Marek P�kci�ski Otwarcie oka - Wi�c jest pan przeciwny idei Podr�y?! Zdanie to, wypowiedziane tonem zirytowanym, nie znosz�cym sprzeciwu, z�owr�bnym, szczekliwie jako�, roznios�o si� po pokoju. Od niepami�tnych czas�w cech� wypowiadanych tu fraz by�a mi�kko��, st�d wyra�ny dysonans. Privatdozent Moltke skurczy� si� jakby pragn�� wnikn�� w oparcie fotela. Nie opuszcza� go d�awi�cy ucisk w gardle, wiedzia�, �e to serce daje zna� o sobie, wyci�gn�� wi�c z kieszeni male�k� fiolk�, ukrywaj�c j� przed wzrokiem rozm�wcy. Nawet tego musia� si� ba�. Lek wyprodukowano w Anglii i tajemniczym sposobem przemycono przez lini� frontu. Wart by� astronomicznej sumy, kt�r� Moltke musia� za niego zap�aci�, bo po prostu dzia�a�, w odr�nieniu od produkowanego na miejscu bezwarto�ciowego proszku. Mimo to, gdyby rozm�wca dowiedzia� si�, co Moltke za�ywa, mia�by go w gar�ci. Oskar�enie o dzia�anie na rzecz wroga albo o defetyzm by�o zagro�one najwy�szym wymiarem kary. - Podr�... nie mam nic przeciwko podr�y... - b�kn��, prze�lizguj�c si� wzrokiem po odznakach na mundurze go�cia, najgro�niejszych spo�r�d mo�liwych, bo symbolizuj�cych przynale�no�� do tajnej policji pa�stwowej. - Ale... - urwa�, jakby trac�c w�tek, co jemu, dziekanowi Wydzia�u Filozoficznego Uniwersyteteu w Berlinie, zdarza�o si� rzadko. - Hm? - w tonie go�cia dawa�o si� wyczu� co� w rodzaju pozbawionej sympatii zach�ty. - Jednak�e - brn�� dalej Moltke, czuj�c zimny pot na czole i karku. - Jednak�e idea ta jest odleg�a od dotychczasowych za�o�e� naszego ruchu... Od z ca�� moc� podkre�lanego przywi�zania do ziemi. Tej ziemi, kt�rej pokolenia naszych teuto�skich przodk�w... potem i krwi�... - gmatwa� si� w pseudopoetyckich metaforach. "Ziemia i krew, krew i ziemia" - natr�tnie �omota� mu pod czaszk� cz�sto niegdy� powtarzany slogan. - Oczywi�cie - oficer przerwa� ten m�tny s�owotok. - Oczywi�cie, i z za�o�e� tych nie rezygnujemy. Jednak w sytuacji, gdy nasze wojska na wszystkich frontach odnios�y decyduj�ce zwyci�stwo, energia tw�rcza narodu musi zosta� skierowana w inne, rozleglejsze obszary. Nasz nar�d pragnie zostawi� trwa�y �lad swego zwyci�stwa i panowania nie tylko na rodzimej planecie. Bariery fizyczne nie mog� tu by� ograniczeniem. Idea zdrowej ekspansji i sprawiedliwego panowania nad Wszech�wiatem nie ma granic. W przysz�o�ci - che�pi� si� - by� mo�e, w bardzo niedalekiej przysz�o�ci planujemy zasiedlanie Galaktyki. Moltke z trudem opanowa� grymas sceptycznego zdziwienia. "Ciekawe, jak to zrobicie?" - pytania tego nie zada� oczywi�cie g�o�no, mi�dzy innymi dlatego, �e zna� odpowied�, oficera: "Dla narodu, pragn�cego zrealizowa� swoj� wol�, nie ma zada� trudnych." By�a to odpowied� pod wzgl�dem poznawczym bezwarto�ciowa. Moltke z�yma� si� w my�li na koszamarny j�zyk, kt�rym musia� rozmawia�, a tak�e, niestety, wyk�ada�: j�zyk nieprecyzyjny, pe�en metafor, stoj�cy na granicy poezji, tworzonej przez grafomana. Mask� tego j�zyka zdejmowa� tylko w domu, rozmawiaj�c z �on� i z dzie�mi, kt�re pragn�� nauczy� klarownego, logicznego my�lenia. Niestety, jednocze�nie uczy� je k�ama�, bo doskonali�y si� r�wnie� w tym drugim, zewn�trznym j�zyku. A wzi�o si� to wszystko - my�la� - z tajonych kompleks�w, kt�re po z g�r� stu latach wybuchn�y z mia�d��c� si��. Z poczucia kulturowego i cywilizacyjnego zap�nienia, kt�re leg�o u podstaw przeciwstawienia rodzimej, g��bokiej "kultury" obcej i p�ytkiej "cywilizacji". Raz jeszcze wysz�o na jaw, jak pot�n� si�� destrukcyjn� jest kompleks ni�szo�ci. - No w�a�nie - us�ysza� s�owa rozpartego w fotelu oficera. - A pa�ska dzia�alno�� na uczelni podkopuje nasze dalekosi�ne zamierzenia. Opowiada pan studentom, �e zdj�cia Ziemi widzianej z Kosmosu, przes�ane przez naszych dzielnych astronom�w, s� "szczytem wykorzenienia" cz�owieka. Ale ro�lina - oficer m�wi� teraz z pasj� i z nie ukrywan� w�ciek�o�ci� - opr�cz korzeni musi mie� i li�cie, kt�re pn� si� ku s�o�cu!! Poza tym - ci�gn�� spokojniej - wypowiada pan nieodpowiedzialne stwierdzenia, w rodzaju "tylko B�g mo�e nas uratowa�". Uratowa� - przed czym? Czy�by nasza sytuacja by�a tak z�a, �e musimy wyci�ga� z lamusa przebrzmia�e idee?! Moltke nie odpowiedzia�. By� bardzo przygn�biony. Widzia� si� ju� kopi�cego transzeje i rowy przeciwczo�gowe, jak kilka lat temu, gdy odebrano mu katedr�. Zwr�cono mu j� po tajemniczych zmianach na szczycie pa�stwowej hierarchii, na tyle gruntownych, �e rozesz�y si� plotki o �mierci wodza. I rzeczywi�cie od tego czasu w�dz przesta� przemawia� publicznie, a je�li pokazywa� si�, to na kr�tko, co t�umaczono ogromem jego odpowiedzialno�ci i pracy. Plotki g�osi�y, �e na miejsce zmar�ego (lub zabitego) wodza podstawiono sobowt�ra, za� rz�dy w pa�stwie sprawuje tajna grupa partyjno-wojskowa. Privatdozent Moltke zdecydowa�, �e mimo wszystko musi zachowa� si� z godno�ci�. - To, co m�wi�em - stwierdzi� pow�ci�gliwie - by�o zgodne z moj� najlepsz� wiedz� i g��bokim przekonaniem. Oficer niecierpliwie strzepn�� r�kawiczki. - Chodzi o to, �eby pan zrozumia�, �e pa�skie pogl�dy s� przestarza�e i b��dne. Powinien pan zrozumie� sw�j b��d i naprawi� go tu, z tej katedry. W przeciwnym razie... - zawiesi� g�os. Zapanowa�a cisza. S�ycha� by�o tylko tykanie �ciennego zegara i przyt�umion� rozmow� za drzwiami gabinetu. �aden z nich nie kwapi� si� przerwa� tej ciszy. W ko�cu rozleg�o si� szcz�kni�cie zamka otwieranej teczki. - Prosz�. Niech pan to podpisze - oficer rzuci� na biurko papiery. Widz�c pytaj�ce spojrzenie Moltkego, doda�: - To formalne zapewnienie o pos�usze�stwie i lojalno�ci. Dziekan Wydzia�u Filozoficznego westchn�� z poczuciem bezsilno�ci, wyj�� pi�ro z wewn�trznej kieszeni marynarki. Otworzy� je z zamiarem podpisania dokumentu, ale zatrzyma� si�: to, co le�a�o na biurku, nie by�o �adnym zapewnieniem, lecz teczk� koloru jasnokremowego, wykonan� z grubej tektury. Widzia� na niej czarny, wyra�ny napis: "OPERACJA OKO", a pod spodem, na skos, jaskrawoczerwonym tuszem: "NAJWY�SZY STOPIE� TAJNO�CI". - To chyba jaka� pomy�ka... - zacz��. Oficer drgn��, jakby obudzony z g��bokiego zamy�lenia, rzuci� okiem na teczk� i stwierdzi� bez �ladu konsternacji: - Ach tak, rzeczywi�cie, pomyli�em si� - po czym zdecydowanym ruchem zgarn�� teczk� sprzed oczu Moltkego. Na jej miejscu pojawi� si� zwyk�y, wystukany na maszynie tekst zapewnienia o lojalno�ci, zaopatrzony w pa�stwowe god�o. Moltke podpisa� go i po chwili bez zb�dnych komentarzy oficer opu�ci� gabinet. Moltke nie poruszy� si�, nie odetchn�� z ulg�, nie napi� si� wody ani czego� mocniejszego. Po prostu siedzia� nadal w fotelu. Arno Rohm przecisn�� si� w�r�d aparatury zajmuj�cej niemal ca�� kabin� i zasiad� za sterami. Wn�trze by�o jak w nowym modelu jego "Messerschmitta", ze skrzyd�ami w kszta�cie litery delta. Pomy�la�, jak wiele m�g�by zdzia�a� za sterami takiego samolotu - by� mo�e nawet odwr�ci� bieg spraw jednego z epizod�w szale�czej wojny. Zamiast tego skierowano go do "zada� specjalnych" - i teraz ta enigmatyczna formu�a przybra�a posta� ciasnej kabiny, w kt�rej jedyna mo�liwa pozycja - z kolanami podci�gni�tymi pod brod� - ju� po pi�tnastu minutach budzi�a t�p� w�ciek�o��. Rohm nie podda� si� jednak emocjom. Nie na darmo by� jednym z najlepszych pilot�w Luftwaffe, asem, kt�ry zaliczy� tysi�ce godzin lot�w my�liwskich na r�nego typu maszynach. Gwarancj� najwy�szego poziomu jego umiej�tno�ci by�o to, �e wci�� jeszcze �y�. Dlatego te� pewnie uj�� stery, wpatruj�c si� w �lepy jeszcze, jarz�cy si� tylko bia�awym blaskiem, ekran nad g�ow�. Ni�ej znajdowa� si� wysuni�ty w jego stron� podajnik tlenu na wypadek dehermetyzacji kabiny, a wok� - liczne zegary, wskazuj�ce stan poszczeg�lnych podzespo��w rakiety. Za plecami czu� masywny op�r �cianki przedzia�u pasa�erskiego, w kt�rym oczekiwa�o na start sze�ciu �o�nierzy desantu, tak jak on ubranych w kombinezony i wci�ni�tych w niewielkie, obite derm� fotele. Rakieta - pot�ny, ponad stumetrowy, ob�y kszta�t - le�a�a na jeszcze bardziej masywnej estakadzie, blisko kilometrowej d�ugo�ci, nachylonej pod k�tem czterdziestu pi�ciu stopni do powierzchni ziemi, wspartej na pot�nych szynach, wykonanych z najlepszej stali Kruppa. W bunkrze dow�dztwa ko�czono w�a�nie odliczanie. Oczekiwano na moment, w kt�rym Ksi�yc - cel ich podr�y - znajdzie si� w optymalnej pozycji, kt�ra za par� dni umo�liwi im l�dowanie w zaplanowanym miejscu. Rohm na og� nie zastanawia� si� nad zasadno�ci� polece� prze�o�onych. Teraz jednak nie m�g� odp�dzi� od siebie my�li, �e - gdy front nieuchronnie zaciska si� - oni podejmuj� to kosztowne i ryzykowne przedsi�wzi�cie, kt�rego przewidywane efekty - oczywi�cie opr�cz propagandowych - s� co najmniej w�tpliwe. Co prawda, oficjalnie chodzi�o o zapewnienie dost�pu do z�� uranu w Masywie Taurus, po kt�re pono� ju� wyci�gali �apy alianci. Rohm nie mia� ju� czasu na zastanowienie. Nadesz�a chwila "ZERO". Ryk silnik�w wzm�g� si�, kabin� przenikn�o wyczuwalne dr�enie i rakieta powoli ruszy�a po estakadzie. Rosn�ce przyspieszenie wgniot�o Rohma w fotel. Musia� przyzna� w duchu, �e w lotach my�liwskich nie spotka� si� z podobnymi przeci��eniami. Czerwona mg�a zas�oni�a mu oczy. Kiedy wreszcie przejrza�, przedni ekran wype�nia�y b�yskawicznie uciekaj�ce na boki, pierzaste chmury. Oceni�, �e znajduj� si� na granicy troposfery. Po lewej stronie ekranu dostrzeg� co�, co nie mog�o by� jedynie zjawiskiem meteorologicznym. To co� zbli�a�o si�, ods�aniaj�c coraz wyra�niej swe kszta�ty i Rohm machinalnie poszuka� r�k� wolantu, �eby po�o�y� maszyn� w lewy skr�t pod granic� chmur. To by� klucz brytyjskich my�liwc�w odrzutowych typu "Thunderflasz"! Rohm oceni�, �e w ci�gu dw�ch sekund znajd� si� na ich pu�apie (tory bowiem przecina�y si�) i nagle zrobi� co�, co by�o dla niego samego olbrzymim zaskoczeniem. Po prostu si�gn�� do d�wigni i szarpni�ciem w��czy� prawe silniki korekcyjne, �eby - jak to sobie u�wiadomi� - przynajmniej rozbi� szyk przeciwnika. By�o to dzia�anie absurdalne, wi�cej, samob�jcze, bo w��czenie silnik�w bocznych w atmosferze i przy tej szybko�ci r�wna�o si� rozerwaniu rakiety na strz�py. Nic jednak si� nie dzia�o i dopiero teraz Rohma naprawd� ogarn�� niepok�j. Dawno min�li stratosfer�, na ciemniej�cym niebie pojawi�y si� gwiazdy. Pilot spojrza� na d�wigni� uruchamiaj�c� silniki korekcyjne - by�a nie poruszona. Rohm z wysi�kiem prze�kn�� �lin�. Nigdy dotychczas nie zdarzy�o mu si� nic takiego, mia� do siebie pe�ne zaufanie. Nagle jednak przyspieszanie strza�� poprzez przestrze� zamienia si� w lot �lizgowy. Rohm, nie wierz�c w�asnym oczom, stuka w klawisze monitora. Wska�niki: ci�g silnik�w - zero, przyspieszenie - zero, wej�cie na orbit� eliptyczn� - us�u�nie pojawia si� wykres tej orbity. "Wykres �ci�le wykre�lony" - my�li Rohm ja�owo i niepokoj�co. Gdzie� tam, w rogu ekranu, przemyka Ksi�yc, cel ich podr�y, teraz nieosi�galny. "Anglicy zn�w pierwsi - my�li pilot - te skurwysyny wybronili si� jak w czasie inwazji. Nie b�dzie uranu w G�rach Taurus. Nie b�dzie pasma bunkr�w wzd�u� granicy Morza Jasno�ci". Jeszcze usi�uje ratowa� sytuacj�, robi przeliczenia na podr�cznej maszynie matematycznej, co by by�o, gdyby ci�g awaryjny? Nic by nie by�o, odpowiada komputer w swoim j�zyku, nie osi�gn� nawet jednej trzeciej wymaganej odleg�o�ci. I co teraz? Rohm t�po wpatruje si� w przestrze�. Nagle robi si� jakby cieplej, ja�niej, zn�w wchodz� w atmosfer�? "Sp�oniemy - my�li pilot - sp�on� razem z sz�stk� zakutych w przepisow� stal teuto�skich rycerzy, nie znalaz�szy Graala." Wska�niki wariuj�. Rohm, ju� spokojny (nie obawiajmy si� tego, na co nie mamy wp�ywu), widzi bujaj�cy sobie na samym �rodku ekranu - a wi�c na wprost rakiety - balon braci Montgolfier na gor�ce powietrze z 1783 roku. Wyra�nie dostrzega ozdoby na pow�oce, przedstawienia s�o�ca w otoczce promieni, g�owy lw�w i kontury zwierz�t astralnych. Jaskrawo o�wietlony, na tle ciemnogranatowego nieba (w ko�cu to du�a wysoko��, kilkadziesi�t kilometr�w), balon powoli i dostojnie obraca si� wok� osi, jakby dla lepszego wyeksponowania mistrzostwa wykonania. Jest rzeczywi�cie pi�kny, mieni si� z�otem i srebrem, kontury ornamentu na pow�oce s� bardzo wyra�ne. Rohm przeciera oczy, balon unosi si� nadal w odleg�o�ci oko�o kilometra od rakiety, ur�gaj�c prawom fizyki. "No tak - konstatuje pilot - teraz brakuje tylko tego, �ebym zobaczy� Cyrana de Bergerac zmierzaj�cego ku Ksi�ycowi." Rzeczywi�cie, figlarna moc, kt�ra wynios�a widmo balonu w te nieprawdopodobne rejony, raczy go teraz widokiem katastrofy balonu Pilatre de Roziera. Wielka bania p�ka, eksploduje z hukiem, energia wybuchu t�eje w przed�miertnym krzyku pasa�era, rozpaczliwie miotaj�cego si� po rozchwianej gondoli. Rohm eskortuje wzrokiem porwane strz�pki tej niefortunnej konstrukcji, opadaj�ce powoli ku niewidocznej w fioletowej mgie�ce powierzchni Ziemi. I nagle co� jeszcze bardziej niemo�liwego, bo pochodz�cego z krainy czystego domys�u: lataj�ca maszyna parowa Bensona, z 1842 roku, kt�ra nie wysz�a nigdy poza stadium projekt�w. Teraz powoli i statecznie przemieszcza si�, buchaj�c par�, obracaj� si� filigranowe �mig�a za rozleg�ym skrzyd�em, sporz�dzonym z odpowiedniego pergaminu. Ponad kabin� przypominaj�c� do z�udzenia domek na kurzej �apce z jakiej� bajeczki powiewa - oczywi�cie absurdalnie i naiwnie - flaga symbolizuj�ca narodow� przynale�no�� pojazdu. My�l nieodparta: a mo�e rozbili�my si� i jeste�my w czy��cu, czy��cu aeronaut�w, pilot�w, badaczy przestrzeni, gdzie wszystkie koszmarne wehiku�y przypominaj� rozpasanie ich marze�. Tak, my�li Rohm, tak jest na pewno, to jedyne wyt�umaczenie. Cho� dusza teuto�ska w�a�ciwie nigdy a� tak nie rwa�a si� do lotu, raczej trzyma�a si� ziemi, b��dzi�a po �wi�tych gajach, roztapia�a si� w soku �wi�tych drzew. Trudno, wiekowe przyzwyczajenia trzeba po�wi�ci� w imi� idei. Co... co si� ze mn� dzieje? - Rohm spr�bowa� skupi� my�li. Sk�d ten nag�y brak precyzji, potok obraz�w, atakuj�cych �wiadomo��... i to w trakcie tak wa�nego lotu, gdy umys� powinien by� skupiony, a zmys�y wyostrzone. Czy to dzia�anie jakiego� gazu bojowego, kt�rym zaatakowa�y mnie alianckie my�liwce? Je�li tak, trzeba koniecznie wydosta� si� z tej truj�cej chmury. Ruszy� st�d, w��czy� silniki rakiety... Ale c o nas porusza, dzi�ki czemu rakiety przemieszcza si� w przestrzeni? - zastanawia si� Rohm, jak�� cz�ci� �wiadomo�ci konstatuj�c z przera�eniem, �e ponownie pogr��a si� w malignie. - To demon ognia - odpowiada samemu sobie - tak przecie� r�ni�cy si� od delikatnego, bezg�o�nego lotu balon�w, a nawet pierwszych maszyn spalinowych. Demon ognia, co przynale�y raczej do sfer najni�szych, kojarzy si� z wojn�, zab�jstwem, p�omieniem ze strasznej paszcz�ki, rozp�dzonym bykiem, taranuj�cym bramy z�otego grodu. Ogie� potrzebny korsarzom i stra�nikom z mur�w grodu, kt�rzy pragn� �mierci podr�nych, po prostu wszystkich obcych; ogie� w koszach pe�nych zniszczenia, w samopa�ach, w bombardach. Nic ju� ich - my�la� - nie uratuje przed �wi�tyni� ognia, smoki ognia b�d� igra� nad ich g�owami. Brak r�wnowagi. Wi�c g��biej, g��biej, poprzez olbrzymie elektryczne wy�adowania, poprzez �wiat�o i ciemno��. Wszystko wok� wydaje si� by� wykonane z piekieln� dok�adno�ci�, s� wi�c g��boko. Zapach ziemi, �wie�ej, t�umi�cej ogie� ich rycerskich serc. Ale co tam, dalej, nie ugi�� si�, odwaga to m�stwo, kt�re ich kszta�tuje. �wi�tynie w prometejskich g�rach, gdzie wykuwali si� przodkowie. Symboliczne kamienie, niejasne kr�gi, ciemne drzewa w cieniu pieczar. Kap�anki wieszcz�ce przed nastaniem wojny, wi�c g��biej, ucieczka z Sodomy. Morze p�omienia tak nieprawdopodobnego. Ogie� nagi jak miecz, spali� to miasto, spali� wszystkie miasta opr�cz... Oczyszczenie. G��biej wi�c, g��biej, w ro�lin trwanie, w kamienno��. Korzenie mandragory, ro�lin s�o�ca, bo�ek Pan. Soki. Kamienno�� jeszcze kamienniejsza, jeszcze twardsza, jak nasze przeznaczenie pod brzemieniem obowi�zku. Ortoklaz, szafir, granit, agat - to pi�kno, kt�re rodzi si� z tej twardo�ci. One nas nie potrzebuj�, �eby by� sob�, kamienie, uczy� si� od nich. �wi�te kr�gi Indii i Stonehenge, w ko�cu wsp�lnych mamy przodk�w, kamie� to rdze� duszy, serce �o�nierza, ciemny, ob�y kszta�t wyniesiony na wzg�rze, l�ejszy od chmury, ci�szy od milczenia. Kamie�. Ciemny, ob�y kszta�t rakiety spoczywa� w mroku na niewidocznej teraz estakadzie. M�czy�ni w maskach przeciwgazowych powoli wchodzili po �elaznej drabince na szczyt tego czarnego cygara. Otworzyli w�az. Znikn�li w nim po kolei, zapanowa�a cisza. Po jakim� czasie zn�w wy�onili si�, ka�dy z nich ci�gn�� do�� d�ugi kszta�t w papierowej torbie (te torby mieli ze sob� wchodz�c do rakiety). Pakunk�w by�o siedem. Po zej�ciu z drabinki wrzucili je na ci�ar�wk�, kt�ra natychmiast ruszy�a i oddali�a si� w nieznanym kierunku. Moltke jad� kolacj� w sto��wce uczelnianej mimowolnie spiesz�c si�, po�ykaj�c zbyt szybko i zbyt du�e k�sy. Nie chcia�, by podszed� do niego kt�ry� z uniwersyteckich koleg�w, zw�aszcza tych z partii. Dzi� chyba nie starczy�oby mu si�y na rozmow� z kim� takim. Usiad� zreszt� na swoim ulubionym miejscu, kt�re dawa�o przewag� nad ewentualnymi intruzami. Siedzia� bowiem za kolumn�, tam, gdzie nie dociera�o jaskrawe �wiat�o �yrandoli. Od pewnego czasu jednak kto� przygl�da� mu si� i to nawet nie ukradkiem. By� to brunet o kwadratowej szcz�ce boksera. Moltke nie zna� go i dlatego czu� l�k. Facet wygl�da� jak typowy agent, dlatego Moltke pragn�� jak najpr�dzej sko�czy� posi�ek i wyj��. W pewnym momencie obcy wsta� i przysun�� si� o trzy stoliki w kierunku Moltkego, kt�ry z trudem opanowa� nag�y odruch ucieczki. Skonstatowa�, �e m�czyzna jednak nie zachowuje si� jak agent: wygl�da tak, jakby koniecznie chcia� z czego� si� zwierzy�, a jednocze�nie wstydzi� si� podej��. To naturalnie nie zmieni�o decyzji Moltkego, aby za wszelk� cen� unikn�� rozmowy. Chcia� mie� czas na zastanowienie si�. Sytuacja by�a niepewna. Przez grub� kurtyn� milczenia zaci�gni�t� si�ami tajnej policji zacz�y przedostawa� si� wie�ci o rzeczywistej sytuacji na froncie. Sprzymierzeni prze�amali go w kilkunastu miejscach i pono� szybkim marszem zbli�ali si� do Berlina. Oficjalne komunikaty z frontu by�y ca�kowicie fikcyjne, zdj�cia z Afryki P�nocnej i Uralu - preparowane w rz�dowym studiu telewizyjnym przy Himmlerstrasse. Potwierdzi�y to zreszt� nasilaj�ce si� bombardowania. Moltke nie wyobra�a� sobie, do jakiego stopnia zdziczenia mo�e doj�� dzia�alno�� policji i �andarmerii, gdy sprzymierzeni b�d� ju� stali pod bramami miasta. Rozkazodawcy i wykonawcy, b�d�cy przez dwadzie�cia lat trybami precyzyjnie dzia�aj�cej, zbrodniczej maszyny, nie mogli przecie� liczy� na wyrozumia�o��. Dlatego te� Moltke rozwa�a� w duchu pewien plan. Ot� dowiedzia� si�, �e s� podobno ludzie, kt�rzy za bardzo wysok� op�at� podejmuj� si� przeprowadzi� pojedyncze osoby na drug� stron� linii frontu. Rekrutuj� si� oni spo�r�d by�ych komandos�w, zdecydowanych na wszystko dezerter�w. Moltke zastanawia� si�, czy nie skorzysta� z ich us�ug. W dodatku w�adze opanowa�a ostatnio nowa paranoja. Mrzonki o podbiciu przestrzeni kosmicznej usi�owano wciela� w �ycie. Co najmniej raz w tygodniu z tajnego kosmodromu startowa�y pot�ne rakiety z lud�mi i sprz�tem, kierowane na Ksi�yc. By� tylko pewien drobiazg, szczeg�: �adna z wypraw nie wraca�a. Moltke wiedzia� z bardzo dobrze poinformowanego �r�d�a, �e wyprawy te nie s� fikcyjne, a zarazem i to, �e �adna z nich nie wraca. W telewizji pokazywano zdj�cia �o�nierzy buduj�cych bunkry na zapylonej powierzchni Ksi�yca. Moltke pospiesznie dopija� kaw�, lecz okaza�o si�, �e nie zd��y�: brunet o kwadratowej szcz�ce sta� ju� nad jego stolikiem. Grzecznie przedstawi� si� (wymieni� niewyra�nie popularne nazwisko, kt�rego Moltke nie usi�owa� nawet zapami�ta�) i zapyta�, czy mo�e usi���. - Od dawna chcia�em pana pozna�. Docent b�kn�� co� pod nosem. Brunet, nie speszony, ci�gn��: - Widzi pan, teraz szczeg�lnie zale�a�o mi na kontakcie z panem... Rozumie pan, sytuacja... Jestem zatrudniony w centrum bada� strategicznych przy sztabie wojsk l�dowych... (Moltke wzni�s� b�agalnie r�ce, najniebezpieczniej jest bowiem wiedzie� zbyt wiele. Tamten jednak, nie zra�ony...) - Prosz� si� nie ba�. Dni policji s� policzone. Nied�ugo ju� wszystko si� sko�czy - dorzuci� enigmatycznie. Przez chwil� waha� si�, a potem, nagle zdecydowany, spyta� wprost: - S�ysza� pan o broni, kt�ra bierze sw� si�� ze zjawiska rozbicia atomu? Nie, Moltke nie s�ysza�, Moltke nie chcia� s�ysze�. (S�ysza� oczywi�cie, by�a to jedna z tajemnic poliszynela, jedna z "Wunderwaffen", w r�wnej mierze ukrywanych, co reklamowanych). Tymczasem brunet z kwadratow� szcz�k� bezlito�nie wyja�nia�, w czym rzecz. - Jest to bomba, kt�rej si�a ra�enia tysi�ce razy przekracza najwi�ksze z dotychczas znanych �adunk�w. Bomba, kt�ra zabija podmuchem, ogniem, promieniowaniem, powoduje �miertelne choroby zwierz�t i ludzi. Kr�tko m�wi�c - bomba b�d�ca spe�nieniem naj�mielszych marze� wodza. - Urwa� dla podkre�lenia efektu. - Mamy t� bomb�. Moltke uni�s� brwi, pytanie "Co zamierzacie z ni� zrobi�?" nasuwa�o si� samo, tak, �e nawet nie musia� go zadawa�. Nie chcia� go zadawa�. Tym razem jego rozm�wca nachyli� si� ku niemu, co zapowiada�o przekazanie jakiej� tajemnicy. - Dzi� w nocy wystartuj� samoloty - szepn�� - kt�re zaatakuj� r�wnocze�nie Londyn, Moskw� i Nowy Jork. Moltke nie odrywa� wzroku od napi�tej twarzy tamtego. Jednocze�nie jego umys� rejestrowa� z niespotykan� precyzj� wszystko, co dzia�o si� wok�: otwieranie si� drzwi, przemieszczania przedmiot�w i os�b. W ciszy, pe�en wewn�trznego spokoju, oczekiwa� na najgorsze. (Nag�y zgie�k, wy�aniaj�cy si� jak znik�d agenci tajnej policji, o�lepiaj�ce uderzenia kolbami pistolet�w, ci�gni�cie go ku wyj�ciu w�r�d roztr�canych krzese� i sto��w.) Nic si� jednak nie dzia�o. Rozm�wca, z kt�rego twarzy nie znika� wyraz napi�cia, ci�gn��: - O sz�stej rano rozpocznie si� realizacja operacji "OKO" (B�ysk pami�ci, skojarzenie. Na biurku teczka o barwie ko�ci s�oniowej.) - Co to za operacja? - wykrztusi� ze �ci�ni�tym gard�em. "Co za g�upiec" - my�la� r�wnocze�nie - "po co ja si�..." Brunet jakby zaprzeczy� czemu� ruchem g�owy. Szcz�kn�� zamek otwieranej teczki (zn�w skojarzenie), by�y bokser wyci�gn�� z niej cienki zeszyt, w kt�rym Moltke rozpozna� znany uniwersytecki periodyk, dotycz�cy studi�w religioznawczych. Brunet otworzy� go w miejscu oznaczonym zak�adk� i podsun�� przed oczy Moltkego. Ten wyci�gn�� z kieszeni okulary. By� to wyb�r tekst�w �r�d�owych. Nadruk nad stronic� g�osi�: "Apokryficzna Apokalipsa Filona z Chryzopolis". Jeden z fragment�w tekstu by� podkre�lony. Moltke odczyta� go: (...) a gdy czas wype�ni si�, Opatrzno�� otworzy swe TRZECIE OKO. A imi� jego Zniszczenie (...) Moltke powoli podni�s� wzrok z tekstu na twarz rozm�wcy. By�a nieporuszona. - Jutro rano - powiedzia� brunet - wyrusz� wielkie statki kosmiczne z osadnikami na Marsa i Wenus. Pan w tym czasie b�dzie ju� na terenie Francji. Przedtem jednak wybierze si� pan na jedno ze stanowisk startowych i dok�adnie, powtarzam dok�adnie - obejrzy pan to, co b�dzie tam do obejrzenia. Potem przeka�e pan to dalej. - Zaraz, ale dlaczego... - Moltke zdoby� si� na protest. - Prosz�, tu s� pe�nomocnictwa - brunet wyj�� z kieszeni niewielki, lecz starannie oprawiony blankiet, zaopatrzony w god�o, mn�stwo piecz�ci i podpis�w. - Pozwol� one panu na wej�cie do strefy startu, a tak�e umo�liwi� wyjazd. To wszystko. �ycz� powodzenia. Wsta�. Moltke automatycznie podni�s� si� r�wnie�. Tamten poda� mu r�k�, odwr�ci� si� i klucz�c mi�dzy stolikami wyszed� ze sto��wki. Jakiekolwiek komentarze uzna� za zbyteczne. Moltke bezwiednie usiad� i pogr��y� si� w ponurych my�lach. Wiedzia� ju�, �e "pomy�ka" oficera, z kt�rym rozmawia� par� tygodni wcze�niej, by�a nieprzypadkowa. On i jego dzisiejszy rozm�wca byli agentami tej samej s�u�by. Nie m�g� jednak przenikn�� ich gry. By� �ledzony. Zauwa�y� to nie od razu, ju� po tym, jak przesiad� si� do tramwaju innej linii. W opustosza�ym po nalocie mie�cie nawet on, niedo�wiadczony, dostrzeg� dw�ch ludzi w p�aszczach, pod��aj�cych - pozornie przypadkowo - t� sam� co on tras�. Wok� dogasa�y po�ary, gdzieniegdzie eksplodowa�y instalacje, reflektory przeczesywa�y niebo. W ciemnych ulicach dudni�y silniki woz�w pancernych i motocykli. Moltke widzia� odblask po�ar�w na he�mach �o�nierzy, siedz�cych r�wno, jeden przy drugim, na platformach ci�ar�wek. Tramwaj przystawa�, gdy ulic� p�dzi�y, wyj�c przeci�gle, wozy stra�ackie. Zniszczenia po dywanowym nalocie by�y pot�ne, zapowiada�a si� bardzo niespokojna noc, nawet je�li nie szykuje si� kolejna fala bombardowania. "Noc przed startem..." - pomy�la� Moltke z zadum�. Przysz�o�� by�a wielkim znakiem zapytania. By� �ledzony. Oznacza�o to ubezw�asnowolnienie, fakt, �e jego losy potocz� si� zgodnie z zaplanowanym przez kogo� scenariuszem. W chaosie, kt�ry zapanuje w ci�gu najbli�szych godzin (dni) i kt�ry b�dzie przedsionkiem apokalipsy, on jeden b�dzie cz�steczk� poruszaj�c� si� po torze z g�ry wytyczonym. Na my�l o tym poczu� nawet co� w rodzaju ulgi, zwalnia�o go to bowiem z odpowiedzialno�ci za cokolwiek, w tym tak�e za siebie. A �e b�dzie to apokalipsa, wiedzia� na pewno. Nie na darmo powtarza�a si� pog�oska, �e alianci ju� od pewnego czasu dysponuj� broni� atomow� i tylko niejasne opory moralne (a raczej gro�ba nasilenia si� sza�u ludob�jstwa na terenach okupowanych) powstrzymuj� ich przed jej u�yciem. Tramwaj z brz�czeniem skr�ci� w ciemn� ulic�. Po�ary wok� by�y coraz rzadsze. Narastaj�ca ciemno�� wskazywa�a, �e zbli�aj� si� do przedmie��. Gdzieniegdzie, po�r�d niskich dom�w, stercza�y na tle pe�gaj�cej �uny wycelowane w powietrze lufy przeciwlotniczych baterii. Moltke rozejrza� si� w�r�d wsp�pasa�er�w. Opr�cz dw�ch agent�w wiadomej s�u�by, pal�cych papierosy na tylnym pomo�cie, by�a tu jeszcze starsza kobieta, skurczona na siedzeniu i m�ody, na oko dwunasto-czternastoletni ch�opak. Nikogo, komu mo�na by powierzy� straszn� tajemnic�, zapowied� wydarze� przekraczaj�cych wyobra�ni�. Niech �yj� w spokoju, dop�ki T O si� nie zi�ci. Tramwaj, nie zatrzymywany, min�� pasmo zewn�trznych posterunk�w na rogatkach miasta. Zbli�a� si� do p�tli, po�o�onej na skraju lasu. Wreszcie przystan�� z przera�liwym piskiem sfatygowanych hamulc�w. Moltke wysiad� i g��boko wci�gn�� w p�uca rze�kie, le�ne powietrze. Rozejrza� si� - wsp�pasa�er�w nie by�o w zasi�gu wzroku. Poczu� nawet co� w rodzaju niepokoju, przyzwyczai� si� do swego podwojonego cienia. - Na pewno s�, gdzie� ukryci - pomy�la� uspokajaj�co. Wed�ug instrukcji ruszy� �cie�k� w g��b lasu, pozostawiaj�c za plecami pot�n�, faluj�c� na niebosk�onie �un�. W ciszy wyda�o mu si� nagle, �e s�yszy w oddali dudnienie dzia� ci�kiego kalibru. Czy�by front by� ju� tak blisko? Nie wiedzia�. �cie�ka kluczy�a pomi�dzy sosnami. Ciemno�� g�stnia�a, Moltke poczu� nieokre�lony l�k. Las urwa� si� gwa�townie, bez �adnych sygna��w zapowiadaj�cych zmian� krajobrazu. To by�a wielka, betonowa p�yta, d�ugo�ci chyba paru kilometr�w i szeroko�ci oko�o kilometra. Po�rodku tej p�yty stercza�y w niebo dwa pot�ne, z�owr�bne, czarne cygara. W odleg�o�ci kilkunastu metr�w od Moltkego znajdowa� si� parkan, nieco dalej - drugi, a za nim a�urowe konstrukcje wie�yczek stra�niczych. Moltke ruszy� wzd�u� parkanu w kierunku bramy wjazdowej. Zanim zd��y� do niej dotrze�, o�lepi�a go nag�a jasno��. Na najbli�szej wie�y zapalono reflektor i Moltke znalaz� si� w sto�ku �wiat�a. - Sta�!!! - us�ysza�. - R�ce na kark, zbli�a� si� powoli w kierunku bramy! Pos�usznie wype�ni� polecenie, czuj�c zn�w d�awi�cy ucisk w krtani. Brama uchyli�a si�, wyszed� stamt�d wartownik, kt�ry za�wieci� mu latark� w twarz. - Nazwisko?!? - krzykn�� raczej, ni� spyta�. - Moltke. Privatdozent Moltke z Uniwersytetu Berli�skiego. Wydawa�o mu si�, �e dostrzeg� ironiczny u�miech na twarzy tamtego. Zaraz jednak zmieni� si� on w zdziwienie w miar�, jak wartownik odczytywa� pe�nomocnictwo Moltkego. - Prosz� wej�� - powiedzia� w ko�cu, szorstkim tonem maskuj�c zaskoczenie. D�wi�k zamykanej bramy za plecami spowodowa�, �e Moltke poczu� nieprzyjemny dreszcz. Przez nikogo ju� nie nagabywany, powoli zbli�a� si� do jednej z rakiet. By�a ogromna, wi�ksza ni� przedtem ocenia�. Mog�a mie� ponad pi��dziesi�t metr�w wysoko�ci. Do w�azu, kt�ry z trudem odnalaz� w czarnej pokrywie pancerza, prowadzi�y w�skie metalowe schodki z por�czami. A�urowa wie�a startowa znajdowa�a si� obok. Sta�a przy niej wojskowa, opancerzona cysterna. W jej kabinie Moltke dojrza�... ale� tak, oczywi�cie, dw�ch �ledz�cych go agent�w. Jak zdo�ali si� tu dosta� jeszcze przed nim? No, ale w ko�cu to by� ich fach. Niepewnie wst�powa� na d�wi�cz�ce g�ucho schodki. W�az by� otwarty, z wn�trza s�czy�o si� s�abe �wiat�o. Moltke pochyli� si� i wszed� tam, niemal od razu odczuwaj�c klaustrofobi�, tony �elaza nad g�ow�, pod stopami i po bokach. Korytarzyk by� w�ski i p�kolisty, prawdopodobnie bieg� zaraz po wewn�trznej stronie pancerza. "UWAGA. REZERWA TLENU" - przeczyta� Moltke na jednej ze �cian. "STEROWNIA" - g�osi� inny napis. Strza�ka wskazywa�a kr�cone schodki, umieszczone w ciasnym szybie przeprowadzonym w wewn�trznej �cianie korytarza. Moltke ruszy� tymi schodkami w g�r�, przystaj�c co chwila i nas�uchuj�c odg�os�w dochodz�cych z wielkiego cielska rakiety. Z g��bi szybu s�ysza� dziwne echa, stukni�cia metalu o metal, przemieszczanie si� p�yn�w w rozleg�ych instalacjach. Rakieta sprawia�a wra�enie wielkiego, tajemniczego organizmu, kt�rego prawdziwego przeznaczenia nie znaj� nawet sami jej konstruktorzy. Sterownia by�a obszernym, kolistym pomieszczeniem. Wygl�da�a mniej wi�cej tak, jak j� sobie wyobra�a�. Po�rodku - cztery wielkie, sk�rzane fotele pilot�w, naprzeciw nich - pot�ny ekran, teraz powleczony mg��. Po bokach setki zegar�w kontrolnych, za� na �cianie tylnej butle tlenu, kt�re najwyra�niej wype�nia�y ka�dy skrawek wolnej przestrzeni. Z niejasnych przyczyn Moltkego opanowa�o nagle poczucie fa�szu. Sterownia by�a w�a�nie zbyt zgodna z jego oczekiwaniami (jego - w ko�cu dyletanta), aby nie by� w jakim� stopniu tandetna. Moltke podszed� do foteli. Na jednym z nich le�a�a kartka. By� to jaki� przekaz, by� mo�e przeznaczony dla niego. Odczyta� go: "Prosz� teraz p�j�� do windy i pojecha� ni� w d� rakiety, a� do ko�ca. Dalej jest szyb, kt�rym zejdzie pan jeszcze ni�ej. Gdy zobaczy pan to, co jest na dole, prosz� uda� si� najbli�szym poci�giem do przyfrontowej miejscowo�ci Holbach. Na stacji oczekuje cz�owiek, kt�ry przerzuci pana do Francji. Prosz� pami�ta�, �e ka�dy pana krok jest kontrolowany." Podpisu nie by�o, Moltke nie mia� jednak w�tpliwo�ci, kto jest autorem. Tylko jak oni przewidzieli, �e penetruj�c rakiet� uda si� przede wszystkim do sterowni? W ko�cu jednak mo�na by�o. Jest filozofem, a sterownia - to miejsce g��wne, centralne, symbol superego. Roze�mia� si� w duchu. Winda by�a tak ciasna, �e musia� zmobilizowa� wszystkie swe si�y duchowe, aby do niej wej��. Ze zgrzytem i stukotem jecha�a powoli w d�, mijaj�c kondygnacje statku. Ta podr� trwa�a d�ugo, zbyt d�ugo. Po jakim� czasie, gdy Moltkemu wydawa�o si�, �e jest co najmniej na poziomie p�yty lotniska, winda stan�a z hukiem. By� tu okr�ny korytarz, analogiczny do tego, kt�ry znajdowa� si� na poziomie sterowni. Pionowy szyb ze spiralnymi schodkami, tak jak i tam, wy�ej, prowadzi� w d� i w g�r�. Moltkemu rzuci� si� w oczy namalowany po jego wewn�trznej stronie napis: "UWAGA. STREFA NIEBEZPIECZNA". Mimo to zacz�� schodzi� w d�, ponaglany stukotem czyich� odleg�ych krok�w. (Z pewno�ci� byli to agenci, gotowi zabi� go, gdyby wy�ama� si� z zaplanowanego przez pot�nych kontroler�w rozk�adu zaj��.) Schodz�c dotyka� zimnego metalu �ciany szybu, czu� delikatny podmuch, dobiegaj�cy z g��bi studni. Co par� metr�w mija� zabezpieczone stalow� krat� lampy. Po kilku minutach schodzenia zacz�� si� dziwi�. Czy�by a� tak pomyli� si� w ocenie d�ugo�ci swojej drogi w d� wind�? Ju� dawno powinien by� dotrze� do dna rakiety, tam, gdzie znajduj� si� dysze wylotowe. Nic jednak nie zapowiada�o ko�ca drogi, w dodatku nigdzie nie widzia� silnik�w czy zbiornik�w paliwa. Po paru nast�pnych minutach rzeczywisto�� potwierdzi�a przypuszczenia: rakieta najwyra�niej by�a rozbudowana w g��b ziemi! Czemu to s�u�y�o - nie mia� poj�cia. W ko�cu zobaczy� dno studni. By�a nim pod�oga znacznie wi�kszego pomieszczenia, o �cianach ju� nie stalowych, lecz po prostu betonowych. "Bunkier w g��bi ziemi" - pomy�la� Moltke. O�wietlono go kilkoma parami jarzeni�wek. Na �cianie widnia� napis: "UWAGA. PROMIENIOWANIE", a pod spodem, mniejszymi literami: "PRZEBYWANIE D�U�EJ NI� 5 MINUT BEZ ODZIE�Y OCHRONNEJ GROZI �MIERCI�." Moltke nerwowo rozejrza� si� i ruszy� w kierunku schod�w, aby powr�ci� na g�r�. Jego wzrok pad� na wielk� czerwon� d�wigni�, zaopatrzon� w napis "DETONATOR". Detonator czego? - my�la� id�c w g�r�, spocony i podekscytowany. Nie rozumia� tego, co tu si� dzia�o, co tu mia�o si� zdarzy�. Czy statek mia� zosta� wysadzony w powietrze? A mo�e by� wyposa�ony w nowy rodzaj silnika, kt�ry w odpowiednim momencie wystrzeli go w kierunku Ksi�yca, jak armata barona Munchhausena? Obie koncepcje wydawa�y si� r�wnie nieprawdopodobne, ale przecie� wszystko by�o mo�liwe. Teraz rzecz polega�a na tym, aby jak najszybciej opu�ci� to miejsce. Siedzia� w jedynej ocala�ej po nalocie restauracji przy Friedrich-Wilhelmstrasse. Nie opu�ci� miasta. Postanowi� zosta� tu, po prostu zosta� mimo wszystko. Nie wiedzia�, dlaczego. By� mo�e, za d�ugo wyk�ada� o "krwi i ziemi" i ten rodzaj argumentacji rzeczywi�cie tkwi� w nim g��boko. Nie wiedzia� te�, w jaki w�a�ciwie spos�b uda�o mu si� wywie�� w pole agent�w tajnej policji. Mo�e powiod�o mu si� to dlatego, �e przystawa� w�a�nie wtedy, gdy nale�a�o ucieka�. W pewnym momencie agenci pognali za jakim� biegn�cym m�czyzn�, za� on po prostu wr�ci� do domu. �ci�lej m�wi�c, na wszelki wypadek ukry� si� u rodziny. Dzi� od rana wszystkich bywalc�w restauracji, a tak�e tych, kt�rzy byli tu po raz pierwszy, po��czy� rodzaj niewidzialnych wi�z�w, wyp�ywaj�cych z wyj�tkowo�ci sytuacji. Do lokalu wstawiono telewizory i wszyscy ogl�dali oficjalne po�egnanie rodzin osadnik�w i pilotuj�cych statki kosmonaut�w. Transmisj� przerwa� komunikat, w kt�rym stwierdzono, �e w nocy lotnictwo zaatakowa�o jednocze�nie Londyn, Moskw� i Nowy Jork za pomoc� zupe�nie nowej broni o wielkiej sile ra�enia. Efekt�w ataku na razie nie ujawniono, na ekranie pojawi�y si� jedynie zdj�cie zgliszcz i ruin, kt�re mog�y by� zdj�ciami kt�regokolwiek z miast kuli ziemskiej. Jedno by�o pewne: je�li atak rzeczywi�cie doszed� do skutku, nale�a�o spodziewa� si� odwetu. St�d poczucie nietrwa�o�ci w�asnego istnienia, kt�re opanowa�o wszystkich siedz�cych w restauracji. Oczekiwali najgorszego, kt�rego kszta�tu nie byli w stanie przewidzie�. Postanowili wypi� ostatnie piwo przed �mierci� i robili to teraz, podczas gdy na ekranie dogasa�y ostatnie przem�wienia pa�stwowych notabli, za� nic nie rozumiej�cy osadnicy, niczym stado przeznaczonych na rze� baran�w, t�po wpatrywali si� w filmuj�ce ich kamery. Moltke po raz kolejny pr�bowa� podsumowa� to, co si� zdarzy�o, wyci�gn�� jakie� wnioski, i zn�w zmuszony by� zrezygnowa�. M�g� od biedy zrozumie�, dlaczego tajna policja w�a�nie jego uzna�a za osob� zdatn� do przekazania jakiej� prawdy, jakiego� obrazu wydarze� po drugiej stronie linii frontu. (Mo�e dlatego, �e ju� przed wojn� by� uznanym na �wiecie autorytetem w swojej dziedzinie.) Dlaczego jednak obraz bunkra, znajduj�cego si� pod rakiet�, mia� by� tak wa�ny, tego ju� nie by� w stanie ogarn��. Lecz oto przem�wienie ko�czy si�, nieskalanie nordyccy kontynuatorzy i kontynuatorki rasy �egnaj� si� bu�czucznie uniesieniem r�ki z Ziemi�, gra orkiestra, kolejno znikaj� w czarnym korpusie rakiety, alianckie bombowce z broni� atomow� prawdopodobnie s� ju� w zasi�gu radar�w. Linia frontu nie dalej ni� dwadzie�cia - trzydzie�ci kilometr�w od Berlina, teraz ju� wyra�nie s�ycha� dudnienie dzia�. I nagle Moltke zaczyna rozumie�, co� ogarnia go, zawirowuje, mo�e to przenikalno�� czas�w, splot pojedynczych dotychczas nici ludzkich do�wiadcze�: pilot�w bombowc�w, osadnik�w, �o�nierzy na froncie, agent�w tajnej policji, jego wreszcie, nici zmierzaj�cych ku jednemu punktowi, punktowi wsp�lnemu, a imi� jego... Przenika logik� wydarze� a raczej ich ob��d. Ob��d tych, dla kt�rych kl�ska narodu z obcej r�ki jest tak� ha�b�, �e gotowi s� pr�dzej zmusi� go do samob�jstwa, wci�gn�� ich w nie nic nie podejrzewaj�cych. Moltke rozumie, �e bunkier pod rakiet� wcale nie by� bunkrem, lecz gniazdem atomowej miny, detonatorem nuklearnego �adunku, �e podr� osadnik�w i w og�le ich wszystkich b�dzie dalsza, a zarazem bli�sza, ni� ktokolwiek z nich mo�e przypu�ci�. Bo nie o przetrwanie, lecz o zag�ad� tu chodzi. A on mia� by� �wiadkiem tej zag�ady, potwierdzaj�cym to, co si� ma zdarzy�. I oto odliczanie zbli�a si� do ko�ca i nagle ekran wype�nia jasno��, niesamowita, bezapelacyjna, ale na tym jasno�� nie poprzestaje, bo jest ju� tak�e i wok� nich, jest w ca�ym mie�cie i wok� niego, unicestwiaj�c ich b�yskiem kr�tszym ni� my�l, i kto wie, czy Moltke zdo�a jeszcze pomy�le�, uprzedzaj�c inercj� my�li w�asne nieistnienie: "OTWARCIE OKA, OTWAR..."