r�dr�czno-paliczkowego jest niedu�y, wynosi oko�o 50-70st, podczas gdy w stawie mi�dzypali zkowym si�ga oko�o 90st. Zginanie obu staw�w jest wykonywane przez: mi�sie� zginacz d�ugi kciuka (m. flexor pollicis longus), mi�sie� zginacz kr�tki kciuka (m. flexor pollicis brevis ). Prostowanie mo�e odbywa� si� dla ka�dego stawu oddzielnie; staw �r�dr�czno-paliczkowy prostuje m. prostownik kr�tki kciuka (m. extensor pollicis brevis), staw mi�dzypaliczkowy - m. prostownik d�ugi kciuka (m. extensor pollicis longus). Stawy migdzypaliczkowe palc�w tr�jcz�on�wych. Zar�wno stawy mi�dzypaliczkowe bli�sze, jak i dalsze s� stawalni zawiasowymi o jednej poprzecznej osi ruchu. W stawach tych mo�na zatem wykonywa� zginanie i prostowanie, przy czym zakres ruchu w stawie bli�szym wynosi oko�o 120st, w dalszym tylko 70st. Samodzielne zginanie dalszego stawu mi�dzypaliczkowego nie jest w zasadzie mo�liwe, jednak poprzez wy�wiczenie zginacza g��bokiego palc�w mo�na doprowadzi� do tej umiej�tno�ci. Ruch zginania palc�w wykonuj�: mi�sie� zginacz powierzchowny palc�w (m. flexor digitorum superfcialis) - zgina wy��cznie stawy bli�sze, mi�sie� zginaez g��boki palc�w (m. flexor digitorum profundus). Ruch prostowania pale�w wykonuj�: mi�nie glistowate (mm. lubricales), mi�nie mi�dzykostne (mm. interossei), mi�sie� prostownik palc�w (m. extensor digitoum), mi�sie� prostownik palca ma�ego (m. extensor digiti minimi), mi�sie� prostownik wskaziciela (m. extensor indicis). ZESTAWIENIE CZYNNOSCI MI�SNI KO�CZYNY DOLNEJ Staw biodrowy Staw biodrowy jest stawem prostym, kulisto-panewkowym, kt�rego panewka obejmuje ponad po�ow� powierzchni kuli, czyli g�owy ko�ci udowej. Dzi�ki temu, �e g�owa ko�ci udowej zag��biona jest ponad r�wnik, ci�nienie atmosferyczne mo�e do�� silnie utrzymywa� w zwarciu powierzchnie stawowe. Pod wzgl�dem liczby osi ruchu staw biodrowy, podobnie jak staw ramienny, jest stawem wieloosiowym, w kt�rym wyr�nia si� trzy zasadnieze osie ruchu: poprzeczn�, strza�kow� i pod�u�n�. R�nice funkcjonalne pomi�dzy stawem ramiennym i biodrowym polegaj� na tym, �e ten ostatni ma ograniczone mo�liwo�ci pod wzgl�dem zakresu ruchu. Czynnikami, kt�re ograniczaj� swobod� ruchu w stawie biodrowym s�: bardzo g��bokie osadzenie g�owy w panewce, silna, gruba i stosunkowo napi�ta torebka stawowa, liczne i mocne wi�zad�a stawowe. Ruchy zgi�cia (flexsio) i prostowania (extensio) odbywaj� si� wok� poprzecznej osi, kt�ra przebiega przez �rodkowe punkty g��w ko�ci udowych Ruchy te dotycz� �da lub miednicy; przy ustalonej miednicy zginamy i prostujemy udo, za� przy ustalonym udzie mo�emy zgina� i prostowa� miednic�. W p�aszczy�nie strza�kowej ruch zgi�cia dochodzi do 12Ost, podczas gdy zakres ruchu prostowania, czyli zgi�cia do ty�u, wynosi zaledwie 15st.W po�o�eniu lekkiego odwiedzenia uda zakres ruchu zgi�cia i prostowania powi�ksza si� do 165st. Tak wybitne ruchy stawu biodrowego w p�aszczy�nie strza�kowej i przy lekko odwiedzionym udzie s� mo�liwe jedynie wtedy, gdy staw kolanowy jest zgi�ty i ustaje w zwi�zku z tym hamuj�ce dzia�anie mi�ni tylnych uda. Przy ustalonych udach, gdy ruch zgi�cia lub prostowania odbywa si� r�wnocze�nie w obu stawach biodrowych, miednica pochyla si� do przodu lub do ty�u. Ruchy zgi�cia i prostowania hamowane s� przez wi�zad�a i mi�nie. Ruch prostowania hamuje g��wnie wi�zad�o biodrowo-udowe. Natomiast ruchy zgi�cia hamuj� wy��cznie mi�nie antagonistyczne, czyli prostuj�ce staw biodrowy. Ruch zginania uda w stawie biodro wykonuj�: mi�sie� biodrowo-Igd�wiowy (m. iliopsoas), mi�sie� prosty uda (m. rectus femoris), mi�sie� napr�acz powigzi szerokiej (m. tensor fasciae Iatae), mi�sie� krawiecki (m. sartorius), mi�sie� przywodziciel d�ugi (m. adductor lougus), mi�sie� przywodziciel kr�tki (m. adductor brevis), mi�sie� grzebieniowy (m. pectineus), mi�sie� przywodziciel wielki (m. adductor magnus) - cz�� przednia, mi�sie� smuk�y (m. gracilis), mi�sie� po�ladkowy �redni (m. gluteus medius) - cz�� przednia, mi�sie� po�ladkowy ma�y (na. gluteus minimus) - cz�� przednia. Ruch prostowania uda w stawie biodrowrrm wykonuj�: mi�sie� po�ladkowy wielki (m. gluteus maximus), mi�sie� przywodziciel wielki (m. adductor magnus) - cz�� tylna, mi�sie� p�b�oniasty (m. semimembranoscis), mi�sie� dwug�owy uda (m. biceps femoris, caput longus) - g�owa d�uga mi�sie� p�ci�gnisty (m. semitendinosus), mi�sie� po�ladkowy �redni (m. gluteus medius) - cz�� tylna, mi�sie� po�ladkowy ma�y (m. gluteus minimus) - cz�� tylna, mi�sie� gruszkowaty (m. piriformis), mi�sie� zas�aniacz wewn�trzny i zewn�trzny (m. obturatorius internus et externus), mi�nie bli�niacze, g�rny i dolny (mm. gemelli superior et inferior). Ruch odwodzenia (abductio) i przywodzenia (adductio) w wyprostowanej postawie cia�a s� mo�liwe w ka�d� stron� w zakresie oko�o 40st. Podczas zgi�cia stawu biodrowego, kiedy nast�puje rozlu�nienie wi�zad�a biodrowo-udowego, rozleg�o�� ruchu odwodzenia wzrasta nawet do 90st. Wodniesieniu do miednicy, ruchy odbywaj�ce si� wok� osi strza�kowej przy ustalonym udzie nazywamy bocznym pochyleniem miednicy. Ruchy odwodzenia hamowane s� g��wnie przez napi�cie wi�zad�a �onowo-udowego, przywodzenia - przez cz�� poprzeczn� wi�zad�a biodrowo-udowego oraz przez wi�zad�o g�owy ko�ci udowej. Si�a mi�ni odwodz�cych jest znacznie mniejsza ni� mi�ni przywodz�cych. Ruchy odwodzenia uda wykonuj�: mi�sie� po�ladkowy �redni (m. gluteus medius), mi�sie� po�ladkowy ma�y (m. gluteus nainimus), mi�sie� gruszkowaty (m. piriformis), mi�sie� napr�acz powi�zi szerokiej (m. tensor fasciae latae), mi�sie� prosty uda (m. rectus femoris), mi�sie� krawiecki (m. sartoruis). Ruch odwodzenia uda wykonuj�: mi�sie� przywodziciel wielki (m. adductor magnus), mi�sie� po�ladkowy wielki (m. gluteus maximus), mi�sie� biodrowo-lgd�wiowy (m. iliopsoas), mi�sie� przywodziciel kr�tki (m. adductor brevis), mi�sie� przywodziciel d�ugi (m. adductor longus), mi�sie� czworoboczny uda (m. quadratus femoris), mi�sie� zas�aniacz zewn�trzny (m. obturatorius externus), mi�sie� smuk�y (m. gracilis), mi�sie� grzebieniowy (m. pectineus), mi�sie� p�ci�gnisty (m. semitendinosus), mi�sie� p�b�oniasty (m. semimenrbranosus), mi�sie� zas�aniacz wewn�trzny (m. obturatorius internus), mi�nie bli�niacze (m. gemelli), mi�sie� dwug�owy uda (m. biceps femoris) - g�owa d�uga). Ruch nawracania (proriatio) i odwracania (supinatio) uda odbywa si� wok� osi pionowej, kt�ra odpowiada lini no�nej ko�czyny dolnej, ��cz�cej �rodkowe punkty stawu biodrowego, kolanowego i skokowego. W postawie prawid�owej zakres ruchu odwracania wynosi oko�o 15st, nawracania 35st. Ruchy rotacyjne ko�ci udowej towarzysz� zazwyczaj ruchom zginanania i prostowania. Spowodowane jest to tym, �e o� szyjki ko�ci udowej nie ustawiona w tej samej p�aszczy�nie, wobec kt�rej obracaj� si� k�ykcie k.udowej w stawie kolanowym. W zwi�zku z tym w czasie zginania uda w stawie biodrowym nast�puje r�wnoczesny jego obr�t do boku (supinatio), za� zprostowaniem ��czy si� ruch nawracania (pronatio). T�umaczy to znacznie wi�ksz� si�� mi�ni odwracaj�cych udo. W czasie zginania uda w stawie biodrowym wymagana jest wi�ksza si�a, ani�eli podczas jej prosto wania, co w du�ym stopniu jest aktem biernym (ko�czyna opada pod wp�ywem ci�aru w�asnego), wtedy tak�e rotacja jest ruchem biernym, nie wymagaj�cym znacznej si�y mi�ni. Ruch odwracania uda w rkonuj�: mi�sie� po�ladkowy wielki (m. gluteus maximus), mi�sie� po�ladkowy �redni - cz�� tylna (m. gluteus medius), mi�sie� po�ladkowy ma�y - cz�� tylna (m. gluteus minimus), mi�sie� zas�aniacz wewngtrcny (m. obturatorius internus), mi�sie� biodrowo-l�d�wiowy (m. iliopsoas), mi�sie� krawiecki (m. sartorius), mi�sie� prosty uda (m. rectusfenroris), mi�sie� przywodziciel kr�tki (m. adductor brevis), mi�sie� przywodziciel d�ugi (n:. adductor lorrgus), mi�sie� przywodziciel wielki (m. adductor magnus) - cz�� przednia, mi�sie� grzebieniowy (m. pectineus), mi�sie� zas�aniaczzewn�trzny (m. obturatorius externus), mi�sie� dwug�owy uda (m. bicepsfemoris) - g�owa d�uga, mi�sie� czworoboczny uda (m. quadratus femoris), mi�sie� bli�niaczy g�rny i dolny (m. gemellus superior et irferior), mi�sie� gruszkowaty (n:. piriformis). Ruch nawracania uda w rkonuj�: mi�sie� po�ladkowy �redni (m. gluteus medius) - cz�� przednia mi�sie� po�ladkowy ma�y (m. gluteus minimus) - cz�� przednia, mi�sie� p�ci�gnisty (m. semitendinosus), mi�sie� p�b�oniasty (m. semimembranosus), mi�sie� napr�acz powi�zi szerokiej (m. tensor fascie latae), mi�sie� smuk�y (m. gracilis). Staw kolanowy Ruchy zgi�cia (flexio) i prostowania (extensio) w stawie kolanowym odbywaj� si� wok� �si poprzecznej w p�aszczy�nie strza�kowej i stanowi� kombinacj� toczenia i �lizgania. W pocz�tkowej fazie zgi�cia (2Ost) k�ykcie ko�ci udowej tocz� si� po powierzchniach stawowych k�ykci piszczeli i ��kotek podobnie do k� wozu po ziemi. Dalsze toczenie jest jednak niemo�liwe z uwagi na napi�cie wi�zade� krzy�owych, kt�re przeszkadzaj� w tym ruchu. W nast�pnej fazie zgi�cia wyst�puje wi�c ruch przesuwania (�lizgania), podczas kt�rego inne punkty k�ykci ko�ci udowej stykaj� si� z tymi samymi punktami piszczeli i ��kotek. W czasie zginania ��kotki przesuwaj� si� do ty�u, przy prostowaniu - do przodu. R�wnie� i rzepka zmienia swe po�o�enie przy ruchach zginania stawu kolanowego; w trakcie zgi�cia przesuwa si� w d�, podczas prostowania - ku g�rze. Zakres ruchu zgi�cia w stawie kolanowym jest du�y i wynosi 160-170st. Zaznaczy� jednak nale�y, �e mi�nie s� w stanie wykona� ruch zgi�cia tylko w zakresie do oko�o 130st, dalszy bowiem ruch a� do momentu zetkni�cia si� pi�ty z po�ladkiem mo�e by� wykonany tylko wtedy, gdy zadzia�aj� si�y zewn�trzn�. Maksymalne prostownie stawu kolanowego doprowadza do po�o�enia uda i podudzia w jednej linii prostej. Ruch zginania jest hamowany przez napi�cie mi�ni prostownik�w stawu oraz przez uwypuklanie si� zginaczy w okolicy podkolanowej, a tak�e przez napi�cie wi�zade� krzy�owych kolana. Z kolei prostowanie hamowane jest przez napi�cie zginaczy tylnej cz�ci torebki stawowej oraz wi�zad�a podkolanowe, krzy�owe kolana i wi�zad�a poboczne. Ruch zginania podudzia w stawie kolanowym wykonuj�: mi�sie� p�b�oniasty (m. semimembranosus), mi�sie� p�ci�gnisty (m. senritendinosus), mi�sie� dwug�owy uda (m. biceps femoris), mi�sie� smuk�y (m. gracilis), mi�sie� krawiecki (m. sartorius), mi�sie� brzuchaty �ydki (m. gastrocnemius), mi�sie� podkolanowy (m. popliteus), mi�sie� podeszwowy (m. plantaris). Ruch prostowania podudzia w stawie kolanowym wykonuj�: mi�sie� czworog�owy uda (m. quadriceps femoris), mi�sie� napr�acz powi�zi szerokiej uda (m. tensor fascie latae). Ruchy rotacyjne mo�na wykona� tylko przy zgi�tym stawie kolanowym. W stanie wyprostu, a tak�e podczas maksymalnego zgi�cia, ruchy obrotowe s� niemo�liwe do wykonania. Wy��czenie ruchu obrotowego w kra�cowym po�o�eniu wyprostnym stawu kolanowego wzmaga statyczno�� wyprostowanej ko��zyny podporowej i zabezpiecza j� w stanie najwi�kszego obci��enia. Zakres ruch�w obrotowych indywidualnie jest bardzo zr�nicowany. obrotowy do wewn�trz, a wi�c nawracanie (pronatio), wykona� w zakresie 5-1Ost, podczas gdy ruch odwracania (supinatio), czyli obr�t na zewn�trz - do 52st. Czynnikiem hamuj�cym ruch odwracania s� wi�zad�a poboezne, ruch nawracania hamowany jest przez wi�zad�a krzy�owe stawu kolanowego. Z uwagi na to, �e ruchy obrotowe odbywaj� si� tylko przy zgi�tym stawie kolanowym, wszystkie mi�nie zginacze stawu s� r�wnocze�nie mi�niami wykonuj�cymi ruchy obrotowe. Ruch odwracania podudzia w stawie kolanowym wykonuj�: mi�sie� dwug�owy uda (m. biceps femoris), mi�sie� napr�acz powi�zi szerokiej (m. tensor fasciae late), mi�sie� brzuchaty �ydki - g�owa przy�rodkowa (m. gastrocnemius). Ruch nawracania podudzia w stawie kolanowym wykonuj�: mi�sie� p�b�oniasty (m. semimembraraosiis), mi�sie� p�ci�gnisty (m. semitendinosus), mi�sie� smuk�y (m. gracilis), mi�sie� krawiecki (m. sartorius), mi�sie� podkolanowy (m. popliteus), mi�sie� brzuchaty �ydki - g�owa boczna (m. gastrocnemius). Stawy stopy Stawy skokowe Trzy anatomiczne stawy tworz� zesp� staw�w skokowych, kt�re z uwagi na funkcje r�nicujemy na: staw skokowy g�rny i staw skokowy dolny. Staw skokowy g�rny, czyli staw skokowo-goleniowy, jest stawem z�o�onym, bloczkowym, o poprze�znej osi ruchu. Przebiega ona przez kostk� boczn�, przez �rodek bloczka ko�ci skokowej i nieco poni�ej kostki przy�rodkowej. Ruchy w stawie skokowym g�rnym umo�liwiaj� zgi�cie stopy ku g�rze i ku do�owi. Ruch zgi�cia ku g�rze nazywamy zgi�ciem grzbietowym stopy (flexio dorsalis pedis). Ruch zgi�cia ku do�owi nazywamy zgi�ciem podeszwowym stopy (flexio plantaris pedis). ��czny zakres zgi�cia grzbietowego i podeszwowego w stawie skokowym g�rnym wynosi oko�o 40-50st. Zakres ruch�w zgi�cia stopy mo�e by� do�� znacznie powi�kszony przy wsp�udziale staw�w skokowych dolnych i w zwi�zku z tym zgi�cie grzbietowe stopy osi�ga zakres 45st, za� zgi�cie podeszwowe 60st. Ruch zgi�cia stopy w obu kierunkach wynosi zatem w ca�o�ci oko�o l00st. Zgi�cie grzbietowe stopy jest ograniczone przez napi�cie mi�ni �ydki i napi�cie tylnej �ciany torebki stawowej oraz przez wi�zad�a po�o�one do ty�u od poprzecznej osi stawu. Ruch zgi�cia podeszwowego jest hamowany napi�ciem przednich mi�ni goleni, przedni� cz�� torebki stawowej i wi�zad�ami le��cymi przed poprzeczn� osi� stawu. Staw skokowy dolny sk�ada si� z dw�ch odr�bnych anatomicznie staw�w: stawu skokowego tylnego, czyli stawu skokowo-pi�towego, stawu skokowego przedniego, czyli skokowo-pi�towo-��dkowego. Jakkolwiek staw skokowy dolny anatomicznie sk�ada si� z dw�ch staw�w, mechanicznie tworzy jedn� ca�o�� o wsp�lnej osi ruchu. Ta wsp�lna o� ruchu dla obu staw�w skokowych dolnych jest ustawiona sko�nie do d�ugiej osi stopy, nazywa si� osi� "kompromisow�' i biegnie od ty�u ku przodowi, od boku w kierunku przy�rodkowym i od do�u ku g�rze. Przechodzi ona poczynaj�c od ty�u - przez ko�� pi�towa , zatok� st�pu i przez ko�� skokow�, opuszczaj�c j� w cz�ci przednio-przy�rodkowej. W stawie skokowym dolnym wykonuje si�: ruch zgi�cia grzbietowego i podeszwowego stopy, przywodzenie i odwodzenie, odwracanie i nawracanie stopy. Ruch zgi�cia grzbietowego i podeszwowego o ��cznym zakresie 20-45st pog��bia analogiczne ruchy stawu skokowego g�rnego. Ruchy nawracania (pornatio) i odwracania (stupinatio) s� sprz�one z ruchem odwodzenia (abductio) i przywodzenia (adductio). Najcz�ciej wykonuje si� zgi�cie podeszwowe z r�wnoczesnym przywodzeniem i odwr�ceniem stopy; i przeciwnie - zgi�ciu grzbietowemu towarzyszy odwodzenie i nawr�cenie stopy. Zakres ruch�w odwodzenia i przywodzenia jest niedu�y i wynosi w ka�d� stron� oko�o 30st. Wielko�� ruch�w obrotowych tak�e nie przekracza 30st w ka�d� stron�, kiedy odbywaj� si� one wy��cznie w stawie skokowym dolnym. Jednak pog��bienie tego ruchu mo�e nasta pi�, gdy udzia� bior� r�wnie� stawy poprzeczne st�pu. Mi�nie przebiegaj�ce do przodu od osi poprzecznej staw�w skokowych zginaj� stop� grzbietowo, natomiast zginacze podeszwowe le�� do ty�u od tej osi. Podkre�li� nale�y, �e si�a zginaczy podeszwowych jest przesz�o czterokrotnie wi�ksza od si�y grupy mi�ni antagonistycznych z uwagi na to, �e mi�nie zginaj�ce grzbietowo stop� nie bior� wi�kszego udzia�u podczas chodzenia. Ruch podeszwowego zginania stopy wykonuj�: mi�sie� tr�jg�owy �ydki (m. triceps surae), mi�sie� zginacz d�ugi palucha (m. flexor hallucis longus), mi�sie� zginacz d�ugi palc�w (m. flexor digitorum longus), mi�sie� piszczelowy tylny (m. tibialis posterior), mi�ie� strza�kowy d�ugi (m. peronerus longus), mi�sie� strza�kowy kr�tki (m. peronei s brevis), . mi�sie� podeszwowy (m. plantaris). Ruch rzbietowego zginania stopy wykonuj�: mi�sie� piszczelowy przedni (m. tibialis anterior), mi�sie� prostownik d�ugi pale�w (m. extensor digitorum lomgus), mi�sie� prostownik d�ugi palucha (m. extensor hallucis lougus), mi�sie� strza�kowy trzeci (m. peroneus tertius). Ruch odwracania i przodzenia stopy wykonunuj�: mi�sie� tr�jg�owy �ydki (m. triceps surae), mi�sie� piszczelowy przedni (m. tibialis anterior), mi�sie� piszczelowy tylny (m. tibialis posterior), mi�sie� podeszwowy (m. plantaris), mi�sie� zginacz d�ugi palc�w (m. flexor digitorum lougus), mi�sie� zginacz d�ugi palucha (m. flexor hallucis longus). Ruch nawracania i odwodzenia stopy wykonunuj�: mi�sie� strza�kowy d�ugi (m. peroneus longus), mi�sie� strza�kowy kr�tki (m. peroneus brevis), mi�sie� strza�kowy trzeci (m. peroneus tertius), mi�sie� prostownik d�ugi palc�w (m. extensor digitorum longus), mi�sie� prostownik d�ugi palucha (m. extensor hallucis longus). Pozosta�e stawy st�pu W por�wnaniu do opisanych wcze�niej staw�w, ��cz�cych ko�ci tylnej cz�ci st�pu, stawy przedniego odcinka st�pu oraz i stawy st�powo-�r�dstopne s� stawami o bardzo niewielkiej ruchomo�ci. P�askie powierzchnie stawowe oraz bardzo silny aparat wi�zad�owy tej okolicy powoduje, �e ruchy polegaj� na nieznacznych przesuni�ciach si� ko�ci wzgl�dem siebie. Dzi�ki temu jednak stopa stanowi silny, a r�wnocze�nie spr�ysty narz�d podporowy cia�a. Stawy palc�w stopy Mechanika staw�w �r�dstopno-paliczkowych i staw�w mi�dzypaliczkowych jest na og� analogiczna do mechaniki odpowiednich staw�w r�ki. Jednak w stawach �r�dstopno-paliczkowych mo�emy wykona� pr�cz wyprostu do�� znaczne zgi�cie grzbietowe palc�w (oko�o 30st). W stawach mi�dzypaliczkowych zakres ruch�w zgi�cia jest tak�e mniejszy od zakresu jenoimiennych staw�w r�ki. Ponadto paluch nie mo�e wykonywa� samodzielnie czynnych ruch�w bocznych. Ruch zginania palc�w w kierunku podeszwowym w j�: mi�sie� zginacz d�ugi palc�w (m. flexor digitorum longus) - ostatnie cz�ony palc�w II-V, mi�sie� zginacz d�ugi palucha (m. flexor hallucis longus) - ostatni cz�on palca I, mi�sie� zginacz kr�tki palc�w (m. flexor digitorum brevis) - �rodkowe cz�ony II-V, mi�nie mi�dzykostne (m. interossei), - pierwsze cz�ony palc�w II-V, mi�nie glistowate (m. Iumbricales) - pierwsze cz�ony palc�w II-V, mi�sie� zginacz kr�tki palucha (m. flexor hallucis brevis) - pierwszy cz�on palucha, mi�sie� czworoboczny podeszwy (m. quadratus plantae) - do��cza do �ei�gien m. zginacza d�ugiego palc�w. Ruch zginania palc�w w kierunku grzbietowym w wykonuj�: mi�sie� prostownik d�ugi palc�w (m. extensor digitorum longus), mi�sie� prostownik kr�tki palc�w (m. extensor� digitorum brevis), mi�sie� prostownik d�ugi palucha (m. extensor hallucis longus), mi�sie� prostownik kr�tki palucha (m. extensor hallucis brevis). Ruch odwodzenia palc�w stopy wykonuj�: mi�nie mi�dzykostne grzbietowe (mm. interossei dorsales), mi�sie� odwodziciel palucha (m. abdctor hallucis), mi�sie� odwodziciel palca V (m. abductor digiti V). Ruch przywodzenia palc�w stopy wykonuj�: mi�nie mi�dzykostne podeszwowe (mm. interossei plantares), mi�sie� przywodziciel palucha (m. adductor halucis), mi�sie� przywodziciel palca V (m. adductor digiti V ), mi�nie glistowate (lumbricales).