BOLES�AW PRUS �YWY TELEGRAF Pani hrabina podczas wizyty w zak�adzie sierot spostrzeg�a na korytarzu niezwyk�� scen�: czterech ch�opc�w wydziera�o sobie podart� ksi��k�, do�� �wawo ok�adaj�c si� ku�akami. - Zdaje mi si�, dzieci, �e si� bijecie?... - zawo�a�a przestraszona dama. - Za to �aden nie dostanie pierniczka i jeszcze p�jdzie kl�czy�. - Bo, prosz� pani, on mi zabra� Robinsona! - tlomaczy� si� jeden ch�opiec. - Nieprawda, bo to on!... - zaprzeczy� drugi. - Widzisz, jak k�amiesz! - zawo�a� trzeci. - To ty odebra�e� mi Robinsona. Zakonnica obja�ni�a dam�, �e mimo pilnego dozoru podobne wypadki trafiaj� si� dosy� cz�sto, dzieci bowiem �akn� czytania, a ksi��ek zak�ad nie posiada. W sercu pani hrabiny zatli�a si� jaka� iskra. Poniewa� jednak nu�y�o j� my�lenie, wi�c stara�a si� zapomnie� o tym. Dopiero w salonie radcy, gdzie wypad�o m�wi� o rzeczach pobo�nych i dobroczynnych, opisa�a wypadek w zak�adzie wraz z obja�nieniem zakonnicy. Radca s�uchaj�c dozna� te� niezwyk�ego uczucia i jako bieglej-szy w sztuce my�lenia, zawnioskowa�, �e nale�a�oby wys�a� ksi��ki dla sierot. Przypomnia� sobie nawet, �e w szafie czy w kufrze posiada ca�y stos butwiej�cych druk�w, kt�re niegdy� kupowa� dla swych dzieci; lecz... za ci�ki ju� by� do grzebania w rupieciach. Wieczorem radca znalaz� si� u pana Z., kt�remu ca�e �yde up�ywa�o na oddawaniu drobnych us�ug ludzko�ci, zawartej mi�dzy si�dm� a trzeci� klas� urz�dowej hierarchii. Chc�c mu zrobi� przyjemno�� radca opowiedzia� panu Z. to, co hrabina widzia�a w zak�adzie i s�ysza�a od zakonnicy, dodaj�c ze swej strony, �e - wypada postara� si� o ksi��ki dla sierot. - Nic prostszego! - wykrzykn�� pan Z. - Wst�pi� jutro do redakcji" Kuriera" i wp�yn� na nich, a�eby zrobili og�oszenie. Na drugi dzie� pan Z. wbieg� zadyszany do "Kuriera", na wszystkie �wi�to�ci b�agaj�c redakcj�, a�eby wezwa�a og� do sk�adania ksi��ek dla sierot. Trafi� szcz�liwie, poniewa� brakowa�o do numeru kilkuwier-szowej wiadomo�ci sensacyjnej. Jako� referent wydzia�u uczuciowego siad� i napisa�: "Gromadka dzieci, zostaj�cych pod opiek� publiczn�, cierpi na brak ksi��ek. Male�stwo t�skni. Pami�tajcie o duszach g�odnych!" Potem gwi�d��c wyszed� na obiad. W par� dni p�niej, w niedziel�, przed zamkni�tymi drzwiami redakcji spotka�em ubogo odzianego cz�owieka z r�koma czarnymi jak u kominiarza, a wraz z nim szczup�� dziewczynk� nios�c� pak� starych ksi��ek. - Czego pan sobie �yczy? Ufarbowany cz�owiek uchyli� czapki i odpar� nie�mia�o: - Przynie�li�my, prosz� pana, kilka ksi��ek dla tych "g�odnych", co panowie pisali... A szczup�a dziewczynka dygn�a rumieni�c si�, o ile jej na to pozwala�y pocz�tki blednicy. Wzi��em od niej ksi��ki i odda�em redakcyjnemu ch�opcu. - Jak�e si� pan nazywa? - spyta�em. - Prosz� pana, a na co to? - odpar� zmieszany. - Musimy przecie� wydrukowa�, kto dal ksi��ki. - O! to nie potrzeba, prosz� pana; ja przede jestem ubogi cz�owiek z fabryki kapeluszy... To nie potrzeba... I odszed� wraz z mizern� c�reczk�. Obok mnie sta� uczony profesor fizyki i zapewne skutkiem tego przyszed� mi na my�l - telegraf nowej konstrukcji. G��wn� stacj� by� zak�ad sierot, boczn� - robotnik z fabryki kapeluszy; gdy jeden zasygnalizowa� "baczno��", drugi natychmiast odpowiedzia�. Gdy jeden za��da�, drugi przyni�s�. My inni spe�nili�my funkcj� s�up�w telegraficznych.