Helen Fielding Po tęga sławy Tłumaczenie: Katarzyna Petecka-Jurek s tiłerałura Hf szpilkach Tytuł oryginału: CAUSE CELEB Copyright © by Helen Fielding 2004 Ali rights reserved Copyright © for the Polish translation by Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j., Poznań 2005 Tłumaczenie: Katarzyna Petecka-Jurek Przygotowanie do druku: Brandy Redakcja techniczna i łamanie tekstu: Piotr Sztandar-Sztanderski Korekta: Maciej Tutak Opracowanie graficzne i projekt okładki: Wioletta Wiśniewska G+J Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa 02-677 Warszawa ul. Wynalazek 4 oraz Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j. 61-774 Poznań ul. Wielka 10 Dystrybucja: tel. (22) 607 02 49 (50) [email protected] Informacje o serii „Literatura w szpilkach" tel. (22) 640 07 19 (20) strona internetowa: www.szpilki.bizz.pl ISBN 83-89221-24-1 ISBN 83-7298-823-4 Project Management: BroadMind/Mindshare Polska Printed in Poland Warszawa 2005 Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie, kopiowanie w urządzeniach prze- twarzania danych, odtwarzanie w jakiejkolwiek formie oraz wykorzystywanie w wy- stąpieniach publicznych — również częściowe — tylko za wyłącznym zezwoleniem właściciela praw autorskich. Mojemu ojcu, Michaelowi Fieldingowi Podziękowania Proszę, by podziękowania zechciały przyjąć następujące osoby: Gillon Aitken, dr John Collee, Richard Coles, Adrienne Connors, Will Day z Comic Relief, Nellie Fielding i rodzina, Paula, Pierś i Sam Fletcherowie, dr Ósma Galal, Georgia Garrett, Kathrin Grunig z Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, Roger Hutchings, Mick Imlah, Tina Jenkins, Paul Lariviere z UNHCR, John Lloyd, John Magrath z OXFAM, Judith Marshall z Wy- działu Entomologii Muzeum Historii Naturalnej, Harry Ritchie, dr John Seaman z Fundacji Pomocy Dzieciom, Jane Tewson z Comic Relief, Sarah Wallace, Jane Wellesley za pomoc, radę, doświadczenie i wielką dobroć. Składam również wyrazy wdzię- czności Comic Relief, Lekarzom bez Granic, OXFAM, Czerwo- nemu Krzyżowi, Fundacji Pomocy Dzieciom i Sudańskiej Komi- sji do spraw Uchodźców. ^ Z wyrazami podziwu dla A Year in the Death of Africa Petera Gilla (Paladin), Grasshoppers and Locusts: The Plague of the Sahel Johna Rowleya (Panos), Poverty and the Planet Bena Jacksona (Penguin) i Cultivating Hunger Nigela Twose'a (OXFAM). Szczególne podziękowania składam Richardowi Curtisowi. > ROZDZIAŁ PIERWSZY Niezmiennie się dziwiłam, że ktoś taki jak Henry istnieje rze- czywiście. Nie mieściło mi się w głowie, że można znaleźć się w środowisku tak krańcowo sobie obcym i w najmniejszym na- wet stopniu nie ulec wpływowi otoczenia. Zupełnie jakby Hen- ry'ego chroniła jakaś niezwykle silna powłoka, podobna do tych, którymi pokrywane są oceaniczne jachty. Henry rozsmarowywał właśnie na nambulańskim przaśnym chlebie „Przysmak dżentelmena". — Wstaję dzisiaj rano i własnym oczom nie wierzę — obok mojej chaty ośmioosobowa rodzina chce przesunąć swój namiot bliżej rzeki. Mówię facetowi: „Myślałem, że to cholerny obóz dla uchodźców, a nie jakiś luksusowy kemping, ale nie krępuj się, stary, i rób, jak uważasz. Co tam głód — nie ma to jak piękny widok". Henry wyglądał jak Jezus i miał dwadzieścia trzy lata. W Safili śniadania jadało się wcześnie, tuż po brzasku. Była to spokojna pora, ostatnia godzina przed nastaniem nieznośnego gorąca, której ciszę zakłócał tylko kogut i Henry, milknący do- piero, gdy usypiał. Tego ranka Henry wyjątkowo działał mi na nerwy, podejrzewałam bowiem, że wdał się w romans z jedną z naszych bardziej kochliwych pielęgniarek, Sian. W tej chwili siedziała przy nim i wpatrywała się w niego maślanym wzro- kiem. Sian była przemiłą dziewczyną, która przyłączyła się do nas dwa miesiące temu, po tym, jak wróciwszy z nocnej zmiany w Derby zastała swojego męża — pobrali się półtora roku wcześ- niej — w łóżku z cypryjskim taksówkarzem. Już po przyjeździe do Afryki leczyła się, korzystając z korespondencyjnego kursu terapeutycznego. Betty jak zwykle mówiła o jedzeniu. 7 — Wiecie, co bym teraz zjadła? Tarte z dżemem i kremem. Serio, dałabym się za to posiekać. Zresztą z tarty mogłabym od biedy zrezygnować, wystarczyłby sam krem. Albo pudding. Oooch, pychotka, z rodzynkami i odrobiną gałki muszkatołowej. Zastanawiam się, czy Kamal umiałby przyrządzić pudding, gdy- byśmy z tej puszki na herbatniki zrobili piekarnik? Było pół do szóstej rano. Wstałam od stołu, wyszłam na ze- wnątrz i głęboko westchnęłam. Śmieszne, jak skupialiśmy się na małych niedogodnościach życia codziennego, nie dopuszcza- jąc do świadomości prawdziwych potworności. Nabrałam do kub- ka wody ze zbiornika i podeszłam na skraj wzgórza, żeby umyć zęby. Za mną znajdował się ogrodzony teren z naszymi glinianymi chatami, prysznicami, latrynami i świetlicą, w której jedliśmy posiłki. Przede mną rozciągał się teren obozu Safila, piaszczysta niecka wyglądająca jak wielka blizna na pustyni albo odcisk gi- gantycznej stopy na nieskończenie wielkiej plaży. O tej porze wszystko zalewał łagodny blask bladego jeszcze słońca, ledwie wyłaniającego się zza horyzontu. Wśród niewielkich pagórków i ścieżek prowadzących do zbiegu dwóch błękitnych rzek wid- niały skupiska chat, w których gnieździli się uchodźcy. Pięć lat temu, w połowie lat osiemdziesiątych, obóz liczył sześćdziesiąt tysięcy ludzi, z których codziennie stu umierało. Teraz nie było ich więcej niż dwadzieścia tysięcy. Reszta przekroczyła^.granicę i wróciła do Kefti, w góry i sam środek wojny. Gorący powiew wiatru wprawił trawy w szeleszczący ruch. Tego ranka nie tylko Henry mnie martwił. W obozie pojawiły się plotki o pladze szarańczy zagrażającej zbiorom w Kefti. Wśród mieszkańców tego regionu ciągle krążyły jakieś mrożące krew w żyłach opowieści, lecz trudno było ocenić, którym należy dać wiarę. Doszły nas słuchy o zmierzającej ku nam kolejnej fali uchodźców, których liczba szła być może w tysiące. Obóz budził się do życia. Beczały wyprowadzane na pastwisko kozy, słychać było śmiech i krzyki bawiących się dzieci, świad- czące o zadowoleniu odgłosy porannej krzątaniny. Kiedyś docho- dziły stamtąd rozpaczliwe krzyki głodujących i umierających lu- dzi. Ich wspomnienie było tak bolesne, że aż przygryzłam kciuk. Nie chciałam o tym znowu myśleć. Od strony świetlicy dobiegły mnie czyjeś kroki. Nie śpiesząc się, Henry szedł do swojej chaty. 8 Miał na sobie swój ulubiony podkoszulek, na którym widniał rfapis wyglądający jak kwestionariusz wielokrotnego wyboru dla pracowników misji charytatywnej: (a) Misjonarz? (b) Najemnik? (c) Nieudacznik? (d) Złamane serce? Henry zaznaczył odpowiedź (b), co było oczywistym żartem, ponieważ do jego rodziny należała połowa Leicestershire. A ja? Ja byłam hybrydą (c) + (d), na dodatek głupią jak but. W Londynie latem 1985 roku fatalnie się zakochałam, co dla kobiety jest prawdziwą tragedią. Na galowym przedstawieniu Glorii Vivaldiego w Royal Albert Hall, które swoją obecnością zaszczycił książę Kentu, Michał, spotkałam Oliyera, przedmiot moich nieokiełznanych marzeń. W owym czasie byłam tak zwa- ną pufetką, to znaczy publicystką w firmie wydawniczej Gins- berg & Fink. Paradowałam w minispódniczkach i na spotkaniach układałam we wdzięcznych pozach obleczone w czarne rajstopy nogi, po czym afiszowałam się z ludźmi, których poziom mojego intelektu nic a nic nie obchodził. Zabawne, że mając dwadzieścia pięć lat, martwimy się, że nikt nie traktuje nas poważnie, i za rzecz oczywistą przyjmujemy, że postrzega się nas jako przed- mioty seksualnego zainteresowania. Z biegiem czasu zaczynamy za rzecz oczywistą przyjmować, że traktuje się nas poważnie, natomiast martwimy się, że nikt nas już nie pożąda. Prezes naszej firmy, sir William Ginsberg, lubił organizować spotkania ludzi utalentowanych i artystów z różnych kręgów, do końca trzymając w tajemnicy listę zaproszonych gości. Dla niezorientowanych — jak ja — te wydarzenia towarzyskie były prawdziwą udręką. Strach było kogokolwiek zapytać, czym się zajmuje, zawsze bowiem istniało niebezpieczeństwo, że może okazać się autorem Miłości w czasach zarazy albo członkiem ze- społu Beach Boys. Byłam na trzech organizowanych w domu sir Williama przy- jęciach. Wydaje mi się, że nigdy tak naprawdę nie wiedział, kim jestem. Zatrudniał kilka młodych dziewcząt i zawsze za- 9 praszał jedną lub dwie dla ożywienia atmosfery. Za każdym ra- zem byłam śmiertelnie przerażona i starałam się możliwie jak najmniej odzywać. Ale lubiłam te spotkania z interesującymi, twórczymi ludźmi. Na wydarzenie towarzyskie tej rangi, jakim było przedstawienie Vivaldiego, otrzymałam zaproszenie po raz pierwszy, tym bardziej więc byłam podniecona. Przed koncertem miało się odbyć skromne przyjęcie: drinki dla jakichś stu osób w jednej z sal gościnnych Albert Hall. Sir William na koszt firmy wynajął z tej okazji piętnaście lóż. Ukoronowaniem wieczoru miała być kolacja dla kilkunastu wy- brańców; reszta z nas mogła spokojnie zniknąć. W Royal Albert Hall zjawiłam się celowo późno, krytycznym okiem oceniłam swoje odbicie w lustrze w toalecie dla pań, po czym pokonałam długi, wyłożony czerwonym dywanem korytarz wiodący do Elgar Room. Pracownik w uniformie sprawdził moje nazwisko na liście i zamaszyście otworzył ciemne drewniane drzwi, zza których buchnęło jaskrawe światło. Sala skrzyła się od złoceń i kunsztownych ozdób, a wyelegantowani goście kłę- bili się na wznoszących się ze środka zdobionych schodach bądź wychylali się przez złocone balustrady na wyższym poziomie. Ponad nimi, w unoszących się spiralnie smużkach dymu, mi- gotały dyskretnie kryształowe żyrandole. Dech mi w piersiach zaparło. Miałam wrażenie, jakby w tym jednym miejscu zgromadziły się wszystkie kukiełki ze^pitting Images*: Frank Bruno, Jeffrey Archer, Anneka Rice, Neil Kinnock, Terry Wogan, Melvyn Bragg, Kate Adie, Koo Stark, Bob Geldof, Nigel Kennedy, Richard Branson. Gorączkowo szukałam w tłu- mie kogoś z mojego biura, niestety bezskutecznie. Czułam się przedziwnie w sali pełnej ludzi sławnych — ja znałam wszyst- kich, lecz mnie nie znał nikt. Ruszyłam w stronę stołu z na- pojami i przeciskając się przez tłum, łowiłam po drodze strzępy konwersacji. — Muszę całkiem szczerze stwierdzić, że się nie udało... — Rozumiesz więc, na czym polega problem z Melvynem... * Spitting Images — brytyjski satyryczny program telewizyjny, nada- wany w latach 80. i na początku lat 90., w którym gumowe kukiełki, będące podobiznami znanych osobistości, występowały w skeczach na temat bieżących wydarzeń. (Przypisy pochodzą od tłumaczki). 10 — Jerome, masz komórkę? — Widzisz, zawsze twierdziłam, że za mało się stara... — Naprawdę mam problem z Toscą... — ...problem Melvyna... nie robi wystarczająco... — Jerome... Poczułam czyjś dotyk na swoim łokciu. — Mmmm. Najwspanialsza dziewczyna na świecie. Wielkie nieba, wyglądasz absolutnie bosko. Tym razem moje serce tego nie wytrzyma, przysięgam. Jestem o tym absolutnie przekonany. Daj buziaka, kotku, błagam. Dopadł mnie Dinsdale Warburton, jeden z najważniejszych pisarzy, którymi się zajmowałam, dinozaur gigant angielskiej sceny. Ostatnio spisał dla nas swoje wspomnienia. Zawsze wy- glądał, jakby się czymś martwił, był prawdziwym cudakiem, ale za to niezwykle uprzejmym. — Ojej, kochanie moje. — Brwi Dinsdale'a zbiegły się nieomal w jedną linię, dając wyraz jego przerażeniu. — Przecież ty nie masz nic do picia. Natychmiast musimy coś z tym zrobić. Natychmiast! W tym momencie dostrzegł coś ponad moim ramieniem. — Och, ależ to najwspanialszy chłopak pod słońcem. Drogi chłopcze, drogi chłopcze, wyglądasz absolutnie bosko. Niezwyk- le podobało mi się to, co niedawno zrobiłeś. Wyglądałeś tak niesamowicie inteligentnie i prześlicznie. OHver Marchant był redaktorem i prezenterem popularnego i bardzo na czasie programu o sztuce nadawanego przez Channel Four, zatytułowanego Soft Focus. Cieszył się sławą niczym ko- bieta myśląca, nie miałam jednak pojęcia, że w rzeczywistości okaże się aż tak oszałamiający. Dinsdale mówił teraz do mnie: — Kochanie, miałaś już przyjemność poznać tego wspaniałego człowieka? Znasz 01ivera Marchanta? Wpadłam w panikę. Jak można odpowiedzieć na takie pytanie, zwłaszcza jeżeli dotyczy osoby powszechnie znanej? Tak, widzia- łam pana w telewizji. Nie... co oznaczałoby, że nigdy o nim nie słyszałam. — Tak, to znaczy... nie. Proszę mi wybaczyć... to takie żałosne. OHver ujął moją rękę. — Z kim mam przyjemność? — Och, kochany chłopcze, najwspanialsza dziewczyna pod słońcem, prawdziwa bogini. 11 — Oczywiście, Dinsdale, ale jak się nazywa? — spytał Oli- ver. Dinsdale wyraźnie się zmieszał. To nie do wiary, że zapo- mniał, jak się nazywam. Przecież współpracowaliśmy od ponad dwóch miesięcy. — Jestem Rosie Richardson — powiedziałam przepraszająco. — Miło mi cię poznać... Rosie Richardson — uśmiechnął się OHver. Był wysoki, smukły i ciemny. Miał na sobie granatowy gar- nitur i zwykły krawat zamiast muszki, luźno zawiązany pod szy- ją. Bardzo dokładnie zauważyłam, jak ciemne włosy opadają mu na kołnierz, i dostrzegłam cień zarostu na twarzy. — Rosie, kochanie moje. Zaraz przyniosę ci drinka. Już idę. Na pewno umierasz z pragnienia — oświadczył Dinsdale i za- kłopotany oddalił się pośpiesznie. Odwróciłam się do Oliyera, ale on rozmawiał już z jakimś siwowłosym prezenterem wiadomości, któremu towarzyszyła na- stoletnia córka. — Jak leci, stary? — spytał prezenter, klepiąc OHvera po ra- mieniu. — Och, to samo gówno, co zawsze. Sarah, co u ciebie? 01iver uśmiechał się czarująco do dziewczyny, która zdawała się jeszcze bardziej podekscytowana ode mnie. 01iver rzucił mi przez ramię spojrzenie, jakby mówił: „Poczekaj". *& — Pa, pa, Sarah — rzekł słodko, gdy dziewczyna wraz z ojcem zbierała się do odejścia. — Powodzenia na egzaminach. — Po- machał jej ręką. — Wredna suka — dodał już do mnie, spo- glądając na oddalającą się nastolatkę. — Dałaby się za to zabić. Roześmiałam się. — Jak tam? — spytał. — Dobrze się bawisz? — Cóż, dość dziwnie się czuję. Nigdy nie przebywałam w jed- nym pomieszczeniu z taką masą sławnych ludzi. Wygląda, jakby wszyscy się znali. Zupełnie jak w jakimś klubie. Rzeczywiście znają się tak dobrze? — Masz rację. Zawsze myślałem, że to coś w rodzaju nowej arystokracji, ale nie mylisz się. Działają na bardziej otwartych zasadach. To Klub Sławnych i jedyny warunek, by zostać jego członkiem, to być rozpoznawanym przez maluczkich — powie- dział, obrzucając tłum lekceważącym spojrzeniem. 12 — Nie, nie, to ty masz rację. Rzeczywiście są arystokracją -T- zaprotestowałam gorąco. — No wiesz, wiejskie posiadłości, polowania. Nawet ich sława jest już dziedziczna: Julian Lennon, Keifer Sutherland. — A to zbiegowisko tutaj jest jak globalny teren polowań na kuropatwy, do którego zaliczyć można każdą poczekalnię pierw- szej klasy na lotnisku czy którąkolwiek ceremonię wręczania na- gród — stwierdził OHver. — Ale rzeczywiście, to jest swoisty klub, rządzący się własnymi prawami. Trzeba znać etykietę. Oso- ba mniej sławna musi zaczekać, aż ta bardziej sławna sama do niej podejdzie. W tym momencie przerwała mu lady Hilary Ginsberg, żona sir Williama, w pewnym sensie obalając teorię, którą przed chwilą mi wyłożył. — Ołiver, tak bardzo się cieszę, że cię widzę. Jak tam Lorca? 01iver zgłupiał. Najwyraźniej jej nie poznał. — Jestem Hilary Ginsberg i bardzo się cieszę, że przyszedłeś — dodała pośpiesznie. Ustawiła się do mnie nieco bokiem, wy- kluczając mnie tym samym z rozmowy. — Poznałeś już Martina? Lady Hilary miała okropny zwyczaj rzucania niby mimocho- dem różnych imion i nazwisk. Nieraz zdarzało mi się ślęczeć wraz z nią nad listą zaproszonych na obiad znakomitości, wy- glądającą jak wskaźnik sławy Dow Jonesa, na której nazwiska artystów, aktorów, pisarzy i dziennikarzy przesuwały się w górę bądź w dół, w zależności od mody, woli boskiej albo po prostu ich własnej chciwości na wystawianie się na widok publiczny. Lady Hilary uznała ów wskaźnik za podstawowe kryterium ży- ciowe. Kiedyś słyszałam, jak z zapałem perorowała — bez śladu ironii — dlaczego pewnego nazwiska nie należy wymieniać. Na- wet jej najbliższe przyjaciółki zapraszane były na wydawane przez sir Williama przyjęcia tylko wówczas, gdy ich notowania stały wysoko. W przeciwnym razie musiały się zadowolić pry- watnym lunchem w towarzystwie lady Hilary. Ohver zapoznawał ze swoją teorią Klubu Sławnych przedsta- wionego mu właśnie przez lady Hilary powieściopisarza. Nagle podekscytowana zauważyłam, że przyłączyli się do nich Noel Edmonds i Damien Glit, piszący o modzie dziennikarz, z którym kiedyś miałam do czynienia, w szerokich kręgach znany jako Damien Głupek. 13 — Wpuść dwóch z nich do pomieszczenia pełnego zwykłych śmiertelników, a jak amen w pacierzu koniec końców rozmawiać będą tylko ze sobą, nawet jeśli wcześniej się nie znali. Pod wa- runkiem, rzecz jasna, że ten bardziej sławny pierwszy podszedł do tego drugiego — kontynuował OHver. Teraz śmiali się już wszyscy. — Martin, ty, jako wielka sława, musisz przyznać, że to prawda. — Ohver umilkł, spojrzał na mnie i jakoś nie mógł oderwać wzroku. — O mój Boże, cóż za niezwykły pogląd. Czy jest szansa, że odegrasz dla nas jakąś małą scenkę? — odezwał się Damien Glit. Z odsieczą przyszedł OHverowi gong wzywający nas do za- jmowania miejsc. Drgnęliśmy wszyscy, gdy niespodziewanie wy- rósł nad nami sir William. — Chodźcie, chodźcie, wielkie nieba, jesteśmy spóźnieni, nie zdążymy na uwerturę! — wykrzyknął i ujmując OHvera oraz pi- sarza pod łokcie, powiódł ich ze sobą niczym stara kwoka. Za- pomniana lady Hilary wyglądała, jakby zniosła jajko i nieszczęś- liwie je stłukła. Ruszyłam za nimi, gdy pojawił się Dinsdale z moim drinkiem. — Kochanie moje, bardzo, bardzo przepraszam. Czuję się po- twornie, umieram. Cóż ze mnie za stary, zapominalski głupiec. Był taki słodziutki. W loży 01iver siedział obok mnie. Całe przedstawienie trwa- łam w stanie trudnego do zniesienia podniecenia. Wydawało mi się, że czuję jego oddech na szyi i plecach, odsłoniętych przez głęboki dekolt mojej sukni. W pewnej chwili niby przypadkiem musnął mi skórę, a ja byłam bliska orgazmu. Gdy muzyka umilkła i skończyła się owacja, nie miałam od- wagi na niego spojrzeć. Wstałam i patrzyłam na pustoszejący Albert Hall, usiłując się uspokoić. Usłyszałam, że na schodach za mną ktoś się poruszył. To był on. Nachylił się i pocałował mnie w kark. Przynajmniej miałam nadzieję, że to on. — Wybacz — powiedział Ołiver zduszonym głosem — ale nie mogłem się powstrzymać. Obejrzałam się, próbując unieść jedną brew. — Mógłbym pożreć pizzę — wyszeptał namiętnie. — Czemu nie zamienisz się w pizzę? — Bo nie chcę, żeby ktoś mnie pożarł. — Nie o to mi chodziło... w zasadzie. 14 I to był początek obsesji, pierwsze ogniwo łańcucha wydarzeń, który zaprowadził mnie nieodwołalnie, choć nieco okrężną drogą do glinianej chaty w Afryce. Są ludzie, którzy — zwłaszcza w okresie szczególnie potężnej klęski głodu — traktują nieomal z szacunkiem każdego, kto przyzna się do pracy w organizacji humanitarnej. Lecz prawda jest taka, że moje zainteresowanie Afryką miało swój początek w zadurzeniu się. Taka ze mnie święta. Gdyby po przedstawieniu w Royal Albert Hall OHver gdzieś mnie zaprosił, pewnie nawet nie miałabym pojęcia, że istnieje jakaś Nambula. Ale przeszkodził nam sir William. — 01iver, Ołiver, gdzie się podziewałeś? Chodź już, chodź, pora na nas. Jak zwykle, mnie mój pracodawca zignorował. Ołiver pożegnał się ze mną w zasadzie elegancko, ale i tak nie dało się zaprze- czyć, że pocałowawszy mnie wcześniej w szyję, poszedł na kola- cję w towarzystwie kilku wybrańców, nie udając nawet, że in- teresuje go mój numer telefonu. Przez cały tydzień od przedstawienia tkwiłam w stanie nad- miernego seksualnego podniecenia, całkowicie pewna, że 01iver jakoś mnie odnajdzie i zadzwoni. Po cóż by mnie całował w szyję, gdyby nie był mną zainteresowany? Zaczęły mnie prześladować różne związane z nim fantazje. Najbardziej lubi- łam tę, w której wzywał mnie i kilka innych osób do swego biura. Pod koniec spotkania, gdy wszyscy się już rozchodzi- li, poprosił, żebym została, zamknął drzwi i namiętnie zaczął całować. W innej z kolei zapraszał mnie na drinka. Pod koniec wie- czoru, gdy żegnaliśmy się na ulicy, zbliżył się i namiętnie zaczął całować. Następnie odprowadził mnie do samochodu, otworzył drzwiczki od strony kierowcy i wepchnął do środka. Byłam za- łamana i zrozpaczona, jak się okazało niepotrzebnie, ponieważ sam obszedł samochód dookoła i WSIADŁ. — Jedź — rozkazał, zapinając pas. — Dokąd? — spytałam słabym głosem. — Do ciebie — rzucił gardłowo. — Ale... ale... — zaczęłam protestować. — Posłuchaj — rzekł. — Jestem człowiekiem z pozycją. I nie mam zwyczaju wystawać na ulicy z erekcją jak średniej wielkości słup. A teraz ruszaj. 15 Jednak 01iver nie zadzwonił. Nie zadzwonił. Szukałam każdej możliwej formy kontaktu. Na siłę zaczęłam umawiać się ze zna- jomym, który pracował dla niego przed czterema laty. Trzy razy w tygodniu oglądałam Soft Focus. Wydzwaniałam do redakcji Soft Focus, prosząc o trzymiesięczną listę programów, mając nadzieję, że choć jeden jakoś łączy się z którymś z naszych pisarzy. W niedziele chodziłam na wystawy. Zaczęłam czytać nudne jak flaki z olejem artykuły o artystach ze wschodniej Europy ma- lujących techniką spryskiwania. Bez powodzenia. Zero. Nie za- nosiło się na seksualne spełnienie. 16 ROZDZIAŁ DRUGI Leżałam naga, przykryta jedynie prześcieradłem. Ciało miałam idealne, gładkie, jedwabiste. 01iver ukląkł na łóżku, powoli zsu- nął prześcieradło i spojrzał na mnie. Dotknął moich piersi, jakby były rzadkimi, kruchymi okazami, łagodnie przesunął dłoń w dół po moim brzuchu, aż wstrzymałam oddech. — Jezu, Rosie — wyszeptał. — Tak bardzo pragnę się z tobą pieprzyć. Wtedy otworzyły się drzwi i do biura z impetem wpadła Her- mione Hallet-McWilliam. — Masz to memo? Sir William się o nie dopytuje. Mimo pochodzenia o odpowiednich koneksjach, w zakresie dobrych manier Hermione miała poważne braki. — Już je prawie skończyłam, Hermione — odpowiedziałam dziarsko, nachylając się nad komputerem. — Więc co robiłaś tyle czasu? — spytała. — Kazałam ci się tym zająć godzinę temu. Podniosła słuchawkę i wykręciła jakiś numer. — Candida? Cześć. To ja. Słuchaj, przyjedziesz na weekend do Larkfield? Fantastycznie. Będzie Ophelia z Hero i Perpetuą. No, chyba nieźle. Absolutnie. W zupełności się z tobą zgadzam. Nie, nie, masz rację. Dobra, pozdrów ode mnie Lucretię. Na razie. Jestem pewna, że lada dzień zadzwoni do kogoś o imieniu Belzebub. Nagle cała byłam promienną miękkością otuloną w błękitny dezabil. Skąpani w porannym blasku słonecznym siedzieliśmy przy moim kuchennym stole. Jedliśmy właśnie nasze pierwsze wspólne śniadanie. — Ludzie potrafią się tak bardzo od siebie różnić, nie sądzisz, Oliyerze? — spytałam. 17 — Wybacz, kochanie? — Na przykład ja lubię na śniadanie cieple jagodzianki, tobie natomiast bardziej mogłyby odpowiadać muesli lub jajka sadzo- ne z wędzonym łososiem, albo bagietki z różnymi serami. — Po- wiedziawszy to, otworzyłam moją lśniącą jak kryształ lodówkę, pełną przeróżnych kuszących smakołyków. — Rosemary. — Nade mną stała Hermione i mierzyła mnie wściekłym wzrokiem. — Nie. Zamierzam. Zapytać. Cię. Znowu. Czy mogę prosić o memo dla sir Williama? Pod surowym spojrzeniem Hermione pochyliłam się nad kla- wiaturą i szybciutko zaczęłam wklepywać napisane ręcznie memo, leżące przede mną na biurku. Kolejna podjęta przez sir Williama próba rozsławienia siebie samego. 23 lipca 1985 Do: wszyscy pracownicy działu reklamy Od: sir William Ginsberg Dot.: poprawa wizerunku firmy Wszyscy bardzo, bardzo usilnie poszukujemy nowych sposo- bów, aby zwiększyć wiedzę opinii publicznej na temat aspektów świadomości społecznej firmy i mnie samego jako jej prezesa. W świetle ostatniego koncertu Live Aid jest bardzo, bardzo waż- ne, aby Ginsberg & Fink byli postrzegani jako mający swój wkład w tego typu działalność. Nagle w moim umyśle zaświtał pewien pomysł. Sięgnęłam po listę zaplanowanych na najbliższą przyszłość programów Soft Focus, która leżała na stercie papierów na moim biurku. Prze- leciałam ją wzrokiem. I znalazłam to, czego szukałam: Program 25: Zainspirowany Band Aid i Live Aid Soft Focus bada nowe zjawisko dobroczynności w powiązaniu z kulturą masową i przy- gląda się, jak różne sfery świata artystycznego uczestniczą w akcji po- mocy głodującej Etiopii. Uznałam, że być może udałoby się wkręcić sir Williama do programu, choć — co najzupełniej zrozumiałe — wymagałoby to wielu konsultacji z producentem. 18 — Książki. — Sir William grzmotnął pięścią w swoje wielkie niahoniowe biurko. — Doskonały pomysł. Zawieziemy im książ- ki. Cały sklep zawalony książkami. Zawieziemy je samolotem. Pasuje jak ulał. Idealnie nadaje się do programu o sztuce. — Nie sądzi pan, że Etiopczykom bardziej przydałoby się coś do jedzenia? — wtrąciłam. — Nie, nie, nie. Książki. Wszyscy naokoło posyłają tylko je- dzenie. Muszą mieć coś do czytania, żeby lepiej im się czekało na żywność. — W zasadzie, choć oczywiście żywność jest bez wątpienia najbardziej palącą potrzebą, pomysł z książkami jest dla nas dość interesujący — stwierdził Eamonn Salt, rzecznik prasowy orga- nizacji charytatywnej SUSTAIN, i poskubał się po brodzie. Sir William także poskubał się po brodzie. — Naprawdę? — spytałam. — W rzeczy samej. Staramy się odejść od dehumanizacji tubylczej Afryki w doniesieniach prasowych o klęsce głodu — ciągnął Eamonn monotonnym głosem. — Chcemy ukazać wy- kształconego Afrykanina, Afrykanina spragnionego wiedzy, prze- ciwieństwo tego, co nazywamy mitem głodującej małpy. Wasz pomysł może przyczynić się do wzrostu społecznej empatii, choć oczywiście wielu moich kolegów się z tym nie zgodzi. To od- mienna szkoła myślenia. Naturalnie, musimy się liczyć z obu- rzonymi głosami twierdzącymi, że to marnotrawstwo, dobro- czynność luksusowa. Zapewne te argumenty nie są wam obce. — Doskonale. Argumenty. Przepustka do Soft Focus — powie- dział sir William. — Czy jednak Etiopczycy będą potrafili czytać książki po an- gielsku? — spytałam. — Och, proszę nie zapominać, że głód zaatakował cały Sahel. Najlepiej byłoby wysłać książki do obozów na granicy Abouti i Nambuli. Przebywają w nich uchodźcy z Kefti, bardzo wykształ- ceni. Keftianie mają doskonałe szkolnictwo oparte na wzorcach brytyjskich. — Gdzie jest Kefti? — spytałam. — To zbuntowana prowincja Abouti, granicząca z Nambulą, w północnej Afryce. Przez ostatnie dwadzieścia pięć lat Keftianie toczą krwawą wojnę o wyzwolenie się spod marksistowskiego reżimu Abouti. Mają wysoko rozwiniętą kulturę. Sahelska klęska 19 głodu dotknęła ich prawdopodobnie bardziej niż innych, a or- ganizacje pozarządowe nie mogą dostarczać im żywności z po- wodu wojny. Są też trudności natury dyplomatycznej. Obecnie trwa masowy exodus ludności Kefti na tereny Nambuli. Ludzie są tam bardzo, bardzo wycieńczeni głodem. — Może więc wraz z książkami dostarczylibyśmy też trochę żywności? — zaproponowałam. — Fenomenalny pomysł — ucieszył się sir William. — Pierw- sza klasa. Dobrze myślisz, dziewczyno. Wiedziona niesłychanym zapałem, wystąpiłam do wszystkich pracowników firmy z apelem nawołującym do zbiórki żywności, zaczęłam gromadzić książki i szukać sponsorowanych lotów. Za- dzwoniłam do Soft Focus i ustaliłam spotkanie Ołivera Marchanta z sir Williamem i ze mną. Miało odbyć się za kilka tygodni. Oczami wyobraźni widziałam kuszące obrazy Afryki, z jej ple- mionami, bębnami, ogniskami i lwami. Myślałam o Geldofie, celu i sensie. Myślałam o kierujących się pasją pracownikach misji, biednych i pełnych poświęcenia, śpieszących z pomocą nieszczęsnym Afrykanom. Przede wszystkim jednak myślałam o Oliyerze. 20 ROZDZIAŁ TRZECI — Gdzie jest mój kitekat? Henry stal przed świetlicą i rozglądał się wokół oburzony. Personel skończył śniadanie i kręcił się po obozowisku, szykując się do wyruszenia na teren obozu. Do Henry'ego podbiegła Sian. — Mój cholerny Karol Kitekat. Zostawiłem go w Lusi Lodów- ce i ktoś mi go Zyziowo Zwędził. Sian mówiła do niego coś przyciszonym głosem, starając się go udobruchać. — Henry, nie dość, że jesteś głupi, to do tego jeszcze ślepy! — krzyknęłam. — Jest pod antybiotykami. Idź i poszukaj dobrze. — Ding dong! — powiedział, odwracając się w moją stronę z uniesionymi wymownie brwiami. — Uwielbiam, kiedy stajesz się taka zasadnicza. Ruszył z powrotem do świetlicy, a Sian szybciutko podreptała za nim. Słońce paliło coraz mocniej. Nad obozem zaczynały się unosić pierwsze smużki dymu, a na ścieżkach pojawiły się poruszające się wolno figurki: chłopiec prowadzący osiołka obładowanego dwoma pękatymi skórzanymi workami z wodą, kobieta z wiązką drewna na głowie, mężczyzna w białej galabii z kijem na ra- mionach i swobodnie przewieszonymi przez niego rękami. Za kilka godzin słońce rozpraży wszystko do białości i upał stanie się klaustrofobiczny. Człowiek wyobraża sobie wtedy, że lada moment przestanie oddychać i się udusi. Podbiegła do mnie zaaferowana Betty. — Kochanie, nie chciałabym ci zawracać o tej porze głowy — zaczęła. — Chociaż... — Otworzyła szerzej oczy i wskazała na swój zegarek. — Jest już szósta. Może jednak mogłybyśmy zamienić słówko na osobności. 21 Betty była okrąglutka i zbliżała się do pięćdziesiątki. Wie- działam, o czym chciała zamienić ze mną słówko: chodziło jej zapewne o Henry'ego i Sian. Ale nie zrobi tego wprost. Nie powie: „Uważam, że nie powinnaś przymykać oczu na cudzo- lożne związki twojego asystenta z pielęgniarkami". Raczej za- serwuje mi historyjkę o kimś, kogo nie znam, a kto prowadził obóz akcji humanitarnej w Zanzibarze albo, dajmy na to, w Czadzie. Osoba owa, a to niespodzianka, nie protestowała, kiedy jej asystenci sypiali z pielęgniarkami — i cóż się stało? Wszystko skończyło się wielką aferą, trzęsieniem ziemi, ist- nym tsunami i postanowiono, że odtąd każdy ma spać we własnej glinianej chacie. — Nie mogłybyśmy odłożyć tego na później? — spytałam, przypomniawszy sobie nagle o szczoteczce do zębów, którą wy- mownie pomachałam jej przed oczami. — Kiedy skończę myć zęby? Po skończonej toalecie z chrzęstem powędrowałam przez wy- sypany żwirem plac do swojej chaty. Czekało mnie wiele pracy. Byłam administratorem obozu i prowadziłam go z ramienia SUS- TAIN, organizacji humanitarnej, która zatrudniała nas wszyst- kich. A w Safili spędziłam już cztery lata. Przez pierwsze dwa byłam asystentką administratora, potem sama nim zostałam, za swojego asystenta mając Henry'ego. Do moich obowiązków na- leżało ustalanie dostaw żywności, lekarstw i sprzętu mgdycznego — a także nadzór nad personelem, co pochłaniało lwią część czasu. Otworzyłam płytę z falistej blachy, pełniącą rolę drzwi, i we- szłam do chaty. Moim domem w Safili była okrągła, kryta strze- chą budowla z drewna i gliny, o średnicy jakichś dwudziestu stóp, której podłogę stanowiła ubita twardo ziemia przykryta matami z sitowia. Pachniało w niej kurzem. Na umeblowanie składało się metalowe łóżko z moskitierą, biurko, półki na książ- ki i segregatory, dwa metalowe fotele z gumowymi poduszkami w koszmarny wzorek i stolik z laminowanym blatem. Wszystko pokrywał piach. Właził między zęby, do uszu, kieszeni, majtek. Lubiłam swoją chatę, choć myślę, że raczej z powodu prywat- ności, jaką mi zapewniała, niż z jakichś innych względów. Mówiłam o prywatności, a tu już po dwóch minutach rozległo się delikatne pukanie i w drzwiach ukazała się twarz Betty okra- 22 szona przepraszającym uśmiechem. Nie czekając na zaproszenie, Betty weszła, uścisnęła mnie i rozsiadła się na łóżku. Na suficie zrobionym z wielkiego prześcieradła, broniącym dostępu do wnętrza chaty stworzeniom żyjącym w słomianym dachu, rozległ się szelest. — Witajcie, mali przyjaciele — powiedziała Betty, spoglądając w górę. Och, nie, nie, nie. Pora była zdecydowanie za wczesna na goszczenie Betty. — Martwisz się, Rosie, prawda? I wiesz co? Myślę, że masz po temu całkiem uzasadnione powody. Zaczyna się, pomyślałam. Henry i Sian. — Przypomina mi to czasy, kiedy w siedemdziesiątym czwar- tym obóz w Mikabele prowadziła Judy Elliot. Zjawiło się kilku uchodźców w bardzo złym stanie, zgłosiła to w centrali, prosząc o wsparcie, i urwali jej głowę za to, że przesadza. Dwa miesiące później rozpoczął się masowy napływ, w najgorszym okresie dziennie umierała setka, a oni oczywiście nie mieli ani perso- nelu, ani sprzętu. Nie chodziło więc o Henry'ego i Sian. Tym razem martwiła się szarańczą. — Słyszałaś coś? Myślisz, że coś się kroi? Przez te cztery lata, które spędziłam w Safili, kilka razy po- jawiała się groźba klęski głodu i przez granicę ściągały hordy uchodźców, przynosząc ze sobą epidemie cholery, słoniowacizny, zapalenia opon i Bóg wie czego jeszcze, ale nigdy od mojego przyjazdu sytuacja nie była tak naprawdę dramatyczna. Czasami podejrzewaliśmy, że był to zwykły podstęp uchodźców, którzy chcieli po prostu dostać więcej jedzenia. Betty pokręciła głową, najwyraźniej urażona. — Nie myśl, że mówię ci, co masz robić, moja kochana Rosie. Wiesz, że ogromnie podziwiam wszystkie twoje poczynania, na- prawdę ogromnie. Ale sama rozumiesz, że musimy słuchać Af- rykanów, głosu Afryki. Nagle zapragnęłam ugryźć Betty albo przynajmniej przez jakiś czas pookładać jej gębę pięściami. — Betty, ja też się martwię, ale nie możemy wzniecać alarmu, jeśli nic konkretnego się nie dzieje. Czy doszły cię słuchy o czymś, o czym ja nie wiem? 23 — Wiesz, że oni, ludzie, są naszym barometrem. Że Zęby Wiatru, jak nazywają je Afrykanie... — przerwała, czekając na aprobatę — ...Zęby Wiatru potrafią być naprawdę przerażające. Lecą przez cały dzień. Rozciągają się na cale mile, tysiące mil. — Wiem, mówili o tym wczoraj w dystrybucji, ale czy sły- szałaś coś jeszcze? — Kiedy Mavis Enderby był w Etiopii w pięćdziesiątym ós- mym, plaga zniszczyła zbiory, które wystarczyłyby do wykarmie- nia miliona ludzi przez rok. Oczywiście — mówiłam o tym Lin- dzie — najbardziej martwią mnie żniwa. Te roje, czarne jak smoła, rozciągają się na mile, zasłaniają słońce... — Wiem — powiedziałam, może głośniej niż to konieczne, co było głupotą, bo nie należało o tej porze drażnić Betty. — Czy ktoś ci coś mówił? — Dziennie potrafią zjeść osiem razy więcej niż same ważą, co jest tym bardziej przerażające, że lada dzień zaczną się żni- wa, a one przemieszczają się tak szybko, jak wielkie czarne chmury... Tyle miałam dzisiaj do zrobienia. Musiałam jakoś pozbyć się Betty. — Betty, bardzo ci dziękuję. Dziękuję ci za pomoc i wsparcie. Rzeczywiście, mamy poważny powód do zmartwienia... dobrze jest się z kimś podzielić tym, co nasz dręczy... Ale teraz na- prawdę muszę już lecieć. Jeszcze raz dziękuję ci, że o Q«n wspo- mniałaś. Podziałało. Cudownie. Betty skromnie przewróciła oczami i rzuciła się, żeby mnie uściskać. — Chyba powinniśmy już pojechać do obozu, tym bardziej że musimy wrócić, aby zdążyć powitać nowego lekarza Lindy — powiedziała, uścisnęła mnie raz jeszcze i wyszła. No właśnie, jeszcze to. Dzisiaj miał do nas przyjechać nowy lekarz, Amerykanin. Betty za trzy tygodnie wyjeżdżała i on miał ją zastąpić. Zamierzaliśmy przyrządzić specjalny lunch na jego powitanie. Linda, jedna z naszych pielęgniarek, może trochę zbyt łatwo wpadająca w irytację, pracowała z nim w Czadzie dwa lata temu, ale nie chciała nic nam o nim powiedzieć. Nie kryła jedynie, że korespondują ze sobą, i za każdym razem, gdy za- stanawialiśmy się, gdzie go ulokować, podejrzanie milkła. Mia- łam nadzieję, że wszystko jakoś się ułoży. Stanowiliśmy niewiel- 24 ką zamkniętą grupkę, w której wzajemne układy trwały w sta- nie delikatnej równowagi. I niewiele trzeba było, żeby ją zbu- rzyć. Usiadłam na łóżku, myśląc o tym, co powiedziała Betty. Choć może nieco denerwująca jako człowiek, lekarzem była bardzo dobrym i jeśli chodzi o Afrykę, naprawdę znała się na rzeczy. Czasem mi się wydawało, że przebywa tu od początku dziewięt- nastego wieku. Wszystkie te plotki miały w sobie jakąś prze- rażającą logikę. Po raz pierwszy od kilku lat w Kefti wystąpiły porządne opady deszczu. Jedną z ironii Afryki jest to, że pierw- sze obfite deszcze po okresie suszy stwarzają idealne wprost warunki do rozwoju szarańczy. A ponieważ rzeczywiście potrafi się ona przemieszczać błyskawicznie, plaga w okresie żniw była jedną z przyczyn, która — poza wojną — mogła wywołać nagły masowy napływ uchodźców. Wstałam, znalazłam segregator i zaczęłam go przeglądać. Pró- bowaliśmy stworzyć system wczesnego ostrzegania dla Kefti, nie na wiele jednak się to zdało, ponieważ i tak nikt nie mógł się tam przedostać. Organizacja SUSTAIN zabroniła nam się tam wybierać z powodu toczącej się wojny. Podobnie postąpił rząd nambulański, który chciał zachować dobre stosunki z Aboutia- nami, a Kefti z nimi właśnie toczyło wojnę. Wszystkie posiadane przez nas informacje znajdowały się w tym segregatorze. Były w nim wykresy cen zboża na przygranicznych targowiskach, ta- bele wzrostu i wagi dzieci, dane dotyczące liczby ludzi przekra- czających granicę. Zaglądałam do niego dwa dni temu. Żadnych powodów do niepokoju, ale wolałam się upewnić. Musiałam szybko się na coś zdecydować, ponieważ o jedenas- tej miał się u nas zjawić Malcolm z nowym lekarzem. Malcolm pracował w SUSTAIN i miał pod swoją kontrolą całą Nambulę. W zasadzie był głupcem, ale gdybym chciała podnosić alarm, nadarzała się ku temu idealna okazja. Postanowiłam, że pojadę do obozu i porozmawiam z Muhammadem Mahmoudem. On będzie wiedział, co się święci. Czułam, że ogarnia mnie panika. Musiałam napić się wody i spróbować się uspokoić. Wyszłam na zewnątrz i dostrzegłam Henry'ego, pogrążonego w intymnej rozmowie z Sian przed jej chatą. Muskał dziewczynę pod brodą w sposób niepozostawiający żadnych wątpliwości. Sian mnie zauważyła, zaczerwieniła się i uciekła do chaty. Henry 25 1 tylko uniósł brwi i złośliwie się uśmiechnął — cóż za arogancki 1 chłopak. — Henry Montague — powiedziałam ostro. — Natychmiast I idź do siebie. Wyszczerzył zęby w radosnym uśmiechu. Miał uśmiech zde- cydowanie za duży jak na swoją twarz, szeroki i trochę wyniosły. 1 Zawsze wyglądał elegancko, z ciemnymi włosami opadającymi ] wystrzępioną grzywką na czoło, co zapewne było na topie, gdy po raz ostatni oglądał południowy Kensington. Zwykle próbo- ] wałam mu ją jakoś ujarzmić za pomocą spinki. — Później porozmawiamy — dodałam. — A tymczasem mo- żesz załadować do toyoty dwie lodówki ze świetlicy. Wybieram się do obozu i chcę wrócić przed przyjazdem Malcolma. — Hej-o-hej! Ding! Dong! Pani Wydajność Doskonała! — wy- krzyknął i objął mnie ramieniem w sposób niezdradzający naj- mniejszych oznak szacunku. W tej chwili rozmowa z nim ną temat Sian nie miałaby żadnego sensu. Każdą krytykę czy ostrze- żenie strząsnąłby z siebie jak rozradowany psiak wodę po ką- pieli. W przyjaznym milczeniu zaczęliśmy iść w stronę toyoty. Uznałam, że przed rozmową z Muhammadem nie wspomnę Henry'emu o szarańczy. Muhammad Mahmoud nie był oficjal- nym zwierzchnikiem obozu, był po prostu mądrzejszy od innych. Nie wyłączając nas. Zresztą w czasie jazdy i tak nie można roz- mawiać. Należało bardzo uważać, nawet jeśli nie siedziało się * za kierownicą. Na wyboistej drodze trzęsło i rzucało jak w bęb- nie pralki, i trzeba było mieć ciało rozluźnione, ale gotowe w każ- dej chwili obronić się przed walnięciem głową w sufit albo wy- padnięciem z siedzenia. — O rany! Mam nadzieję, staruszko, że stanik masz mocny! — wrzasnął Henry. Powtarzał to za każdym razem, wyobrażając sobie, że dopiero co to wymyślił. Zjeżdżaliśmy stromą, piaszczystą drogą wiodącą do obozu. Przed nami rozciągał się widok na chaty, plastikowy łuk szpitala, kwadratowe kształty z sitowia, kryjące w sobie klinikę, stano- wisko wydzielania żywności, targ i szkołę. Przez ostatnie cztery lata miejsce niedoli i cierpienia stopniowo zajęło zwykłe, co- dzienne życie, zarówno uchodźców, jak i nas samych. Byliśmy ' sobie nawzajem potrzebni — dawni zbawcy i uchodźcy. Wie- 26 cZorami chodziliśmy na ich zabawy przy ogniskach i wtórze bęb- nów, podekscytowani, że oto materializują się nasze dziecięce marzenia o Afryce. Oni od nas brali jedzenie, leki, korzystali i naszej, tak im potrzebnej, wiedzy medycznej. Wiosłowaliśmy razem po rzece, bawiliśmy się z ich dziećmi, przeżywając naj- większą przygodę życia. Ich natomiast cieszył nasz zapał i naiw- ne podniecenie pobytem w Afryce. — Wyszliśmy z tunelu naszej rozpaczy i ujrzeliśmy, że mo- żemy nie tylko żyć, ale i tańczyć — powiedział mi kiedyś Mu- hammad w swój absurdalnie poetycki sposób. Razem przetrwaliśmy kryzys i teraz byliśmy szczęśliwi. Ucho- dźcy jednak byli całkowicie uzależnieni od dostaw żywności z Zachodu, co czyniło ich całkowicie bezradnymi. — Jasna cholera! — wrzasnął Henry, gdy przed samochód wyskoczyło dwóch chłopców i zaczęło dla zabawy przed nami uciekać. Nie wolno było im tego robić. Gdy droga zaczęła biec prosto i zbliżaliśmy się do centrum obozu, ruszyła za nami chmara dzieci, które machały i krzyczały: — Hawadga! — Biały człowiek! Gdy otworzyłam drzwi i wysiadłam z samochodu, skwar ude- rzył we mnie jak gorąco z otwartego nagle piekarnika i otoczyły nas dzieci. Boże, jakie one były piękne: rozbrykane biegały w kół- ko, pokrzykując i śmiejąc się. Te bardziej nieśmiałe stały, jak stoją dzieci na całym świecie, z jedną nóżką założoną za drugą, trąc oczy i wsadzając kciuk do buzi, mimo że przez ostatnie pięć lat medycy robili, co mogli, ucząc je, że tak nie wolno. Dwoje dzieci miało na nosie okulary uplecione ze słomy, na wzór naszych okularów przeciwsłonecznych. Nachyliłam się i przymierzyłam jedną parę. Dzieci wybuchły śmiechem, jakby to była najzabawniejsza rzecz, jaką zdarzyło im się w życiu oglą- dać. Lunch zwykle jedliśmy o dwunastej, ale dzisiaj poprosiłam, żeby wszyscy stawili się w świetlicy o jedenastej trzydzieści, by przed posiłkiem powitać Malcolma i nowego lekarza. Piętnaście po dziesiątej uporałam się ze swoją pracą i mogłam porozma- wiać z Muhammadem, ale nagle pojawił się problem w klinice okulistycznej Sian, bo kilku pacjentów zaczęło domagać się pię- C]u nambulańskich sous za wywrócenie im powiek. Mówili, że w Wad Danazen, drugim, większym obozie, odległym od nas 27 o pięćdziesiąt mil, tyle właśnie płaci się pacjentom za podobne badanie. — Mówią, że u nas powinno być tak samo — powiedziała zrozpaczona Sian. — Typowe dla Wad Danazen — stwierdziłam. W tamtym obozie pracowało kilku Włochów, zdecydowanie za bardzo przeczulonych i leniwych. Francuzi byli okropni, ale Włochom nie dorastali nawet do pięt. — Co mam zrobić? To straszne, że chcą od nas pieniędzy, przecież staramy się im pomóc. — Powiedz im, że jeśli nie pozwolą sobie zbadać oczu, nie będziesz wiedziała, co im jest, i oślepną. A potem umrą. W mę- czarniach. — Nie mogę im czegoś takiego powiedzieć. — Sian patrzyła na mnie wielkimi z przerażenia oczami. — Po prostu nie ustępuj — odrzekłam. — Tak naprawdę wca- le nie liczą na pieniądze. Sprawdzają tylko, na ile mogą sobie pozwolić. — Ale to okropne... — Są tylko ludźmi. Robiłabyś tak samo, gdybyś była biedna. Spojrzałam na jej zmartwioną minę. Zresztą, może by i nie robiła. O Boże. Przypomniało mi się, jak się czułam świeżo po przyjeździe. Tyle rzeczy rozkładało mnie dosłownie na łopatki. Chciałam zostać i podtrzymać ją na duchu, ale musjałam iść. Przybiegł ktoś ze szpitala z wieścią, że na gwałt potrzebne są płyny infuzyjne, z niewiadomych przyczyn zamknięte w dru- f gim samochodzie, do którego kluczyki miała tylko Sharon. Sha- ron była postawną dziewczyną z Birmingham, traktującą życie obojętnie. Kiedy pierwszy raz zjawiłam się w Safili, ona już tam była. Świetnie sobie radziła z uchodźcami. Kiedy spoglądając na \ zegarek, biegłam na poszukiwanie Sharon, usłyszałam za pleca- mi czyjś głos: — Rhozee. Wołał mnie Liben Alye, który siedział pod drzewem z Hazawi w ramionach, uśmiechając się do mnie czule i z nadzieją. Dźgnę- ło mnie poczucie winy za to, że na jego widok poczułam lekką irytację. Uwielbiałam Libena Alye, lecz on nigdy nie potrafił zrozumieć, że ktoś może się śpieszyć. Po raz pierwszy ujrzałam go w złych czasach, gdy siedział wraz z innymi starcami. Od 28 razu zwróciłam na niego uwagę, bo tulił do siebie to dziecko, sfaszcząc je pieszczotliwie po policzkach i włosach. Okazało się, ze cała szóstka jego dzieci, a także wszystkie wnuki, z wyjątkiem Hazawi, zmarły i dlatego z jedynym ocalałym maleństwem nigdy się nie rozstawał. Kucnęłam obok niego i uścisnęłam jego dłoń. Zachęcił mnie, bym dotknęła policzka Hazawi, i przyznałam, że rzeczywiście jest niezwykle delikatny. Podziwiałam jej długie rzęsy, zgadzając się, że w istocie są nadzwyczaj długie. Prze- kręciłam rękę, żeby popatrzeć na zegarek, i wiedziałam, że nie zdążę na spotkanie z Malcolmem. A niech to. Wieki trwało, zanim znalazłam Sharon, która jednak nie mog- ła przerwać tego, co robiła, ponieważ była w trakcie usuwania nitkowca z czyjejś nogi. — Nie mogę przerwać — powiedziała — bo to cholerstwo mi się ześlizgnie. Patrzyłam, jak owija wokół zapałki żółtego, podobnego do sznurka robala i ostrożnie wyciąga go spod skóry. — Cholernie długie paskudztwo — przemówiła do kobiety, która uśmiechnęła się z dumą. Tłustymi palcami delikatnie wykręcała robala, aż wreszcie wy- szedł cały i wijąc się kurczowo, zwisał z zapałki. — Proszę bardzo — powiedziała Sharon i wręczyła kobiecie stworzenie. — Możesz go sobie usmażyć z soczewicą na odro- binie oliwy. Udała, że je, na co kobieta zaniosła się śmiechem. — Co sądzisz o Lindzie i tym nowym lekarzu? — spytała Sharon, gdy biegłyśmy do samochodu. — Będzie się z nim piep- rzyć czy jak? — A niby skąd mam wiedzieć?