M. B�czyk - M. H. Kozi�ski-M. Mich W. Pyzio� � A. Szumansld � l. We papiery warto�ciowe Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE Krak�w 2000 GIE�DA PAPIER�W WARTO�CIOWYCH w Warszawie SA Ksi��ka ukaza�a si� dzi�ki wsparciu finansowemu Gie�dy Papier�w Warto�ciowych w Warszawie S.A. �miABMtCrr lii Stan prawny na 1 stycznia 2000 roku Poszczeg�lne cz�ci napisali: l, Vll�prof.drhab. M. B�czyk, Uniwersytet Miko�aja Kopernika w Toruniu ll�prof.drhab. A. Szuma�ski, Uniwersytet Jagiello�ski lll�prof.drhab.l. Weiss, Uniwersytet Jagiello�skil IV, VI - prof. dr hab. M.H. Kozi�ski, Wy�sza Szko�a Morska w Gdyni V � prof. dr hab. W. Pyzio�, Uniwersytet Jagiello�ski VIII, IX�dr M. Michalski, dyr. Departamentu Prawnego KDPW SA Sk�ad, �amanie: Grzegorz Szatan Redakcja serii: Katarzyna Szoch-J�drys Redakcja: Katarzyna �wierk-Bo�ek Korekta merytoryczna: Zesp� redakcyjny Copyright by Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE Dzia� handlowy: tel./fax (0-12) 413.83.50 e-mail [email protected] www.zakamycze.com.pl Redakcja: 31-532 Krak�w, ul. Chodkiewicza 21 e-mail [email protected] www.zakamycze.com.pl ISBN: 83-88114-63-8 Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE 2000 Wydanie l Oddano do druku: 6.03.2000 Druk uko�czono: 21.03.2000 Nak�ad 3000+150 egz. Cena detaliczna: 110.00 z� Druk: PUH �Technet" ul. Wielicka 28 tel.(0-12) 656.21.11 SPIS TRE�CI Wykaz skr�t�w ............................................................................. CZʌ� PIERWSZA ZAGADNIENIA WST�PNE...................................................... Bibliografia ..................................................................................... Rozdzia� pierwszy Re�im prawny papier�w warto�ciowych ............................... Rozdzia� drugi Og�lna klasyfikacja papier�w warto�ciowych..................... Rozdzia� trzeci Dokumentowe papiery warto�ciowe a inne dokumenty w obrocie cywilnoprawnym ...................................................... 1. Propozycje klasyfikacyjne i stanowisko ustawodawcy .................................................................... 2. Znaki legitymacyjne .......................................................... 3. Zwyk�e dokumenty dowodowe ..................................... 4. Analogiczne stosowanie przepis�w o papierach warto�ciowych do znak�w legitymacyjnych ............... Rozdzia� czwarty Zjawisko tzw. dematerializacji papier�w warto�ciowych . 1. Poj�cie dematerializacji i jej rodzaje............................... 2. Materializacja i rematerializacja ..................................... 3. Podstawy prawne i przyczyny dematerializacji.......... 4. Prawne konsekwencje dematerializacji de leg� lata ..... Rozdzia� pi�ty Poj�cie papieru warto�ciowego .................................................... 1. Legalne definicje papier�w warto�ciowych .................... 2. Papier warto�ciowy jako jurydyczna kompozycja �dokumentu" i �prawa" ...................................................... 3. Podstawowe koncepcje papieru warto�ciowego............ 4. Stanowisko ustawodawcy polskiego ................................. 5. Prawne skutki inkorporaq'i prawa w dokumencie........ Rozdzia� sz�sty Powstanie zobowi�zania (prawa) z papieru warto�ciowego, 1. Zdarzenia prawne powoduj�ce powstanie zobowi�zania z papieru warto�ciowego........................... 2. Powstanie papieru warto�ciowego a powstanie prawa inkorporowanego w tym papierze ........................ 3. Uj�cie prezentowanych koncepcji z punktu widzenia klasyfikacji zdarze� cywilnoprawnych .......... 4. Sp�r o koncepcj� de leg� lata.............................................. Rozdzia� si�dmy Zasada numerus ciausus papier�w warto�ciowych w prawie polskim ........................................................... 1. Prawny sens zasady............................................. 2. Prawne uzasadnienie zasady ............................. 3. Problem zasi�gu zasady..................................... Rozdzia� �smy Funkcje papier�w warto�ciowych Rozdzia� dziewi�ty Papiery warto�ciowe a instytucja przekazu CZʌ� DRUGA AKCJE ................................................................... Bibliografia........................................................... Rozdzia� pierwszy Zagadnienia og�lne....................................................... 1. Poj�cie akcji........................................................... 1.1. Trzy znaczenia poj�cia akcji................................ 1.2. Akqa jako papier warto�ciowy ........................... 2. Przedmiot uciele�niony w akcji (prawa czy obowi�zki akcjonariusza?) ........... 3. Prawa uciele�nione w akcji a prawa osobiste akcjonariusza........................................................ ..48 .49 ,.49 .51 �52 ,.54 ,.54 ,.56 ..57 .57 .59 .59 .61 .61 .64 ,.67 ,.69 .71 ..73 .73 ..73 ..74 .76 .77 4. Klasyfikacje praw akcjonariusza uciele�nionych w akcji .............................................................................. 5. �r�d�a regulacji prawnej.............................................. 5.1. Przepisy Kodeksu handlowego..................................... 5.2. Przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. � Prawo o publicznym obrocie papierami warto�ciowymi....... 5.3. Inne ustawy szczeg�lne................................................. 5.4. Tzw. przepisy prawa gie�dowego ................................ 6. Znaczenie gospodarcze akcji...................................... 6.1. Akcja jako alternatywna forma pozyskania kapita�u przez sp�ki akcyjne....................................................... 6.2. Akcja jako alternatywna forma inwestowania ........... .77 ..79 �79 ..80 �81 ..82 .82 .....82 .....83 Rozdzia� drugi Forma, tre�� oraz warto�� akcji........................ 1. Forma akcji ................................................ 1.1. Spos�b regulacji ...�.,�...�...�...��........��.. 1.2. Akcje tradycyjne (�zmaterializowane") 1.3. Akcje �zdematerializowane" .................. 2. Tre�� akcji ................................................... 3. Warto�� akcji.............................................. 3.1. Warto�� nominalna .................................. 3.2. Warto�� emisyjna...................................... 3.3. Warto�� rynkowa ..................................... .84 .84 ..84 ..85 ..85 ,.87 ..91 92 92 Rozdzia� trzeci Dokumenty oraz zdematerializowane instrumenty finansowe zwi�zane z akcj�................................................................................... 1. Poj�cie i klasyfikacje .................................................................. 2. Inne dokumenty uciele�niaj�ce lub stwierdzaj�ce prawa w sp�ce akcyjnej ..........................................................................93 2.1. Kupony dywidendowe...... 2.2. �wiadectwo tymczasowe .. 2.3. Promesa akcyjna................. 2.4. �wiadectwo za�o�ycielskie 2.5. Tytu�y uczestnictwa .......... 2.6. Kwity depozytowe, imienne �wiadectwa depozytowe 3. Zdematerializowane instrumenty finansowe zwi�zane z akcj� ............................................................. 3.1. Opcje akcyjne, warranty.................................................. 3.2. Prawo do akcji (PDA)...................................................... ndowe.................................................................... 93 iczasowe ................................................................93 �......................................................��......�....���...94 l�ycielskie ..............................................................95 �rwa .........................................................................95 iwo imipnnp cwiflriprtwa dpnOZVtawe ...............96 97 .97 ,99 Rozdzia� czwarty Rodzaje akcji.................................................. 1. Klasyfikacje .......................................... 2. Akcje imienne i akcje na okaziciela .102 .102 �102 2.1. Akcje imienne .................................................................................102 2.2. Akcje na okaziciela......................................................................... 103 2.3. Dopuszczalno�� zamiany akcji imiennych na okaziciela i odwrotnie ......................................................................................104 3. Akcje zwykle i akcje uprzywilejowanie .................................105 3.1. Akcje zwyk�e................................................................................... 105 3.2. Akcje uprzywilejowane................................................................. 105 4. Akcje u�ytkowe ..........................................................................109 5. Akcje got�wkowe i akcje aportowe ........................................ 110 6. Akcje zwi�zane z obowi�zkiem �wiadcze�........................... 111 7. Problem tzw. �z�otej" akcji ....................................................... 111 7.1. Dwa podstawowe znaczenia poj�cia �z�otej" akcji.................... 111 7.2. Problem dopuszczalno�ci �z�otej" akcji w prawie polskim (zagadnienia og�lne)....................................................... 112 7.3. Niedopuszczalno�� w prawie polskim akcji z prawem �veta" ............................................................................ 113 7.4. Niedopuszczalno�� w prawie polskim akcji �niemych", gwarantuj�cych zawsze wyp�at� dywidendy w wysoko�ci okre�lonej w statucie............................................... 114 Rozdzia� pi�ty Powstanie praw z akcji a legitymacja akcjonariusza do ich wykonywania .............................................................. 1. Uwagi wprowadzaj�ce................................................ 2. Emisja, obj�cie, pokrycie akcji.................................... 2.1. Emisja akcji ..................................................................... 2.2. Obj�cie akcji .................................................................... 2.3. Pokrycie akcji.................................................................. 3. Znaczenie rejestracji emisji akcji................................ 4. Powstanie praw udzia�owych z akcji a wydanie dokumentu akcji w sp�kach prywatnych............... 5. Powstanie praw udzia�owych z akcji a dokonanie zapisu na rachunku papier�w warto�ciowych w sp�kach publicznych............................................... 6. Znaczenie wpisu do ksi�gi akcyjnej .......................... Rozdzia� sz�sty Prawa maj�tkowe uciele�nione w akcji.................... l. Prawo do dywidendy .......................................... 1.1. Poj�cie, charakter prawa do dywidendy............. l .2. Przes�anki wykonania prawa do dywidendy..... 1.3. Zakres prawa do dywidendy ............................... 1.4. Wyp�ata dywidendy.............................................. 15. Zakaz wyp�aty akcjonariuszowi dywidendy za lata ubieg�e.............................................................. .115 �115 ,.116 ..116 ..117 ..119 ,.120 .120 .123 .124 .126 .126 ..126 ..127 ..128 ..129 ..131 1.6. Zakaz wyp�aty akcjonariuszowi zaliczki na dywidend� ......................................................................................133 l .7. Przypadki uzasadniaj�ce obowi�zek zwrotu sp�ce pobranej dywidendy...................................................................... 134 1.8. Zbywalno�� prawa do dywidendy ..............................................134 1.9. Problem osoby uprawnionej do dywidendy w wypadku zbycia akcji ......................................................................................135 2. Prawo poboru nowych akcji.....................................................136 2.1. Poj�cie i cel prawa poboru nowych akcji .................................... 136 2.2. Charakter prawny prawa poboru nowych akcji ........................137 2.3. Wy��czenie prawa poboru nowych akcji.................................... 138 2.4. Wykonanie prawa poboru nowych akcji .................................... 140 2.5. Zbywalno�� prawa poboru ...........................................................143 2.6. Prawa poboru nowych akcji a publiczny obr�t papierami warto�ciowymi ............................................................ 143 3. Prawo do udzia�u w masie likwidacyjnej.............................. 144 3.1. Poj�cie i znaczenie prawa do udzia�u w masie likwidacyjnej ...................................................................................144 3.2. Przes�anki realizacji prawa udzia�u w masie likwidacyjnej...... 145 3.3. Forma realizacji prawa udzia�u w masie likwidacyjnej ............ 145 3.4. Sposoby obliczania udzia�u w masie likwidacyjnej ...................145 Rozdzia� si�dmy Prawa korporacyjne uciele�nione w akcji ......................................147 1. Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ...........147 1.1. Poj�cie, charakter prawny, osoby uprawnione........................... 147 1.2. Uczestnictwo w walnym zgromadzeniu przez pe�nomocnika .................................................................................148 2. Prawo g�osu na walnym zgromadzeniu ................................149 2.1. Poj�cie i charakter prawny ............................................................149 2.2. Ograniczenia w wykonywaniu prawa g�osu.............................. 149 2.3. Ilo�� g�os�w ....................................................................................150 3. Prawo do zaskar�ania uchwa� walnego zgromadzenia...... 151 3.1. Poj�cie, przyczyny.......................................................................... 151 3.2. Problem wykluczenia prawa drobnych akcjonariuszy do zaskar�enia uchwa�y walnego zgromadzenia sp�ki publicznej ........................................................................................151 4. Prawo do wytoczenia pow�dztwa na rzecz sp�ki (actio pro sodo) ..............................................................................153 4.1. Poj�cie i charakter prawny............................................................ 153 42. Post�powanie zwi�zane z wnoszeniem pow�dztwa na rzecz sp�ki ...............................................................................154 5. Prawo do zablokowania nieformalnych procedur zwo�ywania i odbywania walnego zgromadzenia ..............154 6. Problem zakresu prawa akcjonariusza do kontroli sp�ki .............................................................................................155 6.1. Brak prawa akcjonariusza do indywidualnej kontroli sp�ki ...............................................................................................155 6.2. Prawo kontroli sp�ki przez akcjonariusza na walnym zgromadzeniu .................................................................................155 7. Prawo do informacji...................................................................155 8. Bierne prawo wyborcze do organ�w sp�ki ..........................156 Rozdzia� �smy Prawa mniejszo�ci i wi�kszo�ci zwi�zane z akcj�........................ 157 1. Prawa mniejszo�ci ......................................................................157 1.1. Poj�cie i charakter praw mniejszo�ci ...........................................157 1.2. Prawa mniejszo�ci uwarunkowane reprezentowaniem 1/10 cz�ci kapita�u akcyjnego..................................................... 159 1.3. Prawa mniejszo�ci uwarunkowane reprezentowaniem 1/5 cz�ci kapita�u akcyjnego....................................................... 159 2. Prawa wi�kszo�ci .......................................................................160 Rozdzia� dziewi�ty Obowi�zki akcjonariuszy zwi�zane z obj�ciem akcji .................161 1. Obowi�zek wniesienia wk�adu do sp�ki (pokrycia akcji)............................................................................ 161 2. Obowi�zek powtarzaj�cych si� �wiadcze� niepieni�nych ............................................................................163 3. Brak obowi�zk�w korporacyjnych.......................................... 164 Rozdzia� dziesi�ty Rozporz�dzenie akcj� ..........................................................................167 1. Zagadnienia og�lne.................................................................... 167 1.1. Poj�cie, charakter prawny i dopuszczalno�� rozporz�dzenia akcj�..................................................................... 167 1.2. Rozporz�dzenie prawem �cz�stkowym" z akcji (problem dopuszczalno�ci �rozszczepienia" praw z akcji)....... 168 1.3. Rozporz�dzenie prawem pochodnym z akcji albo ekspektatyw� praw z akcji (odes�anie)........................................ 169 2. Poj�cie, charakter i re�im prawny zbycia akcji .....................170 2.1. Poj�cie i charakter prawny zbycia akcji....................................... 170 2.2. Re�im prawny zbywania akcji ..................................................... 171 3. Ograniczenia w zbywaniu akcji............................................... 172 3.1. Ograniczenia wynikaj�ce z mocy Kodeksu handlowego.......... 172 3.2. Ograniczenia wynikaj�ce z mocy przepis�w szczeg�lnych...... 173 3.3. Ograniczenia wynikaj�ce z mocy statutu.................................... 174 3.4. Ograniczenia wynikaj�ce z mocy umowy akcjonariuszy.......... 174 3.5. Skutki prawne zbycia akcji wbrew ograniczeniu....................... 175 4. Spos�b zbycia akcji ....................................................................175 4.1. Spos�b zbycia akcji imiennych .....................................................175 4.2. Spos�b zbycia akcji na okaziciela................................................. 176 4.3. Spos�b zbycia akcji zdematerializowanych................................ 176 5. Zastawienie akcji........................................ 5.1. Ustanowienie zastawu na akcji ................ 5.2. Skutki ustanowienia zastawu na akcji..... 6. U�ytkowanie akcji ..................................... 6.1. Funkcja gospodarcza u�ytkowania akcji. 6.2. Ustanowienie u�ytkowania akcji............. 6.3. Skutki ustanowienia u�ytkowania akcji.. 7. Wydzier�awienie akcji............................... Rozdzia� jedenasty Umorzenie i uniewa�nienie akcji............. 1. Umorzenie akcji................................. 1.1. Poj�cie i przyczyny umorzenia akcji l .2. Charakter prawny umorzenia akcji 1.3. Przes�anki umorzenia akcji.............. 1.4. Sposoby umorzenia akcji .................. 1.5. Skutki umorzenia akcji..................... 1.6. Problem warto�ci umorzonej akcji.. 2. Uniewa�nienie akcji .176 ..176 ..178 ..179 �179 ..181 ..183 .185 .187 .187 ..187 ..188 ..189 ..190 ..191 ..192 .193 2.1. Poj�cie, przyczyny, charakter prawny uniewa�nienia akcji ..... 193 2.2. Uniewa�nienie akcji nie w pe�ni op�aconych .............................. 194 2.3. Uniewa�nienie akcji sp�ek publicznych 1nr7 197 CZʌ� TRZECIA OBLIGACJE ......... Bibliografia ............. Rozdzia� pierwszy Obligacje jako papiery warto�ciowe. 1. Poj�cie obligacji ............................ 2. Cechy obligacji ............................. 3. Problem nazwy �obligacje" ....... .199 ..201 .203 ..203 .204 .206 Rozdzia� drugi Rodzaje obligacji ..................................................................................207 1. Podstawa i znaczenie klasyfikacji obligacji ...........................207 2. Obligacje podlegaj�ce przepisom ustawy o obligacjach i obligacje wy��czone spod jej dzia�ania ................................207 3. Obligacje krajowe (wewn�trzne) i obligacje zagraniczne (zewn�trzne) .........................................................208 4. Obligacje wystawiane na okaziciela i obligacje imienne ....208 5. Obligacje uciele�niaj�ce wierzytelno�ci pieni�ne, wierzytelno�ci niepieni�ne i wierzytelno�ci mieszane....................................................................................... 209 6. Obligacje o sta�ym, zmiennym i zerowym oprocentowaniu ..........................................................................209 7. Obligacje kr�tkoterminowe, �rednioterminowe i d�ugoterminowe ...................................................... 8. Obligacje konwersyjne i obligacje o niezmiennej tre�ci ............................................................................. 9. Obligacje ca�kowicie zabezpieczone, cz�ciowo zabezpieczone i niezabezpieczone ......................... 10. Obligacje pozbawione ryzyka i obligacje o mniejszym lub wi�kszym stopniu ryzyka ......... 11. Obligacje emitowane w trybie subskrypcji publicznej i w trybie niepublicznym...................... 12. Obligacje przeznaczone do obrotu publicznego i obligacje przeznaczone do obrotu prywatnego. 13. Obligacje og�lne i obligacje przychodowe ........... Rozdzia� trzeci Funkcje obligacji.................................................................. 1. Poj�cie i rodzaje funkcji obligacji............................ 2. Funkcja po�yczkowa obligacji ................................ 3. Funkcja lokacyjna obligacji ...................................... 4. Funkcje og�lne (uniwersalne) obligacji................. 4.1. Poj�cie i rodzaje funkcji og�lnych ............................. 4.2. Funkcja p�atnicza......................................................... 4.3. Funkcja obiegowa ....................................................... 4.4. Funkcja gwarancyjna .................................................. .210 ..211 .212 �212 .213 ..213 ..214 ,.215 ..215 ,.215 ..216 ..217 ..217 ..217 ..217 ..218 Rozdzia� czwarty Emitenci i ich zdolno�� emisyjna .....................................................219 1. Emitenci........................................................................................219 1.1. Klasyfikacja emitent�w .................................................................219 l .2. Podmioty prowadz�ce dzia�alno�� gospodarcz�, posiadaj�ce osobowo�� prawn�.................................................... 220 1.3. Jednostki samorz�du terytorialnego i ich zwi�zki oraz miasto sto�eczne Warszawa ..................................................221 l .4. Inne podmioty posiadaj�ce osobowo�� prawn�, upowa�nione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw................................................................................... 222 1.5. Banki................................................................................................223 2. Zdolno�� emisyjna emitent�w .................................................223 2.1. Przes�anki zdolno�ci emisyjnej .....................................................223 2.2. Przes�anki wst�pne (podstawowe) ..............................................224 2.3. Przes�anki dodatkowe wymagane przy emisji obligacji ca�kowicie zabezpieczonych ..........................................225 2.4. Przes�anki dodatkowe wymagane przy emisji obligacji niezabezpieczonych i zabezpieczonych tylko cz�ciowo .......... 230 2.5. Prawne skutki naruszenia przes�anek zdolno�ci emisyjnej ..........................................................................................233 Rozdzia� pi�ty Obligatariusze ........................................................................... 1. Zakres podmiotowy obligatariatu.............................. 2. Motywy nabywania obligacji przez obligatariuszy 3. Ryzyko wynikaj�ce z nabycia obligacji...................... Rozdzia� sz�sty Cel emisji obligacji...................................................................... 1. Obowi�zek okre�lenia celu emisji i przeznaczenia �rodk�w uzyskanych z emisji na ten cel....................... 2. Cel emisji obligacji kr�tkoterminowych........................ 3. Cel emisji obligacji d�ugo- i �rednioterminowych....... Rozdzia� si�dmy Przedmiot praw uciele�nionych w obligacji......................... 1. Rodzaje praw uciele�nionych w obligacji..................... 2. �wiadczenia pieni�ne, do kt�rych spe�nienia emitent zobowi�za� si� w obligacji................................. 3. �wiadczenia niepieni�ne, do kt�rych spe�nienia emitent zobowi�za� si� w obligacji................................. 3.1. Rodzaje �wiadcze� niepieni�nych.................................... 3.2. Obligacje partycypacyjne .................................................... 3.3. Obligacje zamienne .............................................................. 3.4. Obligacje z prawem pierwsze�stwa .................................. 3.5. Inne �wiadczenia niepieni�ne uciele�nione w obligacji. Rozdzia� �smy Forma i tre�� obligacji ................................................................. 1. Forma i tre�� obligacji emitowanych w postaci dokument�w ....................................................................... 2. Forma i tre�� obligacji dopuszczonych do obrotu publicznego ......................................................................... Rozdzia� dziewi�ty Proces emisyjny obligacji ...................................................................257 1. Proces emisyjny jako ci�g czynno�ci.......................................257 2. Zr�nicowanie procesu emisyjnego........................................257 3. Wst�pne czynno�ci wsp�lne dla wszystkich tryb�w emisji obligacji............................................................................. 258 3.1. Czynno�ci rozpoznawcze.............................................................. 258 3.2. Podj�cie decyzji o emisji obligacji i o wyborze trybu emisji...... 261 3.3. Zawarcie ewentualnej umowy o obs�ug� procesu emisyjnego ......................................................................................261 4. Proces emisyjny obligacji w trybie emisji zamkni�tej ..........262 4.1. Og�lna charakterystyka ................................................................262 4.2. Zabezpieczenie obligacji................................................................ 262 ..263 ..264 ..265 ,.266 ..267 ..268 ..269 .269 ..269 ..269 ..270 ..272 ..273 ..274 4.3. Zawarcie umowy underwritingowej................................. 4.4. Przygotowanie propozycji nabycia obligacji..................... 4.5. Skierowanie propozycji nabycia obligacji ......................... 4.6. Wykonywanie obowi�zk�w informacyjnych ................... 4.7. Przyj�cie propozycji nabycia obligacji............................... 4.8. Przydzia� obligacji ................................................................ 4.9. Wydanie dokumentu obligacji............................................ 5. Proces emisyjny obligacji w trybie subskrypcji publicznej, dopuszczonych do obrotu publicznego .... 5.1. Og�lna charakterystyka ...................................................... 5.2. Zabezpieczenie obligacji...................................................... 5.3. Zawarcie umowy underwritingowej................................. 5.4. Zawarcie umowy z bankiem-reprezentantem ................. 5.5. Zawarcie umowy z przedsi�biorstwem maklerskim ....... 5.6. Uiszczenie op�aty ewidencyjnej.......................................... 5.7. Z�o�enie wniosku do Komisji Papier�w Warto�ciowych i Gie�d o wyra�enie zgody na dopuszczenie obligacji do obrotu publicznego................................................................... 274 5.8. Rozpatrzenie wniosku i podj�cie decyzji przez Komisj� Papier�w Warto�ciowych i Gie�d o wyra�eniu zgody na dopuszczenie obligacji do obrotu publicznego ..........................275 5.9. Zawarcie umowy z Krajowym Depozytem Papier�w Warto�ciowych i rejestracja emisji obligacji ................................276 5.10. Wykonywanie przez emitenta obowi�zk�w informacyjno-publikacyjnych....................................................... 276 5.11. Otwarcie subskrypcji i przyjmowanie zapis�w na obligacje .....................................................................................277 5.12. Zamkni�cie subskrypcji................................................................. 278 5.13. Przydzia� obligacji..........................................................................278 6. Proces emisyjny obligacji kr�tkoterminowych .....................279 6.1. Og�lna charakterystyka ................................................................ 279 6.2. Przebieg czynno�ci......................................................................... 279 Rozdzia� dziesi�ty Realizacja zobowi�za� emitenta wynikaj�cych z obligacji ... 1. Unormowania og�lne ............................................................ 2. Unormowania szczeg�lne dotycz�ce realizacji zobowi�za� wynikaj�cych z obligacji nie znajduj�cych si� w obrocie publicznym ...................... 3. Unormowania szczeg�lne dotycz�ce realizacji zobowi�za� wynikaj�cych z obligacji znajduj�cych si� w obrocie publicznym ..................................................... ....281 281 .283 Rozdzia� jedenasty Obligacje skarbowe ............................................................... 1. Poj�cie i podstawa prawna obligacji skarbowych. 2. Emitent obligacji skarbowych ................................... .284 .289 .289 .290 3. Obligatariusze............................................................ 4. Cel i funkcje emisji obligacji skarbowych ............. 5. Przedmiot praw uciele�nionych w obligacji skarbowej .................................................................... 6. Tre�� i forma obligacji skarbowych ........................ 7. Proces emisyjny obligacji skarbowych .................. 8. Realizacja zobowi�za� wynikaj�cych z obligacji skarbowych................................................................. Rozdzia� dwunasty Obligacje Narodowego Banku Polskiego ...................... Rozdzia� trzynasty Projekt zmian ustawy o obligacjach ................................ CZʌ� CZWARTA WEKSLE................................................................................. Bibliografia ............................................................................. Rozdzia� pierwszy Zagadnienia og�lne ............................................................. l. Geneza weksla i pocz�tki prawa wekslowego .... 1.1. Geneza weksla............................................................. 1.2. Pocz�tki prawa wekslowego ..................................... l .3. Powstanie r�nych system�w prawa wekslowego. Ujednolicenie prawa wekslowego w skali mi�dzynarodowej...................................................... 3. �r�d�a polskiego prawa wekslowego.................... 2. Rozdzia� drugi Istota zobowi�zania wekslowego ......................... 1. Zdolno�� wekslowa i zdolno�� do dzia�a� wekslowych...................................................... 2. Powstanie zobowi�zania wekslowego ....... 3. Cechy zobowi�zania wekslowego .............. 3.1. Skrypturalno��................................................. 3.2. Formalizm........................................................ 3.3. Rygor wekslowy.............................................. 3.4. Bezwarunkowo�� ............................................ 3.5. Charakter pieni�ny ....................................... 3.6. Samodzielno��................................................. 3.7. Solidarno��....................................................... 3.8. Abstrakcyjno��................................................. 4. Zasady prawa wekslowego........................... ,.336 ..336 ..337 ,.338 ..339 ..342 ..346 ..346 ...346 ...347 ..348 ...348 ...350 ...352 ...357 .358 ..358 .359 .363 .366 .366 .371 ..372 .374 .376 .381 ,.381 .383 ..385 ,.387 ..389 Rozdzia� jedenasty Wt�ropisy, odpisy, zmiana tre�ci, wyk�adnia weksla . 1. Wt�ropisy .................................................................... 2. Odpisy ......................................................................... 3. Zmiana tre�ci weksla ............................................... 4. Wyk�adnia weksla..................................................... Rozdzia� dwunasty Inne instytucje prawa wekslowego. 1. Przedawnienie roszcze� ........... 2. Bezpodstawne wzbogacenie ... 3. Normy kolizyjne........................ 4. Umorzenie weksla..................... 5. Oplata skarbowa od weksli..... CZʌ� PI�TA CZEKI ............... Bibliografia ....... Rozdzia� pierwszy Zagadnienia og�lne............................................................... 1. �r�d�a prawa................................................................ 1.1. Ustawa�Prawo czekowe .......................................... l .2. Ustawa � Prawo bankowe, przepisy wykonawcze oraz regulaminy bankowe............................................ 1.3. Kodeks cywilny............................................................. 1.4. Inne ustawy ................................................................... 2. Istota czeku i jego charakter prawny....................... 2.1. Wprowadzenie .............................................................. 2.2. Czek jako polecenie rozliczeniowe ............................. 2.3. Czek jako rodzaj przekazu........................................... 2.4. Czek jako papier warto�ciowy .................................... Rozdzia� drugi Rodzaje czek�w...................................................................... 1. Og�lnie .......................................................................... 2. Czeki got�wkowe i czeki rozrachunkowe.............. 3. Czeki imienne, na zlecenie i na okaziciela.............. 4. Czeki miejscowe i zamiejscowe ................................ 5. Inne rodzaje czek�w .................................................... 6. Przypadki szczeg�lne.................................................. Rozdzia� trzeci Funkcje weksla............................................................ 1. Weksel jako papier warto�ciowy ................... 2. Funkcja p�atnicza, obiegowa i gwarancyjna 3.' Funkcja kredytowa i refinansowa ................. 4. Dyskonto wekslowe......................................... 5. Weksel w obrocie mi�dzynarodowym ......... Rozdzia� czwarty Rodzaje weksli ............................................................ 1. Podstawowe rodzaje weksli........................... 1.1. Weksel w�asny ................................................... 1.2. Weksel trasowany ............................................. 2. Inne rodzaje weksli .......................................... 2.1. Weksel in blanco................................................ 2.2. Weksel gwarancyjny......................................... 2.3. Weksel dyskontowy.......................................... 2.4. Pozosta�e typy weksli ....................................... Rozdzia� pi�ty Elementy weksla ..................................... 1. Blankiet wekslowy ....................... 2. Rekwizyty wekslowe................... 3. Dodatkowe klauzule wekslowe. Rozdzia� sz�sty Przeniesienie praw z weksla................ 1. Indos wekslowy............................ 2. Legitymaqa wekslowa ................ 3. Zarzuty wekslowe........................ Rozdzia� si�dmy Przyj�cie wekslowe (akcept)................ Rozdzia� �smy Por�czenie wekslowe (aval)................. Rozdzia� dziewi�ty Realizacja praw z weksla...................... 1. Zap�ata (inkaso)............................ 2. Regres wekslowy.......................... 3. Protest wekslowy. 4. Dochodzenie roszcze� wekslowych Rozdzia� dziesi�ty Wyr�czenie wekslowe................................... Rozdzia� trzeci Funkcje czeku....................................................................� 1. Funkcja rozliczeniowo-platnicza ......................... 2. Funkcja obiegowa .................................................... 3. Funkcja gwarancyjna .............................................. 4. Funkcja kredytowa .................................................. 5. Gospodarcze znaczenie czek�w ........................... Rozdzia� czwarty Powstanie i zga�niecie zobowi�zania czekowego ..... 1. Wystawienie czeku a powstanie zobowi�zania czekowego .............................................................. 2. Czek niezupe�ny (;� blanco) ................................... 3. Charakter prawny zobowi�zania czekowego.... 3.1. Abstrakcyjno��.......................................................... 3.2. Samodzielno�� zobowi�za� czekowych................ 4. Wyga�ni�cie zobowi�zania czekowego .............. Rozdzia� pi�ty Przeniesienie praw z czeku ............................................. Rozdzia� sz�sty Przedstawienie czeku do zap�aty. Odmowa zap�aty. Rozdzia� si�dmy Poszukiwanie zwrotne...................................................... CZʌ� SZ�STA TOWAROWE PAPIERY WARTO�CIOWE Bibliografia .............................................................................. Rozdzia� pierwszy Specyfika towarowych papier�w warto�ciowych......... 1. Cechy charakterystyczne papieru towarowego ... 2. Rozporz�dzanie towarami za pomoc� papier�w towarowych ................................................................. 3. Rodzaje papier�w towarowych ............................... .427 ..427 ,.428 ..428 ..429 ..429 ..431 ,.431 -.432 ..434 ...434 ,..435 ..435 .438 ,.440 ..442 Rozdzia� �smy Zagadnienia szczeg�owe (wzmianka) ............................................444 1. Por�czenie czekowe ...................................................................444 2. Bezpodstawne wzbogacenie w Prawie czekowym..............445 3. Inne zagadnienia ........................................................................445 .447 ,.449 .451 �451 .455 .457 Rozdzia� drugi Konosamenty .........................................................................................458 1. Konosament a umowa przewozu morskiego �adunku .......458 1.1. Geneza konosamentu ....................................................................458 1.2. Umowa przewozu morskiego i odpowiedzialno�� przewo�nika ...................................................................................459 2. �r�d�a prawa dotycz�ce konosamentu ..................................460 3. Istota prawna konosamentu i jego funkcje ............................461 4. Wystawienie konosamentu i jego tre��...................................463 5. Rodzaje konosament�w ............................................................467 5.1. Konosament przyj�cia do za�adowania i za�adowania ............. 467 5.2. Konosament liniowy i czarterowy ...............................................468 5.3. Konosament zwyk�y i prze�adunkowy .......................................469 5.4. Konosament bezpo�redni i dokumenty przewozu multimodalnego .............................................................................469 5.5. Konosament �czysty" i �nieczysty"�list gwarancyjny ..........470 6. Osoba legitymowana z konosamentu i spos�b przenoszenia praw z konosamentu ........................................473 7. Morskie dokumenty przewozowe nie b�d�ce papierami warto�ciowymi ........................................................475 Rozdzia� trzeci Dowody sk�adowe ................................................................................478 1. Istota przedsi�biorczo�ci sk�adowej ........................................478 1.1. Geneza dom�w sk�adowych i wydawanych przez nie papier�w towarowych..................................................478 1.2. Ekonomiczne uwarunkowania sk�adowania.............................. 479 1.3. Dowody sk�adowe a umowa sk�adu ...........................................480 2. Domy sk�adowe i ich rodzaje ...................................................481 3. Wiadomo�ci og�lne o dowodach sk�adowych ......................483 3.1. Poj�cie, funkcje i rodzaje dowod�w sk�adowych ....................... 483 32. Forma dowodu sk�adowego......................................................... 485 3.3. Cechy zobowi�zania inkorporowanego w dowodzie sk�adowym...................................................................................... 486 4. Dowody sk�adowe wed�ug Kodeksu handlowego z 1934 r..........................................................................................487 5. Projekty ustaw wprowadzaj�cych do polskiego obrotu gospodarczego instytucj� dowodu sk�adowego..................................................................................489 CZʌ� SI�DMA BANKOWE PAPIERY WARTO�CIOWE ..................................... Bibliografia..................................................--.---����������������������� Rozdzia� pierwszy Poj�cie �bankowego papieru warto�ciowego" .......................... 1. �Bankowy papier warto�ciowy" w znaczeniu og�lnym i �cis�ym ......................................................... 2. Bankowe papiery warto�ciowe a bankowe dokumenty oszcz�dno�ciowe ......................................-.-..���--�--��- 3. Wym�g u�ywania w�a�ciwej nazwy dokumentu bankowego ..............................-�-������������������������������������������ Rozdzia� drugi Regulacja prawna bankowych papier�w warto�ciowych Rozdzia� trzeci Funkcje bankowych papier�w warto�ciowych ................... Rozdzia� czwarty Podstawowe regu�y emisji bankowych papier�w warto�ciowych ..........................................................................- Rozdzia� pi�ty Zakaz tzw. reklamy por�wnawczej w zwi�zku z emisj� bankowych papier�w warto�ciowych .................................. Rozdzia� sz�sty Prawna konstrukcja bankowego papieru warto�ciowego Rozdzia� si�dmy Tre�� bankowego papieru warto�ciowego ............................ Rozdzia� �smy Strona techniczna dokumentowego bankowego papieru warto�ciowego ....................................................................... Rozdzia� dziewi�ty Emitenci bankowych papier�w warto�ciowych .................. Rozdzia� dziesi�ty Emitowanie bankowych papier�w warto�ciowych jako czynno�� bankowa ....................................................... Rozdzia� jedenasty Nabywcy bankowych papier�w warto�ciowych i ograniczenia w zakresie �r�de� finansowania nabycia bankowych papier�w warto�ciowych ................................... .495 ..497 ..499 .499 ,.500 .502 ..503 ..505 .507 .510 .511 .513 .515 .516 .518 .519 Rozdzia� dwunasty Ukszta�towanie tre�ci zobowi�zania emitenta bankowego papieru warto�ciowego........................................................................ 521 Rozdzia� trzynasty Bankowe papiery imienne i na okaziciela......................................523 Rozdzia� czternasty Dematerializacja bankowych papier�w warto�ciowych .............525 Rozdzia� pi�tnasty Rozporz�dzanie bankowymi papierami warto�ciowymi ...........527 1. Og�lny i szczeg�owy re�im obrotu prawnego b.p .w.........527 2. Rozporz�dzanie dokumentowymi b.p.w...............................527 3. Rozporz�dzanie zdematerializowanymi bankowymi papierami warto�ciowymi ........................................................528 4. Ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych na bankowych papierach warto�ciowych i przew�aszczenie tych papier�w dla zabezpieczenia .........529 Rozdzia� szesnasty Umorzenie bankowego papieru warto�ciowego ...........................531 Rozdzia� siedemnasty Dochodzenie nale�no�ci z uszkodzonego bankowego papieru warto�ciowego........................................................................533 Rozdzia� osiemnasty Bankowy papier warto�ciowy jako przedmiot stosunk�w obligacyjnych.........................................................................................534 Rozdzia� dziewi�tnasty Bankowe papiery warto�ciowe w obrocie publicznym ...............536 CZʌ� �SMA INNE PAPIERY WARTO�CIOWE ....................................................539 Bibliografia..............................................................................................541 Rozdzia� pierwszy Zagadnienia og�lne ..............................................................................543 l. Granice swobody kreowania papier�w warto�ciowych w prawie polskim .......................................................................543 1.1. Poj�cie i zakres obowi�zywania zasady numerus dausus papier�w warto�ciowych w prawie polskim.............................. 543 1.1.1. Kodeksowe uj�cie papier�w warto�ciowych ............................543 1.1.2. Normatywne podstawy kreacji papier�w warto�ciowych .....544 1.1.3. Zakres ingerencji ustawodawcy w swobod� dzia�ania wystawcy (emitenta) papier�w warto�ciowych ......................548 2. Kategoria kr�tkoterminowych papier�w d�u�nych............. 552 2.1. Gospodarcze znaczenie kr�tkoterminowych papier�w warto�ciowych................................................................................ 552 ' 2.1.1. Kr�tkoterminowe papiery warto�ciowe jako instrument rynku pieni�nego........................................................................ 552 2.1.2. Kr�tkoterminowe papiery d�u�ne w praktyce rynk�w zagranicznych ...............................................................................554 2.1.3. Kr�tkoterminowe papiery d�u�ne w praktyce rynku polskiego ........................................................................................554 2.2. Podstawy normatywne kreowania poszczeg�lnych typ�w papier�w warto�ciowych spe�niaj�cych funkcje kr�tkoterminowych papier�w d�u�nych.....................................555 2.2.1. Zapis d�ugu na okaziciela ............................................................555 2.2.2. Kr�tkoterminowe papiery d�u�ne jako kategoria zbiorcza ..........................................................................................556 Rozdzia� drugi Typy normatywne pa�stwowych papier�w warto�ciowych.......559 1. Zagadnienia og�lne ....................................................................559 1.1. �r�d�a prawa ..................................................................................559 1.2. Poj�cie pa�stwowych papier�w warto�ciowych........................ 560 1.2.1. Status pa�stwowych papier�w warto�ciowych .......................560 1.2.2. Funkcje gospodarcze pa�stwowych papier�w warto�ciowych ..............................................................................561 1.2.3. Normatywne podstawy kreowania pa�stwowych papier�w warto�ciowych ............................................................562 2. Skarbowe papiery warto�ciowe............................................... 564 2.1. Papiery warto�ciowe opiewaj�ce na �wiadczenia pieni�ne .........................................................................................564 2.1.1. Bony skarbowe ..............................................................................564 2.1.2. Skarbowe papiery oszcz�dno�ciowe ..........................................571 2.1.3. Skarbowe papiery warto�ciowe a d�ug publiczny ...................571 2.2 Papiery warto�ciowe opiewaj�ce na �wiadczenia niepieni�ne ....................................................................................572 2.2.1. Og�lna charakterystyka skarbowych papier�w warto�ciowych reprezentuj�cych wierzytelno�ci niepieni�ne................................................................................... 572 2.2.2. Powszechne �wiadectwa udzia�owe ..........................................573 2.2.3. �wiadectwa rekompensacyjne ....................................................574 3. Papiery warto�ciowe Narodowego Banku Polskiego.......... 575 3.1. Zasady emitowania papier�w warto�ciowych przez NBP .......575 3.1.1. Podstawy prawne emitowania papier�w warto�ciowych przez NBP......................................................................................575 3.1.2. Typy normatywne papier�w warto�ciowych emitowanych przez NBP .............................................................576 3.1.3. Funkcje gospodarcze papier�w warto�ciowych emitowanych przez NBP .............................................................577 3.2. Obligacje pieni�ne Narodowego Banku Polskiego ..................577 Rozdzia� trzeci Listy zastawne ..................................................................... 1. List zastawny jako papier warto�ciowy......................... 1.1. �r�d�a prawa ....................................................................... 1.2. Charakter prawny list�w zastawnych ................................ 1.2.1. Listy zastawne jako typ normatywny papier�w warto�ciowych ...............................