ROBERT SILVERBERG Program �Wahad�o� (Prze�o�y�a: Danuta Niklas) Dla Jima i Georga Benford�w 1 Erik - 5 minut Si�a przemieszczenia wstrz�sn�a nim jak nag�y cios w brzuch. Walczy� ze sob�, by nie zgi�� si� wp�, �eby opanowa� kaszel i wzbieraj�ce wymioty. By� oszo�omiony, a jego nogi usilnie pr�bowa�y umkn�� gdzie� pod sufit. Doznania te trwa�y tylko u�amek sekundy. Potem poczu� si� znacznie lepiej. Nadal znajdowa� si� w laboratorium, sta� dok�adnie naprzeciw swego brata bli�niaka - Seana oraz siebie samego. Sean i ta druga, bli�niacza wersja jego samego, siedzieli obok siebie, na platformie manewrowej na dziwacznych, trzyno�nych krzese�kach. I czekali, a� to wszystko si� wreszcie zacznie. Dok�adnie za pi�� minut dojdzie do sprz�enia punktu osobliwego i si�a przemieszczenia we�mie ich w swoje obj�cia. Zanim zostan� wyrzuceni poza bram� czasu, przemkn� z niesko�czon� pr�dko�ci� pomi�dzy czarn� a bia�� dziur�. Tymczasem siedzieli ogarni�ci zdumieniem i wpatrywali si� w niego - jeszcze jednego Erika - Erika2, kt�ry wy�oni� si� z tajemniczej, bezdennej studni czasu. Tego, kt�ry wyszarpn�� pi�� minut z przysz�o�ci, aby stan�� tu przed nimi. Erik pomy�la�, �e to niesamowite obserwowa� tak samego siebie. Widzie� si� z zewn�trz... Oczywi�cie w pewnym sensie przez ca�e swoje �ycie mia� ku temu mn�stwo sposobno�ci. Wystarczy�o po prostu popatrze� na brata. Spogl�danie w oczy Seana by�o prawie jak spogl�danie w lustro. Ten sam kolor oczu, w nich ten sam b�ysk czujno�ci, te same szybkie i sprawne ruchy. Teraz jednak by�o inaczej. Sean by� jak jego lustrzane odbicie, lecz przecie� nie by� nim samym. Odbicie w lustrze pozostaje zawsze tylko wiern� kopi�. A poza tym Erik czu�, �e wcale nie jest a� tak podobny do swego brata, jakby si� wydawa�o. Teraz za� patrzy� na siebie samego, nie na Seana czy te� swoje odbicie w lustrze. Widzia� siebie takim, jakim ogl�dali go przez ca�y czas inni ludzie. Dziwne. Jego nos - nos tego drugiego Erika - by� jaki� nie ten, u�miech za� wykrzywia� w niew�a�ciwe strony k�ciki ust. Lewa brew znalaz�a si� po prawej stronie, a prawa po lewej, przy czym prawa by�a uniesiona w g�r�. Ca�a twarz zosta�a zniekszta�cona... Erik w�drowa� po laboratorium, zagl�daj�c tu i tam jak bezcielesna zjawa. Kto� zacz�� go filmowa�, a on z�apa� si� za uszy i machaj�c d�o�mi, zacz�� stroi� miny do kamery. - Dok�adnie pi�� minut - odezwa� si� doktor Ludwig. -Perfekcyjne przemieszczenie. Perfekcyjna widoczno��. - Paradoks numer jeden - o�wiadczy�a doktor White. -Duplikacja. Podwojenie to�samo�ci. - I paradoks numer dwa-doda� Ludwig.-Kumulatywne i samomodyfikuj�ce si� parametry korekcji strumienia czasu. - Co prosz�? M�g�by� to powt�rzy�? - wtr�ci� Erik. Doktor Ludwig zignorowa� pytanie, zachmurzy� si� i pogr��y� w g�szczu poch�aniaj�cych go, zawi�ych rozwa�a�. Zdawa�o si�, �e dr�czy go fakt, i� Erik w og�le co� powiedzia�. Zupe�nie jakby by� dla niego irytuj�c� much� w tym wymagaj�cym skupienia momencie. Technicy rozci�gali po ca�ym pomieszczeniu przewody i przekazywali polecenia na terminale. Wszystkie twarze by�y pe�ne napi�cia. Dla tych ludzi Czas Zero, moment pierwszego przesuni�cia, by� wci�� odleg�� o cztery i p� minuty przysz�o�ci�. Dokonywano ostatecznych wyskalowa� i ko�cowych precyzyjnych wyr�wna�. Paru ludzi z obs�ugi sta�o, wytrzeszczaj�c na niego oczy. Wprawi�o go to w zak�opotanie. Z pewno�ci� w�a�nie tak patrzyliby na ducha. Dziwne. Asystowali ju� przecie� przy w�drowcach pojawiaj�cych si� na wstecznym czasie. Sean dopiero co przeby� przesuni�cie minus-pi��dziesi�t-minut, a sam Erik kilka godzin temu pojawi� si� na poziomie minus-pi��set-minut. Chocia� wiec on jeszcze tego nie do�wiadczy�, to oni musieli mie� to za sob�. Lub przynajmniej powinni. I wtedy przypomnia� sobie o paradoksach modyfikuj�cych czas przesz�y. Ka�dy ruch wahad�a koryguje wstecz ludzkie wra�enia i wspomnienia. Tak dzia�o si� przy wcze�niejszych eksperymentach ze zwierz�tami i robotami. Naukowcy spodziewali si�, �e i tym razem wyst�pi� podobne efekty. Nikt nie pami�ta� pojawienia si� Seana ani �adnego innego wcze�niejszego przesuni�cia, poniewa� one jeszcze si� nie wydarzy�y. Ale w momencie, kiedy wahad�o zacznie si� porusza�, one wydarz� si� - w przesz�o�ci. Zaczn� dzia�a� modyfikuj�ce korekty i wszyscy przypomn� sobie t� przesz�o��, kt�ra jeszcze nie zaistnia�a... Czy co� w tym rodzaju. Dawny spos�b my�lenia nie wystarcza�, by odnale�� w tym wszystkim sens. Teraz, kiedy podr� w czasie sta�a si� faktem, nale�a�o odrzuci� stare schematy my�lowe. �wiat�a ostrzegawcze zapali�y si� na wszystkich tablicach kontrolnych. Krytyczny p�d przemieszczenia by� prawie osi�gni�ty. Za par� chwil Sean i ten drugi Erik wyrusz� ka�dy w swoj� drog�. I on r�wnie� nie pozostanie tutaj d�ugo. Nie m�g�by. Nast�pny Erik2 w ka�dej chwili mo�e rozpocz�� swoj� w�dr�wk� z Czasu Zero do poziomu minus-pi��-minut, w�dr�wk�, kt�r� on sam w�a�nie ko�czy. Matematyka czasu nie pozwoli mu tu zosta�. Kolejny cykl zosta� wznowiony. Erik i Erik2 mogli zaistnie� razem w tym samym miejscu i czasie, lecz nie dw�ch Erik�w2. On musia� znikn�� im z oczu i zgodnie z ruchem wahad�a pod��y� w kierunku swojego przystanku na poziomie plus-pi��-dziesi�t-minut. Poczu� wyrywaj�c� go w g�r� si��. Beztrosko pomacha� r�k� Erikowi i Seanowi siedz�cym na platformie. Kiedy si� zn�w spotkamy we tr�jk�? - zapyta� siebie samego. Prawdopodobnie nigdy. Oczywi�cie zobaczy si� z Seanem po eksperymencie. Je�eli wvszystko p�jdzie dobrze. Nie by�o jednak �adnych logicznych przes�anek ku temu, by mia� ponownie stan�� twarz� w twarz z samym sob�. I dobrze, �e tak by�o. Jest w tym patrzeniu we w�asne oczy co�, od czego cierpnie sk�ra. - Szerokiej drogi, przyjaciele! - krzykn��. I pot�na si�a wessa�a go w strumie� czasu. 2 Sean + 5 minut Uruchomiono nareszcie ostatni prze��cznik - ten, kt�ry mia� wys�a� go ruchem wahad�owym ku granicom czasu. Lecz nie zdarzy�o si� nic. Tak przynajmniej zdawa�o mu si� z pocz�tku. Nie by�o o�lepiaj�cych b�ysk�w �wiat�a, jarz�cych si� aureoli, niepokoj�cego buczenia ani nawet najmniejszego wstrz�su. Nic. Zdumiewaj�cy spok�j. Tylko dr�twota, kt�ra zdawa�a si� go przepe�nia�. Nie spostrzeg� �adnej zmiany. Wci�� siedzia� dok�adnie na tym samym miejscu, po lewej stronie ogniska sprz�enia punktu osobliwego. Mo�e jeszcze za wcze�nie na zmiany? B�d� co b�d� up�yn�a zaledwie chwila. By� mo�e sto�ek przemieszczenia dopiero nabiera� energii, r�s� p�d niezb�dny do wyrzucenia go w strumie� czasu? Nagle Sean zorientowa� si�, w jak wielkim by� b��dzie. Pierwszy moment spokoju rozwia� si� pod naporem docieraj�cych do jego umys�u informacji. Pocz�tkowo by�y one rozproszone i b�ahe, lecz stale sumowa�y si� w co� wr�cz przygniataj�cego. Ledwo uchwytne, niewielkie zmiany stawa�y si� oczywiste, widoczne i znacz�ce. Rozpoznawa� jedn� po drugiej: Doktor Ludwig, kt�ry by� gdzie� przy Eriku w czasie uruchamiania ostatniego prze��cznika, znalaz� si� teraz po lewej stronie sprz�enia punktu osobliwego, troch� poza polem widoczno�ci z platformy manewrowej. Doktor White, kt�rej twarz okala�a burza zmierzwionych, czarnych lok�w, biega�a wtedy przed �cian� ekran�w monitor�w. Teraz sta�a spokojnie z za�o�onymi r�kami, oparta o framug� drzwi do laboratorium. Drukarki komputerowe zbudzone nagle z letargu pracowa�y bez wytchnienia. Najbli�sza mia�a w swoim koszu na cal grub� stert� zadrukowanych kartek. Sze�ciu technik�w, wcze�niej rozproszonych po ca�ym pokoju, teraz sta�o zbitych w grupk� pod b�yszcz�c�, niklowan� czap� os�ony. Patrzyli szeroko otwartymi oczami na Seana, jakby w�a�nie mu wyros�a druga g�owa lub zgubi� t�, kt�r� zazwyczaj mia�. By�o jeszcze par� innych zmian. �wiat�a na tablicy instrument�w kontrolnych zmieni�y konfiguracj�. Na tylnej �cianie zwisa�a ta sama pl�tanina szarych kabli, lecz tym razem pod��czonych w inny spos�b. Kamera telewizyjna, stoj�ca przedtem przed Erikiem, teraz przesuni�ta by�a ku niemu. I kilka pomniejszych drobiazg�w w tym rodzaju. Wszystko to przypomina�o testy na iloraz inteligencji. Najpierw pokazuj� ci obrazek pokoju, a potem robi si� ciemno i chwil� p�niej widzisz ten sam obrazek, tylko �e wszystko jest na nim poprzemieszczane. Trzeba wyliczy� wszelkie zmiany, jakie zdo�a�o si� dostrzec w przeci�gu trzydziestu sekund... Dok�adnie to samo sta�o si� tutaj. W mgnieniu oka obrazek zmieni� si�. Przed zmieni�o si� w p o. W pi�ciominutowe p o. Wi�c naprawd� zrobi� skok w czasie! Ostatecznie po m�cz�cych miesi�cach przygotowa�, trening�w, zw�tpie� i nadziei, wyprawiono go w t� fantastyczn� podr� w odleg�� przesz�o�� i dalek�, nie znan� przysz�o��. Podr�, kt�ra odbywa� si� b�dzie w serii skok�w. Najpierw mniejszych, p�niej coraz wi�kszych, w ko�cu za� niewyobra�alnie ogromnych. Skok numer jeden. By� w swojej w�asnej przysz�o�ci o pi�� minut do przodu. Wszystkie te ma�e zmiany w pokoju o tym w�a�nie m�wi�y. I w ko�cu zauwa�y� zmian� wa�niejsz� od ca�ej reszty. T�, kt�rej do tej pory udawa�o mu si� nie dopu�ci� do �wiadomo�ci. Erika ju� tu nie by�o. Jego trzyno�ne, aluminiowe krzese�ko sta�o nadal na swoim miejscu, po prawej stronie sprz�enia punktu osobliwego. Ale sam Erik by� nieobecny. Poczu� si� zdezorientowany. Wstrz��ni�ty oczywisto�ci� tego faktu. Oszo�omiony. Zosta� wyrwany z czasu i przestrzeni, by znale�� si� w zupe�nie innym miejscu. I bez Erika. Walczy� z przygniataj�c� go burz� my�li. - Sean, jak si� czujesz? - zapyta� doktor Ludwig. S�owa dudni�y w uszach. Niewyra�ne, zgrzytliwe d�wi�ki, w kt�rych nale�a�oby znale�� jaki� sens. - Nie�le - odpar� odruchowo. - Nawet ca�kiem nie�le. Wpatrywa� si� uparcie w puste miejsce po swojej prawej stronie za sto�kiem przemieszczenia. Erika tam nie by�o. Nie by�o go tam. Nie by�o. Ta jedyna, dr�cz�ca my�l zatar�a nawet �wiadomo�� podr�y w czasie. Przez ca�e jego dwudziestotrzyletnie �ycie Erik by� przy nim. Nie zawsze blisko pod r�k�, ale w jaki� spos�b by�. Nawet kiedy znajdowali si� na przeciwleg�ych kra�cach kontynentu, nadal mieli �wiadomo�� swej wzajemnej obecno�ci. Byli zawsze blisko siebie w jaki� tajemniczy, niepoj�ty spos�b, kt�rego �aden z nich nie pr�bowa� zrozumie� ani /analizowa�, l by�o tak od samego pocz�tku. Nawet w�wczas, gdy dzielili to samo matczyne �ono i kiedy Erik ci�gle przepycha� si� i zawzi�cie wierci�, bo wci�� by�o mu ma�o miejsca... Sean jeszcze nigdy nie by� tak samotny jak teraz. Wiedzia�, �e eksperyment rozdzieli ich w czasie, wysy�aj�c w r�ne drogi. Ale co innego zrozumie� co�, a co innego poczu� to ca�ym sob�. Teraz, kiedy kontakt zosta� zerwany, Sean poj��, co znaczy by� rozdzielonym ze swoim bratem bli�niakiem t� ogromn� i nieprzekraczaln� barier� czasu. Nie zna� tego odczucia wcze�niej, a by�o ono przera�aj�ce. - Sean - doktor Ludwig odezwa� si� ponownie tym samym grzmi�cym g�osem. - Pyta�em ci�, jak si� czujesz. - M�wi�em ju�, �e nie�le. Odwr�ci� si� i spr�bowa� skupi� wzrok. Przed oczami zawirowa�y mu smugi kolorowych �wiate�: czerwonych, niebieskich, zielonych. Wszystko wydawa�o si� zbyt d�ugie i w�skie. I do tego to dziwne wra�enie, �e doktor Ludwig wci�� do niego m�wi. Doktor White r�wnie�. Ich s�owa brzmia�y tak, jakby dociera�y z odleg�o�ci miliona mil. Jak si� czujesz. Jak si� czujesz. Co to w�a�ciwie znaczy? Aha, to znaczy, jak si� czujesz, pomy�la�. Czy oni w og�le powinni si� do tego wtr�ca�, jak on si� czuje? By� przera�liwie zak�opotany. - Sean? - No, wszystko w porz�dku! - odburkn��. Nie chcia�, by pomy�leli sobie, �e nie jest w stanie sprosta� postawionemu przed nim zadaniu. Widzia� ich zdesperowane miny i pusto wpatruj�ce si� w niego oczy. Pr�bowa� wyt�umaczy� im, co si� dzieje, ale odnosi� wra�enie, �e jego s�owa odbija�y si� od nich rykoszetem. Spogl�dali po sobie zaskoczeni i zdezorientowani. - Co on powiedzia�? - Co on powiedzia�? - Co on powiedzia�? - Sean, m�w troch� wolniej. Jeste� ju� w hiperyzacji. - Naprawd�? Przecie� wasze s�owa spowolni�y si�... Robi�o si� coraz gorzej. Poczu�, jak jego krzes�o topnieje i gdzie� odp�ywa. A on zaczyna� topnie� wraz z krzes�em. Wra�enie lodowatego ch�odu i zarazem pal�cego �aru. Co� dziwnego dzia�o si� w �o��dku. W piersi co� falowa�o wznosz�c si�, to zn�w opadaj�c. Tamten pierwszy, spokojny moment wydawa� si� teraz odleg�y o miliony lat. Wszystko si� zmienia�o. Dok�adnie wszystko. Zastanawia� si�, czy Erik te� prze�ywa podobne stany. Gdziekolwiek by si� znajdowa� i w jakimkolwiek by�by czasie. - Sean, mo�e m�j g�os b�dzie ci �atwiej zrozumie�. To by�a doktor White. M�wi�a spokojnie, koj�co, troskliwie. Brzmienie jej g�osu sta�o si� g��bsze, lecz nie zmieni�o si� tak bardzo jak g�os doktora Ludwiga. Sean walczy� ze sob�, aby si� cho� troch� rozlu�ni�. - Doktor White, jaki by� zasi�g skoku? - odezwa� si�, dok�adaj�c stara�, by m�wi� zrozumiale. - Dok�adnie pi�� minut. Zgodnie z odczytem komputerowym. - A jak d�ugo ju� jestem tutaj? - Pi�tna�cie, dwadzie�cia sekund. Tylko tyle? S�dzi�, �e p� godziny. Jego umys� podawa� mu zniekszta�cone informacje. Czy b�dzie tak przez ca�y czas? Czy b�dzie siedzie� w tym pomieszaniu i czu� si� jak w nocnym koszmarze? I w otumaniaj�cej mgle b��dzi� przez otch�anie czasu, nic nie rozumiej�c? - Co m�wi� m�j brat? - zapyta�. - Z twoim bratem wszystko w porz�dku - o�wiadczy� doktor Ludwig. - Mieli�cie jakie� wiadomo�ci od niego? - Widzieli�my go pi�� minut przed Czasem Zero. Sean zmarszczy� brwi. Nie m�g� si� w tym wszystkim po�apa�. Pokr�ci� g�ow�. - Pi�� minut przed pierwszym skokiem? No tak, ale chodzi�o mi o to, �e... - zamilk�. Nie wiedzia�, o co mu chodzi�o. - Wiem, �e wtedy widzieli�cie mojego brata. Obydwu nas widzieli�cie, tu w tym miejscu. Ale... - Widzieli�my ciebie i jego - ciep�y g�os doktor White t�umaczy� cierpliwie. - Ale widzieli�my te� dodatkowego Erika, Erika2, podr�uj�cego wstecz od Czasu Zero. Nic nie pami�tasz? - Dodatkowy Erik... - Sean poczu� si� strasznie g�upio. - U�miecha� si� do nas, mruga�. By� zadowolony i pewny siebie. - Dodatkowy Erik - mamrota� Sean, szamocz�c si� i przedzieraj�c przez mg��, kt�ra wype�nia�a jego umys�. -Podr�uje wstecz... Umys�... Sean czu� si� zupe�nie zagubiony. Jego bystry, wybitny umys�... Zastanawia� si�, czy jeszcze kiedykolwiek b�dzie w stanie zajmowa� si� fizyk�. Lub przynajmniej my�le� jasno. Jeszcze raz potrz�sn�� g�ow�. Zrobi� to powoli i oci�ale jak ranny nied�wied�. Ricky podr�uje w czasie do ty�u. Oni widzieli go, kiedy pojawi� si� pi�� minut przed Czasem Zero, a wi�c przed rozpocz�ciem samego eksperymentu. Dok�adnie w tym samym pokoju. Dlaczego ja nie mog� sobie tego przypomnie�? A mo�e mog�? Tak, my�l�, �e mog�. Sean zamkn�� na chwil� oczy. Pr�bowa� wyobrazi� sobie t� scen�. Przypominaj�ca ducha posta�, unosz�ca si� przed nimi i u�miechni�ta pogodnie. Ricky zawsze by� weso�y, nawet w najokropniejszych chwilach. Wi�c by� jeden Erik Gabrielson siedz�cy na krzese�ku po prawej stronie na platformie manewrowej i drugi Erik2, lataj�cy gdzie� po�rodku pokoju. I to by�o pi�� minut przed Czasem Zero. Tamten skok /osta� zr�wnowa�ony przez przemieszczenie, kt�re jego samego wynios�o pi�� minut do przodu poza Czas Zero. Pierwszy ruch olbrzymiego wahad�a, kt�re przemierzy miliony lat, nios�c ich to w prz�d, to w ty�. Do przodu i w ty�. Do przodu i w ty�... Nie by� przekonany, czy mo�e przypomnie� sobie widok l f go drugiego Erika. Wyt�a� m�zg, by zacz�� rozumie�. Jego umys� wci�� jednak by� odurzony. Znajdowa� si� w chwilowym szoku na skutek przemieszczenia i zmiany, kt�ra ��czy�a si� z pojawieniem si� Ricky'ego w niedawnej przesz�o�ci. Przesz�o�� b�dzie si� dalej zmienia� w spos�b ci�g�y, wraz z ka�dym nast�pnym ruchem wahad�a. Wykaza�y to ju� wcze�niej poprzednie eksperymenty. Kolejny ruch i nagle przypomni im si� nowa seria wspomnie� si�gaj�cych wstecz coraz dalej, pi�� minut, pi��dziesi�t minut, pi��set minut, pi�� tysi�cy minut... Gdzie� daleko na �cianie co� zacz�o si� jarzy�. Energia musi zosta� ponownie wzmocniona, �eby wytworzy� dostateczny p�d przemieszczenia, konieczny dla wykonania nast�pnego skoku. Powiedziano mu, �e we wczesnych stadiach podr�y skoki b�d� szybkie. Zar�wno w kierunku przysz�o�ci i przesz�o�ci pierwsze przemieszczenia b�d� tylko parominutowe. Raz i raz. I dalej. - Nic si� nie martw, Sean. Zobaczysz, wszystko b�dzie przebiega� sprawnie - powiedzia�a doktor White. Sean skin�� g�ow� i u�miechn�� si�. Jego umys� zdawa� si� powoli rozja�nia�. Zn�w poczu� si� sob�. - Na pewno - odpar�. - Nigdy w to nie w�tpi�em. -Naraz zacz�o go ogarnia� co� dziwnego. Co�, co potrafi� ju� rozpozna�. - Pozdr�wcie ode mnie Ricky'ego - rzuci� i pomacha� im na po�egnanie. - Zobaczymy si� troch� p�niej... 3 Erik + 50 minut Lecia� w d� zupe�nie jak Alicja po skoku w kr�licz� nor�. Z t� r�nic�, �e ona spada�a wolno i mia�a mn�stwo czasu, by si� dooko�a rozgl�da�. On lecia� w szale�czym p�dzie przy akompaniamencie huku i warkotu, zupe�nie jakby siedzia� w rozklekotanej ci�ar�wce przedzieraj�cej si� przez wn�trze Ziemi. W d�, poprzez warstwy geologiczne. Mija� kred� i jur�, perm, sylur i kambr. D�awi�c si� i z trudem chwytaj�c powietrze, kozio�kuj�c, obijaj�c r�ce i nogi. Jego w�osy fruwa�y w gor�cym podmuchu buchaj�cym z do�u. Pomy�la�, �e chyba b�dzie tak lecia� w niesko�czono��. Nigdy nie przysz�o mu do g�owy, �e mo�na czu� a� takie md�o�ci i by� tak oszo�omionym od zawrot�w g�owy. Sean powiedzia�, �e to, co najgorsze zdarzy si� na samym pocz�tku. A potem ju� wszystko p�jdzie g�adko. Czy Sean naprawd� to powiedzia�? Erik wyt�y� pami��. Tak, to by�o na poziomie minus-pi��dziesi�ciu-minut, dok�adnie wtedy, gdy obaj z Seanem zaczynali wpada� w panik� na my�l o tym szalonym projekcie, w kt�ry si� wpakowali. I wtedy pojawi� si� Sean2 przybywaj�cy z przysz�o�ci. U�miech na twarzy, pewna mina. Popatrzy� na nich zarozumiale, a potem wda� si� w jak�� niezrozumia�� paplanin� z doktorem Ludwigiem o tym, jak to czas przesz�y i przysz�y trac� sens, gdy podr�uje si� w czasie. Na koniec beztrosko i jakby od niechcenia zbli�y� si� do Erika i Seana, by im zakomunikowa�, �e nie ma si� o co martwi�. �Wszystko b�dzie dobrze. Tylko zaakceptujcie odczucia, kt�re si� pojawi�, i nie pr�bujcie z nimi walczy�. Jasne, Sean. W d�, w d�, wci�� w d�. Czy ty, Sean, te� tak spada�e� podczas swojego pierwszego skoku w przysz�o��? W d�, w samo j�dro planety, w kipi�c� wulkaniczn� law�? Zastanawia� si�, kiedy to si� sko�czy. I co si� stanie, gdy uderzy o dno. I w�wczas spostrzeg�, �e raczej unosi si� ni� spada. A nawet si� nie unosi. �e znajduje si� wci�� w laboratorium, a nie w szybie wiod�cym przez wn�trze Ziemi. Wra�enie spadania by�o tylko wytworem jego wyobra�ni, efektem ubocznym przemieszczania si� w czasie. W rzeczywisto�ci jego stopy sta�y twardo na pod�odze platformy. By� na miejscu. Pi��dziesi�t minut w przysz�o�ci. Przed oczami mia� wiruj�ce, barwne plamy, a w g�owie zam�t. Wydawa�o mu si�, �e za chwil� jego g�owa zacznie si� obraca� i oderwie od ramion. To, co czu�, nie by�y to zwyk�e nudno�ci; przepe�nia�y go md�o�ci prawdziwie astronomiczne. Uczucie by�o tak intensywne, �e przysz�o mu do g�owy, i� co� takiego nale�a�oby nagrodzi� oklaskami. Oczywi�cie, gdy tylko poczuje si� troch� lepiej. - Albo kto� mnie przytrzyma, albo zaraz upadn� - wymamrota� z wysi�kiem. Z�apali go w momencie, gdy zacz�� si� osuwa�. - Spokojnie - powiedzia� kto�. - Dezorientacja trwa tylko kilka sekund. Wchodzenie w przysz�o�� powoduje wi�kszy szok ni� wchodzenie w przesz�o��. - Zd��y�em zauwa�y� - j�kn�� Erik. Jednak mieli racj�: z ca�ej tej opresji wychodzi� szybko. Niebawem zn�w widzia� ostro. Cyfrowy licznik czasu rzeczywistego wskazywa� dok�adnie pi��dziesi�ciominutowy up�yw czasu od rozpocz�cia eksperymentu. Zgodnie z harmonogramem. Sean z pewno�ci� zmaterializowa� si� tutaj ju� przed nim, b�d�c na poziomie plus- pi�ciu-minut. By� mo�e prze�y� to samo uczucie spadania w piekieln� kr�licz� nor�. By� mo�e Sean... Sean... Nagle dotar�a do niego wstrz�saj�ca �wiadomo�� osamotnienia. Ow�adn�o nim obce mu wra�enie separacji, samotno�ci, roz��ki. Jak szalej�cy wicher ogarn�a go my�l, �e to w�a�nie czas sta� si� bolesn�, rozdzielaj�c� przepa�ci�. Nie odczu� tego wcze�niej, poniewa� jego pierwszy skok by� przemieszczeniem wstecznym. Kiedy przyby� do laboratorium, widzia� Seana przygotowuj�cego si� do eksperymentu. Ale teraz Sean by� o sto minut st�d na poziomie minus-pi��dziesi�ciu-minut. Zgodnie z ruchami wahad�a na r�wnowa�nym, lecz przeciwnym przesuni�ciu. St�d do Czasu Ostatecznego b�d�cego ko�cem eksperymentu, a znajduj�cego si� dziewi��dziesi�t pi�� milion�w lat od punktu wyj�ciowego, Sean i Erik nie b�d� ju� przebywa� na tej samej linii czasu. Jeden z nich b�dzie zawsze na poziomie minus-czasowym, podczas gdy drugi b�dzie w r�wnowa�nej odleg�o�ci na plus-czasie. Erik zszed� z platformy manewrowej. Zrobi� kilka niepewnych krok�w. - Jak si� teraz czujesz? - spyta�a doktor Wbite. Wykrzywi� usta, pr�buj�c zdoby� si� na u�miech. - Ju� lepiej - sk�ama�. - Tylko troch� galaretowato. Ale tylko troszeczk�. - Wstrz�s, prawda? Skin�� g�ow�. Chcia� zapyta� Seana, jak si� czuje po swoim pierwszym skoku do przodu. Lecz Seana, rzecz jasna, nie by�o tutaj. Idiotyczne uczucie, nie mie� go blisko siebie. Nie czu� tego niesamowitego, telepatycznego wr�cz porozumienia. Nie mie� wra�enia, �e m�wi mu: �Jestem tutaj. To ja, Sean. Jestem przy tobie bardziej ni� ktokolwiek inny na tej planecie. I b�d� zawsze�. Prawie tak jakby byli bli�niakami syjamskimi, nie zwyk�ymi. Erik nigdy nie rozmawia� o tym z Seanem. By�oby to kr�puj�ce; m�wi� mu co czuje i pyta� go, czy my�li tak samo. Ale by� najzupe�niej pewien, �e Sean czu� to samo. I brak owego porozumienia dotkliwie dawa� mu si� teraz we znaki. - Pi��dziesi�t minut od Czasu Zero - powiedzia�. - Nie s�dz�, �eby w �wiecie wiele si� zmieni�o. - Nie przez pi��dziesi�t minut - za�mia�a si� doktor White. - Wszystko, co naprawd� interesuj�ce, jest wci�� przed tob�. - Przede mn�? - Erik potrz�sn�� przecz�co g�ow�. -Nie, chyba co� ci si� pomiesza�o. Wed�ug mnie najbardziej interesuj�ce rzeczy s� za mn�. Wygl�da�a na zbit� z tropu. - Nie wiesz, o co mi chodzi? - zapyta�. - No c�... - Widz�, �e nie wiesz. A pami�tasz, �e nazywam si� Erik? - Oczywi�cie, �e tak. Tylko... -Jej g�os ucich�. - Erik to ten bli�niak, kt�ry jest paleontologiem. Ten, kt�ry o wiele bardziej interesuje si� przesz�o�ci� ni� przysz�o�ci� - zrobi� szeroki gest. - Nie mam nic przeciwko temu, by rzuci� sobie okiem na przysz�o��, ale to, na co naprawd� czekam, jest po drugiej stronie wahad�a. Na samym jego ko�cu jest era mezozoiczna. Dinozaury! - poczu� pal�ce ciep�o na policzkach. Jego podniecenie ros�o, a serce zacz�o mu �omota�. -I w�a�nie dlatego zg�osi�em si� na ochotnika na ten zwariowany rajd. Nie wiedzia�a� o tym? �eby spotka� si� z dinozaurami twarz� w twarz! To proste. Zwyczajnie podej�� sobie do �ywego dinozaura i powiedzie� mu: �cze��. 4 Sean - 50 minut Ten drugi skok by� zupe�nie inny. Sean nie czu� ju� oszo�omienia i chaosu w g�owie ani p�niejszego przera�enia. Nie by�o pocz�tkowego odczucia martwoty, kt�re kaza�o mu podejrzewa�, i� nie nast�pi�o �adne przemieszczenie. Tym razem nast�pi� tylko jeden czy dwa �agodne wstrz�sy. I nadal wydawa�o si�, �e wszystko jest w najlepszym porz�dku. Pomy�la�, �e mo�e tylko pierwszy skok powoduje taki wstrz�s, lub mo�e teraz jest �atwiej, poniewa� podr�uje wstecz zamiast do przodu. Rozejrza� si� po laboratorium. Wszyscy biegali tam i z powrotem jak gromada lunatyk�w, po raz setny sprawdzaj�c ka�dy element aparatury. Eksperyment rozpocznie si� za nieca�� godzin�. Wi�c tak to w�a�nie wygl�da�o. Sprawdzanie kod�w, ostatni przegl�d sprawno�ci obwod�w, porz�dkowanie. Dostrzeg� b�yszcz�c� od potu twarz doktora Ludwiga wrzeszcz�cego co� do kieszonkowego telefonu, l by�a te� doktor White ogarni�ta niezwyk�ym dla niej nerwowym podnieceniem. Harrell, matematyk, pracowa� na dw�ch komputerach jednocze�nie. Inni naukowcy wystukiwali co� na maszynach w szale�czym po�piechu ko�cowych przygotowa�. Technicy biegali dooko�a, a ich spos�b poruszania si� przypomina� stare, nieme filmy: ruchy by�y zbyt szybkie, gwa�towne i urywane. Wygl�da�o to do�� g�upawo. Jedynymi lud�mi, kt�rzy zachowywali spok�j, byli Ricky i Sean. Nieustraszeni bracia Gabrielsonowie. Stali z boku ze zdr�twia�ymi, przera�liwie zm�czonymi twarzami, czekaj�c na pozwolenie zaj�cia miejsc na platformie manewrowej, by w ko�cu zasi��� po kt�rej� ze stron torusu przemieszczenia. Niesamowite, jak bardzo to wszystko wyda�o mu si� znajome. B�d� co b�d�, nieca�� godzin� temu prze�y� ju� raz t� scen�. Teraz by� tu ponownie, lecz tym razem nie czeka� na wej�cie na platform�. Czekali na to tamci dwaj. On by� kim� innym - Seanem2, w�drowcem w czasie, cz�owiekiem z pi��dziesi�tej minuty przysz�o�ci. - Cze�� - powiedzia�. - Jestem tutaj. Mo�e by kto� si� ze mn� przywita�? W pokoju zapanowa�a nagle pe�na konsternacji cisza. Do tej pory wszyscy byli tak zaj�ci procedur� przygotowawcz�, �e zupe�nie nikt go nie dostrzeg�. Ale teraz go zauwa�ono. - Drugi wsteczny ruch wahad�a! - krzykn�� kto�. - Zjawi� si�! - Oczywi�cie - odpar� Sean. - Wielka niespodzianka. Paradoks Jasia W�drowniczka, kt�ry na dodatek gada. Jeszcze czego� podobnego nie widzieli�cie, co? Nie pami�tacie, �e widzieli�cie kt�rego� z nas id�cego wstecz. Zgad�em? - Na razie nie pami�tamy - odrzek� doktor Ludwig. -Sprawia� wra�enie lekko oszo�omionego. Tak, jakby nie by� w pe�ni przygotowany na to, co si� w�a�nie sta�o. Nawet on, kt�ry sp�dzi� lata, �l�cz�c nad teori� i przygotowaniem eksperymentu, by� zaskoczony. - Jeste� pierwszy - doda� -ale oczywi�cie, nie ostatni. Inni pojawi� si� przed tob�, tyle �e my ich tak�e nie pami�tamy. Ty jeste� Sean, prawda? Jeste� po drugim przemieszczeniu, minus- pi��dziesi�t-minut. A wkr�tce zmaterializuje si� tu Erik na poziomie minus- pi�ciuset-minut. To b�dzie wczorajszego wieczora. - B�dzie tu Erik, bo zmaterializuje si� wczorajszego wieczora? - roze�mia� si� Sean. - Nie�le to brzmi. Podoba mi si�. - Tak, przypomnimy sobie jego wizyt� dopiero po fakcie. Trzeba by zmieni� gramatyk�, �eby m�wi� o takich sprawach. Czas przesz�y i przysz�y straci�y sens. Przyczyna i skutek sta�y si� wolne od wszelkich uwarunkowa�. Rozumiesz, o co mi chodzi? - W zupe�no�ci - odpar� Sean. Tym razem wszystkie te zawi�o�ci by�y dla niego klarowne i zrozumia�e. By�o ca�kiem inaczej ni� na poziomie plus-pi�ciu-minut, gdy umys� zdawa� si� kompletnie zamroczony. Teraz, dzi�ki Bogu, zn�w pracowa� sprawnie! Prze�y� chwil� paniki na my�l, �e m�g�by t� podr� w czasie przyp�aci� g�upot� do ko�ca �ycia. Rzecz jasna fakt, i� wsteczna zmiana zdarze� przysz�ych b�dzie si� dokonywa� stopniowo w kilku fazach, nie by� /godny z logik�. Wraz ze wspomnieniami godzin i dni sprzed Czasu Zero, kt�re zmienia� si� b�d� w spos�b fazowy, ka�de przesuni�cie wahad�a przynosi�o ze sob� nowego Erika i nowego Seana. I ka�da z tych postaci b�dzie materializowa� si� w coraz odleglejszej przesz�o�ci. Logicznie rzecz bior�c, wszystkie te zmiany powinny pojawi� si� r�wnocze�nie. Lecz od momentu w��czenia ostatniego prze��cznika, zawsze b�d� Erikowie i Seanowie rozproszeni po ca�ym strumieniu czasu o rozpi�to�ci stu dziewi��dziesi�ciu milion�w lat, jakie obejmowa� eksperyment. Ale w tym, co zdarzy�o si� podczas pierwszego skoku w czasie, nie by�o absolutnie nic logicznego. O tym Sean by� przekonany. To, co prze�y�, przeczy�o wszelkim prawom przyczyny i skutku. Wygl�da�o na to, �e ka�dy ruch wahad�a tworzy� now� wersj� przesz�o�ci. Od momentu rozpocz�cia eksperymentu rzeczywisto�� sta�a si� p�ynna. �aden cz�owiek �yj�cy w tej zmieniaj�cej kierunek rzeczywisto�ci nie b�dzie �wiadom jej przemian. Przesz�o�� ulegnie przeobra�eniu pod wp�ywem zachodz�cej zmiany, a ludzie nie b�d� w stanie zapami�ta� przesz�o�ci takiej, jak� by�a wcze�niej. Tylko on i Erik, m�odzi �mia�kowie na trapezie, b�d� mogli poj�� rozmiary spustosze� i wp�ywu, jaki wywr�, mkn�c tam i z powrotem przez struktur� czasu i buduj�c j� na nowo. I je�li liczba paradoks�w b�dzie ros�a, to nawet oni mog� straci� z oczu trakt, po kt�rym przebiegaj� zmiany. Podszed� do Erika i Seanal. Bo�e, jacy bladzi i spoceni! Wygl�daj� na potwornie zdenerwowanych!, pomy�la�. A przecie� nie przypomina� sobie tego zdenerwowania, kiedy to on by� Seaneml pi��dziesi�t minut temu. By� w�wczas przekonany, �e wyczekuje momentu startu spokojnie, bez napi�cia i l�ku. Zda� sobie spraw�, �e prawdopodobnie wtedy oszukiwa� samego siebie. Przygl�da� si� minie Seanal i wiedzia�, �e pi��dziesi�t minut temu tak w�a�nie musia� wygl�da�. Nie by�o ucieczki od tej prawdy. W tamtym momencie po prostu dr�twia� z przera�enia. Pi��dziesi�t minut temu siedzia�, wyczekuj�c, a� zmieni� go w wi�zk� tachion�w, cz�steczek poruszaj�cych si� szybciej od �wiat�a i w�druj�cych w antyczasowym uniwersum w kierunku wstecznym. Sprz�enie punktu osobliwego spowodowa�o transformacj� jego osoby w tachionow� replik� w postaci chmury antyczasowej energii, kt�ra by�a �ci�le r�wnowa�ona przez czasow� si�� uwalnian� w przeciwnym kierunku. By�y to jednak bardziej naukowe przypuszczenia ni�li pewniki. A on siedzia� tam, zastanawiaj�c si�, czy ca�y proces rzeczywi�cie przebiegnie w ten spos�b. C�, przypuszczenia sprawdzi�y si�. I oto znalaz� si� tutaj ca�y i zdrowy. Wpatrywano si� w niego okr�g�ymi ze zdumienia oczami, jak gdyby nie mia� prawa tu si� znajdowa�. Jakby by� jakim� z�owieszczym duchem, kt�ry nawiedzi� laboratorium. Sean u�miechn�� si�. - Nie ma si� co denerwowa� - powiedzia�. - Wszystko b�dzie w porz�dku. Tylko zaakceptujcie odczucia, kt�re si� pojawi�, i nie pr�bujcie z nimi walczy�. Z pocz�tku nie b�dzie to przyjemne, ale w�a�nie na pocz�tku zdarzy si� to, co najgorsze. A potem wszystko p�jdzie g�adko. Odrobina pocieszenia, przyjacielskiej otuchy. Pomy�la�, �e przynajmniej tyle mo�e dla nich zrobi�. Dla Ricky'ego i dla Seanal, kt�ry mia� tak przygn�biony i mizerny wyraz twarzy. Jego brat i jego drugie ja. Je�eli jest na tym �wiecie kto�, kto jest ci dro�szy i bli�szy ni� tw�j brat bli�niak, to jest to twoje drugie ja. 5 Erik - 5 x 10^2 minut By�a to noc poprzedzaj�ca dzie� rozpocz�cia eksperymentu. W du�ym pokoju panowa� dziwny spok�j. G�rne o�wietlenie zosta�o wy��czone, jedyne �wiat�o dochodzi�o z zielonych lamp awaryjnych i skupia�o si� dok�adnie w miejscu, w kt�rym siedzia�. Przyby� tu oko�o drugiej nad ranem. Odni�s� wra�enie, �e dooko�a nie by�o nikogo. Przeczeka� znacznie kr�tszy od poprzedniego zawr�t g�owy spowodowany materializacj�, po czym uwa�nie rozejrza� si� po pokoju. Czy�by naprawd� nikogo nie by�o? Przecie� wiedzieli, kiedy ma si� pojawi�. Nawet je�eli wi�kszo�� obs�ugi wypoczywa�a przed wielkim dniem, kt�ry mieli przed sob�, to jednak kto� powinien pozosta�, by odebra� relacj� z dotychczasowego przebiegu eksperymentu. Wtem spostrzeg� jednego z m�odszych naukowc�w, cz�owieka od �wiat�owod�w o nazwisku John Terzunian, pogr��onego w drzemce w ciemnym k�cie pokoju. Erik podszed� do niego i potrz�sn�� lekko za rami�. - Johnny? Johnny, zbud� si�! To ja, Erik, na przemieszczeniu minus-pi�ciuset- minut. - Co? Kto? - wraz z przebudzeniem w jego oczach pojawi�a si� panika. - O Bo�e, ale mnie �ci�o... - Zdarza si� - odpar� Erik. Naukowiec wygl�da� znacznie starzej ni� wskazywa� na to jego wiek. M�g� mie� dwadzie�cia pi��, dwadzie�cia sze�� lat i niedawno uko�czy� doktorat. Jego w�osy przerzedzi�y si�, a nabieg�e krwi� oczy pa�a�y jak w�gielki. - Nie przejmuj si�. Nic nie powiem. Reszta �pi, co? Terzunian skin�� g�ow� potakuj�co. - Ostatni wyszed� st�d godzin� temu. Ci�gn�li�my losy o to, kto zaczeka tu na ciebie. - I przegra�e�. Na twarzy Terzuniana pojawi� si� g�upawy u�miech zmieszany z zak�opotaniem. - Przez ostatnie trzy czy cztery noce pod rz�d nikt tu oka nie zmru�y�. Nawet gdyby mieli mnie teraz wyla� z roboty, nie mia�bym nic przeciwko temu. No, ale kto� musia� tu zosta� i spotka� si� z tob�. - Jasne - powiedzia� Erik. - Rozumiem. My�la� o Seaniel i o Erikul chrapi�cych teraz w sektorze wypoczynkowym kilkaset metr�w st�d. Wiedzia�, �e kres odporno�ci na stres walczy� w nich z kra�cowym wyczerpaniem i to drugie wreszcie zwyci�y�o. Dobrze, �e spali. By� mo�e by�a to ich ostatnia szansa wyspania si� w roku dwa tysi�ce szesnastym. Za osiem godzin rozpoczn� podr�, kt�ra doprowadzi obu do punkt�w plus-minus dziewi��dziesi�t pi�� milion�w lat po obu stronach Czasu Zero. Zdani na �ask� nios�cego ich strumienia czasu przemierz� skokami eony. Zastanawiaj�ce. My�la� o Seaniel i o Erikul jako o n i c h zamiast jako o n a s. Lecz nie m�g� my�le� inaczej. Ci dwaj nie byli wcale Erikiem i Seanem Gabrielsonami. Dla niego byli dw�jk� zupe�nie innych ludzi: Seanem l i Erikiem l. Wczorajszymi ja�niami, kt�re jeszcze nie do�wiadczy�y bycia w strumieniu czasu. I nie maj� zielonego poj�cia, jak to jest. Dla nich, je�eli w og�le o nim pomy�l�, b�dzie Erikiem2, Krikiem przysz�o�ci, Erikiem jutrzejszym i nierzeczywistym. Nie ma w tym nic dziwnego i trudno wymaga�, �eby by�o inaczej. On sam nie czu� si� nierealny. Nie �y� w jutrze. �y� teraz, w tera�niejszo�ci. Co prawda by�o to �teraz�, kt�re oscylowa�o pomi�dzy przesz�o�ci� a przysz�o�ci�, ale by�o to jedyne �teraz�, jakie posiada�. Sam sobie w zupe�no�ci wystarcza�: by� prawdziwym i autentycznym lirikiem. A prawdziwy i autentyczny Sean by� teraz dok�adnie siedemna�cie godzin st�d, na poziomie plus-pi�ciuset-minut po przeciwnej stronie hu�tawki, jak� tworzy�y ruchy wahad�a. Wszystko w r�wnowadze. Wszystko w absolutnej symetrii. Klarowny, emocjonuj�cy i ogromnie poci�gaj�cy sen. Tyle tylko, �e dzia� si� on naprawd� i b�dzie si� dzia� przez dziewi��dziesi�t pi�� milion�w lat. - Mo�e masz ochot� na szklank� wody lub co� do /jedzenia? Przynie�� ci co�? - zapyta� Terzunian. - Nie, dzi�kuj� - odrzek� Erik. - Dla mnie, z perspektywy czasu subiektywnego, jest to ci�gle pocz�tek eksperymentu. Od jego rozpocz�cia up�yn�o zaledwie par� minut. - Dobra - ci�gn�� Terzunian - wi�c zabierajmy si� do pracy. Mam ci� wypyta� o stan psychiczny i fizyczny po przybyciu. Tutaj - wskaza� - kamera ju� dzia�a. Testy. Wydawa� si� niespokojny, skr�powany, jakby zal�kniony, �e m�g�by co� przegapi�. C�, pomy�la� Erik, ten naukowiec by� zwi�zany z projektem przez wiele lat. I oto teraz jego plany i nadzieje stawa�y si� rzeczywisto�ci�. Tak, rzeczywisto�ci�. Wiele razy g��boko w�tpi� w to, czy on i Sean naprawd� /.godz� si� uczestniczy� w eksperymencie. Oczywi�cie obaj wiedzieli o nim od lat. Program �Wahad�o� by� w trakcie przygotowa�, kiedy oni jeszcze studiowali. Przygotowania rozpocz�to ju� w�wczas, gdy rozw�j techniki wytwarzania sztucznych miniosobliwo�ci dostarczy� bazy technologicznej do powa�nych bada� nad podr�owaniem w czasie. Sean przyni�s� kiedy� do domu ca�y plik rozpraw teoretycznych na ten temat. Wyja�nia�y one, jak sprz�enie po��czenia fazowego ma�ej �czarnej dziury�, identycznej z tymi, kt�re znale�� mo�na w przestrzeni mi�dzygwiezdnej, z jej matematycznym przeciwie�stwem, czyli �bia�� dziur��, tworzy niewyobra�alnie wielk� si�� �ami�c� struktur� czasoprzestrzenn�, i jak ta si�a mo�e zosta� ujarzmiona i kontrolowana tak, by mog�a by� u�yteczna jako kana� tranzytowy dla dwukierunkowego przemieszczania si� w czasie. Przeczyta� to wszystko i naraz stan�a mu przed oczami fantastyczna wizja. Zobaczy� siebie w�druj�cego przez ca�� geologiczn� histori� Ziemi, jakby ogl�da� film puszczany od ty�u. Min�� czasy historyczne, potem plejstocen i pliocen, a� dotar� do �wiata dinozaur�w, dalej pierwotnych zwierz�t ziemnowodnych, trylobit�w. A p�niej ukaza� mu si� �wiat pierwszych dni, kiedy na powierzchni Ziemi nie by�o nic poza nag� skorup� granitu oblewan� przez paruj�ce morze. Przera�aj�ce! A� ciarki przesz�y go na my�l, �e m�g�by to wszystko obejrze�. Nie rekonstrukcje tworzone na bazie nielicznych skamielin, lecz prawdziwy �wiat w czasach, kiedy istnia�. l nagle pomy�la�, �e ta wizja jest zupe�nym szale�stwem, marzeniem, wytworem wybuja�ej wyobra�ni. �Mylisz si�, powiedzia� mu wtedy Sean. �To naprawd� mo�e si� sprawdzi�. Pozw�l, �e poka�� ci tylko te r�wnania...� Zacz�� gryzmoli� ci�gi wzor�w, a� w pewnym momencie Erik poprosi� go o lito��. Matematyka, kt�r� operowa� Sean, by�a dla niego tak tajemnicza, odleg�a i niedost�pna, jak j�zyk m�wi�cego przez sen staro�ytnego Egipcjanina. Im d�u�ej Sean wyja�nia� mu te zawi�o�ci, tym Erik mniej z tego rozumia�, czy mo�e raczej mniej go to obchodzi�o. Lecz Sean by� przekonany, �e teoria w�dr�wki w czasie jest poprawna i zazwyczaj mia� racj� w sprawach, kt�rym oddawa� si� z tak� pasj�. Na pewno w dziedzinie fizyki. Nies�ychane, pomy�la� w�wczas Erik, obliczywszy, �e w najlepszym razie up�yn�oby co najmniej pi��dziesi�t lub sze��dziesi�t lat bada�, zanim wyprawa w czasie sta�aby si� czym� wi�cej ni� tylko uk�adem fascynuj�cych r�wna� matematycznych. I zaniecha� my�lenia o ca�ej tej sprawie. Mia� wa�niejsze rzeczy na g�owie: najpierw dostanie si� do college'u, potem napisanie pracy dyplomowej z paleontologii... I wtedy og�oszono, �e zosta�a skonstruowana i przetestowana pierwsza aparatura do przemieszczania w czasie. Erik nie zwr�ci� na to wi�kszej uwagi. Podobno roboty wyposa�one w kamery i uk�ad zapisywania danych wyruszy�y na safari w czasoprzestrzeni. Zadanie wykona�y i wr�ci�y do tego samego momentu, z kt�rego zosta�y wys�ane. Dla obserwuj�cych to naukowc�w czas eksperymentu r�wna� si� zeru. Nie by�o wi�c sposobu, �eby udowodni�, �e cokolwiek si� wydarzy�o, z wyj�tkiem ubytku mocy zarejestrowanego przez instrumenty pomiarowe - i tego, �e wyst�pi�y paradoksy. Paradoksy! Mimo �e roboty zdawa�y si� w og�le nie wyruszy�, to zjawia�y si� w laboratorium na godziny, dni, tygodnie przed eksperymentem. Te fakty przyprawia�y wszystkich o b�l g�owy. Przesz�o�� wci�� si� zmienia�a i niczyja pami�� nie by�a ju� bezpiecznym miejscem: rzeczy mia�y si� zawsze inaczej ni� si� o nich my�la�o i pami�ta�o. Roboty zg�asza�y si� tak�e w jednakowych odst�pach czasu po eksperymencie. Pojawia�y si� nagle w laboratorium, przebywa�y tam par� minut, a czasem d�u�ej, i ponownie znika�y. Nie zauwa�ono, aby w wyniku w�dr�wki w czasie odnios�y jakiekolwiek uszkodzenia. Wygl�da�o na to, �e pozostawa�y wci�� w doskona�ym stanie technicznym. Ale kamery okaza�y si� bezwarto�ciowe - filmy by�y zamazane. Sean t�umaczy�, �e widocznie emulsja filmowa nie by�a w stanie wytrzyma� sztormu tachion�w, na kt�ry by�a nara�ona podczas przemieszcze�. Uk�ady zapisywania danych poda�y jedynie jakie� zagmatwane odczyty, o kt�rych mo�na by�o powiedzie� tylko tyle, i� by�y statystycznie prawdopodobne. - Burza tachion�w... - odpar� na to Erik. - My�lisz, �e naprawd� tylko to? Nie mia� najmniejszego zamiaru zaprz�ta� sobie g�owy dok�adniejszymi wyja�nieniami. Jeszcze nie wtedy. Po robotach wys�ano r�wnie� istoty �ywe - ��wie morskie, �aby i kr�liki. Organizacje ochrony zwierz�t wnosi�y skargi, cho� wszystkie zwierz�ta wr�ci�y ca�e i zdrowe. Sk�d wr�ci�y, tego nikt nie umia� powiedzie�. Bez w�tpienia gdzie� zaw�drowa�y. Zaobserwowano typowe paradoksy przemieszczenia w czasie: kr�liki wskakiwa�y znik�d do laboratorium na trzy dni przed i trzy dni po eksperymencie. By�o to donios�e i interesuj�ce osi�gni�cie. Je�li kr�liki mog� przeby� trzy dni czasu wstecz lub trzy dni w prz�d, to r�wnie dobrze mog�yby przew�drowa� milion lat lub pi��dziesi�t milion�w. Co jednak mo�e ��w czy kr�lik powiedzie� ludziom o ogl�danej erze mezozoicznej albo �wiecie w roku milionowym? Mo�na wprawdzie wys�a� ��wia na sam koniec czasu i z powrotem, ale nie jest on w stanie przekaza� ani jednej u�ytecznej informacji o tym, co widzia�. Tak wi�c og�oszono, �e poszukiwani s� ochotnicy. Tylko wys�anie cz�owieka mog�o da� znacz�ce rezultaty. Tylko ob��kaniec, pomy�la� Erik, poszed�by na to. Dotar�a do nich wzmianka o tym, �e naukowcy chc� zaanga�owa� absolutnie identycznych bli�niak�w, poniewa� p�d musi by� zgodny co do miligrama. Bli�niacy maj� t� sam� struktur� ko�ci oraz dok�adnie ten sam rozk�ad masy cia�a, co sprawi, �e znacznie �atwiej b�dzie uzyska� ow� zgodno��. To mi�e, pomy�la� Erik, a nast�pnie powr�ci� do swoich arktycznych zwierz�t ziemnowodnych �yj�cych w okresie mezozoiku. Kt�rego� dnia kto� im powiedzia�, �e naukowcy poszukuj� bli�niak�w posiadaj�cych wykszta�cenie naukowe. Erik po prostu wzruszy� ramionami. Kto� inny nadmieni�, i� idealnie by�oby, gdyby jeden z bli�niak�w by� fizykiem, a drugi paleontologiem. Dla zmaksymalizowania warto�ci obserwacji. Zgoda, by� paleontologiem. A jego brat bli�niak by� rzeczywi�cie fizykiem. To naprawd� ciekawe, stwierdzi� Erik, wci�� nie wykazuj�c zainteresowania. - Nie s�dz�, �eby�my byli jedyn� par� spe�niaj�c� wymogi. Wcze�niej czy p�niej znajd� takich, kt�rzy zechc� zaryzykowa� t� przeja�d�k�. A� pewnego dnia Sean zapyta� z g�upia frant: - A nie s�dzisz, �e to pomog�oby ci w badaniach? Gdyby� rzuci� okiem na �ywe, mezozoiczne crittersy? Co, Ricky? I oto by� teraz tutaj, pi��set minut w swojej w�asnej przesz�o�ci, we w�adzy niemo�liwego do zatrzymania wahad�a o wychyleniach rozszerzaj�cych si� do ty�u i w prz�d, minuty i godziny, miesi�ce i lata, wieki i eony. Bardzo dziwny, intensywny sen. Sen jaskrawszy i ostrzejszy ni� jakakolwiek rzeczywisto�� do�wiadczana do tej pory. - No to jazda - odezwa� si� Terzunian. - M�wi John Terzunian. Jest poziom minus- pi��set-minut. Erik Gabrielson przyby� w�a�nie zgodnie z planem: trzeci ruch wsteczny - spojrza� na Erika, daj�c mu znak. - W porz�dku. Z�� sprawozdanie. - Nie mam wiele do powiedzenia. Samo przybycie nie sprawi�o trudno�ci. �adnych sensacji podobnych do tych, jakie czu�em przy skoku na poziomie minus-pieciu- minut. Lekki wstrz�s, a p�niej wszystko wr�ci�o do normy. By�o par� pomniejszych przestrzennych przemieszcze�: wyszed�em o krok na lewo od punktu startu. Jak dot�d nie czuj� zm�czenia. Raczej pewne utrudnienia... nie, to za mocno powiedziane, lekkie zawahania, mo�e... Terzunian wpatrywa� si� w niego natarczywie. Mia� osobliwy wyraz twarzy, kt�ry wydawa� si� mieszanin� fascynacji i zazdro�ci, lecz m�g� by� te� czym� w rodzaju wsp�czucia. - S�uchajcie - ci�gn�� Erik - naprawd� nie ma na razie z czego robi� sprawozdania. Dopiero za par� skok�w b�d� mia� mn�stwo do powiedzenia. Mn�stwo. Ale komu ja to powiem, zastanowi� si�. Kiedy b�d� dziewi�� i p� roku w przesz�o�ci? Lub dziewi��set pi��dziesi�t tysi�cy lat w przysz�o�ci? 6 Sean + 5 x 10^2 minut Nast�pne l�dowanie okaza�o si� nietypowe. Co�, jakby r�ka olbrzyma, porwa�o go w g�r�, skr�ci�o, zrobi�o z niego kulk� i wystrzeli�o jak z procy. Potem �ciany laboratorium zawirowa�y woko�o jak wn�trze wielkiej wir�wki, a pod�oga zatrz�s�a si� dziko i zako�ysa�a to w jedn�, to w drug� stron�. Mo�e trafi� na zabaw� karnawa�ow�, a nie do pracowni naukowej? Opiera� si� jeszcze chwil�, po czym upad� jak d�ugi, daj�c za wygran�. Ale wszystko to trwa�o jedynie chwil�. Zawroty g�owy wkr�tce usta�y. Poklepa� pod�og�, upewniaj�c si�, czy aby na pewno przesta�a si� trz���. Najwyra�niej przesta�a. Ostro�nie wsta� i rozpostar�szy ramiona, pr�bowa� z�apa� r�wnowag�. Zrobi� dwa lub trzy nie�mia�e kroki. Nie jest �le, wszystko trzyma si� kupy. �wietnie. - Troch� potrwa, zanim si� przyzwyczaj� - rzuci� w przestrze�. Rozejrza� si� woko�o. W laboratorium nast�pi�y kolejne zmiany. By� pi��set minut w przysz�o�ci: osiem godzin i dwadzie�cia minut od rozpocz�cia eksperymentu. Zapad�a noc. �wiat�a jarzeni�wek sta�y si� ostrzejsze, niemal o�lepia�y. Du�y pok�j by� niemo�liwie, prawie z�owieszczo spokojny. - Opowiedz teraz o wszystkim, co ci si� przydarzy�o -zabrzmia� g�os doktora Ludwiga. Doktor Ludwig i doktor White byli jedynymi lud�mi w laboratorium. Technicy najwidoczniej zostali zwolnieni z asystowania przy kolejnym spotkaniu. Platforma manewrowa sprawia�a wra�enie zaniedbanej. Dwa metalowe siedzenia stoj�ce przy sto�ku przemieszczenia mog�y by� r�wnie dobrze par� szkolnych krzese�. Sam sto�ek te� straci� swoj� rang� - zwyk�y kloc bezczynnej maszynerii. Przygl�daj�c si� temu, a� trudno by�o uwierzy�, �e pod t� l�ni�c� bry�� os�ony kryje si� para laboratoryjnie wygenerowanych, skolapsowanych gwiazd: miniaturowa czarna dziura i jej lustrzane odbicie - bia�a dziura. Razem stworzy�y one par� perfekcyjnie zr�wnowa�onych sfer osobliwo�ci, gdzie nic nie zachowuje si� wed�ug regu� zwyk�ego Wszech�wiata. Utrzymywano je w niemo�liwym do odwr�cenia sprz�eniu. Gigantyczna energia na zawsze mia�a kr��y� w p�tli pomi�dzy po��czonymi horyzontami zdarze� owych osobliwo�ci. Energia ta otworzy�a wrota czasu, przez kt�re przeszli Erik i Sean, by teraz przemierza� bezmiary czasu i antyczasu. Doktor Ludwig mia� zm�czone oczy i ciemne od zarostu, obwis�e policzki. Wygl�da� na cz�owieka, kt�ry zbyt wiele czasu sp�dzi� w pracy. Kiedy Sean odwiedzi� to miejsce na poziomie plus-pi�ciu-minut - dla niego by�o to prawie przed chwil�, dla nich obojga osiem godzin i dwadzie�cia minut temu - doktor Ludwig by� wypocz�ty i �wie�o ogolony. - W pierwszej chwili - powiedzia� Sean - my�la�em, �e trac� rozum. Pierwszy ruch do przodu, plus-pi��-minut. Powiem wam, �e to by�o naprawd� okropne do�wiadczenie. - Skoki do przodu s� gorsze ni� skoki wstecz? - spyta�a doktor White. - Na to wygl�da. Ca�e to poczucie dezorientacji i zamroczenie psychiczne... Czu�em si� kompletnie og�upia�y. Pierwszy skok w ty�, ten pi��dziesi�ciominutowy, te� troch� nadszarpn�� mi nerwy, ale ju� nie tak. I zak��cenia trwa�y tylko chwil�. - A tym razem? Drugi skok do przodu? - Zupe�ne oszo�omienie, wszystko wirowa�o jak zwariowane. Ale nie z tak� si�� jak za pierwszym razem i nie tak d�ugo. - Jednak i tak by�y to silniejsze zak��cenia ni� przy wstecznym przesuni�ciu, to znaczy przy tym jednym, kt�re wykona�e� do tej pory? Sean kiwn�� g�ow� potakuj�co. - Zupe�nie jakby przeskok do przodu wymaga� o wiele wi�cej wysi�ku. Natomiast wstecz idzie si� ca�kiem g�adko, z minimalnymi zak��ceniami. - Mo�e i tak - odpar� doktor Ludwig. - Ale my mamy powody, by s�dzi�, �e efekty uboczne przemieszczenia w obu kierunkach zredukuj� si� w miar� oddalania si� od Czasu Zero. Sean u�miechn�� si�. - Tak, b�dzie lepiej. Za jaki� czas nie b�dziemy ju� l�dowa� w tym mi�ym, bezpiecznym laboratorium, prawda? Ruchy wahad�a stan� si� coraz szersze. Nag�a wizja zap�on�a w jego umy�le: zamglona przesz�o�� i niemo�liwa do wyobra�enia przysz�o��. - Dobrze, �e nie trzeba b�dzie za ka�dym razem prze�ywa� atak�w oszo�omienia - powiedzia�. - Zw�aszcza �e mo�na wyl�dowa� na o wiele mniej bezpiecznym terenie... 7 Erik + 5 x 10^3 minut Je�li nikt nie ma nic przeciwko temu - powiedzia� Erik -to przed skokiem w przesz�o�� chcia�bym chocia� rzuci� okiem na dzisiejsz� gazet�. Licznik up�ywu czasu rzeczywistego stoj�cy przed nim wskazywa� osiemdziesi�t trzy godziny i trzydzie�ci trzy minuty od Czasu Zero. By�a to noc w pi�tek dwudziestego drugiego kwietnia. Widzia�, jak wymieniaj� spojrzenia. Da� mu gazet� czy nie? Nie byli pewni. Kto� z personelu wyszed� poradzi� si� doktora Ludwiga. Najwyra�niej odpowied� by�a przyzwalaj�ca, poniewa� wr�ci� z gazet� w r�ce. By�a �wie�a. Mia�a ten szczeg�lny zapach dopiero co wydrukowanej gazety. Erik przyjrza� si� dacie. Dwa tysi�ce szesnasty rok. Pi�tek, dwudziesty drugi kwietnia. Wi�c jednak sta�o si�. Rzeczywi�cie podr�owa� w czasie. Chyba �e wszystko to by�o jakim� zwariowanym kawa�em, eksperymentem psychologicznym... Dali mu podrobion� gazet� i w ten spos�b wystrychn�li go na dudka... Ricky, cz�owieku, to absolutnie paranoiczne my�lenie, powiedzia� sobie. To nie kawa�. Im szybciej w to uwierzysz, tym lepiej. Rzuci� okiem na pierwsz� stron�. Dziesi�ta rocznica zasiedlenia Ksi�yca �wi�towana na Ziemi i na Ksi�ycu. Wizyta prezydenta na Antarktydzie. Trz�sienie ziemi w Turcji, sze�� przecinek trzy stopnia w skali Richtera, dok�adnie tyle, ile przewidywano w ubieg�ym miesi�cu. Artyku� na dole strony relacjonowa� przebieg imprez w Detroit zorganizowanych z okazji Dnia Robot�w. W uroczysto�ciach wzi�o udzia� pi��dziesi�t tysi�cy mechanicznych robotnik�w. O eksperymencie podj�tym przez Cal Tech nie by�o ani s�owa. Zdziwi�by si� zreszt�, gdyby by�o inaczej, bowiem zar�wno sam projekt, jak i jego realizacja by�y okryte tajemnic�. Sta�o si� tak po cz�ci na �yczenie rz�du, po cz�ci za� dlatego, �e pomys� podr�owania w czasie wzbudza� paniczny l�k u wielu ludzi. Wzmianki o pracach prowadzonych nad projektem spotka�y si� z nieoczekiwanie �yw� reakcj�. Historycy i filozofowie dyskutowali nad tym, jak wielkie i nieodwracalne szkody dla ws