Sprawa honorowa Maria Nurowska Młodzieżowa Agencja Wgdaumicza Warszawa 1984 i Opracowanie graficzne: Jarosław Jasiński Ilustracje: Ryszard Kryska Redaktor: Jolanta K.lecel Redaktor techniczny: Krystyna Dawidczyk Korektor: Krystyna Bajkiewicz © Copyright by Maria Nurowska, Warszawa 1984 84 pozycja z serii WSDiCh ISBN 83-203-1545-x głębi korytarza rozległy się szybkie kroki i w drzwiach klasy pojawiła się nauczycielka z dziennikiem pod pachą. Była szczupła; miała jasne, pokręcone w loczki włosy i nosiła okulary w złotej oprawie. Spojrzała teraz spoza nich uważnie na siedzących w ławkach rodziców i powiedziała: — Dzień dobry państwu. Chyba możemy już zaczynać? — Dziesięć po piątej dochodzi. Kto miał przyjść, to przyszedł, pani profesorko — odezwała się na to przymilnie korpulentna kobieta w wielkiej lisiej czapie na głowie. — No więc, proszę państwa, ogólnie rzecL biorąc, w tym półroczu oceny są lepsze. Jes1. dużo mniej trójek, ale mogłoby być więcej piątek — słowom jej zawtórował śmiech. — Mam za mało piątkowych uczniów. Tylko dwoje: Darka Mieciaka i Renatę Ladzińską. A reszta? Stać ich na więcej, na przykład Robert Madżu-nowski albo Irka Korek. Zdolni, ale im się nie chce. Większość mam takich uczniów. Mogliby, gdyby im się chciało popracować, dogonić czołówkę. — Właśnie. Nie chce im się leniom jednym —¦ odezwał się wysoki mężczyzna, który ' r ledwo mieścił się w ławce — jakby co innego mieli do roboty. Mój to też, trzeba stać nad nim z batem. — Z nimi to tak jest — zawtórowała kiLie-ta w lisiej czapie. — No i mamy, niestety, jecit śwójkę. Psuje nam statystykę. Dwójka z polsl.^go. Może ktoś z państwa by się zaofiarował pomóc? Albo któryś z lepszych uczniów mógłby... To nawet dobrze by wpłynęło, taka pomoc koleżance wyrabia instynkty społeczne. No i punkty by były. Nie ma chętnych? Może Renata by się podjęła? Nie chciałam z nią rozmawiać bez zgody rodziców, bo to zawsze obciążenie. — Renata mogłaby, ale to chyba chodzi o tę Jolę Sobieską, co ją dwa lata temu złapali na kradzieży? — odpowiedziała po długiej chwili milczenia matka Renaty. — Strach taką wpuścić do domu. — Była taka sprawa, ale już się to nie powtórzyło. Ona nie ma rodziców. Wychowuje ją babka — wyjaśniała nauczycielka. — Widać nie bardzo umie dziewczynką się zająć. — Taka to może mieć zły wpływ — wtrąciła się kobieta w lisiej czapie. — Właśnie — podchwyciła matka Renaty. — Jeszcze by Renata czegoś od niej nabrała. — No, ją tak tylko zaproponowałam — powiedziała nauczycielka. — Czy są może jeszcze jakieś pytania do mnie? — A z tą wycieczką to co będzie? — spytał wysoki pan z ostatniej ławki. — To ja jeszcze osobno państwa poinformuję. Przez dzieci. Na razie nie wiadomo, w ja- 4 r kim by miała być terminie... Czy coś jeszcze? — nie było więcej pytań, więc nauczycielka zakończyła. — Dziękuję państwu. Rozległo się teraz szuranie krzeseł. Rodzice zachowywali się trochę tak, jakby na chwilę zapomnieli, że" przyszli tu na wywiadówkę. Ubierali się w pośpiechu, starając się jak najszybciej znaleźć przy drzwiach, przy których zrobił się korek. Tylko mama Ewy się nie spieszyła. Wolno włożyła kożuch, ale go nie zapięła. Chwilę się wahała, a potem podeszła do nauczycielki. I — Można zabrać pani minutę? — Proszę, proszę bardzo — odparła nauczycielka. — Z Ewą to ja nie mam żadnych kłopotów. Dobrze się uczy. Na półrocze bez trójki. — Tak, wiem. Przeglądałam dzienniczek Ewy — rzekła mama Ewy z roztargnieniem. — Chciałam porozmawiać o tej dziewczynce z dwójką z polskiego. — A, o tej... Tylko to taka sprawa, jak pani Ladzińska wspomniała. Była kradzież. Nawet chcieliśmy ją ze szkoły usunąć, ale to sierota. No i przysięgała, że to się już nigdy nie powtórzy. Ewa znowu jest taka miękka, dziecinna jeszcze... — Wezmę to pod uwagę. — Dobrze byłoby, gdyby pani się zdecydowała. Szkoda dziewczynki. — Już się zdecydowałam — odparła matka Ewy. Od progu przywitały ją zrzędliwe słowa babki: — No i gdzie to łazisz, gdzie to się włóczysz. Obiadu odgrzewać nie będę. Jedz zimny. Jola była bardzo głodna, ale nigdy by się do tego nie przyznała. Bez słowa wyminęła babkę i głośno trzasnąwszy drzwiami zamknęła się w swoim pokoju. Pokój, to może za dużo powiedziane, klitka raczej, w której mieściła się tylko połówka i nieduża szafka. Na tej szafce Jola często odrabiała lekcje. Musiała się przy tym garbić, z jedną ręką wiszącą w powietrzu. Było jej niewygodnie i po kilkunastu minutach miała wszystkiego dosyć. Składała zeszyt i chowała do teczki. Lepiej jej się pisało na kuchennym stole, na którym było dużo miejsca, ale tam znowu, w kuchni, terkotała maszyna do szycia. Od rana do wieczora. Zwariować było można. Usiadła na połówce. Przed oczami miała ścianę zawieszoną makatką z różnokolorowych ścinków materiału. Ta makatka ukrywała drzwi prowadzące do sąsiadów. Wszystko było słychać, co się u nich działo. Kłótnie od rana do wieczora. Najgorzej było, kiedy sąsiad wracał nad ranem pijany. Awanturował się wtedy, że umarłego mógłby obudzić. Jola, wyrwana z głębokiego snu, wierciła się potem na swojej połówce nie mogąc się jakoś ułożyć. Bardzo się bała tych nocnych hałasów, kiedy była mniejsza. Uciekała wtedy do babki, do kuchni. A ona ją uspokajała: — To nic, nic. Idź, przytul się i śpij. — Dobrze jej było mówić. Jak tu się przytulić i spać w takich warunkach. Babka opowiadała, że kiedyś, jeszcze przed wojną, to wszystko to było jedno mieszkanie. Potem je r podzielono na dwa. Babce przypadła w udziale kuchnia i pokoik, który przedtem był spiżarnią. Do nich wchodziło się od podwórza, a do sąsiadów od frontu. Babcia mieszkała tutaj z mamą Joli. Mama. Nie widziała jej już z rok, a może i dłużej. Nigdy nie pisała. Wiadomo było tylko, że mieszka gdzieś na Wybrzeżu. Wpadała na dzień, dwa i znowu nie dawała o sobie żadnego znaku. Jola była zawsze onieśmielona na jej widok, a mama tak dużo i głośno się śmiała. W domu zaraz robiło się wesoło. Mama miała mocno umalowane usta i na niedopałkach papierosów pozostawał czerwony ślad. Paliła papierosa za papierosem, więc po jej odjeździe były pełne wszystkie popielniczki. Jola jeden taki niedopałek schowała sobie na pamiątkę, zawinięty w serwetkę. To była jedyna rzecz, jaką miała po matce. Słyszała, jak babka krząta się w kuchni. Oznaczało to, że jednak postanowiła odgrzać obiad. Pewnie zaraz Jolę zawoła. Dopiero jak babka ją zawoła, wyjdzie z pokoju. Ma przecież swoją ambicję. — Obiad! — usłyszała wreszcie. Nfe spiesząc się ruszyła do kuchni. Babka siedziała już-przy maszynie, w grubych szkłach na nosie. Bardzo powiększały oczy, więc kiedy babka spoglądała na Jolę, zawsze jej się chciało śmiać. I tym razem łypnęła tymi swoimi rybimi oczami i powiedziała: — Była tu jakaś jedna. Gadała, że masz do niej chodzić i lekcje odrabiać. Ze zdumieniem spojrzała na babkę. — Jaka jedna? — A ja tam wiem. Jakaś. Od nauczycielki. Nasmrodziła perfumami i poszła. — Ale co mówiła? — Jola z wrażenia przestała jeść. — Że niby chce pomóc, ale ja tam nic nie gadała. Albo to ja się wyznaję, o co takiej idzie. Nic tam nie ma za darmo. — No, a ona co? — Powiedziała swoje i poszła. — Z babką to tak zawsze — zdenerwowała się Jola. — Albo babka udaje głupią, albo... — Ja ci dam głupią! — rozzłościła się babka na dobre. — Niechby ci ten ozór odpadł. Jeść takiej daj, ubierz i jeszcze się nasłuchaj. — Takie jedzenie! Ciągle ta zupa i zupa z jakimiś ochłapami. — Ciesz się, że masz jeszcze te ochłapy. Niedługo i tego nie będzie. Skąd ja mam niby brać? Matka nic me przysyła. Szycia też mało... Idź. do sklepu i popatrz se na ceny. Ślepia ci wylecą. Jola nic już nie odpowiedziała. Pochyliła się nad talerzem. Nie wiadomo dlaczego, zaczęło jej się zbierać na płacz. Nie chcą dać jej spokoju. Ciągle się jej czepiają. A to ta od wuefu, że nie ma trampek, a to ta od polaka, że nie umie czytać, chociaż jest w siódmej klasie. — Trzeba by cię posłać do pierwszaków, żeby cię liter nauczyły — powiedziała, a cała klasa w śmiech. Oni tylko na to czekają. A najgłośniej to się śmiała ta Ewka Muszyńska, aż się pokładała na ławce. Chyba najbardziej jej nie lubiła ze wszystkich. Nigdy się jakoś specjalnie nie ścięły, ale to było właśnie najgorsze. Traktowała Jolę jak powietrze. Jakby Joli w ogóle nie było. Wtedy, w teatrze na przykład. Siedziały obok siebie, a wyglądało jakby Muszyńska -miała z lewej strony puste krzesło. Z tej lewej strony siedziała właśnie Jola. Muszyńska odwracała się do niej plecami nawet w czasie przedstawienia. Jola tak się przez te dwie godziny wymęczyła. Czekała tylko, kiedy się ta sztuka skończy i będzie sobie mogła pójść. W ogóle najlepiej czuła się wtedy, gdy była sama. Kiedyś babka pojechała na wieś do swojej siostry. Nie było jej przez trzy dni. Zostawiła na kuchni gar zupy i przykazała, żeby sobie Jola podgrzewała codziennie. Ale Joli nie chciało się podgrzewać. Jadła zimną, kleistą mai i była zadowolona. Nikt jej do niczego nie zmuszał, nikt nie zrzędził. Czuła się naprawdę wspaniale. Wzięła sobie do towarzystwa kota z klatki schodowej — Pana Mruczka. Babka nie pozwalała go karmić. Powiedziała, że jak raz da się mu jeść, to już przepadło. Będzie zimował na wycieraczce pod drzwiami. Ale Jola i tak wynosiła. A przez te trzy dni mieszkali razem. Nawet spali w jednym łóżku. Jola na poduszce, a kot w jej nogach. Potem, po powrocie babki, przez jakiś czas Pan Mruczek bardzo chciał się dostać do mieszkania. Na całej klatce schodowej słychać było żałosne miauczenie. — Szaleju się nażarł ten kot czy co — zastanawiała się babka — drze się, jakby go kto ze skóry obdzierał. I czemu to nas się tak uczepił. Nie dawałaś to mu czego? — Przecież babka nie kazała — odpowiedziała Jola niewinnie. 9 — No i miałam rację. Dopiero dałby nam koncąrt. — Jak zjesz, to zaniesiesz pani Kotkowej fartuchy. Już ostatni kończę — odezwała się babka. ' Jola parsknęła śmiechem i zalała sobie brodę zupą. — A ty czego? — babka uniosła głowę. — Zwariowała czy co? ' —¦ A niczego — odpowiedziała. Nie mogła się przyznać, że myślała właśnie o kocie, kiedy babka wyjechała z tą Kotkową-. Zresztą o tym, że myślała, to może by i mogła. Ale co myślała, to już na pewno nie. Któregoś dnia kot wyniósł się z klatki schodowej, a może struł się na śmietniku. Dozorca wykładał tam trutkę na szczury, a to była przecież kocia spiżarnia i stołówka jednocześnie. Gdyby trąbka była inna, może dałoby się ją przekonać do tego kota. I może nawet zgodziłaby się, żeby z nimi zamieszkał. Ale tak... Był śliczny. Cały czarny. Na przedniej łapce miał białą skarpetkę. A oczy miał takie zielone, zielone. I tak cichutko mruczał. Dlatego nazwa-, ła' go Panem Mruczkiem. Nigdy nie przeszła obok, żeby go nie pogłaskać. I zawsze coś dla niego miała w kieszeni. Kiedy dostawała kanapkę z kiełbasą do szkoły, zjadała sam chleb, a kiełbasa była dla kota. Niestety, rzadko się ta kiełbasa trafiała, zwyczajna, bo na inną nie było ich stać. Jak już niczego nie miała, dawała mu sam chleb. A kiedy babki nie było w domu, wynosiła mleko na spodeczku. Kot natychmiast zjadał to wszystko albo wypijał, a potem mrucząc ocierał się O1 jej nogi. Wygięty w taki przepiękny kabłąk... Tak pusto się zrobiło po jego zniknięciu. Już się nie miała do kogo śpieszyć. I nie śpieszyła się. Nie wracała do domu prosto ze szkoły, łaziła po mieście, przystawała, oglądała wystawy. Ostatnio coraz mniej było do oglądania. Powtarzało się ciągle słowo: kryzys. Babka zaczęła robić zapasy.. Kupowała mąkę, cukier, kasze. — Niby nie ma pieniędzy, a babka wszystko tylko znosi i znosi. I po co? — dziwiła się Jola. — Po to, żebyś miała co do gęby włożyć, jak przyjdzie co do czego. Jola - wzruszała ramionami, nie bardzo wiedząc, co ma to „co do czego" znaczyć. Ale nawet nie chciało jej się wypytywać. Było jej obojętne, co się z nią stanie jutro, pojutrze. To było zawsze tak daleko. Robiła plany do wieczora. Czekała na wieczór. Tylko w ciemnościach Jola czuła się bezpieczna. Wiedziała, że nikt jej wtedy nie podejrzy, nikt nie będzie od niej niczego wymagał, nie będzie żądał odpowiedzi na pytania, na które odpowiedzieć nie umiała. — Dlaczego nie odrobiłaś lekcji? — pytała ta od polaka. — Dlaczego nie napisałaś wypracowania! Odpowiedz. Natychmiast odpowiadaj. — Bo... — No, słucham. — Bo nie wiedziałam jak. — Jak to nie wiedziałaś? Cała klasa wiedziała, tylko ty jedna, biedulko, miałaś trudności. Dlaczego? — Nie wiem. 10 11 — Nie wiem, zawsze tylko nie wiem — przedrzeźniała ją nauczycielka — nie mogłabyś chociaż raz wymyślić czegoś innego. — Nie, proszę pani — odpowiadała posłusznie, a tamta, nie wiadomo dlaczego, wpadała w złość. — Niewiniątko, biedronka boża, niby to do dwóch nie umie zliczyć, a jeszcze się odcina. A Joli nawet w głowie nie postało się odcinać. Bała się tej kobiety w złotych okularach. Spoza tych okularów patrzyły na nią nieżyczliwe oczy. Od tego spojrzenia Joli robiło się zimno i zaraz wszystko się jej w głowie plątało. To dlatego nie potrafiła wyleźć z tej dwói i zimowała w siódmej klasie. Do piątej klasy miała inną nauczycielkę. Panią Moczarską. Siwą, dobrą. Ale odeszła na emeryturę w połowie roku szkolnego. Była już ciężko chora i nawet nie doczekała do wakacji. Gdyby nie odeszła, Jolka zdałaby na pewno. Dużo jej zresztą nie pomogło to zimowanie. Znowu groziła jej dwója z polskiego. . — I co ty sobie wyobrażasz, Sobieska — mówiła okularnica. — Znowu będziesz powtarzać klasę. Masz takie nazwisko, a tuman z ciebie, zwyczajny tuman. A wiesz przynajmniej, kto to był Sobieski? Jola milczała. To był zdaje się król, który mieszkał w Wilanowie. Nie wiedziała, skąd się wzięło to jej nazwisko. Mama i babka nazywały się inaczej: Kozioł. Nigdy nie widziała ojca, a kiedy spytała raz o niego, babka poczerwieniała na twarzy i wrzasnęła: — Nawet mi nie wspominaj o tym zbóju! 12 Jola przestraszyła się wtedy wyrazu twarzy babki i zamilkła. Więcej bała się pytać. Z czasem zrozumiała, że im mniej się zadaje pytań, tym lepiej. W szkole prawie się nie odzywała. Milczała na przerwach, ą nauczyciele bardzo musieli się namęczyć, żeby wyciągnąć z niej jakieś wiadomości. Wywoływano ją do tablicy, a ona szła jak na szczudłach, z duszą w piętach. Stawała przy tej tablicy i tak stała ze spuszczoną głową i z oczami wbitymi w ziemię. — No, może wreszcie coś z siebie wydusisz — mówił nauczyciel, a ona milczała nadal. Kończyło się to tym, że albo dostawała dwóję do dziennika, albo nauczyciel zaczynał wyciągać z niej słowo po słowie i do dziennika wędrowała tróją lub tróją z minusem. Lepszych stopni Jola nie miała. Tylko z wuefu trafiła jej się piątka ze skoku w dal. Jola miała długie nogi i dobrze skakała. Pan od wuefu chciał ją nawet włączyć do reprezentacji szkoły, ale wychowawczyni, właśnie ta od polskiego, sprzeciwiła się. Powiedziała, że Jola jest najgorszą uczennicą w szkole i nie może tracić czasu na sport. A poza tym wybór do reprezentacji jest wyróżnieniem, a Jola wcale sobie na to nie zasłużyła. Ale to nieprawda, że była najgorsza w szkole. Nawet do ich klasy chodził chłopak, który już dawno powinien skończyć podstawówkę. Powtarzał kilka klas z rzędu, a ona tylko jedną. Był najwyższy w klasie, miał nawet jakby czarny wąsik pod nosem. Przez, ten wąsik Jola bała się na niego patrzeć, zawsze omijała go wzrokiem. Nie patrzyła nigdy niko- mu w oczy, ale jego specjalnie omijała wzrokiem. Może go to denerwowało, bo często jej dokuczał. W kółko powtarzał taki głupi wierszyk, z którego się wszyscy śmiali: „Jan Sobieski miał trzy pieski, biały, żółty i niebieski". I to miał być przytyk do niej. Niby nic, taki głupi wierszyk, ale Joli zawsze było trochę wstyd. Miała wtedy ochotę schować się pod ławkę. Jak po tej sprawie z łyżwami. Kierowniczka wezwała nawet babkę do szkoły. I babka po powrocie zdjęła ze ściany pas i strasznie Jolę zbiła Ten jeden raz. Nigdy więcej już jej nie uderzyła. — Nie po to żyły sobie wypruwam, żeby złodzieja w domu trzymać — krzyczała. — Ja jestem biedna, ale uczciwa. Cudzego nie ruszę. I albo ciebie tego nauczę, albo zabiję. Na drugi dzień Jola do szkoły nie poszła. Miała sińce na twarzy i dopóki jej nie poscho-dziły, siedziała w domu. Babka biła, gdzie popadło i sprzączka przecięła Joli policzek, nawet krew jej leciała. Potem może było babce jej żal, bo długo się wieczorem modliła w kuchni. Dłużej niż zazwyczaj. I nawet sobie popłakała przy tym. Jola słyszała, jak głośno wyciera nos. Pewnie myślała, że Jola już śpi. Ale nie-spała. Leżała z otwartymi oczami i było jej dobrze. Dookoła była tylko ciemność, taka miękka i bezpieczna. Potem, pod koniec tygodnia, przyszła dawna nauczycielka, ta siwa. Długo rozmawiała z babką. Powiedziała: — Nie wolno tak dziecka bić — i jeszcze powiedziała, że Jolę dobrze poznała i że Jola 14 nie jest zła, tylko trzeba umieć z nią postępować. — Ja swoją córkę za mało biłam — odpowiedziała na to babka — i dlatego zeszła na złe. Sama byłam. Męża mi zabiło na budowie, jak córka miała trzy lata. Za miękka dla niej byłam. Jedną, ją miałam... Teraz nie dopuszczę, żeby ta była taka sama. Lepiej już ją zabiję. — Nie wolno tak dziecka bić — powtórzyła nauczycielka. — To jest dziecko. Trzeba z. nim dużo rozmawiać, tłumaczyć. — A kiedy ja mam tam czas — odrzekła niecierpliwie babka — renty inwalidzkiej mam półtora tysiąca. O, widzi pani moje ręce. Reumatyzm. Chleba sobie ukroić nie mogę, a szyć muszę, bo kto to dziewuszysko wykarmi i ubierze. I jeszcze słowa dobrego nie usłyszę. Tylko same zgryzoty. Jak tak ze dwie godziny poszyję, to mnie kolana drą, że bym po ścianach chodziła. Nauczycielka nic już nie powiedziała, ale odchodząc zajrzała do Joli. Przytuliła ją do siebie. Jola cała zesztywniała. To było takie dziwne. Obce; Uczucie, jakiego doznała, było podobne do tego, jakiego doznawała głaszcząc kota.. Ale tamto było przyjemne, a tego się wstydziła. I • kto by mógł tutaj być? Okularnica na pewno nie. Babka ją przecież znała. Ktoś obcy. Może jakaś nowa z opieki społecznej? Taka jedna była u nich kilka razy, przynosiła używane rzeczy dla Joli. Sukienki, buty. Wyjmowała to wszystko z szarej,- płóciennej, torby i kładła 15 F na krześle. A babka brała po kolei do ręki i oglądała ze wszystkich stron. — No, całkiem jak na Jolę — mówiła wniebowzięta. — I nowiutkie, wcale nie znoszone. A kołnierzyk jaki zmyślny. Ta pani z opieki, szara na twarzy jak jej torba, uśmiechała się zadowolona: — Właśnie tak pomyślałam, że się Joli przyda. Jak tylko przynieśli tę sukienkę... — No i dziękuję. Dziękuję bardzo — ciągnęła babka tym swoim przymilnym tonem. A Jola stała z boku i nic nie mówiła. Nie znosiła tych wszystkich prawie nowych rzeczy. Tych pocerowanych swetrów i spódnic z wy-prutym zamkiem1. Pani z opieki narzekała, że ofiarodawcy wypruwają zamki, guziki, klamry. Ciężko teraz o takie rzeczy, to prawda, ale jak już zdecydowali się pomóc bliźniemu, to niechby te rzeczy były w przyzwoitym stanie. — Żeby pani wiedziała, co nam czasami przynoszą. Do niczego to niepodobne. — Dobrze, że i taki gest mają — odpowiadała na to babka. — Ja Joli zameczek wyszykuję. Już się tam jakiś znajdzie i będzie miała spódniczkę. Teraz o materiał ciężko. A ile kosztuje. Nie. To nie mógł być nikt z opieki. Przecież babka powiedziała, że tamta była uperfumowa-na. Pani z opieki się nie perfumowała. Nosiła znoszony płaszcz, długi do kostek. Perfumy wcale do takich pań nie pasowały. To musiał być ktoś zupełnie inny. I nagle ogarnął ją lęk przed tym kimś, kto tak nieoczekiwanie wtargnął w jej życie. To, że nie wiedziała, jak wy- 16 gląda, jaką ma twarz, jeszcze ten lęk potęgowało. Dobrze, że był dopiero wieczór i do rana daleko. Ewa rzuciła teczkę pod wieszak w przedpokoju i jak burza wpadła do pokoju matki. —; Mamo! Mamo! Co ty najlepszego narobiłaś — zawołała. — Jak mogłaś mnie tak v ośmieszyć przed klasą? — Czy możesz wyrażać się jaśniej — głos mamy był pełen spokoju. — No... podobno masz pomagać z polskiego tej Sobieskiej. — Zgadza się. — Ale... przecież... przecież to niemożliwe. Dlaczego ty? — Właśnie dlatego, że nie zadałam sobie tego pytania. — Ty nie jesteś nauczycielką, a w ogóle to zupełnie nie wiesz, kto to jest ta Sobieska. Ona kiedyś ukradła łyżwy. — Nie wiemy, jak z tym było naprawdę. — No wiesz, wcale cię, mamusiu, nie rozumiem., Ciągle narzekasz, że nie ,/nasz czasu... — Muszę go znaleźć dla tej dziewczynki. — Nie! — krzyknęła Ewa na całe gardło. — Nie zgadzam się. Jak ty... jak ty to zrobisz, to ja nie pójdę więcej do szkoły. Mama uniosła wysoko brwi. — Z powodu? — Z powodu Sobiechy. Wiesz, jak dna chodzi ubrana? I nikt jej w klasie nie lubi. Nikt Mówię ci. Kiedy pani od polaka o tym powiedziała, to wszyscy spojrzeli na mnie. A na 17 przerwie zaraz musiałam powiedzieć, że to była jakaś pomyłka i że ty nigdy byś czegoś takiego nie zrobiła. — Nie podoba mi się ta rozmowa — powiedziała mama oschle. — Mnie też nie — zawołała Ewa. — Proszę cię, mamusiu. Nie kłóćmy się. Powiedz tylko, że się rozmyśliłaś z tą Sobiechą. Zrób to dla mnie. — Na razie chcę coś zrobić dla niej — po tych słowach mama odwróciła się i zaczęła pisać na maszynie. Ewa odczekała chwilę, a potem wyszła, głośno zamknąwszy za sobą drzwi. Miała jeszcze nadzieję, że ojciec stanie po jej stronie , i we dwoje przekonają mamę. Ta sprawa z Sobiechą naprawdę nie miała sensu. Ewa bardzo kochała matkę, ale uważała, że w wielu sprawach mama zachowuje się dziecinnie. Zupełnie jakby nie była jej mamą, a młodszą siostrą, której Ewa nie miała i której bardzo jej było brak. Mogłyby się sobie zwierzać z najskrytszych myśli. A tak, często czuła się samotna. Niby to miała dużo koleżanek, a tak naprawdę nie miała żadnej. Przychodziły do niej, ona chodziła do nich. Słuchały płyt, śmiały się z byle czego, ale nigdy się sobie nie zwierzały. To znaczy, one tak. One mówiły Ewie o wszystkim, ona jednak nigdy by się na to nie odważyła. Mimo że były w jednym wieku, czuła się od nich starsza. Miała inne problemy niż jej koleżanki. Była śmiertelnie zakochana w Paulu i przeżywała z tego powodu dramat. On miał przecież żonę i dzieci. Renata Ladzińska i Zuzia Kukieł też się w nim kochały, ale mówiły o tym ze śmiechem. Jej takie 18 wyznanie- nie przeszłoby przez gardło. Było ukryte głęboko, bardzo głęboko i nie miała naprawdę nikogo, komu mogłaby o tym powiedzieć. Może mamie. Mama wiele potrafiła zrozumieć i nigdy się nie śmiała z jej problemów, ale teraz, po tym świństwie, jakie chciała Ewie zrobić, już nigdy jej niczego nie powie. Nie wybaczy jej do końca życia tej zdrady. Bo to była zdrada. Ewa tak mamę prosiła, tak prosiła, a mama odwróciła się do niej plecami. Babcia wniosła wazę z parującą zupą. — Dzisiaj pyszności krupniczek —¦ powiedziała z uśmiechem, a Ewa aż zacisnęła szczęki, żeby jej czegoś nie powiedzieć. Tego, na przykład, że może się wypchać swoim krupniczkiem. Ojciec spóźnił się na obiad i siedziały z mamą same przy stole. Siedziały naprzeciw siebie i jadły w milczeniu. Mama miała grobową minę, jakby to Ewa jej zrobiła na złość, a nie odwrotnie. Na szczęście wszedł ojciec i rodzice zaczęli rozmawiać między sobą. Ewa czekała na moment, kiedy będzie mogła wtajemniczyć ojca w całą "sprawę. Gdy na chwilę zapanowała cisza, rzekła: — Mama chce uczyć jedną dziewczynę z naszej klasy. — Jak to? — ojciec przestał jeść i spojrzał na mamę. — No, to co słyszysz — marna uśmiechnęła się słabo. — Podjęłam się wyciągnięcia z dwói jednej z koleżanek Ewy. — To nie jest żadna moja koleżanka — wy- 19 buchnęła — to jest taka... taka najgorsza w klasie. No po prostu, nic. Zero. — Zaraz, zaraz. Czy ja dobrze zrozumiałem? Chcesz, Zosiu, pomagać jakiejś dziewczynce? — zwrócił się ojciec do mamy. — Tak.— mama wydawała się jakby zmieszana, a to jej zmieszanie raczej dobrze wróżyło. — I jak to sobie wyobrażasz? — Zwyczajnie. Będzie tu przychodziła dwa razy w tygodniu. — I co dalej? — ciągnął ojciec. — No... co mnie tak wypytujecie — rozzłościła się mama. — Czy to takie nadzwyczajne, że chcę poświęcić parę minut jakiemuś dziecku? — Ale dlaczego ty? Skąd taki pomysł? — Już mnie o to pytano — odparła mama — parę razy. Nie wiem, może się do tego nie nadaję. W każdym razie spróbuję. — To nie był chyba twój najlepszy pomysł — powiedział po długiej chwili ojciec — i jeżeli mam być szczery, nie bardzo to wszystko rozumiem. — Ja też nie — nie wytrzymała Ewa — zupełnie jakby mama chciała mi zrobić na złość. Przecież klasa pęknie ze śmiechu. — Coraz mniej mi się podoba ta twoja klasa — powiedziała mama wstając od stołu. Właśnie wtedy weszła babcia niosąc półmisek z drugim daniem. — Co to, nie jesteś głodna, Zosiu? — spytała zdziwiona. — Odechciało mi się jeść — odrzekła mama i wyszła z pokoju. Ojciec i Ewa spojrzeli po sobie. 20 Ewa była pewna, że rodzice wrócą do tej rozmowy, jak zostaną sami. Uchyliła drzwi i nie nastawiła adapteru, rezygnując z usłyszenia na dobranoc ukochanego głosu Paula. Mama długo pisała na maszynie, ale w końcu przestała. Ewa usłyszała, że zapala papierosa. Musiała być zdenerwowana, bo kilka ra-i zy zacinała jej się zapalniczka. — Ty przecież nie masz czasu na takie zabawy z cudzymi dziećmi — zaczął wreszcie ojciec. — To nie zabawa, raczej poważna sprawa. Coś niedobrego dzieje się z tym dzieckiem. Nie ma chyba rodziców. Wychowuje ją babka. Już raz powtarzała klasę. — To sprawa nauczycieli. — Mają na głowie przeładowane klasy. Klasa Ewy liczy czterdziestu czterech uczniów. Więc o czym tu mówić. — O tym, że podjęłaś się czegoś, czego nikt od ciebie nie mógł wymagać. I tak siedzisz po nocach. A poza tym powinnaś poświęcić ten czas Ewie. Ostatnio dziwnie się zachowuje. — Jest zbuntowana. Jak one wszystkie w tym wieku. Wielka tragiczna miłość do Beatlesów, magnetofon puszczony na cały regulator. To trzeba przejść jak różyczkę albo ospą. Z Ewą nic złego się nie dzieje, poza tym, że staje się coraz większą egoistką. Być może, sprawa z jej koleżanką wyjdzie i jej na dobre. — Kiedy ty naprawdę przesadzasz, Zosiu. Rozumiem, że przejęłaś się rolą. Ale teraz, kiedy masz tyle zajęć w redakcji. Niech ktoś 21 r inny to zrobi za ciebie, jakaś inna matka. Najlepiej jej własna. — Już ci powiedziałam, że jest sierotą. — A wcale nie jest. Jej matka raz była w szkole — zawołała ze swojego pokoju Ewa — taka w czarnych pończochach i mini. I miała metrowe obcasy... — A ty czemu podsłuchujesz? — zezłościła się mama. — Natychmiast zamknij drzwi i spać. Ewa posłusznie zamknęła drzwi, ale nie wróciła na tapczan. Pozostała przy nich. Musiała dowiedzieć się, co wreszcie rodzice postanowią. — Podsłuchiwała szelma — roześmiał się ojciec. — Trudno nie słyszeć, skoro podnosisz głos. — Ja podnoszę głos? — zdziwił się ojciec. —, Co ty opowiadasz? — Jednak tak — upierała się mama. — Przecież ja nie mam nic przeciwko tej dziewczynce. Chodzi mi tylko o ciebie. — A dlaczego nie chodzi Ci o nią? — No wiesz... naturalnie... ale... — To „ale", właśnie tego „ale" nie powinno być. Gdyby Ewa miała kłopoty, nie miałbyś żadnych wątpliwości, że należy jej pomóc. Jesteś taki sam jak większość rodziców, a zwłaszcza matek, dla których tylko własne dziecko się liczy. To wstrętne... ten egoizm. — Dostało mi się. — Raczej słusznie. — No tak, ale od miesiąca nie byliśmy w kinie. 22 Rodzice zaczęli mówić o czymś innym, więc Ewa wróciła do łóżka. Nastawiła cichutko magnetofon. Ten jedyny, najukochańszy głos. — Pomóż mi, Paul —zaszeptała. — Wymyśl coś... co im powiedzieć w szkole. Jak zwykle wbiegła do klasy razem z dzwonkiem. Zaraz też pojawiła się biologiczka i zaczęła się lekcja. Ewa lubiła biologię. Zawsze była przygotowana, mimo że specjalnie się nie uczyła. Wystarczyło jej to, co usłyszała na lekcji. No i rozmowy z ojcem. Był z wykształcenia biologiem i Ewa dowiadywała się od niego wielu ciekawych rzeczy, które potem sprzedawała w klasie. Biologica była wniebowzięta. — Widzicie — mówiła — bierzcie przykład z Ewy. Wiedza to jest drążenie. Trzeba stale drążyć, drążyć. — No i jak, Ewka, ile już wydrążyłaś? — pytano ją potem ze śmiechem. —¦ O, dobre pół kilometra — odpowiadała — w pepegach. Te pepegi dodawała po to, żeby było śmieszniej. I było. Wszyscy pękali ze śmiechu. Kiedy skończyło się przepytywanie i po klasie rozeszło się westchnienie ulgi, siedząaa obok niej Zuzia szturchnęła ją łokciem: — No i co? — Z czym? — Z Sobiechą. Poranny pośpiech wywiał jej z głowy tę dręczącą sprawę. Wróciła teraz jak uporczywy ból zęba. Zacznie się na przerwie — pomyślała. — Co 23 ja im powiem? Że to bujda. A jak mama się jednak uprze. Może powiedzieć, że zapomniała spytać. Nie, to by niczego nie dało. Jutro zaczęłoby się wszystko od początku. A może się odciąć? Udać, że ją to nic a nic nie obchodzi. Mama to jest mama, a ona to jest ona. Nie wtrącają się do swoich spraw. Każda robi, co jej się podoba. Nie. Nie wywinie się tak łatwo. Jak raz się potknie, to już po niej. Nie może udawać, że to jej nie dotyczy. To przecież* nie kto inny, a jej mama. Trudno. Musi stawić jakoś czoła. Tylko jak? Jak? — No? — powtórzyła niecierpliwie Zuzia. — Nie przeszkadzaj — odparła opryskliwie, udając, że pilnie słucha tego, co mówi nauczycielka. Ale na przerwie wszyscy ją obstąpili i posypały się pytania. — No, dowiedziałaś się? » — To prawda? Czy bujda? — Odczepcie się ode mnie — krzyknęła i torując sobie drogę łokciami, wybiegła z klasy. Stchórzyła. Nie miała odwagi powiedzieć prawdy. Jak teraz wrócić do klasy. Jak im spojrzeć w oczy. I to wszystko przez tą... Właśnie się na nią natknęła w drzwiach ubikacji. Nie namyślając się długo wepchnęła ją z powrotem do środka. — Ty, słuchaj — zaczęła wrogo — masz zaraz powiedzieć w klasie^ że nie będziesz chodziła na żadne lekcje do mojej mamy. Sobiecha patrzyła na nią szeroko otwartymi oczami. 24 — Ja nic nie wiem — powiedziała cicho. — Nie udawaj niewiniątka. Masz mówić to, co ci każę, albo... albo pożałujesz. — Ja nic nie powiem —7 powtórzyła tamta . z uporem. .-•'¦', Tego już było za wiele. Ewa*schwyciła Jolkę za rękę i pociągnęła za sobą. Czuła, jak się tamta opiera, ale to jeszcze bardziej ją złościło. Z całej siły ściskała rękę Sobiechy, by się jej przypadkiem nie wymknęła. Wreszcie, czerwona z wysiłku i złości, dotarła do klasy. W drzwiach przystanęła i siłą wepchnęła przez nie Jolkę pierwszą. Było po dzwonku i wszyscy siedzieli już na swoich miejscach. — Ona wam powie ¦— zawołała Ewa. — No, mów — zwróciła się z wściekłością do Jolki, która milczała stojąc ze spuszczoną głową.. — Mów prędzej — Ewa potrząsała ją za ramię. Wtedy weszła do klasy polonistka i spytała podniesionym głosem: — Co się tu dzieje? — A potem rozkazała. — Na miejsca! Ewa puściła Sobieską i wolno, nie patrząc na nikogo, ruszyła w stronę swojej ławki. Do oczu napłynęły jej łzy. Czuła, że po raz pierwszy nie panuje nad sytuacją. Że coś się jej wymyka, coś takiego, czemu nie będzie umiała zapobiec. Nigdy by nie poszła do tego domu, ale po tym, jak Ewka na nią napadła, zmieniła zda- 25 nie. Właśnie pójdzie. Zrobi tamtej na złość i pójdzie. Przestała się nawet bać tej obcej kobiety, której nie widziała na oczy i która musiała być podobna do swojej córuni. Do tego albinosa w okularach. Pewnie miała takie same lekko zmrużone blade oczy i cerę taką białą, jakby posypaną mąką. Po prostu Ewka, tylko trochę wyższa i może grubsza. Minio że nie widziała matki Ewy ani razu, już teraz nie cierpiała jej z całego serca. Ale trudno. Musi się przemóc i pójść tam ten jeden raz, żeby postawić na swoim. Niech nikt nie myśli, że można nią pomiatać. Ona też ma swój honor. Włożyła do torby zeszyt, książkę od polskiego i zaczęła zbierać się do wyjścia. — A dokąd to? — spytała babka podnosząc głowę znad swego szycia. — Do uczenia. — Do jakiego znowu? — No, do tego, babka wie. — Aha. Tylko jakby ci co tam kazali posługiwać, to się nie gódź. Trzeba mieć swój honor. — Dobrze — odparła niecierpliwie, otwierając drzwi wyjściowe. Zbiegła po schodach, ale na podwórku zatrzymała się niezdecydowanie. Nawet się zawahała, czy aby nie wrócić na górę. O niczym innym nie marzyła jak właśnie o tym. Ale z drugiej strony to byłoby zwykłe tchó-rzost-wo. Już widziała tę zadowoloną minę Ewki. Zaraz by roztrąbiła w klasie, że Jola zlękła się jej pogróżek i nie przyszła na te korepetycje. Trudno. Trzeba iść. 26 Na ulicy było tłoczno, bo ludzie wychodzili właśnie z pracy. Chodnikami sunął szary, milczący tłum. Przechodnie spieszyli się dokądś, chowając twarze w kołnierzach. Smutna ulica — pomyślała Jola i jej samej też się zrobiło smutno. Przypomniała jej się matka. Taka wesoła, kolorowo ubrana. Przysiadła na krawędzi stołu w kuchni i dyndając nogą w powietrzu, opowiadała jej i babce bardzo śmieszne zdarzenie. W autobusie przyczepił się do niej jeden pan. Dosłownie się przyczepił, bo guzik od jego płaszcza zaplątał się w mamy siatkę, więc mama i ten pan musieli razem wysiąść, żeby się odplątać. — A ludziska mieli uciechę — mówiła matka — taka jedna blondyna to cały czas wołała: oj, bo się posiusiam. I. mama na to wspomnienie tak się śmiała, tak się śmiała. I Jola też się śmiała razem z nią, tylko babka patrzyła na nie spode łba jak jakiś wilk. Gdyby mama mieszkała z nimi, może byłoby weselej. A tak, babka stale narzeka. Ma taką szarą i smutną twarz, jak wszyscy. Może tak jest tylko ttitaj. Może na Wybrzeżu jest inaczej. Pewnie mamie smutno było tutaj i dlatego nie chciała z nimi być. Ciekawe, dlaczego Jola nie jest podobna do matki. Byłaby ładniejsza. A tak, wygląda naprawdę jak straązydło. Te włosy i te piegi... Mama kiedyś powiedziała: — Czemu ją tak ubieracie jak straszydło. — A babka się zaraz obraziła i na-krzyczała na mamę, że tu nikogo oprócz niej i Joli nie ma. Więc ona tylko jedna Jolę karmi 27 i ubiera. Mama wzruszyła na to ramionami i odrzekła: — No już, dobrze, có się mamusia tak piekli. Może rzeczywiście, gdyby się Jola ubierała jakoś ładniej, byłaby ładniejsza... A, wszystko jedno. Co ją to obchodzi. I tak będzie sama do końca życia. Może weźmie sobie kota albo psa, jak już będzie dorosła. Wtedy babka już się nie może sprzeciwić, a jakby coś gadała, to Jola się po piostu wyprowadzi. Może tam, gdzie mama, na Wybrzeże. Przecież nie widziała jeszcze morza, a ma już swoje lata. Chyba jednak psa by wzięła. Psy są wierniejsze i można z nimi pogadać jak z ludźmi. Chociaż... koty też są dobre. Ten, na przykład, z klatki schodowej, ja id był kocham ... Ani siq spostrzegła, gdy znalazła się- przed domem EwVd Muszyńskiej. Na nieszczęście mieszkała tyiko o dwie ulice dalej. Gdyby było inaczej, może w?a'e by nie doszło do tych lekcji. Z ciężkim sercem weszła na schody. Postała chwilę przed drzwiami, zanim zebrała się na odwagę, by wyciągnąć rękę w stronę dzwonka. Zadźwięczał tak głośno. Nikt nie otwierał, więc pojawiła się w niej iskierka nadziei, że może tam za drzwiami nikogo nie ma. Jednak ktoś był. Drzwi się otworzyły. Wyjrzała przez nie starsza kobieta w kretonowym fartuchu z falbanką. '— Taki cichuśki był ten dzwonek — powiedziała — myślałam, że mnie się zdawało. Do , Ewy? 28 i — Tak. Nie :— odpowiedziała czerwieniąc się po czubki włosów. — No to proszę — rzekła kobieta, usłyszawszy prawdopodobnie tylko to „tak". Jola weszła za nią do przedpokoju. Był długi i wąski, trochę ciemny. Po jednej stronie stał wieszak, po drugiej duże lustro wprawione w szafkę pełną szufladek. Nie wiedziała, jak ma powiedzieć, że nie przyszła do Ewy. To by dopiero było, gdyby ta kobieta zaprowadziła ją do pokoju Muchy. Tak ją czasami przezywała w myślach, od jej nazwiska: Muszyńska. Gorączkowo myślała, co ma teraz zrobić. Jak się zachować. Na szczęś- cie otworzyły się drzwi na końcu korytarza i ukazała się w nich jakaś kobieta. Kiedy zbliżyła się, Jola poczuła lekki zapach perfum. Od razu się domyśliła, że to matka Ewy- — Poznajmy się — powiedziała kobieta z uśmiechem. — Ty pewnie jesteś Jola, a ja to wiadomo: mama Ewy albo po prostu: pani Zosia. Podała Joli wąską i taką ciepłą rękę. Może dlatego, że ta Joli była bardzo zimna- Nie nosiła rękawiczek i dłonie miała spierzchnięte, pokryte czerwonym, łuszczącym sie naskór- kiem. . • —Jakby sobie sokiem od ogórków smarowała te łapy — denerwowała się babka. Kobieta zaprowadziła Jolę do pokoju, w którym pełno było regałów z książkami. Przy oknie stało biureczko, a na nim maszyna do pisania. W kącie, nad tapczanem wisiał duży obraz, jakby namalowany przez dziecko. Przed- 29 stawiał ogród z drzewami, na których pełno było okrągłych jabłek. Na jednej ze ścieżek stało, trzymając się za ręce, dwoje dziwacznych łudzi: pan w cylindrze i czarnym ubraniu i pani z ceglastymi wypiekami na policzkach. Ta pani była całkiem goła i zamiast piersi miała takie dwa jabłuszka. Jedno żółte, a drugie czerwone. Jola patrzyła na obraz, bo wstydziła się patrzeć na matkę Ewy. Była zupełnie inna, niż ją sobie wyobrażała. Przede wszystkim nie nosiła okularów. I wcale to, a wcale nie była podobna do Muchy. Chociaż też blondynka. Włosy miała długie i związane w koński ogon. Tyle zdążyła zauważyć. Bardziej przeczuwała, niż zdążyła zaobserwować, jaką tamta miała twarz. Wiedziała tylko, że ta twarz była pogodna. — Podoba ci się obraz? — spytała matka Ewy. Miała miły głos. — Tak — odparła cicho. Zaschło jej w gardle i musiała przełknąć ślinę. -— To może od niego zaczniemy. Usiądziesz sobie przy biurku, o tak, dostaniesz papier i długopis i opiszesz mi ten obraz. Pani powiedziała, że masz kłopoty z wypracowaniami. Więc nie traćmy czasu. Daję ci piętnaście minut na takie mini-wypracowanie. Zgoda? — po tych słowach matka Ewy wyszła z pokoju, pozostawiając Jolę samą. Joła podeszła bliżej i zaczęła przyglądać się obrazowi. Co tu można napisać? Kilka drzew, kilka ścieżek i tych dwoje dziwaków. A jak 30 ma opisać kobietę? Przecież me napisze, że tamta jest goła. • Medytowała jeszcze chwilę, a potem usiadła nad kartką. Nie wiedziała, jak zwykle, od czego zacząć. Od tych drzew czy ścieżek. A może od ludzi. Tylko ta goła baba jej wszystko psuła. W końcu napisała pierwsze zdanie: „Na obrazie jest jesień". Ręka zawisła jej w, powietrzu. Znowu chwilę myślała, a potem przekreśliła to i zaczęła od początku. „Jest jesień. Na drzewach dojrzewają jabłka. Jedne żółte, drugie czerwone. Na tych drzewach, gdzie są zielone liście, jabłka są czer-wone, a^ na tych, gdzie liście są żółte, jabłka też są żółte. I jest jeszcze dwoje ludzi. Pan w cylindrze i pani z ceglanymi wypiekami ria policzkach". I nie wymyśliła już nic więcej. Widocznie minęło piętnaście minut, bo matka Muchy weszła do pokoju. Pochyliła się nad kartką. — Można i tak — powiedziała. — Ale to trochę za krótko. To jakby takie streszczenie, a ty miałaś napisać wypracowanie. Proponuję więc, żebyś każde z tych zdań potraktowała jako jeden punkt. Więc pierwsze:* jesień. No i pi- szesz o jesieni, a potem o tych drzewach, o liś- ciach i o jabłkach. I tak dalej. Rozumiemy się? Jola podniosła głowę i napotkała oczy matki Ewy. Ogarnęło ją zdumienie. Te oczy były bardzo niebieskie. I był w nicn uśmiech. Matka Ewy wcale się nie gniewała, że Jola nie umiała opisać obrazu. Poczuła coś, jakby wdzięczność. Pod powieki napłynęły jej łzy. 31 — No, spróbujesz jeszcze raz? W milczeniu skinęła potakująco głową. Magnetofon był nastawiony na cały regulator, więc Ewa nie słyszała odgłosu otwieranych drzwi. Zobaczyła dopiero nad sobą twarz mamy. Nad sobą, nie przed sobą, bo leżała z rękami pod głową, zapatrzona w sufit. Tak najlepiej jej się słuchało muzyki. — Wyłąi^ to — powiedziała mama 'ostro. Ewa posłusznie wstała i wyłączyła magnetofon. — Dlaczego nie wyszłaś do Joli? — Bo... bo w ogóle nie wiedziałam, że ona tu jest. — Nie kłam. Przecież cię wołałam. — Nie słyszałam. A zresztą słyszałam, tylko... no... nie chciałam, bo jej nie znoszę. — Więc od dzisiaj nauczysz się ją znosić i będziesz tak traktowała, jak się traktuje każdego gościa. — Nie! Nigdy. Już wolę nie wiem co. Chcesz, to mnie zbij. — Uspokój się. I przemyśl to, co powiedziałam. Jeżeli nie zastosujesz się do mojego polecenia, spotka cię za to kara. — Już się zastanowiłam — odparła z bezczelną miną Ewa. — Proszę bardzo. Możesz mnie ukarać. — Dobrze. Proszę odnieść magnetofon, taśmy i płyty do mojego pokoju. Adapter może zostać i tak nie będziesz go mogła używać. Mama powiedziała swoje i wyszła, pozostawiając Ewę w niemym osłupieniu. No tak. Zno- 32 wu przegrała z tą wstrętną pieguską. Z tą So-biechą. Będzie się musiała z nią przywitać, jak przyjdzie, i być dla niej miła. Bo przecież wszystko by zniosła, tylko nie rozłąkę z Pau-lem, czy raczej z jego głosem. Dla niego była gotowa na wszystko. Cicho zapukała do pokoju matki. — Czy mogę wejść? — spytała skruszona. Mama siedziała przy maszynie do pisania, odwrócona do niej plecami. ¦ — O co chodzi? — Jest mi bardzo przykro. — Mnie również. — Wiem. Ja naprawdę nie chciałam, ale jak się zdenerwuję, to w ogóle nie wiem, co mówię. — To bardzo źle — głos mamy był oschły. — Musisz nad sobą panować. — Ja się poprawię, ale nie gniewaj się na mnie — wiedziała, że nie wolno jej wspomnieć ani o magnetofonie, ani o płytach. Mama nie powinna się domyślić, co naprawdę ją tu sprowadziło. — Ja się nie gniewam — odrzekła mama — martwi mnie tylko' sposób, w jaki traktujesz Jolę. — Wszyscy ją tak traktują. — Tym bardziej ty powinnaś się do niej odnosić inaczej. — Ale dlaczego? — spytała ostrożnie, aby znowu mamy nie rozzłościć. — Bo jest kimś takim samym jak ty, ani lepszym, ani gorszym. — No wiesz, mamo — rzekła urażona. — Czy to ja ukradłam komuś łyżwy. 33 — Być może chciała je tylko pożyczyć — mama obrócona była teraz do Ewy profilem, co oznaczało, że najgorsze już minęło. — Pożyczyć! — zawołała już bardziej pewna siebie. — To czemu wynosiła je pod płaszczem? Przyznasz, że to nie było w porządku. Ruszać czyjąś własność. — Owszem, nie było. Ale czy ty zawsze postępujesz, jak należy? — Ja nie jestem złodziejką. — Ona też nie jest. To była taka jedna zła chwila. Już nigdy czegoś takiego nie zrobi. — Skąd wiesz? —'¦ Bo wystarczy na nią spojrzeć, żeby wiedzieć. — A w domu jak mają urządzone? — wypytywała babka. — A ja nie wiem. Nie przyglądałam się. — Rzeczywiście! Nie przyglądała się! Chyba bogaci są, ni'e? — Tacy sobie. Jak wszyscy. — Ona to dziennikarka, a on kto^ — Nie wiem. — Żebyś ty co. kiedy wiedziała — rzekła babka gniewnie, powracając do swojego szycia. Joli wydawało się czasami, że babka po to tylko ślęczy przy maszynie, żeby potem móc narzekać. W ogóle babka była taka jakaś. Trochę Joli przypominała brunatny korzeń, jaki zobaczyła kiedyś przy drodze. Leżał sobie na poboczu wykopany przez kogoś z ziemi. To było na wycieczce. Jola przystanęła i wtedy po- 34 myślała, że korzeń, jest podobny do jej babki, też taki powykręcany. — No i co tak stoisz jak słup soli — usłyszała jej głos. — Weź sobie obiad, stoi na płycie. — A co jest? — Kapuśniak. — Znowu kapuśniak? — Będzie mi tu jeszcze wybrzydzała. Czekam z tyrn obiadem jak zatraceniec jakiś. — To po co się babka godziła na te lekcje. Ja tam wcale nie chciałam iść. Tak. Nie chciała, ale teraz się to zmieniło. Teraz czekała niecierpliwie, kiedy będzie tam mogła pójść. Polecieć na skrzydłach. Za pierwszym razem czuła się nieswojo. Nie pasowała do tego domu, w którym aż lśniło od czystości, Bała się, że coś potrąci, stłucze. A najbardziej chyba bała się, że ta matka Ewy zacznie ją wypytywać, a ona nie będzie umiała odpowiedzieć na jej pytania. W napięciu czekała na koniec lekcji. No i wcale nie miała zamiaru wracać. Nie poszła tam w umówiony wtorek ani w czwartek. Ale któregoś dnia, chyba tak w tydzień po pierwszym spotkaniu, wpadła na matkę Ewy na ulicy. Matka Muchy miała na sobie kożuch obszyty białym futrem i futrzaną czapkę z uszami związanymi na czubku głowy. Przystanęła, więc i Jola musiała przystanąć. — No, dlaczego nie przyszłaś? — spytała z uśmiechem. — Ja czekałam. — Bo... babcia była chora — skłamała. — A teraz już jest zdrowa? - Teraz tak — odparła czerwieniąc się. 35 — To świetnie, to już się od razu umówmy na wtorek. Powiedzmy na drugą, dobrze? Jala skinęła twierdząco głową, chociaż wcale nie była pewna, czy przyjdzie. I może by nie przyszła, gdyby nie to, że matka Ewy uparła się, że jej kupi rękawiczki. Prawie siłą zaciąg-nęła ją do sklepu i kupiła piękne skórzane rękawiczki z jednym palcem. Takie miękkie i cie-' plutkie, bo były na futerku. — Masz je nosić — powiedziała mama Ewy żegnając się z nią — żebyś więcej nie odmrażała sobie rąk. Jola zaraz schowała za siebie te swoje czer-'. woiie, spierzchnięte łapy. Skóra jej się na nich pozadzierała i porobiły się malutkie ranki. Ręce tak ją zawsze piekły przy myciu. Aż szkoda było dla nich takich rękawiczek. No i palto, które przyniosła ta pani z opieki, przy nich wydawało się jeszcze bardziej znoszone. To przez te rękawiczki nie mogła nie pójść. Poszła. No i jakoś coraz lepiej się czuła w pokoju mamy Ewy. Tylko w jej pokoju i tylko z nią. Reszty domu nie lubiła. Nie lubiła też jego domowników. To znaczy może nie to, że nie lubiła. Krępowała się ich po prostu. I tej babci, i ojca Ewy, no, a co do samej Ewy, to wiadomo. Z ojcem Muchy tylko raz rozmawiała i pamięta to jak przez mgłę, bo była wtedy chora. Już na schodach serce jej waliło i kręciło jej się w głowie. A potem, kiedy matka Ewy sprawdzała napisane przez Jolę' wypracowanie, rozpłakała się. — Co się stało? — spytała matka Ewy spoglądaj ^c na nią 7 n