Strona 1 Strona 2 ja Spotkanie z sobą JERZY MELLIBRUDA W poszukiwaniu kształtu własnej osoby Pocz¹tek wszelkich poszukiwañ wy³ania siê z poczucia bólu lub niedosytu, z chêci osi¹gniêcia czegoœ oraz z nadziei, ¿e jest to mo¿liwe. Tym motywem kierowali siê poszukiwacze z³ota, diamentów i przygód. Taki jest pocz¹tek po- szukiwañ naukowca, usi³uj¹cego odkryæ nowe prawid³owoœci w budowie œwiata, i poszukiwañ poety, nadaj¹cego kszta³t zwiewnym odczuciom. Z tego równie¿ wywodzi siê pocz¹tek poszukiwañ maj¹cych na celu znalezienie dru- giego cz³owieka – kolegi, partnera, przyjaciela. POTRZEBA POSZUKIWANIA Kto pragnie ¿yæ, a nie tylko ¿e niezdolnoœæ do zaakceptowania pewnych zmian w urodzie czy sprawnoœci, nieuchron- Stwierdzi³em, ¿e u podstaw wszelkich po- „byæ” uwik³anym w g¹szczu schematów, nych z biegiem lat, staje siê Ÿród³em wewnêtrz- szukiwañ znajduje siê poczucie jakiegoœ musi odszukaæ w³asny kszta³t ¿ycia. nych konfliktów i cierpieñ. braku czy niedosytu. Czego mo¿e dotyczyæ Okreœlanie kszta³tu w³asnej osoby obej- poczucie niedosytu uruchamiaj¹ce próby Istnieje on w ka¿dym z nas, muje jednak kr¹g spraw znacznie wykracza- poszukiwania samego siebie? Czego wtedy trudny do rozpoznania, j¹cych poza wygl¹d cia³a. Uwzglêdniamy szukamy? Czy to, czego szukamy, zosta³o równie¿ treœæ w³asnych myœli, uczuæ, pra- przez nas zagubione? Co siê dzieje, gdy tego jak bo¿ek morski Glaukos, gnieñ, dzia³añ, oczekiwañ itd. nie znajdujemy? wykuty z marmuru i zanurzony Dla ka¿dego cz³owieka w pewnych chwi- ŚWIADOMOŚĆ lach ¿ycia okreœlenie samego siebie, zdanie na dnie morza w mu³ i piach, I AUTENTYCZNOŚĆ sobie sprawy z kszta³tu w³asnej osoby staje gdzie obrós³ do niepoznania siê spraw¹ bardzo wa¿n¹. Czasem dotyczy Ca³a rzeczywistoœæ psychologiczna w³asnej to spraw namacalnych, takich jak np. wygl¹d wodorostami i ma³¿ami. osoby, tak jak i rzeczywistoœæ fizyczna, jest zewnêtrzny, którego odbicie w lustrze towa- Kszta³t ten istnieje potencjalnie terenem, na którym odbywa siê poszukiwa- rzyszy nam w ¿yciu codziennym. Doznajemy nie odpowiedzi na podstawowe pytania: KIM uczuæ przyjemnych lub przykrych, zwi¹za- w ka¿dym z nas zarysowany, JESTEM? JAKI JESTEM? CZY NAPRAW- nych ze stopniem zadowolenia z w³asnego nie wykoñczony, zniekszta³cony. DÊ JESTEM TAKI, JAKIM WYDAJÊ SIÊ wygl¹du. Patrz¹c w lustro, na ogó³ nie prze¿y- BYÆ? wamy w¹tpliwoœci, czy naprawdê wygl¹damy Nie myœlê tu tylko o jakichœ specjalnych tak, jak pokazuje lustro. Niekiedy jednak Zygmunt Mys³akowski chwilach, w których pytania te zostaj¹ prze¿ywamy coœ w rodzaju zdziwienia: „A postawione z rozmys³em, kiedy cz³owiek wiêc to tak wygl¹dam...” lub „Nie, to chyba w systematyczny, sposób zastanawia siê nad niemo¿liwe, ¿ebym to by³ ja...”. Doznawane odpowiedziami. Oczywiœcie, nieraz i takie przy takich okazjach uczucia wskazuj¹, ¿e chwile siê zdarzaj¹ i odgrywaj¹ istotn¹ rolê chodzi tu o jak¹œ wa¿n¹ dla cz³owieka sprawê, w ¿yciu cz³owieka. S¹ to chwile refleksji nad ZDJĘCIA: RIZZOLI/BEW, MAURITIUS/BEW o jego poczucie to¿samoœci, identycznoœci samym sob¹, nad kierunkiem swego ¿ycia, z samym sob¹. nad krokami przebytymi na drodze do celów Przyjêcie i zaakceptowanie zmian w kszta³- wykraczaj¹cych poza dzieñ dzisiejszy. Okre- cie i w³aœciwoœciach w³asnego cia³a – zwi¹za- œlania samego siebie dokonuje siê jednak nych z up³ywem lat, chorobami, wypadkami przede wszystkim w codziennych okoliczno- itp. – bez naruszania poczucia w³asnej to¿sa- œciach, bez specjalnych okazji, i nie polega to moœci mo¿e stanowiæ czasem powa¿ny pro- jedynie na intelektualnych rozwa¿aniach na blem psychologiczny. Zdarza siê na przyk³ad, swój temat – na temat ¿ycia w ogóle. 12 H A R M O N I A Ż YC I A 012-Spotkanie-z-soba.indd 12 3/11/2005, 10:39:38 AM Strona 3 Podstaw¹ mo¿liwoœci okreœlenia samego St¹d miêdzy innymi bierze siê rozpo- coœ nie tak”, ¿e „coœ nie pasuje”, ¿e „to, co siebie jest œwiadomoœæ, czyli proste zda- wszechniona potrzeba dysponowania go- robiê w tej chwili, nie jest moje w³asne, nie wanie sobie sprawy z tego, CO JEST I CO towymi odpowiedziami. Nastawienie takie jest AUTENTYCZNE”. To subiektywne SIÊ DZIEJE. Ka¿dy z nas nieraz rozmy- uniemo¿liwia prowadzenie poszukiwañ. poczucie nieautentycznoœci w³asnych myœli œla³ o samym sobie, ocenia³ w³asne czyny, Osoba sk³onna do pos³ugiwania siê goto- i dzia³añ jest wa¿ne w poszukiwaniu samego przewidywa³, co bêdzie w przysz³oœci, lub wymi rozwi¹zaniami, gotowymi wzorami siebie, jest sygna³em, czy jesteœmy na w³a- wspomina³ przesz³oœæ. Ale ŒWIADOMOŒÆ myœlenia i ¿ycia nie jest zainteresowana œciwej drodze. spe³nia jeszcze bardziej istotn¹ funkcjê w ¿y- prowadzeniem poszukiwañ na w³asn¹ rêkê. Czasem sygna³ ten jest wyraŸny i jedno- ciu cz³owieka. Czasem po prostu nie wierzy w swe mo¿li- znaczny; bez w¹tpliwoœci wiemy wtedy, ¿e ŒWIADOMOŒÆ jest jak reflektor oœwie- woœci w tym zakresie. „to jest to”. Czêsto takiemu w³aœnie poczuciu tlaj¹cy ró¿ne obszary wewnêtrznej i zewnêtrz- Jest jednak coœ takiego w naturze cz³o- autentycznoœci w³asnych reakcji i dzia³añ nej rzeczywistoœci. W tej rzeczywistoœci wieka, w ukrytych prawid³owoœciach jego towarzyszy wra¿enie, ¿e to, co cz³owiek dokonuje siê nieustanne okreœlanie kszta³tu funkcjonowania w œwiecie, ¿e je¿eli kszta³t wtedy robi, wyra¿a jego ca³¹ istotê. Na ogó³ w³asnej osoby – poszukiwanie samego siebie; w³asnej osoby, w³asnego ¿ycia jest wy³¹cz- ktoœ, kto tego doœwiadcza, nie ma trudnoœci i od w³aœciwoœci tej rozjaœniaj¹cej drogê „la- nie wytworem innych ludzi, obyczajów lub z zaanga¿owaniem swoich zasobów energii tarni” zale¿y w znacznej mierze to, gdzie i jak zbiegów okolicznoœci, to rodzi siê jakiœ i wytrwa³oœci w to, co robi, w dzia³ania, któ- daleko zajdziemy. szczególny niedosyt, jakieœ – czasem g³ê- re autentycznie wy³aniaj¹ siê z potrzeb jego Umiejêtnoœæ pos³ugiwania siê tym instru- boko ukryte – nieukontentowanie, poczucie osobowoœci. W chwilach takich okazuje siê mentem rozwija siê doœæ przypadkowo, nie braku lub nieurzeczywistnienia jakiejœ wa¿- nieraz, ¿e rezerwy osobiste przekraczaj¹ wy- jest systematycznie doskonalona, ró¿ni ludzie nej mo¿liwoœci. obra¿enia i oczekiwania cz³owieka. w bardzo ró¿nym stopniu posiadaj¹ zdolnoœæ do I w³aœnie w takich momentach nie analizy Czasem œwiadomoœæ wysy³a nam wy- wyraŸnego, trafnego i rozleg³ego pos³ugiwania intelektualne, lecz sygna³y dostarczane przez raŸny sygna³, ale o negatywnym znaku. siê w³asn¹ œwiadomoœci¹. Ka¿dy z nas bywa na- tê prost¹ œwiadomoœæ pokazuj¹, ¿e „jest Wystêpuje wtedy poczucie nieautentyczno- tomiast poddawany doœæ intensywnemu trenin- œci w³asnego postêpowania, jakby subiek- gowi w zakresie tego, co i jak ma myœleæ o sobie Prze¿ywaj teraz pytania. tywne poczucie „nieprawdy” zachowania. samym i o œwiecie, w którym ¿yje. Rezultaty Niezale¿nie od tego, czy ktoœ inny to tego treningu czêsto bywaj¹ istotn¹ przeszkod¹ Byæ mo¿e póŸniej stopniowo, spostrzega, œwiadomoœæ nieautentycznoœci w prowadzeniu jakichkolwiek poszukiwañ, po- w³asnych myœli i czynów bywa na ogó³ niewa¿ znacznie wiêksz¹ wagê przywi¹zuje siê nie dostrzegaj¹c tego, Ÿród³em przykrych uczuæ i niezadowole- do posiadania gotowych odpowiedzi ani¿eli ich nia z samego siebie. Jest niemal regu³¹, ¿e poszukiwania i stawiania pytañ. prze¿yjesz pewnego dnia w takich sytuacjach cz³owiek w niewielkim Doœæ czêsto zdarza siê, ¿e cz³owiek jest stopniu anga¿uje siê w to, co robi, i nawet wyuczany gotowych odpowiedzi znacznie tak¿e i odpowiedŸ. powodzenie w³asnych dzia³añ nie dostar- wczeœniej, ni¿ zainteresowa³ siê lub zrozu- cza mu istotnej satysfakcji. Na ogó³ zresz- mia³ sens samego pytania. Rainer Maria Rilke t¹ stopieñ wykorzystywania osobistych H A R M O N I A Ż YC I A 13 012-Spotkanie-z-soba.indd 13 3/11/2005, 10:40:10 AM Strona 4 rami swojego ¿ycia. Nie czujemy wtedy, ¿e Nie jest tak, ¿e wszystko „naprawdê ¿yjemy”. Niektórzy, aby uzyskaæ takie poczucie, siêgaj¹ po u¿ywki i rozrywki Nie jest tak, ¿e nic przynosz¹ce silne wra¿enia lub po inne na- miastki „pe³ni ¿ycia”.(...) Na ¿adnych kamiennych W poszukiwaniach kszta³tu w³asnej osoby i w³asnej drogi w œwiecie umiejêt- zapisany scenariusz Twego noœæ siêgania do tego „nieopracowanego” jeszcze przez intelekt materia³u zwiêksza ¿yjesz, te¿ nie jest szansê wykroczenia poza schematy, nawyki i gotowe recepty na ¿ycie, napisane czêsto cudzymi rêkami. Mo¿na bowiem spojrzeæ na w³asne ¿ycie Poszukiwacz diamentów odkrywa ich jako na proces dokonywania kolejnych wy- ukryte pod ziemi¹ z³o¿a, które istnia³y ju¿ borów. W ka¿dym momencie mo¿liwe jest przed jego przybyciem. Artysta tworzy dokonanie wyboru posuwaj¹cego cz³owieka nowe, nie istniej¹ce poprzednio dzie³o naprzód i przyczyniaj¹cego siê do realizacji w wyniku twórczych poszukiwañ. Te dwa wartoœci albo wyboru cofaj¹cego cz³owieka elementy – ODKRYWANIE I TWORZE- na drodze jego rozwoju. Cz³owiek ma prawo NIE – przeplataj¹ siê nieustannie w trakcie podejmowaæ wybory zarówno jednego, jak poszukiwania samego siebie. Wprawdzie i drugiego rodzaju. Poprzez kolejne mo- rozpowszechnione s¹ ogl¹dy, ¿e „jeœli cz³o- menty takich wyborów dokonuje siê, nieraz wiek jest taki a taki, to ju¿ takim pozosta- w burzliwy i bolesny sposób, proces realiza- ZDJĘCIA: PHOTONONSTOP/BEW, MAURITIUS/BEW nie”, ¿e „cz³owiek ma wrodzony charakter cji siebie – proces ¿ycia. i nic go nie zmieni”, jednak w rzeczywisto- Œwiadome dokonywanie kolejnych wy- œci sprawy maj¹ siê inaczej.(...) borów nie musi, oczywiœcie, oznaczaæ nie- ustannej koncentracji na tym, co siê robi i co ROZWÓJ I SAMOREALIZACJA siê prze¿ywa. Gdyby siê tak dzia³o (a zdarza siê to Spróbujmy spojrzeæ na sprawê kszta³towania niekiedy), to utrzymuj¹cy siê przyrost samo- w³asnej osoby, inaczej rozumieæ poszukiwa- œwiadomoœci czyni³by ¿ycie ciê¿arem trud- nie samego siebie. Dostrze¿emy wtedy nie nym do uniesienia. Wa¿ne jest natomiast, czy jednorazowe zadanie o okreœlonym i sta³ym dziêki tej zdolnoœci cz³owiek potrafi istotne wyniku koñcowym, ale trwaj¹cy nieustannie PROCES ZMIANY, proces stawania siê rezerw jest wtedy niewielki i negatywnie sob¹, proces realizacji siebie, swych mo¿li- wp³ywa to na przebieg dzia³añ. woœci. Zmienianie siê przez SAMOREALI- Czêsto jednak œwiadomoœæ autentycz- ZACJÊ oznacza przede wszystkim rozwój noœci w³asnych dzia³añ bywa niewielka lub wynikaj¹cy z w³asnych mo¿liwoœci i d¹¿eñ. zgo³a znikoma. Jest wtedy tak, jak gdyby za- Tak rozumiany proces rozwoju dotyczyæ nik³a lub nie rozwinê³a siê jeszcze zdolnoœæ mo¿e bardzo ró¿nych obszarów, zwi¹zanych do rozró¿niania miêdzy tym, co wa¿ne a tym, z realizacj¹ wartoœci zakorzenionych w natu- co nieistotne; miêdzy tym, co prawdziwe rze istoty ludzkiej. a tym, co sztuczne; miêdzy tym, co w³asne Samorealizacja nie mo¿e byæ zadaniem i autentyczne a tym, co obce. Utrudnia to wykonywanym na zlecenie pochodz¹ce z ze- prowadzenia jakichkolwiek poszukiwañ wn¹trz. Jej sens polega m.in. na tym, ¿e cz³o- dotycz¹cych w³asnej osoby; przypomina wiek przy ca³ej œwiadomoœci zewnêtrznych stan zawieszenia w nieco mglistej pró¿ni, uwarunkowañ, w których przebiega jego w której wykonuje siê ruchy sterowane ze- ¿ycie, ma jednak poczucie, i¿ jest autorem wnêtrznymi zaleceniami, nakazami i zaka- tego ¿ycia i ¿e jest za nie odpowiedzialny. zami lub przypadkowymi impulsami czy te¿ Podstaw¹ takiego stosunku do samego siebie utrwalonymi nawykami. Zanurzeni w takiej i do swego ¿ycia jest œwiadomoœæ mo¿li- egzystencji, mimo ¿e codziennie odczuwamy woœci dokonywania wyborów dotycz¹cych przyjemnoœci i przykroœci, w niewielkim tyl- w³asnych czynów oraz podejmowania ko stopniu mamy poczucie, i¿ jesteœmy auto- konkretnych decyzji w ¿yciu codziennym. 14 H A R M O N I A Ż YC I A 012-Spotkanie-z-soba.indd 14 3/11/2005, 10:40:47 AM Strona 5 zale¿y tylko od Ciebie. propagandy egoizmu czy indywidualizmu. Realizacja tej wartoœci, jak¹ jest kszta³t w³a- nie zale¿y od Ciebie. snej osoby, i uzasadniona œwiadomoœæ, ¿e cz³owiek staje siê autorem samego siebie, tablicach nie jest nadaje sens i znaczenie w³asnemu ¿yciu. Taki stosunek do siebie i taka postawa wo- ¿ycia, a œwiat, w którym bec ¿ycia powoduj¹, ¿e cz³owiek zdolny jest do pe³nego, autentycznego zaanga¿owania taki ca³kiem gotowy. siê w ¿ycie spo³ecznoœci. Poszukiwanie samego siebie nie mo¿e bowiem przebie- gaæ w samotnoœci, w izolacji od innych dla swego ¿ycia momenty dostrzegaæ i czy ludzi. Co wiêcej, rezultaty tych oczekiwañ zdaje sobie sprawê z tego, CO i JAK robi, uzyskuje siê w³aœnie w trakcie kontaktów myœli i czuje. ze œwiatem. Zmiany w kszta³cie w³asnej Czy rozwijanie i korzystanie z tej zdol- osoby oznaczaj¹ równie¿ zmiany w tych noœci daje gwarancjê powodzenia i sukcesu kontaktach, a czêsto nawet zmiana kszta³tu w ¿yciu? OdpowiedŸ jest ³atwa: z ca³¹ pew- kontaktów ze œwiatem jest to¿sama ze zmia- noœci¹ nie. Czy owa zdolnoœæ zabezpieczy nas n¹ w³asnej osoby. przed pope³nianiem pomy³ek, b³êdów i przed Tak wiêc odkrywanie i tworzenie siebie doznawaniem z tego powodu cierpienia i bó- oznaczaæ mo¿e zarówno rozwój i wzboga- lu? I ta odpowiedŸ jest jednoznaczna: nie. canie w³asnej osoby, zwiêkszanie satysfakcji Dlaczego wiêc, z jakich powodów warto z ¿ycia, jak i wzbogacanie œwiata, w którym podejmowaæ poszukiwania? ¿yjemy. Je¿eli tak siê dzieje, je¿eli cz³owiek Powodów takich mo¿e byæ wiele, ale ma poczucie, ¿e kroczy po tej drodze, a nie z punktu widzenia zainteresowanej osoby musz¹ to byæ przecie¿ kroki milowe, to ¿ycie dwa wydaj¹ siê najistotniejsze. w³asne jest prze¿ywane jako UCZESTNIC- Pierwszy dotyczy tego, o czym ju¿ wspo- TWO w œwiecie, i to uczestnictwo znacz¹ce, mina³em, a mianowicie rozwoju. Ka¿dy bo pozostawiaj¹ce jakiœ œlad w kszta³cie tego cz³owiek jest wartoœci¹ dla samego siebie. œwiata. Wa¿ne jest, aby ten w³asny œlad umieæ Mo¿na by nawet powiedzieæ, ¿e jest to war- dostrzegaæ. Wbrew pozorom nie jest to jednak toœæ najwy¿sza, a po g³êbszym zastanowie- ³atwe i bardzo wielu ludzi nie potrafi tego niu nietrudno zauwa¿yæ, ¿e nie oznacza to robiæ. Znacznie czêœciej koncentruj¹ siê na dokonywaniu porównañ: kto jest lepszy, a kto gorszy; kto ma wiêcej, a kto mniej; kto jest wy¿ej, a kto ni¿ej itd. W ten sposób szukaj¹ rodziców i innych doros³ych, formuj¹ce potwierdzenia w³asnego znaczenia wobec psychologiczny i spo³eczny kszta³t osoby œwiata i wobec samych siebie. Poszukiwanie, dziecka. Potem, stopniowo, zaczyna siê odkrywanie i tworzenie schodzi wtedy na dal- rozwijaæ œwiadomoœæ w³asnego JA i po- szy plan, ustêpuj¹c miejsca d¹¿eniu do tego, czucie w³asnej odrêbnoœci od otoczenia. by okazaæ siê lepszym od innych. Towarzyszy temu wzrost chêci wp³ywa- Drugi powód, dla którego warto podej- nia samemu na swe zachowanie i czêsto mowaæ poszukiwania i realizowaæ samego próby przeciwstawiania siê wp³ywowi siebie, zwi¹zany jest z cen¹, jak¹ p³acimy, pochodz¹cemu z zewn¹trz. Pragnienie sa- gdy rezygnujemy z wszelkich dzia³añ doty- mostanowienia o swoim losie, d¹¿enie do cz¹cych rozwoju w³asnej osoby. autonomii, uwra¿liwienie na sprawê oso- W ci¹gu pierwszych lat ¿ycia ka¿dego bistej wolnoœci i poszukiwanie sensu ¿ycia z nas sytuacja jest jasna – kszta³t w³asnej – wszystkie te sprawy, tak ¿ywe w okresie osoby jest rezultatem oddzia³ywania dwo- dojrzewania, wskazuj¹ na znaczenie po- jakiego rodzaju si³. Od wewn¹trz dzia³aj¹ trzeby samorealizacji w ¿yciu cz³owieka. biologiczne si³y rozwijaj¹cego siê orga- Nietrudno jednak zauwa¿yæ, ¿e z bie- nizmu, determinuj¹ce g³ównie fizyczny giem lat wielu ludzi traci bezpoœrednie zain- kszta³t naszej osoby i wp³ywaj¹ce na ogól- teresowanie tymi sprawami w swym ¿yciu. ny stan potrzeb i pragnieñ. Od zewn¹trz Na dodatek rozpowszechnione s¹ pogl¹dy, wp³ywaj¹ oddzia³ywania wychowawcze ¿e przemijanie z wiekiem tych zaintereso- H A R M O N I A Ż YC I A 15 012-Spotkanie-z-soba.indd 15 3/11/2005, 10:41:25 AM Strona 6 ja wañ jest czymœ normalnym i prawid³owym, A oto jej treœæ: „cz³owiek wyrasta z m³odzieñczych ide- a³ów, tak jak du¿y ch³opiec z dziecinnych „M³odoœæ nie jest okresem ¿ycia, spodenek...” jest natomiast stanem ducha. Rezygnacja z siebie, os³abienie wra¿- Nikt nie starzeje siê po prostu liwoœci, ucieczka od wolnoœci, wycofanie przez prze¿ycie iluœ tam lat. siê z poszukiwañ w³asnej drogi – wszystkie Ludzie starzej¹ siê tylko te i podobne przejawy zagubienia w³asnej przez porzucanie swych idea³ów. indywidualnoœci bywaj¹ wiêc traktowane Lata marszcz¹ skórê, jako coœ nieuniknionego, tak jak siwienie lecz utrata entuzjazmu marszczy duszê. czy ³ysienie. Czasem nawet uwa¿a siê je Udrêka, zw¹tpienie, nieufnoœæ, lêk i rozpacz za wskaŸniki czy przejawy dojrza³oœci s¹ d³ugimi, d³ugimi latami, które zginaj¹ kark lub tzw. m¹droœci ¿yciowej. Jest to jednak i rzucaj¹ na kolana w py³ drogi. tylko dorabianie teorii do smutnych fak- Lecz w ka¿dej istocie ludzkiej, tów, które siê zdarza³y, choæ nie musia³y czy lat ma siedemdziesi¹t, czy szesnaœcie, siê zdarzyæ. Tak rozumianej „dojrza³oœci” tkwi zdolnoœæ do zdumienia i zachwytu czêsto towarzyszy znaczny spadek poczu- nad biegiem gwiazd i ¿yciem mrówki, cia g³êbszego sensu w³asnego ¿ycia, znie- nieustraszone wyzwanie rzucone losowi, chêcenie i apatia, zgorzknienie i niechêæ niewyczerpane dzieciêce pragnienie do anga¿owania siê w sprawy, które wy- zabawy, ¿ycia i radoœci. magaj¹ zmiany codziennych stereotypów Jesteœ tak m³ody jak twoja wiara; i rezygnacji z rutyny. A przecie¿ procesu tak stary jak twoje zw¹tpienie; szukania siebie, realizowania siebie, nie tak m³ody jak twe zaufanie do samego siebie; mo¿na zakoñczyæ jak zadania domowego. tak stary jak twój lêk; Nie mo¿na wysi¹œæ z ³odzi na œrodku rze- ki, mo¿na natomiast wypuœcie ster z d³oni tak m³ody jak twoja nadzieja; i powierzyæ swe losy przypadkowi lub po- tak stary jak twa rozpacz”. godziæ siê z tym, ¿e ster naszej ³odzi ujm¹ d³onie innych ludzi. Myœlê, ¿e ka¿dy z nas móg³by dopisaæ Zakoñczenie rozwoju ca³ej osoby nie jest dalszy ci¹g tego tekstu. Rozgl¹daj¹c siê po nieuniknion¹ koniecznoœci¹, choæ tempo, œwiecie, nietrudno zauwa¿yæ, ¿e m³ody wiek rozmiary i zakres przekszta³ceñ samego sie- nie stanowi gwarancji m³odoœci i nieraz bie mog¹ siê znacznie ró¿niæ w poszczegól- starzenie rozpoczyna siê przed uzyskaniem nych okresach ¿ycia. Tak wiêc s³owa takie, dowodu osobistego.(...) ZDJĘCIA: PHOTONONSTOP/BEW, SDP/BEW jak: „¿yæ”, „rozwijaæ siê”, „poszukiwaæ” Ten œwiat i inni ludzie czekaj¹ na spo- i „realizowaæ siebie” mo¿na wymawiaæ jed- tkanie z Tob¹. Jesteœ wartoœci¹, która mo¿e nym tchem, gdy¿ sprawy, których dotycz¹, s¹ Twój œwiat wzbogaciæ. Nie zapominaj o tym ze sob¹ œciœle zwi¹zane. Zastój i zablokowa- w chwilach rozczarowañ i zw¹tpienia. nie rozwoju osoby jest zaburzeniem procesu ¿ycia, tak jak choroba. SZUKAJ: ODKRYWAJ: SPRAW- Ka¿dy cz³owiek posiada podstawow¹ DZAJ: ZMIENIAJ: SZUKAJ: ODKRY- tendencjê do rozwoju i samorealizacji. Mo¿e WAJ: SPRAWDZAJ: ZMIENIAJ. ona uruchamiaæ wewnêtrzne zasoby energii
osobistej i przekszta³caæ j¹ w dzia³anie. Za- blokowanie tej tendencji ogranicza mo¿liwo- œci cz³owieka, os³abia si³ê jego d¹¿eñ i moc jego czynów. JERZY MELLIBRUDA Wszystkie te sprawy s¹ jakoœ zwi¹zane „POSZUKIWANIE SIEBIE” z problemem M£ODOŒCI, rozumianej nie (FRAGMENTY) jako przemijaj¹cy okres w ¿yciu cz³owieka, ale jako pewna postawa wobec samego siebie INSTYTUT PSYCHOLOGII i wobec œwiata. ZDROWIA POLSKIEGO Ktoœ kiedyœ wpad³ na pomys³ napisania TOWARZYSTWA ulotki pod tytu³em: Jak pozostaæ m³odym. PSYCHOLOGICZNEGO 16 H A R M O N I A Ż YC I A 012-Spotkanie-z-soba.indd 16 3/11/2005, 10:42:02 AM