Strona 1 Strona 2 Spis treści TYTUŁOWA DEDYKACJA MAPY PROLOG Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Rozdział 12 Rozdział 13 Rozdział 14 Rozdział 15 Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20 Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Strona 3 Rozdział 25 Rozdział 26 Rozdział 27 Rozdział 28 Rozdział 29 Rozdział 30 Rozdział 31 Rozdział 32 Rozdział 33 Podziękowania Strona 4 Tłumaczenie: Piotr W. Cholewa 2010 Strona 5 Mojej żonie Joannie Syn oddycha, ojciec żyje. ONO WIELKI BŁAZEN Strona 6 MAPY Strona 7 Strona 8 PROLOG Buty Ash był ledwie żywy z zimna, kiedy wciągnęli go do hali lodowej twierdzy i rzucili do stóp swego króla. Z jękiem zdziwienia wylądował na futrach; jego ciało dygotało i marzył tylko, by zwinąć się w kłębek wokół tej odrobiny ciepła płynącego z własnego serca; jego urywany oddech przebijał powietrze kłębami mgły. Zdarli z niego futra i leżał w samej bieliźnie, zamarzniętej w sztywne płachty wełny. Odebrali mu broń. Był sam. A jednak zachowywali się, jakby między nich trafiło dzikie zwierzę. Wieśniacy pokrzykiwali na niego wśród dymu pochodni, ci uzbrojeni mówili coś gniewnie, by dodać sobie odwagi, kiedy poszturchiwali go kościanymi grotami włóczni. Podskakiwali i okrążali go czujnie. Zaglądali poprzez mgłę, która unosiła się z przybysza jak dym, przez chmury oddechu płynące ku zawszonym futrom. Przez szczeliny w kłębach pary dało się zobaczyć krople wilgoci spływające z oszronionej czaszki, obok kryształków lodu na brwiach; kapały z ostrych kości policzkowych i nosa, z zamrożonego klina brody. Pod topniejącym na twarzy lodem skóra wydawała się czarna jak nocne jezioro. Ostrzegawcze krzyki przybrały na sile i zdawało się, że przerażeni wieśniacy dobiją go tu natychmiast, na podłodze. - Brushka - warknął król ze swojego tronu z kości. Strona 9 Głos zahuczał z głębi jego piersi, odbił się echem od lodowych kolumn wzdłuż komnaty i powrócił od wysokiej kopuły sklepienia. Przy wejściu strażnicy zaczęli wypychać onieśmielonych wieśniaków za kotary przesłaniające łukowe wejście. Opierali się z początku i skarżyli głośno; trafili tu za tym starym cudzoziemcem, który wyłonił się z burzy; czyli mieli prawo zobaczyć, co się z nim stanie. Ash nie widział tego wszystkiego. Nawet rzadkie ukłucia włóczni nie mogły zwrócić jego uwagi. Dopiero ciepło zdołało go w końcu rozbudzić i sprawić, że uniósł głowę z podłogi. Niedaleko stał mosiężny piecyk, a w środku płonęły kości i placki zwierzęcego tłuszczu. Zaczął czołgać się w stronę ciepła, nie zważając na uderzenia włóczni, które miały go zatrzymać. Ciosy nie ustały, kiedy zwinął się wokół piecyka; i choć drżał po każdym uderzeniu, nie chciał się odsunąć. - Ak ak! - warknął król i jego rozkaz skłonił w końcu wojowników, by odstąpili. W hali zapanowała cisza, zakłócana jedynie trzaskiem płomieni i ciężkimi oddechami strażników, którzy dyszeli, jakby właśnie się zatrzymali po długiej gonitwie. Potem jęk ulgi wyrwał się w krtani Asha, głośny i wyraźny. Nadal żyję, myślał z pewnym zdumieniem, jak w delirium, kiedy po ciele krążyło ciepło. Zacisnął zdrętwiałe dłonie na metalu, by intensywniej poczuć bezcenny żar. Zaczęła go piec skóra. W końcu uniósł głowę i się rozejrzał... Wokół widział lśnienia tłuszczu na nagich skórach, koce noszone jak poncho na wychudzonych ciałach, twarze przekłute kościanymi ozdobami, wynędzniałe i trochę zdesperowane. Naliczył dziewięciu uzbrojonych ludzi. Za ich plecami czekał król. Ash zebrał siły, choć nie sądził, by zdołał stanąć na nogach. Uklęknął tylko chwiejnie i spojrzał w twarz człowiekowi, którego szukał. Król patrzył na niego, jakby się zastanawiał, którą część jego ciała zjeść najpierw. Oczy błyszczały mu jak kawałki krzemienia, niemal niewidoczne w pyzatej twarzy, był bowiem mężczyzną tęgim, tak Strona 10 tłustym, że potrzebował szerokiego pasa z twardej skóry, opinającego talię i podtrzymującego opadający brzuch. Poza tym siedział niemal nagi, a jego skóra lśniła, pokryta grubą warstwą łoju. Skórzany naszyjnik zwisał mu z szyi, a stopy okrywały wielkie buty z cętkowanego futra. Napił się z ludzkiej czaszki i ze smakiem, leniwie mlasnął wargami. Beknął głośno, aż zatrzęsła się obwisła szyja, a potem długo i z satysfakcją puszczał wiatry, które szybko zasmrodziły powietrze. Ash zachował spokój i milczenie. Miał wrażenie, że przez całe swoje długie życie stawał przed takimi właśnie ludźmi: pomniejszymi wodzami, Żebraczymi Królami, nawet samozwańczymi bogami. Dobrze znał te postacie, maskujące się czasami błyskiem statusu, czy nawet pozorem uprzejmości, które jednak pozostawały potworami. Tak jak ten człowiek przed nim, i jak zapewne wszyscy ci, którzy sami uczynili się władcami. - Stobay, chem ya nochi? - Król zwrócił się do Asha, mierząc go wzrokiem wyrażającym niezbyt dużą inteligencję. Ash odkaszlnął, przywracając czucie w krtani. Spierzchnięte wargi pękły i poczuł na nich smak krwi. Pogładził szyję gestem sygnalizującym pragnienie. - Wody... - wykrztusił w końcu. Król skinął głową. Przed jeńcem wylądował bukłak. Przez długą chwilę Ash pił z niego chciwie. Potem odetchnął i wytarł usta, zostawiając na grzbiecie dłoni ślad krwi. - Nie znam waszego języka - powiedział. - Jeśli chcesz zadawać mi jakieś pytania, musisz to robić w handlowym. - Bhattat! Ash pochylił głowę, choć nie odpowiedział. Zmarszczka przecięła czoło króla. Skóra zafalowała, kiedy warknięciem rzucił rozkaz swoim ludziom. Jeden z wojowników, najwyższy, przeszedł na bok wielkiej sali, gdzie pod ścianą z wygładzonego lodu stała skrzynia. Był to zwykły drewniany kufer używany przez kupców do przewożenia chee albo przypraw. Oczy wszystkich w sali wpatrywały się w niego w ciszy; wojownik wyjął skobel ze skórzanej pętli i szarpnięciem otworzył wieko. Potem schylił się i chwycił coś oburącz. Bez wysiłku wyciągnął żywy Strona 11 szkielet, wciąż jeszcze okryty ciałem i strzępami ubrania. Długie włosy i broda splątały się; stwór spoglądał zaczerwienionymi oczami, które mrużył od światła. Gorycz wezbrała w gardle Asha. Nigdy by mu nie przyszło do głowy, że ktokolwiek z zeszłorocznej ekspedycji był nadal wśród żywych. Usłyszał zgrzytanie własnych zębów. Nie... Nie przywiązuj się do tego... Wojownik przytrzymał zagłodzonego mężczyznę, dopóki jego patykowate nogi nie przestały dygotać i mogły unieść ciężar ciała. Więźniem był przybysz z północy, jeden z tych pustynnych Alhazii - dało się go rozpoznać, mimo jego opłakanego stanu. - Ya groshka bhattat! Vasheda ty savonya nochi - rozkazał król, zwracając się do Alhazii. Mieszkaniec pustyni zamrugał. Jego skóra, dawniej smagła jak u wszystkich z jego ludu, teraz była żółta jak stary pergamin. Wojownik go szturchnął i więzień skierował wzrok na Asha. Oczy mu pojaśniały i rozjarzył się w nich płomyk życia. Z suchym cmoknięciem otworzył usta. - Król każe ci mówić, ciemnolicy - wychrypiał w handlowym. - Jak tu przybyłeś? Ash nie widział powodów, by kłamać. Na razie. - Statkiem - powiedział. - Z Serca Świata. Nadal czeka na mnie przy brzegu. Alhazii wyrecytował tę informację królowi w szorstkim języku plemienia. Król machnął ręką. - Tul kuvesha. Ya shizn al khat? - Stamtąd - przetłumaczył Alhazii. - Kto ci pomógł dotrzeć tu stamtąd? - Nikt. Wynająłem sanie i psi zaprzęg. Przepadły w szczelinie, razem z moim ekwipunkiem. Potem natrafiłem na burzę. - Dan choto, pash ta ya neplocho dan? - Powiedz zatem - brzmiało tłumaczenie - co takiego chcesz mi zabrać? Ash zmrużył oczy. Strona 12 - O czym mówisz? - Pash tak dan? Ya tul krashyavi. - O czym mówię? Przyszedłeś tu z daleka. - Ya bulsvidanya, sach anay namosti. Ya vis preznat. - Jesteś z północy, zza Wielkiej Ciszy. Przybywasz tu z jakiegoś powodu. - Ya vis neplocho dan. - Przyszedłeś, żeby coś stąd zabrać. Król dźgnął grubym jak kiełbasa palcem w swoją obwisłą pierś. - Vir pashak! - warknął. - O tym mówię. Ash mógłby być skałą wyrzeźbioną na doskonałe podobieństwo człowieka, gdyby sądzić po reakcji na pytanie, które zawisło w powietrzu między nimi. Lodowaty podmuch wdzierał się z zewnątrz, poruszając ciężkimi futrami przesłaniającymi wejście, szarpiąc płomieniami w palenisku. Burza przypominała mu o swoim istnieniu i o tym, że czeka na jego powrót. Przez chwilę - ale tylko przez chwilę - Ash zastanawiał się, czy może nadszedł właściwy moment na kilka starannie dobranych kłamstw. Ale zbyt długie rozważanie istotnych spraw nie leżało w jego naturze. Był wyznawcą Dao - jak wszyscy Rōshuni. Kierowany przez swoje Cha uznał więc, że lepiej zachować spokój i działać spontanicznie. Wewnątrz podążał za strumieniem powietrza, które wpływało przez nozdrza, wprowadzało kąsające zimno do płuc, a potem ulatniało się znowu jako ciepło i para. Ogarnął go spokój. Oddychał i czekał, aż uformują się słowa odpowiedzi, a potem słuchał, jak je wymawia, zaintrygowany tak samo jak inni. - Nosisz coś, co należało do innego - oznajmił dźwięcznie, wyciągając palec w stronę naszyjnika wiszącego między obwisłymi piersiami króla. I pomyślał: najprostsza droga, mogłem się domyślić. Przedmiot wiszący na sznurku miał wielkość i kształt jajka, rozciętego pionowo na pół. Był kasztanowy i pomarszczony jak stara skóra. Król zacisnął go w dłoni, jak dziecko. - Nie jest twoje - powtórzył Ash. - I nie wiesz, jakiemu służy Strona 13 celowi. Król pochylił się, aż zaskrzypiał jego tron z kości. - Khut - rzucił cicho. - Powiedz - przełożył Alhazii. Ash przyglądał mu się przez pięć uderzeń serca, studiując skrawki łuszczącej się skóry w krzaczastych brwiach, zaschniętą od snu ropę w kącikach oczu. Czarne tłuste włosy niczym kotara opadały na ramiona, podobne do peruki. W końcu kiwnął głową. - Za Wielką Ciszą - zaczął - w Midèrēs, nazywanym Sercem Świata, jest miejsce, które mężczyzna albo kobieta może odwiedzić, gdy szuka ochrony. Za brzęczącą monetę, bardzo wiele monet, kupują tam pieczęć, taką jak ta, którą nosisz. Wieszają ją na szyi, by wszyscy widzieli. Ta pieczęć, Stary Królu, gwarantuje im ochronę, albowiem jeśli zginą, ona ginie z nimi. Tłumaczenie Alhazii przetoczyło się z terkotem przez jego słowa. Król słuchał w skupieniu. - Tę pieczęć, którą masz na szyi, nosił Omar Sar, kupiec i przedsiębiorca. Miała bliźniaczą siostrę, którą obserwowaliśmy, tak jak obserwujemy je wszystkie, wypatrując oznak śmierci. Omar Sar wyruszył tutaj wiele księżyców temu, prowadził ekspedycję. Zamiast pozwolić mu handlować w osadach twojego... królestwa, uznałeś, że lepiej zamordować jego i jego ludzi, i zagrabić towary, które ze sobą przywieźli. Ale nie zdawałeś sobie sprawy z tego, że ta pieczęć go ochrania. Nie wiedziałeś, że kiedy zginie, pieczęć umrze razem z nim, że jej bliźniaczka umrze także, a co więcej, wskaże, kto go zabił. Powoli, choć kolana i biodra eksplodowały bólem, Ash podniósł się z podłogi i stanął przed królem. - Nazywam się Ash - oznajmił. - Jestem Rōshunem, co w mojej mowie oznacza „jesienny lód", ten, który przychodzi za wcześnie. Przybywam z tego miejsca ochrony, skąd przychodzą wszyscy Rōshuni, jest ono bowiem miejscem, skąd prowadzimy wendetę. Przerwał, by jego słowa zostały zrozumiane. Podjął po krótkiej chwili: Strona 14 - A więc masz rację, tłusty wieprzu. Przybyłem tu, żeby coś ci zabrać. Przybyłem, żeby zabrać twoje życie. Kiedy niepewne tłumaczenie umilkło, król ryknął z wściekłości. Odepchnął Alhazii na bok, aż więzień runął na podłogę. Z ogniem w oczach król zamachnął się i cisnął czaszką w Asha. Ash uchylił się lekko i czaszka przeleciała mu obok głowy. - Ulbaska! - huknął król, a fałdy na policzkach zatrzęsły się w rytm wykrzykiwanych sylab. Wojownicy stali przez moment nieruchomo, obawiając się zbliżyć do tego dziwnego ciemnoskórego mężczyzny, który ośmielił się grozić ich władcy. - Ulbaska neya! - wrzasnął znowu. Dopiero wtedy podbiegli do Asha. Król oparł się z rozmachem, aż zafalowały jego obfite piersi. Ostrza włóczni nakłuły ciało jeńca, a władca wyrzucił z siebie strumień gniewnych słów. Z podłogi, leżąc na plecach, Alhazii, mamrocząc, przekazywał królewską diatrybę w handlowym, jak zegar, którego nie da się zatrzymać. - Czy wiesz, jak zostałem tu władcą? - pytał król. - Przez całą dakhusę byłem zamknięty w lodowej jaskini z pięcioma innymi mężczyznami i bez jedzenia. Jeden księżyc później, kiedy słońce wróciło i roztopiło wyjście, wyszedłem ja! Tylko ja! - Mówiąc to, uderzył się w pierś z ciężkim, wilgotnym zwierzęcym odgłosem. - Dlatego możesz mi grozić, ile chcesz, stary głupcze z południa... - Alhazii przerwał za królem. Obaj nabrali powietrza. - Bo dzisiaj będziesz cierpiał, będziesz bardzo cierpiał, a jutro, kiedy się obudzę, znajdziemy dla ciebie zastosowanie. Wojownicy chwycili Asha mocno, choć dłonie im drżały. Zerwali z niego bieliznę, aż stanął nagi i drżący w lodowatym powietrzu. - Błagam... - szepnął z podłogi Alhazii. - Litości! Musisz mi pomóc! Król skinął głową i wojownicy powlekli Asha za sobą. Wyszli za kotary, gdzie zatrzymali się na chwilę, by naciągnąć na siebie ciężkie futra, a potem ruszyli tunelem i dalej. Na zewnątrz burza nadal wstrząsała nocą. Serce Asha niemal stanęło od nagłego uderzenia mrozu. Wiatr atakował go nieubłaganie i popychał wraz z wojownikami. Wyciem dopominał się o ciepło jego ciała, a śnieg piekł nagą skórę Strona 15 jak ogień. Ból wlał się w kości, w trzewia, w serce, które zatrzymywało się z niedowierzaniem, a potem biło szybko. Umrze tu za chwilę, jeśli nic się nie zmieni. Posępni wojownicy pchnęli go ku najbliższej z lodowych chat stojących w okręgu. Najwyższy poszedł przodem i zanurkował do wnętrza; pozostali włóczniami mierzyli w Asha, gotowi pchnąć, gdyby było trzeba. Ash przeskakiwał z nogi na nogę i bezradnie obejmował się rękami. Obracał się powoli, wystawiając na wiatr najpierw jedną, potem drugą stronę ciała. Otaczający go wojownicy śmiali się. W wejściu lodowej chaty pojawiła się para ludzi, dźwigająca zwinięte futra z posłań. Zerkali niechętnie na wojowników, ale w milczeniu powlekli się do sąsiedniego mieszkania. Za nimi wycofał się wysoki wojownik, ciągnący za sobą skóry, które pokrywały podłogę chaty. Potem zerwał jeszcze skóry osłaniające podobne do tunelu wejście. - Huhn! - burknął, a pozostali wepchnęli Asha do środka. Wnętrze było czarne jak smoła i ciche; powietrze wydawało się cieplejsze niż to na dworze, gdzie szarpały je podmuchy wiatru. Jednak bez ubrania Ash wkrótce znowu zacznie zamarzać. Wojownicy zamknęli za nim wyjście blokami lodu. Ash słyszał, jak chlapią na nie wodą; czekał bez ruchu, aż zostanie uwięziony. Kopnął bokiem stopy w ścianę chaty, ale równie dobrze mógłby kopać skałę. Westchnął. Przez chwilę chwiał się na nogach i o mało nie zemdlał. Poczuł przytłaczający ciężar swoich sześćdziesięciu dwóch lat. Osunął się na kolana na ubite podłoże, nie zważając na pieczenie zimnego śniegu na goleniach. Musiał użyć całej siły woli, by po prostu się nie położyć, nie zamknąć oczu i nie zasnąć. Sen teraz oznaczałby śmierć. Zimno. Dygotał tak mocno, jakby miał się rozpaść na kawałki. Chuchnął w złożone dłonie, roztarł je energicznie, mrowiącymi rękami uderzył się po bokach. Trochę go to pobudziło, więc kilka razy klepnął się po twarzy. Lepiej. Zauważył, że ma rozciętą głowę, więc przycisnął do rany śnieżną Strona 16 kulę i po chwili przestał krwawić. Oczy wkrótce przyzwyczaiły się do ciemności; lodowe ściany rozjaśniły się i wyglądały jak wypełnione słabym mlecznym blaskiem. Ash oddychał powoli. Złożył ręce, zamknął usta, by powstrzymać dzwonienie zębów, i zaczął powtarzać bezgłośną mantrę. Już wkrótce rdzeń ciepła pulsował w jego piersi i promieniował na zewnątrz, sącząc się jednostajnie do rąk, nóg, do palców. Para zaczęła się unosić ze skóry pokrytej gęsią skórką. Przestał się trząść. Wysoko ponad jego łysą głową zawodził wiatr, dochodzący przez niewielki otwór wentylacyjny w kopule - całkiem jakby go wzywał swoim lamentem, niosącym czasem płatek śniegu. Wyobrażał sobie, że rozbił mocny płócienny namiot, a teraz kuli się wewnątrz, bezpieczny od wiatru, grzejąc się przy małym olejowym piecyku z brązu. Bulion bulgocze wesoło wśród dymu. W powietrzu unosi się para, ciężka od odoru tającego ubrania i słodkiego zapachu wywaru. Na zewnątrz skamlą psy kryjące się przed burzą. Oshō był w namiocie razem z nim. - Źle wyglądasz - powiedział dawny mistrz w ich rodzinnym języku honshu. Zmarszczki niepokoju znaczyły jego wyschniętą skórę, tak ciemną jak u Asha. - Myślę, że jestem już niemal martwy. - Dziwi cię to? W twoim wieku? - Nie - przyznał Ash, choć przez chwilę, karcony przez mistrza, nie czuł swoich lat. - Bulionu? - zaproponował. Nabrał trochę do kubka, choć Oshō odmówił, unosząc palec wskazujący. Ash wypił, siorbiąc głośno. Gorący płyn ściekał do żołądka i ożywiał ciało. Gdzieś z daleka dobiegł jęk, jakby tęsknoty. Mistrz przyglądał mu się z zaciekawieniem. - Twoja głowa - zauważył. - Boli? - Trochę. Myślę, że zbliża się kolejny atak. - Uprzedzałem cię, że tak będzie, prawda? - Jeszcze nie umarłem. Oshō zmarszczył brwi. Zatarł ręce i na nie chuchnął. - Ash, widzisz chyba, że wreszcie nadszedł czas. Płomienie w piecyku zafalowały od westchnienia Asha. Rozejrzał Strona 17 się; popatrzył na trzepoczące głośno płótno namiotu, na kłębiącą się nad bulionem parę. Na swój miecz, oparty pionowo o skórzany plecak, jak nagrobek... - Ta praca... to wszystko, co mam... - powiedział. - Chcesz mi ją odebrać? - Twój stan ci ją odbiera, nie ja. Ash, nawet jeśli przetrwasz dzisiejszą noc, jak sądzisz, ile czasu ci jeszcze zostało? - Nie będę leżał bezczynnie i czekał na koniec, bez żadnego celu przed sobą! - Nie proszę cię o to. Ale powinieneś być tutaj, z całym zgromadzeniem, z twoimi towarzyszami. Zasłużyłeś na odpoczynek i tyle spokoju, ile zdołasz znaleźć, póki jeszcze możesz. - Nie - sprzeciwił się gwałtownie Ash. Odwrócił głowę, wpatrzony w płomienie. - Mój ojciec poszedł tą drogą, kiedy jego stan się pogorszył. Uległ zgryzocie, kiedy zaatakowała go ślepota, a potem leżał, płacząc, na swym posłaniu i czekał na koniec. Stał się swoim własnym duchem. Nie, nie roztrwonię tego krótkiego czasu, jaki mi jeszcze pozostał. Umrę wyprostowany, wciąż idąc naprzód. Oshō machnął dłonią, jakby chciał odtrącić ten komentarz. - Ale nie masz już na to zdrowia. Twoje ataki są coraz silniejsze. Całymi dniami ledwie widzisz z ich powodu, i nie możesz się ruszać. Jak chcesz działać w taki sposób, jak chcesz doprowadzić wendetę do końca? Nie, nie mogę na to pozwolić. - Musisz! - ryknął Ash. Na drugim końcu ciasnego namiotu Oshō, przywódca zakonu Rōshun, zamrugał, ale milczał. Ash spuścił głowę i odetchnął głęboko, by odzyskać równowagę. Wolno popłynęły słowa, jakby składane w ofierze na ołtarzu. - Oshō, znamy się ponad pół życia. Jesteśmy więcej niż przyjaciółmi. Jesteśmy sobie bliżsi niż ojciec i syn, bliżsi niż bracia. Uwierz mi: potrzebuję tego. Patrzyli sobie w oczy, on i Oshō, otoczeni płótnem i wiatrem, i tysiącami laq zamarzniętych pustkowi w tej wyimaginowanej komórce ciepła, tak maleńkiej, że dzielili ze sobą oddech. - No dobrze - mruknął w końcu Oshō, a Ash odchylił się zdziwiony. Otworzył usta, by podziękować, ale mistrz uniósł dłoń. - Strona 18 Pod jednym warunkiem, który nie podlega dyskusji. - Mów. - W końcu weźmiesz sobie ucznia. Podmuch wiatru przycisnął mu do pleców płótno namiotu. Ash zesztywniał. - Poprosiłbyś mnie o to? - Tak - warknął Oshō. - Poprosiłbym, jak ty mnie poprosiłeś. Ash, jesteś najlepszy. Jesteś lepszy nawet ode mnie. A jednak przez wszystkie te lata odmawiałeś szkolenia ucznia, któremu przekazałbyś swoje umiejętności, swoje talenty. - Wiesz, że zawsze miałem swoje powody. - Ależ wiem! Znam cię przecież lepiej niż ktokolwiek z żyjących. Byłem tam, jak pewnie pamiętasz. Ale nie ty jeden owego dnia straciłeś w bitwie syna... albo brata, albo ojca... Ash zwiesił głowę. - Nie - przyznał. - A więc zgodzisz się, jeśli uda ci się bezpiecznie stąd wyjść? Nadal nie mógł spojrzeć wprost na Oshō; wzrok przesłaniał mu migotliwy blask płomieni w olejowym piecyku. Starzec dobrze go znał. Był dla Asha jak zwierciadło, żywa gładka powierzchnia, odbijająca wszystko, co Ash mógłby próbować ukryć przed samym sobą. - Czy chcesz umrzeć samotnie w tej zapomnianej dziczy? Milczenie Asha wystarczyło za odpowiedź. - A więc przyjmij moją ofertę. Obiecuję ci, że jeśli się zgodzisz, wyjdziesz z tego cało i znowu zobaczysz swój dom... A tam pozwolę ci kontynuować pracę, przynajmniej dopóki będziesz kogoś szkolił. - Taki jest układ? - Tak - zapewnił go stanowczo Oshō. - Ale nie jesteś prawdziwy. Zgubiłem ten namiot dwa dni temu... i nie podróżowałeś wtedy ze mną. Jesteś snem. Echem. Umowa z tobą nic nie znaczy. - A jednak mówię prawdę. Wątpisz w to? Ash zajrzał do pustego kubka. Gorąco ulotniło się z jego metalowej krzywizny, która teraz wysysała ciepło dłoni. Dawno temu Ash pogodził się ze swoją chorobą i jej ostatecznym, Strona 19 nieuniknionym skutkiem. W taki sam sposób godził się z odbieraniem życia, które wiązało się z jego pracą - z pewnego rodzaju fatalizmem. Może w rezultacie pojawiała się szczypta melancholii, świadomość, że esencja życia jest gorzko-słodka i nie ma żadnego sensu prócz tego, jaki się jej przypisuje: przemoc lub pokój, dobro lub zło, wszystkie dokonane wybory, ale nic więcej. A z pewnością nic fundamentalnego, czystego i neutralnego, co odwija się wiecznie i nieskończenie z potencjałów Dao i szuka wyłącznie równowagi. Ash umierał i nic innego się nie liczyło. A jednak nie chciał skończyć na tej martwej równinie. Chciałby znowu zobaczyć słońce, otwierać oczy i usta, by rozkoszować się jego żarem, wciągnąć w nozdrza odurzające zapachy życia, czuć na stopach chłodne kiełki trawy, słuchać plusku wody na kamieniach. Tutaj, w tej sennej fantazji, Oshō był tworem tego samego pragnienia... W owej chwili Ash nie śmiał żywić nadziei, że mógłby być czymś więcej. Uniósł wzrok, równocześnie wypowiadając słowa. - Oczywiście, że wątpię - odpowiedział na pytanie mistrza. Ale Oshō zniknął. Rozbudził go powolny, mdlący ból, słabość przesłaniająca wzrok. Ból głowy zacisnął się jak imadło na skroniach. Wyrwał go z delirium. Ash rozejrzał się w mroku lodowej chaty. Konwulsje wstrząsały jego nagim ciałem, a maleńkie sople zwisały z rzęs. Musiał prawie zasnąć. Żadne dźwięki nie dobiegały przez otwór w sklepieniu - burza wreszcie się skończyła. Ash przechylił głowę w bok i nasłuchiwał. Zaszczekał pies, potem dołączyły kolejne. Wypuścił z płuc powietrze. - Ostatnia próba - powiedział głośno. Wstał chwiejnie. Mięśnie go bolały, a ból ściskał czaszkę. Na razie nic nie mógł na to poradzić, ponieważ mieszek dulce został mu odebrany razem ze wszystkim innym. To nieważne; na razie nie był to poważny atak, nie taki, jakie przeżywał podczas długiej podróży Strona 20 na południe, kiedy pod koniec cierpienie przykuwało go do koi na długie dni. Tupał nogami i uderzał się rękami po ciele, aż odzyskał czucie. Oddychał szybko i głęboko, z każdą falą powietrza zbierając siły, z każdym wydechem pozbywając się znużenia i zwątpienia. Chuchnął w dłonie, klasnął dwa razy i skoczył w górę. Jedną rękę wsunął w otwór wentylacyjny i zawisł tam, dyndając nogami. Drugą zaczął uderzać w lód wokół otworu, a każdy cios zadawał z cichym „ha!", które było raczej sapnięciem niż słowem. Każde trafienie posyłało mdlący wstrząs wzdłuż kości ramienia. Z początku nic się nie działo. Znowu było to jak daremne uderzanie o skałę. Nie, w ten sposób niczego nie osiągnie. Pomyślał więc o topniejącym lodzie pokrywającym staw, o skorupie dostatecznie cienkiej, by się przebić. Powietrze świszczało mu w nozdrzach; czuł zawrót głowy, który tylko pozwolił mocniej się skoncentrować. Wreszcie odprysnął kawałek lodu. Pozwolił, by spłynęło na niego uczucie tryumfu, ale nie ustawał w wysiłkach. Odpadały kolejne lodowe drzazgi, a po chwili odłamki sypały mu się już na twarz. Zamknął oczy, by oczyścić je z potu - ale było tam coś więcej niż pot, dłoń była zakrwawiona od ciosów. Krople krwi kapały mu na czoło albo spadały na ziemię, gdzie zamarzały, nim zdążyły wsiąknąć. Ash rzęził ciężko, nim poszerzył otwór tak, że dostrzegł fragment gwiaździstego nieba. Przerwał wtedy na moment i wisiał bez ruchu, by odzyskać oddech. Chwila się wydłużała, więc podjął kolejny wysiłek, by się podciągnąć. Stękając ze zmęczenia, przecisnął się przez otwór, kalecząc nagie ciało. W całej osadzie panował spokój. Niebo przypominało pole czerni usiane gwiazdami, małymi i martwymi jak diamenty. Ash zsunął się na ziemię i przykucnął, po kolana w śniegu. Nie oglądał się na krwawą linię, biegnącą przez kopułę lodowej chaty. Potrząsnął głową i się rozejrzał - wokół niego wyrastały inne lodowe chaty, na wpół ukryte w zaspach. Niewielkie kopczyki poruszały się lekko tam, gdzie spały psy. W oddali grupa mężczyzn