Komputer dla opornych O IDG Books Worldwide. Witaj w �wiecie IDG Books Worldwide! IDG Books Worldwide Inc. jest wydawnictwem wchodz�cym w sk�ad International Data Group (IDG) - wiod�cej na �wiecie firmy specjalizuj�cej si� w wydawaniu pozycji dotycz�cych komputer�w i informatyki. IDG oferuje ponad 180 publikacji komputerowych w niemal 60 krajach. Co najmniej jedna publikacja IDG jest co miesi�c czytana przez ponad 30 milion�w czytelnik�w. IDG Books wydaje wysokiej jako�ci ksi��ki przeznaczone dla u�ytkownik�w komputer�w osobistych. Opr�cz ksi��ek w ofercie znajduj� si� r�wnie� periodyki takie jak "Info World", "PC World", "Computerworld", "Macword", "Lotus", "Publish", "Network World" i "Sun World". �ledz�c uwa�nie rozw�j rynku wydawniczego oraz oczekiwania czytelnik�w mo�emy w odpowiedniej chwili podejmowa� szybkie decyzje o opublikowaniu kolejnych po�ytecznych ksi��ek komputerowych, kt�re spe�niaj� wymagania u�ytkownik�w komputer�w osobistych. Ka�da ksi��ka IDG ma przede wszystkim na celu uzupe�nienie i pog��bienie wiedzy czytelnik�w. Autorami ksi��ek s� znakomici eksperci, wspomagani przez wyspecjalizowany zesp� redaktorski. Odpowiedni poziom merytoryczny i zaspokojenie potrzeb czytelnik�w s� naszymi pierwszorz�dnymi celami, ale r�wnie troskliwie dbamy o wygl�d naszych ksi��ek, ich opraw� graficzn�, uzupe�nianie tekstu ilustracjami. Zesp� redakcyjny sk�ada si� z do�wiadczonych publicyst�w i dziennikarzy, kt�rzy utrzymuj� �cis�y kontakt z producentami z bran�y komputerowej, co pozwala im by� zawsze na bie��co ze wszelkimi nowymi dokonaniami w dziedzinie sprz�tu i oprogramowania. Publikujemy ksi��ki najwy�szej jako�ci, sprzedajemy je po konkurencyjnych cenach, poruszamy tematy, kt�re interesuj� naszych czytelnik�w i tych, kt�rzy stan� si� nimi wkr�tce. W IDG wierzymy w jako�� - ju� od 25 lat. Nie znajdziesz na dany temat ksi��ki lepszej od ksi��ki IDG. John Kilcullen Prezes i Wydawca IDG Books Worldwide Inc. Wst�p Sie ma! Przed Tob� "Komputer dla Opornych" - ksi��ka odpowiadaj�ca na pytanie: "Jakim cudem komputer sprawia, �e osoba, kt�ra jest bystra, nagle zaczyna przy nim wygl�da� na nierozgarni�t�?". Komputery s� u�yteczne, tak. I du�o os�b - niech niebiosa maj� je w swojej opiece - zakochuje si� w komputerach. Ale pozostali siedz� przy tym pude�ku niemi i sparali�owani. Nie chodzi o to, �e u�ywanie komputera jest poza zasi�giem naszego IQ (ilorazu inteligencji - c�, nie ka�dy mo�e by� cz�onkiem Mensy); po prostu nikt nigdy nie pofatygowa� si�, aby usi��� i wyja�ni� wszystko po ludzku. A� do tej chwili. Korzystanie z komputera jest tutaj opisane w spos�b przyjazny i przyst�pny - a nawet cz�sto lekcewa��cy. Nie ma �adnych �wi�to�ci. Elektronika mo�e by� wychwalana przez i dla innych; natomiast ta ksi��ka skupia si� na Tobie i Twoich potrzebach. Znajdziesz tu wszystko, co powiniene� wiedzie� na temat komputera, przy tym nie musisz zna� bolesnego �argonu komputerowc�w, ani te� by� z wykszta�cenia in�ynierem. W ko�cu si� zabawisz. O tej ksi��ce Niniejsza ksi��ka zosta�a napisana w taki spos�b, aby� m�g� j� wzi�� do r�ki w dowolnej chwili i zacz�� czyta� w dowolnym miejscu - jak �ci�gawk�. Zawiera 26 rozdzia��w - ka�dy z nich jest po�wi�cony okre�lonemu zagadnieniu dotycz�cemu komputera: w��czaniu go, u�ywaniu drukarki, oprogramowania i tak dalej. Ka�dy rozdzia� jest podzielony na niezale�ne fragmenty zwi�zane z g��wnym jego tematem. Na przyk�ad rozdzia� omawiaj�cy instalacj� komputera zawiera: - Analiz� tego, co najpierw w��czy�. - Opis uruchamiania komputera. - Informacje na temat przycisk�w, kt�re mo�esz zignorowa�. - Analiz� tego, co si� dzieje, gdy komputer poznaje siebie samego. - Informacje, co nale�y robi�, kiedy utkniesz pod znakiem zg�oszenia DOSa. - Porady, jak zmusi� komputer, aby co� zrobi�. - Opis wychodzenia z programu. - Instrukcj� wy��czania komputera. Nie musisz si� niczego uczy� na pami��. Nic, co dotyczy komputera, nie jest warte zapami�tania. Ka�da cz�� ksi��ki zosta�a u�o�ona w taki spos�b, aby� m�g� szybko przeczyta� podane wiadomo�ci, przetrawi� je, a nast�pnie od�o�y� ksi��k� i robi� post�py w pracy z komputerem. Je�eli pojawi� si� jakie� informacje techniczne, natychmiast zostaniesz ostrze�ony, by� m�g� spokojnie je pomin��. Jak korzysta� z tej ksi��ki? Jest ona swego rodzaju poradnikiem. Zaczynaj wi�c od zagadnienia, na temat kt�rego chcesz uzyska� najwi�cej informacji; poszukaj go w spisie tre�ci. S� tam podane tytu�y rozdzia��w, ich cz�ci, jak te� numery stron. Przejd� do interesuj�cej Ci� strony i przeczytaj niezb�dne informacje. Nast�pnie, gdy ju� masz te informacje w g�owie, mo�esz zamkn�� ksi��k� i spokojnie wykona� swoje zadanie - bez potrzeby uczenia si� czegokolwiek innego. Oczywi�cie, je�eli b�d� Ci potrzebne dodatkowe wiadomo�ci dotycz�ce danego zagadnienia, czy te� interesuje Ci� jeszcze inna kwestia, mo�esz si�gn�� do wielu z podanych w ksi��ce �r�de� albo po prostu czyta� dalej. Je�eli b�dziesz musia� napisa� jaki� tekst, zostanie on podany w tej postaci: "C : \ > NAPISZ MNIE" W tym przyk�adzie piszesz "NAPISZ MNIE" po "C: \ >" i nast�pnie naciskasz klawisz [Enter]. Poniewa� mo�e to by� myl�ce, zazwyczaj opisujemy szczeg�owo, jak to nale�y napisa�. (A propos, w tej ksi��ce jest te� wyja�nione, co to jest "C: \ >" .) Je�eli opisujemy komunikat lub informacje, kt�re mo�esz zobaczy� na ekranie, przedstawiamy je podobnie: "To jest komunikat na ekranie". Ksi��ka ta rzadko sugeruje, aby� szuka� informacji gdzie indziej. Jest tutaj om�wione wszystko to, o czym musisz wiedzie� na temat Twojego PC - poza informacjami na temat u�ywania oprogramowania, jakie masz w komputerze i DOSa. Je�eli chodzi o DOS, mo�esz zajrze� do ksi��ki "DOS dla Opornych" IDG Books Worldwide (polskie wydanie Oficyna Wydawnicza READ ME). W przypadku poszczeg�lnych program�w mo�esz te� poszuka� innych ksi��ek z cyklu "...dla Opornych". W ka�dym razie podano tu wszystkie pomocne informacje. Je�eli naprawd� chcesz si� czego� dowiedzie� o swoim komputerze, powiniene� kupi� podr�cznik komputerowy albo doj�� do sedna sprawy odwiedzaj�c ksi�garni� uniwersyteck� i kupuj�c grub� nieilustrowan� ksi�g�. Jest kilka dobrych podr�cznik�w, jak te� ksi��ek i artyku��w w czasopismach, kt�re mog� poszerzy� Twoj� wiedz�. Nie mo�emy Ci jednak niczego poleci�, bo nikt nam za to nie odpala pod sto�em. Czego nie musisz czyta�? Z u�ywaniem komputera wi��e si� wiele technicznych informacji. Aby Ci� lepiej od nich odseparowa�, umie�cili�my takie materia�y w ramkach, wyra�nie zaznaczaj�c, �e s� to informacje techniczne. Nie musisz tego czyta�. Cz�sto jest to tylko skomplikowane rozszerzenie zagadnie� ju� om�wionych w rozdziale. Je�eli je przeczytasz, pog��bisz sw� wiedz� o komputerze, a to nie jest najwa�niejszy cel naszej ksi��ki. Do kogo ta ksi��ka jest adresowana? Poczynili�my kilka niezbyt m�drych za�o�e� na temat Twojej osoby: masz komputer i musisz go jako� u�ywa�, aby co� zrobi�. Wiesz czego chcesz i prawdopodobnie mo�esz to w pe�ni zrealizowa�, je�eli jaki� bardziej do�wiadczony u�ytkownik komputera udzieli Ci pewnych instrukcji. Mamy nadziej�, �e ksi��ka ta zmniejszy stopie� Twojego uzale�nienia od tego u�ytkownika. Ale nie pal most�w zbyt szybko. Jaki jest uk�ad tej ksi��ki? Ma ona cztery wi�ksze cz�ci, podzielone na rozdzia�y. Ka�dy rozdzia� omawia jedno podstawowe zagadnienie i jest podzielony na cz�ci, kt�re kolejno opisuj� zwi�zane z nim sprawy i kwestie. Taki jest uk�ad tej ksi��ki - jednak spos�b, w jaki j� czytasz, zale�y tylko od Ciebie. Pomy�l o jakim� zagadnieniu, rozdziale, cz�ci - czymkolwiek - i po prostu zacznij czyta�. Znajdziesz tam odsy�acze do zagadnie� pokrewnych. Oto poszczeg�lne cz�ci i ich zawarto��: Cz�� I: Wprowadzenie do pracy z komputerem W tej cz�ci znajdziesz podstawowe informacje na temat komputer�w. Dzi�ki nim poznasz komputer - dowiesz si�, z czego si� sk�ada i do czego s�u�� jego poszczeg�lne elementy. Cz�� I zawiera te� wiadomo�ci na temat instalowania komputera, korzystania z Pomocy (HELP) oraz wyja�nienia cz�sto spotykanych okre�le� komputerowych. Cz�� II: Onie�mielaj�cy, zimny i bezosobowy: komputer Rozdzia�y tej cz�ci zawieraj� opis zimnej i bezlitosnej prawdy elektronicznej dotycz�cej komputera. Ka�dy rozdzia� omawia pewn� cz�� komputera - w �rodku i na zewn�trz - jak te� informuje, w jaki spos�b pasuje ona do ca�o�ci. Zawiera r�wnie� specjalny rozdzia� na temat laptop�w (tych przeno�nych komputer�w wystarczaj�co ma�ych, aby m�c je jedn� r�k� wyrzuci� za okno) dla nieszcz�liwc�w, kt�rym je wci�ni�to. Cz�� III: Praca z komputerem Zwalczyli�my pokus� nazwania tej cz�ci "Praca przeciwko komputerowi", ale powa�nie si� nad tym zastanawiali�my. Praca z komputerem wi��e si� z u�ywaniem DOSa (tak!), oprogramowania, �rodowiska Windows, sieci i pokonywaniem masy innych ciekawych przeszk�d terenowych. W tych rozdzia�ach znajdziesz rady dla Ciebie i prze�miewki z komputera - wszystko to w jednym pakiecie. Cz�� IV: Cz�� o dekalogach Zgodnie z tradycj� w ksi��kach z cyklu "...dla Opornych" ostatnia cz�� zawiera spis informacji - w wi�kszo�ci niepotrzebnych - oraz rozmaite wskaz�wki i sugestie - wszystko to umieszczone w odpowiednich rozdzia�ach. Za te dodatkowe wiadomo�ci nie musisz nam. dop�aca�. Ikony u�ywane w tej ksi��ce: - TECHNIKALIA - Ikona ta ostrzega Ci� przed zb�dnymi informacjami technicznymi - gadanin�, kt�r� dodajemy, bo po prostu mamy ochot� wyja�ni� co�, co jest absolutnie zb�dne (nawyk ci�ki do zwalczenia). Mo�esz spokojnie pomin�� wszystko, co jest oznaczone tym ma�ym obrazkiem. - WSKAZ�WKA - Ikona ta zaznacza pomocn� rad� albo informacj�, dzi�ki kt�rej u�ywanie komputera staje si� bardziej interesuj�ce. Na przyk�ad, je�eli b�dziesz polewa� sw�j komputer kwasem, pami�taj o obowi�zku za�o�enia gumowych r�kawic i okular�w ochronnych. - PAMI�TAJ - Hmmm..., zapomnieli�my, co znaczy ta ikona. - UWAGA - OSTRZE�ENIE! - Ikona ta wskazuje, �e musisz uwa�a� na przedstawione informacje; zazwyczaj jest to przypomnienie, aby� nie zrobi� czego� niew�a�ciwego. Dok�d si� st�d uda�? Maj�c t� ksi��k� w r�ku jeste� ju� got�w, aby i�� na podb�j PC. Zacznij od przejrzenia spisu tre�ci. Znajduj�c interesuj�ce Ci� zagadnienie i przechodz�c do podanej strony, jeste� gotowy do rozpocz�cia pracy. Po tej ksi��ce mo�esz swobodnie maza�, wype�nia� puste miejsca, zagina� strony i robi� wszystko, co doprowadzi�oby bibliotekarza do bia�ej gor�czki. Baw si� dobrze! Cz�� pierwsza Wprowadzenie do pracy z komputerem W tej cz�ci... Mo�esz si� zapozna� z PC. Przedstawiamy tutaj podstawy - rzeczy tak wa�ne, jak np. u�wiadomienie sobie, �e komputer nie wybuchnie. Dzia� ten zawiera r�wnie� informacje, jak zainstalowa� system, co nale�y zrobi�, gdy po raz pierwszy w��czasz i u�ywasz komputera, s� w nim okre�lenia komputerowe, kt�rych nikt nigdy nie stara� si� wyja�ni�, jak te� informacje, kogo nale�y wzywa� do pomocy. Ka�dy rozdzia� sk�ada si� z ma�ych, �atwych do przyswojenia cz�ci. Je�eli s� to informacje techniczne (w wi�kszo�ci warte pomini�cia), jest to wyra�nie zaznaczone. Rozdzia� 1 Tw�j komputer nie wybuchnie (podstawowe rzeczy, o kt�rych powiniene� wiedzie�) W tym rozdziale: - Co to jest komputer, PC, klon i zgodny z PC ? - Komputer jako jeszcze jeden elektroniczny wynalazek. - Co to jest sprz�t i co to jest oprogramowanie? - Co to jest DOS? - Zwiedzanie typowego PC. - Zwiedzanie jednostki centralnej. - Specjalne rodzaje komputer�w. - Co to jest urz�dzenie peryferyjne? - Programy i aplikacje. Ostatni� rzecz�, jak� powiniene� si� martwi�, jest to, �e Tw�j PC - z angielskiego "personal computer", czyli komputer osobisty - wybuchnie. To si� nigdy nie stanie. �adnych iskier. �adnych wybuch�w. �adnego bum. W wielu filmach science-fiction komputery wybuchaj� pluj�c ogniem i �elastwem, ale w rzeczywisto�ci nic takiego si� nie dzieje. Komputery s� na to zbyt leniwe. Pomys�, �e komputery mog� wybucha�, pochodzi z lat sze��dziesi�tych. By�y to czasy, gdy Irwin Allen produkowa� najbardziej interesuj�ce filmy science fiction i nape�nia� ka�dego l�kiem, �e dowolny komputer czy te� urz�dzenie techniczne mo�e plu� p�omieniami w chwilach najwi�kszego napi�cia. W czasach, gdy pan Spock z serialu "Star Trek" pokazywa� obcy komputer i m�wi� rzeczy w rodzaju: "Zniszczcie t� ko��, a ca�a planeta b�dzie tylko ciek�� ska��". Nie jest to zbyt zach�caj�ce dla u�ytkownika arkuszy kalkulacyjnych ko�ca XX wieku. Ale teraz, gdy czujesz si� ju� bezpiecznie, bo wiesz, �e PC nie wybuchaj�, mo�esz si� spokojnie odpr�y� i cieszy� tym rozdzia�em, kt�ry jest mi�ym wst�pem do poznania komputer�w. Mo�esz si� tutaj nauczy� podstawowych rzeczy. Rozdzia� ten jest pewnego rodzaju elementarzem w stosunku do reszty ksi��ki. Wi�kszo�� poj�� tu om�wionych jest p�niej przedstawiana szczeg�owo w spos�b wyczerpuj�cy, nudny i techniczny. Co to jest komputer lub PC? Czym jest ta rzecz, za kt�r� wszyscy wariuj�? Czy jest to komputer, czy te� PC? Co to jest PC? Co to jest klon? Co to znaczy zgodny? Te i inne pozornie niem�dre terminy zast�puj� s�owo komputer. No dobrze, to co to jest komputer? Komputer to ta rzecz na Twoim biurku, kt�ra wygl�da jak telewizor stoj�cy obok maszyny do pisania. Nazywaj to jak tylko chcesz, ale to w�a�nie jest komputer. Poniewa� mo�esz te� mie� komputer na r�ku, w samochodzie albo w pralce automatycznej, musimy to dok�adniej okre�li�. To, co masz na swoim biurku, to tak naprawd� jest PC. PC to termin, kt�ry wynalaz� IBM, aby okre�li� pierwszy komputer na biurko. PC jest to skr�t od angielskiego "personal computer", czyli "komputer osobisty". IBM PC to jeden z 60 milion�w podobnych jednostek, kt�re zosta�y sprzedane od czasu jego wymy�lenia. IBM PC jest jak Model-T Forda - pierwszy w swoim rodzaju. By� to pierwszy wyprodukowany seryjnie samoch�d. Wszystkie komputery kiedykolwiek wyprodukowane (ale nie trzeba u�ywa� korby, aby je uruchomi�). S�owo "komputer" jest og�lnym okre�leniem stosowanym do nazywania ca�ej gamy urz�dze� licz�cych. W uproszczeniu, komputer jest jak superkalkulator z naprawd� du�ym wy�wietlaczem. Poza dodawaniem i odejmowaniem liczb, kalkulator ten wy�wietla te� i przetwarza tekst. To w�a�nie powoduje, �e komputer jest u�yteczny dla nas, ludzi nie maj�cych nic wsp�lnego z matematyk�. Komputery r�ni� si� odmianami i rozmiarami: od prostych komputer�w s�u��cych do gier, jak Nintendo's GameBoy, a� do zaawansowanych komputer�w kieszonkowych, wi�kszych komputer�w przeno�nych, modeli biurkowych i wolnostoj�cych jednostek, kt�re ci�gn� wi�cej pr�du ni� jest w stanie wyprodukowa� �redniej wielko�ci elektrownia wodna. Ka�da z rzeczy wymienionych powy�ej mo�e by� nazwana komputerem. Mniej wi�cej od 1981 roku, czyli od dnia wprowadzenia na rynek pierwszego IBM PC, termin PC by� stosowany do okre�lania dowolnego komputera osobistego - czy to oryginalnego urz�dzenia IBM, czy Macintosha, czy te� jakiej� niedrogiej zabawki, kt�r� kupi�e� na gie�dzie elektronicznej. Ale poniewa� jeste� osob� i u�ywasz komputera, jest to Tw�j komputer osobisty - Tw�j PC. Poniewa� okre�lenie PC jest zwi�zane z urz�dzeniami IBM, w�a�ciciele Macintosha lubi� si� od niego od�egnywa�. Nazywaj� swoje komputery "Mac", mimo �e komputery Macintosh s� po prostu inn� odmian� PC. Po pierwszej jednostce IBM �aden inny komputer nie zosta� oficjalnie nazwany "PC". IBM praktycznie zastrzeg� sobie t� nazw�, ale jest ona szeroko stosowana i pojawia si� nawet w s�ownikach. Ikona TECHNIKALIA Je�eli chcesz, pomi� t� techniczn� gadanin� Drugi IBM PC zosta� nazwany IBM PC XT. XT pochodzi od eXtended Technology (rozszerzona technologia). XT by� to PC z 10 MB "Dyskiem twardym" w �rodku. (O dyskach twardych m�wimy w Rozdziale 8.) P�niejszy model, IBM PC AT, mia� wi�kszy dysk twardy, by� te� szybszy i lepszy. AT jest skr�tem od Advanced Technology (zaawansowana technologia). Praktycznie wi�kszo�� dzisiejszych komputer�w jest wzorowana na IBM PC AT. W 1987 roku IBM wprowadzi� nast�pne pokolenie komputer�w osobistych: seri� PS/2. PS jest skr�tem od Personal System (system osobisty), a "/2" oznacza drug� generacj�. W odr�nieniu od PC, termin PS/2 jest �ci�le zastrze�ony. Nie spotkasz innych rodzaj�w system�w PS i nikt nie nazywa swojego komputera "m�j PS". Co to jest klon i co to znaczy zgodny? Tylko IBM m�g� wyprodukowa� IBM PC. Ka�dy inny komputer wygl�daj�cy i dzia�aj�cy jak model oryginalny jest nazywany klonem. Je�eli nie masz oryginalnego IBMa, masz w�a�nie klona. "Zgodny"jest to inny termin okre�laj�cy komputer; odnosisi� on do dowolnego komputera, kt�ry jest podobnego rodzaju, ale nie ma etykiety IBM. "Zgodny" ma jednak nieco wy�szy status od skopiowanych klon�w. "Klony" s� to po prostu tanie maszyny - zazwyczaj sk�adane przez kogo�, kto pracuje na zapleczu sklepu komputerowego. "Zgodny" natomiast jest produkowany przez znan� firm� elektroniczn�, kt�ra zapewnia swoim klientom szerokie wsparcie techniczne. Wi�cej zap�acisz za komputer zgodny ni� za klon. Okre�lenie "klon" zacz�o zanika� w ci�gu ostatnich kilku lat, w miar� jak liczba klon�w znacznie przekroczy�a liczb� istniej�cych i sprzedanych PC. Ca�kiem szczerze, je�eli nigdzie nie jest napisane "IBM", jest to klon. Poza okre�laniem rodzaju klona, "zgodny" oznacza, �e pracuj�c z nim mo�na korzysta� z tego samego oprogramowania, jakim pos�uguj� si� inni w oryginalnych urz�dzeniach IBM. Mo�na te� u�ywa� tego samego "sprz�tu" - drukarek, pami�ci i innych rzeczy - jak w przypadku oryginalnego IBM. Obecnie sprawa zgodno�ci dotyczy bardziej DOSa ni� IBM. PC s� zgodne z DOSem, a nie s� zgodne z IBM (patrz cz�� "Co to jest DOS?" w dalszym ci�gu tego rozdzia�u, gdzie znajdziesz wi�cej informacji na ten temat. Niekt�re komputery s� okre�lane �miesznymi nazwami lub terminami marketingowymi. Komputery IBM maj� nazwy IBM PC, IBM AT i IBM PS/2 - na przyk�ad. Tak naprawd� s� to wysi�ki wprowadzenia dowcipnych nazw, ale wygl�da to tak, jakby je wymy�li� jaki� ponurak od marketingu. Min�y ju� dni �miesznych nazw PC. Szkoda. (Tylko fachura mo�e je wspomina�.) Wi�kszo�ci komputer�w nadaje si� obecnie nazwy producent�w wraz z jak�� bli�ej nieokre�lon� liczb�, np. Mondo PC Mach 5, SmartFast i486 i Testosteron 486/33. Wiadomo ju�, o co chodzi? Nadal s� to komputery, PC, klony lub zgodne. Ikona TECHNIKALIA Nieco historii, kt�rej nie musisz czyta� Nie tak dawno temu komputery osobiste by�y nazywane mikrokomputerami. Termin ten pochodzi� od "mikroprocesora" - g��wnej ko�ci komputera, czyli jego "m�zgu". Wielkie komputery by�y nazywane po prostu "du�ymi komputerami". Mniejsze komputery, o rozmiarach zak�adowych i uniwersyteckich (kt�re tylko myli�y ceny i wyp�aty) zosta�y nazwane "minikomputerami". Wed�ug "naukowc�w" pracuj�cych na du�ych maszynach i na minikomputerach, mikrokomputery by�y zabawkami dla hobbist�w. Jednak mo�liwo�ci komputera osobistego (mikrokomputera), kt�ry mo�esz mie� dzisiaj na swoim biurku, przebijaj� te, kt�rymi dysponuje wiele z wcze�niej powsta�ych du�ych komputer�w. To tyle. Komputer: jeszcze jedno urz�dzenie elektroniczne Komputer mo�e by� Ci potrzebny do wielu r�nych cel�w - na przyk�ad do wykonania jakiego� zadania, do pracy, nauki lub zabawy. Dzi�ki komputerom robienie czegokolwiek jest o wiele prostsze. Poniewa� nie maj� one okre�lonego przeznaczenia, trudno dok�adnie powiedzie�, co komputer mo�e dla Ciebie zrobi�. W por�wnaniu z innymi urz�dzeniami elektronicznymi, kt�re mo�esz mie�, komputer jest urz�dzeniem szczeg�lnym. Ale nadal niewiele r�ni si� od Twojego telewizora, sprz�tu hi-fi, kopiarki czy kuchenki mikrofalowej. Urz�dzenia te nie onie�mielaj� Ci�, komputer wi�c te� nie powinien. (Zauwa�y�e�, �e nie by�o w tym spisie magnetowidu?) Pomy�l o typowym magnetowidzie. (Przepraszam.) Obok komputera jest to prawdopodobnie najbardziej przera�aj�ce urz�dzenie w domu. Niewiele os�b umie programowa� magnetowid. Popro� znajomych, �eby nagrali program w sobot� o 20.00, a dostan� dreszczy. Albo te� spr�buj poprosi� znajomych, by nagrali co� z jednego programu w czasie, gdy ogl�daj� co� na innym; chyba si� pop�acz�. Nadal jednak wielu facet�w (niekt�rzy mog� nawet pracowa� dla rz�du) u�ywa swoich magnetowid�w tylko do ogl�dania kaset i nagrywania program�w rozrywkowych z telewizji. Jest to zupe�nie normalne. Nie musisz nic programowa�, aby jak najwi�cej osi�gn��. Tak samo jest w przypadku komputera. Mo�na by� bardzo b�yskotliw� osob� i r�wnocze�nie nie umie� obchodzi� si� z komputerem. Rzeczywi�cie, powiniene� wiedzie�, co chcesz zrobi�, jak te� powiniene� potrafi� to zrobi�. Jednak mimo, �e to urz�dzenie jest w stanie wykona� o wiele wi�cej, nie musisz si� martwi� opanowaniem go do mistrzostwa. Ci, kt�rzy czuj� tak� potrzeb�, zrobi� to. Pozostali mog� po prostu u�ywa� bestii i gdy tylko sko�cz� prac�, szybko j� wy��cza�. Nie ma problemu. Ikona WSKAZ�WKA Komputery s� w rzeczywisto�ci bardzo przyjazne. Poniewa� mo�esz czyta� informacje na ekranie, wiele komputer�w podaje Ci spis opcji, co� sugeruje albo m�wi, co powiniene� dalej zrobi�. Kuchenka mikrofalowa tego nie robi. Ikona TECHNIKALIA Techniczna gadanina na temat BIOSu Jednym z termin�w, z kt�rym mo�esz si� spotka�, jest "zgodny z BIOSem". BIOS jest to akronim angielskiego "basic input/output system" (podstawowy system wej�cia/wyj�cia). Odnosi si� on do sposobu, w jaki zachowuje si� komputer - sposobu, w jaki wsp�dzia�a z oprogramowaniem i DOSem. Instrukcje - BIOS - s� przechowywane w specjalnej ko�ci wewn�trz komputera, ROMie (ang. "read-only memory" - pami�� sta�a, pami�� tylko do odczytu), dlatego te� niekt�rzy fachowcy komputerowi nazywaj� BIOS "ROM BIOSem" i to wszystko po to, �eby Ci� zmyli�. Aby by� zgodnym z IBMem, Tw�j PC musi mie� zgodny BIOS, co znaczy, �e Tw�j komputer musi wewn�trznie zachowywa� si� w taki sam spos�b, jak urz�dzenie IBMa. Przed rokiem 1987 by�o to bardzo istotne. Obecnie ju� nie jest, ale nadal wsz�dzie szafuje si� terminem BIOS. Traktuj BIOSa jako wewn�trzny spis regu� okre�laj�cych, jak powinien zachowywa� si� komputer - dok�adnie takich jak regu�y, kt�re wychowawczyni narzuci�a Ci w liceum. Co to jest sprz�t i co to jest oprogramowanie? Ka�dy system komputerowy ma du�o cz�ci. Powiniene� o nich wiedzie�, jak r�wnie� zna� okre�lenia z nimi zwi�zane: "sprz�t" i "oprogramowanie". Od�� teraz ksi��k� i policz do dziesi�ciu. Powtarzaj nast�pnie w my�li: nie b�d� si� denerwowa�, nie b�d� si� denerwowa�. Aby ujrze� to w innym �wietle, pomy�l o swojej aparaturze hi-fi jako o sprz�cie. Jest to ca�y system: g�o�niki, wzmacniacz, gramofon i Tw�j stary magnetofon szpulowy. Sprz�t stereo naprawd� nic nie znaczy bez muzyki, kt�r� masz na p�ytach kompaktowych, gramofonowych i w radiu. W�a�nie ta muzyka jest "oprogramowaniem". W przypadku komputera oprogramowanie jest wa�niejsze od sprz�tu. Kupujesz komputer, aby, dajmy na to, przetwarza� jaki� tekst lub robi� co� po�ytecznego, na przyk�ad prowadzi� ksi�gowo��. Sam komputer - sprz�t - nic nie wie o tych rzeczach. Musisz mie� wi�c jeszcze oprogramowanie, kt�re powie: "dobra, teraz b�d� przetwarza� s�owa", albo "teraz spr�buj� zrobi� szefa na sto milion�w". W przypadku komputera sprz�t to cz�� fizyczna - rzecz, kt�rej mo�esz dotkn��, pomaca�, cisn�� ni� o pod�og�, wyrzuci� przez okno i tak dalej. Oprogramowanie komputerowe jest m�zgiem operacji - to instrukcje informuj�ce komputer, co powinien zrobi�, jak dzia�a�, kiedy zgubi� Twoje miesi�czne sprawozdanie i tak dalej. Oprogramowanie komputerowe jest wa�niejsze od sprz�tu. Informuje ono sprz�t, co ma robi�. Zauwa�, �e chocia� oprogramowanie komputerowe jest dostarczane na dyskietkach, same dyskietki nie s� oprogramowaniem. Oprogramowanie jest przechowywane na dyskach dok�adnie tak, jak muzyka jest przechowywana na p�ytach kompaktowych. Tak naprawd�, bez odpowiedniego oprogramowania Tw�j komputer jest niczym wi�cej jak tylko ci�kim przyciskiem do papieru. Co to jest DOS? Gratulacje dla DOSa, pierwszego trzyliterowego akronimu (czyli TLA) szczeg�owo om�wionego w tej ksi��ce. Jest on te� bardzo wa�ny, bo to g��wna cz�� oprogramowania komputera. DOS steruje wszystkim - nawet innymi programami komputerowymi, jakie s� w komputerze. To jest panisko, basza, kiepe�a i tak dalej. DOS jest to skr�t od "Disk Operating System" (dyskowy system operacyjny). System operacyjny to z kolei wymy�lne okre�lenie programu, kt�ry kieruje komputerem, steruje wszystkim i dzi�ki kt�remu jest on u�yteczny - tak jak uk�ad trawienny, kt�ry przerabia wszystko to, co po�ykasz, na co� u�ytecznego. DOS jest potrzebny, aby Tw�j komputer m�g� dzia�a�. Je�eli komputer u�ywa DOSa w roli g��wnego programu steruj�cego, jest on nazywany komputerem DOSowskim, co znaczy dok�adnie to samo, co PC, klon lub zgodny, jak to wcze�niej opisali�my w tym rozdziale. Rozdzia� 13 zawiera wi�cej informacji na temat DOSa. Ale je�eli jeste� doprowadzony do kra�cowej rozpaczy, zastan�w si�, czy nie powiniene� natychmiast pobiec do ksi�garni i kupi� "DOSa dla Opornych", IDG Books Worldwide (polskie wydanie - Oficyna Wydawnicza READ ME). Ikona WSKAZ�WKA "DOS to boss". Zapami�taj ten wierszyk i nigdy nie b�dziesz mia� problem�w z b��dnym wymawianiem DOSa. (Podpowied�: nie m�wi si� "doza".) Powiedz tak przy fachurach komputerowych, to dostan� takiego ataku �miechu, �e b�dziesz m�g� zobaczy� ich dziury w z�bach. M�wi si� doss, jak boss. Ikona TECHNIKALIA Kilka kwestii formalnych, kt�rych nie da si� unikn��, a kt�re dotycz� DOSa (nie musisz si� tym przejmowa� i tego czyta�) Gdy w tej ksi��ce stosujemy termin DOS, mamy na my�li MS-DOS, "Microsoft Operating System" (system operacyjny Microsofta). Istniej� te� inne odmiany DOSa: PC DOS, COMPAQ DOS, Tandy DOS i tak dalej. W wi�kszo�ci przypadk�w DOSy te to kopie programu MS-DOS, kt�re zosta�y przepakowane z pude�ka do pude�ka i kt�rym producent komputer�w zmieni� odpowiednio etykiet�. Nadal jest to DOS, przynajmniej je�eli chodzi o t� ksi��k�. To, co nie jest DOSem, to DR DOS, inny system operacyjny dla PC, napisany przez Digital Research/Novell. Ksi��ka ta nie zawiera om�wienia DR DOS, ale opisuje wszystkie komputery pracuj�ce w DR DOS. Je�eli jeste� u�ytkownikiem DR DOSa, musisz pami�ta�, �e DOS w tej ksi��ce odnosi si� do MS-DOS - a nie do Twojego DOSa. Je�eli nie jeste� u�ytkownikiem DR DOSa, to ca�a ta gadanina mo�e Ci� tylko skonfundowa�. Pokiwaj teraz g�ow� i spokojnie wr�� do tekstu. Je�eli naprawd� interesuje Ci� DR DOS, to spokojnie przejd� do Rozdzia�u 14. Typowy PC Teraz sp�jrz na rysunek 1-1, przedstawiaj�cy typowy komputer osobisty - og�lny PC, je�eli kiedykolwiek taki by�. Zapoznaj si� ze wszystkimi cz�ciami i ich odpychaj�cymi nazwami. Jest to wiedza wymagana, niestety, od nas wszystkich. Rysunek 1-1: Typowy PC. Rysunek przedstawia komputer osobisty, kt�ry sk�ada si� z: - jednostki centralnej, - klawiatury, - stacji dysk�w, - drukarki, - monitora. Oto do czego s�u�� poszczeg�lne cz�ci: - Jednostka centralna: pud�o, g��wna cz�� komputera. Ta cz�� przechowuje jego sekret, wewn�trzne sk�adniki - elektronik� i tym podobne rzeczy. Zamkni�cie tego wszystkiego wewn�trz jednostki centralnej zapobiega wpatrywaniu si� we� z l�kiem zamiast w�a�ciwej pracy, uniemo�liwia te� Twojemu kotu spanie na tych cz�ciach i pora�enie pr�dem. (Wn�trze jednostki centralnej jest wa�kowane w Rozdziale 6.) - Klawiatura: po��czenie maszyny do pisania i kalkulatora, wykorzystywane do komunikowania komputerowi, co ma teraz zrobi�. Klawiatura ma cz�� klawiszy takich jak w maszynie do pisania, specjalne tajemnicze klawisze komputerowe i blok klawiszy numerycznych - taki, jaki mo�esz znale�� w maszynie licz�cej. Dzisiejsze klawiatury komputerowe maj� 101 klawiszy: 26 klawiszy literowych, 10 z cyframi i znakami przestankowymi, 10 steruj�cych. Reszta s�u�y do zmylenia u�ytkownika. - Stacja dysk�w: Urz�dzenie s�u��ce do przechowywania komputerowych informacji. Komputer przechowuje je na dyskach tak, jak magnetowid zapisuje telewizyjne programy rozrywkowe na ta�mie wideo; dysk jest ta�m� wideo, a stacja dysk�w - magnetowidem komputera. Stacja dysk�w jest wa�n� cz�ci� komputera - tak wa�n�, �e Rozdzia� 8 jest ca�kowicie po�wi�cony temu zagadnieniu. - Drukarka: Rzecz, kt�ra siedzi obok komputera i drukuje informacje na papierze, nazywana jest drukark�. M�wimy tu o niej, poniewa� niekt�rzy ludzie uwa�aj�, �e drukarka jest to mi�a, starsza pani ubrana w fartuch poplamiony farb� drukarsk�, zasuwaj�ca na powielaczu, aby zarobi� na �ycie. Drukarki - bardzo popularna cz�� komputer�w - s� bardzo r�ne i bardzo konfunduj�ce. Opisuje je Rozdzia� 10. - Monitor: Ekran wygl�daj�cy jak telewizor, stoj�cy zazwyczaj na jednostce centralnej. Okre�la si� go r�nymi terminami, kt�re kocha�by tylko fachowiec: wy�wietlacz, CRT (kineskop), VDT (video display terminal) i ekran (mimo �e ekran jest to zazwyczaj rzecz, kt�ra jest na monitorze - a nie sam monitor). Monitory s� om�wione w Rozdziale 9. - Sie�: Nie jest to urz�dzenie, kt�re mo�esz zobaczy�, ale bardziej co�, z czym musisz si� pogodzi�. Jedynym znakiem jej istnienia b�dzie gruby kabel zwisaj�cy z ty�u komputera - o kt�ry mo�esz zaczepi� obcasem, gdy czekasz na muz� elektronicznego natchnienia. Wszystkie te cz�ci s� wa�ne. Powiniene� wiedzie�, gdzie w Twoim systemie jest jednostka centralna, klawiatura, stacja dyskietek, monitor i drukarka. Je�eli przy Twoim komputerze nie ma drukarki, prawdopodobnie istnieje jaka� drukarka sieciowa, stoj�ca w innym pokoju. Laptopy praktycznie sk�adaj� si� z tych samych cz�ci, umieszczonych jednak w jednej zwartej obudowie. Wi�cej informacji na temat laptop�w podajemy w Rozdziale 12, gdzie s� om�wione w spos�b szczeg�owy i przyjazny. Nie musisz nic wiedzie� o sieciach. Zasadniczo w tej ksi��ce traktujemy sie� w spos�b nast�puj�cy: "pozw�l to zrobi� komu� innemu". Rozdzia� 16 przybli�a ten temat (je�li Ci� on interesuje). Zwiedzanie jednostki centralnej. Jednostka centralna jest to centralna cz�� systemu komputerowego - rzecz, z kt�r� b�dziesz najcz�ciej pracowa�. Najwa�niejsz� cz�ci� jednostki centralnej jest stacja dyskietek, do kt�rej wk�adasz dyskietki. Mo�esz mie� jedn� lub dwie stacje; ka�da z nich ma jedn� szczelin�. Gdzie� na jednostce centralnej znajdziesz g��wny wy��cznik komputera. Mo�e on by� z przodu, z ty�u, po prawej stronie albo na tylnej p�ycie. Postaraj si� go znale��. Na tylnej p�ycie jednostki centralnej znajdziesz do�� interesuj�ce rzeczy; jest to miejsce, w kt�re wtykasz r�ne kable, sznury i druty, ��cz�ce komputer z wszystkimi zewn�trznymi cz�ciami, czyli "urz�dzeniami peryferyjnymi". Tam pod��cza si� klawiatur�, monitor, drukark� i tak dalej. G��wny kabel zasilaj�cy, ��cz�cy komputer z gniazdkiem w �cianie, te� jest tu wetkni�ty. Rozdzia� 8 zawiera dodatkowe informacje na temat stacji dyskietek i sposobu ich u�ywania. Je�eli Tw�j PC jest pod��czony do rozga��nika lub listwy zasilaj�cej, kt�rej u�ywasz do w��czenia wszystkiego naraz, to wy��cznik na jednostce centralnej musi by� zawsze w��czony. (Je�eli si� g��biej nad tym zastanowi�, ma to sw�j sens.) Informacje na temat rozga��nik�w i listew zasilaj�cych znajdziesz w cz�ci "Przegl�d listew zasilaj�cych" w Rozdziale 2. Cz�� "Instalowanie jednostki centralnej" w Rozdziale 2 zawiera informacje na temat pod��czania poszczeg�lnych urz�dze� do jednostki centralnej; inne m�wi� o instalowaniu monitora i drukarki. Dodatkowe informacje na temat ��czenia innych urz�dze� s� podane w cz�ci II tej ksi��ki. Ikona TECHNIKALIA Klasa A i B FCC - co to znaczy i dlaczego nale�y si� tym przejmowa� Komputery s� oceniane przez Federal Communications Commission (FCC). Jest to ta sama agencja, kt�ra nadzoruje lokalne stacje telewizyjne i radiowe w Stanach Zjednoczonych. Po co? Poniewa� FCC kontroluje eter nad Stanami Zjednoczonymi - a dok�adniej, wszelkie informacje przesy�ane w eterze, jak sygna�y radiowe czy telewizyjne. Nie mo�esz us�ysze� sygna��w radiowych bez radia czy te� obejrze� telewizji bez telewizora. Tak samo nie mo�esz us�ysze� ca�ego elektronicznego ha�asu, kt�ry wydaje komputer. Gdyby� m�g� - to prawdopodobnie by� og�uch�. (Zr�b eksperyment i postaw radio lub telewizor obok komputera - zobacz, co dzieje si� z odbiorem). Poniewa� komputery generuj� sygna�y radiowe, s� oceniane przez FCC. Regulacja ta chroni przed zak��caniem przez nie pracy innych urz�dze�, jak np. radia czy telewizora Twojego s�siada. (Czy kiedykolwiek widzia�e�, co dzieje si� z telewizj�, gdy w��czysz m�ynek do kawy? To samo dzieje si� wtedy, gdy masz ha�a�liwy komputer.) FCC wymy�li� dwie klasy komputer�w: komputery klasy A s� bardziej ha�a�liwe, a komputery klasy B - mniej ha�a�liwe. Urz�dzenia komputerowe klasy A s� zaprojektowane do u�ytku w �rodowiskach biurowych, gdzie jest ma�a szansa, �e zak��c� telewizor s�siad�w. Urz�dzenia komputerowe klasy B s� zaprojektowane dla �rodowisk domowych.. Takie �wiadectwo musi by� wstemplowane na tylnej p�ycie ka�dego PC sprzedawanego w Stanach Zjednoczonych. Sklepy komputerowe mog� sprzedawa� zar�wno urz�dzenia klasy A, jak i klasy B. Klasa B jest dro�sza, poniewa� pud�o komputera musi by� specjalnie zaprojektowane, aby nie wydawa�o zbyt du�ego elektronicznego ha�asu. Je�eli kupujesz sprz�t do domu, kup klas� B. Jednak - he, he - sklep mo�e Ci sprzeda� ka�dy z rodzaj�w. Je�eli jednak chcesz by� mi�ym dla swoich s�siad�w, kup do domu klas� B. Specjalne rodzaje komputer�w Nie ma nic sta�ego w �wiecie komputer�w osobistych. Gdy tylko zaczynasz my�le�, �e ka�dy PC wygl�da jak stary telewizor marki Rubin, kto� ju� projektuje now� skrzynk�. Wi�kszo�� PC wygl�da jak ich przodkowie IBM: monitor ustawiony na jednostce centralnej w kszta�cie pude�ka z klawiatur� z przodu (patrz "Typowy PC" wcze�niej w tym rozdziale, gdzie znajdziesz opisy tych cz�ci, jak te� rysunek 1-1, na kt�rym mo�esz je zobaczy�.) Innym rodzajem komputera jest "wie�a", pokazana na rysunku 1-2. Rozpocz�a ona swoje �ycie jako jednostka biurkowa przewr�cona na bok. Takie ustawienie pozwala na trzymanie du�ego PC pod biurkiem z mo�liwo�ci� dost�pu do klawiatury i monitora na biurku. Komputery w tej pozycji dzia�aj� wspaniale - jaki� geniusz zdecydowa� wi�c, �e zaprojektuje pude�ko z n�kami z boku zamiast pod spodem. I tak powsta� PC - wie�a. (PC dzia�a wspaniale w dowolnej pozycji; na przyk�ad w Australii wszyscy ludzie u�ywaj� komputer�w ustawionych do g�ry nogami.) Rysunek 1-2: typowy model wie�owy PC. Rysunek ten przedstawia typowy model wie�owy PC. Mniejsze komputery z uchwytami do noszenia nazywane s� "laptopami". W przypadku tego rodzaju PC wszystko znajduje si� w jednej por�cznej - chocia� cz�sto ci�kiej - walizce. Monitor umieszczono na zamykanej pokrywie, a klawiatura jest mniejsz�, bardziej "ciasn�" wersj� pe�nowymiarowej klawiatury modeli biurkowych. Nie wszystkie jednostki biurkowe i wie�owe s� podobne. Dost�pne s� te� ma�o obrysowe jednostki biurkowe i miniwie�e. Nawiasem m�wi�c, "obrys" komputera jest to powierzchnia, jak� zajmuje on na biurku. Niekt�rzy u�ytkownicy ustawiaj� monitor i klawiatur� obok jednostki centralnej. Takie ustawienie mo�na zastosowa� tylko wtedy, gdy masz dosy� miejsca, aby "rozrzuci�" PC; gwarantuje ono jednak lepszy k�t widzenia ekranu. Rozdzia� 12 zawiera szczeg�y dotycz�ce u�ywania laptop�w i pracy z komputerem w podr�y. Co to jest urz�dzenie peryferyjne? "Urz�dzeniem peryferyjnym" jest wszystko, co znajduje si� poza cz�ci� g��wn�. Na przyk�ad "peryferie miasta" le�� poza jego centrum. W przypadku komputera "urz�dzeniami peryferyjnymi" s� dowolne akcesoria lub urz�dzenie pomocnicze, kt�re mo�esz kupi� i pod��czy� do komputera. Urz�dzenia peryferyjne pozwalaj� Ci rozszerza� Tw�j system komputerowy bez potrzeby kupowania zupe�nie nowego komputera. Mo�esz sam do��czy� ten dodatkowy sprz�t albo mie� guru, konsultanta komputerowego, czy te� jakiego� innego s�ono op�acanego osobnika, kt�ry to za Ciebie zrobi. (W Rozdziale 5 podajemy, jak znale�� guru.) R�norodno�� urz�dze� peryferyjnych, kt�re mo�esz kupi� do swojego komputera, jest niesko�czona. Powszechnie spotykane urz�dzenia peryferyjne to: "drukarka komputerowa", mimo �e jest ona cz�sto uznawana za cz�� standardowego wyposa�enia komputera; "modem" - do dzwonienia do innych komputer�w lub do Pentagonu przy u�yciu standardowego telefonu; "skaner" - do czytania tekst�w lub obraz�w graficznych; specjalna "karta faksowa"; "karta d�wi�kowa", czyli urz�dzenie, dzi�ki kt�remu komputer gra muzyk� i wiele innych �miesznych - i drogich - urz�dze�. Gdyby� by� komputerem, Twoje r�ce i nogi zosta�yby potraktowane jako urz�dzenia peryferyjne. Jeste� jednak (z powod�w projektowych) ograniczony do dw�ch r�k i dw�ch n�g, czyli Twoje mo�liwo�ci rozbudowy s� ograniczone. Wszystkie urz�dzenia peryferyjne s� sprz�tem. Mimo, �e s�owo "peryferyjny" odnosi si� do rzeczy poza w�a�ciwym komputerem, mo�esz te� dodawa� urz�dzenia peryferyjne wewn�trznie - w jednostce centralnej PC. (W pewnym sensie "peryferyjny" odnosi si� do czegokolwiek poza tym, co standardowo jest w komputerze.) Cz�� II tej ksi��ki zawiera szczeg�owe informacje na temat wszystkich rzeczy, kt�re mo�esz do��czy� do PC. Wiele rozdzia��w opisuje podstawowe rodzaje urz�dze� peryferyjnych. Rozdzia� 11 jest specjalnie po�wi�cony zagadnieniu dodawania urz�dze� peryferyjnych. Programy i aplikacje Aby m�c cokolwiek zrobi� przy u�yciu komputera, b�dzie Ci potrzebne oprogramowanie. Ma ono ca�� mas� r�wnoznacznych nazw i pseudonim�w: programy, aplikacje i tak dalej. Podstawowo - wszystko to, co jest w komputerze i nie jest sprz�tem, jest oprogramowaniem, czyli jest to og�lne okre�lenie wielu rzeczy. (Zajrzyj do cz�ci "Co to jest sprz�t i co to jest oprogramowanie?" w tym rozdziale, w kt�rej znajdziesz wi�cej szczeg��w na ten temat.) Og�lne kategorie oprogramowania s� nazywane "aplikacjami". Na przyk�ad przetwarzanie tekst�w jest aplikacj�. Je�eli chcesz prowadzi� ksi�gowo�� na komputerze, szukasz aplikacji ksi�gowo�ci. Wszystkie aplikacje s� oprogramowaniem. Programy komputerowe r�wnie� s� oprogramowaniem, ale okre�lenie "program" jest specyficzne. Microsoft Word na przyk�ad jest programem. Jest to te� aplikacja przetwarzania tekst�w. Wszystkie programy s� oprogramowaniem. Wszystko, co robisz za pomoc� komputera, wymaga oprogramowania. Istniej� r�ne kategorie, czy te� aplikacje, a w ich ramach s� r�ne programy, spo�r�d kt�rych mo�esz wybiera�. Niekt�re s� odpowiednio dopasowane do okre�lonych zada�, niekt�re s� wyspecjalizowane, niekt�re natomiast s�u�� celom og�lnym. Rozdzia� 15 omawia ponure szczeg�y oprogramowania. komputerowego - co jest dost�pne na rynku i co mo�na z tym zrobi�. Ikona TECHNIKALIA "Peripheralitis": zaraza, kt�rej prawdopodobnie nigdy nie z�apiesz Choroba, kt�r� �apie wielu w�a�cicieli komputer�w, to peripheralitis. Jest to nieodparte pragnienie wydawania na komputer coraz wi�cej i wi�cej pieni�dzy, objawiaj�ce si� podczas kupowania rozmaitych urz�dze� peryferyjnych. Pocz�tkuj�cy u�ytkownicy PC s� stosunkowo odporni na t� chorob�; wi�kszo�� woli po prostu u�ywa� tego paskudztwa, a nast�pnie szybko je wy��czy�. Zadziwiaj�ce jest jednak to, co komputery mog� zrobi� - w przypadku, gdy u�ytkownicy maj� got�wk� lub konto w banku, aby za to wszystko zap�aci�. Podsumowanie Rozdzia� ten jest wst�pem do PC. Przeanalizowa�e� nast�puj�ce kwestie: - Nauczy�e� si�, co znacz� okre�lenia komputer, PC, klon i zgodny. - Dowiedzia�e� si�, �e komputer jest to po prostu jeszcze jedno urz�dzenie elektroniczne, takie jak telewizor, sprz�t stereo, kopiarka czy kuchenka mikrofalowa. - Dowiedzia�e� si�, jakie s� r�nice mi�dzy sprz�tem a oprogramowaniem. - Dowiedzia�e� si�, co to jest DOS, czyli Dyskowy System Operacyjny. - Przeanalizowa�e� typowy PC i zwiedzi�e� jednostk� centraln�. - Dowiedzia�e� si� troch� na temat specjalnych rodzaj�w komputer�w. - Dowiedzia�e� si� te� troch� o urz�dzeniach peryferyjnych, programach i aplikacjach. W nast�pnym rozdziale dowiesz si�, jak inicjowa� Tw�j system, je�eli jeszcze tego nie dokona�e�. Rozdzia� 2 Jak zainstalowa� komputer? (je�eli tego nigdy dot�d nie robi�e�) W tym rozdziale: - Otwieranie karton�w i rozpakowywanie wszystkich element�w. - Czy mam wyrzuci� opakowania? - Instalowanie jednostki centralnej i do��czanie do niej kabli. - Instalowanie monitora. - Instalowanie drukarki. - Przegl�d listew zasilaj�cych. - Uruchomienie sprz�tu, oprogramowania i DOSa. Zakup nowego komputera to dopiero pocz�tek zabawy, trzeba go jeszcze zainstalowa�. Jest to zaj�cie o stopniu skomplikowania zbli�onym do pod��czania zestawu graj�cego, jednak bardziej przypomina ��czenie telewizora z magnetowidem w taki spos�b, aby mo�na by�o r�wnocze�nie ogl�da� jeden program, a nagrywa� drugi. (W ka�dym szpitalu psychiatrycznym znajduje si� oddzielny pawilon zamieszkiwany przez osoby, kt�re usi�owa�y to osi�gn��.) Kr�tko m�wi�c, instalowanie PC mo�e by� skomplikowane. Na szcz�cie musisz to zrobi� tylko raz, a i to nie zawsze. W tym rozdziale opisujemy pierwsz� instalacj� i uruchomienie komputera. Ikona WSKAZ�WKA Je�eli ju� zainstalowa�e� sw�j PC, mo�esz zajrze� do cz�ci "Podsumowanie", zawieraj�cej spis czynno�ci, kt�re umo�liwi� Ci sprawdzenie, czy wszystko zrobi�e� tak, jak trzeba. Otwieranie pude� i wypakowywanie wszystkich element�w Przed zainstalowaniem komputera trzeba zwykle otworzy� du�e kartonowe pud�a - najcz�ciej dwa lub trzy. Powiniene� najpierw znale�� spis zawarto�ci karton�w, przyczepiony do jednego z nich. Sprawd�, czy jest tam wymienione wszystko, za co zap�aci�e�. Czasami specyfikacja jest przysy�ana oddzielnie albo jest podana w rachunku. Zawsze jednak sprawd�, czy masz wszystkie pud�a, kt�re zam�wi�e�. Je�eli komputer zosta� przes�any poczt�, sprawd�, czy dotar�y wszystkie elementy. To samo dotyczy sytuacji, gdy komputer dostarczono do Twojego biura z dzia�u informatyki firmy. Je�eli czego� brakuje, porozum si� z osobami odpowiedzialnymi za dostaw�. Je�eli kupi�e� komputer w sklepie, sprawd�, czy dosta�e� wszystkie elementy, kt�re poda�e� w zam�wieniu. Je�eli nie, natychmiast �ap za telefon. Ikona WSKAZ�WKA Zawsze trzymaj pod r�k� numery telefon�w sprzedawcy i dystrybutora, od kt�rego kupi�e� komputer. Niekt�re firmy maj� specjalne numery telefon�w, pod kt�rymi przez ca�� dob� klienci mog� otrzyma� porad�. Zapisz te telefony na kartce, kt�r� przykleisz na boku monitora - w ten spos�b b�dziesz mia� je zawsze pod r�k� - przynajmniej do chwili, gdy nauczysz si� ich na pami��. Przy rozpakowywaniu pude� zachowuj si� jak dziecko, kt�re dosta�o prezenty pod choink�. Najwi�ksze pud�o na pewno zawiera najfajniejszy prezent - od niego te� zacznij. Jest w nim jednostka centralna komputera - czasami nazywana te� konsol�. Nieco mniejsze pud�o z pewno�ci� zawiera monitor, czasami nazywany ekranem. W pozosta�ych s� podr�czniki obs�ugi, klawiatura i dodatki. Je�eli kupi�e� drukark�, to oczywi�cie te� jest ona zapakowana w oddzielny karton. No i oczywi�cie wszystkie programy, kt�re kupi�e�, r�wnie� s� w oddzielnych pude�kach (przemys� komputerowy jest nieograniczonym rynkiem zbytu dla producent�w opakowa� kartonowych). Jednostka centralna Zacznij od jednostki centralnej, kt�ra prawdopodobnie znajduje si� w najwi�kszym pudle. Jest ona najmniej ustawnym spo�r�d wszystkich element�w komputera; p�niej do��cza si� do niej pozosta�e elementy. Pami�taj, �e nale�y bardzo ostro�nie otwiera� karton z konsol� (to samo dotyczy pozosta�ych!). Kartony s� cz�sto zamykane wielkimi paskudnymi zszywkami, kt�re potrafi� strzeli� cz�owiekowi prosto w oko, je�eli otwiera karton w po�piechu (przynajmniej tak twierdzi moja mama). Wyjmij z pud�a g�bki lub styropianowe kszta�tki otulaj�ce jednostk� centraln�. Nast�pnie wyjmij j� i delikatnie ustaw na stole. Je�eli jest zapakowana w worek foliowy, zdejmij go. Monitor Monitor jest w swoim pudle, niezale�nie od jednostki centralnej. Usu� z kartonu styropianowe kszta�tki i od�� na bok. Nast�pnie bardzo ostro�nie wyjmij monitor. Mo�esz przedtem rozci�� foliowy worek, w kt�ry jest zapakowany - je�eli zostawisz go w worku, mo�esz mie� k�opoty z ogl�daniem obrazu. Na razie odstaw monitor na bok. Zanim go dumnie postawisz na jednostce centralnej, b�dziesz jeszcze musia� troch� si� z ni� pobawi�. Klawiatura Czasami dostajesz jeszcze trzecie (lub czwarte) pude�ko - poza zawieraj�cymi podr�czniki i oprogramowanie. Jest w nim klawiatura, mysz, inne karty albo kolejne podr�czniki, kt�re maj� Ci� nauczy� wszystkiego na temat komputer�w. Drukarka Wyjmij ostro�nie drukark� z kartonu. Znajdziesz w nim te� podr�cznik obs�ugi drukarki i wszystkie wymagane kable i z��cza. Je�eli nie masz ochoty od razu uruchomi� drukarki, nie ma problemu. Nie ma potrzeby si� przem�cza�. Dalej w tym rozdziale znajdziesz cz�� "Instalowanie drukarki", kt�ra zawiera szczeg�owy opis, jak po raz pierwszy zainstalowa� drukark�. Je�eli kupi�e� papier do drukarki, jakie� kable i inne dodatki, od�� je na razie wraz z drukark� na bok. R�no�ci Pud�o, w kt�re by�a zapakowana jednostka centralna, mo�e zawiera� jeszcze wiele r�no�ci - nie przeocz niczego. Komputery s� cz�sto dostarczane w pud�ach zawieraj�cych kolejne pud�a, kt�re zawieraj� kolejne pud�a itd. Czasami w pudle jednostki centralnej ukryta jest jeszcze klawiatura, podr�czniki i r�ne kable. Zanim wyrzucisz karton, przejrzyj go dok�adnie. Jeden z karton�w powinien zawiera� spis zawarto�ci. Sprawd�, czy pud�a zawieraj� wszystkie pozycje podane w spisie. Je�eli czego� brakuje, porozum si� z dostawc�. Je�eli na pude�ku jest napis: "Otworzy� jako pierwsze", tak nale�y post�pi�. W ka�dym pudle poszukaj broszury zatytu�owanej "Najpierw to przeczytaj". Post�puj zgodnie z zawartymi w niej wskaz�wkami dotycz�cymi instalowania komputera. Je�eli natomiast masz k�opoty ze zrozumieniem jej tre�ci, czytaj dalej nasz� ksi��k�. Sprawd� jeszcze raz, czy w pudle nie zosta�a jaka� zabawka: podr�cznik, kabel, przew�d zasilaj�cy itp. Kiedy� w ostatniej chwili odzyska�em klawiatur� ze �mietnika, bo by�a schowana w pude�ku umieszczonym na dnie pud�a, w kt�rym przysz�a jednostka centralna. Rozdzia� 10 zawiera dodatkowe informacje na temat uruchamiania drukarki komputerowej. Czy mam wyrzuci� opakowania? Komputery na og� opakowane s� w mas� r�nych rzeczy: pude�ka, g�bk�, torby foliowe, spinki i gumki. Je�eli chcesz, mo�esz wszystkie te �mieci wyrzuci�. Je�eli szczeg�lnie dbasz o �rodowisko naturalne, to mo�esz je odnie�� do punktu skupu surowc�w wt�rnych. Pami�taj jednak, je�eli komputer si� rozsypie, producent na og� b�dzie wymaga�, pod gro�b� utraty gwarancji, by odes�a� go w oryginalnym opakowaniu. My zalecamy przechowywanie wszystkich pude� i reszty materia��w, w kt�re byty zapakowane elementy komputera, co najmniej przez miesi�c - na og� wtedy wyja�nia si�, czy komputer trzeba b�dzie zwr�ci�, czy te� nie. P�niej mo�na spokojnie pozby� si� wszystkich karton�w. Ikona WSKAZ�WKA Osobi�cie przechowuj� wszystkie kartony, w kt�re by� zapakowany m�j komputer (wyrzuci�em tylko te denerwuj�ce styropianowe kulki). Mam je ju� od 1984 roku! Dlaczego? Bo jak si� przeprowadzam - mimo �e nie zdarza si� to zbyt cz�sto - wol� zapakowa� komputery w ich w�asne pud�a. Wi�kszo�� firm zajmuj�cych si� przeprowadzkami nie ubezpieczy komputer�w na czas przeprowadzki, je�eli nie s� zapakowane w oryginalne opakowania - dlatego te� ich nie wyrzucam. W ko�cu po co� wymy�lono strychy i schowki. Rysunek 2-1: Kompletny zmontowany komputer. Rysunek przedstawia kompletny zmontowany komputer. Zawiera on jednostk� centraln� ze stacj� dysk�w, na niej stoi monitor. Z przodu jednostki centralnej znajduje si� klawiatura, a z boku drukarka. Monta� komputera Posk�adanie do kupy element�w komputera najlepiej pozostawi� osobie z �y�k� techniczn�. W pracy przypomnij biurowym znawcom tych maszyn, �e to oni powinni zmontowa� firmowy komputer. W domu zapro� na inauguracj� Twojego nowego komputera do�wiadczonych w tej dziedzinie przyjaci�. Tylko nie m�w im przypadkiem, �e komputer stoi sobie na pod�odze i dusi si� w plastikowej torbie. Zr�b im niespodziank�. Komputerowcy na og� uwielbiaj� montowa� PC. Sprawia im to tak� przyjemno��, jak rolnikowi odebranie porodu cielaka - tyle, �e w domu jest p�niej czy�ciej. Je�eli wpad�e� jak �liwka w kompot i musisz sam zmontowa� PC, nale�y zaopatrzy� si� w: - �redniego rozmiaru �rubokr�t krzy�owy lub p�aski (najlepiej za�atw obydwa), - ma�y p�aski �rubokr�t (do tych wszystkich ma�ych �rubek), - du�o cierpliwo�ci, - i mie� mniej wi�cej godzin� wolnego czasu. Rysunek 2-1 przedstawia uk�ad element�w typowego komputera osobistego. Rysunek 2-2 pokazuje r�ne rodzaje z��cz kabli, kt�re pod��czasz do tylnej cz�ci typowego PC. Na rysunkach tych pokazano je schematycznie - Tw�j komputer mo�e by� troch� inny. Prawdopodobnie nie b�dziesz potrzebowa� a� dw�ch �rubokr�t�w, niemniej przygotuj ich kilka - to wygl�da bardziej imponuj�co. Podczas monta�u PC trzymaj ma�e dzieci i zwierz�tka domowe w bezpiecznej odleg�o�ci. Je�eli przygotowa�e� sobie zimny nap�j, postaw go w wystarczaj�co odleg�ym miejscu, by w razie czego nie zala� komputera (na przyk�ad w drugim pokoju). Mo�e Ci si� tak�e przyda� latarka - do zagl�dania za komputer. Rysunek 2-2: Z��cza r�nych kabli. Rysunek przedstawia nast�puj�ce z��cza: kabel modemu (25 otwor�w), kabel drukarki (25 bolc�w), kabel klawiatury (5 bolc�w), kabel modemu - kabel myszy (9 otwor�w), kabel monitora VGA (15 bolc�w), kabel myszy (9 bolc�w). Instalowanie jednostki centralnej Zacznij od ustawienia jednostki centralnej w miejscu, kt�re dla niej wybra�e�. T� �adn� �ciank�, na og� zawieraj�c� nalepk� firmow� oraz nazw� i model komputera, ustawiasz w swoim kierunku. Zdejmij z jednostki centralnej plastykow� torb�, je�eli jeszcze tego nie zrobi�e�. Pami�taj, �e konsola wymaga swobodnego dop�ywu powietrza. Nie umieszczaj jej w szafkach ani tu� przy �cianie, bo to uniemo�liwi poprawn� prac� wewn�trznej dmuchawy