Deklaracja zasad prawa mi�dzynarodowego dotycz�cych przyjaznych stosunk�w i wsp�dzia�ania pa�stw zgodnie z Kart� Narod�w Zjednoczonych Nowy Jork, 24 pa�dziernika 1970 r. P] Rozwa�ywszy zasady prawa mi�dzynarodowego dotycz�ce przyjaznych stosunk�w i wsp�dzia�ania miedzy narodami, l. Uroczy�cie proklamuj� nast�puj�ce zasady: Zasada, �e pa�stwa w ich stosunkach mi�dzynarodowych powinny powstrzyma� si� od gro�by lub u�ycia si�y przeciw integralno�ci terytorialne/ lub niepodleg�o�ci politycznej jakiegokolwiek pa�stwa, lub w jakikolwiek inny spos�b niezgodny z celami Narod�w Zjednoczonych Ka�de pa�stwo ma obowi�zek powstrzymywania si� w jego stosunkach mi�dzynarodowych :d gro�by lub u�ycia siiy przeciw integralno�ci terytorialnej lub niepodleg�o�ci politycznej akiegokolwiek pa�stwa lub w jakikolwiek inny spos�b niezgodny z celami Narod�w Jednoczonych. Gro�ba taka lub u�ycie si�y stanowi pogwa�cenie prawa mi�dzynarodowego Karty Narod�w Zjednoczonych i ju� nigdy nie powinny zosta� u�yte jako �rodek za�atwiania joornych problem�w mi�dzynarodowych. Wojna stanowi�ca agresj� jest zbrodni� przeciw pokojowi, kt�ra powoduje odpowiedzialno�� "a podstawie prawa mi�dzynarodowego. Zgodnie z celami i zasadami Narod�w Zjednoczonych pa�stwa maja obowi�zek wstrzymania '* od propagandy wojen stanowi�cych agresj�. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek wstrzymania si� od gro�by lub u�ycia si�y celem naruszenia lej�cych mi�dzynarodowych granic innego pa�stwa lub jako �rodka rozwi�zywania spor�w "ledzynarodowych, w��czaj�c w to spory terytorialne i problemy dotycz�ce granic pa�stw. ?odobnie ka�de pa�stwo ma obowi�zek wstrzymania si� od gro�by lub u�ycia si�y celem ^szsnia mi�dzynarodowych linii demarkacyjnych. jak linie rozejmowe ustanowione przez lub * *Yniku porozumie� mi�dzynarodowych, kt�rych ono jest strona lub ktcre z innych wzgl�d�w -CG'"iazane jest przestrzega�. Nic w powy�szych postanowieniach nie mo�e by� interpre- �"3ne jako naruszaj�ce sytuacje zainteresowanych stron odno�nie statusu lub skutk�w takich ''na podstawie ich szczeg�lnego re�imu lub jako dotycz�ce ich tymczasowego charakteru. 60 Pa�stwa maja obowi�zek wstrzymania si� od akt�w odwetu obejmuj�cych u�ycie si�y. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek wstrzymania si� od jakiejkolwiek akcji przymusowej, kt�ra pozbawia ludy, o kt�rych mowa w rozwini�ciu zasady r�wnouprawnienia i samostanowienia, ich prawa do samostanowienia i wolno�ci oraz niepodleg�o�ci. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek powstrzymania si� od organizowania lub zach�cania do organizacji sil nieregularnych lub zbrojnych zwi�zk�w, w��czaj�c w to najemnik�w celem wtargni�cia na terytorium innego pa�stwa. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek wstrzymania si� od organizowania, pod�egania, pomocy lub uczestnictwa w aktach walki wewn�trzpa�stwowej lub aktach terrorystycznych w innym pa�stwie lub godzi� si� ze zorganizowan� na jego terytorium dzia�alno�ci� maj�c� na celu pope�nienie tego rodzaju akt�w, gdy wspomniane w tym paragrafie akty obejmuj� gro�b� lub u�ycie si�y. Terytorium jakiego� pa�stwa nie mo�e by� przedmiotem okupacji wojskowej w wyniku u�ycia si�y wbrew postanowieniom Karty. Terytorium jakiego� pa�stwa nie mo�e by� przedmiotem nabycia przez inne pa�stwo w wyniku gro�by lub u�ycia si�y. �adne nabytki terytorialne wynikaj�ce z gro�by lub u�ycia si�y nie mog� by� uznane za legalne. Nic w powy�szym nie mo�e by� interpretowane jako wp�ywaj�ce na: a) Postanowienia Karty lub jakiegokolwiek porozumienia wcze�niejszego od systemu Karty i wi���cego na podstawie prawa mi�dzynarodowego; b) Kompetencje przys�uguj�ce Radzie Bezpiecze�stwa na podstawie Karty. Wszystkie pa�stwa powinny kontynuowa� w dobrej wierze rokowania celem rych�ego zawarcia powszechnego traktatu w sprawie og�lnego i ca�kowitego rozbrojenia pod skuteczna kontrol� mi�dzynarodow� i stara� si� o przyj�cie w�a�ciwych �rodk�w dla zmniejszenia napi�cia mi�dzynarodowego i wzmocnienia zaufania mi�dzy pa�stwami. Wszystkie pa�stwa powinny stosowa� si� w dobrej wierze do ich zobowi�za� na podstawie powszechnie uznanych zasad i przepis�w prawa mi�dzynarodowego w odniesieniu do utrzymania mi�dzynarodowego pokoju i bezpiecze�stwa oraz powinny d��y� do wi�kszej skuteczno�ci opartego na Karcie systemu bezpiecze�stwa Narod�w Zjednoczonych. Nic w powy�szych paragrafach nie mo�e by� interpretowane jako rozszerzaj�ce lub uszczuplaj�ce w jakikolwiek spos�b zakres postanowie� Karty dotycz�cych wypadk�w, w kt�rych u�ycie si�y jest zgodne z prawem. Zasada, �e pa�stwa powinny za�atwia� swoje spory mi�dzynarodowe �rodkami pokojowymi w taki spos�b, by pok�j mi�dzynarodo\vy, bezpiecze�stwo i sprawiedliwo�� nie zosta�y zagro�one Ka�de pa�stwo powinno za�atwia� swoje spory mi�dzynarodowe z innymi pa�stwami �rodkami pokojowymi, w taki spos�b, aby pok�j mi�dzynarodowy, bezpiecze�stwo i spra-wiecliwo�� nie zosta�y zagro�one. Pa�stwa powinny w zwi�zku z tym d��y� do wczesnego i sprawiedliwego za�atwiania miear/narodowycn ioorow drog� rokowa�, bada�, po�rednictwa, poieanawstwa, roziemsrwa, 61 rozstrzygni�cia s�dowego, odwo�ania si� do regionalnych organizacji lub porozumie� b�d� inflymi -pokojowymi sposobami przez nie wybranymi. W d��eniu do takiego za�atwienia strony porozumiej� si� co do pokojowego sposobu, jaki b�dzie odpowiedni do okoliczno�ci i charakteru sporu. Slrony maj� obowi�zek, w przypadku niemo�no�ci osi�gni�cia rozwi�zania kt�rymkolwiek z powy�szych �rodk�w pokojowych, w dalszym ci�gu zmierza� do za�atwienia sporu innymi pokojowymi, przez nie uzgodnionymi sposobami. Pa�stwa strony mi�dzynarodowego sporu, jak r�wnie� inne pa�stwa, powinny powstrzyma� si� od wszelkiej czynno�ci, kt�ra mog�aby zaostrzy� sytuacje w spos�b zagra�aj�cy utrzymaniu ^jedzynarodowego pokoju i bezpiecze�stwa, i powinny dzia�a� zgodnie z celami i zasadami Narod�w Zjednoczonych. Mi�dzynarodowe spory powinny by� za�atwiane na podstawie suwerennej r�wno�ci pa�stw oraz zgodnie z zasada swobodnego wyboru �rodk�w. Zastosowanie lub przyj�cie procedury za�atwienia, swobodnie wybranej przez pa�stwa odno�nie do istniej�cych lub przysz�ych spor�w, kt�rych one s� stronami, nie b�dzie uwa�ane za nie do pogodzenia z suwerenna r�wno�ci�. Nic w poprzednich paragrafach nie uszczupla ani nie uchyla stosownych postanowie� Karty, w szczeg�lno�ci odnosz�cych si� do pokojowego za�atwiania spor�w mi�dzynarodowych. Zasada dotycz�ca obowi�zku niemieszania si� w sprawy nale��ce do wewn�trzne: jurysdykcji jakiegokolwiek pa�stwa, zgodnie z Kart� �adne pa�stwo ani grupa pa�stw nie maj� prawa miesza� si� bezpo�rednio lub po�rednio z jakiegokolwiek powodu w wewn�trzne lub zewn�trzne sprawy jakiegokolwiek innego pa�stwa. W zwi�zku z tym, interwencja zbrojna oraz wszelkie inne formy mieszania si� lub gro�enia przeciwko osobowo�ci pa�stwa lub przeciwko jego politycznym, gospodarczym lub kulturalnym czynnikom, stanowi� pogwa�cenie prawa mi�dzynarodowego. �adnemu pa�stwu nie wolno u�ywa� lub zach�ca� do u�ycia gospodarczych, politycznych !ub jakiegokolwiek innego rodzaju �rodk�w przymusu maj�cych na celu podporz�dkowanie drugiego pa�stwa w wykonywaniu jego suwerennych praw oraz celem zapewnienia sobie od mego jakiegokolwiek rodza|u korzy�ci. Ponadto, �adne pa�stwo nie powinno organizowa�, porn -^ja�, podburza�, finansowa�, wywo�ywa� iub toierowa� dzia�alno�ci wywrotowe!, terrorystycznej lub zbrojnej skierowanej w celu obalenia sil� re�imu innego pa�stwa, b�d� wtr�ca� si� do walki wewn�trznej w innym pa�stwie. U�ycie si�y celem pozbawienia lud�w lub narod�w to�samo�ci stanowi pogwa�canie icn niezbywalnych praw oraz zasady nieinterwencji. Ka�de pa�stwo ma niezoywalne prawo wyboru swojego systemu politycznego, gospodarczego, spo�ecznego i kulturalnego bez ingerencji w jakiejkolwiek formie ze strcny innego pa�stwa. Mc w poprzednich paragrafach^ nie nale�y interpretowa� jako naruszaj�ca oacowieanie ^stanowienia .Kar?/ dor:c;3C3 utrzymania miedr/naroaowecc ockciu : bezcieczensrwa. 62 Obowi�zek wsp�dzia�ania pa�stw ze sob� zgodnie z Kart� Pa�stwa maja obowi�zek wsp�dzia�ania ze sob� bez wzgl�du na r�nice ich politycznych, gospodarczych i spo�ecznych ustroj�w, w r�nych dziedzinach stosunk�w mi�dzynarodowych, w celu utrzymania mi�dzynarodowego pokoju i bezpiecze�stwa oraz celem popierania mi�dzynarodowej stabilizacji gospodarczej i post�pu, og�lnego dobrobytu narod�w i mi�dzynarodowego wsp�dzia�ania, wolnego od dyskryminacji opartej na takich r�nicach. W tym celu: a) Pa�stwa powinny wsp�dzia�a� z innymi pa�stwami w utrzymaniu mi�dzynarodowego pokoju i bezpiecze�stwa; b) Pa�stwa powinny wsp�dzia�a� w popieraniu powszechnego poszanowania i przestrzegania praw cz�owieka i podstawowych wolno�ci dla wszystkich, a tak�e w eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej oraz wszelkich form nietolerancji religijnej; c) Pa�stwa powinny rozwija� swoje stosunki mi�dzynarodowe zgodnie z zasadami suwerennej r�wno�ci i nieinterwencji w dziedzinie gospodarczej, spo�ecznej, kulturalnej, technicznej i handlowej, zgodnie z zasadami suwerennej r�wno�ci i nieinterwencji; d) Pa�stwa-Cz�onkowie Narod�w Zjednoczonych maja obowi�zek podejmowania wsp�lnej i indywidualnej akcji we wsp�dzia�aniu z Narodami Zjednoczonymi zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Karty. Pa�stwa powinny wsp�dzia�a� na polu gospodarczym, spo�ecznym i kulturalnym, jak r�wnie� na polu naukowym i technologicznym oraz w celu popierania mi�dzynarodowego, kulturalnego i o�wiatowego post�pu. Pa�stwa powinny wsp�dzia�a� w popieraniu gospodarczego wzrostu w ca�ym �wiecie, zw�aszcza kraj�w rozwijaj�cych si�. Zasada r�wnouprawnienia i samostanowienia lud�w Zgodnie z zasada r�wnouprawnienia i samostanowienia lud�w, wyra�on� w Karcie Narod�w Zjednoczonych, wszystkie ludy maja prawo swobodnie okre�la�, bez zewn�trznej ingerencji, ich status polityczny i d��y� do swego gospodarczego, spo�ecznego i kulturalnego rozwoju, za� ka�de pa�stwo ma obowi�zek szanowa� to prawo zgodnie z postanowieniami Karty. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek popiera�, droga wsp�lnej i indywidualnej akcji, realizacje zasady r�wnouprawnienia i samostanowienia lud�w, zgodnie z postanowieniami Karty, oraz udziela� pomocy Narodom Zjednoczonym w wype�nianiu na�o�onych na nie przez Kart� zada� odno�nie urzeczywistnienia tej zasady, w celu: a) popierania przyjaznych stosunk�w i wsp�dzia�ania mi�dzy pa�stwami, oraz b) doprowadzenia do szybkiego kresu kolonializmu, nale�ycie uwzgl�dniaj�c swobodnie wyra�ona wol� zainteresowanych lud�w, oraz pami�taj�c, �e poddanie lud�w obcemu panowaniu i wyzyskowi stanowi pogwa�cenie tej zasady, jak r�wnie� zaprzeczenie podstawowych praw cz�owieka, i jest sprzeczne z Kart�. 63 Ka�de pa�stwo ma obowi�zek popierania poprzez wsp�lna i indywidualn� akcj� powszechnego szanowania i przestrzegania praw cz�owieka oraz podstawowych wolno�ci zgodnie z Karta. Powstanie suwerennego i niepodleg�ego pa�stwa, swobodne stowarzyszenie si� lub zjednoczenie si� z niezale�nym pa�stwem b�d� wyst�pienie w jakiejkolwiek innej politycznej postaci swobodnie okre�lonej przez lud, stanowi� sposoby realizacji prawa samostanowienia przez ten lud. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek powstrzymania si� przed jak�kolwiek dzia�alno�ci� ptzymusowa, kt�ra pozbawia, wy�ej wspomniane ludy przy rozwijaniu niniejszej zasady ich prawa do samostanowienia, wolno�ci i niezale�no�ci. W przeciwstawianiu si� takim przytfiu�owym dzia�aniom w d��eniu do korzystania z ich prawa do samostanowienia, ludy takie s� uprawnione szuka� poparcia i korzysta� z niego zgodnie z celami i zasadami Karty. Terytorium kolonii lub innego obszaru niesamodzielnego ma na mocy Karty status odr�bny i r�ny od terytorium pa�stwa nim administruj�cego, za� taki odr�bny i r�ny status na mocy Karty powinien istnie� a� do czasu, gdy lud kolonii lub obszaru niesamodzielnego wykona swoje prawo do samostanowienia zgodnie z Kart�, w szczeg�lno�ci z jej celami i zasadami. Nic w poprzednich paragrafach nie powinno by� interpretowane jako upowa�niaj�ce lub zach�caj�ce do jakiejkolwiek dzia�alno�ci, kt�ra by rozbija�a lub narusza�a, w ca�o�ci lub w cz�ci, integralno�� terytorialn� lub jedno�� polityczn� suwerennych i niepodleg�ych pa�stw, post�puj�cych zgodnie z zasada r�wnouprawnienia i samostanowienia lud�w, jak to zosta�o wy�ej opisane, a zatem rz�dzony przez rz�d reprezentuj�cy ca�y lud nale��cy do danego terytorium bez wzgl�du na ras�, wyznanie lub kolor sk�ry. Ka�de pa�stwo powstrzyma si� od jakiejkolwiek dzia�alno�ci zmierzaj�cej do cz�ciowego lub ca�kowitego rozbicia jedno�ci narodowej oraz integralno�ci terytorialnej jakiegokolwiek innego pa�stwa. Zasada suwerennej r�wno�ci pa�stw Wszystkie pa�stwa korzystaj� z suwerennej r�wno�ci. Maj� one r�wne prawa i obowi�zki oraz s� r�wnymi cz�onkami wsp�lnoty mi�dzynarodowej, niezale�nie cd r�nic gospodarczych, spo�ecznych, politycznych lub innego rodzaju. W szczeg�lno�ci suwerenna r�wno�� obejmuje nast�puj�ce sk�adniki: a) Pa�stwa s� '�wne pod wzgl�dem prawnym; b) Ka�de pa�stwo korzysta z praw zwi�zanych z pein� suwerenno�ci�; c) Ka�de pa�stwo ma obowi�zek szanowania osobowo�ci innego pa�stwa; d) Integralno�� terytorialna i niepodleg�o�� polityczna pa�stwa s� nienaruszalne; e) Ka�de pa�stwo ma prawo swobodnie- wybra� i rozwija� sw�j system polityczny, spo�eczny, gospodarczy i kulturalny; 64 . . f) Ka�de pa�stwo ma obowi�zek w pe�ni stosowa� si� w dobrej wierze do swych mi�dzynarodowych zobowi�za� oraz wsp�y� w pokoju z innymi pa�stwami. Zasada, w my�l kt�rej pa�stwa maj� wype�nia� w dobrej wierze zobowi�zania przyj�te przez nie zgodnie z Kart� Ka�de pa�stwo ma obowi�zek wype�nia� w dobrej wierze zobowi�zania przyj�te przez nie zgodnie z Karta Narod�w Zjednoczonych. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek wype�nia� w dobrej wierze swe zobowi�zania oparte na powszechnie uznanych zasadach i regu�ach prawa mi�dzynarodowego. Ka�de pa�stwo ma obowi�zek wype�nia� w dobrej wierze swe zobowi�zania na mocy mi�dzynarodowych porozumie� obowi�zuj�cych w my�l powszechnie uznanych zasad i regu� prawa mi�dzynarodowego. Gdy zobowi�zania wynikaj�ce z mi�dzynarodowych porozumie� s� sprzeczne ze zobowi�zaniami Cz�onk�w Narod�w Zjednoczonych wynikaj�cych z Karty Narod�w Zjednoczonych, zobowi�zania wynikaj�ce z Karty przewa�aj�. (...) �r�d�o: Wyb�r dokument�w do nauki prawa mi�dzynarodowego, opr. K. Kocot, K. Wotfke, Wroc�aw-Warszawa 1976, s. 524-533. 65 ROZDZIA� II UMOWY MI�DZYNARODOWE Korftoencja wiede�ska o prawie traktat�w Wiede�, 22 maja 1969 r. Pa�stwa-Strony niniejszej konwencji, - zwa�ywszy na donios�� rol� traktat�w w historii stosunk�w mi�dzynarodowych, - uznaj�c nieustannie wzrastaj�ce znaczenie traktat�w jako �r�d�a prawa mi�dzynarodowego i jako �rodka rozwoju pokojowej wsp�pracy mi�dzy narodami, niezale�nie od ich system�w konstytucyjnych i spo�ecznych, - stwierdzaj�c, �e zasady dobrowolnej zgody i dobrej wiary oraz pacia sunt servanda s� powszechnie uznane, - potwierdzaj�c, �e spory dotycz�ce traktat�w, podobnie jak inne spory mi�dzynarodowe, powinny by� za�atwiane �rodkami pokojowymi oraz zgodnie z zasadami sprawiedliwo�ci i prawa mi�dzynarodowego, - przypominaj�c zdecydowanie lud�w Narod�w Zjednoczonych stworzenia warunk�w, N kt�rych b�dzie mo�na utrzyma� sprawiedliwo�� i poszanowanie zobowi�za� wyp�ywaj�cych z traktat�w, - maj�c na uwadze zasady prawa mi�dzynarodowego zawarte w Karcie Narod�w Zjednoczo-nych, takie jak zasady r�wnych praw i samostanowienia lud�w, suwerennej r�wno�ci 1 niepodleg�o�ci wszystkich pa�stw, nieingerencji w sprawy wewn�trzne pa�stw, zakazu gro�by 'ub u�ycia si�y oraz powszechnego poszanowania i przestrzegania praw cz�owieka i podstawowych wolno�ci dla wszystkich, - prze�wiadczone, �e kodyfikacja i post�powy rozw�j prawa traktat�w, osi�gni�te w niniejszej 'onwencji, b�d� sprzyja�y celom Organizacji Narod�w Zjednoczonych, okre�lonym w Karcie, a mianowicie utrzymaniu mi�dzynarodowego pokoju i bezpiecze�stwa, rozwojowi przyjaznych 'tosunk�w i osi�ganiu wsp�pracy mi�dzy narodami, - potwierdzaj�c, �e normy mi�dzynarodowego prawa zwyczajowego b�d� regulowa�y kwestie nie unormowane postanowieniami niniejszej konwencji, uzgodni�y, co nast�puje: 66 Cz�� l WST�P Artyku� 1 Zakres niniejsze) konwencji Niniejsza konwencja ma zastosowanie do traktat�w mi�dzy pa�stwami. Artyku� 2 U�ywane wyra�enia 1. W rozumieniu niniejszej konwencji: a) "traktat" oznacza mi�dzynarodowe porozumienie mi�dzy pa�stwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo mi�dzynarodowe, niezale�nie od tego, czy jest uj�te w jednym dokumencie, czy w dw�ch lub wi�cej dokumentach, i bez wzgl�du na jego szczeg�lna nazw�; b) "ratyfikacja", "przyj�cie", "zatwierdzenie" i "przyst�pienie" oznaczaj� ka�dorazowo tak nazwany akt mi�dzynarodowy, przez kt�ry pa�stwo wyra�a na p�aszczy�nie mi�dzynarodowej sw$ zgod� na zwi�zanie si� traktatem; c) "pe�nomocnictwo" oznacza dokument wystawiony przez kompetentne w�adz� pa�stwowa, wyznaczaj�cy pewna osob� lub osoby do reprezentowania pa�stwa w negocjowaniu, przyj�ciu lub ustalaniu autentycznego tekstu traktatu, w wyra�eniu zgody pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem lub dokonywaniu jakiejkolwiek innej czynno�ci zwi�zanej z traktatem; d) "zastrze�enie" oznacza jednostronne o�wiadczenie, jakkolwiek by�oby ono sformu�owane lub nazwane, z�o�one przez pa�stwo przy podpisaniu, ratyfikacji, przyj�ciu, zatwierdzeniu lub przyst�pieniu do traktatu, moc� kt�rego zmierza ono do wykluczenia lub modyfikacji skutku prawnego pewnych postanowie� traktatu w ich zastosowaniu do tego pa�stwa; e) "pa�stwo negocjuj�ce" oznacza pa�stwo, kt�re bra�o udzia� w opracowaniu i przyj�ciu tekstu traktatu; f) "pa�stwo umawiaj�ce si�" oznacza pa�stwo, kt�re wyrazi�o zgod� na zwi�zanie si� traktatem, bez wzgl�du na to, czy traktat wszed� w �ycie, czy te� nie; g) "strona" oznacza pa�stwo, kt�re wyrazi�o zgod� na zwi�zanie si� traktatem i w stosunku do kt�rego traktat wszed� w �ycie; h) "pa�stwo trzecie" oznacza pa�stwo, kt�re nie jest strona traktatu; i) "organizacja mi�dzynarodowa" oznacza organizacj� mi�dzynarodowe. 2. Postanowienia ust�pu 1 dotycz�ce wyra�e� u�ywanych w niniejszej konwencji nie przesadzaj� ani sposobu u�ywania tych wyra�e�, ani znacze�, jakie mog^ im by� nadawane w prawie wewn�trznym kt�regokolwiek pa�stwa. Artyku� 3 Porozumienia mi�dzynarodowe nie obj�te zasi�giem niniejszej konwencji Fakt, �e niniejszej konwencji nie stosuje si� ani do porozumie� mi�dzynarodowych, zawartych mi�dzy pa�stwami a innymi podmiotami prawa mi�dzynarodowego lub mi�dzy takimi innymi 67 podmiotami prawa mi�dzynarodowego, ani do porozumie� mi�dzynarodowych zawieranych w formie innej ni� pisemna, nie wp�ywa na: a) moc prawne takich porozumie�; b) zastosowanie do nich kt�rejkolwiek z norm sformu�owanych w niniejszej konwencji, kt�rym podlega�yby one na podstawie prawa mi�dzynarodowego, niezale�nie od tej konwencji; c) zastosowanie konwencji do wzajemnych stosunk�w miedzy pa�stwami, opartych na porozumieniach mi�dzynarodowych, kt�rych stronami s� r�wnie� inne podmioty prawa mi�dzynarodowego. Artyku� 4 Niniejsza konwencja nie dzia�a wstecz Bez uszczerbku dla stosowania jakichkolwiek norm sformu�owanych w niniejszej konwencji, kt�rym traktaty$odlegalyby na podstawie prawa mi�dzynarodowego, niezale�nie od konwencji, konwencj� stosuje si� jedynie do traktat�w zawartych przez pa�stwa po wej�ciu niniejszej konwencji w �ycie w odniesieniu do tych pa�stw. Artyku� 5 Traktaty konstytuuj�ce organizacje mi�dzynarodowe oraz traktaty przyj�te w ramach organizacji mi�dzynarodowej Niniejsza konwencja ma zastosowanie do ka�dego traktatu, kt�ry jest aktem konstytucyjnym organizacji mi�dzynarodowej, oraz do ka�dego traktatu przyj�tego w ramach organizacji mi�dzynarodowej, jednak�e bez uszczerbku dla jakichkolwiek odpowiednich regu� organizacji. Cz�� II ZAWARCIE l WEJ�CIE W �YCIE TRAKTAT�W Dzia� 1. Zawieranie traktat�w Artyku� 6 Zdolno�� traktatowa pa�stw Ka�de pa�stwo ma zdolno�� do zawierania traktat�w. Artyku� 7 Pe�nomocnictwa 1. Dana osob� uwa�a si� za reprezentuj�cy pa�stwo, gdy chodzi o przyj�cie lub po�wiadczenie autentyczno�ci tekstu traktatu lub wyra�enie zgody pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem, je�eli: a) przedstawi ona odpowiednie pe�nomocnictwo albo b) z praktyki odno�nych pa�stw lub z innych okoliczno�ci wynika, �e mia�y one zamiar uwa�a� da�? osob� za reprezentuj�cy pa�stwo w tych celach i zwolni� z przedk�adania pe�nomocnictw. 66 68 2. Ze wzgl�du na ich funkcje i bez potrzeby przedk�adania pe�nomocnictw, nast�puj�ce osoby uwa�a si� za reprezentuj�ce swoje pa�stwo: a) g�owy pa�stw, szef�w rz�d�w i ministr�w spraw zagranicznych - dla dokonania wszelkich czynno�ci zwi�zanych z zawarciem traktatu; b) szef�w misji dyplomatycznych - dla przyj�cia tekstu traktatu mi�dzy pa�stwem wysy�aj�cym a pa�stwem przyjmuj�cym; c) przedstawicieli akredytowanych przez pa�stwa b�d� na konferencji mi�dzynarodowej, b�d� przy organizacji mi�dzynarodowej lub przy jednym z jej organ�w - dla przyj�cia tekstu traktatu na tej konferencji, w tej organizacji lub w tym organie. Artyku� 8 P�niejsze zatwierdzenie czynno�ci dokonanej bez upowa�nienia Czynno�� dotycz�ca zawarcia traktatu, dokonana przez osob�, kt�ra wed�ug artyku�u 7 nie mo�e by� uwa�ana za upowa�nione do reprezentowania pa�stwa w odno�nych celach, jest nrawnie bezskuteczna, chyba �e zostanie p�niej zatwierdzona przez to pa�stwo. Artyku� 9 Przyj�cie tekstu 1. Z wyj�tkiem wypadk�w przewidzianych w ust�pie 2 przyj�cie tekstu traktatu nast�puje w wyniku zgody wszystkich pa�stw uczestnicz�cych w jego opracowaniu. 2. Przyj�cie tekstu traktatu na konferencji mi�dzynarodowej nast�puje, w drodze g�osowania, wi�kszo�ci� dw�ch trzecich pa�stw obecnych i bior�cych udzia� w g�osowaniu, chyba �e tak? same wi�kszo�ci� postanowi� one zastosowa� inna regu��. Artyku� 10 Ustalenie autentyczno�ci tekstu Tekst traktatu jest ustalony jako autentyczny i definitywny: a) w drodze procedury, jaka mo�e by� przewidziana w tek�cie lub uzgodniona przez pa�stwa uczestnicz�ce w jego opracowaniu, albo b) w braku takiej procedury - przez podpisanie, podpisanie ad referendum lub parafowanie przez przedstawicieli tych pa�stw tekstu traktatu lub aktu ko�cowego konferencji, obejmuj�cego ten tekst. Artyku�11 Sposoby wyra�ania zgody na zwi�zanie si� traktatem Zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem mo�e by� wyra�ona przez podpisanie, wymian� dokument�w stanowi�cych traktat, ratyfikacj�, przyj�cie, zatwierdzenie lub przyst�pienie albo w jakikolwiek inny uzgodniony spos�b. Artyku�! 2 Zgoda na zwi�zanie si� traktatem, wyra�ona przez podpisanie 1. Zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem zostaje wyra�ona w drodze podpisania przez jego przedstawiciela, gdy: 69 ' a) traktat postanawia, �e podpis b�dzie mia� taki skutek; : b) w inny spos�b ustalono, �e pa�stwa negocjuj�ce uzgodni�y, i� podpis ma mie� taki skutek, lub c) zamiar pa�stwa nadania podpisaniu takiego skutku wynika z pe�nomocnictw jego przedstawiciela lub zosta� wyra�ony w czasie negocjacji. 2. W rozumieniu ust�pu 1: a) parafowanie tekstu stanowi podpisanie traktatu, gdy ustalono, �e pa�stwa negocjuj�ce tak si� um�wi�y; b) podpisanie traktatu ad referendum przez przedstawiciela pa�stwa uwa�a si� za ostateczne podpisanie traktatu w wypadku potwierdzenia tego przez jego pa�stwo. Artyku�^ Zgoda na zwi�zanie si� traktatem, wyra�ona przez wymian� dokument�w stanowi�cych traktat Zgoda pa�stw na zwi�zanie si� traktatem, kt�ry stanowi� wymienione mi�dzy nimi dokumenty, jest wyra�ona przez t� wymian�, gdy: a) odno�ne dokumenty przewiduj�, �e wymiana ich b�dzie mia�a taki skutek, lub b) w inny spos�b ustalono, �e dane pa�stwa uzgodni�y, i� wymiana dokument�w b�dzie mia�a taki skutek. Artyku�14 Zgoda na zwi�zanie si� traktatem, wyra�ona przez ratyfikacj�, przyj�cie lub zatwierdzenie 1. Zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem jest wyra�ona przez ratyfikacj�, gdy: a) traktat postanawia, �e zgoda taka b�dzie wyra�ona w drodze ratyfikacji; b) w inny spos�b ustalono, �e pa�stwa negocjuj�ce uzgodni�y, �e ratyfikacja b�dzie wymagana; c) przedstawiciel pa�stwa podpisa� traktat z zastrze�eniem ratyfikacji lub d) zamiar pa�stwa podpisania traktatu z zastrze�eniem ratyfikacji wynika z pe�nomocnictw jego przedstawiciela lub zosta� wyra�ony w czasie negocjacji. 2. Zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem jest wyra�ona przez przyj�cie lub zatwierdzenie w warunkach podobnych do tych, kt�re si� stosuje do ratyfikacji. Artyku� 15 Zgoda na zwi�zanie si� traktatem, wyra�ona przez przyst�pienie Zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem jest wyra�ona przez przyst�pienie, gdy: a) traktat postanawia, �e zgoda taka mo�e by� wyra�ona przez to pa�stwo w drodze przyst�pienia; b) w inny spos�b ustalono, �e pa�stwa negocjuj�ce uzgodni�y, i� zgoda taka mo�e by� wyra�ona przez to pa�stwo w drodze przyst�pienia, lub c) wszystkie strony p�niej zgodzi�y si�, �e taka zgoda mo�e by� przez to pa�stwo wyra�ona w drodze przyst�pienia. 70 ArtykuMB Wymiana lub z�o�enie dokument�w ratyfikacyjnych, przyj�cia, zatwierdzenia lub przyst�pienia Je�eli traktat nie postanawia inaczej, dokumenty ratyfikacyjne, przyj�cia, zatwierdzenia lub przyst�pienia ustanawiaj� zgod� pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem z chwila: a) wymiany ich mi�dzy umawiaj�cymi si� pa�stwami; b) z�o�enia ich depozytariuszowi lub c) notyfikowania ich umawiaj�cym si� pa�stwom lub depozytariuszowi, je�eli tak uzgodniono. Artyku� 17 Zgoda na zwi�zanie si� cz�ci� traktatu oraz wyb�r mi�dzy r�ni�cyml si� postanowieniami 1. Bez uszczerbku dla artyku��w 19-23, zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� cz�ci� traktatu jest skuteczna tylko w�wczas, gdy traktat na to pozwala lub gdy pozosta�e umawiaj�ce si� pa�stwa na to si� zgodz�. 2. Zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem, kt�ry zezwala na wyb�r mi�dzy r�nymi postanowieniami, jest skuteczna tylko w razie jasnego okre�lenia, kt�rych postanowie� ta zgoda dotyczy. Artyku� 18 Obowi�zek nieudaremniania przedmiotu i celu traktatu przed jego wej�ciem w �ycie Pa�stwo jest obowi�zane powstrzymywa� si� od dzia�a�, kt�re udaremni�yby przedmiot i cel traktatu, gdy: a) podpisa�o traktat lub dokona�o wymiany dokument�w stanowi�cych traktat z zastrze�eniem ratyfikacji, przyj�cia lub zatwierdzenia, dop�ki nie ujawni, �e nie zamierza sta� si� strona tego traktatu, lub b) wyrazi�o zgod� na zwi�zanie si� traktatem w ci�gu okresu poprzedzaj�cego wej�cie traktatu w �ycie, je�li takie wej�cie w �ycie zbytnio si� nie odwleka. Dzia� 2. Zastrze�enia Artyku� 19 Zg�aszanie zastrze�e� Przy podpisaniu, ratyfikacji, przyj�ciu lub zatwierdzeniu traktatu oraz przy przyst�pieniu do niego pa�stwo mo�e zg�osi� zastrze�enie, chyba �e: a) zastrze�enie to jest zakazane przez traktat; b) traktat postanawia, �e mog� by� sk�adane tylko okre�lone zastrze�enia, a dane zastrze�enie do nich nie nale�y, lub c) chodzi o przypadki nie obj�te literami a) i b), a zastrze�enie jest niezgodne z przedmiotem i celem traktatu. Artyku� 20 Przyj�cie zastrze�e� i sprzeciw�w wobec zastrze�e� 1. Zastrze�enie wyra�nie dopuszczone przez traktat nie wymaga �adnego p�niejszego przyj�cia przez pozosta�e umawiaj�ce si� pa�stwa, chyba �e traktat tak postanawia. 71 2. Gdy z ograniczonej liczby pa�stw negocjuj�cych oraz z przedmiotu i celu traktatu wynika, �e stosowanie traktatu w ca�o�ci mi�dzy wszystkimi stronami jest istotnym warunkiem zgody ka�dego z nich na zwi�zanie si� traktatem, zastrze�enie wymaga przyj�cia przez wszystkie strony. 3. Gdy traktat jest aktem konstytucyjnym organizacji mi�dzynarodowej, zastrze�enie wymaga przyj�cia przez kompetentny organ tej organizacji, chyba �e traktat postanawia inaczej. 4. W przypadkach nie obj�tych poprzednimi ust�pami i je�li traktat nie postanawia inaczej: a) przyj�cie zastrze�enia przez inne umawiaj�ce si� pa�stwo czyni pa�stwo zg�aszaj�ce zastrze�enie strona traktatu w stosunku do tego innego pa�stwa, je�eli traktat dla tych pa�stw wszed� ju� w �ycie b�d� z chwil� jego wej�cia w �ycie; b) sprzeciw innego umawiaj�cego si� pa�stwa wobec zastrze�enia nie stanowi przeszkody dla wej�cia fakfatu w �ycie mi�dzy pa�stwem sprzeciwiaj�cym si� a pa�stwem zg�aszaj�cym zastrze�enie, chyba �e zamiar przeciwny zostanie stanowczo wyra�ony przez sprzeciwiaj�ce si� pa�stwo; c) akt wyra�aj�cy zgod� pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem, lecz zawieraj�cy zastrze�enie, staje si� skuteczny z chwila, gdy przynajmniej jedno spo�r�d innych umawiaj�cych si� pa�stw przyjmie to zastrze�enie. 5. Je�eli traktat nie postanawia inaczej, zastrze�enie, w rozumieniu ust�p�w 2 i 4, uwa�a si� za przyj�te przez pa�stwo, gdy nie sprzeciwi�o si� ono zastrze�eniu w ci�gu dwunastu miesi�cy od notyfikowania mu zastrze�enia albo do dnia wyra�enia zgody na zwi�zanie si� traktatem, w zale�no�ci od tego, kt�ra z tych dat jest p�niejsza. Artyku� 21 Skutki prawne zastrze�e� oraz sprzeciw�w wobec zastrze�e� 1. Zastrze�enie skuteczne wzgl�dem innej strony zgodnie z artyku�ami 19, 20 i 23: a) modyfikuje dla pa�stwa czyni�cego zastrze�enie, w jego stosunkach z ta inne strona, postanowienia traktatu, do kt�rych zastrze�enie si� odnosi, w zakresie tego zastrze�enia, oraz b) modyfikuje te postanowienia w tym samym zakresie dla tej innej strony w jej stosunkach Z pa�stwem czyni�cym zastrze�enie. 2. Zastrze�enie nie modyfikuje postanowie� traktatu dla pozosta�ych stron traktatu w ich wzajemnych stosunkach. 3. Je�eli pa�stwo sprzeciwiaj�ce si� zastrze�eniu nie sprzeciwi�o si� wej�ciu traktatu w �ycie mi�dzy nim a pa�stwem czyni�cym zastrze�enie, postanowienia, do kt�rych zastrze�enie si� odnosi, nie maja zastosowania mi�dzy tymi dwoma pa�stwami w zakresie przewidzianym przez to zastrze�enie. ' Artyku� 22 Wycofanie zastrze�e� oraz sprzeciw�w wobec zastrze�e� l-s 1. Je�eli traktat nie postanawia inaczej, zastrze�enie mo�e by� wycofane w ka�dej chwili, a do i jego wycofania zgoda pa�stwa, kt�re przyj�o zastrze�enie, nie jest wymagana. I; 2. Je�eli traktat nie postanawia inaczej, sprzeciw wobec zastrze�enia mo�e by� w ka�dej chwili wycofany. 72 3. Je�eli traktat nie postanawia inaczej ani inaczej nie uzgodniono: a) wycofanie zastrze�enia staje si� skuteczne w stosunku do innego umawiaj�cego si� pa�stwa jedynie w�wczas, gdy pa�stwo to otrzyma�o o tym zawiadomienie; b) wycofanie sprzeciwu wobec zastrze�enia staje si� skuteczne jedynie w�wczas, gdy pa�stwo, kt�re zg�osi�o zastrze�enie, otrzyma�o o tym zawiadomienie. Artyku� 23 Procedura dotycz�ca zastrze�e� 1. Zastrze�enie, wyra�ne przyj�cie zastrze�enia oraz sprzeciw wobec zastrze�enia musza by� sformu�owane na pi�mie i zakomunikowane umawiaj�cym si� pa�stwom oraz innym pa�stwom uprawnionym do stania si� stronami traktatu. 2. Je�eli zastrze�enie zosta�o zg�oszone przy podpisaniu traktatu podlegaj�cego ratyfikacji, przyj�ciu lub zatwierdzeniu, musi ono zosta� formalnie potwierdzone przez pa�stwo czyni�ce zastrze�enie w chwili wyra�ania zgody na zwi�zanie si� tym traktatem. W takim przypadku zastrze�enie uwa�a si� za z�o�one w dniu jego potwierdzenia. 3. Wyra�ne przyj�cie zastrze�enia lub sprzeciw wobec zastrze�enia, uczynione przed potwierdzeniem zastrze�enia, nie wymagaj� potwierdzenia. 4. Wycofanie zastrze�enia lub sprzeciwu wobec zastrze�enia musi by� sformu�owane na pi�mie. Dzia� 3. Wej�cie w �ycie oraz prowizoryczne stosowanie traktat�w Artyku� 24 Wej�cie w �ycie 1. Traktat wchodzi w �ycie w trybie i w dniu przewidzianym w traktacie b�d� uzgodnionym przez pa�stwa negocjuj�ce. 2. W braku takiego postanowienia lub porozumienia traktat wchodzi w �ycie, gdy zgoda na zwi�zanie si� traktatem zostanie wyra�ona przez wszystkie pa�stwa negocjuj�ce. 3. Gdy zgoda pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem zostanie wyra�ona w dniu p�niejszym od jego wej�cia w �ycie, traktat wchodzi w �ycie dla tego pa�stwa w tym dniu, chyba �e traktat postanawia inaczej. 4. Postanowienia traktatu reguluj�ce ustalenie autentyczno�ci jego tekstu, wyra�enie zgody pa�stw na zwi�zanie si� traktatem, tryb lub dzie� jego wej�cia w �ycie, zastrze�enia, funkcje depozytariusza oraz inne sprawy nie daj�ce si� unikn�� przed wej�ciem traktatu w �ycie maj? zastosowanie od chwili przyj�cia jego tekstu. Artyku� 25 Stosowanie tymczasowe 1. Traktat lub cz�� traktatu stosuje si� tymczasowo przed jego wej�ciem w �ycie, je�eli: a) sam traktat tak postanawia lub b) pa�stwa negocjuj�ce w jakikolwiek inny spos�b tak uzgodni�y. 2. Je�eli traktat nie postanawia inaczej lub je�eli pa�stwa negocjuj�ce inaczej nie uzgodni�y, tymczasowe stosowanie traktatu lub cz�ci traktatu w odniesieniu do danego pa�stwa powinno 73 usta�, gdy pa�stwo to notyfikuje innym pa�stwom, mi�dzy kt�rymi traktat jest stosowany prowizorycznie, �e nie zamierza zosta� strona traktatu. Cz�� III PRZESTRZEGANIE, STOSOWANIE l INTERPRETACJA TRAKTAT�W Dzia� 1. Przestrzeganie traktat�w Artyku� 26 Pacta sunt servanda Ka�dy b�d�cy w mocy traktat wi��e jego strony i powinien by� przez nie wykonywany w dobrej wierze. Artyku� 27 Prawo wewn�trzne a przestrzeganie traktat�w Strona nie mo�e powo�ywa� si� na postanowienia swojego prawa wewn�trznego dla usprawiedliwienia niewykonywania przez ni� traktatu. Regu�a ta nie narusza w niczym artyku�u 46. Dzia� 2. Stosowanie traktat�w Artyku� 28 Traktaty nie maj� mocy wstecznej Je�eli odmienny zamiar nie wynika z traktatu ani nie jest ustalony w inny spos�b, jego postanowienia nie wi�� strony w odniesieniu do �adnej czynno�ci lub zdarzenia, kt�re mia�y miejsce, ani w odniesieniu do �adnej sytuacji, kl�ra przesta�a istnie� przed dniem wej�cia w �ycie traktatu w stosunku do tej strony. Artyku� 29 Terytorialny zasi�g traktat�w Je�eli odmienny zamiar nie wynika z traktatu ani nie zostaje ustalony w inny spos�b, traktat wi��e ka�da stron� w odniesieniu do ca�ego jej terytorium. Artyku� 30 Stosowanie kolejnych traktat�w dotycz�cych tego samego przedmiotu 1. Z zastrze�eniem artyku�u 103 Karty Narod�w Zjednoczonych, prawa i obowi�zki pa�stw b�d�cych stronami kolejnych traktat�w dotycz�cych tego samego przedmiotu b�d� okre�lane zgodnie z poni�szymi ust�pami. 2. Je�eli traktat precyzuje, �e jest podporz�dkowany traktatowi wcze�niejszemu lub p�niejszemu, b�d� �e nie nale�y uwa�a� go za niezgodny z takim traktatem, postanowienia tego traktatu maja przewag�. 3. Je�eli wszystkie strony traktatu wcze�niejszego s� zarazem stronami traktatu p�niejszego, lecz traktat wcze�niejszy nie wygas� ani stosowanie jego nie zosta�o zawieszone na mocy artyku�u 59, traktat wcze�niejszy ma zastosowanie tylko w takim zakresie, w jakim jego postanowienia mo�na pogodzi� z postanowieniami traktatu p�niejszego. 74 4. Je�eli strony traktatu p�niejszego nie obejmuj� wszystkich stron traktatu wcze�niejszego: a) w stosunkach mi�dzy pa�stwami b�d�cymi stronami obu traktat�w ma zastosowanie ta sama regu�a, co w ust�pie 3; b) w stosunkach mi�dzy pa�stwem b�d�cym stron? obu traktat�w a pa�stwem b�d�cym stron? jedynie jednego traktatu ich wzajemne prawa i obowi�zki reguluje traktat, kt�rego stronami s� oba pa�stwa. 5. Ust�p 4 w niczym nie narusza artyku�u 41 ani jakiejkolwiek kwestii wyga�ni�cia lub zawieszenia dzia�ania traktatu na mocy artyku�u 60, ani jakiejkolwiek kwestii odpowiedzialno�ci, jaka mo�e wynikn�� dla pa�stwa z zawarcia lub stosowania traktatu, kt�rego postanowienia nie dadz� si� pogodzi� z obowi�zkami tego pa�stwa wzgl�dem innego pa�stwa na mocy innego traktatu. Dzia� 3. Interpretacja traktat�w Artyku� 31 Og�lna regu�a interpretacji 1. Traktat nale�y interpretowa� w dobrej wierze, zgodnie ze zwyk�ym znaczeniem, jakie nale�y przypisywa� u�ytym w nim wyrazom w ich kontek�cie, oraz w �wietle jego przedmiotu i celu. 2. Dla cel�w interpretacji traktatu kontekst obejmuje, opr�cz tekstu, ��cznie z jego wst�pem i za��cznikami: a) ka�de porozumienie dotycz�ce traktatu, osi�gni�te mi�dzy wszystkimi stronami w zwi�zku z zawarciem traktatu; b) ka�dy dokument sporz�dzony przez jedne lub wi�cej stron w zwi�zku z zawarciem traktatu, przyj�ty przez inne strony jako dokument odnosz�cy si� do traktatu. 3. ��cznie z kontekstem nale�y bra� pod uwag�: a) ka�de p�niejsze porozumienie mi�dzy stronami, dotycz�ce interpretacji traktatu lub stosowania jego postanowie�; b) ka�da p�niejsza praktyk� stosowania traktatu, ustanawiaj�ce porozumienie stron co do jego interpretacji; c) wszelkie odpowiednie normy prawa mi�dzynarodowego, maj�ce zastosowanie w stosunkach mi�dzy stronami. 4. Specjalne znaczenie nale�y przypisywa� wyrazowi w�wczas, gdy ustalono, �e taki by� zamiar stron. Artyku� 32 Uzupe�niaj�ce �rodki interpretacji Mo�na odwo�ywa� si� do uzupe�niaj�cych �rodk�w interpretacji, ��cznie z pracami przygotowawczymi do traktatu oraz okoliczno�ciami jego zawarcia, aby potwierdzi� znaczenie wynikaj�ce z zastosowania artyku�u 31 lub aby ustali� znaczenie, gdy interpretacja oparta na artykule 31: a) pozostawia znaczenie dwuznacznym lub niejasnym albo b) prowadzi do rezultatu wyra�nie absurdalnego lub nierozs�dnego. 75 Artyku� 33 Interpretacja traktat�w, kt�rych autentyczny tekst zosta� ustalony w dw�ch lub wi�cej j�zykach 1. Je�eli tekst traktatu zosta� ustalony jako autentyczny w dw�ch lub wi�cej j�zykach, ma jednakowe moc w ka�dym z nich, chyba �e traktat postanawia lub strony uzgodni�y, i� w przypadku rozbie�no�ci okre�lony tekst jest rozstrzygaj�cy. 2. Wersja traktatu w j�zyku innym ni� jeden z tych, w kt�rych tekst zosta� ustalony jako autentyczny, b�dzie uwa�ana za autentyczne tylko w�wczas, gdy traktat tak postanawia lub strony tak uzgodni�. 3. Przyjmuje si� domniemanie, �e wyrazy u�yte w traktacie maj� to samo znaczenie w ka�dym z tekst�w autentycznych. 4. Z wyj�tkiem wypadk�w, w kt�rych okre�lony tekst zgodnie z ust�pem 1 jest rozstrzygaj�cy, gdy por�wnanie tekst�w autentycznych wykazuje r�nic� w znaczeniu, kt�rej nie usuwa zastosowanie artyku��w 31 i 32, nale�y przyj�� znaczenie, kt�re przy uwzgl�dnieniu przedmiotu i celu traktatu najlepiej godzi te teksty. Dzia� 4. Traktaty a pa�stwa trzecie Artyku� 34 Og�lna regu�a dotycz�ca pa�stw trzecich Traktat nie tworzy obowi�zk�w ani praw dla pa�stwa trzeciego bez jego zgody. Artyku� 35 Traktaty przewiduj�ce obowi�zki dla pa�stw trzecich Obowi�zek powstaje dla pa�stwa trzeciego z postanowienia traktatu, je�eli strony traktatu maja zamiar, aby postanowienie by�o �rodkiem ustanowienia obowi�zku, a pa�stwo trzecie wyra�nie na pi�mie ten obowi�zek przyjmuje. Artyku� 36 Traktaty przewiduj�ce prawa dla pa�stw trzecich 1. Z postanowienia traktatu powstaje prawo dla pa�stwa trzeciego, je�eli strony traktatu zamierzaj� przez to postanowienie przyzna� prawo pa�stwu trzeciemu b�d� grupie pa�stw, do kt�rej ono nale�y, b�d� wszystkim pa�stwom, a pa�stwo trzecie na to si� zgadza. Zgody jego domniemywa si� tak d�ugo, jak d�ugo nie zostanie wykazane co innego, chyba �e traktat postanawia inaczej. 2. Pa�stwo korzystaj�ce z prawa zgodnie z ust�pem 1 zobowi�zane jest stosowa� si� do warunk�w korzystania z tego prawa, przewidzianych w traktacie lub ustanowionych zgodnie z traktatem. Artyku� 37 Odwo�anie lub modyfikacja obowi�zk�w albo praw pa�stw trzecich 1. Je�eli dla pa�stwa trzeciego powsta� obowi�zek zgodnie z artyku�em 35, obowi�zek ten mo�e by� odwo�any lub zmodyfikowany tylko za zgod� stron traktatu oraz pa�stwa trzeciego, chyba �e ustalono, i� uzgodni�y one inaczej. V, 76 2. Je�eli dla pa�stwa trzeciego powsta�o prawo zgodnie z artyku�em 36, prawo to nie mo�e by� przez strony odwo�ane ani zmodyfikowane, gdy zostanie ustalone, �e prawo to zamierzano uwa�a� za nie podlegaj�ce odwo�aniu ani modylikacji bez zgody tego pa�stwa trzeciego, Artyku� 38 Normy traktatu, kt�re staj� si� wia��ce dla pa�stw trzecich w drodze zwyczaju mi�dzynarodowego �adne z postanowie� artyku��w 34-37 nie stoi na przeszkodzie, aby norma zamieszczona w traktacie sta�a si� wi꿹ca dla pa�stwa trzeciego jako norma zwyczajowa prawa mi�dzynarodowego, za taka uznana. Cz�� IV POPRAWKI l MODYFIKACJA TRAKTAT�W Artyku� 39 ! Regu�a og�lna dotycz�ca poprawek do traktat�w Do traktatu mo�na wnie�� poprawki w drodze porozumienia mi�dzy stronami. Normy sformu�owane w cz�ci II maja zastosowanie do takiego porozumienia w stopniu, w jakim traktat nie postanawia inaczej. Artyku� 40 Poprawki do traktat�w wielostronnych 1. Je�eli traktat nie postanawia inaczej, poprawki do traktat�w wielostronnych s� regulowane ��� przez nast�puj�ce ust�py. 2. Ka�da propozycja wprowadzenia poprawek do traktatu wielostronnego w odniesieniu do wszystkich stron musi by� notyfikowana wszystkim umawiaj�cym si� pa�stwom, z kt�rych ka�de ma prawo do wzi�cia udzia�u w: a) decyzji co do czynno�ci, jakie nale�y podj�� wzgl�dem takiej propozycji; b) negocjowaniu i zawarciu jakiegokolwiek porozumienia w kwestii poprawek do traktatu. 3. Ka�de pa�stwo uprawnione do stania si� strona traktatu jest zarazem uprawnione do stania si� strona traktatu zmienionego. 4. Porozumienie dotycz�ce poprawek nie wi��e �adnego pa�stwa b�d�cego ju� stron? traktatu, kt�re nie sta�o si� strona porozumienia dotycz�cego poprawek; do takiego pa�stwa' stosuje si� artyku� 30 ust�p 4 litera b). � 5. Ka�de pa�stwo, kt�re staje si� strona traktatu po wej�ciu w �ycie porozumienia dotycz�cego' poprawek, i kt�re nie wyra�a odmiennego zamiaru, powinno: ;| a) by� uwa�ane za stron� traktatu zmienionego oraz J b) by� uwa�ane za stron� traktatu bez poprawek w stosunku do ka�dej strony traktatu, ni�j zwi�zanej porozumieniem dotycz�cym poprawek. l 77 Artyku� 41 Porozumienia modyfikuj�ce umowy wielostronne tylko mi�dzy niekt�rymi ze stron 1. Dwie lub wi�cej stron traktatu mog� zawrze� porozumienie modyfikuj�ce traktat jedynie w swoich wzajemnych stosunkach, je�eli: a) mo�liwo�� takiej modyfikacji jest przewidziana w traktacie lub b) dana modyfikacja nie jest zakazana przez traktat, a zarazem (i) nie wp�ywa na korzystanie przez pozosta�e strony z ich praw wynikaj�cych z traktatu ani na wype�nianie ich obowi�zk�w; (ii) nie dotyczy postanowienia, kt�rego uchylenie jest nie do pogodzenia z efektywna realizacja przedmiotu i celu traktatu jako ca�o�ci. 2. Je�eli w przypadku przewidzianym w ust�pie 1 pod liter� a) traktat nie postanawia inaczej, odno�ne sffony notyfikuj� pozosta�ym stronom sw�j zamiar zawarcia porozumienia i modyfikacje w traktacie, jaka porozumienie to przewiduje. Cz�� V NIEWA�NO��, WYGA�NI�CIE l ZAWIESZENIE DZIA�ANIA TRAKTAT�W Dzia� 1. Postanowienia og�lne Artyku� 42 Wa�no�� i trwanie mocy wi꿹cej traktat�w 1. Wa�no�� traktatu lub zgody pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem mo�e by� zakwestionowana jedynie przez zastosowanie niniejszej konwencji. 2. Wyga�ni�cie traktatu, jego wypowiedzenie lub wycofanie si� jednej ze stron mog^ mie� miejsce jedynie w wyniku zastosowania postanowie� samego traktatu lub niniejszej konwencji. T� sama regu�� stosuje si� tak�e do zawieszenia dzia�ania traktatu. Artyku� 43 Obowi�zki wynikaj�ce z prawa mi�dzynarodowego niezale�nie od traktatu Niewa�no��, wyga�niecie lub wypowiedzenie traktatu, wycofanie si� z niego strony lub zawieszenie jego dzia�ania w wyniku zastosowania niniejszej konwencji lub postanowie� traktatu nie wp�ywaj� w niczym na obowi�zek jakiegokolwiek pa�stwa wype�niania jakiegokolwiek Zobowi�zania zawartego w traktacie, kt�remu ono podlega na mocy prawa mi�dzynarodowego, niezale�nie od traktatu. Artyku� 44 , Podzlelno�� postanowie� traktatowych � 1. Przewidziane w traktacie lub wynikaj�ce z artyku�u 56 prawo strony do wypowiedzenia, jnycofania si� lub zawieszenia dzia�ania traktatu mo�e by� wykonywane jedynie w odniesieniu do loilego traktatu, chyba �e traktat postanawia inaczej lub strony inaczej to uzgodni�. �. 2. Podstawa do uniewa�nienia, wyga�ni�cia, wycofania si� lub zawieszenia dzia�ania traktatu, linnana w niniejszej konwencji, mo�e by� powo�ana tylko w odniesieniu do ca�ego traktatu, ||v�yjatkiem tego, co przewidziano w nast�puj�cych ust�pach lub w artykule 60. fe 78 3. Je�eli podstawa ta dotyczy wy��cznie okre�lonych postanowie�, mo�na si� na ni� powo�a� wy��cznie w odniesieniu do tych postanowie�, gdy: a) wspomniane postanowienia, je�li chodzi o ich stosowanie, daj� si� oddzieli� od reszty traktatu; b) wynika z traktatu lub w inny spos�b ustalono, �e przyj�cie tych postanowie� nie stanowi�o istotnej podstawy zgody innej strony lub stron na zwi�zanie si� traktatem jako ca�o�ci�, oraz c) dalsze wype�nianie pozosta�ej cz�ci traktatu nie by�oby niesprawiedliwe. 4. W przypadkach przewidzianych w artyku�ach 49 i 50 pa�stwo uprawnione do powo�ywania si� na oszustwo lub przekupstwo mo�e uczyni� to w odniesieniu do ca�o�ci traktatu b�d� - w przypadkach wskazanych w ust�pie 3 - tylko do poszczeg�lnych postanowie�. 5. W przypadkach przewidzianych w artyku�ach 51, 52 i 53 nie jest dozwolone �adne wydzielenie postanowie� traktatu. Artyku� 45 Utrata prawa do powo�ywania si� na podstaw� uniewa�nienia, wyga�ni�cia, wycofania si� lub zawieszenia dzia�ania traktatu Pa�stwo nie mo�e powo�ywa� si� na podstaw� uniewa�nienia, wyga�ni�cia, wycofania si� lub zawieszenia dzia�ania traktatu wed�ug artyku��w 46-50 lub artyku��w 60 i 62, je�eli po uzyskaniu wiadomo�ci o tych faktach: a) wyra�nie zgodzi�o si�, �e traktat - zale�nie od przypadku - jest wa�ny, pozostaje w mocy lub ma nadal dzia�a�, albo b) z jego zachowania si� nale�y sadzi�, �e uzna�o - zale�nie od przypadku - wa�no�� traktatu, jego utrzymanie w mocy lub w dzia�aniu. Dzia� 2. Niewa�no�� traktat�w Artyku� 46 Postanowienia prawa wewn�trznego dotycz�ce kompetencji do zawierania traktat�w 1. Pa�stwo nie mo�e powo�ywa� si� na to, �e jego zgoda na zwi�zanie si� traktatem jest niewa�na, poniewa� zosta�a wyra�ona z pogwa�ceniem postanowienia jego prawa wewn�trznego dotycz�cego kompetencji do zawierania traktat�w, chyba �e to pogwa�cenie by�o oczywiste i dotyczy�o normy jego prawa wewn�trznego o zasadniczym znaczeniu. 2. Pogwa�cenie jest oczywiste, je�eli jest obiektywnie widoczne dla ka�dego pa�stwa post�puj�cego w danej sprawie zgodnie z normalna praktyka i w dobrej wierze. Artyku� 47 Szczeg�lne ograniczenia upowa�nienia do wyra�ania zgody pa�stwa Je�eli upowa�nienie przedstawiciela do wyra�enia zgody pa�stwa na zwi�zanie si� okre�lonym < traktatem zosta�o poddane szczeg�lnemu ograniczeniu, to zaniechanie przez przedstawiciela*] przestrzegania tego ograniczenia nie mo�e by� powo�ane jako uniewa�niaj�ce zgod� przez niego 'jj wyra�one, chyba �e ograniczenie to zosta�o notyfikowane pozosta�ym pa�stwom negocjuj�cym ') przed wyra�eniem przez niego takiej zgody. 79 Artyku� 48 B��d 1. Pa�stwo mo�e powo�ywa� si� na Wad w traktacie dla uniewa�nienia swojej zgody na zwi�zanie si� traktatem, je�eli bied ten dotyczy faktu lub sytuacji, kt�re pa�stwo to przyj�o za istniej�ce w czasie, gdy traktat byf zawierany, i kt�re stanowi�y zarazem istotne podstaw� jego zgody na zwi�zanie si� traktatem. 2. Ust�p 1 nie ma zastosowania, je�eli dane pa�stwo swoim w�asnym zachowaniem przyczyni�o si� do powstania b��du lub je�eli okoliczno�ci by�y tego rodzaju, �e zwraca�y uwag� tego pa�stwa na mo�liwo�� b��du. 3. B��d dotycz�cy tylko sformu�owa� tekstu traktatu nie wp�ywa na jego wa�no��; w�wczas stosuje si� artyku� 79. Artyku� 4? Oszustwo Je�eli pa�stwo zosta�o nak�onione do zawarcia traktatu droga oszuka�czego post�powania innego pa�stwa negocjuj�cego, pa�stwo to mo�e powo�a� si� na oszustwo jako uniewa�niaj�ce jego zgod� na zwi�zanie si� traktatem. Artyku� 50 Przekupstwo przedstawiciela pa�stwa Je�eli wyra�enie zgody pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem zosta�o spowodowane w drodze przekupienia jego przedstawiciela - bezpo�rednio lub po�rednio - przez inne pa�stwo negocjuj�ce, pa�stwo to mo�e powo�a� si� na takie przekupstwo jako na czynnik uniewa�niaj�cy jego zgod� na zwi�zanie si� traktatem. Artyku� 51 Przymus wobec przedstawiciela pa�stwa . Wyra�enie zgody pa�stwa na zwi�zanie si� traktatem, kt�re zosta�o spowodowane w drodze przymusu wobec jego przedstawiciela przez czyny lub gro�by skierowane przeciwko niemu, nie ma �adnego skutku prawnego. Artyku� 52 Przymus wobec pa�stwa w postaci gro�by lub u�ycia si�y Traktat jest niewa�ny, je�eli jego zawarcie zosta�o spowodowane przez gro�b� lub u�ycie si�y p zpogwa�ceniem zasad prawa mi�dzynarodowego, wyra�onych w Karcie Narod�w Zjednoczonych. | Artyku� 53 ii Traktaty sprzeczne z imperatywna norm� powszechnego prawa mi�dzynarodowego (ius cogens) p Traktat jest niewa�ny, je�eli w chwili jego zawarcia jest sprzeczny z imperatywna norma ^powszechnego prawa mi�dzynarodowego. W rozumieniu niniejszej konwencji imperatywna norma t powszechnego prawa mi�dzynarodowego jest norma przyj�ta i uznana przez mi�dzynarodowa ^wieczno�� pa�stw jako ca�o�� za norm�, od kt�rej �adne odst�pstwo nie jest dozwolone i kt�ra 80 mo�e by� zmieniona jedynie przez p�niejsze norm� powszechnego prawa mi�dzynarodowego o tym samym charakterze. Dzia� 3. Wyga�ni�cie i zawieszenie dzia�ania traktat�w Artyku� 54 Wyga�ni�cie traktatu lub wycofanie si� z niego na podstawie jego postanowie� lub za zgod� stron Wyga�ni�cie traktatu lub wycofanie si� strony z niego mo�e mie� miejsce: a) zgodnie z postanowieniami traktatu lub b) w ka�dym czasie za zgoda wszystkich stron po konsultacji z pozosta�ymi umawiaj�cymi si� pa�stwami. Artyku� 55 Zmniejszenie si� liczby stron traktatu wielostronnego poni�ej liczby niezb�dnej do jego wej�cia w�ycie Je�eli traktat nie postanawia inaczej, traktat wielostronny nie wygasa jedynie z powodu faktu, �e liczba stron spadnie poni�ej liczby niezb�dnej do jego wej�cia w �ycie. Artyku� 56 Wypowiedzenie lub wycofanie si� z traktatu nie zawieraj�cego postanowienia dotycz�cego wyga�ni�cia, wypowiedzenia lub wycofania si� 1. Traktat, kt�ry nie zawiera postanowienia dotycz�cego jego wyga�ni�cia i nie przewiduje wypowiedzenia ani wycofania si� z niego, nie podlega wypowiedzeniu ani wycofaniu si� z niego, chyba �e: a) ustalono, �e strony mia�y zamiar dopu�ci� mo�liwo�� wypowiedzenia lub wycofania si�, b�d� b) prawa do wypowiedzenia lub wycofania si� mo�na domniemywa� z charakteru traktatu. 2. Strona powinna notyfikowa� co najmniej na dwana�cie miesi�cy naprz�d sw�j zamiar wypowiedzenia traktatu lub wycofania si� z niego na podstawie ust�pu 1. Artyku� 57 Zawieszenie dzia�ania traktatu na podstawie jego postanowie� lub za zgod� stron Dzia�anie traktatu wzgl�dem wszystkich stron lub okre�lonej strony mo�e by� zawieszone: a) zgodnie z postanowieniami traktatu lub b) w ka�dym czasie za zgoda wszystkich stron po konsultacji z innymi