Gerard Durrell Ogr�d bog�w Gerald Durrell Powie�ci Geralda Durrella wydane w serii Biblioteczka Konesera: Moje ptaki, zwierzaki i krewni Moja rodzina i inne zwierz�ta Zapiski ze zwierzy�ca Przeci��ona arka Mena�eria Gerard Durrell Ogr�d bog�w Prze�o�y�a Ewa Horodyska Tytu� orygina�u: THE GARDEN OF THE GODS Ksi��k� t� dedykuj� Ann Peters, niegdy� mojej sekretarce, a zawsze przyjaci�ce -poniewa� kocha wysp� Korfu i pozna�a j� chyba lepiej ni� ja S�owo wst�pne Jest to trzecia ksi��ka o pobycie naszej rodziny na wyspie Korfu przed drug� wojn� �wiatow�. Niekt�rym mo�e wydawa� si� dziwne, �e ten okres mojego �ycia nadal dostarcza mi materia�u do pisania; pozwol� sobie jednak zaznaczy�, �e byli�my w�wczas - a ju� z pewno�ci� we- d�ug kryteri�w greckich - stosunkowo zamo�ni. �adne z nas nie pra- cowa�o w og�lnie przyj�tym znaczeniu tego s�owa, a zatem wi�kszo�� czasu sp�dzali�my ciesz�c si� �yciem. Po pi�ciu latach prze�ytych w ten spos�b cz�owiek gromadzi spory baga� do�wiadcze�. K�opot podczas pisania cyklu ksi��ek, w kt�rych wyst�puj� ci sa- mi - lub przewa�nie ci sami - bohaterowie polega na tym, �e autor nie chce zanudza� czytelnika poprzednich cz�ci nieko�cz�cymi si� opisami postaci. Jednocze�nie nie powinien by� a� tak pr�ny, by przypuszcza�, �e wszyscy przeczytali poprzednie ksi��ki - dlatego musi za�o�y�, i� czytelnik styka si� z jego tw�rczo�ci� po raz pierw- szy. Trudno wytyczy� kurs w taki spos�b, by nie zirytowa� sta�ego czytelnika, a zarazem nie wymaga� zbyt wiele od nowego. Mam na- dziej�, �e da�em sobie z tym rad�. W pierwszej cz�ci trylogii, zatytu�owanej �Moja rodzina i inne zwierz�ta", napisa�em, co nast�puje: �Stara�em si� namalowa� tu nie przesadzony, odpowiadaj�cy prawdzie obraz mojej rodziny: s� tacy, jacy mi si� w�wczas wydawa- li. S�dz� jednak, �e dla usprawiedliwienia ich do�� osobliwego spo- sobu zachowania powinienem wyja�ni�, i� w okresie naszego pobytu na Korfu byli�my m�odzi: Larry, najstarszy, mia� dwadzie�cia trzy lata, Leslie dziewi�tna�cie, Margo osiemna�cie, a ja, najm�odszy, by- �em we wra�liwym, pobudliwym wieku lat dziesi�ciu. Nigdy nie mie- li�my pewno�ci co do wieku naszej matki, a to z tej prostej przyczy- ny, �e nie pami�ta�a swojej daty urodzenia. Mog� tylko powiedzie� jedno, �e by�a dostatecznie doros�a na to, by mie� czworo dzieci. Matka ��da r�wnie�, bym tu zaznaczy�, i� jest wdow�, gdy�, jak to bystrze zauwa�y�a, nigdy nie wiadomo, co sobie ludzie pomy�l�. Staraj�c si� zamkn�� pi�� lat wydarze�, obserwacji i pogodnego bytowania w ksi��ce nieco mniej obszernej od �Encyklopedii Brytyj- skiej�, zmuszony by�em ca�o�� skr�ci�, przyci�� i ujednolici�, tak �e niewiele pozosta�o z autentycznego toku wydarze�". Zaznaczy�em r�wnie�, �e pomin��em wiele wydarze� i postaci, kt�re pragn��bym opisa�. Pr�buj� wype�ni� t� luk� w niniejszej ksi��ce. Mam nadziej�, �e sprawi ona czytelnikom tak� sam� przy- jemno��, jak jej poprzedniczki: �Moja rodzina i inne zwierz�ta" oraz �Moje ptaki, zwierzaki i krewni". Ukazuje bardzo istotn� cz�stk� mego �ycia, a tak�e co�, czego niestety obecnie brakuje wielu dzie- ciom - prawdziwie szcz�liwe i s�oneczne dzieci�stwo. Kundelki, koszatki i katastrofa Winni�my niezw�ocznie pozby� si� obmierz�ego Turka. Carlyle By�o to wyj�tkowo bujne lato, jak gdyby s�o�ce pobudzi�o wysp� do szczeg�lnie obfitych plon�w, nigdy bowiem nie widzieli�my takiego bogactwa owoc�w i kwiat�w, nigdy morze nie by�o r�wnie ciep�e i pe�ne ryb, nigdy ptactwo nie wychowywa�o tak licznego potomstwa ani tak wielkie mn�stwo motyli i innych owad�w nie ubarwia�o kraj- obrazu. Arbuzy o mi��szu kruchym i ch�odnym jak r�owy �nieg przypomina�y pot�ne, ro�linne kule armatnie, wystarczaj�co du�e i masywne, by zniszczy� miasto; brzoskwinie, pomara�czowe b�d� r�owe niczym wrze�niowy ksi�yc w pe�ni, wyziera�y spomi�dzy li- �ci, a ich gruba, aksamitna sk�rka puch�a od s�odkiego soku; zielone i czarne figi a� p�ka�y od nadmiaru si� �ywotnych, a w r�owawych szczelinach siada�y l�ni�ce z�otawce, oszo�omione tym niezmierzo- nym bogactwem. Drzewa wi�niowe ugina�y si� pod ci�arem owo- c�w i sady wygl�da�y tak, jakby u�miercono tam olbrzymiego smo- ka, kt�rego krew zbryzga�a li�cie szkar�atnymi i ciemnoczerwonymi kroplami. Kolby kukurydzy mia�y d�ugo�� ludzkiego ramienia i po wgryzieniu si� w kanarkowo��t� mozaik� ziaren tryska� do ust mlecznobia�y sok; z ga��zi drzew zwisa�y, wzbieraj�c w oczekiwaniu jesieni, g�adkie i zielone jak jadeit migda�y, orzechy i oliwki, jasne i l�ni�ce niczym ptasie jajka zawieszone w�r�d li�ci. Na wyspie tak t�tni�cej �yciem si�� rzeczy zdwoi�em cz�stotliwo�� kolekcjonerskich wypraw. Opr�cz cotygodniowych spotka� z Teo- dorem podejmowa�em znacznie �mielsze niz dawniej i zakrojone na szersz� skal� ekspedycje, wszed�em bowiem w posiadanie o�liczki. Zwierz� to, imieniem Sally, dosta�em w prezencie na urodziny; oka- za�a si� nieocenion�, acz upart� towarzyszk�, gdy przysz�o nam po- konywa� d�ugie odleg�o�ci z poka�nym ekwipunkiem. Jej up�r r�w- nowa�y�a jedna cenna zaleta: jak wszystkie os�y, Sally by�a niesko�- czenie cierpliwa. Podczas gdy ja obserwowa�em jakie� stworzenie, wpatrywa�a si� pogodnie w przestrze� albo zapada�a w o�l� drzemk� - szcz�liwy stan, podobny do transu, kiedy to os�y wydaj� si� �ni� z p�przymkni�tymi oczyma o nirwanie i staj� si� oboj�tne na krzyki, gro�by, a nawet uderzenia kijem. Psy po kr�tkiej chwili cierpliwego oczekiwania zaczyna�y ziewa�, wzdycha�, drapa� si� i dyskretnie dawa� do zrozumienia, �e ich zdaniem po�wi�cili�my ju� do�� czasu paj�kowi czy innemu stworzeniu i pora rusza� w dalsz� drog�. Sally natomiast, pogr��ona w drzemce, sprawia�a wra�enie, i� z ch�ci� po- sta�aby tak przez kilka dni, gdyby okaza�o si� to konieczne. Pewnego razu znajomy wie�niak, kt�ry dostarczy� mi pewn� ilo�� okaz�w i by� przy tym bystrym obserwatorem, powiadomi� mnie, �e w skalistej dolinie, oddalonej od willi o jakie� pi�� mil, pojawi�y si� dwa wielkie ptaki. Przypuszcza�, �e za�o�y�y tam gniazda. Z jego opisu wynika�o, i� mog�y to by� or�y albo s�py, a ja pa�a�em ��dz� zdobycia piskl�t obu tych gatunk�w. Moja kolekcja ptak�w drapie�nych obejmowa�a trzy gatunki s�w, krogulca, kobuza i pustu�k�, a zatem orze� lub s�p by�by po��danym dodatkiem. Oczywi�cie nie zwierzy�em si� z tych pragnie� rodzinie, gdy� rachunki za wy�ywienie moich zwierz�t by�y i tak astronomiczne. Ponadto mog�em sobie wyobrazi�, jak zareaguje Larry na propozycj� umieszczenia w domu s�pa. Sprowadzaj�c nowe zwierzaki zawsze lepiej by�o postawi� brata przed faktem dokonanym, poniewa� z chwil�, gdy znalaz�y si� w domu, mog�em liczy� na poparcie ze strony matki i Margo. Przygotowa�em si� do wyprawy bardzo starannie, szykuj�c porcje jedzenia dla siebie i ps�w, zaopatruj�c si� w spor� ilo�� gasozy, zapas puszek i pude�ek, siatk� na motyle oraz du�y worek, w kt�rym zamierza�em umie�ci� mojego s�pa b�d� or�a. Zabra�em r�wnie� lor- netk� Lesliego, kt�ra by�a silniejsza ni� moja. W�a�ciciel by� na szcz�cie nieobecny, lecz z ca�� pewno�ci� po�yczy�by mi j� ch�tnie, gdybym go poprosi�. Sprawdziwszy po raz ostatni, czy niczego nie brakuje w ekwipunku, zacz��em �adowa� najrozmaitsze przedmioty na grzbiet Sally. By�a akurat w wyj�tkowo ponurym - nawet jak na os�a - nastroju i z�o�liwie nadepn�a mi na nog�, a nast�pnie uszczypn�a w po�ladek, gdy schyli�em si� po siatk� na motyle. Poczu�a si� mocno ura�ona szturcha�cem, kt�rego jej za kar� wymierzy�em, wi�c wyruszyli�my w drog� w atmosferze wzajemnych pre- tensji. Ch�odnym gestem okry�em jej �eb z kosmatymi uszami s�om- kowym kapeluszem, zagwizda�em na psy i ruszyli�my przed siebie. Mimo wczesnej pory s�o�ce przygrzewa�o mocno; niebo mia�o barw� jasnego, roz�arzonego b��kitu, niczym s�l wrzucona do ognia, a jego kra�ce osnuwa�a upalna mgie�ka. Wyruszyli�my drog� g�st� od kurzu, bia�ego i lepkiego jak kwietny py�ek, mijaj�c znajomych wie�niak�w na os�ach, kt�rzy zmierzali na jarmark lub na w�asne poletka. Spotkania te zwalnia�y tempo mojej podr�y, poniewa� z ka�dym wie�niakiem musia�em wymieni� uprzejmo�ci. Na Korfu zawsze nale�y po�wi�ci� stosowny czas plotkom i pozwoli� si� obda- rowa� sk�rk� chleba, pestkami arbuza lub ki�ci� winogron na znak mi�o�ci i sympatii. Dzi�ki temu, skr�caj�c z rozgrzanej, pylistej drogi w ch�odne gaje oliwne d�wiga�em spory zapas prowiantu, w kt�rym najwi�kszymi rozmiarami odznacza� si� arbuz, wmuszony hojn� r�k� mojej znajomej, Mamy Agaty, przekonanej, �e skoro nie widzieli�my si� a� od tygodnia, na pewno przymieram g�odem. W por�wnaniu z rozs�onecznion� drog� gaje oliwne by�y cieniste i ch�odne niczym studnia. Psy, jak zwykle, pobieg�y przodem, buszu- j�c w�r�d s�katych pni i p�osz�c rozg�o�nym szczekaniem pikuj�ce zuchwale jask�ki. Poniewa� nie potrafi�y ich z�apa�, przelewa�y z�o�� na niewinne owieczki lub kurcz�ta o nieobecnym spojrzeniu, za co nale�a�o je surowo skarci�. Sally, pu�ciwszy w niepami�� poranne d�sy, kroczy�a �wawo, z jednym uchem stercz�cym do przodu, a drugim do ty�u, dzi�ki czemu mog�a s�ucha� mojego �piewu oraz komentarzy krajoznawczych. Opu�ciwszy cie� oliwek wspi�li�my si� na rozpalone wzg�rza, przedzieraj�c si� przez g�szcz mirt�w, zagajniki skalnych d�b�w i wiechcie �arnowc�w. Kopyta Sally tratowa�y zio�a i w ciep�ym po- wietrzu unosi�a si� wo� sza�wii i tymianku. Zanim nadesz�o po�u- dnie, znale�li�my si� - zdyszane psy oraz Sally i ja, sp�ywaj�cy potem - wysoko w�r�d z�otych i rdzawoczerwonych ska�ek g��wnego pa- sma wzg�rz, a nisko w dole rozci�ga�o si� morze, b��kitne jak kwiaty lnu. O wp� do trzeciej, g��boko rozczarowany, odpoczywa�em w cieniu pot�nego nawisu skalnego. Id�c za wskaz�wkami przyjaciela istotnie znale�li�my gniazdo, kt�re - ku memu podnieceniu -nale�a�o do s�pa Griffina, a ponadto w gnie�dzie tym, uwitym na skalnej p�ce, dostrzeg�em dwa t�uste i niemal ca�kowicie wypierzone piskl�ta, kt�re znakomicie nadawa�y si� do adopcji. S�k w tym, �e nie mog�em dosi�gn�� gniazda - ani z g�ry, ani z do�u. Sp�dziwszy 11 godzin� na bezowocnych pr�bach porwania piskl�t zmuszony by�em zrezygnowa�, acz bardzo niech�tnie, z w��czenia s�p�w do mojej ko- lekcji ptak�w drapie�nych. Zeszli�my ze wzg�rza i przystan�li�my w cieniu, aby si� posili� i odpocz��. Zjad�em kanapki z jajkiem na twardo, skromny lunch Sally sk�ada� si� z suchych kolb kukurydzy i arbuza, psy za� syci�y pragnienie arbuzem i winogronami, po�ykaj�c �apczywie soczyste owoce i kaszl�c od czasu do czasu, gdy pestka utkn�a im w gardle. �ar�oczno�� i ca�kowita nieznajomo�� zasad zachowania si� przy stole sprawi�y, i� psy zako�czy�y uczt� znacznie wcze�niej ni� Sally i ja, po czym, pogodziwszy si� niech�tnie z tym, �e nic wi�cej nie dostan�, wyruszy�y na ma�e, prywatne polowanie na zboczu wzg�rza. Le�a�em na brzuchu pogryzaj�c kruchego, ch�odnego, r�owego jak koral arbuza i bada�em wzg�rze. Oko�o pi��dziesi�ciu st�p poni�ej znajdowa�y si� ruiny wiejskiej chaty. Tu i �wdzie rozpoznawa�em sierpowate, p�askie poletka, kt�re niegdy� nale�a�y do farmy. W�a�ciciel musia� w ko�cu dostrzec, �e na tej ja�owej glebie nie wyro�nie ani kukurydza, ani warzywa, wi�c postanowi� przenie�� si� gdzie indziej. Dom si� zawali�, a poletka zaros�y chwastami i mirtem. Wpatruj�c si� w ruiny domku i rozmy�laj�c, kto m�g� tam mieszka�, spostrzeg�em nagle czerwonawy kszta�t przemykaj�cy w�r�d tymianku pod jedn� ze �cian. Ostro�nie si�gn��em po lornetk� i zbli�y�em j� do oczu. Przyjrza�em si� dok�adnie stercie kamieni, lecz przez d�u�sz� chwil� nie mog�em wy�owi� tego, co przyci�gn�o moj� uwag�. P�niej, ku memu zdumieniu, wynurzy�o si� zza k�py tymianku male�kie, gibkie zwie- rz�tko, rude jak jesienny li��. By�a to �asica, m�oda i - s�dz�c z wygl�du - raczej niedo�wiadczona. Nigdy przedtem nie widzia�em na Korfu �asicy i by�em oczarowany. Rozejrza�a si� z zamy�lonym wyrazem pyszczka, po czym wspi�a si� na tylne �apki, w�sz�c z zapa�em. Poniewa� najwyra�niej nie zw�szy�a niczego jadalnego, usiad�a i zacz�a si� drapa� z widoczn� werw� i zadowoleniem. Raptem przerwa�a toalet� i podj�a pr�b� schwytania jaskrawo��tego motyla szlaczkonia. Owad zdo�a� jednak umkn��, pozostawiaj�c �asic� z g�upkowato opadni�t� szcz�k�. Przysiad�a ponownie na tylnych �apkach, ogl�daj�c si� za niedosz�� zdobycz�, przy czym omal nie ze- �lizn�a si� z kamienia, na kt�rym siedzia�a. Obserwowa�em j�, urzeczony drobnymi rozmiarami, barwnym umaszczeniem i manierami niewini�tka. Nade wszystko pragn��em j� schwyta� i do��czy� do mej domowej mena�erii, wiedzia�em jednak, �e to nie�atwe. Kiedy rozmy�la�em, jak osi�gn�� �w cel, w zniszczonym domku rozegra� si� dramat. Nad niskim poszyciem zawis� cie� podobny do malta�skiego krzy�a i krogulec podfrun�� szybko do siedz�cej na kamieniu i nie�wiadomej zagro�enia �asicy. Zauwa�y�a go w chwili, gdy si� zastanawia�em, czy mam krzykn��, czy raczej zaklaska� ostrzegawczo. �asica odwr�ci�a si� z niewiarygodn� szybko�ci�, skoczy�a z wdzi�kiem ku zmursza�ej �cianie i znikn�a w kamiennej szczelinie, kt�ra w mojej opinii nie pomie�ci�aby padalca, a co dopiero ssaka o takich rozmiarach. Przypomina�o to magiczn� sztuczk�: �asica, siedz�ca na kamieniu, wsi�k�a nagle w �cian� niczym kropla deszczu. Krogulec szybowa� przez chwil� w nadziei, �e zwierz�tko znowu si� pojawi. Po pewnym czasie, znudzony, sfrun�� ze zbocza w poszukiwaniu mniej czujnej zwierzyny. Wkr�tce potem pyszczek �asicy wyjrza� z kamiennej szczeliny. Stwierdziwszy, �e niebezpiecze�stwo min�o, ostro�nie opu�ci�a kryj�wk�. Ruszy�a wzd�u� �ciany, przemykaj�c w�r�d kamiennych nisz i zag��bie�, jak gdyby dozna�a natchnienia pod wp�ywem niedawnej ucieczki. Zastanawia�em si�, jak mam j� podej�� i niepostrze�enie nakry� koszul�. Nie by�o to �atwe zadanie, skoro potrafi�a tak zr�cznie wymkn�� si� krogulcowi. W tej w�a�nie chwili �asica zwinnie jak w�� w�lizn�a si� w szpar� pod �cian�. Z norki po�o�onej nieco wy�ej wychyn�o inne zaniepo- kojone zwierz�tko, wdrapa�o si� po �cianie i znikn�o w szczelinie muru. By�em niezmiernie poruszony, gdy� w mgnieniu oka rozpo- zna�em stworzenie, kt�re od dawna pr�bowa�em wy�ledzi� i schwyta�, a mianowicie koszatk�, jednego z naj�adniejszych europejskich gryzoni. By�a o po�ow� mniejsza od doros�ego szczura, sier�� mia�a barwy cynamonu z l�ni�cym, bia�ym brzuszkiem i d�ugim, kosmatym ogonem, zako�czonym czarno-bia�ym p�dzelkiem, a czarne futerko okala�o uszy i oczy, nadaj�c jej wygl�d zamaskowanego w�amywacza. M�j dylemat polega� na tym, �e mia�em przed sob� dwa okazy zwierz�t, kt�re szczerze pragn��em posiada�. Jedno zaciekle �ciga�o drugie, obydwa za� by�y nad wyraz czujne. �le obmy�lany atak nara�a� mnie na utrat� obu okaz�w. Postanowi�em najpierw zwabi� �asic�, jako zwierz� bardziej ruchliwe, gdy� koszatka bez wyra�nego bod�ca nie by�aby sk�onna wyjrze� ze swej nory. Po chwili namys�u doszed�em do wniosku, �e siatka na motyle b�dzie lepsza ni� koszula; tak wyposa�ony, skierowa�em si� z najwy�sz� ostro�no�ci� ku zbo- czu, zastygaj�c w bezruchu, ilekro� �asica wyjrza�a z nory. W ko�cu dotar�em niepostrze�enie do domku. �cisn��em mocniej r�czk� siatki, oczekuj�c, a� �asica wynurzy si� z g��bi badanych korytarzy. Gdy wreszcie wyskoczy�a, sta�o si� to tak nagle, �e nie zd��y�em si� przy- gotowa�. Przysiad�a na tylnych �apach i spojrza�a na mnie z ciekawo- �ci�, bez niepokoju. Ju�-ju� mia�em schwyta� j� w sie�, gdy nagle nadbieg�y z ha�asem, wywieszonymi ozorami i rozwianymi ogonami trzy psy, ciesz�c si� na m�j widok tak, jakby�my nie widzieli si� od miesi�cy. �asica przepad�a. Zamar�a na widok sfory ps�w, po czym znik�a bez �ladu. Rzuci�em gorzkie kl�twy na g�owy ps�w i przep�- dzi�em je w wy�sze partie wzg�rz, gdzie leg�y w cieniu, oburzone i ura�one moim zachowaniem. Nast�pnie zabra�em si� do �apania koszatki. Z biegiem lat spoiwo mi�dzy kamieniami skrusza�o; wyp�uka�y je ulewne zimowe deszcze i teraz z domku pozosta�y wy��cznie kamien- ne �ciany. Drobne stworzenia znajdowa�y doskona�� kryj�wk� w tych niszach i tunelach. Aby wykry� jakiekolwiek zwierz�, nale�a�o rozebra� �cian� - i tym w�a�nie si� zaj��em. Po d�u�szym wysi�ku dokopa�em si� do pary obra�onych skorpion�w, kilku ston�g oraz m�odego gekona, kt�ry umkn��, pozostawiaj�c za sob� ruchliwy ogon. By�o to wyczerpuj�ce zaj�cie i po godzinie usiad�em w cieniu nietkni�tego - na razie - muru, aby nieco odpocz��. Zastanawia�em si� w�a�nie, ile czasu zajmie mi niszczenie resztek muru, gdy z nory le��cej oko�o trzech st�p ode mnie wynurzy�a si� koszatka. Wspi�a si� na kamie� jak alpinistka z lekk� nadwag� i usadowiwszy si� na szczycie, zacz�a starannie my� pyszczek, kom- pletnie ignoruj�c moj� obecno��. Nie mog�em uwierzy� w tak szcz�- �liwy traf. Wysun��em siatk� powoli i ostro�nie, po czym spu�ci�em j� znienacka. Z pewno�ci� spe�ni�aby zadanie, gdyby szczyt muru by� p�aski. Niestety, mi�dzy murem a siatk� pojawi�a si� szczelina. Ku mojemu �alowi i rozczarowaniu koszatka, otrz�sn�wszy si� z chwilowej paniki, wyprysn�a spod siatki, przebieg�a pod �cian� i znikn�a w kolejnej szparze. Pope�ni�a jednak b��d, gdy� wybra�a cul-de-sac, przed kt�rym zarzuci�em sie�. Nast�pne moje zadanie polega�o na tym, by z�owi� j� do worka i nie da� si� uk�si�. Nie by�o to �atwe i zanim z ni� sko�czy�em, zatopi�a ostre z�by w moim kciuku, tak �e wkr�tce ja sam, moja chusteczka i sama koszatka byli�my unurzani we krwi. W ko�cu jednak opanowa�em sytuacj�. Zachwycony powodzeniem dosiad�em Sally i tryumfalnie zajecha�em przed dom z nowym nabytkiem. Zanios�em koszatk� do swojego pokoju i umie�ci�em w klatce, kt�ra do niedawna go�ci�a ma�ego czarnego szczura. Szczurz�tko sko�czy�o marnie w szponach mojej sowy, Ulissesa, wyznaj�cego pogl�d, i� dobrotliwa opatrzno�� stworzy�a wszelkie gryzonie tylko po to, by zape�ni� jego �o��dek. Upewni�em si� zatem, �e cenna ko-szatka nie ucieknie i nie spotka jej ten sam los. Z chwil�, gdy znalaz�a si� w klatce, mog�em obejrze� j� dok�adniej. Odkry�em, �e jest to samiczka o podejrzanie du�ym brzuszku, co sk�oni�o mnie do przypuszczenia, i� spodziewa si� potomstwa. Po namy�le nazwa�em j� Esmerald� (przeczyta�em w�a�nie �Dzwonnika z Notre Dam�" i by�em po uszy zakochany w bohaterce) i zaopatrzy�em w tekturowe pude�ko z ga�gankami i sianem, aby mia�a gdzie urodzi� dzieci. Przez kilka pierwszych dni Esmera�da rzuca�a si� na moj� d�o� niczym buldog, kiedy czy�ci�em klatk� lub wsuwa�em do �rodka po- �ywienie, lecz po tygodniu oswoi�a si� ze mn� i mimo pewnej rezerwy zacz�a mnie tolerowa�. Co wiecz�r Ulisses, kt�ry siedzia� na specjalnej p�ce nad oknem, budzi� si� i gdy otworzy�em okiennice, wylatywa� na �owy do sk�panych w ksi�ycowej po�wiacie gaj�w oliwnych, sk�d wraca� o drugiej w nocy, aby si� po�ywi� kawa�kami mi�sa. Kiedy znika�, wypuszcza�em Esmerald� z klatki na kilka godzin, �eby sobie pobiega�a. Okaza�a si� uroczym stworzeniem i mimo zaokr�glonych kszta�t�w porusza�a si� z ogromnym wdzi�kiem, wykonuj�c d�ugie i zapieraj�ce dech w piersi skoki z szafy na ��ko (od kt�rego odbija�a si� jak od trampoliny), a z ��ka na biblioteczk� albo st�, przy czymjej d�ugi ogon z p�dzelkowatym koniuszkiem s�u�y� jako ster. By�a bardzo w�cibska i co noc poddawa�a pok�j wraz z zawarto�ci� drobiazgowemu badaniu, marszcz�c czarny pyszczek i poruszaj�c wibrysami. Odkry�em, �e przepada za du�ymi, brunatnymi pasikonikami - cz�sto, gdy ju� le�a�em w ��ku, siada�a mi na nagiej piersi, chrupi�c owe przysmaki, wskutek czego moje ��ko pokryte by�o zawsze k�uj�c� warstewk� po�amanych skrzyde�, n�ek oraz twardych kad�ub�w, jako �e Esmerald� by�a �akom� i niezbyt dobrze wychowan� sto�owniczk�. Wreszcie nadszed� podniecaj�cy wiecz�r, kiedy to - po cichym odlocie Ulissesa, nawo�uj�cego �toink, toink" w gaju oliwnym zgodnie z zasadami swego gatunku - otworzy�em drzwi klatki, lecz Esmerald� nie wysz�a na zewn�trz, tylko cofn�a si� do tekturowego pu- de�ka, wydaj�c gniewne, �wiergotliwe odg�osy. Gdy chcia�em zbada� jej sypialni�, wpi�a si� w m�j palec niczym tygrysica i oderwanie jej kosztowa�o mnie wiele trudu. W ko�cu zdo�a�em to uczyni� i trzy- maj�c j� mocno za sk�r� na karku obejrza�em zawarto�� pude�ka. Ku swemu niezmiernemu zachwytowi odkry�em w nim o�mioro ma- le�stw wielko�ci laskowego orzecha, r�owych jak p�czki cyklame- n�w. Uradowany szcz�liwym wydarzeniem obsypa�em Esmerald� pasikonikami, pestkami arbuza, winogronami i innymi przysmaka- mi, kt�re szczeg�lnie lubi�a, a nast�pnie z zapartym tchem obserwo- wa�em rozw�j jej potomstwa. Male�stwa stopniowo dojrzewa�y. Otworzy�y oczka i poros�y fu- terkiem. Wkr�tce te z miotu, kt�re by�y silniejsze i bardziej przedsi�- biorcze, zacz�y wype�za� mozolnie z tekturowego kojca i �azi� po klatce, korzystaj�c z nieuwagi Esmeraldy. Nape�nia�o j� to l�kiem i chwyta�a zb��kane dziecko w pyszczek, po czym, piszcz�c i powar- kuj�c, umieszcza�a je bezpiecznie w pude�ku. Spos�b okaza� si� sku- teczny w przypadku jednego czy dwojga dzieci, lecz z chwil�, gdy ca�a �semka zapragn�a wyruszy� w �wiat, matka utraci�a nad nimi kontrol� i musia�a si� pogodzi� z ich w�dr�wkami. Wychodzi�y za ni� z klatki i w�a�nie wtedy zauwa�y�em, �e koszatki, podobnie jak ryj�wki, chodz� g�siego. Esmeralda sz�a przodem, pierwsze dziecko trzyma�o si� jej ogona, drugie dziecko trzyma�o si� ogona pierwsze- go i tak dalej. Czaruj�cy widok tworzy�o dziewi�� tych male�kich stworzonek w czarnych maseczkach, gdy kr��y�y po pokoju niczym �ywy, puchaty szal, przep�ywaj�c przez ��ko lub wspinaj�c si� po nodze sto�u. Gdy po ��ku b�d� pod�odze skaka�y pasikoniki, ma�e gromadzi�y si� wok� nich, popiskuj�c z podnieceniem, przez co sta- wa�y si� w �mieszny spos�b podobne do bandy rozb�jnik�w. Kiedy doros�y, musia�em je wynie�� do gaju oliwnego i wypu�ci� na swobod�. Zdobywanie po�ywienia dla dziewi�ciu �ar�ocznych ko- szatek okaza�o si� zaj�ciem zbyt czasoch�onnym. Wypu�ci�em je na samym skraju, w pobli�u g�stych zaro�li skalnego d�bu, gdzie za�o- �y�y kwitn�c� koloni�. Wieczorami, gdy zachodzi�o s�o�ce, a niebo stawa�o si� zielone jak li�� poci�y pasmami chmur, zagl�da�em tam i obserwowa�em koszatki o ciemnych pyszczkach, przemykaj�ce z wdzi�kiem tancerzy mi�dzy ga��ziami i prowadz�ce szczebiotliwe rozmowy w trakcie polowania na �my, robaczki �wi�toja�skie i inne smako�yki. Plaga ps�w, kt�ra na nas spad�a, by�a skutkiem jednej z moich licznych wypraw na o�lim grzbiecie. Wracali�my ze wzg�rz, gdzie na gipsowych urwiskach pr�bowa�em �apa� agamy. Zapad� ju� wiecz�r i wsz�dzie zalega�y czarne jak w�giel cienie, a wszystko sk�pane by�o w uko�nym, jasnoz�otym �wietle zachodz�cego s�o�ca. Byli�my zgrzani i zm�czeni, spragnieni i g�odni, poniewa� zd��yli�my ju� dawno poch�on�� zabrane zapasy. W ostatniej mijanej winnicy znale�li�my jedynie par� ki�ci ciemnych winogron, tak kwa�nych, �e psy tylko wyszczerzy�y z�by i zacz�y przewraca� oczyma, ja za� poczu�em jeszcze silniejszy g��d i pragnienie. Uzna�em, �e jako przyw�dca wyprawy powinienem zapewni� wikt za�odze. �ci�gn��em cugle i zacz��em rozwa�a� problem. Znajdowali- �my si� w jednakowej odleg�o�ci od trzech �r�de� po�ywienia. W pobli- �u mieszka� stary pasterz Jani, kt�ry - jak wiedzia�em - obdarowa�by nas chlebem i serem, lecz jego �ona mog�a jeszcze nie wr�ci� z pola, a sam Jani zapewne wypasa� swoje stadko k�z. Niedaleko, w male�kiej, wal�cej si� chacie, mieszka�a Agata, lecz by�a osob� tak ubog�, �e czu�em si� winny, przyjmuj�c od niej cokolwiek, i zawsze stara�em si� podzieli� z ni� jedzeniem, ilekro� znalaz�em si� w okolicy. No i by�a jeszcze s�odka i �agodna Mama Kondos, wdowa licz�ca sobie oko�o osiemdziesi�ciu wiosen, kt�ra mieszka�a z trzema niezam�nymi i -o ile mog�em zauwa�y� - niezdatnymi do zam��p�j�cia c�rkami na za- niedbanej, acz dobrze prosperuj�cej farmie w po�udniowej dolinie. By�y stosunkowo zamo�ne i opr�cz pi�ciu czy sze�ciu akr�w oliwek oraz ziemi uprawnej, mia�y dwa os�y, cztery owce i krow�. Nale�a�y do gro- na miejscowych posiadaczy ziemskich, dlatego uzna�em, �e w�a�nie im powinien przypa�� zaszczyt wspomo�enia zapasami mojej wyprawy. Trzy niezmiernie grube, niezbyt urodziwe, lecz bardzo dobroduszne panny wr�ci�y w�a�nie z pola i otoczy�y studzienk� niczym jaskrawe, wrzaskliwe papugi, myj�c t�uste, ow�osione, br�zowe nogi. Mama Kondos drepta�a tam i z powrotem jak miniaturowa nakr�cana zabawka, sypi�c kukurydz� sk��bionemu, popiskuj�cemu stadku kurcz�t. Wszystko w niej by�o krzywe: jej drobne cia�o przybra�o kszta�t sierpu, nogi wygi�y si� po wieloletnim d�wiganiu ci�ar�w na g�owie, a r�ce wykrzywi�o ci�g�e podnoszenie r�nych przedmiot�w z ziemi; nawet jej usta tworzy�y �uk wok� bezz�bnych dzi�se�, a �nie�nobia�e brwi niby dmuchawce za�amywa�y si� nad czarnymi oczyma, okolonymi b��kitn� obw�dk� i siatk� promienistych zmarszczek, przecinaj�cych sk�e delikatn� jak m�oda pieczarka. Na m�j widok c�rki wyda�y przenikliwe okrzyki rado�ci i otoczy�y mnie jak dobrotliwe perszerony, przyciskaj�c do obfitych biust�w i darz�c ca�usami, przy czym da�o si� wyczu� w r�wnych ilo�ciach aur� sympatii, potu i czosnku. Mama Kondos jak drobny, zgarbiony Dawid w otoczeniu woniej�cych Goliat�w, roztr�ca�a c�rki z prze- ra�liwym okrzykiem: �Dajcie mi go, dajcie mi go! Moje z�otko, moje serduszko, m�j kochany! Dajcie mi go". Przygarn�a mnie mocno i posiniaczy�a mi twarz poca�unkami, gdy� jej dzi�s�a by�y twarde jak pysk ��wia. Gdy zosta�em ju� kok�adnie wyca�owany, wyklepany i obszczy- pany dla upewnienia si� naprawd� istniej�, pozwolono mi usi��� i wyja�ni�, dlaczego od tak dawna ich nie odwiedza�em. Czy nie zdaj� sobie sprawy, �e up�yn�� ju� ca�y tydzie�? Jak moje kochanie mo�e by� tak okrutne, tak opiesza�e, tak kapry�ne? A skoro wreszcie si� zjawi�em, mo�e bym co� przek�si�? Odpar�em, �e owszem, z mi�� ch�ci�, a i Sally z przyjemno�ci� by co� zjad�a. Psy, gorzej wychowa- ne, same da�y sobie rad�; Zb�j i Szachraj po�yka�y �apczywie s�odkie, bia�e winogrona, zerwane z ga��zek oplataj�cych �cian�, Roger za�, kt�ry wydawa� si� bardziej spragniony ni� g�odny, wypatroszy� arbuza w cieniu drzewek figowych i migda�owc�w. Le�a� teraz z nosem wtulonym w ch�odny, r�owy mi��sz, przymkn�wszy oczy w ekstazie, i wysysa� s�odki, zimny sok. Sally natychmiast dosta�a trzy kolby dojrza�ej kukurydzy i wiadro wody, podczas gdy mnie za- oferowano olbrzymiego s�odkiego ziemniaka w smakowicie zw�glo- nej �upinie, kryj�cej cudownie g�bczast� zawarto��, miseczk� migda- ��w, figi, dwie wielkie brzoskwinie, pajd� ��tego chleba, oliw� i czo- snek. Prze�kn�wszy �w pocz�stunek i zaspokoiwszy pierwszy g��d, mo- g�em ju� skupi� si� na plotkach. Pepi, g�uptas, spad� z oliwki i z�ama� r�k�; Leonora spodziewa�a si� kolejnego dziecka na miejsce tego, kt�re umar�o; Jani - nie ten Jani, lecz tamten, z drugiej strony wzg�- rza - pok��ci� si� z Takim o cen� os�a i Taki w z�o�ci ostrzela� z du- belt�wki dom Janiego, ale noc by�a bardzo ciemna, Taki by� pijany i okaza�o si� w ko�cu, ze dom nale�a� do Spira, dlatego teraz nie rozmawiaj� ze sob�. Przez d�u�sz� chwil� z lubo�ci� omawiali�my s�abostki bli�nich i analizowali�my ich charaktery, a� nagle u�wiado- mi�em sobie, �e nigdzie nie widz� Lulu, chudej, d�ugonogiej suki Ma- my Kondos, o du�ych, wyrazistych oczach i k�apciatych uszach spa- niela. Jak wszystkie wiejskie psy by�a wyn�dznia�a i parchata, �ebra stercza�y jej jak struny harfy, ale mia�a ujmuj�cy charakter i bardzo j� lubi�em. Zazwyczaj wybiega�a mi na spotkanie, lecz tym razem nigdzie jej nie by�o. Zapyta�em, czy co� si� z ni� sta�o. - Ma szczeniaki - odpar�a Mama Kondos. - Po, po, po, po. Je dena�cie! Mo�esz w to uwierzy�? Przed porodem przywi�za�y Lulu do oliwki w pobli�u domu i suka oszczeni�a si� w g��bokiej dziupli. Powita�a mnie z entuzjazmem i bacznie �ledzi�a moje ruchy, gdy wpe�za�em na czworakach pod drze- wo, by obejrze� szczeni�ta. Jak zawsze, by�em zdumiony, �e tak chuda, na wp� zag�odzona matka mog�a wyda� na �wiat takie pulchne, silne szczeniaki o sp�aszczonych, wojowniczych mordkach i dono�nym, wrzaskliwym g�osie. Mieni�y si�, jak zwykle, ca�� gam� kolor�w, czarno-bia�e, bia�o-brunatne, srebrzyste, niebieskoszare, ca�e czarne i ca�e bia�e. Ka�dy psi miot na Korfu odznacza si� tak zr�nicowanym umaszczeniem, �e kwestia ojcostwa jest niemo�liwa do ustalenia. Piastuj�c na podo�ku skoml�cy dywanik piesk�w pochwali�em Lulu za jej dzielno��. W odpowiedzi �arliwie pomacha�a ogonem. - Dzielna, co? - zagadn�a kwa�no Mama Kondos. - Jedena�cie szczeniak�w to nie dzielno��, tylko utrapienie. Musimy si� pozby� wszystkich pr�cz jednego. Dobrze wiedzia�em, �e Lulu nie pozwol� wychowa� wszystkich szczeni�t i b�dzie mia�a szcz�cie, je�li pozostawi� jej cho� jedno. Po- czu�em, �e mog� by� przydatny. Oznajmi�em, i� moja matka z pew- no�ci� we�mie jednego szczeniaka i b�dzie przy tym niesko�czenie wdzi�czna rodzinie Kondos i samej Lulu. Po d�u�szym namy�le wy- bra�em pieska, kt�ry najbardziej mi si� podoba�: ruchliwego t�u�cio-cha w czarne, bia�e i szare �atki, o brwiach i stopach barwy kukurydzy. Poprosi�em, aby mi go zostawiono do czasu, gdy b�dzie mo�na od��czy� go od Lulu; tymczasem powiadomi� matk� o nowym wspa- nia�ym nabytku, dzi�ki kt�remu liczba naszych ps�w wzro�nie do pi�ciu - co wydawa�o mi si� mi��, okr�g�� cyfr�. Ku memu zdumieniu propozycja zwi�kszenia pog�owia naszych ps�w wcale nie ucieszy�a mojej matki. - Nie. kochanie - stwierdzi�a stanowczo. - Nie potrzebujemy no wego psa. Cztery w zupe�no�ci wystarcz�. Te twoje sowy i wszystko inne to i tak zbyt du�y wydatek. Jeszcze jeden pies... niestety, to wy kluczone. Daremnie przekonywa�em, �e szczeniak zginie, je�li w por� nie zainterweniujemy. Matka trwa�a przy swoim. Mia�em tylko jedno wyj�cie. Zauwa�y�em wcze�niej, �e na pytanie typu: �Czy chcia�aby� wychowywa� piskl�ta pleszki?", matka odpowiada twardo i automa- tycznie: �nie", ale na widok nar�cza piskl�t zaczyna�a si� waha� i w ko�cu m�wi�a �tak". Pozosta�o mi zatem jedno: pokaza� jej szczeniaka. By�em pewien, �e nie oprze si� jego z�ocistym brewkom i skarpetkom. Przez pos�a�ca poprosi�em panie Kondos o wypo�yczenie szczeniaka i nazajutrz jedna z t�ustych c�rek przynios�a pieska. Gdy jednak odwin��em go z ga�gank�w, zauwa�y�em z irytacj�, �e Mama Kondos przys�a�a mi innego szczeniaka. Wyja�ni�em spraw� c�rce, kt�ra odparta, �e nic na to nie poradzi, gdy� wst�pi�a tu po drodze do wioski, powinienem spotka� si� z jej matk�. Doda�a, �e wskazany jest po�piech, gdy� Mama Kondos wspomnia�a, i� zamierza u�mierci� szczeni�ta jeszcze przed po�udniem. Szybko dosiad�em Sally i pogalopowa�em przez gaje oliwne. Mama Kondos siedzia�a w s�o�cu, wi���c g��wki czosnku w bia�e, gruz�owate warkocze, a wok� niej grzeba�y i popiskiwa�y zadowolone kurcz�ta. U�cisn�a mnie, wypyta�a o zdrowie ca�ej rodziny i wr�czy�a talerz zielonych fig, ja za� pokaza�em jej szczeniaka i wyja�ni�em cel swego przybycia. - Nie ten? - wykrzykn�a, zerkaj�c na skoml�cego pieska i tr�ca j�c go palcem. - Nie ten? To przez moj� g�upot�. Po-po-po-pomy�la- �am, �e chcesz tego z bia�ymi brwiami. Zapyta�em z niepokojem, czy pozby�a si� pozosta�ych szczeni�t. - Tak - odpar�a z roztargnieniem. Oznajmi�em z rezygnacj�, �e skoro nie mog� dosta� pieska, kt�rego wybra�em, wezm� tego, kt�rego oszcz�dzi�a. - Nie, chyba uda mi si� da� ci tego drugiego - powiedzia�a wsta j�c i si�gn�a po szerok� motyk�. Zdziwi�em si�, jak to mo�liwe, skoro ju� u�mierci�a szczeni�ta. Mo�e zamierza�a wykopa� zw�oki? Wcale sobie tego nie �yczy�em. W�a�nie chcia�em to powiedzie�, gdy Mama Kondos, mamrocz�c do siebie, podrepta�a w stron� przydomowego poletka, gdzie z rozgrzanej, sp�kanej ziemi wyrasta�y pierwsze, ��te i kruche �odygi kukurydzy. Rozejrza�a si� i po chwili zacz�a kopa�. Za drugim machni�ciem motyki wydoby�a trzy piszcz�ce szczeniaki, kt�re przebiera�y rozpacz- liwie �apkami, a uszy, oczy i r�owe pyszczki mia�y zatkane ziemi�. Zamar�em, pora�ony groz�. Mama Kondos obejrza�a pieski, stwierdzi�a, �e nie ma w�r�d nich mojego, odrzuci�a je na bok i podj�a kopanie. Dopiero wtedy zda�em sobie w pe�ni spraw� z tego, co zrobi�a. Poczu�em, jak w mojej piersi p�ka wielki, szkar�atny p�cherz nienawi�ci, a �zy gniewu sp�ywaj� mi po policzkach. Z zasobu znanych mi greckich wyzwisk wybra�em te najbardziej obel�ywe. Wy- wrzaskuj�c je w stron� Mamy Kondos, odepchn��em j� tak mocno �e oszo�omiona klapn�a na ziemi� w�r�d �odyg kukurydzy. Miotaj�c kl�twy na wszystkich �wi�tych i b�stwa, jakie przysz�y mi na my�l, z�apa�em motyk� i w po�piechu, cho� ostro�nie, odkopa�em pozosta�e, dysz�ce szczeniaki. Mama Kondos by�a zbyt zdumiona moj� furi�, by m�wi� cokolwiek; siedzia�a tylko z otwartymi ustami. Bezceremonialnie wepchn��em pieski za pazuch�, zabra�em Lulu wraz z pozostawionym jej potomkiem, dosiad�em Sally i ruszy�em, rzucaj�c przez rami� obelgi na Mam� Kondos, kt�ra d�wign�a si� tymczasem na nogi i bieg�a za mn�, wo�aj�c: �Co ci si� sta�o, z�otko? Dlaczego p�aczesz? Mo�esz wzi�� je wszystkie. Co ci si� sta�o?" Wpad�em do domu zgrzany, zap�akany i ubrudzony ziemi�, ze szczeniakami k��bi�cymi si� pod koszul�, a tu� za mn� drepta�a Lulu, zachwycona nieoczekiwan� odmian� losu, kt�ra spotka�a j� i jej potomstwo. Matka, jak zwykle, tkwi�a w kuchni, szykuj�c rozmaite przysmaki dla Margo, kt�ra wybra�a si� w podr� po Grecji, aby doj�� do siebie po kolejnym nieszcz�liwym romansie. By�a wstrz��ni�ta, wys�uchawszy mojej niesp�jnej i przepe�nionej oburzeniem opowie�ci o przedwczesnym pogrzebie szczeni�t. - Doprawdy! - wykrzykn�a z przej�ciem. - Ci wie�niacy! Nie pojmuj�, jak mog� by� tacy okrutni. Pogrzeba�a je �ywcem! Nigdy nie s�ysza�am o podobnym barbarzy�stwie. Bardzo dobrze, �e je uratowa�e�, kochanie. Gdzie s�? Rozdar�em koszul�, jakbym pope�nia� harakiri i na kuchenny st� spad�a kaskada wierc�cych si� szczeni�t, kt�re zacz�y pe�za� po omacku, popiskuj�c. - Gerry, kochanie, nie na st�. Wa�kuj� ciasto - zauwa�y�a mat ka. - Te dzieci! Owszem, mo�e to czysta ziemia, ale nie chc� jej mie� w wypiekach. Przynie� koszyk. Przynios�em i w�o�yli�my do niego pieski. Matka przyjrza�a im si� badawczo. - Biedne male�stwa - powiedzia�a. - Wydaje mi si�, �e jest ich strasznie du�o. He? Jedena�cie? Nie wiem, co z nimi zrobimy. Nie mo�emy bra� jedenastu dodatkowych ps�w. Po�pieszy�em z zapewnieniem, �e ju� o wszystkim pomy�la�em: gdy tylko maluchy podrosn�, znajdziemy dla nich domy. Doda�em, �e do tego czasu wr�ci Margo i b�dzie mog�a mi pom�c; dzi�ki temu zaj�ciu przestanie my�le� o seksie. - Gerry! - zawo�a�a ze zgroz� matka. - Nie m�w takich rzeczy. Od kogo to s�ysza�e�? Wyja�ni�em, �e zdaniem Larry'ego Margo powinna oderwa� si� od my�li o seksie, i dlatego uzna�em, i� przybycie szczeni�t pomy�l- nie rozwi��e ten problem. - Nie wolno ci opowiada� takich rzeczy - oznajmi�a matka. - Larry nie powinien tak m�wi�. Margo jest... jest po prostu troch� zbyt uczuciowa. Seks nie ma z tym nic wsp�lnego, to zupe�nie inna sprawa. Co by sobie ludzie pomy�leli, gdyby to us�yszeli? A teraz za bierz te pieski w bezpieczne miejsce. Zanios�em koszyk pod drzewo rosn�ce obok werandy, przywi�za- �em do niego Lulu i wytar�em szczeni�ta wilgotn� szmatk�. Lulu, uzna- j�c koszyk za wysoce nieodpowiednie miejsce do wychowywania dzie- ci, natychmiast wykopa�a przytuln� nor� w�r�d korzeni drzewa i pie- czo�owicie, jedno po drugim, przenios�a do niej maluchy. Swojego wybra�ca, ku jego irytacji, pucowa�em znacznie d�u�ej ni� pozosta�� gromadk�, pr�buj�c wymy�li� dla niego imi�. W ko�cu postanowi�em nazwa� go �azarz, w skr�cie �az. Ostro�nie umie�ci�em go w gronie rodze�stwa i poszed�em zmieni� poplamion� ziemi� i moczem koszul�. Zbli�aj�c si� do sto�u us�ysza�em, jak matka opowiada Lesliemu i Larry'emu o szczeniakach. - Niezwyk�e - stwierdzi� Leslie. - Nie s�dz�, aby to by�o celowe okrucie�stwo, oni po prostu nie my�l�. Wystarczy popatrze�, jak wpychaj� ranne ptaki do toreb my�liwskich. No i co by�o dalej? Ger- ry utopi� te szczeniaki? - Oczywi�cie, �e nie - odpar�a z oburzeniem matka. - Przyni�s� je do domu. - Dobry Bo�e! - zawo�a� Larry. - Tylko nie to! Mamy ju� cztery psy. - To s� szczeniaczki - broni�a si� matka. - Biedne male�stwa. - Ile ich jest? - chcia� wiedzie� Larry. - Jedena�cie - odpar�a matka z wahaniem. Larry od�o�y� sztu�ce i utkwi� w niej spojrzenie. - Jedena�cie? - powt�rzy� - Jedena�cie szczeniak�w? Chyba oszala�a�. - Powtarzam ci, �e to tylko malutkie stworzonka - oznajmi�a matka ze wzburzeniem. - A Lulu znakomicie sobie z nimi radzi. - Kto to jest Lulu, do diab�a? - spyta� Larry. - Ich matka. Przemi�e stworzenie. - Wi�c dosz�o nam dwana�cie cholernych ps�w. - No c�, chyba tak - westchn�a matka. - Nie liczy�am dok�adnie. - I w tym w�a�nie problem! - warkn�� Larry. - Nikt w tym domu nie umie liczy�! I zanim cz�owiek si� obejrzy, brodzi po kolana w zwierzynie. Zupe�nie jak przy cholernym akcie stworzenia, a nawet gorzej. Ani si� spostrze�esz, jak z jednej sowy robi si� ca�y batalion, op�tane seksem go��bie kr��� po wszystkich pokojach rzucaj�c wyzwanie Marii Stopes1, a ca�y dom jest tak pe�en ptactwa, �e przy- pomina cholerny kurnik. Ju� nie wspomn� o w�ach, ropuchach i in- nych tego rodzaju zwierz�tkach, kt�rych ilo�� na wiele lat zaspokoi�aby potrzeby makbetowskich wied�m. I jakby tego by�o ma�o, sprowadzacie sobie dwana�cie ps�w. To najlepszy dow�d dziedzicznego ob��du w tej rodzinie. - Przesadzasz, Larry - uci�a matka. - Tyle ha�asu o kilka szcze- niaczk�w. - Jedena�cie to dla ciebie kilka? Dom zamieni si� w greck� fili� Psich Pokaz�w Crufta2, a w dodatku b�d� to zapewne same suki i wszystkie naraz dostan� cieczki. Nasze �ycie spadnie do poziomu jednej wielkiej psiej orgii seksualnej. - A w�a�nie - matka zmieni�a temat. - Nie opowiadaj wszystkim woko�o, �e Margo my�li wy��cznie o seksie. Ludzie mog� to �le zro- zumie�. - Przecie� to prawda - odpar� Larry. - Nie widz� powodu, by co- kolwiek ukrywa�. - Doskonale wiesz, co mam na my�li - oznajmi�a stanowczo matka. - Nie �ycz� sobie, �eby� tak m�wi�. Margo jest po prostu romantyczna. To olbrzymia r�nica. - Powiem ci jedno - zacz�� Larry. - Kiedy te wszystkie suki, kt�re �ci�gn�a� do domu, zaczn� si� grza�, Margo b�dzie mia�a spor� konkurencj�. - Do�� tego, Larry - przerwa�a matka. - Uwa�am, �e podczas lunchu nie powinni�my dyskutowa� o seksie. ' Maria Stopes (1880-1958), brytyjska sufra�ystka i zwolenniczka �wiadome- go rodzicielstwa (przyp. t�um.). 2 Charles Cruft (1852-1939), hodowca i organizator pierwszej wystawy ps�w w Londynie w 1886 r. (przyp. t�um.). Kilka dni p�niej wr�ci�a Margo, opalona, zdrowa i z najwyra�niej uleczonym sercem. Rozprawia�a bez ko�ca o swojej podr�y i barwnie opisywa�a nowych znajomych, dodaj�c za ka�dym razem: �I zaprosi�am ich do nas na Korfu". - Mam nadziej�, �e nie zaprasza�a� ka�dej napotkanej osoby - powiedzia�a matka z lekkim niepokojem. - Oczywi�cie, �e nie - odpar�a ze zniecierpliwieniem Margo, za- ko�czywszy w�a�nie opowie�� o pewnym przystojnym greckim ma- rynarzu i jego o�miu braciach, kt�rym wielkodusznie zaproponowa�a go�cin�. - Tylko tych naprawd� interesuj�cych. Wydawa�o mi si�, �e ch�tnie poznasz paru interesuj�cych ludzi. - Dzi�kuj�, wystarcz� mi go�cie Larry'ego - odrzek�a matka kwa�no. - Nie musisz go na�ladowa�. - Ta podr� otworzy�a mi oczy - ci�gn�a Margo dramatycznym tonem. - Zda�am sobie spraw�, �e popadacie w stagnacj�. Jeste�cie ograniczeni i... i... odizolowani. - Nie s�dz�, aby sprzeciw wobec nieoczekiwanych go�ci stanowi� przejaw ograniczenia - powiedzia�a matka. - W ko�cu to ja musz� dla nich gotowa�. - To nie s� nieoczekiwani go�cie - wyja�ni�a wynio�le Margo. - Zaprosi�am ich. - No c� - ust�pi�a matka, czuj�c, �e nie wyjdzie z tego sporu obronn� r�k� - je�eli zawiadomi� nas o swoim przyje�dzie, to jako� sobie poradzimy. - Oczywi�cie, �e nas zawiadomi� - zapewni�a ch�odno Margo. -To moi znajomi i nie s� tak �le wychowani, by przyje�d�a� bez uprzedzenia. Okaza�o si�, �e by�a w b��dzie. Wr�ci�em do willi, sp�dziwszy bardzo mi�e popo�udnie na dryfo- waniu wzd�u� wybrze�a w poszukiwaniu fok, i wtargn��em, rozgrzany i g�odny, do bawialni, gdzie spodziewa�em si� znale�� herbat� oraz pot�ny tort czekoladowy. Tymczasem moim oczom ukaza� si� widok tak dziwaczny, �e zamar�em w drzwiach, otwar�szy usta ze zdumienia, a zaskoczone psy przywar�y do moich n�g, je��c sier�� i powarkuj�c. Matka siedzia�a na pod�odze, wsparta niezgrabnie o poduszk�, przytrzymuj�c niepewnie sznurek, do kt�rego uwi�zany by� ma�y, czarny, pe�en wigoru baranek. Obok matki siedzia� w kucki na poduszce starszy m�czyzna o dzikim wygl�dzie, z fezem na g�owie, oraz trzy kobiety w g�stych kwefach. Pod�oga zastawiona by�a lemoniad�, herbat�, biskwitami, kanapkami i tortem czekola- dowym. Gdy wszed�em, starzec pochyli� si�, wydoby� zza pasa ogromny, bogato zdobiony kind�a� i ukroi� sobie spory kawa� tortu kt�ry nast�pnie z wyra�nym zadowoleniem wepchn�� do ust. Przy- pomina�o to scen� z opowie�ci �Tysi�ca i jednej nocy". Matka rzuci- �a mi udr�czone spojrzenie. - Dzi�ki Bogu, �e wr�ci�e�, kochanie - powiedzia�a zmagaj�c si� z barankiem, kt�ry przez omy�k� wskoczy� jej na kolana. - Ci ludzie nie znaj� angielskiego. Zapyta�em, kim s� nasi go�cie. - Nie wiem - odpar�a z rozpacz� matka. - Zjawili si�, kiedy pa rzy�am herbat�, i siedz� tu od kilku godzin. Nie rozumiem ani s�owa z tego, co m�wi�. Nalegali, �eby usi��� na pod�odze. To chyba zna jomi Margo. Mog� oczywi�cie by� znajomymi Larry'ego, lecz na to s� za ma�o wyrafinowani. Na pr�b� odezwa�em si� do starca po grecku, on za�, zachwyco- ny, �e kto� go rozumie, poderwa� si� na nogi. Mia� haczykowaty, orli nos, bujne bia�e w�sy, przypominaj�ce okryty szronem wieche� na kolbie kukurydzy, oraz czarne oczy, kt�re zdawa�y si� sypa� iskry. Przyodziany by� w bia�� opo�cz� z czerwon� szarf�, za kt�r� zatkn�� kind�a�, obszerne, workowate spodnie, bia�e bawe�niane podkola- n�wki oraz czerwone charukias z wygi�tymi noskami, ozdobione pa- r� olbrzymich pompon�w. A wi�c jestem bratem czaruj�cej signori- ty, zarycza� poruszony, a okruchy tortu dr�a�y na jego w�sach. To wielki zaszczyt. Przygarn�� mnie i uca�owa� z takim zapa�em, �e wszystkie psy, w obawie o moje �ycie, zacz�y szczeka�. W obliczu czterech rozszczekanych ps�w baranek wpad� w panik� i j�� galopo- wa� wok� matki, owijaj�c j� sznurkiem. Nast�pnie, po szczeg�lnie z�owrogim warkni�ciu Rogera, zabecza� rozpaczliwie i salwowa� si� ucieczk� przez oszklone drzwi, przewracaj�c matk� na wznak i k�- pi�c j� w lemoniadzie zmieszanej z czekoladowym tortem. Rozp�ta- �o si� piek�o. Roger, w przekonaniu, �e stary Turek atakuje matk� i mnie, rzu- ci� si� na jego charukias i z�apa� mocno jeden z pompon�w. Staru- szek uni�s� drug� nog� do kopniaka i natychmiast run�� jak d�ugi. Trzy kobiety siedzia�y nieruchomo na poduszkach, wydaj�c g�o�ne wrzaski zza swoich jaszmak�w. Dodo, suka matki, kt�ra dawno ju� dosz�a do wniosku, �e ka�dy zam�t grozi powa�nym niebezpiecze�- stwem rodowodowemu psu rasy Dandie Dinmont, siedzia�a sm�tnie w k�cie i wy�a. Stary Turek, zadziwiaj�co �wawy jak na sw�j wiek, doby� kind�a�u i gwa�townie acz nieskutecznie pr�bowa� dosi�gn�� Rogera, kt�ry z �atwo�ci� unika� ostrza, skacz�c od pomponu do pomponu i warcz�c zajadle. Zb�j i Szachraj usi�owa�y osaczy� baranka, a matka, wypl�tuj�c si� rozpaczliwie ze sznurka, wykrzykiwa�a w moj� stron� bez�adne polecenia. - Zabierz owieczk�, Gerry! Zabierz owieczk�! One j� zabij� - po- piskiwa�a zza szcz�tk�w lemoniady i tortu. - Ty czarny diable! Nieprawy potomku wied�my! Moje buty! Zostaw moje buty! Zabij� ci�... zniszcz�! - dysza� stary Turek, op�- dzaj�c si� od Rogera. - Ajaj! Ajaj! Ajaj! Jego buty! Jego buty! - krzycza�y ch�rem ko- biety, nie ruszaj�c si� z poduszek. Unikaj�c o w�os ciosu no�em, zdo�a�em oderwa� rozjuszonego Rogera od pompon�w i zabra�em go razem ze Zb�jem i Szachrajem na werand�. Nast�pnie zamkn��em baranka w jadalni i ukoi�em zranione uczucia starego Turka. Matka z nerwowym u�miechem �wawo przytakiwa�a ka�demu mojemu zdaniu, cho� nie rozumia�a, co m�wi�, i pr�bowa�a doprowadzi� si� do porz�dku, raczej bezskutecznie, gdy� tort czekoladowy, ociekaj�cy kremem, nale�a� do jej najwi�kszych i najbardziej lepkich wypiek�w, a upadaj�c trafi�a �okciem w sam jego �rodek. W ko�cu zdo�a�em u�agodzi� starego Turka i gdy matka posz�a si� przebra�, nala�em brandy jemu i jego trzem �onom. Dolewa�em im hojnie, wi�c zanim matka powr�ci�a, zza co najmniej jednego kwefu dobiega�a cicha czkawka, a nos Turka zabarwi� si� ognist� czerwieni�. - Twoja siostra jest... jak by to rzec?... czarodziejsk� istot�. Darem bo�ym. Nigdy nie spotka�em takiej dziewczyny jak ona - o�wiadczy�, podsuwaj�c skwapliwie kieliszek. - Ja, kt�ry, jak widzisz, mam trzy �ony, nigdy jeszcze nie spotka�em takiej dziewczyny jak twoja siostra. - Co on m�wi? - spyta�a matka, mierz�c kind�a� nerwowym spojrzeniem. Powt�rzy�em jej s�owa Turka. Odra�aj�cy starzec - orzek�a matka. - Doprawdy. Margo powinna bardziej uwa�a�. Turek opr�ni� kieliszek i podsun�� go nam z promiennym wyrazem twarzy. - Ta wasza s�u��ca - tu wskaza� kciukiem matk� - jest niezbyt rozgarni�ta, co? Nie m�wi po grecku. - Co on powiedzia�? - dopytywa�a si� matka. Przet�umaczy�em sumiennie. - Bezczelno��! - oburzy�a si�. - Doprawdy, ch�tnie da�abym Margo w sk�r�. Powiedz mu kim jestem, Gerry. Powiedzia�em, a skutek moich s��w przer�s� oczekiwania matki. Turek z rykiem zerwa� si� z miejsca, podbieg� do niej, z�apa� za r�ce i okry� je poca�unkami. Nast�pnie, wci�� dzier��c d�onie matki w mocnym u�cisku, zajrza� jej g��boko w oczy; w�sy mu dr�a�y. - Matka - zadeklamowa� �piewnie - matka mojego Migda�owe- go Paczuszka. - Co on m�wi? - spyta�a matka dr��cym g�osem. Zanim zd��y�em przet�umaczy�, Turek wyda� szczekliwy rozkaz �onom, kt�re okaza�y pierwsze oznaki o�ywienia. Zeskoczy�y z po- duszek, przypad�y do matki unosz�c jaszmaki i z wielkim szacun- kiem zacz�y ca�owa� jej r�ce. - Wola�abym, �eby przesta�y - wysapa�a matka. - Gerry, po- wiedz im, �e to zbyteczne. Turek, usadowiwszy �ony na poduszkach, zwr�ci� si� ponownie ku matce. Otoczy� j� krzepkim ramieniem, a� pisn�a, a drugie wzni�s� w oratorskim ge�cie. - Nie przypuszcza�em - zagrzmia�, spogl�daj�c jej w oczy - �e b�d� mia� zaszczyt pozna� matk� mego Migda�owego Paczuszka. - Co on m�wi? - denerwowa�a si� matka, uwi�ziona w nied�wie- dzim u�cisku. Przet�umaczy�em. � - Migda�owy Paczuszek? Co on opowiada? To jaki� szaleniec. Wyja�ni�em, �e Turek najwyra�niej zakocha� si� po uszy w Mar- go i dlatego tak j� nazywa. Potwierdzi�o to najgorsze obawy matki co do jego zamiar�w. - Paczuszek, rzeczywi�cie! - rzek�a z oburzeniem. - Niech no tyl ko wr�ci, ju� ja jej poka�� paczuszek! W tej w�a�nie chwili zjawi�a si� Margo, od�wie�ona po morskiej k�pieli, w bardzo sk�pym kostiumie. - Ooch! - wykrzykn�a z zachwytem. - Mustafa! Lena, Maria, Telina! Jak to cudownie! Turek rzuci� si� ku niej i z szacunkiem uca�owa� jej r�ce, podczas gdy �ony t�oczy�y si� wok�, wydaj�c st�umione odg�osy zadowo- lenia. - Mamo, to jest Mustafa - oznajmi�a rozpromieniona Margo. - Ju� si� poznali�my - odpar�a ponuro matka. - Zniszczy� mi no- w� sukienk�, a raczej zrobi�a to jego owieczka. W�� co� na siebie. - Jaka owieczka? - spyta�a oszo�omiona Margo. - Przyprowadzi� j� dla swego Migda�owego Paczuszka, bo tak ci� nazywa - u�ci�li�a matka oskar�ycielskim tonem. - To tylko taki przydomek - broni�a si� zarumieniona Margo. - On nie ma z�ych zamiar�w. - Ju� ja wiem, jacy s� ci oble�ni starcy - o�wiadczy�a matka z�o- wieszczo. - Doprawdy, Margo, powinna� by� m�drzejsza. Stary Turek, �ypi�c bystrym okiem, przys�uchiwa� si� rozmowie z b�ogim u�miechem, uzna�em jednak, �e k��tnia mi�dzy matk� i Margo mo�e przekroczy� moje zdolno�ci translatorskie, otworzy�em wi�c drzwi i wpu�ci�em baranka. Wkroczy� �wawo, wierzgaj�c nogami, we�nisty i czarny jak burzowa chmura. - Jak mo�esz! - wo�a�a Margo. - Jak mo�esz obra�a� moich przyjaci�? On nie jest oble�ny. To jeden z najporz�dniejszych sta- ruszk�w, jakich znam. - Nic mnie to nie obchodzi. - Matka osi�gn�a ju� granice cier- pliwo�ci. - Nie mo�e tu nocowa� razem z tymi swoimi... swoimi... kobietami. Nie b�d� gotowa�a dla haremu. - To cudowne, przys�uchiwa� si� rozmowie matki z c�rk� - wy- zna� Turek. - Przypomina mi d�wi�k owczych dzwonk�w. - Jeste� wstr�tna - m�wi�a Margo - wstr�tna! Nie chcesz, �ebym mia�a przyjaci�. Jeste� ograniczona i drobnomieszcza�ska! - To nie drobnomieszcza�stwo, �e trzy �ony budz� m�j sprzeciw - oburza�a si� matka. - To brzmi - ci�gn�� Turek ze �zami w oczach - jak �piew s�owi- k�w w mojej dolinie. - To nie jego wina, �e jest Turkiem! - krzycza�a przera�liwie Margo. - To nie jego wina, �e musi mie� trzy �ony. - �aden m�czyzna nie musi mie� trzech �on, je�li nie chce - od- par�a stanowczo matka. - Przypuszczam - odezwa� si� poufa�ym tonem Turek - �e Mig- da�owy Paczuszek opowiada mamie, jak dobrze nam by�o w mojej dolinie. - Zawsze wywierasz na mnie nacisk - m�wi�a Margo. - Cokol- wiek zrobi�, wszystko jest �le. - S�k w ty