Wi�niewski-Snerg Adam TRAMWAJADA S�o�ce chyli�o si� ku schematowi. Pery Eks przyjrza� mu si� bez entuzjazmu, zamkn�� okno i zaci�gn�� firanki. Wyszed� na ulic�, zabieraj�c z k�ta podr�czny szablon. Pogoda by�a w sam raz na jeden p�ynny ruch brzytw� dooko�a w�asnej szyi. Rechocz�c lu�nymi �atami na blaszanych dachach, parskaj�cy prosto z szarej g�by nieba wiatr plu� w twarz deszczem przemielonym ze �niegiem. Jaki� ponury osobnik, stoj�c w ka�u�y na �rodku chodnika, szuka� na sobie ostatniej suchej nitki; reszta nielicznych przebiegowicz�w rze�ko gna�a do ciep�a domowych telewizor�w. Z s�siedniej bramy s�ycha� by�o nak�adaj�ce si� na siebie wyzwiska i skomlenia. Aby pozna� przyczyn� rozwijaj�cego si� tam konfliktu, Pery Eks przybli�y� si� do �r�d�a d�wi�k�w. Rozwi�zanie zagadki pogorszy�o jego samopoczucie na ca�y wiecz�r: to sympatyczny dozorca na pr�no stara� si� wygna� na dw�r psa z kulaw� nog�. Na przystanku tramwajowym mentator rozwin�� w�ski �wistek papieru, na kt�rym poprzedniego dnia sporz�dzi� sobie list� najbardziej pal�cych spraw do za�atwienia. Czyta�: 1. Naby� wyka�aczki (mo�e ,,Pod Czarnym Kotem'' b�d�) 2. Odej�� od kasy - wr�ci� i ostro reklamowa� (pilne) 3. Postawi� barmanowi piwo, a potem wygarn�� mu ca�� prawd� o �yciu 4. Wystosowa� list otwarty do ONZ (lataj�ce talerze) 5. Kupi� metr tasiemki do majtek (pasmanteria) W tramwaju (d�ugo nie mieszkaj�c w opiesza�o�ci) z braku wa�nego biletu Pery Eks wyj�� metryk�, wsun�� j� w otw�r skrzyneczki i skasowa� sobie na niej dat� urodzenia. Nast�pnie, potr�cony przez przemykaj�c� obok dziestolatk� wyr�n�� twarz� o r�g tej�e skrzyneczki, kasuj�c sobie r�wnie� zdrowy z�b (dw�jk� - lew�, g�rn�). Na my�l o realnej obecno�ci wystaj�cego z �awki gwo�dzia siedz�ca naprzeciw kasownika ca�kiem ju� niedo��na staruszka zerwa�a si� z miejsca, przyskoczy�a do mentatora i gwa�townym ruchem w�t�ych ramion usadowi�a go wygodnie na znanym ju� sobie ostrzu. Wobec tak brutalnego aktu przemocy muskularne nogi mentatora poczu�y si� bezsilne. Ob�o�ony surowymi wejrzeniami wsp�pasa�er�w - w celu ratowania resztek twarzy - wyj�� podr�czny szablon (kieszonkowy poradnik zachowawczy) i spr�bowa� przy�o�y� go do napi�cia zaistnia�ej sytuacji. Jednakowo� podzia�ka na prawidle nie przystawa�a do okoliczno�ci. Przy pierwszej pr�bie naci�gni�cia pokaza�a mu fig� i p�k�a. Prze�ledziwszy sobie wzbieraj�cy na jego twarzy szczery rumieniec wstydu, staruszka jednym �ypni�ciem oka str�ci�a go w otch�a� w�tpliwo�ci. By przy podejmowaniu w�a�ciwej decyzji poczu� si� jeszcze bardziej osamotniony, odgrodzi�a si� od niego szerok� p�acht� kobiecego pisma. W ten spos�b Pery Eks zaocznie skazany zosta� na katorg� odczytywania zaistnia�ego przed nim tekstu. W rubryce dla kucharek przeczyta�: PRZEPIS NA �RODEK LOKOMOCJI Bogu ducha winnych cztery tony z ulicy wy�apa�, zegarki z p�n� godzin� pod nosy im podetkn��, nagan� w miejscu pracy nastraszy�, zimnym potem obficie skropi�, inne mo�liwo�ci im odj�� i do kolejki na przystanku nagna�. St�d w form� tramwajenn� niewietrzon� przez tylny otw�r du�ymi porcjami wt�acza�, krn�brn� jednostk� przedni otw�r uprzednio zatkawszy. Nadmiar zwisaj�cy przy t�oczni funkcjonariuszem czujnym zetrze� i na boku pouczy�. Je�liby nadmiar kt�ry odwarkn�� si� zdoby�, znak to, �e w twardo�ci ju� doszed� - wi�c w mandaty porcjami pozwija� i od�o�y� do udekorowania ca�o�ci. W tyle formy ubijak spr�ysty ustawi� i miarowo nowe porcje nim utyka�, zwa�aj�c, by zawarto�� do ty�u nie odbi�a, bo na dobre nie uro�nie. Do �rodka formy tramwajennej od czasu do czasu szczypt� kontrolera wpu�ci�, niech plamki wywabi, to i wiru, i wentylacji jak trzeba doda. Sosu rych�ej poprawy miark� akuratn� tam te� nala�, na koniec r�ce szeroko roz�o�y�, ramionami nad sprasowan� zawarto�ci� wzruszy� i obiektywnymi trudno�ciami komunikacyjnymi ca�o�� dok�adnie zmiesza�. Podawa� w godzinach szczytu. Uni�s�szy do g�ry oczy, Pery Eks mia� pecha natrafi� wzrokiem na przytwierdzon� do ramy okiennej grub� �elazn� tabliczk�, na kt�rej t�ustym drukiem wyryty by� tekst znanego wszystkim, rozs�dnego sk�din�d polecenia: PLWOCI� ROZWA�NIE! Wobec tego, �e mo�liwo�� oderwania od niej wzroku - gdy ju� raz wpad� w jej sid�a - w og�le nie wchodzi�a w rachub�, mentator zmuszony zosta� przez autora tabliczki do sze��dziesi�ciokrotnego odczytania pe�nego tekstu. Z ustami wype�nionymi �lin� zdo�a� wreszcie przenie�� wzrok na inne miejsce. Poni�ej, na rozsadzaj�cym futryn� gwo�dziu, wisia�o WSZEM OBOWI�ZUJ�CE REGULAMIMENTUM Z prawdziwym zadowoleniem odczyta� sobie niekt�re jego punkty, nie dbaj�c przy tym wcale o kolejno��. 6. Jak ju� tu wszed�e�, krzy�yk na sobie postaw. 94. N�g pod �awki w przeno�nych wiaderkach nie moczy�! 3. Przed wej�ciem na stopie� pch�y zawleczone z domu strz�sn��, klatk� piersiow� wci�gn��, powietrze z niej do dna spuszczaj�c. Tak pr�n� przez czas przejazdu kr�tko przy kr�gos�upie trzymaj. 4. Po wyj�ciu, on� (punkt 3.) wspomnianym (ten�e punkt) na powr�t nape�ni�. a) Czerwone p�aty przed oczami gazet� rozwiewa�! b) Cuci� na chodniku a� do pierwszej b�ogo�ci! 45. Ze �rodka ucieczki wszelkiej zaniechaj. 111. W przypadku takim (jak opisany w punkcie 110) mi�nie na d�u�szy pobyt gotuj i sierotkom opowiadanki sk�adaj. 81. Kontrolerowi oczu lipnymi biletami nie namydlaj! 82. Daj mu, na ile wygl�da, a od serca. 16. Peta przez dziur� w kieszeni cichaczem nie �mij! Uwaga!!! a) kto si� nieznajomo�ci� tego regulamimentum zas�ania, b) kto si� przed dziurkaczem uchyla, c) kto uci�ni�tych tu na zlepienie nara�a, d) kto dyrdyma�ki mi�dzy �awki soli, e) kto zmusza motorniczego do milczenia z pasa�erami, f) kto musztard� okna smaruje, g) kto by tu �achotkami t�ok rozprasza�, h) kto tu zamek na pod�odze z klock�w wznosi, i) kto by palec sobie w kasowniku skr�ci�, j) kto by tu po�ar w sercu nastolatki wznieci�, k) kto by za uszy kontrolera ci�ga�, a pstryczk� w nos mu wyci��, a kogutem si� przed nim postawi�, a funkcjonariusza sprowadzonego nastroszy�, l) kto tu przezroczysty worek wypchany pieni�dzmi tajnie na wszystkich oczach targa, no KTO? - srodze ten poci�gni�ty b�dzie!!! Kilka minut p�niej, t�ocz�c si� do przodu, Pery Eks zatka� sob� w�ski tunel przej�cia. Kluczowe stanowisko, jakie w ten spos�b zaj��, nie usz�o uwagi najbli�szych pasa�er�w. Zw�aszcza trzy osoby uzna�y, �e jest to najlepsza sposobno�� do nawi�zania z nim bliskiego i serdecznego zarazem kontaktu. Pr�bowa�y go one nak�oni� do wy�wiadczania bezinteresownych us�ug. Do pierwszej akcji pchn�a go pasa�erka z przodu. - Mo�e b�dzie pan tak uprzejmy i zado��uczyni mi t� drobnostk�? Precyzuj�c, chodzi mi o wyp�oszenie tej oto macki. Tu zako�ysa�a powiekami i ostatnim, nieco g��bszym ich sk�onem wskaza�a na swoj� torebk�. Pery Eks str�ci� lawiruj�cy dot�d gdzie� pod sufitem wzrok do wskazanego mu wn�trza. W urozmaiconym banknotami ciemnym zaciszu grasowa�y tam w nerwowych drgawkach jakie� przepocone palce. Ca�a nale��ca do tej d�oni reszta ukryta by�a skromnie w t�oku. Aby wywabi� j� stamt�d mo�liwie najprostszym sposobem, Pery Eks wbi� paznokie� w niezidentyfikowany obiekt. Skutek tego by� piorunuj�cy: po kilku niezsynchronizowanych ze sob� ,,och!'' i ,,ach!'' wydobywaj�cych si� z piersi najbli�ej stoj�cych torebkowiec przeszurn�� pod ich nogami, a mentatorowi zosta�y w r�ku tylko jego przetarte sznurowad�a. - Ha! Czy mi ta zdobycz wype�ni powsta�� w torebce luk�? - zapyta�a nieszcz�sna, kiedy Pery Eks z uk�onem na trzy czwarte wrzuca� sznurowad�a na miejsce powsta�ego przed chwil� ubytku. Zanim zd��y� udzieli� jej wszechstronnej i wyczerpuj�cej odpowiedzi, pasa�erka z lewej strony zadynda�a mu przed twarz� czym� pod�ugowatym. - Zechce pan poda� dalej? - zaproponowa�a przyja�nie. Uda�, �e jej nie dostrzega. Czeka�, a� kto� inny wyr�czy go w tej niek�opotliwej manipulacji. Tr�ci�a go jednak w rami�. - No! No, prosz�...! - nalega�a dalej. Skr�ci� g�ow� na bok i wygl�da� przez okno. Gdy potrz�sn�a go za klap� palta, rzuci� ku niej szybkie, jakby przelotne spojrzenie, i jeszcze szybciej powr�ci� do poprzedniej, nacechowanej oboj�tno�ci� pozy. Nie zamierza� robi� jej przykro�ci, lecz pochwyci�a ju� b�ysk niech�ci w jego oczach. R�ka jej przysun�a si� bli�ej jego g�owy. Teraz nie�wie�e ju� niestety zw�oki szczura dotyka�y mu szyi i �askota�y go w ucho. - Tak, tak! Do pana m�wi� - podj�a zn�w, tonem ju� nieco ostrzejszym, jak gdyby w ca�ym tym sun�cym poprzez szare bryzgi tramwaju on jeden tylko m�g� spe�ni� jej �yczenie. - Po takich to w�a�nie drobnostkach poznaje si� kultur�! Powinni�my sobie u�atwia� �ycie. "W zasadzie ma racj�'' - pomy�la� Pery Eks. ,,Tak, ona si� tutaj nie myli!''. I by�by ju� wzi�� z jej r�ki to �cierwo, gdyby sobie nie u�wiadomi�, ile to ju� razy bra� takiego podawanego z r�k do r�k szczura za ogon, a kolejny pasa�er, kt�remu usi�owa� go przekaza�, odmawia� mu przyj�cia, z tak� sam� pustk� w oczach, jak teraz jego pustka w oczach wobec nalega� tej pani. Bo najgorsz� na �wiecie rzecz� - my�la� dalej Pery Eks -jest zosta� samotnie w stoj�cym na p�tli tramwaju ze szczurem dyndaj�cym w d�oni. Tu� przed przystankiem na zamy�lonego mentatora nadzia� si� zmierzaj�cy ku wyj�ciu pasa�er. Cz�owiek ten (z poczciwego wejrzenia konformista w ka�dym calu) najwyra�niej zamierza� usprawni� wadliwy system opuszczania wozu, bo dyskretnym ruchem w�o�y� mu do r�ki nabity rewolwer, ze s�owami: - Bardzo prosz�, mo�e b�dzie pan �askaw si� usun��. Propozycja nie by�a ca�kiem od rzeczy i w jakiej� mierze zas�ugiwa�a na rozpatrzenie. Jednak zanim lufa dotar�a do jego skroni, mentator poczu� do niej nieokre�lon� bli�ej i niczym w�a�ciwie nie usprawiedliwion� niech��, chocia� s�owa ,,czemu by nie?'' mia� ju� wprowadzone na koniec j�zyka. Mo�e po prostu nie by� w odpowiednim nastroju - do��, �e zwr�ci� tamtemu bro�, a nast�pnie - wyci�ni�ty na zewn�trz jak zawarto�� tuby - opu�ci� tramwaj, przeszed� na szary chodnik, gdzie z pe�nym �adunkiem winy dobrowolnie odda� si� w r�ce ponurego wieczoru.