Projekt okładki i ilustracje BEATA MARUSZEWSKA Opracowanie graficzne MARIA KOWALEWSKA Redakcja TAISA KATNER Redakcja techniczna URSZULA WOŹNICKA Korekta MAREK KREUTZ POCHODZENIE I ODOMOWIENIE Skąd wziął się pies w życiu człowieka? Czy udomowił go pierwotny, zmęczony samotnością człowiek, czy też pies „udomowił" sobie człowieka, idąc za nim i jego stadem? Nie wiemy tego dokładnie, ale nikt nie może zaprzeczyć oczywistemu faktowi, że pies jest najstarszym i najwierniejszym towarzyszem człowieka od tysięcy lat. Człowiek pierwotny i pierwotny pies żyjąc w określonych warunkach klimatycznych i środowiskowych, musieli nauczyć się tam żyć. Przyroda pomogła zwierzęciu, dając mu odpowiedniej gęstości i długości futro, dała mu krótkie lub długie nogi, odpowiednią budowę głowy i łap. Reszty dokonał człowiek, wyrabiając w zwierzęciu takie cechy, które mu były potrzebne w koczowniczym, a potem osiadłym trybie życia. Nauczył więc psa stróżowania, tropienia, polowania i pasterstwa. A potem człowiek chciał mieć nie tylko dobrego, ale i łagodnego psa; z opiekuna przeistoczył się w hodowcę, dobierając pary, selekcjonując i krzyżując tak, że dzisiejszy pies ma tyle wspólnego ze swym dzikim przodkiem, co współczesny człowiek z neandertalczykiem. Pochodzenie psa domowego pozostaje do dziś niejasne. Wiadomo, że pies nie pochodzi od jednej formy dzikiej, lecz od całego szeregu gatunków należących wspólnie do rodzaju Canis. Najwięcej zwolenników znalazła UDOMOWIENIE Szakal hipoteza głosząca, że praojcem psa jest wilk. Przemawiają za tym badania dotyczące budowy czaszki, uzębienia i kształtu źrenicy. Niektórzy naukowcy dzielą rasy psów na pochodzenia wilczego i pochodzenia szakalego. W większości przypadków jednak podział ten nie jest ścisły ze względu na krzyżówki przeprowadzane z udomowionymi psami różnego pochodzenia, z których powstały dziś egzystujące rasy. Obecnie żyje na świecie wiele rodzajów wilków. Wilki żyją (bądź żyły w czasach prehistorycznych) nie tylko w Europie od Hiszpanii aż po Ural, lecz także w całej Azji, włącznie z południem Indii oraz w Ameryce Północnej. Na tych olbrzymich przestrzeniach istnieją, oczywiście, jakże odmienne warunki. Związane są z tym duże różnice w wyglądzie zewnętrznym zwierząt. Wilki arktyczne osiągają wysokość metra, podczas gdy ich południowi bracia zaledwie połowę tego wzro- stu. Instynkt stadny wilków na południu jest o wiele słabszy niż u wilków z północy, gdzie surowy klimat stwarza zupełnie inne warunki walki o byt. Jeszcze i dzisiaj na północy krzyżuje się psy pociągowe z wilkami i w ten sposób twarda, harda wilcza natura przenikała i przenika do innych psów, przede wszystkim szpi-copodobnych. Bardzo prawdopodobne jest, że wilki południowe, z Indii lub Azji, dały przed dziesięcioma tysiącami lat początek hodowli psa domowego. Zapewne i szakal miał w tej hodowli swój udział. Wiemy, że szakal wykształtował szereg podtypów (mówi się o 19), które w związku z dużym ich rozprzestrzenieniem prowadzą różny tryb życia. Szakal daje się łatwiej oswoić niż wilk (w szczególności wilk północny), wykazuje wówczas duże przywiązanie i niczym wtedy nie różni się od dzielnego psiaka. Szakal i pies dajq się jatwo krzyżować, Przy.fzym,jiowstałe potomstwo mo-j rozmnażać. że się dale Celem wyjaśnienia różnorodności współczesnych ras psów można powiedzieć, że formą początkową była południowa podgrupa wilcza, która wymieszała się z wilczymi grupami środkowo- i północnoeu-ropejskimi. Jeszcze teraz żyje pra-pies, który nie zmieniał się przez tysiące lat. Jest to dingo. Kości przedstawicieli tej rasy znajdowano w całym świecie. Obecnie żyje on tylko w Australii jako zdziczały pies domowy i sprawia australijskim hodowcom owiec masę kłopotu, zadając ich stadom dotkliwe straty. Blisko z nim spokrewniony hall-strom-dingo z Nowej Gwinei został odkryty dopiero w 1956 r. Uważano go najpierw za takiego samego dzikiego psa jak wilk lub szakal. Ten żyjący w górach leśny dingo ma o wiele krótsze łapy i bardziej lisi łeb niż dingo australijski, ma oprócz tego zawinięty ogon. Dingo nie potrafią w ogóle szczekać. Wyrazem ich tęsknoty jest wycie. Dingo przypomina azjatyckie oraz afrykańskie psy - pariasy, zdziczałe, żyjące gromadnie w sąsiedztwie siedzib ludzkich. Próby udomowienia pariasów nie dały rezultatów, a młode, chowane przez człowieka, dziczeją. Jeśli porówna się wspaniały okaz psa irlandzkiego wysokiego w kłębie na około 1 metra z jamnikiem ostrowłosym, ma się wtedy pojęcie o rozpiętości tego gatunku. I o ile wspomniany „irlandczyk" jest przedstawicielem największej psiej rasy, jaka obecnie istnieje na świecie, jest jednak dużo mniejszy od olbrzymich wilków amerykańskiej Północy. Pierwszymi oswojonymi zwierzętami musiały być młode wilczki, które dały początek pierwotnemu psu. Nastąpić to mogło w okresach mię-dzylodowcowych. Celem człowieka w udomowieniu psa było wykorzystanie go jako towarzysza łowów. Spełniał on również rolę stróża, przestrzegającego mieszkańców groty przed niebezpieczeństwem, grożącym ze strony zbliżających się zwierząt drapieżnych lub ludzi z innego plemienia. Wrodzona inteligencja psia skłoniła go do okazania sympatii człowiekowi w postaci zaofiarowania mu swych cennych usług w zamian za pożywienie i dach nad głową. Zawarcie przyjaźni między człowiekiem a psem miało wielkie znaczenie dla poprawy warunków bytowych obydwu stron. Przyczyniło się także niewątpliwie do dalszego rozwoju społeczeństwa typu pasterskiego. W mezolicie pies dornowy był już stałym towarzyszem człowieka i zróżnicował się na wiele ras. Na podstawie odkryć archeologicznych w Egipcie, starożytnej Azji czy w Ameryce stwierdzić można, że żyły wtedy psy podobne do współcześnie hodowanych szpiców, dogów, buldogów czy jamników. Tak więc ze wszystkich gatunków zwierząt hodowanych przez człowieka, pies nabrał najbardziej urozmaiconych form i rozmaitych cech zewnętrznych wyglądu, jak również psychiki. RASY PSÓW Dziesięć tysięcy lat życia wspólnego z psem pozwoliło człowiekowi poznać jego naturę, zdolności, inteligencję i przywiązanie. Wieki, które upłynęły od udomowienia psa wytworzyły nowe rasy i odmiany oraz wykształciły cechy użyteczności zwierzęcia do określonych zadań. Na świecie mamy obecnie około 300 uznanych ras. Różnią się one od siebie wielkością, ciężarem, uwłosieniem, ubarwieniem. Wykorzystywane są wszechstronnie — zgodnie z rasą psa. W większości krajów istnieją związki czy stowarzyszenia kynologiczne, których zadaniem jest utrzymanie czystości ras przez prowadzenie re- jestrów bądź ksiąg hodowlanych zwierząt rasowych i ewentualne pośredniczenie w kontaktach hodowców między sobą. Działający w Polsce Związek Kynologiczny zrzesza hodowców psów rasowych, prowadzi instruktaż i selekcję materiału hodowlanego oraz Księgi Rodowodowe Psów Rasowych i wydaje własne czasopismo „P i e s", W Polsce żyje około 5 milionów psów, a tylko około 18 tysięcy zwierząt czystej rasy zarejestrowanych jest w Związku Kynologicznym. Jak widzimy, procent psów rasowych jest bardzo niewielki. Nie wszystkie ze wspomnianych 300 ras spotkać można w naszym kraju. Mamy w kraju jednego tylko bullteriera i ani jednego bullma-stifa - potężnego psa, znanego nam głównie z powieści Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy". Właśnie z braku mastifa w filmowej wersji tej powieści psa Sabę zastąpił dog. Na hodowlę tej czy innej rasy ma wpływ przede wszystkim moda, a dzięki niej zwiększają się hodowle i przybywa nam psów określonej rasy czy odmiany. Były już mody na maltańczyki, buldogi francuskie, skye teriery, mopsy, pekińczyki i ratlerki. Dziś chyba najmodniejszymi i najłatwiej dostępnymi rasami psów są pudle, boksery i owczarki niemieckie. Aby ułatwić czytelnikowi wybór odpowiedniego do warunków mieszkaniowych i roli, jaką ma spełniać — psa, omówię szereg ras, kierując się ich przydatnością, a więc będzie mowa o psach myśliwskich, pasterskich, ratowniczych, obronnych i typowo pokojowych. ASY PSÓW PSY MYŚLIWSKIE, w zależności od zadania, które mają wykonać w trakcie polowania, dzielimy na psy wystawiające i aportujące, norowce, których rolą jest penetrowanie nor zwierzęcych oraz p ł o s z a k i, które płoszą i aportują zwierzynę, a wśród niej i ptactwo, psy gońcre, które ścigają i osaczają zwierzynę oraz posokowce, używane do odnajdowania po śladach krwi postrzelonej zwierzyny. Psy wystawiające to: Seter angielski jest biały w plamy lub cętki czarno-popielate, żółte lub kasztanowate. Waga 22-24 kg, wysokość 55-62 cm. Setery irlandzkie majq umaszcze-nie jednolite, od jasno- do ciem-nokasztanowej barwy. Sq nieco większe, bo o wysokości do 65 Gordon setery sq czarne, podpalane od strony brzusznej. Wszystkie mają sierść długq, jedwabistą - tworzqcq na nogach „frędzle", a na ogonie układającą się w tzw. pióro. Świetnie pływajq. Zasadniczym ich zadaniem jest wystawianie i aportowanie ptactwa wodnego. Sq posłuszne, inteligentne, żywe i pełne temperamentu. Na-dajq się do chowu w domu, pod warunkiem, że zapewnimy im długie spacery na powietrzu. krótkowłose, długowłose i szorstko- w|ose. 9° jest krótka i gładka, a u szor- stkowłosego — dłuższa, twarda i Jest to rasa psów myśliwskich wy- niemal stercząca. Umaszczenie brq- hodowanych w Niemczech. Używa- zowe lub dropiate, w cętkowane ne sq do wyszukiwania i wystawia- brązowe plamy. Wzrost do 65 cm. nia oraz aportowania zwierzyny. Wyżeł długowłosy bywa mniejszy - Wyżeł krótkowłosy i szorstkowłosy do 60 cm, sierść ma długą, miękkq różniq się od siebie tylko rodzajem i lśniqcq. Wszystkim wyżłom należy sierści, która u wyżła krótkowłose- przycinać ogony. - to wyżły angielskie, używane do polowań na ptactwo wodne. Wzrost 60-69 cm, waga 24-27 kg. Pointer jest lżejszy, zwinniejszy i jakoby bardziej elegancki od naszego wyżła. Przy tym jest bardzo szybki i wytrzymały. Jeżeli obliczy się prze-bytq drogę podczas całodziennego polowania i to w ciągłym galopie, to dojdzie się do przekonania, że nawet koń nie wytrzymałby tak forsownych biegów. Pointer nadaje się do polowania w polu. Potrafi bowiem wystawiać, z reguły nie aportuje, nie szuka zwierzyny postrzelonej i zawodzi zwykle w lesie i na wodzie. Chcąc połączyć zdolności wietrzenia pointera z cechami wszechstronnymi naszego wyżła, przeprowadzono krzyżówki. Produktem tej krzyżówki jest pudel-pointer. Barwa pointera jest biała, względnie biała z czarnymi, brqzowymi lub żółtymi plamami. Ponieważ pointer ma „brać dużo pola", czyli znacznie oddalać się od myśliwego przy szukaniu zwierzyny, przeto skoro jest maści białej, oko myśliwego łatwiej znajdzie psa, wystawiającego w oddali; naturalnie w okresach, gdy na polach nie leży śnieg. IES і Do psów myśliwskich - norowców zaliczamy: JAMNIKI długowłose, krótkowłose i ostrowlose. Waga ich waha się w granicach od 5 do do 7 kg, wysokość - od 20 do 25 cm. W odmianie karłowatej od 2 do 3 kg. Cecha charakterystyczna tej rasy to wydłużony tułów, krótkie, trochę krzywe nogi, długie, wiszqce uszy i wydłużony pysk. Jamnik krótkowłosy ma sierść krótką, lśniqcq i gęstq. Szorstkowłosy - twardq, szorstką, średnio długą, krzaczaste brwi i szorstkq brodę oraz wqsy. Jamnik długowłosy ma miękką, jedwabistą sierść, sfalowaną na cie. długą i grzbie- Najczęściej bywają jamniki czarne podpalane lub żółte, tj. ciemno lub złoto--brązowe. Specjalną odmianę jamników stanowi jamnik karłowaty, służący do polowania na króliki. Już dawni Egipcjanie znali, zdaje się, jamnika. W każdym razie spotykamy ryciny psa, podobnego do jamnika już na bardzo starych egipskich zabytkach. Jamniki uważane są za najstarszą rasę psów o wyrównanym typie cech dziedzicznych. Wszystkie jamniki są wesołe, miłe i bardzo pojętne. Nadają się doskonale do chowu w domu, szczególnie łagodne w stosunku do dzieci. Łatwo zaprzyjaźniają się z innymi zwierzętami w domu. Do grupy płosząków, których myśliwskim zadaniem jest wypłaszanie ptactwa z szuwarów, a równie nadających się do trzymania w domu, sq bardzo miłe, towarzyskie i ładne psy: SPANIELE - przedstawiają jakby miniaturki długowłosych wyżłów. Są one doskonałymi psami myśliwskimi - wystawiającymi, lecz nie nadają się do pracy w polu, jak pointery i setery. Natomiast pracują doskonale w gąszczu, w lesie, w trzcinie oraz na terenie bagnistym. Dobrze ułożony spaniel nie spuszcza z oka swego pana i na polowaniu tylko o tyle oddala się od niego, o ile może jeszcze śledzić jego ruch. Spaniele są bardzo wytrzymałe w pracy myśliwskiej, szukają niskim wiatrem, ścigają postrzeloną zwierzynę według upusz- czonych śladów krwi do wody. wchodzą chętnie Najbardziej znaną odmianą jest cocker spaniel, o dość długim tułowiu i bardzo długich, zwisających uszach. Wzrost 40-41 cm, waga 12-15 kg. Sierść miękka, jedwabista, długa i prosta. Umaszczenie jednobarwne: czarne, brązowe, złociste lub dwu- czy trójbarwne: biało-czarne, biało-brązowe lub biało-czarno-brązowe. Ogon powinien być przycięty o 2/3 długości. Posokowce - to psy hodowane do tropienia postrzelonej zwierzyny po śladach krwi. Znane sq dwie rasy wyhodowane w Niemczech: - specjalnie szkolony do pracy w terenach górskich. Jest średniej wielkości - 45-50 cm, o wydłużonym tułowiu, niezbyt długich nogach i średniej długości o-gonie. Głowa szeroka i zwisające uszy. Sierść gęsta i gładko przylegająca. Umaszczenie ciemnożółte, rude, czer-wono-brqzowe, a pysk, uszy, ogon i grzbiet w ciemne cętki. W hodowli domowej nie spotykany. OSOKOWIE BAWARSKI — przystosowany do tej samej roli, tylko że w warunkach nizinnych. Jest jednak nieco większy (wysokość do 55 cm). Jest to pies mocno zbudowany. Głowa średniej wielkości z wyraźnie zmarszczonym czołem i zwisającymi uszami. Wargi również zwisające. Ogon długi, opuszczony. Sierść gęsta i gładko przylegająca do skóry, a umaszczenie szaro-brązowe lub ciemnobrązowe, z ciemną pręgą na grzbiecie i ciemną „maską" na pysku. W domu nie hodowany. POSOKOWIEC HAN SKI RASY PSÓW ■■■HMHi Najsprawniejszymi i najbardziej wytrwałymi myśliwcami sq psy gończe, doganiające i osaczające zwierzynę łowną. Psy te muszą odznaczać się długimi i silnymi nogami, wytrwałością i dobrym wzrokiem. Zaliczamy do nich: - psy nadające się do polowania na terenach bagiennych i w trudnych do przebycia, gęstych lasach. Wysokość do 60 cm, waga 29-32 kg. Sierść krótka, przylegająca w kolorze czarnym z brązowym podpaleniem. Budowa masywna, mocna. Zwisające uszy i skośne oczy, nad nimi wyraźne brązowe punkty. Mają zdolność zmiany tonacji głosu, którym zawiadamiają myśliwych o zaistniałej sytuacji. Jest to najwcześniej, bo w wieku XVII (rok 1618), opisana rasa psa myśliwskiego — w fachowym podręczniku łowieckim Jana Ostroroga pt. „Myślistwo z ogary". Obecnie rasa ta, odtworzona w Polsce po II wojnie światowej, zdobywa uznanie wśród myśliwych całego świata i najwyższe odznaczenia na Światowych Wystawach Psów Rasowych. Ze względu na swe określone przeznaczenie i upodobania ogary nie nadają się do trzymania w charakterze psów pokojowych. PIES I MY 14 CHARTY — zaliczane kiedyś do najbardziej znanych i najstarszych ras psów myśliwskich. Nadają się do polowania na dużych, otwartych przestrzeniach. Obecne przepisy myśliwskie w Polsce i w innych krajach świata, poza Azjq, zabraniają polowania z chartami. Charty stały się więc tylko ozdobą pięknych parków i pań. Ponieważ uroda chartów jest bezsporna, dość często spotkać się można z trochę złośliwym określeniem: „Piękny pies i jego pani". Najważniejsze rasy chartów to: CHART ROSYJSKI ШШШ — najokazalszy i najpiękniej okryty długą, jedwabistą sierścią z puszystym ogonem. Pies duży, szczupły. Wzrost 72-82 cm, waga około 45 kg. Umasz- czenie białe z łatami w kolorze czarnym lub żółtym. Głowa z wydłużonym pyskiem i niezbyt długimi, zwisającymi uszami. Nogi długie i smukłe. y.'.:Ą'--:. ■.■:.'•;■:: RASY PSÓW CHART ANGIELSKI - o wzroście około 68 cm, wadze do 29 kg i delikatnej, krótkiej sierści w różnych kolorach, często łaciate. CHART AFGAŃSKI - najmniejszy, o wadze około 27 kg i wzroście do 65 cm. Pysk, grzbiet i stopy pokryte sq gładkim, krótkim włosem, natomiast boki, tylna część głowy i nogi o-krywa długi, gęsty włos. Umaszczenie białe w łaty lub szare. Wszystkie charty odznaczają się mierną inteligencją, przez co dość trudno nauczyć je karności i posłuszeństwa. Są bardzo łakome i często „kradną" pożywienie, jeśli tylko mają do niego dostęp. Nie bywają wierne i przywiązane jak psy innych ras. PIES I MY 16 PSY PASTERSKIE, strzegące stad - to jedne z pierwszych pracujących dla człowieka psów. Są wśród nich: OWCZAREK PO — polskiej rasy. Duże i silne psy wykorzystywane raczej do obrony przed drapieżnikami niż do nawracania i napędzania stada. Sq mniej zwinne i inteligentne od innych owczarków, ale pracę obrońcy i stróża stada i zagrody spełniają wzorowo. Sq agresywne wobec innych zwierząt, ale łagodne dla opiekunów. Nieznanego sobie człowieka mogq przewrócić, lecz nie pogryzą. Budowę mają masywną i mocną. Wysokość nie mniejsza niż 65—70 cm. Tułów wydłużony, głowa proporcjonalna do wielkości ciała, o łagodnie zwężającym się pysku. Nogi muskularne, z dużymi łapami. Puszysty ogon sięga do stawu skokowego. Długa i prosta lub lekko sfalowana okrywa włosowa na szyi, tułowiu, uszach i ogonie, zaś na głowie i nogach - krótka i gładka. Umaszczenie białe lub kremowe. Psy te sq rasq psów górskich i od dawien dawna hodowane sq przez naszych tatrzańskich górali. Na nizinach bardzo źle się aklimatyzują i nie nadają się do trzymania w mieszkaniu. Związek Kynologiczny w Zakopanem, poza niewielką ilością psów innych ras, które wpisał do swoich rejestrów - szczególnie popiera hodowlę owczarków podhalańskich. Na wystawach zagranicznych psy owczarskie rasy podhalańskiej robią karierę i znajdują chętnych nabywców. Podobne w budowie, wielkości i umasz-czeniu są: owczarki węgierskie - kuwasze i czeskie psy tatrzańskie. RASY PSÓW KERRY BLUE I — jest owczarkiem irlandzkim o jedwabistej, gęstej, sfalowanej sierści o czarnej barwie. Z wiekiem psy te „siwieją", zmieniając umaszczenie na sre-brzystoniębieskie. Gęsto ' owłosione nogi, piersi i głowa wokół warg i brody wymagają trymowania i wtedy jego sylwetka nabiera charakterystycznego wyglądu, zaś grzbiet i szyja strzyżone są bardzo krótko. Nadaje się do chowu w domu. Waga 15-17 kg. Wzrost około 45 cm. — małe, walijskie psy pasterskie, niezbyt urodziwe, lecz czujne i wierne. Przypominają z wyglądu pospolite kundle. Wysokość około 30 cm. Mają krótkie nogi i lisią głowę. Umaszczenie w różnych kolorach — poza białym. - Jest to rasa polskich psów pasterskich, wyprowadzona z psów miejscowych, trzymanych w gospodarstwach wiejskich, głównie w woj. bydgoskim. Wysokość do 45 cm, głowa proporcjonalna z silnym zarostem czoła»- policzków i brody. Uszy sercowa te, szerokie, spadające na policzki. Ogon zawinięty nad grzbietem, obcinany do długości około 6 cm. Sierść długa, silna, miękka i jedwabista. Umaszczenie jednolite biało-szare, szare, piaskowe lub rude. Jest czujny, inteligentny, o dobrej pamięci, odporny i łatwo przystosowujący się do każdych warunków. Przydatny jako stróż i pasterz na wsi, a ogromnie sympatyczny w mieście jako opiekun dzieci i wierny przyjaciel rodziny. Rasa godna polecenia. Dobrze byłoby zastąpić niq inne, zbyt wydelikacone rasy psów pokojowych obcego pochodzenia. - szkocki owczarek, to pies rodem ze Szkocji. W ojczyźnie swojej pies ten pasie przez cały rok owce, często nawet zupełnie, bez pomocy człowieka. Poza tym oddaje ogromne usługi w poszukiwaniu poszczególnych zaginionych sztuk oraz w odnajdowaniu sztuk zasypanych śniegiem podczas zamieci. Owczarek szkocki jest dobrym stróżem i wiernym towarzyszem. Jego cechą charakterystyczną jest długi pysk, pół stojące uszy, opuszczony ogon i bardzo obfite, gęste i długie owłosienie. Szczególnie dekoracyjna jest kryza na-szyi. Wysokość psa 55-65 cm, waga 23-30 kg. Umaszczenie biało-żółte, biało--czarne lub biało-żółto-czarne. Są wierne i bardzo czujne. W Polsce pełnią rolę tylko psów pokojowych, dekoracyjnych. Nie lubią przegrzanych pomieszczeń. Hodowla ich, jako psów użytkowych, została w Polsce zaniechana, choć psy te idealnie nadają się do pracy w dużych gospodarstwach rolnych o kierunku hodowlanym. 19 PSÓW Dużq grupę stanowią psy, w założeniu, obronne. Cechq wspólnq tych ras jest odwaga, bojowość i wrodzona inteligencja. Niektóre z nich stały się wręcz psami pokojowymi - ich wrodzone cechy pozostały. Należq do nich: — bywają często mylone z buldogami. Jednakże standardy jednych i drugich znacznie od siebie odbiegają. Podczas gdy buldog ma robić wrażenie karykaturalne, ma mieć skórę pofałdowaną, dolną szczękę wysuniętą i cały ma być - aczkolwiek silny - trochę jakby „gąbkowa-ty", bokser ma robić wrażenie eleganckiego, silnego, ruchliwego, choć nieco krępego psa. Są to mocne, dobrze zbudowane psy o szerokiej klatce piersiowej i podciągniętym brzuchu. Nogi proste, mocne. Waga około 35 kg, wysokość 57—63 cm. Ciało pokryte gładką, przylegającą sierścią. Ogon powinien być podcięty. Głowa o skróconej części pyskowej, uszy przycięte, stojące. Umaszczenie żółte we wszystkich odmianach lub marengo, rzadko z białymi odcieniami. Są odważne, zwinne i łatwe do tresury. Uwiązane na łańcuchu dziczeją i tracą wszystkie nabyte i wrodzone umiejętności. Dobrze nadają się do chowu w domu, szczególnie jako towarzysze zabaw dziecięcych. Mogą być dość agresywne wobec; judzi zbyt nerwowych i nieopanowanych. Wymagają spokojnego i zawsze jednakowego traktowania. Boksery uważa się za rasę psów typowo męskich. SY PSÓV - pies bojowy, nadający się do -służby milicyjnej, choć na terenie Polski jest psem wyłącznie pokojowym. Jest to pies dość duży, silny, bardzo odważny, o wyjątkowo wyostrzonym powonieniu. Wysokość 59-62 cm. Sierść dość ostra, średnio krótka. Umaszcze-nie złocistorude z ciemnym nalotem i charakterystycznym „czaprakiem" czarnym lub szarym na grzbiecie. Głowa prostokątna, uszy załamane w literę „V". Posłuszne, spokojne, bardzo czujne, zdolne do wszechstronnej tresury. - to niemiecka rasa z grupy, pinczerów. Psy duże. Wysokość . 58-68 cm. Bardzo, odważne i In- ™ teligentne. W krajach o łagodniejszym klimacie „pracują" w-policji i w wojsku. Wrażliwe na chłody i z tego powodu są w Polsce tylko psami pokojowymi. Zbudowane mocno lecz harmonijnie, mają ładne, kształtne głowy, wydłużone w części pysko-wej i stojące uszy. Sierść gładka, lśniąca, czarna z brązowym lub złotym podpalaniem. Doberman pochodzi z Turyngii, gdzie pewien rakarz o nazwisku Doberman zajął się jego hodowlą. Doberman jest zwykle bardzo odważny, inteligentny, ostry i nadzwyczaj wytrzymały. Tresurę utrudnia wrodzony nadmierny temperament, który przy układaniu psa bardzo przeszkadza. / - w kilku barwnych odmianach, to psy o spokojnym charakterze, a równocześnie należą do najbardziej odważnych, używanych niegdyś do walki z dzikimi zwierzętami. Bywają czasem agresywne i amatorowi niełatwo je tresować. Są jednak doskonałymi strażnikami domów i obrońcami człowieka. Nie lubią łańcuchów. Należą do największych psów świata, ich wysokość wynosi około 80 cm, a waga - 55 kg. Nogi długie, mocne. Uszy stojące i wyraźnie zaznaczony nos. Sierść gładka, z połyskiem. Umaszczenie żółte w różnych odcieniach, pręgowane, stalowobłękitne, czarne z białymi oznakami (kamizelka i łapy) i najładniejsze z dogów - tzw. arlekiny - białe z czarnymi plamami. pies najbardziej wszechstronnie użytkowy, a nawet pokojowy, jeśli jtyłko można mu zapewnić dużo ructuL na świeżym powietrzu i pewną przestrzeń w mieszkaniu. Popularna i ogromnie lubiana rasa psów. Nauczyć go można absolutnie wszystkiego: pasterstwa, obrony, tropienia, opieki nad dziećmi i niewidomymi, poszukiwania osób zasypanych gruzami i lawinami, szukania narkotyków, patrolowania i wielu innych Czynności. Pies silny, wytrzymały i zręczny. Niezwykle czujny i zawsze gotów do akcji. Głowę ma kształtną,; zwężającą się w kierunku od uszu do nosa. Uszy stojące, oczy owalne, ciemne, trochę skośne. Tułów długi, z szeroką klatką piersiową, ogon opuszczony, sięgający stawu skokowego. Nogi proste i mocne. Sierść gruba, prosta, szorstka o średniej długości. Umaszczenie czarne, wilcze, żela-ziste, popielate, czarno-żółte lub czerwono-brązowe z czarnymi i piaskowymi nalotami, a nawet śnieżnobiałe. Wzrost 60-65 cm, waga około 36 kg. Zwisające uszy lub podniesiony ogon świadczą o nieczystej rasie. Do psów przeznaczonych do stróżowania zaliczamy: monachijskiego, pochodzącego z południowych Niemiec, dużego odważnego psa, używanego do pomocy straży kolejowej. Wysokość 70 cm. Sierść krótka, szorstka o umaszczeniu czarnym lub szaropopielatym. Uszy powinny być przycięte. - należą do najstarszych form psa domowego. Charakterystyczne dla szpica sq podniesione, sztywne, szpiczaste uszy, zaostrzony pysk, zakręcony i w bok pochylony ogon. Szpic pochodzi z północy i wyglądem swoim zbliżony jest do psów pracujących jako psy pociągowe w krainach wiecznego lodu. Jako zaletę szpica należy podkreślić, że nie ma nigdy tendencji do uciekania z domu czy podwórza, którego pilnuje i nie poluje nigdy na własną rękę po okolicy. Z tych powodów nadaje się jako pies stróżowy na wsi, gdyż gospodarz może być pewny, że szpic wypuszczony przed dom na noc, koło domu pozostanie i nie będzie się wałęsał po polach, tak, jak to zbyt często czynią inne psy, posiadające krew teriera czy jamnika. Szpice są bardzo czujne i hałaśliwe. Poszczególne odmiany szpiców różnią się przede wszystkim wielkością i barwą. Szpic zwykle jest średnio duży, o wysokości w kłębie 38-41 cm. Szpic karłowaty, który ma dochodzić najwyżej do 25 cm wysokości jest popularnym psem pokojowym. - to chiński szpic, bardzo ładny, średniej wielkości, ma niehałaś-liwe usposobienie — rzadko szczeka. Nadaje się na stróża w mieszkaniu, choć głównie traktuje się go jako psa dekoracyjnego. Wysokość 45-60 cm. Sierść długa, puszysta, głowa trochę lisia, ze stojącymi, niewielkimi uszami, mocno uwłosionymi. Umaszczenie płowokasztanowate lub czarne. Mówiąc o chow-chow, szpicu chińskim, należy wspomnieć o innych szpicach, służących do dziś człowiekowi jako zwierzęta pociągowe, zaprzęgane do sanek na dalekiej północy. - pies eskimoski - to jedna z ras grupy szpiców. Warto podkreślić, że jest to rasa zaliczana do pierwotnych, o bardziej ujednoliconych cechach niż inne formy szpiców północnych. Pochodzi z Kanady, gdzie uchodzi za psa wszechstronnie wykorzystywanego. Popularność zdobył sobie również w Grenlandii i północno-wschodniej Syberii, gdzie służy jako zwierzę pociągowe i używane do polowań na grubą zwierzynę. Pies rosły — wysokość do 70 cm, jest dobrze zbudowany, silny i odważny, może przebiegać codziennie średnio 80 km w zaprzęgu sań. Doskonale orientuje się w terenie. Mówią o nim, że wiedzę o stronach świata ma w nosie, inni dodają, że ma również radar w nosie i to wszystko w sensie pozytywnym. Cenną zaletą tego psa jest umiejętność rozpoznawania bezpiecznej drogi po śniegu i lodzie oraz odnajdowania jej w czasie śnieżycy. Kanadyjscy Eskimosi posługują się najczęściej tym psem w polowaniu na niedźwiedzie oraz wykorzystują go do strzeżenia zagród i stad hodowanych przez nich zwierząt. Indianie zaś krzyżują psy eskimoskie z wilkiem. Mieszańce te zwane są siwasza-mi. Z tym psem spokrewnione są i bardzo do niego podobne inne psy północy: fiński, islandzki, lapoński, norweski czy łajki. Pies eskimoski dobrze przysłużył się wojsku, szczególnie w ostatnich dwóch wojnach. W 1914 roku czterysta tych psów przydzielono francuskim strzelcom alpejskim oraz trzysta francuskiemu Czerwonemu Krzyżowi. W latach drugiej wojny światowej psy eskimoskie odnajdywały w zaspach ślady zagubionych amerykańskich oddziałów zwiadowczych oraz ratowały życie rannym i zmarzniętym .żołnierzom zasypanym śniegiem. PSAMI RATUNKOWYMI możemy śmiało nazwać: - żadna prawie rasa nie była tak opiewana w prozie i poezji jak bernardyny. Ogromny ten pies posiada wielki i bardzo ciężki teb, muskularnq figurę, dosyć inteligentny, choć nieco śpiący wyraz oczu. Na swych szerokich plecach uniesie nie tylko dziecko, ale nawet dorosłego człowieka. Charakterystyczna barwa biała z czerwonym lub biała z żółtym, przy czym niektóre partie, jak pierś, nogi, czubek ogona, pysk powinny być białe. Rozróżniamy dwie odmiany bernardyna: krótkowłosą i długo-włosq. Długowłosa odmiana uważana jest za pierwotną, gdyż jest bardziej odporna na mrozy, na które psy św. Bernar- da podczas swej pracy bywają narażone. Były one trzymane przez mnichów, którzy w razie zawiei śnieżnej lub mgły wypuszczali je dla wyszukiwania zabłąkanych wędrowników. Najsławniejszy z bernardynów - to Barry, który uratował życie ponad 40 osobom. W naszym klimacie bernardyny niezbyt dobrze się czujq, toteż nie cieszą się z reguły długim życiem. Dostają one czerwonych, łzawiących oczu, oraz wskutek nie-domagań wydzielają niemiłą woń, tak, że nie nadają się na psy pokojowe. Z charakteru bernardyny są bardzo przywiązane do opiekunów i okazują wielką przyjaźń i troskliwość dla dzieci. MM — są wielkie, silne, choć nieco lżejsze od bernardynów. Wysokość w kłębie wynosi około 70 cm. Waga około 50 kg. Nowo-funlandczyk powinien być czarny. W usposobieniu przypomina bernardyna. Jest on bardzo dobrym opiekunem dzieci. Podczas gdy historia opisuje liczne wypadki uratowania osób przez bernardyny od śmierci przez zamarznięcie, o nowofunlandczykach słyszymy podobnie liczne wieści, według których psy tej rasy uratowały życie toną- cym dzieciom, jak i osobom dorosłym. Niegdyś te psy pomagały rybakom przy połowach, dziś pracują jako pomocnicy ratowników wodnych, pomagając w ratowaniu tonących. Jeśli warunki domowe pozwalają, a więc jeżeli posiadamy duże mieszkanie i ogródek, polecałbym postaranie się o nowofunlandczyka, szczególnie tam, gdzie jest w okolicy dużo zbiorników wodnych. 6 I wreszcie ostatnia grupa psów rasowych, typowo pokojowych. Sq wśród nich takie, które niegdyś były psami o innych przeznaczeniach i takie, które od wieków sq tylko uroczq ozdobq naszego domu, żywq i wiernq maskotką naszych rodzin, towarzyszami w zabawach dzieci i partnerami spacerów. FOKSTERIERY — noleżq do psów powszechnie znanych. Przedstawiciele tej rasy sq to małe, białe pieski z ciemnymi łatami, które powinny się ograniczać do głowy oraz tylnej partii ciała. Foksterier powinien mieć wysokie nogi, wzrok bystry, grzbiet krótki, ogon wysoko osadzony i ruchliwy. Ogon przycina się do jednej trzeciej lub nawet do jednej piqtej normalnej długości. Owłosienie winno być krótkie i twarde. Waga nie powinna przekraczać 9 kg, a wysokość 38-40 cm. Za wadę tego psa uważa się różowy nos lub w ogóle jasne plamki na nosie oraz uszy w kształcie V, wreszcie ubarwienie, w którym barwa biała nie zajmuje większości powierzchni ciała. W niektórych o-kolicach tylko te foksteriery uważa się za rasowe, które majq tak czarne jak i brązowe łatki na głowie. Foksterier powinien być bardzo ruchliwy, wesoły, zgrabny oraz dość silny. Ponadto powinien wykazywać wytrzymałość w bieganiu, szybkość, wreszcie ogromną „sprężystość" - bardzo wysokie i długie skoki. Wiele foksterierów ma tę wadę, że niechętnie szczeka i dlatego nie sq one używane jako czujne psy pokojowe. Foksteriery szorstkowłose - wesołe i bardzo ruchliwe psy, mające trochę skłonności do włóczęgi. Sierść szorstka, twarda. Psy te wymagają strzyżenia (trymowania). Wysokość 38-39 cm, waga około 9 kg. Umaszczenie białe z plamami czarnymi i rdzawymi. Foksterier gładkowłośy - ma sierść krótką, gładką, nie wymagającą trymowania. Jest równie wesoły i żywy jak jego szorstkowłosy kuzyn, ale łatwiejszy do utrzymania w czystości. - nadają się do chowu jako psy pokojowe. Nie sq zbyt duże, nadzwyczaj czujne oraz dosyć odważne. Z większej formy pinczera spotykamy zwykle odmianę ostro-włosa. Istnieje także karłowata forma pinczera, posiadająca charakterystyczne zwykle dla form karłowatych czoło wypukłe i zaokrąglone, przy krótkiej partii twarzowej oraz oczy duże i wypukłe. Dolna szczęka jest nieco wysunięta do przodu, owłosienie zwykle jedwabiste, włosy dookoła oczu rozpostarte w formie gwiazdy. Waga formy karłowatej nie powinna przekraczać 3 kg. Ubarwienie szare, jak u formy większej. Do pinczerów karłowatych zaliczamy także pinczerki gładkowłose, które z psów karłowatych były w Polsce najbardziej rozpowszechnione. Ubarwienie ich jest zwykle czarne, podpalane. Pinczerki te przypominają tak z sylwetki, jak i u-barwienia dobermany, za których miniaturkę mogą uchodzić. Pieski te sq nadzwyczaj czujne i reagują na najmniejszy szmer już wtedy, kiedy inne psy, będące razem z nimi jeszcze nic nie usłyszały. Poza tym pieski te chwytają zgrabnie i z zaciętością myszy i szczury. - to najmniejsze psy z grupy pinczerów. Wysokość do 26 cm. Posiadają charakterystyczne, o-krągłe, wypukłe oczy i cienkie, proste nóżki. Wrażliwe sq na zimno. Powinny w czasie chłodów nosić „psie kubraczki". Są miłymi i wiernymi towarzyszami ludzi samotnych i starszych. Nie lubią zbyt licznych rodzin, szczególnie dzieci. Posiadają krótką i gładką oraz lśniącą sierść o barwie brązowej, czarnobrązowej lub czarnej. - wygląd i charakter mopsa jest gnuśny, jakby zniechęcony do życia, znudzony i leniwy. Kształt głowy mopsa przypomina poniekąd buldoga. Oczy i ich obramowanie - okrągłe, tułów krótki i krępy. Ogon jest charakterystycznie zakręcony. Wysokość o-koło 30 cm. Spotykamy dwie odmiany mopsa. Szara o odcieniu wpadającym w żółty i czarnej masce i całkowicie czarna. Prawie wszystkie mopsy, które spotykamy, są zapasione, wydelikacone, drżące na zimnie. Właściciele wyprowadzają swe psy na dwór zwykle ubrane w kołderkę - rodzaj płaszczyka. Mops jest dobrym towarzyszem dzieci, nie jest agresywny. SS?-~V- - Jedną z najpopularniejszych ras psów jest pudel. Wobec silnego owłosienia sprawia wrażenie ciężkiego i grubego, jest on jednak w istocie bardzo szybki, ruchliwy, uważny i zwinny. Głowę i szyję nosi podniesioną do góry. Czaszka zaokrąglona, część twarzowa mocno osadzona, lecz nie zanadto wydłużona. Oczy ciemne, dosyć duże i okrągłe. Brzuch „podkasany", ogon średnio długi. Ogon zwykle ucina się. Owłosienie miękkie, wełniste, kręcące się początkowo, a w miarę wzrostu nabierające obrotów spiralnych. U tak zwanych pudli jedwabistych tworzą się długie kręcone sznury, opadające po obu bokach ciała. Na głowie wełna przykrywa częściowo uszy, a nawet oczy. Na ogonie zwisają sznury i tworzą szeroką płaszczyznę ogona, tzw. chorągiew. U odmian wełnistych pudli włosy nie mają tendencji do tworzenia długich sznurów, lecz tylko krótszej, kędzierzawej wełny. Przez stałe strzyżenie, mycie i czesanie, sierść traci tendencję do kręcenia się i nabiera charakteru miękkiego, jedwabistego puchu. Psy tej rasy występują w trzech odmianach : duża (wysokość do 55 cm), Pudle średnia (35-45 cm) i karłowata (do 35 cm). Pudel wymaga szczególnego pielęgnowania sierści, mianowicie trzeba go często czesać, a na lato strzyc. Inaczej wełna zbija się w kłęby. Najczęściej spotykamy białe lub czarne pudle, rzadziej brązowe lub srebrno-szare. Ostatnie nie są tak ładne jak pierwsze dwie odmiany, ponieważ kolory są nieczyste, matowe, bez połysku. Za błędy rasowe u pudla uważa się zbytnio zaostrzony pysk, zakręcony ogon, białe odcienie przy ciemnej barwie (lub odwrotnie), jasne oczy, plamisty nos. Pudel należy do najinteligentniejszych psów rasowych. Występuje bardzo często w cyrkach, gdzie pokazuje najróżniejsze sztuki. Wobec wytrwałości, „dobrego nosa" i tendencji do wystawiania, można go również używać do polowania. Z krzyżówki pudla z angielskim pointerem powstał wspomniany już tzw. pudel-poin-ter, traktowany jako pies myśliwski, który łączy inteligencję, wierność i zamiłowanie do wody pudla z wytrzymałością i doskonałym wystawianiem pointera. BULDOG - jest karykaturą psa. Najbardziej charakterystyczna jego cecha to duża i wysoka czaszka o wystających kościach policzkowych. Część twarzowa czaszki dość skrócona. Uszy sq małe, cienkie, wysoko osadzone. Oczy duże, osadzone blisko nosa, jednak pozostawiające między sobq dość szerokg przestrzeń. Twarz bogata w fałdy. Pysk zadarty do góry. Górne wargi zwisajq i całkowicie przykrywają zęby. Nos duży, czarny. Nozdrza szerokie. Szczęki możliwie szerokie, dolna szczęka wystająca i zwrócona ku górze. W ten spo- sób nos leży jakby za pyskiem. Psy te majq szerokie, głębokie i okrągłe piersi. Plecy gładkie. Ogon półdługi, opuszczony. Owłosienie buldoga jest delikatne, krótkie i gęste. Uznane sq umaszczenia czer-wono-brqzowe z czarnym pyskiem, dalej ubarwienie bułane, wreszcie pasiaste i łaciate. Nie uznane sq buldogi czarne. Waga 20—27 kg. Forma karłowata - 6-7 kg. Psy tej rasy sq nadzwyczaj odważne, poza tym bardzo wierne i nadajqce się do obrony. Buldog angielski - niegdyś pies bojowy, dziś łagodny i trochę flegmatyczny. Doskonały opiekun dzieci i stróż mieszkania. Rozdrażniony przez obcego może stać się psem bardzo niebezpiecznym. Wzrost 40 cm, waga około 25 kg. Sierść ma gładką i krótkq o umaszczeniu płowym, białym lub marengo. Ogon krótki. Korpus dość masywny, głowa ze skróconym, pomarszczonym pyskiem i znacznie ciemniejszą partiq twarzowq. Psy mało płodne, a suki ciężko rodzące szczenięta. Buldog . francuski - pies o podobnej budowie, lecz drobniejszy, powstały prawdopodobnie ze skrzyżowania buldoga angielskiego z mopsem. Dokerzy francuscy chętnie używają go do wyłapywania szczurów w portach i na statkach. Pies zdecydowanie pokojowy - żywy i wesoły oraz towarzyski. Wzrost 25-34 cm, waga około 14 kg. Sierść gładka, krótka w kolorze biało--czarnym lub marengo. - należy do rasy psów, które ze względu na konieczność troskliwej pielęgnacji owłosienia, z funckji psa myśliwskiego przekwalifikowane zostały na psy pokojowe. Pies „wydłużony" o długości 62 cm, krótkich nogach i wysokości 25 cm. Sierść długa, prosta, szorstka - rozdzielająca się na grzbiecie. Głowa i stojące uszy mocno owłosione. Oczy widoczne. Umaszczenie kremowe, srebrzyste lub niebieskawe. Ruchliwe, inteligentne i łatwo poddające się tresurze. - to popularne psy pokojowe, ruchliwe, wesołe, towarzyskie i bardzo inteligentne. Teriery, nawet te najbardziej pokojowe, świetnie polują na szczury, myszy i dzikie króliki, a w mieszkaniu niezwykle zręcznie łapią muchy. - chiński piesek pałacowy. Stara, znana bienie ich nie jest łagodne; sq one ra- od 2000 lat rasa małych psów, których czej zażarte i skłonne do bójek między hodowla była wyłącznym przywilejem chin- sobq, jakkolwiek przy właściwym prowa- skiej rodziny cesarskiej. Wzrost 25 cm, dzeniu pekińczyki stają się wiernymi to- ciężar 4,5-7,5 kg. Pies ten odznacza się warzyszami, o wrodzonych skłonnościach doskonałym węchem, słuchem, pamięcią do czystości. Urodę swoją zawdzięczają węchową i słuchową oraz orientacją w te- bogatemu owłosieniu. Włosy mają twarde, renie, łatwo więc można go wychować i umaszczenie czerwone, czarne, piaskowe, tresować. białe i łaciate. Należą one do psów wy- Pekińczyki są mało odporne na choroby. bitnie luksusowych. Są to pieski, które Suki na ogół ciężko przechodzą porody, muszą być starannie czesane i myte i które zarówno dla nich jak i dla szcze- które mimo swojego gęstego i długiego niąt kończą się często śmiercią. Dlatego futerka są bardzo wrażliwe na zimno i cena na nie jest dość wysoka. Usposo- wilgoć. Maleńki japoński piesek pokojowy, o pięknej jedwabistej i długiej sierści w kolorze białym, czarnym lub łaciatej. Waga 2-4 kg, wzrost 20-25 cm. Mają stosunkowo cienkie i proste nogi, a przednie — idąc wyrzucają trochę do przodu. Są znacznie hałaśliwsze od pekińczyków, od których różnią się także bardziej wypukłą czaszką i miękkq sierścią. MALTAŃCZYK! - o krótkim pyszczku, okrągłej głowie, małych, zwisających uszach oraz długiej białej, jedwabistej sierści. Są to najstarsze psy salonowe, wymagające bardzo starannego pielęgnowania. Były one znane już w starożytnym Rzymie. Dzieci znają maltańczyki z filmu Disneya „1001 dalmatyńczyków". Wzrost do 23 cm, a ciężar około 3 kg. WYSTAWY PSÓW RASOWYCH Związek Kynologiczny organizuje w różnych miastach Polski wystawy psów rasowych. Celem wystaw jest przeprowadzenie selekcji psów rasowych, zapoznanie zwiedzających z osiągnięciami kynologicznymi oraz upowszechnienie psów rasowych. Wystawiane psy, zgodnie z kynologicznymi, międzynarodowymi przepisami, uzyskują oceny idywidualne i lokaty. Dodatkowym wyróżnieniem są dyplomy, medale oraz tytuły Zwycięzcy Wystawy. Stosuje się następujące oznaczanie psów: sznur żółty - ocena doskona- ła sznur czerwony - ocena bardzo dobra sznur zielony — ocena dobra sznur niebieski - ocena dostateczna sznur biały - dla psów zdają- cych egzamin na Ringu Posłuszeństwa Medale przyznawane są w ilości trzech sztuk w klasie, w zależności od oceny: przy ocenie doskonałej - medal złoty przy ocenie bardzo dobrej - medal srebrny przy ocenie dobrej — medal brązowy (tylko dla suk) Lokaty przyznawane sq jedynie pierwszym czterem psom w każdej klasie. Tytuły wystawowe: Tytuł Zwycięzcy Młodzieży otrzymuje pies (suka), z I lokatą, oceną doskonałą wg uznania sędziego. Tytuł Zwycięzcy Wystawy otrzymuje pies (suka), który zwyciężył w porównaniu: pierwszy pies (suka) z klasy otwartej, pierwszy pies (suka) z klasy użytkowej z pierwszym psem (suką) z klasy zwycięzców. Ring posłuszeństwa: Jest egzaminem, do którego mogą przystępować psy wszystkich ras ułożone i prowadzone przez właściciela tresera-amatora. Do egzaminu tego nie mogą stawać psy, które uzyskały już stopnie na próbach psów obrończych, śledczych, myśliwskich itp. Egzamin składa się z następujących ćwiczeń: 1. Chodzenie przy nodze na smyczy 35 pkt. 2. Chodzenie przy nodze bez smyczy 45 pkt. 3. Stawanie do badania 30 pkt. 4. Przychodzenie do nogi 30 pkt. 5. Pozostawanie w pozycji siad 30 pkt. 6. Pozostawanie w pozycji waruj 30 pkt. Razem: 200 pkt. Egzamin uważa się za zdany, jeśli pies uzyskał w każdym z 6. ćwiczeń nie mniej niż 50% punktów, a 3 w ogólnej sumie nie mniej niż 170 punktów. Egzamin na Ringu Posłuszeństwa przeprowadza Komisja złożona z przynajmniej dwóch sędziów. Na wystawie psów rasowych w roku 1975 w Warszawie wystawione zostały psy następujących ras: aire-dale teriery, bullteriery, bedlington teriery, basset houndy, St. Bernardy, boksery, buldogi angielskie, buldogi francuskie, cocker spaniele, charty afgańskie, charty irlandzkie, charty rosyjskie, charty włoskie, charty angielskie-greyboundy, col-lie, dalmatyńczyki, dobermany, dogi, foksteriery gładkowłose, foksteriery szorstkowłose, jamniki królicze Większość hodowanych przez nas psów stanowią „wielorasowe" kundelki. Niejednokrotnie spotkać można na ulicy starszych ludzi z bardzo starymi psami. Wzruszający to widok, gdy stary człowiek i stary pies tak bardzo są do siebie -przywiązani. Są sobie wzajemnie potrzebni, są dla siebie rodziną, dzięki czemu czują się mniej samotni i nieszczęśliwi. Często ludzie przygarniają psa bezpańskiego, który przybłąkał się na ulicy. Psy bez-rasowe oddawane są także w ,,dobre ręce" przez znajomych lub przyjaciół. W Polsce istnieje organizacja statutowo zajmująca się opieką nad zwierzętami. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami powstało w roku 1864 i już od ponad stu lat prowadzi działalność gładkowłose, jamniki krótkowłose, jamniki szorstkowłose, jamniki długowłose, kerry blue teriery, maltańczyki, mopsy, nowofunlandy, niemieckie teriery myśliwskie, owczarki niemieckie, podhalańskie, ogary polskie, polskie owczarki nizinne, pointery, pekińczyki, pudle miniaturowe, średnie, duże, ratlerki, rot-tweilery, samojedy, szpice myśliwskie, springer spaniele, szkockie teriery, skye teriery, setery angielskie, irlandzkie, gordony, sznaucery miniaturowe, średnie, olbrzymy, walijskie teriery, wyżły niemieckie krótkowłose, wyżły niemieckie szorstkowłose, wyżły węgierskie, yorkshire teriery, tybetańskie teriery. w obronie krzywdzonych zwierząt. Do Towarzystwa garnęli się ludzie dobrej woli, wrażliwi i dobrzy. Członkami TOZ-u byli tak znani powszechnie ludzie jak Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Adolf Dygasiński, Stefania Sempołowska, prof. Tadeusz Kotarbiński czy Jarosław Iwaszkiewicz, a także wielu innych wartościowych i szlachetnych ludzi XIX i XX wieku. Celem Towarzystwa jest opieka nad zwierzętami głodzonymi i bezdomnymi. Członkowie Towarzystwa przeprowadzają inspekcje i kontrole miejsc, w których duże ich zgrupowanie może stać się przyczyną ich maltretowania. Kontrolowane są rzeźnie, bazary, hodowle, choć pracowników tych ostatnich nie można posądzać o brak serca dla zwie- KUNDLE, CZYLI PSY BEZRASOWE rzqt. TOZ przyjmuje także wszystkie zwierzęta bezdomne i takie, których właściciele z różnych powodów nie chcą lub nie mogą trzymać w domu. Aby stworzyć zwierzętom choć namiastkę prawdziwego domu. Towarzystwo prowadzi schroniska dla zwierząt. Są to azyle, które pozwalają zwierzęciu na życie z miską strawy i dachem nad głową. Młode i zdrowe, często po pewnym czasie, znajdują nowych opiekunów, schronisko oddaje bowiem za niewielką opłatą przetrzymywane u siebie zwierzęta tym, którzy nie troszczą się o rodowody i koligacje swych pupilów, a chcą po prostu mieć psa czy kota dla siebie. Oddziały Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami są we wszystkich miastach wojewódzkich w Polsce, a członkiem TOZ-u może być każdy, kto ukończył 18 lat lub 14 - za zgo- dą rodziców. Wpisowe i składki są tak małe, że nie obciążą żadnej kieszeni, Towarzystwu zaś umożliwią zakup karmy dla czworonogów, które przecież dla potrzeb człowieka i jego wygody zostały udomowione, aby po wiekach wiernej służby odebrać zapłatę w postaci okrucieństwa i niewdzięczności. Jak już wspomniałem, za niewielką opłatę otrzymać można ze schroniska miłego, ładnego i zdrowego pieska, najczęściej „bezrasowego" czy „wielorasowego" kundelka, który stać się może najwierniejszym naszym przyjacielem. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, niezależnie od wystaw psów rasowych organizowanych przez Związek Kynologiczny, organizuje wystawy psów nierasowych, na których miłośnicy kundelków i „psów wielorasowych" wystawiają swoich pupilów. JAKIEGO PSA WYBRAĆ DO CHOWU? Przed podjęciem decyzji dotyczącej chowu psa, już zawczasu powinniśmy zastanowić się, czy zwierzę ma być duże, czy małe, ma to być suka czy pies, dorosły pies, czy szczeniak. Pozornie tylko tyle. Ale tylko pozornie, bo przed zakupem psa lub przyjęciem go od znajomych czy ze schroniska dla bezdomnych zwierząt, należy się dobrze zastanowić, czy nam z psem, a psu z nami będzie dobrze i co z nim zrobimy w czasie urlopu. To nie zabawka dla dziecka, nie ś