Leszek Ca�ka Poczta elektroniczna Wst�p Poczta elektroniczna, dzi�ki b�yskawicznemu rozwojowi sieci "Internet", oraz upowszechnieniu komputer�w osobistych, sta�a si� codziennym narz�dziem pracy wielu os�b na ca�ym �wiecie. W Polsce pocz�tkowo jej dobrodziejstwa doceni� mog�a tylko kadra niekt�rych uczelni technicznych, szybko jednak trafi�a do uniwersytet�w, biur, firm du�ych i ma�ych, coraz cz�ciej korzystaj� z niej tak�e osoby prywatne. Nie jest to bynajmniej kr�tkotrwa�a moda. Popularno�� poczty elektronicznej wynika g��wnie z jej trzech zalet: szybko�ci, niezawodno�ci i ceny. Szybko�� rzeczywi�cie jest imponuj�ca - od momentu wys�ania wiadomo�ci do jej odbioru mija kilka, do kilkudziesi�ciu sekund. I nie ma znaczenia w jakim kraju mieszka adresat! W dodatku niewielki miesi�czny abonament jest sta�y i nie zale�y zupe�nie od tego, jak wiele list�w wysy�amy. Przyczyn� niezawodno�ci wreszcie s� podstawowe za�o�enia Internetu, kt�ry pwsta� jako sie� ameryka�skiej armii (nazywa� si� wtedy ARPANET), i dopiero z czasem straci� sw�j militarny charakter. Nawet je�li list nie dotrze do adresata, poniewa� op. awarii uleg� jego komputer, b�yskawicznie zostaniemy o tym ostrze�eni i b�dziemy mogli spr�bowa� wys�a� list p�niej. Wierzymy, �e po przeczytaniu niniejszej ksi��ki dostrze�esz, drogi Czytelniku, jeszcze jedn� zalet� internatowej poczty elektronicznej - prostot�. Jeste�my przekonani, �e ju� wkr�tce wys�anie wiadomo�ci poczt� elektroniczn� stanie si� dla Ciebie r�wnie naturalne jak naklejenie znaczka na papierow� kopert�, nawet je�li nie interesujesz si� Internetem i komputerami. Wystarczy, �e przeczytasz trzy pierwsze rozdzia�y, w kt�rych poznasz gar�� podstawowych poj�� informatycznych (te, kt�re rzeczywi�cie b�d dla Ciebie wa�ne), po czym przejdziesz do rozdzia�u po�wi�conego obs�udze programu pocztowego, kt�ry posiadasz. Na pocz�tku tych rozdzia��w dowiesz si�, jak wys�a� list, a tak�e przeczyta�, zachowa� lub skasowa� otrzymane wiadomo�ci. Dalej znajdziesz informacje o mniej wa�nych funkcjach programu, kt�re jednak sprawi�, �e obs�uga nawet du�ej korespondencji stanie si� dla Ciebie prosta i niestresuj�ca. W rozdzia�ach nast�pnych dowiesz si� jak w pe�ni wykorzysta� swoje konto pocztowe (rozdzia� o listach dyskusyjnych, oraz e-mailowym archie i itp), zapewni� sobie pe�n� tajemnic� korespondencji (szyfrowanie za pomoc� programu PGP), czy te� wys�a� anonimowy list (tzw. anonymous remailers). S�dzimy, �e informacje te zainteresowa� mog� nawet osoby uwa�aj�ce si� za internatowe wygi. W ksi��ce zrezygnowali�my z formalnego j�zyka, nie poruszamy tak�e spraw dotycz�cych technicznej strony systemu internatowej poczty elektronicznej, poniewa� naszym g��wnym za�o�eniem by�o nauczenie czytelnika nie maj�cego wykszta�cenia informatycznego, a nawet nie interesuj�cego si� informatyk�, efektywnej pracy z poczt� elektroniczn�. Rozdzia� 1. Og�lne wiadomo�ci o poczcie elektronicznej Poczta elektroniczna, cho� dzia�aj�ca dzi�ki po��czonym w sie� komputerom, nie jest bynajmniej dziedzin� zarezerwowan� dla informatyk�w. Wr�cz przeciwnie, wi�kszo�� jej u�ytkownik�w to ludzie innych profesji, kt�rzy o komputerach posiadaj� jedynie podstawow� wiedz�, zawieraj�c� si� w znajomo�ci zasad korzystania z systemu operacyjnego posiadanego komputera, edytora tekstu i ewentualnie innych program�w wykorzystywanych w pracy zawodowej. Takich w�a�nie wiadomo�ci i umiej�tno�ci oczekujemy od osoby pagn�cej nauczy� si� korzystania z poczty elektronicznej. Zak�adamy tak�e, �e u�ywasz komputera klasy PC z systemem operacyjnym Windows, lub systemu UNIX (terminala lub komputera PC pracuj�cego jako terminal). W ksi��ce opisujemy najpopularniejsze programy pocztowe dla tych system�w, je�li jednak posiadasz program, o kt�rym nie wspominamy, to z pewno�ci� r�wnie� nauczysz si� go u�ywa�, por�wnuj�c z programami opisanymi i odrobin� eksperymentuj�c. Czynno�ci wykonywane za pomoc� program�w pocztowych Najcz�ciej wykonywane w programach pocztowych czynno�ci to: - edycja tre�ci listu; - wysy�anie listu; - czytanie nadchodz�cych list�w; - odpowiadanie na list; - przekazywanie listu; - zachowywanie listu; - kasowanie listu. Czynno�ci te s� na tyle podstawowe, �e powiniene� umie� je wykona� za pomoc� u�ywanego przez Ciebie programu. Przyda Ci si� prawdopodobnie umiej�tno�� do��czania plik�w do listu oraz zapisywanie plik�w otrzymanych w li�cie. Du�ym udogodnieniem wi�kszo�ci program�w jest mo�liwo�� prowadzenia ksi��ki adresowej, a tak�e automatyczne do��czanie podpisu. Adresowanie list�w Adresy Adres internatowy sk�ada si� zawsze z dw�ch cz�on�w rozdzielonych znakiem @ (zwanym czasem ma�p�). Pierwszy cz�on to nazwa konta u�ytkownika, zazwyczaj jest to jaki� skr�t imienia i nazwiska, nazwa firmy, czasem pseudonim. Zdarza si�, �e jest to nic nie m�wi�cy ci�g liter i cyfr. Najprostszym sposobem poznania nazwy konta osoby, do kt�rej zamierzamy wys�a� wiadomo��, jest zapytanie si� jej o to. Je�li nie jest to mo�liwe, a znamy adres komputera, na kt�rym dana osoba posiada konto, mo�emy wys�a� list z zapytaniem na adres "postmaster@nazwa_komputera". "Postmaster" to konto obecne na wi�kszo�ci mazyn przy��czonych do Internetu, obs�ugiwane przez administracj� danego systemu. Druga cz�� adresu to adres komputera, na kt�rym konto si� znajduje. Prawdziwymi adresami maszyn w Internecie s� tzw. adresy IP, kt�re sk�adaj� si� z czterech liczb z zakresu od 0 do 255, rozdzielonych kropkami. Pos�ugiwanie si� czym� takim jest bardzo niewygodne, dlatego u�ywa si� zazwyczaj nazw domenowych DNS, w kt�rych trudne do zapami�tania przez ludzi liczby s� zast�pione wyrazami. Obie formy s� do przyj�cia przez ka�dy program pocztowy. Znaczenie poszczeg�lnych p�l adresowych W listach wysy�anych poczt� elektroniczn� znajduje si� nag��wek, sk�adaj�cy si� mi�dzy innymi z kilku p�l adresowych. W ka�dym (poza nadawc�) mo�e znajdowa� si� kilka r�nych adres�w, oddzielonych przecinkami. Ich znaczenie jest nast�puj�ce: - "From": - adres nadawcy; -:"To": - adres osoby (os�b), do kt�rej wysy�amy list; - "CC": - (ang. "Carbon Copy") adres os�b, kt�re otrzymaj� kopie listu; - "BCC": - (ang. "Blind Carbon Copy") niekt�re programy umo�liwiaj� umieszczenie tu adres�w os�b, kt�re otrzymaj� kopie list�w; pole to r�ni si� tym od "CC":, �e jest niewidoczne u odbiorcy, wi�c nie wie on (tak, jak i zwyk�y adresat), kto jeszcze m�g� dosta� t� "�lep�" kopi�. Sytuacje awaryjne �le wype�nione pola adresowe Je�li �le wype�nimy pole nadawcy, to, podobnie jak w tradycyjnej poczcie, list zostanie nam zwr�cony (tyle, �e szybciej). Z�e wype�nienie pola adresowego mo�e polega� na pomy�ce przy wpisywaniu nazwy konta osoby, do kt�rej piszemy, lub b��dnej nazwie jej komputera (zwanego cz�sto hostem). Wyja�ni to odpowiedni komunikat w zwrotnym li�cie. W pierwszym przypadku: User unknown (czyli u�ytkownik nieznany), w drugim: Host not found (komputer nie znaleziony). Oto przyk�ady list�w zwr�conych z opisanych powod�w: Rysunek 1.1. List zwr�cony - User unknown. Rysunek 1.2. List zwr�cony - Host not found. Inne b��dy Elektroniczny list mo�e nie dotrze� do adresata r�wnie� z innych wzgl�d�w. Niestety, nie mo�na wykluczy� sytuacji, w kt�rej nie zostaniemy o tym nawet powiadomieni listem zwrotnym, cho� takie rzeczy zdarzaj� si� bardzo rzadko. Najcz�stsze przyczyny to: - nieczynny komputer odbiorcy (z powodu awarii lub po prostu wy��czony; niekt�re firmy wy��czaj� komputery na noc); - problemy z systemem nazw domenowych DNS. Jak ju� wspomnieli�my, zazwyczaj dowiadujemy si� o niedostarczeniu listu do odbiorcy, otrzymuj�c list zwrotny. Je�li jednak zale�y nam na stuprocentowej pewno�ci, �e list dotar� do celu i jego tre�� nie zosta�a zagubiona, mo�emy podj�� nast�puj�ce �rodki ostro�no�ci: - przed wys�aniem list zapisujemy do pliku; mo�emy po prostu przygotowa� wiadomo�� w edytorze tekst�w, zapisa� j� do pliku, a ten do��czy� do wiadomo�ci; - w polu "BCC" lub "CC" wpisujemy sw�j adres - otrzymamy kopi� listu; wi�kszo�� program�w pocztowych robi co� takiego automatycznie, umieszczaj�c kopi� listu w folderze nazwanym np. "sent-mail" (poczta wys�ana); - je�li list jest bardzo wa�ny, popro� jego adresata o potwierdzenie odbioru; trzeba sobie zdawa� spraw� z tego, �e mo�e on by� op. na urlopie - w takim razie powinien uruchomi� program vacation, lecz nie wszyscy to robi�. Przesy�anie plik�w w listach Protok� SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) odpowiedzialny za przekazywanie poczty w Internecie zosta� stworzony dawno temu. Nie pomy�lano wtedy o tym, �e przydatn� funkcj� elektronicznej poczty by�oby przesy�anie do��czonych do listu plik�w binarnych (program�w, plik�w z grafik� itp.). Rozwi�zywano ten problem stosuj�c program uuecode, kt�ry przekszta�ca� plik binarny na tekstowy (czyli zawieraj�cy jedynie znaki drukowalne). W takiej postaci mo�na go by�o przes�a� poczt�, po czym zdekodowa� (przywr�ci� pierwotn� posta�) za pomoc� programu "uudecode". Aby to zobrazowa�, pos�u�ymy si� przyk�adem. Powiedzmy, �e musimy przes�a� plik "plik.bin". Przekszta�camy go do postaci tekstowej za pomoc� polecenia: uuencode plik.bin <plik.bin >plik.txt otrzymujemy plik "plik.txt". Mo�emy go nast�pnie wys�a�, wstawiaj�c do tre�ci wiadomo�ci. Odbiorca zapisuje go do pliku, po czym dekoduje poleceniem: uudecode plik.txt. Po wykonaniu tego polecenia utworzony zostaje plik "plik.bin". Jak wida�, nie jest to zbyt wygodne. Dlatego nowe programy wykorzystuj� standard MIME (Multipurpose Internet Mail Exchange) rozszerzaj�cy mo�liwo�ci poczty Internetowej. W tym wypadku pliki binarne s� tak�e konwertowane na tekstowe (aby zapewni� prawid�ow� prac� starych system�w pocztowych) standardem BASE64, jednak w spos�b niewidoczny dla u�ytkownika. Chc�c do��czy� plik binarny do listu wpisujemy po prostu jego nazw� do pola "Attachment". Wi�kszo�� program�w u�ywa MIME, mimo to ludzie stosuj� czasem "uuencode". Kiedy wi�c zobaczysz kiedy� w tek�cie otrzymanej wiadomo�ci lini� zaczynaj�c� si� od s�owa begin (ang. "pocz�tek") po kt�rej nast�puj� "�mieci" podobne do tych: begin 666 plik.bin M9&5V:6-E/6, Z7'=I; F1O=W-<8V]M; 6%N9%QD:7-P; &%Y+G-Y<R!C; VX]*&5G M82PL, 2D-"F-0=6YT<GD], #OX+#@U, BQC.EQW:6YD; W=S7&-O; 6UA; F1<8V]U M; GlR>2YS>7,-"G)E; 2!S:&5L; #UC.EQD; W-<-&10<UPT9&]S+F-0; 2!C.EQD M; W-<-&10<R;0<;T*#0I; 9&]S70T*9&5V: 6-E: &EG: #UC.EQW: 6YD; W=S7&AI 1; 65M+G-Y<R;0=&5S=&UE; 3H; end zgraj list do pliku i zdekoduj go programem "uudecode" (jest on dost�pny w wersji dla DOS-a, nie pami�tam dok�adnie gdzie, sprawd� archie'm ). Wakacje Kiedy przyjdzie Ci wyjecha� na d�u�szy czas w miejsce, gdzie nie b�dziesz mia� mo�liwo�ci sprawdzenia nadchodz�cej poczty, przypomnij sobie o UNIX-owym programie "vacation". Program ten automatycznie odpowiada na nadchodz�ce listy wiadomo�ci� w stylu: "Jestem na wakacjach. Wracam na pocz�tku przysz�ego miesi�ca". W ten spos�b ludzie pisz�cy do Ciebie nie pomy�l�, �e ich lekcewa�ysz, nie odpowiadaj�c na ich wiadomo�ci. Aby skorzysta� z tej us�ugi, wpisz po zalogowaniu si� na UNIX-a "vacation" i naci�nij "ENTER". Uruchomi si� edytor tekstu ("vi") z plikiem "vacation.msg", kt�ry stanowi� b�dzie tre�� automatycznie wysy�anych list�w. Je�li nie przepadasz za "vi;em", zako�cz jego dzia�anie (wci�nij "ESC" i dwa razy "Z") i p�niej popraw go za pomoc� np. "Pico". Program "vacation" zapyta Ci� nast�pnie, czy chcesz zobaczy�, co przed chwil� stworzy�e�. Wpisz "n" i "ENTER", a nast�pnie "y" i "ENTER", by potwierdzi� fat uruchomienia programu "vacation". Nast�pnie przetestuj dzia�anie vacation pisz�c list do samego siebie. Je�li wszystko dzia�a zgodnie z planem, czyli otrzymasz zamierzon� odpowied� ze swojego konta (przeczytaj jeszcze raz jej tre��), mo�esz spokojnie uda� si� na urlop. Po powrocie uruchom ponownie program "vacation" - automatyczne wysy�anie list�w zostanie wy��czone. Przesy�anie poczty na inne konta Je�li posiadasz kilka kont internatowych, mo�esz sprawi�, �e listy nadchodz�ce do nich b�d� nap�ywa�y do jednego, wybranego konta, i w ten spos�b nie b�dziesz musia� sprawdza� ich wszystkich. W tym celu na wszystkich kontach, z kt�rych listy maj� by� przekazywane, utw�rz plik ".forward" (w katalogu domowym). Powinien on zawiera� lini� z adresem konta, na kt�ry maj� by� przesy�ane nadchodz�ce listy. Je�li chcesz, by listy by�y w obu skrzynkach, a nie jedynie w zbiorczej, linia ta powinna wygl�da� w ten spos�b: \nazwa_twojego_konta, konto_odleg�e Nie zapomnij o znaku \ na pocz�tku wiersza. Rozdzia� 2. Konfiguracja Windows Przedstawimy teraz, jak w systemie Windows 95 utworzy� i skonfigurowa� nowe po��czenie, u�ywane przez programy pocztowe do wsp�pracy z sieci� za pomoc� modemu. Nie b�dziemy omawia� szczeg�owo wszystkich mo�liwych opcji, a jedynie zaproponujemy przyk�adow� konfiguracj�, kt�ra powinna zapewni� prawid�ow� wsp�prac� w wi�kszo�ci przypadk�w. Je�li zaproponowana tu konfiguracja nie zapewni poprawnej pracy systemu z sieci�, zwr�� si� o pomoc do twojego dostawcy internatu. Je�eli nie zdecydowa�e� si� jescze na �adnego, pozwolili�my sobie zaproponowa� Ci w dodatku "Komercyjni dostawcy Internetu w Polsce" kilku godnych polecenia z terenu ca�ego kraju. Mo�esz u nich za�o�y� swoj� skrzynk� i zasi�gn�� fachowej porady. Zanim zaczniesz tworzy� nowe po��czenie, musisz mie� zainstalowany w systemie modem, co mo�esz zrobi� za pomoc� ikony "Modemy" w "Panelu sterowania". Nie b�dziemy opisywa� instalacji modemu, poniewa� powiniene� j� przeprowadzi� wed�ug za��czonej do niego instrukcji. Instalacja w "Panelu sterowania" jest wyj�tkowo prosta i nie wymaga dodatkowych komentarzy. Wystarczy post�powa� wed�ug wskaz�wek instalatora. Chc�c za�o�y� nowe po��czenie kliknij dwukrotnie klawiszem myszy na ikonie "M�j komputer" znajduj�cej si� na pulpicie. W oknie tym kliknij dwukrotnie na ikonie "Dial-Up Networking", a po otwarciu si� okna "Dial-Up Networking" wybierz przez dwukrotne klikni�cie klawiszem myszy ikon� "Utw�rz nowe po��czenie". W oknie kreatora "Utw�rz nowe po��czenie" (rysunek 2.1 ) podaj nazw� tworzonego po��czenia (mo�e to by� nazwa serweta, z kt�rym chcesz si� ��czy�) i wybierz z rozwijanej listy modem, kt�rego do tego celu b�dziesz u�ywa� (a kt�ry zainstalowa�e� wcze�niej w "Panelu sterowania" za pomoc� ikony "Modemy"). Naci�nij przycisk "Dalej". W kolejnym oknie (rysunek 2.2) wpisz w odpowiednie pola numer kierunkowy i numer, pod kt�rym b�dziesz si� kontaktowa� z serwerem, oraz wybierz Polsk� z rozwijanej listy "Kod kraju". Naci�nij przycisk "Dalej", a w nast�pnym okienku przycisk "Zako�cz". Rysunek 2.1. Tworzenie nowego po��czenia. Rysunek 2.2. Tworzenie po��czenia. Nast�pnie kliknij prawym klawiszem myszy w oknie "Dial-Up Networking" na ikonie utworzonego po��czenia i z rozwini�tego menu wybierz pole "W�a�ciwo�ci". Rysunek 2.3. Okno s�u��ce do ustalania w�asno�ci po��czenia. W oknie, kt�re si� otworzy, widoczne s� dane podane przez Ciebie podczas tworzenia po��czenia. Wybierz przycisk "Konfiguruj...", a otworzy si� okno "W�a�ciwo�ci" posiadaj�ce trzy zak�adki. W zak�adce "Og�lne" w polu "Maksymalna szybko��" wybierz z rozwijanej listy pr�dko�� Twojego modemu w bitach na sekund� (bps). Je�eli w li�cie nie jest wyszczeg�lniona ta pr�dko��, wybierz pierwsz� dost�pn� powy�ej pr�dko��, z jak� pracuje Tw�j modem. W zak�adce "Po��czenie" ustaw pola tak, jak pokazano na rysunku Rysunek 2.4. Zak�adka Po��czenie okna W�asno�ci. W zak�adce "Opcje" zaznacz pole "Wywo�aj okno terminala po wybraniu numeru", poniewa� zwykle po po��czeniu z serwerem nale�y w oknie terminala wpisa� nazw� u�ytkownika i has�o oraz nakaza� systemowi zdalnemu przej�� do pracy zgodnie z protoko�em PPP. Zaznaczenie pola "Wy�wietlaj stan modemu" pozwoli Ci kontrolowa� jego prac�. Po skonfigurowaniu wszystkich zak�adek wed�ug podanych wskaz�wek, naci�nij przycisk "OK", aby powr�ci� do poprzedniego okna. Naci�nij w nim przycisk "Typ serweta". Gdy otworzy i� okno "Typy serwer�w", wype�nij je tak jak pokazano na rysunku Rysunek 2.5. Ustawianie typ�w serwer�w. Naci�nij przycisk "Ustawienia TCP/IP..." Wype�nij okno "Ustawienia TCP/IP" jak pokazano na rysunku Rysunek 2.6. Okno "Ustawienia TCP/IP/ Naci�nij przycisk "OK", a nast�pnie przycisk "OK" okna "Typy serwer�w" i okna, w kt�rym rozpoczyna�e� konfiguracj�. Mo�esz teraz sprawdzi�, czy zasugerowana konfiguracja jest poprawna dla twojego systemu, inicjuj�c po��czenie przez dwukrotne klikni�cie klawisza myszy na ikonie utworzonego po��czenia. Rysunek 2.7. Okno, w kt�rym inicjuje si� po��czenie. Przed nakazaniem komputerowi ��czenia mo�esz jeszcze zwr�ci� uwag� jak w oknie "W�asno�ci wybierania" (kt�re mo�esz otworzy� wybieraj�c przycisk "W�asno�ci wybierania...") ustawione jest pole "Telefon w tej lokalizacji wybiera numer". "Tonowa" stosuje si� dla nowszych central, a "Impulsowo" dla central starszego typu. Dope�niwszy tych formalno�ci, wybierz przycisk "Po��cz", a kiedy po��czenie si� powiedzie, post�puj wed�ug wskaz�wek ukazuj�cych si� w otwartym oknie terminala i gdy system zdalny przejdzie w tryb pracy zgodny z protoko�em PPP, naci�nij klawisz "F7". Rozdzia� 3. Elementy systemu UNIX System operacyjny UNIX jest najpopularniejszym systemem operacyjnym komputer�w przy��czonych do Internetu. Je�li wi�c za�o�ysz sobie konto internatowe na jednym z takich komputer�w, z pewno�ci� pr�dzej czy p�niej przyda Ci si� gar�� wiedzy o tym systemie. Mo�e si� op. zdarzy�, �e �ci�gniesz z sieci pliki spakowane unixowymi programami archiwizuj�cymi. Aby je rozpakowa� b�dziesz musia� u�y� albo program�w UNIX-owych, albo ich odpowiednik�w dla DOS czy Windows, kt�rych u�ycie zazwyczaj jest podobne lub identyczne jak ich UNlX-owych protoplast�w. Jest wielce prawdopodobne, �e maj�c konto na UNIX-ie, b�dziesz zmuszony do pracy przy terminalu, czy te� swoim komputerze emuluj�cym terminal. Informacje, kt�re podamy w tym rozdziale, powinny wystarczy�, by poradzi� sobie w takiej sytuacji z podstawowymi sprawami - przegl�daniem katalog�w i plik�w, kasowaniem plik�w itp. 0peracja na plikach Pliki w systemie UNIX nie maj� ogranicze� podobnych do starych wersji DOS-u, mog� by� d�ugie i nie s� podzielone na nazw� i rozszerzenie. W przeciwie�stwie do DOS-u rozr�nia si� ma�e i du�e litery, tak wi�c w jednym katalogu mo�e znajdowa� si� plik "List oraz list". Nie ma podzia��w na dyski, wszystkie katalogi tworz� jedno drzewo. Pe�na �cie�ka do katalogu zaczyna si� od znaku / (slash), a nie, jak w DOS-ie, nazwy dysku (na przyk�ad "C: \WINDOWS"). Dzia�anie komend UNIX-a mo�e by� modyfikowane przez uruchomienie ich z r�nymi opcjami. Opcje to zazwyczaj pojedyncze litery wpisane po nazwie komendy, poprzedzone minusem. Poni�ej podajemy najbardziej przydatne komendy. Katalogi Przegl�danie Do przegl�dania katalog�w s�u�y polecenie "Is". Ma ono sporo opcji, z kt�rych najprzydatniejszymi s�: - -1 - podane zostan� wszystkie informacje o plikach - ich d�ugo��, czas ostatniej modyfikacji, itp., - -a - pokazane zostan� pliki ukryte, normalnie nie pokazywane, czyli takie, kt�rych nazwy zaczynaj� si� od kropki. Zmiana Polecenie: cd katalog zmienia katalog bie��cy na podany. By zmieni� katalog na wy�szy w strukturze, wydaj polecenie cd .. Sprawdzenie katalogu bie��cego Po wykonaniu komendy pwd dowiesz si�, w jakim katalogu si� znajdujesz. Pliki Przegl�danie Aby obejrze� plik tekstowy, u�yj polecenia "more". more plik Zobaczysz pierwsz� stron� tekstu. Naciskaj "SPACJ�", by zobaczy� nast�pne. Kopiowanie Polecenie cp pliki plik2 tworzy kopi� pliku pierwszego w pliku drugim. Je�li "plik2" jest nazw� katalogu, to zostanie w nim utworzona kopia pliku "plik1" o tej samej nazwie. Zmiana nazwy i przeniesienie Do zmiany nazwy i przeniesienia pliku do innego katalogu s�u�y to samo polecenie: mv plik1 plik2 dzia�a ono podobnie do polecenia "cp", z tym, �e "plik1" zostaje skasowany. Kasowanie Pliki kasuje si� poleceniem "rm", kt�rego argumentem jest nazwa pliku, kt�ry chcemy skasowa�. Zamiast nazwy mo�na u�y� wyra�enia opisuj�cego grup� plik�w. Do tego celu s�u�� tzw. metaznaki: "?" zast�puje jeden dowolny znak, "*" dowolny ci�g znak�w. na przyk�ad.: rm s* kasuje wszystkie pliki zaczynaj�ce si� na liter� "s", natomiast rm a?c kasuje wszystkie pliki, kt�re maj� trzyliterow� nazw� zaczynaj�c� si� liter� "a" i ko�cz�c� si� liter� "c". Edytory Je�li b�dziesz musia� u�y� edytora tekstu w systemie UNIX, to polecamy Ci "pico". Jest to prosty w obs�udze edytor, kt�ry w�a�ciwie jest cz�ci� programu pocztowego "pine". Jego u�ycie jest zbli�one do edytor�w DOS-owych (na przyk�ad EDIT-a). Powodem, dla kt�rego opisujemy tak�e "vi", jest to, �e jest on standardowo dost�pny we wszystkich wersjach UNIX-a. Nie jest to program zbyt �atwy w obs�udze, ale warto pozna� podstawowe zasady pos�ugiwania si� nim r�wnie� dlatego, �e niekt�re programy UNIX-a wywo�uj� go do edycji plik�w (na przyk�ad program pocztowy "elm", o kt�rym nie piszemy w tej ksi��ce). Opisujemy jedynie podstawowe funkcje tych edytor�w, oba maj� znacznie wi�ksze mo�liwo�ci. Istniej� inne edytory dla UNIX-a, na przyk�ad bardzo dogodny i �atwy w obs�udze "joe". pico Je�li chcesz edytowa� plik "plik.txt" za pomoc� "pico", napisz: pico plik.txt. Wpisuj tekst pami�taj�c o tym, �e klawisz "ENTER" nale�y naciska� tylko wtedy gdy chcesz zacz�� nowy akapit - program automatycznie przenosi wyrazy nie mieszcz�ce si� do nowego wiersza. Do poruszania kursora u�ywa� mo�na strza�ek. Aby zako�czy� prac� z "pico", naci�nij "CTRL-X". Program zapyta si�, czy zachowa� zmiany w pliku: je�li tak, naci�nij "Y", w przeciwnym wypadku "N". Program udost�pnia system pomocy, aby z niego skorzysta� nale�y nacisn�� "CTRL-G". Vi Aby edytowa� plik za pomoc� "vi", uruchom go z argumentem b�d�cym nazw� pliku, na przyk�ad: vi plik.txt Program uruchomi si� w trybie wydawania komend. By przej�� do trybu wpisywania tekstu, nale�y wcisn�� klawisz "I". Program nie posiada funkcji przenoszenia wyraz�w do nowego wiersza, linie nale�y ko�czy� samemu, za pomoc� klawisza "ENTER". Poni�ej podajemy kilka najpotrzebniejszych komend; cz�� z nich wymaga naci�ni�cia jednego klawisza, a cz�� kilku. Aby przej�� z trybu wpisywania do trybu podawania komend, nale�y nacisn�� klawisz "ESC". - ":Q!ENTER" - zako�czenie dzia�ania programu bez zapisania zmian w edytowanym pliku, - "ZZ" - zako�czenie dzia�ania programu z zapisaniem zmian, - "H" lub "strza�ka w prawo" - przesuni�cie kursora w lewo, - "L" lub "strza�ka w lewo" - przesuni�cie kursora w prawo, - "J" lub "strza�ka w d�" - przesuni�cie kursora w d�, - "K" lub "strza�ka w g�r�" - przesuni�cie kursora do g�ry, - "DD" - usuni�cie ca�ego wiersza. Program archiwizuj�ce Czasami pliki �ci�gane z Internetu (za pomoc� ftp) spakowane s� za pomoc� UNIXowych program�w kompresuj�cych "compress" lub "gzip". Pozna� to mo�na po rozszerzeniu pliku .z, .Z lub .gz. Pliki spakowane s� mniejsze, przez co zajmuj� mniej miejsca na dysku, a czas ich �ci�gania jest kr�tszy. Rozpakowa� je mo�na za pomoc� "gzip'a:" gzip -d plik.gz Program UNIX-owy "tar" s�u�y� dawniej do tworzenia kopii bezpiecze�stwa (backup'�w) plik�w na streamerze (ta�mowym no�niku informacji). U�ywa si� go r�wnie� do ��czenia ca�ych katalog�w wraz z plikami w jeden plik, standardowo maj�cy rozszerzenie ".tar". Archiwum takie mo�emy rozpakowa� w nast�puj�cy spos�b: tar -xvf plik.tar Czasami archiwum "tar'a" pakowane jest jeszcze "compress'em" lub "gzip'em" (mo�e mie� wtedy rozszerzenie ".tar.Z", ".tar.gz" lub nawet ".tgz"). Wtedy nale�y rozpakowa� je "gzip'em", a nast�pnie otrzymany plik "tar'em". Has�o i atrybuty plik�w Ochrona plik�w System UNIX to system wielodost�pny, dlatego konieczne s� pewne mechanizmy ochrony. Nie b�dziemy si� rozwodzi� nad tym tematem, poniewa� wykracza on znacznie poza ramy ksi��ki, podamy jednak kilka praktycznych porad, kt�re pozwol� uchroni� Twoje pliki przed oczami ciekawskich (nie maj�cych uprawnie� administratora systemu). Wszystkie pliki tworzone na Twoim koncie (w Twoim katalogu domowym) maj� pewne okre�lone, domy�lne atrybuty. Atrybuty te decyduj� o tym, czy inni u�ytkownicy maj� prawo czyta�, modyfikowa�, czy wreszcie wykonywa� (je�li s� to programy) Twoje pliki. Ustawienia domy�lne s� r�ne w r�nych systemach, jednak aby upewni� si�, �e inni u�ytkownicy systemu nie mog� czyta� ani zapisywa� Twoich plik�w, mo�esz dopisa� do pliku ".login" lub ".cshrc" (znajduj�cych si� w katalogu domowym) lini� umask 077 spowoduje to, �e wszystkie nowo utworzone pliki b�d� niedost�pne dla innych. Je�li chcesz, by obcy nie mieli nawet prawa wej�� do Twojego katalogu domowego, podaj po zg�oszeniu UNIX-a komend�: chmod o-rwx Has�o Kto�, kto zna Twoje has�o, mo�e narobi� Ci niez�ego bigosu (je�li tyko jest odpowiednio z�o�liwy) - pokasowa� pliki, wys�a� do znajomych listy o dziwnej tre�ci itp. Zdoby� has�o mo�na na kilka sposob�w, jednak najpopularniejszym jest jego odgadni�cie. Dlatego powiniene� wybra� sobie has�o trudne do zgadni�cia. Nie powinno to by� Twoje imi�, nazwisko, czy numer telefonu, sekwencje "qwerty" czy "aaa". Co wi�cej, �aden wyraz znajduj�cy si� w s�owniku nie jest bezpieczny, poniewa� potencjalny hacker mo� u�y� jednego z powszechnie dost�pnych program�w do �amania hase�, aby sprawdzi� wszystkie wyrazy ze s�ownika. Sprawa ta powinna by� dla Ciebie wa�na nawet je�li nie zale�y Ci specjalnie na bezpiecze�stwie osobistego konta, poniewa� odgadni�cie Twojego has�a mo�e umo�liwi� osobom z zewn�trz wtargni�cie do systemu, sk�d dysponuj�c odpowiedni� wiedz� o UNIX-ie mog� dosta� si� do danych innych os�b. Radzimy wymy�li� sobie has�o b�d�ce po��czeniem dw�ch kr�tkich wyraz�w, nie maj�cych ze sob� �adnego zwi�zku, w �rodek wstawiaj�c jak�� liczb� lub znaki nie b�d�ce literami, na przyk�ad: "puk7Kot". Mo�na te� utworzy� has�o z pierwszych liter jakiego� powiedzenia czy przys�owia, stosuj�c ma�e i du�e litery, na przyk�ad "NwRkPiW" ("Nosi� wilk razy kilka, ponie�li i wilka )). Do zmiany has�a s�u�y polecenie "passwd". Rozdzia� 4. Programy do obs�ugi poczty elektronicznej Pegasus Mail Program Pegasus Mail jest bardzo bogato wyposa�ony w r�ne, cz�stokro� niezwykle przydatne mo�liwo�ci. Pr�cz tych, kt�re zwykle spotkamy w programach pocztowych, daje on m. in. mo�liwo�� obs�ugi nie tylko poczty elektronicznej w internacie, lecz tak�e w Novell NetWare. Ponadto, daje mo�liwo�� pracy wielu u�ytkownikom, obs�ug� kilku skrzynek pocztowych podczas jednego po��czenia z serwerem pocztowym i wiele innych. Tak wi�c warto si� z nim zapozna�, nie zra�aj�c si� nieco innym od konkurencji interfesem u�ytkownika. Podstawowe informacje Szybkie tworzenie i wysy�anie wiadomo�ci Aby otworzy� okno s�u��ce do tworzenia wiadomo�ci - kliknij opcj� "New Message" w menu "File" (rys. 4.1) lub kliknij pierwsz� z lewej ikon�. Otworzy si� okno "Message" przeznaczone do tworzenia wiadomo�ci (rys. 4.1 ). Wpisz w polu "To:" adres osoby, do kt�rej wysy�asz wiadomo��, w polu "Subject:" temat wiadomo�ci, i ewentualnie w polu "Cc:" adres osoby, kt�rej chcesz przes�a� kopi� wysy�anej wiadomo�ci. Temat wiadomo�ci mo�e zawiera� spacje i nie powinien zawiera� wi�cej ni� 64 znaki. Wype�niwszy powy�sze pola mo�esz przej�� do wpisywania tre�ci wiadomo�ci. Po wpisaniu tre�ci, wiadomo�� jest gotowa do wysy�ki. W tym celu kliknij przycisk"Send". Je�li ��czysz si� z sieci� za pomoc� modemu i w danej chwili nie jeste� po��czony, wiadomo�� zostanie przes�ana do kolejki wiadomo�ci oczekuj�cych na wys�anie podczas po��czenia z sieci�. Rysunek 4.1. Okno s�u��ce do edycji nowej wiadomo�ci. Aby wys�a� wiadomo�� - Kliknij opcj� "Send all queued mail" w menu "File". Komputer po��czy si� z sieci� i wy�le czekaj�ce w kolejce wiadomo�ci. Pobieranie poczty Aby pobra� poczt� z serweta pocztowego - Kliknij opcj� "Chek host for naw mail" z menu "File". Poczta zostanie pobrana z serweta i zapisana na dysku Twojego komputera w folderze "New Mail", kt�ry automatycznie zostanie otwarty do przegl�dania po �ci�gni�ciu wiadomo�ci. Mo�esz roz��czy� si� z sieci� i przej�� do przegl�dania �ci�gni�tej poczty. Przegl�danie poczty Nowe wiadomo�ci s� zapisywane do foldera "New Mail". Jest on otwierany automatycznie po �ci�gni�ciu nowej poczty. Mo�esz przejrze� poczt� od razu lub otworzy� go p�niej. Aby otworzy� folder z now� poczt� - Kliknij opcj� "Read new mail" w menu "File". Rysunek 4.2. Folder z nowymi wiadomo�ciami. W folderze "New Mail" znajduje si� lista nowych wiadomo�ci. W li�cie, w trzech kolumnach, znajduj� si�: nazwa nadawcy, tytu� wiadomo�ci oraz data i godzina jej nadej�cia. Znajduj�c� si� tu poczt� mo�esz szybko posortowa� klikaj�c przyciski znajduj�ce si� nad kolumnami wg kt�rych chcesz j� posortowa�: ("From", "Subject", "Date/Time"). Aby zapozna� si� z tre�ci� wiadomo�ci - Jednokrotnym klikni�ciem mysz� wska� wiadomo��, z kt�rej tre�ci� chcesz si� zapozna�. - Kliknij przycisk "Open". Otworzy si� okno zawieraj�ce pr�cz tre�ci wiadomo�ci tak�e dat� i godzin� jej nadej�cia, jej tytu� oraz kto jest jej nadawc�. W folderze "New Mail" znajduj� si� jedynie wiadomo�ci jeszcze nie przeczytane. Je�li zapoznasz si� z tre�ci� wiadomo�ci, zostanie ona odhaczona na li�cie jako przeczytana i kiedy opu�cisz folder "New Mail", b�dzie automatycznie przesuni�ta do g��wnego foldera ("Main folder"), gdzie b�dziesz si� m�g� zapozna� ponownie z jej tre�ci�, lub podda� j� edycji. Rysunek 4.3. Okno z tre�ci� wiadomo�ci. Aby otworzy� folder z przeczytanymi wiadomo�ciami - Kliknij opcj� "Mail folders..." w menu "File". Otworzy si� okno "Folders" z list� folder�w. Pierwotnie znajduje si� tam tylko g��wny folder ("Main folder"). �eby wej�� do niego, kliknij przycisk "Open". W oknie "Folders" mo�esz tworzy� nowe foldery, zmienia� ich nazwy lub kasowa�, ale o tym opowiemy w nast�pnym podpunkcie. Kasowanie wiadomo�ci Aby wykasowa� wiadomo�� - Zaznacz j� przez jednokrotne klikni�cie mysz� - Kliknij przycisk "Delete" Program zapyta, czy jeste� pewien swej decyzji i je�li j� potwierdzisz, klikaj�c przycisk "Yes", skasuje wiadomo��. Wi�cej szczeg��w Po porcji podstawowych informacji mo�emy zaj�� si� nieco bardziej zaawansowanymi funkcjami programu, kt�re s� bardzo przydatne przy korzystaniu z poczty elektronicznej. Dodatkowe funkcje w oknie s�u��cym do tworzenia wiadomo�ci Pomi�dzy polami "To:", "Subject:" i "Cc:", a sekcj� okna, w kt�rym wpisujesz tre�� wiadomo�ci znajduje si� kilka opcji, kt�rych znaczenie przedstawimy poni�ej: - "Confirm reading" - wybranie tej opcji spowoduje, �e otrzymasz automatycznie potwierdzenie, i� adresat przeczyta� otrzyman� od Ciebie wiadomo��. Nie we wszystkich systemach to dzia�a, a cz�sto w systemach, kt�re mog� obs�ugiwa� tak� us�ug� jest ona zablokowana przez administratora, poniewa� wiele os�b uwa�a, �e narusza to ich prywatno��. - "Confirm delivery" - wybranie tej opcji spowoduje, �e zostanie do Ciebie automatycznie wys�any komunikat o tym, i� adresat Twoj� wiadomo�� otrzyma�. - "Copy self" - je�li zaznaczysz t� opcj�, program zapisze kopi� wiadomo�ci w katalogu "Copies to self", kt�ry utworzy, je�li zajdzie taka potrzeba. - "Urgent" - ustawia najwy�szy poziom wa�no�ci dla wiadomo�ci. - "Encrypt" - zaznacz t� opcj�, je�li chcesz wiadomo�� zaszyfrowa�. Spowoduje to otwarcie okna "Message Encryption Options", gdzie mo�esz wpisa� (w polu "Password") has�o, kt�re musi zna� osoba chc�ca odszyfrowa� wiadomo��. Wbudowany w programie algorytm "szyfrator" charakteryzuje si� tym, �e: - has�o powinno mie� od 5 do 8 znak�w d�ugo�ci, - has�o mo�e zawiera� tylko cyfry i litery alfabetu �aci�skiego, - nie szyfruje plik�w binarnych np. do��czonych do wiadomo�ci, - tylko u�ytkownicy programu Pegasus Mail b�d� mogli odszyfrowa� wiadomo�� (oczywi�cie znaj�c has�o). - "Signature" - je�li chcesz aby program doda� automatycznie do wiadomo�ci podpis (przygotowany przez Ciebie), zaznacz t� opcj�. Otworzy si� okno "Select a message signature", w kt�rym mo�esz wybra�, kt�ry z podpis�w chcesz umie�ci� na ko�cu wysy�anych wiadomo�ci. Wi�cej informacji o podpisie znajdziesz w podpunkcie "Tworzenie automatycznych podpis�w". Je�li masz ju� przygotowany jaki�, wybierz z rozwijanej listy ten, kt�ry chcesz do��czy� na ko�cu wiadomo�ci. Je�li zaznaczysz znajduj�ce si� pod lis� pole "Use as default from now", program b�dzie do��cza� ten podpis domy�lnie do nast�pnych wiadomo�ci. Tworzenie nowych folder�w dla poczty Mo�esz dla lepszego zarz�dzania poczt� tworzy� nowe katalogi i w nich trzyma� odpowiednio posortowane wiadomo�ci. Aby utworzy� nowy folder - Kliknij opcj� "Mail folders..." z menu "File". - Kliknij przycisk "New". - W polu "Long name for folder ar tray okna Enter folder long name and file name" wpisz nazw� nowego katalogu i kliknij przycisk "OK". Rysunek 4.4, Tworzenie nowego foldera. Mo�esz wybra�, czy nowo tworzony ma by� folder, czy tray. W programie Pegasus Mail folder to miejsce gdzie trzymana jest poczta, natomiast tray to tw�r pozwalaj�cy tworzy� z�o�one struktury, poniewa� w nim mo�esz tworzy� foldery lub nowe tray'e lecz nie mo�e w nich by� bezpo�rednio sk�adowana poczta (w odr�nieniu od folder�w). Innymi s�owy za pomoc� tray'�w mo�na tworzy� struktury drzewiaste do grupowania poczty, ale tray musi zawiera� folder, by mo�na w nim by�o sk�adowa� poczt�. Kopiowanie i przenoszenie wiadomo�ci mi�dzy katalogami Aby skopiowa� lub przenie�� wiadomo�� do innego foldera - Kliknij opcj� "Mail folders..." z menu "File". - Zaznacz klikni�ciem mysz� folder, w kt�rym znajduje si� wiadomo�� i kliknij przycisk "Open". - Zaznacz klikni�ciem mysz� wiadomo�� przeznaczon� do skopiowania lub przeniesienia. - Kliknij odpowiednio przycisk "Copy", je�li chcesz skopiowa� wiadomo��, lub przycisk "Move", je�li chcesz j� przenie��. - W oknie, kt�re si� otworzy, wybierz docelowy folder, klikaj�c go mysz� i kliknij przycisk "Open". Rysunek: 4.5. Przenoszenie wiadomo�ci do innego foldera. Kasowanie folder�w Aby skasowa� folder - Kliknij opcj� "Mail folders..." z menu "File". - Wybierz folder jednokrotnym klikni�ciem mysz�. - Kliknij przycisk "Delete". Do��czanie plik�w do wiadomo�ci Mo�esz do��czy� do przesy�anej wiadomo�ci r�nego rodzaju pliki. Mog� to by� programy, pliki tekstowe lub dowolne inne pliki zapisane na Twoim dysku. Zostan� one przes�ane razem z wiadomo�ci�. Aby do��czy� do wiadomo�ci plik - Znajduj�c si� w oknie s�u��cym do tworzenia wiadomo�ci, kliknij przycisk "Attach". - Jednokrotnym klikni�ciem mysz� wybierz plik, kt�ry chcesz do��czy�. - Kliknij przycisk "Add". Plik pojawi si� na li�cie do��czonych plik�w w g�rnej sekcji okna. Mo�esz w ten spos�b do��czy� wiele plik�w. Istnieje tak�e mo�liwo�� usuni�cia pliku z listy. Rysunek: 4.6. Do��czanie pliku do wiadomo�ci Aby usun�� plik z listy - Zaznacz go na li�cie przez jednokrotne klikni�cie klawiszem myszy. - Kliknij przycisk "Remove". Je�li skompletowa�e� ju� list� do��czonych do wys�ania plik�w, mo�esz powr�ci� do tworzenia wiadomo�ci klikaj�c przycisk "Editor", lub je�li wiadomo�� jest ju� gotowa, od razu wys�a� j� wraz z do��czonymi plikami klikaj�c przycisk "Send". Kopiowanie tekstu Tekst lub jego fragment mo�na zaznaczy� i skopiowa� w inne miejsce wiadomo�ci, wstawi� do innej wiadomo�ci lub do innego edytora. Mo�na te� przenosi� tekst z innego edytora do okna edycyjnego wiadomo�ci. Aby skopiowa� tekst - Ustaw kursor myszy na pocz�tku zaznaczanego tekstu. - Naci�nij lewy przycisk myszy i trzymaj�c go przeci�gnij do ko�ca zaznaczanego fragmentu (zaznaczony fragment pojawi si� w inwersji). - Naci�nij kombinacj� klawiszy "CTRL-C". W wyniku powy�szych czynno�ci zaznaczony tekst zostanie skopiowany do tzw. pami�ci podr�cznej. Aby wstawi� zaznaczony tekst - Ustaw kursor w miejscu, w kt�re chcesz wstawi� wiadomo��. - Naci�nij kombinacj� klawiszy "CTRL-V". W ten spos�b mo�esz kopiowa� tekst mi�dzy Pegasus Mail, a np. MS Word lub innym edytorem i to w obie strony. Podobnie szybkim sposobem mo�esz wykasowa� fragment tekstu. Aby wykasowa� fragment tekstu - Ustaw kursor myszy na pocz�tku tekstu przeznaczonego do wykasowania. - Naci�nij lewy przycisk myszy i trzymaj�c go przeci�gnij do ko�ca zaznaczanego fragmentu (zaznaczony fragment pojawi si� w inwersji). - Naci�nij na klawiaturze klawisz "DELETE". Odpowiadanie na korespondencj� Je�li chcesz odpowiedzie� na otrzyman� wiadomo�� kliknij przycisk "Reply". Otworzy si� okno "Reply options", w kt�rym mo�esz ustali� opcje dla odpowiedzi. Znajduj� si� tam cztery opcje: - "Copy original CC field into reply" - je�li zaznaczysz t� opcj�, kopia twojej odpowiedzi zostanie wys�ana pod adresy, pod kt�re wys�ane zosta�y kopie wiadomo�ci, na kt�r� odpowiadasz. - "Reply to all original addresses" - zaznaczenie tej opcji, spowoduje rozes�anie wiadomo�ci pod wszystkie adresy znajduj�ce si� w nag��wku wiadomo�ci, na kt�r� odpowiadasz. - "Include original message in reply" - po zaznaczeniu tej opcji, program umie�ci tekst wiadomo�ci, na kt�r� odpowiadasz, w tre�ci odpowiedzi. - "Comment-aut' original message" - zaznaczenie tej opcji spowoduje poprzedzenie znakiem > ka�dej linii do��czonego do odpowiedzi tekstu wiadomo�ci, na kt�r� odpowiadasz. Okno do edycji odpowiedzi zawiera m. in.: adres nadawcy wiadomo�ci, na kt�r� odpowiadasz w polu "To:" i tytu� tej wiadomo�ci poprzedzony literami "Re:" w polu "Subject:". Dalsze post�powanie jest analogiczne jak przy przygotowywaniu nowej wiadomo�ci. Korzystanie z ksi��ki adresowej Pegasus Mail pozwala na utworzenie kilku ksi��ek adresowych, w kt�rych mo�esz przechowywa� adresy posortowane wed�ug w�asnego upodobania. Korzystanie z ksi��ki znakomicie usprawnia prac�. Aby otworzy� okno z ksi��kami adresowymi - Wybierz pole "Address books..." z menu "Addresses" lub naci�nij klawisz "F3". Otworzy si� okno "Select on address book". Pierwotnie nie znajduje si� w nim �adna ksi��ka adresowa. Aby utworzy� now� ksi��k� adresow� - Kliknij przycisk "New". - W oknie "Enter long name and file name", kt�re si� otworzy, wpisz nazw� nowej ksi��ki w polu "Long name for item:" i kliknij przycisk "OK". Ksi��ka mo�e mie� d�ug�, ale nie przekraczaj�c� 50 znak�w, nazw�. Nazwa ta mo�e zawiera� odst�py. Pole "Filename (optional):" pozostaw puste, pozwalaj�c programowi wype�ni� je samemu. Rysunek: 4.7. Zak�adanie nowej ksi��ki adresowej. Aby wpisa� nowego adresata do ksi��ki adresowej - Kliknij opcj� "Address books..." w menu "Addresses" lub klawisz "F3". - W oknie "Select on address book", jednokrotnym klikni�ciem mysz� zaznacz ksi��k�, do kt�rej chcesz dokona� wpisu i kliknij przycisk "Open". - W oknie, kt�re si� otworzy, kliknij przycisk "Add". - W oknie "Edit address book entry" wype�nij pola przeznaczone na dane i kliknij przycisk "OK". Rysunek: 4.8. Wprowadzanie nowego adresu do ksi��ki adresowej W oknie tym najwa�niejsze s� pola: -:"Name (alias)", w kt�rym wpisz imi� i nazwisko lub nazw� wprowadzanego adresata. -:"Key", tu wpisz kr�tki, charakterystyczny dla danego adresata klucz u�atwiaj�cy p�niejsze wyszukiwanie lub sortowanie. -:"E-mail address", w kt�rym to polu wpisz adres elektroniczny adresata. Pozosta�e pola pe�ni� pomniejsz� rol� i wype�nienie ich nie jest konieczne. Ciekawym (i rzadko spotykanym w ksi��kach adresowych) uzupe�nieniem jest mo�liwo�� umieszczenia obrazka op. zdj�cia opisywanej tu osoby. Aby dokona� zmian we wpisie - Kliknij opcj� "Address books..." w menu "Addresses" lub klawisz "F3". - Znajduj�c si� w ksi��ce adresowej, przez jednokrotne klikni�cie mysz�, zaznacz wpis przeznaczony do modyfikacji. - Kliknij przycisk "Edit". Aby usun�� adresata z ksi��ki adresowej - Kliknij opcj� "Address books..." z menu "Addresses" lub klawisz "F3". - Znajduj�c si� w ksi��ce adresowej, klikni�ciem mysz� zaznacz adresata przeznaczonego do usuni�cia. - Kliknij przycisk "Delete". Aby zaadresowa� wiadomo�� korzystaj�c z ksi��ki adresowej - Kliknij opcj� "Address books..." z menu "Addresses" lub naci�nij klawisz "F3". - Jednokrotnym klikni�ciem mysz� zaznacz pozycj� w li�cie odpowiadaj�c� adresatowi, kt�remu chcesz wys�a� wiadomo��. - Kliknij przycisk "Paste". Mo�esz tak�e, tworz�c wiadomo��, otworzy� ksi��k� adresow�, wybra� z listy adresata, nacisn�� lewy przycisk myszy i trzymaj�c go przeci�gn�� kursor na pole adresowe ("To:" lub "Cc:") okna, w kt�rym piszesz wiadomo��. Po puszczeniu klawisza myszy pole to zostanie zaadresowane. W ka�dym polu mo�esz umie�ci� po kilka adres�w (rozdzielonych przecinkami) i pod wszystkie z nich wiadomo�� zostanie rozes�ana. Lista dystrybucyjna Poniewa� Pegasus w polu adresowym wiadomo�ci przyjmuje do 180 znak�w, je�li chcesz rozes�a� poczt� pod du�� liczb� adres�w, powiniene� skorzysta� z listy dystrybucyjnej. Mo�esz mie� kilka list z posortowanymi tematycznie adresami. Aby utworzy� list� dystrybucyjn� - Kliknij opcj� "Distribution lists..." z menu "Addresses" lub naci�nij klawisz "F6". - W oknie "Distribution Lists", kt�re si� otworzy, kliknij przycisk "New List". - W polu "Long name for distibution list" okna "Enter details for distribution list" wpisz nazw� listy. - Kliknij przycisk "OK". Rysunek: 4.9. Tworzenie nowej listy dystrybucyjnej. Lista mo�e mie� d�ug� ale nie przekraczaj�c� 50 znak�w nazw�. Nazwa ta mo�e zawiera� spacje. Pole "Filename (optional)" pozostaw puste, pozwalaj�c programowi wype�ni� je samemu. Aby wpisa� adresy do listy dystrybucyjnej - Kliknij opcj� "Distribution lists..." z menu "Addresses" lub naci�nij klawisz "F6". - W oknie "Distribution Lists" jednokrotnym klikni�ciem myszy zaznacz list�, do kt�rej chcesz wpisa� adresy i kliknij przycisk "Edit". - W sekcji "Addresses, one per line" okna, kt�re si� otworzy, wpisz adresy (ka�dy w nowej linii). - Kliknij przycisk "Save". Rysunek: 4.10. Wpisywanie adres�w do listy dystrybucyjnej. Je�li adresy, kt�re chcesz umie�ci� na li�cie, znajduj� si� ju� w ksi��ce adresowej, mo�esz u�atwi� sobie ich wpisywanie. W tym celu otw�rz ksi��k� adresow�, wybierz z niej osob�, kt�rej adres chcesz umie�ci� w li�cie dystrybucyjnej. Naciskaj�c lewy przycisk myszy i trzymaj�c go przeci�gnij kursor w odpowiednie miejsce listy, nast�pnie pu�� klawisz myszy, a adres zostanie skopiowany do listy. Aby usun�� list� dystrybucyjn� - Kliknij opcj� "Distribution lists..." z menu "Addresses" lub naci�nij klawisz "F6". - Znajduj�c si� w oknie "Distribution Lists" jednokrotnym klikni�ciem mysz� zaznacz list� przeznaczon� do usuni�cia. - Kliknij przycisk "Delete". Aby zaadresowa� wiadomo�� korzystaj�c z listy dystrybucyjnej - Kliknij opcj� "Distribution lists..." z menu "Addresses" lub naci�nij klawisz "F6". - Kliknij dwukrotnie klawiszem myszy na li�cie, w kt�rej znajduj� si� adresy, pod kt�re chcesz wysia� wiadomo�� lub po zaznaczeniu danej listy kliknij przycisk "Paste". Tworz�c wiadomo��, mo�esz tak�e otworzy� okno z listami dystrybucyjnymi, wybra� list� potrzebn� do adresowania, nacisn�� lewy przycisk myszy i trzymaj�c go przeci�gn�� kursor na pole adresowe ("To:" lub "Cc:") okna, w kt�rym piszesz now� wiadomo��, a nast�pnie pu�ci� klawisz myszy. Pole to zostanie zaadresowane. W polach adresowych ("To:" lub "Cc:") nie pojawiaj� si� adresy znajduj�ce si� na li�cie, lecz symbol listy nadany jej przez komputer (rozpoczynaj�cy si� znakiem @). Kiedy klikniesz przycisk Send", program roze�le poczt� pod znajduj�ce si� w li�cie adresy. Obs�uga kilku skrzynek pocztowych Pegasus Mail pozwala zarz�dza� kilkoma skrzynkami pocztowymi. Dla posiadaczy wi�cej ni� jednej skrzynki jest to bardzo wygodne, gdy� podczas jednego po��czenia z sieci� mog� �ci�gn�� poczt� ze wszystkich skrzynek. Uruchomienie obs�ugi kilku skrzynek nie jest skomplikowane i nie powinno nastr�cza� k�opot�w. Aby utworzy� obs�ug� nowej skrzynki - Kliknij opcj� "MultiPOP" z menu "Extensions". - W oknie "MultiPOP" kliknij przycisk "Add". - W oknie "Connection Entry" okre�l parametry po��czenia i kliknij przycisk "OK". Rysunek: 4.11. Dane nowej skrzynki. Przyjrzyjmy si� kolejnym polom w oknie "Connection entry" i zobaczmy jakie znaczenie maj� poszczeg�lne z nich. W sekcji "Connection settings for incoming mail" konfigurowane s� g��wne parametry zwi�zane z pobieraniem poczty. - "POP3 host" - wpisz tu nazw� serweta pocztowego, na kt�rym masz za�o�on� skrzynk� (czyli t� cz�� adresu elektronicznego, kt�ra nast�puje po znaku @). - "Port" - chodzi tu o port, przez kt�ry ��czysz si� z serwerem pocztowym. W standardzie POP3 jest nim domy�lnie port 110 i niezwykle rzadko zdarza si� by by�o inaczej; wi�c nie zmieniaj tego ustawienia, chyba �e Tw�j dostawca internatu Ci to zaleci. - "Username" - tu wpisz nazw� Twojego konta na serwerze pocztowym (t� cz�� adresu elektronicznego, kt�ra znajduje si� przed znakiem @). - "Password" - Has�o, kt�rym chronisz swoje konto. - "Leave mail larger than x KB in size" - mo�esz okre�li� tu g�rn� granic� rozmiaru. (w kilobajtach) wiadomo�ci, kt�re maj� by� �ci�gane z serweta pocztowego. Jest to szczeg�lnie przydatne przy wolnych modemach. Je�li pozostawisz tu warto�� 0, b�dzie to oznacza�o, �e nie nak�adasz �adnych ogranicze�. - "Download only unread mail" - po zaznaczeniu tej opcji, �ci�gana b�dzie tylko jeszcze nie czytana (nie �ci�gni�ta) poczta. Poniewa� protok� obs�ugi poczty POP3 nie zaznacza na serwerze pocztowym, kt�re wiadomo�ci by�y ju� �ci�gane, wi�c je�li �ci�ga�e� poczt� za pomoc� innego programu, Pegasus nie b�dzie o tym wiedzia� i �ci�gnie j� ponownie. - "Delete retrieved mail on host" - je�li zaznaczysz t� opcj�, to wiadomo�ci, po ich �ci�gni�ciu, b�d� na serwerze pocztowym kasowane. - "Message count only (don't download)" - zaznaczenie tej opcji spowoduje, �e Pegasus nie b�dzie �ci�ga� nowych wiadomo�ci, a jedynie zlicza� je i podawa� ich ilo��. - "Place mail in:" - tu mo�esz okre�li�, gdzie ma by� sk�adowana nowa poczta. Je�li nie zmienisz tego ustawienia, b�dzie ona sk�adana do standardowego foldera z now� poczt�. W sekcji "Connect to this host" mo�esz ustawi� opcj� automatycznego ��czenia si� z serwerem pocztowym i sprawdzania, czy nadesz�a nowa poczta. Zaznaczaj�c opcj� "Periodically", mo�esz okre�li� w polach "Hours i Minutes", co jaki okres czasu ma nast�powa� po��czenie. Je�li natomiast zaznaczysz opcj� "At a set time", b�dzie to oznacza�o, �e automatyczne po��czenie ma nast�pi� jednokrotnie w ci�gu dnia o zadanym w poni�szych polach czasie. Pozostawiaj�c warto�ci zerowe deklarujesz, �e nie chcesz, aby pogram ��czy� si� automatycznie. W sekcji "Outgoing mail handling (optional)" mo�esz ustawi� konfiguracj� zwi�zan� z rozsy�aniem poczty. Wype�nianie tych p�l nie jest konieczne i zalecane tylko w wypadku, gdy zajdzie taka konieczno��. - "SMTP Host" - chodzi tu o nazw� serweta, za pomoc� kt�rego b�dzie rozsy�ana Twoja poczta. (to ta cz�� adresu elektronicznego, kt�ra nast�puje po znaku @; zazwyczaj jest to ten sam serwer. - "Find mail in" - tu mo�esz okre�li� gdzie ma by� sk�adowana poczta przed wys�aniem (czyli gdzie na dysku ma znajdowa� si� kolejka, w kt�rej poczta przeznaczona do wys�ania oczekuje na po��czenie z sieci�). - "From field" - tu mo�na wpisa�, co Pegasus powinien umie�ci� w polu "From" wysy�anej wiadomo�ci. Aby usun�� skrzynk� z listy - Kliknij opcj� "MultiPOP" z menu "Extensions". - Wybierz z listy przez jednokrotne klikni�cie mysz� skrzynk� przeznaczon� do usuni�cia. - Kliknij przycisk "Remove". Aby sprawdzi�, czy skrzynka zawiera nowe wiadomo�ci - Kliknij opcj� "MultiPOP" z menu "Extensions". - Wybierz z listy, jednokrotnym klikni�ciem mysz�, skrzynk�, kt�rej zawarto�� chcesz sprawdzi�. - Kliknij przycisk "Check now". Podczas jednego po��czenia z sieci� mo�esz w ten spos�b sprawdzi� zawarto�� kilku skrzynek. Aby przeczyta� �ci�gni�t� z r�nych skrzynek poczt� - Kliknij opcj� "Read new mail" z menu "File". - Jednokrotnym klikni�ciem mysz� wybierz wiadomo��, z tre�ci� kt�rej chcesz si� zapozna�. - Kliknij przycisk "Open". Tworzenie automatycznego podpisu Pegasus Mail i w tym wzgl�dzie daje du�e mo�liwo�ci. Mo�esz przygotowa� dziewi�� podpis�w, z kt�rych ka�dy jest w�a�ciwie zbiorem trzech: jednego dla poczty przesy�anej lokalnie za pomoc� systemu wbudowanego w program, drugiego do��czanego do poczty przesy�anej przez internat i trzeciego do��czanego do poczty rozsy�anej za pomoc� Novell'owego systemu MHS (oczywi�cie je�li z niego korzystasz). Je�li u�ywasz wy��cznie poczty z Internetu, podpisy