Stanis�aw Lem Bia�a �mier� Aragena by�a planet� zabudowan� do wewn�trz; w�adca jej bowiem, Metameryk, kt�ry rozci�ga� si� w p�aszczy�nie r�wnikowej na trzysta sze��dziesi�t stopni i opasywa� tym sposobem swoje pa�stwo, b�d�c mu nie tylko panem, ale i os�on�, pragn�c uchroni� poddany sobie lud Enteryt�w od kosmicznego wtargni�cia, zakaza� poruszania czegokolwiek, cho�by najmniejszego kamyka, ina powierzchni globu. Sta�y przeto l�dy Arageny dzikie i martwe, i tylko topory piorun�w obciosywa�y krzemienne grzbiety g�r, a meteory kraterami rze�bi�y kontynenty. Ale dziesi�� mil pod powierzchni� rozpo�ciera�a si� strefa bujnej pracy Enteryt�w; dr���c macierzyst� planet�, wype�niali jej wn�trze kryszta�owymi ogrodami i miastami ze srebra i z�ota; wznosili na odwr�t domy, o kszta�tach dodekaedr�w oraz ikosaedr�w, a tak�e pa�ace hyberboliczne, w kt�rych kopule lustrzanej mog�e� przejrze� si�, powi�kszony dwadzie�cia tysi�cy razy jak w teatrze olbrzym�w � kochali si� bowiem w blasku i w geometrii, a byli z nich przedni budowniczowie. Systemami ruroci�g�w t�oczyli w g��b planety �wiat�o, kt�re filtrowali raz przez szmaragdy, raz przez diamenty, a raz przez rubiny, i dzi�ki temu mieli wedle woli �witanie, po�udnie lub zmierzch r�any; a tak byli zakochani we w�asnych kszta�tach, �e lustrzany by� ca�y ich �wiat; mieli pojazdy kryszta�owe, poruszane oddechem gor�cych gaz�w, bez okien, bo ca�e by�y przezroczyste, i podr�uj�c widzieli samych siebie, odzwierciedlanych przez czo�a pa�ac�w i �wi�ty�, jako przedziwnie wielokrotne odbicia po�lizgowe, styczne i t�czuj�ce. Mieli nawet w�asne niebo, gdzie w paj�czynach z molibdenu i wanadu jarzy�y si� spinele i kryszta�y g�rskie, kt�re hodowali w ogniu. Dziedzicznym, a zarazem wiecznym w�adc� by� Meta-meryk, posiad� bowiem zimny, pi�kny korpus wielocz�onowy, a w pierwszym jego cz�onie mieszka� rozum; kiedy si� �w zestarza�, po tysi�cach lat, gdy si� ju� wytar�y siatki krystaliczne od wielkorz�dnego my�lenia, w�adz� przejmowa� po nim cz�on nast�pny, i tak to sz�o, mia� ich bowiem dziesi�� miliard�w. Metameryk sam by� potomkiem Aurygen�w, kt�rych nigdy nie widzia�, a wiedzia� o nich jeno tyle, �e gdy zagrozi�a im zguba od pewnych istot strasznych, kt�re si� kosmonautyk� para�y i porzuci�y dla niej s�o�ca ojczyste, zamkn�li Aurygenowie ca�� swoj� wiedz� i zach�anno�� istnienia w mikroskopijnych ziarnach atomowych, kt�rymi zap�odnili skaln� gleb� Arageny. Nadali jej to imi�, bo ich w�asne im przypomina�o, ale nawet stopy zbrojnej na ska�ach jej nie postawili, aby nie sprowadzi� tym tropem okrutnych .swoich prze�ladowc�w; zgin�li co do jednego, t� tylko maj�c pociech�, �e ich wrogowie, zwani bia�ymi lub bladymi, nie domy�laj� si� nawet, jak nie ze szcz�tem zg�adzili Aurygen�w. Enteryci, kt�rzy z Metameryka powstali, nie dzielili jego wiedzy o tym niezwyk�ym pochodzeniu w�asnym: historia straszliwego ko�ca Aurygen�w, a tak�e pocz�tku Enteryt�w spisana by�a w czarnym prakrysztale wezuwjanowym, ukrytym w samym j�drze planety. Tym lepiej zna� j� i pami�ta� ich w�adca. Z kamienistego i magnetycznego gruntu, kt�ry wy�amywali dzielni budowniczowie, powi�kszaj�c swe podziemne kr�lestwo, kaza� Metameryk czyni� szeregi raf, rzucanych w pr�ni�. Obiega�y one piekielnymi koliskami planet�, nie daj�c do niej dost�pu. �eglarze kosmiczni omijali �wi�c ow� okolic�, zwan� Czarnym Grzechotnikiem, tak nieustannie bowiem zderza�y si� olbrzymie k�ody lataj�cych bazalt�w i porfir�w, daj�c pocz�tek ca�ym strumieniom meteor�w, i by�o to miejsce obszarem �r�d�owym wszystkich kometowych �b�w, wszystkich bolid�w i asteroid�w kamiennych, jakie zapr�sz� j� ca�y system Skorpiona. Meteory wali�y te� kamieniospadami w grunt Arageny, bombardowa�y go, bru�dzi�y i rozorywa�y fontannami ogniowych zderze� noc zamieniaj�c w dzie�, a dzie� � chmurami kurzawy � w noc. Ale najmniejsze drgnienie nie przedostawa�o si� do pa�stwa Enteryt�w; ktokolwiek wa�y�by si� zbli�y� do ich planety, ujrza�by, je�liby nie roztrzaska� pierwej statku o wiry skalne, glob kamienny podobny do czaszki podziurawionej kraterami. Nawet wrota, wiod�ce do podziemi, uczynili Entryci na podobie�stwo rozszarpanych ska�. Przez tysi�ce lat nikt nie nawiedza� planety, a jednak Metameryk nie rozlu�nia� nakaz�w srogiej baczno�ci ani na mgnienie. Sta�o si� wszak�e, �e jednego dnia grupa Enteryt�w, kt�ra wysz�a na powierzchni�, ujrza�a jak gdyby gigantyczny kielich, wbity trzonem w nagromadzenie ska�, kt�rego zwr�cona ku niebu wkl�s�o�� pogruchotana by�a i podziurawiona w wielu miejscach. Sprowadzono zaraz na to miejsce wielowied�w-astro�eglarzy, a ci orzekli, i� maj� przed sob� wrak obcego okr�tu gwiezdnego z nieznanych stron. Statek by� bardzo wielki. Z bliska dopiero wida� by�o, �e ma kszta�t wysmuk�ego walca, dziobem wbitego w ska�y, �e okrywa go gruba warstwa osmalin i kopciu, a konstrukcj� sw� tylna jego, kielichowa cz��, przypomina najwi�ksze sklepienia podziemnych pa�ac�w. Z podziemi wype�z�y c�gowate machiny, kt�re z wielk� ostro�no�ci� wydoby�y zagadkowy statek z miejsca upadku i wnios�y go do podziemi. Potem grupa Enteryt�w wyr�wna�a lej, utworzony przez dzi�b okr�tu, aby wszelki �lad obcego wtargni�cia znik� z powierzchni planety i zamkni�to g�ucho bazaltowe wrota. W g��wnej pustelni badawczej, urz�dzonej ze �wiat�ym przepychem, spocz�� czarny, jakby na w�glach spiekany kad�ub, badacze za�, �wiadomi rzeczy, skierowali na� zwierciadlane powierzchnie najja�niejszych kryszta��w i otwarli diamentowymi ostrzami pierwszy pancerz wierzchni; pod nim by� drugi, dziwnej bia�o�ci, kt�ra ich nieco zatrwo�y�a, a gdy i t� pow�ok� zgryz�y wiert�a karborundowe, ukaza�a si� trzecia, nieprzenilkliwa, w ni� za� by�y wpasowane szczelnie drzwi, lecz nie umieli ich otworzy�. Uczony najstarszy, Afinor, zbada� sumiennie zamkni�cie owych drzwi; okaza�o si�, i� aby pu�ci� zamek, nale�a�o wzruszy� go wypowiedzianym s�owem. Nie znali go i nie mogli zna�. Pr�bowali d�ugo r�nych s��w, jak to �Kosmos�, �Gwiazdy�, �Lot Wiekuisty�, ale drzwi nie drgn�y. � Nie wiem, czy dobrze czynimy, staraj�c si� otworzy� statek bez wiedzy kr�la Metameryka � rzek� wreszcie Afinor. � Dzieckiem b�d�c s�ysza�em legend� o bia�ych istotach, kt�re �cigaj� w ca�ym Kosmosie wszelkie �ycie, w metalu zrodzone, i t�pi� je dla zemsty, albowiem... Tu urwa� i wraz z innymi z najwi�kszym przera�eniem wpatrywa� si� w wielk� jak �ciana burt� statku, albowiem przy jego ostatnich s�owach drzwi, dot�d martwe, naraz drgn�y i rozsun�y si� na o�cie�. S�owem, kt�re otwar�o je, by�a �Zemsta�. Skrzykn�li uczeni na pomoc zbrojnych i maj�c ich u swego boku, kiedy iskromioty nakierowano, wst�pili w duszn� i nieruchom� ciemno�� statku, o�wietlaj�c j� b��kitnymi i bia�ymi kryszta�ami. Maszyneria by�a w znacznej mierze pogruchotana, d�ugo te� b��dzili w�r�d jej ruin, szukaj�c za�ogi, ale nie znale�li ani jej, ani te� �adnych jej �lad�w. Rozwa�ali, czy statek nie by� sam istot� rozumn�, bo wszak bywaj� wielkie bardzo: kr�l ich tysi�ce razy rozmiarami przekracza� nieznany statek, a by� jedno�ci�. Ale w�z�y elektrycznego my�lenia, jakie odkryli, by�y jeno drobne i porozrzucane; obcy statek nie m�g� by� przeto niczym innym, jak tylko machin� lataj�c� i bez za�ogi martwy by� jak kamie�. W jednym z zak�tk�w pok�adu, u samej �ciany pancernej, natkn�li si� badacze na rozbry�ni�t� ka�u��, z farby jakoby czerwonej, kt�ra splami�a ich srebrne palce, gdy si� tam zbli�yli; z ka�u�y tej wydobyto strz�py nieznanego odzienia, mokre i czerwone, a tak�e nieco drzazg niezbyt twardych, wapiennych. Nie wiedzieli czemu, ale l�k ich zdj�� wszystkich, kiedy stali tam w mroku, kryszta��w �wiat�em ponak�uwanym. A ju� kr�l dowiedzia� si� o przygodzie; zaraz przybyli jego pos�a�cy, na j surowic j nakazuj�c zniszczenie obcego statku ze wszystkich, co na nim jest, a zw�aszcza rozkaza� kr�l obcych �eglarzy ogniowi atomowemu odda�. Odrzekli badacze, �e tam nikogo nie by�o, jeno ciemno�� a szcz�tki rozbite, wn�trzno�ci metalowe i proch, odrobin� farby czerwonej poplamiony. Zadr�a� pos�aniec kr�lewski i natychmiast stosy atomowe kaza� rozpala�. � W imieniu kr�la! � rzek�. � Czerwie�, kt�r��cie znale�li, zwiastunem jest zag�ady! Bia�a �mier� ni� �yje, kt�ra niczego nie zna, pr�cz zemsty dokonywanej na bezwinnych za jedno ich istnienie... � Je�li to bia�a �mier� by�a, niegro�na ju� nam, albowiem statek martwy jest i ktokolwiek na nim �eglowa�, w pier�cieniu raf obronnych poleg� � odparli. � Niesko�czona jest moc owych bladych istot, gdy� je�li gin�, wielokro� razy odradzaj� si� na nowo, z dala od mocnych s�o�c! Czy�cie wasz� powimio��, o, atomi�ci! L�k porazi� m�drc�w i badaczy, kiedy us�yszeli te s�owa. Nie uwierzyli jednak proroctwu zag�ady, nazbyt bowiem wydawa�a im si� nieprawdopodobna wszelka jej mo�liwo��. Przeto wyj�li ca�y statek z jego le�y, strzaskali go na kowad�ach platynowych, a gdy si� rozpad�, zanurzyli go w twardym promieniowaniu, �e obr�ci� si� w miriady lotnych atom�w, 'kt�re wiekui�cie milcz�, bo nie maj� atomy historii �adnej, wszystkie s� sobie r�wne, czy z gwiazd pochodz� najsilniejszych, czy z martwych planet, czy istot rozumnych, dobrych albo z�ych, albowiem materia jest jednaka w ca�ym Kosmosie i nie jej nale�y si� l�ka�. A jednak uj�li owe atomy nawet, zmrozili je w jedn� bry��, wystrzelili j� ku gwiazdom i wtedy dopiero rzekli sobie z ulg�: � Jeste�my wybawieni. Nic nie mo�e z tego by�. Lecz kiedy m�oty platynowe bi�y w statek, a ten si� rozpada�, ze strz�pka odzie�y, krwi� powalanego, z rozprutego szwu zarodnik wypad� niewidzialny, tak ma�y, �e i sto takich jedno ziarno piasku przykryje. A z tego zarodnika wyklu� si� noc�, w kurzu i prochu, mi�dzy g�azami jaski�, bia�y kie�ek; z niego drugi, trzeci, setny � i tchem posz�o od nich kwasorodu i wilgoci, od kt�rej rdza rzuca�a si� na tafle miast zwierciadlanych, i splata�y si� nici niedostrzegalne, zaleg�e w zimnych wn�trzno�ciach Enteryt�w, tak �e kiedy wstali, nosili ju� w sobie zgon. I nie min�� rok, a legli pokotem. Stan�y w pieczarach machiny, zgas�y ognie kryszta�owe, brunatny tr�d stoczy� lustrzane kopu�y, a kiedy ulotni�o si� ostatnie ciep�o atomowe, zapad�a ciemno��, w kt�rej rozrasta�a si�, przenikaj�c chrz�szcz�ce szkielety, wchodz�c do rdzawych czaszek, zasnuwaj�c zgas�e oczodo�y � puszysta, wilgotna, bia�a ple��. ?????????? �????????� � http://artefact.lib.ru 1 ?????????? �????????� � http://artefact.lib.ru