Strona 1 PLANY OPERACj I "WATCHTOWER" DESANT NA WYSPACH TULAGI. GAVUTU ITANAMBOGO GUADALCANAL WALKI NA NOWEJ GWINEI SRODKI DESANTOWE SAMOLOTY 1939 - 1945 NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA IV - V 1943 R. GUADALCANAL WALKI NA NOWEJ GWINEI Strona 2 LANY OPERACJI "WA TCHTOWER" W ygrane przez Amerykanów star- cie o wyspy Midway sprawiło, że Japończycy stracili inicjatywę strate- na Oceanie Spokojnym. II VII zre- zygnowano z zajęcia Nowej Kaledonii, Fidżi i wysp Samoa. Adm.Isoroku giczną na obszarze południowo-za­ Yamamoto zdał sobie sprawę z tego, że Amerykańscy marines w trakcie ćwiczell chodniego Pacyfiku. 2 VII 1942 r. szef starcia z Amerykanami, którzy będą desantowych, odbywających się jeszcze sztabu wojsk lądowych gen. George chcieli zdobyć zajęte wyspy na Pacy- IV ośrodku szkoleniowl11 w Stanach Marshall oraz szef sztabu marynarki fiku, są tylko kwestią czasu. Zdobycie Zjednoczonych. wojennej adm. Ernest King wydali Guadalcanalu oraz Tulagi tylko przybli- wspólnie dyrektywę operacyjną, która żało termin starcia. Japończycy dobrze pozostali wyłącznie oficerowie wywiadu dotyczyła podjęcia intensywnych dzia- wiedzieli, że utrata tych garnizonów (ich liczbę zwiększono), którzy mieli łań ofensywnych przeciwko wojskom będzie wstępem do odzyskania Rabaulu informować o ruchach floty cesarskiej. japońskim. King i Marshall zamie- oraz przejęcia całkowitej kontroli nad Na japońską akcję nie czekano długo. rzali przeprowadzić kontrofensywę Nową Gwineą. Już 3 V na wysepce wylądowali żołnierze w trzech fazach. Pierwszym zadaniem Na początku 1942 r. australijski piechoty morskiej z 3. Oddziału Specjal- było zajęcie wysp Santa Cruz i Tulagi, garnizon na wysepce Tulagi składał się nego. Japończycy nie napotkali żadnego następnie pozostałych Wysp Salomona, z małego oddziału strzelców konnych, oporu. Natychmiast na ląd zeszły oddziały a na koniec podjęcie ofensywy w celu personelu RAAF-u, oficera wywiadu budowlane, które przystąpiły do budowy zdobycia Nowej Gwinei, Nowej Brytanii marynarki australijskiej, kilku plantato- lądowiska dla wodnosamolotów. Kolej- i Nowej Irlandii, które zostały utracone rów i księży. Większość z nich ewaku- nym celem 3. Oddziału Specjalnego była na początku 1942 r. owała się z wyspy po ciężkim nalocie wysepka Gavutu leżąca na wschód do Porażka cesarskiej floty na Morzu japońskim, do którego doszło I V, oraz Tulagi. Amerykanie ograniczyli się do Koralowym i pod Midway zmusiła spostrzeżeniu przez obserwatorów stat- wysłania samolotów rozpoznawczych, Japończyków do porzucenia ambitnych ków wroga płynących w kierunku na które nie zdołały dostrzec Japończy- planów rozszerzenia swojej dominacji południe od Wysp Salomona. Na Tulagi ków. Podobnie desant na południowym 541 Strona 3 ENCYKLOP EDIA II WOJ NY SWIATOW EJ wybrzeżu Guadalcanalu nie wywo łał sukcesy Australijczyków przypi sa ł s iło m reakcji aliantów. O j ap o ńs ki ej obec n ośc i alianckim (czytaj: a m e ryka ń skim ). Mimo na tej wyspie dowiedzieli si ę jednak j u ż to potrzebna była t akże operacja "czysto" 4 VII. Zdj ęci a wykonane przez za łogę a m e ryk a ń s ka. Nie m ożn a jednak powie- bombowca Boeing B-17 Flying Fortress d z i eć, że desa nt na Wyspy Salomona był zaniepo koiły am e r yka ń s kich oficerów. zb ędny, a kolejne walki o Nową Geo rg i ę O kazało s i ę, że J apoń czycy rozpoczęli i wys pę Bouga inville przeprowadzo- budowę lotniska, a to ozn acza ło nowe no tylko z c h ęc i podniesienia morale problemy dla aliantów. Amerykanie nie amerykaI1skich żo łni e rzy (wa lki na mogli p ozwoli ć na obecność jap o ńczyków Nowej Gwinei prowadzone przez 32. DP na wyspie Guadalcanal. gen. Hardinga pokazały, jak fa talne był o Zdali sobie bowiem sprawę ze zarówno dowodzenie, jak i wyszkolenie strategicznego znaczeni a Tulagi z do- Amerykanów). G łów n y m celem był o s ko n ałym naturalnym po rtem oraz ograniczenie jap o ń ski ej ob ecn ośc i w tym leszcze przed rozpoczęciem operacji Guadalcan alu z rozl egłymi równinami strategicznym rejo nie. desantowej opracowano technologię odpowiednimi na ko mpleks lotnisk szybkiej budowy lotnisk polowych, w której polowych (głów nie rejo n rzeki Lunga) . OPERACJA ,;WATCHTOWER" wykorzystywano lączące się ze sobą Ta druga wyspa była niezwykle waż ny m Plan o peracji "Watchtower" zos t a ł prefabrykowane metalowe piaty podloża. Na zdjęciu, wykonanym w środkowej fa zie "przystankiem" na drod ze do zdobycia opracowa ny w lipcu, l ąd owani e zapla- walk o Guadalcarlal, rdzenni rnieszka/l - Rabaulu. J a po ń czycy nie porzucili m yś li nowano na l VIII. Mi a ł a ona p rzebi egać cy wyspy pomagają w budowie lotniska o zajęciu Port Moresby, co ozn a c za łoby równolegle na pl ażac h Guadalcan alu HelIdersolI Field. utra tę Nowej Gwinei. Australij czycy oraz Tulagi. G łów n e zadanie przypa dło toczyli c iężki e walki w rejo nie gór Owen w udziale l . Dywizj i Piechoty Morskiej, Stanley, a japo ń s ki przyczó łek pod B un ą któ rą d owo d z ił ge n. Alexander Archer nes w zbli żaj ą cych s i ę operacjach na był dla aliantów niczym ciertl . Gdyby Vandegrift. Naj w i ększym problemem Pacyfiku. Zost a ł on zaprojektowa ny japoI1czycy ograniczyli swoj ą o bec n ość był brak d ośw i a d cze n ia bojowego jego w 1935 r. jako pojazd ratowniczy dla na Guadalcanalu do obsadzenia wyspy marines. Przeprowadzone w lipcu ć wi ­ s łu żb stanowych na Florydzie. A m fi bi ę skromnym garnizonem, Amerykanie cze nia desantowe na F id ż i p o kazały s ka l ę zbudowa no z aluminium, co zapewnia- mogliby z i g n o ro wać ich obec n ość problemu. Vandegriftowi p ozost awa ła ł o m a ł ą m asę wł as n ą przy stosunkowo i ogra ni czyć s i ę do nalotów bom - jedyni e wiara w to, że w czas ie wa lk wytrzy m a ł ej konstrukcji. Pojazd wy- bowych. jednak lotnisko, z którego żo łni e r ze b ę d ą w stani e st a w i ć czo ł a p osażony był w gąs i e ni ce, które d awa ły samoloty ja po ń s ki e m ogłyby ope- zaprawionemu w bojach przec iwni - m ożli wość porusza ni a s i ę po l ą d zie, rować nad cały m obszarem Morza kowi. Kolej nym problemem, z któ- a w wodzie s ta n ow i ły ź ró dło n a p ę du. Ko ralowego, to była zupeł ni e rym mu s i a ł s i ę z m ie rzyć, by ł a lo- Za p o m ocą tych amfibii , które m ogły inn a sprawa. Guadalcanal gistyka. M i a ł a to być pierwsza p rzewoz i ć 20 marines lub 2 t wyposa- nal eżało zd obyć. tak du ża operacja desantowa że ni a, zamierza no prze rzuc i ć na pl aże Zarówno ad m. przeprowadzona przez Guadalcan alu p os ił ki oraz zaopatrzenie. Chester Nimitz, Amerykanów. Po raz W sklad I. Dywizji Piechoty Morskiej jak i gen. Douglas pierwszy w wa lkach wc h o d z iły: l . pułk piechoty morskiej MacA rthur uznali, że (ni e bezp oś redni o (ppmo r. ,1. Marin es Regiment) dowo- nad a rzył a s i ę doskona- oczyw i śc i e) za mie- dzo ny przez płk. Cliftona B. Catesa, ła okazja odniesieni a rza no wyko rzys tać 5. ppmor. płk. Le roya P. Unita, 7. ppm or. pierwszego p oważ n e - amfibie LVT- l . Landing płk . jam esa B. Webba, II. ppm or. bry- go sukcesu w woj nie Vehicle Tracked, znany gadiera Pedra dei Va lle. W dotychcza- z a rmi ą cesa rską. MacA rthur jako Alligato r, st a ł s i ę sowym miejscu stacjonowa nia, czyli na by ł głów n o d owod zący m "ko niem roboczym" mari- owej Zelandii, F id ż i oraz Sa moa, mi ały wojsk l ą d owych i zal eża ł o mu p ozos tać 7. i II. ppmor., w desancie na spektakul arnym sukcesie, natomiast mi a ł wziąć ud z i a ł I. batalion zwłaszcza że adm . Nimitz z 2. ppm or. 2. Dywizji Piechoty Morskiej zd ążył zapi sać na swoje konto dowodzony przez ppł k. Roberta E. Hilla. zwyc i ęs two pod Midway. Od Dodatkowo w operacji zaplanowa no p oczątku 1942 r. Australij czycy lapO/Iski szeregowy l. klasy ud z i a ł l. batalionu spadochroni arzy uzbrojony w pistolet II/aszy- ze zmiennym szczęśc i e m toczyli mjr. Roberta H. W illiamsa, I. batalionu nowy Typ /00. Nosi 0 11 wy- wojn ę z japoI1czykami w Nowej szturm owego ( l. Raider Battalion) płk . posa żen ie przezllaczolle do Gwinei. W sierpniu walki o szlak walki w dżungli, jego wygląd Me rritta A. Edsona oraz I. batalionu Kokoda - Buna wch o d z i ły moż na u z nać za typowy dla czo łgów mjr. Harveya S. Walsetha. w d ecydującą fazę. jak wiemy, żo lnierzy Cesarskiej Armii Oczyw i śc i e l . Dyw izja Piechoty Mor- zapobiegliwy gen. MacArthur laponii z lat 1942- 1943. skiej zabi e ra ła do walki wszystkie swoje 542 Strona 4 PLANY OPERACJI "WATCHTOWER" orga niczne pododdziały, czyli saperów, Lekki bombowiec batalion broni wsparcia, i n żyn i e r yj ny Dal/ntless kończy oraz medyczny. patrol w pobliżu Gl/adalca/lalu. Lotnis- Planowa niem operacj i zajął się kowiec widocz/ly na sztab wicead m. Roberta L. Ghormleya, drugim planie to USS dowódcy Si ł Południowego Pacyfiku. "Enterprise". w od- Akcja miała zos tać przeprowadzona da li USS "Sara toga". przez s i ły US Navy i US Ma rine Corps Zagrożenie atakiem (ł ącz ni e z jednostka mi lotniczymi kor- japO/iskic" samolotów pusu). Projekt (Plan 1-42) zos tał przed - bazl/jqcych na wyspie stawiony adm. Nim itzowi 9 VII. Po ZIIII/silo Amerykanów ni ezbęd nych poprawkach, d otyczącyc h do odsunięcia od niej własnych ciężkich głównie aktualizacji map ( rozpoczę to okrętów. intensywne zbieranie danych hydro- graficznych, co spraw iło, że zmieniono rejony desa ntowania marines na Gua- dalcanalu ), plan zos ta ł zatwierdzony do realizacj i 17 VII. dowodzona była przez gen. Vandegrifta. planów z za łożeniem utrzymania Wiceadm. Ghorm ley pod zielił swoje a za zadanie wyznaczono jej uchwycen ie głównych kierunków. jednak nie to było s i ły na trzy zgrupowania bojowe. Pierw- przyczółka na Guadalcanalu w rejonie naj większym zmartwieniem gen. Van - szy m, Task Force 61, d owo d z ił kontradm. przyl ądka Lunga. degrifta. Tak n aprawdę nie dyspo nował Leigh Noyes. Skład a ło s i ę ono z 3 lot- Grupa "Yoke" otrzym ała n as tępu ­ on jednostkami, jakie adm. King nakazał niskowców, okrę tu liniowego, 5 krą ­ jące zadania: batalion płk. Edsona mi ał włączyć do d ziałań przeciwko japoń ­ żow ników c i ężkich oraz 16 niszczycieli. opan ować Tulagi i Florid ę. batalion spa- czykom. 2. batalion 2. ppmor. zosta ł Zadaniem, tego zgrupowania była osło na dochron iarzy mjr. Williamsa - Gavutu zaokrętowany. l VII wypłynął z portu na zespolu transportowo-desantowego. i Tanambogo. Celem działań oddzi ałów wyspie San Diego i jeszcze był w drodze. Drugi zes pół, transportowo-desanto- l ąd uj ących na Tu lagi i Floridzie było Także dopiero w drodze do Wellington wy, oznaczony zos tał jako Task For- opanowanie wschodnich rejonów wysp, w Nowej Zelandii był 11. ppmor.• który ce 62 i dowodzony był przez kontradm . a n astęp ni e rozpoczęcie marszu wzdłu ż mi ał zlu zować przewidziany do operacji Richmonda K. Turnera. Podzielony był ich osi. Spadochroniarze (wyspy Gavutu 5. pułk. Dodatkowo 1. ppmor. nie otrzy- na dwie grupy. Pierwsza, transportowa, i Ta nambogo) mieli jak najszybciej opa- maI jeszcze części uzbrojenia. 3. batalion w której zna l eźli s i ę marines, skła d a- n ować l ini ę brzegową . tak aby w p o łącze ­ osłonowy znajdowa ł się na Hawajach i po ła s i ę z 13 jednostek tran sportowych, niu z o dd zi a łami lą duj ącymi na Floridzie otrzymaniu rozkazów miał zostać na- 4 niszczycieli, 6 trałowców oraz okrę tu i Tulagi ko ntrol ować Za tokę Tulagi. tychmiast wysłany w rejon koncentracji, przeciwlotniczego. Druga grupa stano- G ł ów ny mi s iłam i grupy "X-Ray" podobnie jak 1. batalion szturmowy, któ- wi la bez poś rednią os ło n ę desantu i mi a ł a były 5. i l. ppmor. Zadanie 5. puł - ry był na Samoa. Vandegrift podsumował ogniem wspierać l ądujących marines. ku (począ tkowo jako pierwszy mi a ł przygotowania w n astępuj ący sposób: W jej skład wchodziło 6 krążow ników l ądować 2. batalion) stanowi ł o utwo- "Wszystko zac zęło si ę od cholernego oraz 9 niszczycieli. rze ni e p rzyczółka na przyl ą d ku Lunga. b a łaganu i braku kompetencji". Okazało Trzeci zespół, Task Force 63, do- Nas tęp ni e mi ały l ą dować trzy bataliony się bowiem. że nie chcąc dop uśc ić do wodzony był przez kontradm. johna S. z l. puł ku , których celem było rozpo- opóźnie nia operacji. King i Nimitz podję­ McCa ina, dowódcę lotnictwa Południo­ częc i e natarc ia na górę Austen i rozsze- li decyzję, że żo łnierze zabiorą tyłko naj- wego Pacyfiku. M i a ł za pewnić osło n ę rzenie pr zyczó ł ka. potrzebniejszy sprzę t i uzbrojenie. Reszta powietrz ną l ądujących s ił. 27 VI gen. Vandegrift podj ą ł decyzję wyposażen i a (np. samochody i sprzę t Ogólne dowództwo nad zespo ła mi o wzmocnieniu l ą duj ącyc h sil (stało s i ę to in ży nieryj ny) zostanie dos łana ju ż po sp rawowa ł wiceadm . Frank j. Fletcher, na wyraź n e żądanie adm. Kinga). 2. ba- lądowaniu . 2 VII rozpoczęto załadunek któremu podlegali Noyes i Turner. talion 5. pułku przydzielono do grupy 1. Dywizji Piechoty Morskiej. Ghorm ley, c h cąc wyelimin ować błędy, "Yoke': Batalion ppłk . Harolda E. Ro- 31 VII Amerykanie wyruszyli które moż na był oby popełnić , wyz n aczy ł secransa mi a ł wylądować na Floridzie. z portów na F id żi w kierunku Wysp na l VllI ćwiczenia sztabowe, które od- Dodatkowo po uchwyceniu silnych przy- Salomona. 5 VllI flota inwazyj na były s i ę w Num ea na Nowej Ka ledonii. czółków na wyspach miały wyl ądować zna l az ła się w o dl egło ści ok. 60 mil na Siły desantowe gen. Vandegrifta 2. batalion z 2. ppmor. (podczas operacji p o łudni e od Guadalcanalu. Następnego zostały podzielone na dwa zgrupowania. skierowano do walk także l. i 3. batalion) dnia okręty z grupą "Yoke" wpłynęły do Pierwsze - grupa "Yoke" - dowodzone oraz 3. batalion z 10. ppmor. Podobnie przesmyku Sealark i rozp oczęto przy- było przez gen. Williama H. Rupertusa. s iły grupy "X-Ray" zostały wzmocnione gotowa ni a do l ą d owani a na Floridzie M i a ło za zadanie wy l ą d ować na wyspach przez 11 . ppmor. i 3. batalion osło n owy. i Tulagi. Gen. Vandegrift wydał rozkaz, Florida, Tulagi oraz Gavutu i Tanam - Te zmi any s p owo d owały konieczność aby 7 VllI o godz. 2:40 przystąpić do bogo. Druga, głów n a, grupa "X-Ray" opracowania od podstaw wszystkich operacji l ądowania. 543 Strona 5 TULAGI, GAVUTU I TANAMBOGO utknęła na rafie korałowej i marines Z godnie z planem o godz. 2:40 grupa ..Yoke" wzięła kurs na Tulagi. W re- jonie desantowania okręty znalazły się musieli pokonać ok. 100 m, brodząc w wodzie. W tym czasie ppłk Hill wydał panii HiU zorganizował ochronę swojego sztabu, aby w razie japońskiego kontrna- tarcia mieli jak się broni ć. Kompania D o godz. 6:30. W tym czasie z lotniskowca rozkaz, aby reszta l. batalionu przystąpiła zajęła wzgórze leżące na południowy "Wasp" wystartowało 15 myśliwców do lądowania na wyspach Gavutu i Ta- wschód od miejsca lądowani a. Kompa- i 15 bombowców, które zaatakowały bazę nambogo. Odezwały się także japońskie nia B bez przeszkód dotarła do wioski japońskich wodnosamolotów. W wyniku działa, które ostrzelały barki desantowe Assapi i razem z kompanią D utworzy ła bombardowania dwie japońskie maszyny płynące na plażę Gavutu, jednak ich przyczółek. a prawo od kompanii B zostały zniszczone. Niszczyciel " Mons- ogień był niecelny. i D nacierała kompania C, która o godz. sen" rozpoczął ostrzeliwanie pozycji O godz. 7:49 nasłuch amerykański 11:20 zajęła wzgórze 281. Amerykanie japońskich znajdujących się na Floridzie przechwycił japoński meldunek z Tulagi. dostaIi się w ogień japoń kich moźd z ie ­ oraz na Tulagi. Bombardowanie trwało Dowódca obrony wyspy powiadomił rzy, który - choć niecelny - niestety zmu- zaledwie 10 minut, ałe niszczyciel wy- sztab 25. Flotylli Lotniczej w Rabaulu sił ich do przerwania marszu. Dowódca strzeli.ł na pozycje wroga 100 pocisków. o desancie i prosił o wsparcie lotnicze. kompanii D mjr Chambers zostal ranny O godz. 7:40 na brzegu wylądo - O godz. 8:00 Japończycy wysłaIi kolejny i dowództwo musiał objąć kpt. Sperling. wali żołnierze kompanii B l. bataIionu meldunek, w którym poinformowali, że Sytuacja na plaży Tulagi zostala 2. ppmor. Amerykanie nie napotkali amerykańskie pociski wybuchają bezpo- całkowicie opanowana. a brzeg przy- oporu, choć jeszcze 25 VlI na zdjęciach ś rednio w obrębie ich kwatery. Ostatni były oddziały l. batalionu szturmowego wywiadowczych zaznaczono w tym rejo- meldunek z Tulagi nadano 10 minut póź ­ pŁk . Edsona i ruszyły na poludniowy nie pozycje przeciwnika. Z tego powodu niej: "S iła wroga jest ogromna. Wytrwa - wschód, aby razem z I. batalionem w ciągu 40 minut zdołano przerzucić na my do ostatniego żołnierza". Tymczasem oskrzydlić wroga. Japończycy zajęli brzeg 252 marines (kompanię sztabową na plaży wylądowała kompania C oraz pozycje obronne na stoku wzgórza oraz kompanię D). Wyładunek jednak - co najważniejsze - kompania ciężka, 208 i częściowo na stokach wzgórza nie przebiegał bez przeszkód. Jedna barka czyli broni wsparcia, która dysponowała 281. Obecność kompanii C na wzgó - desantowa z żołnierzami kompanii D moździerzami kalibru 60 mm. Z tej kom - rzu 281 zmusiła ich do podjęcia kilku 544 Strona 6 DESANT NA WYSPACH TULAGI, GAVUTU l TANAMBOGO fatalną taktykę. Zamiast skupić się na wschodu, natomiast na Tanambogo - od likwidacji takich punktów, omijali je i za północnego zachodu. Dzięki takiemu wszelką cenę starali się dotrzeć do plaży, zbiegowi okoliczności Amerykanie mieli na której wylądowali Amerykanie, aby możliwość oskrzydlenia przeciwnika już we frontalnym ataku zepchnąć przeciw- na samym początku operacji. Było jasne, nika do morza. Marines dysponowali że desant należy wykonać równocześ­ znacznie lepszym uzbrojeniem. Dosko- nie na obu wysepkach. Niestety, plany nałe pistolety maszynowe Thompson Amerykanów nie przewidywały takiego M 1928A I czy uniwersalne karabinki rozwiązania, a to okazało się brzemienne M I A I i lekkie karabiny maszynowe w skutki. Kolejnym problemem Ame- Browning MI918AI dawały im ogromną rykanów była zbyt mała ilość jednostek Kiedy Japończycy zorientowali się w zamia- przewagę ogniową. To dzięki temu te transportowych i dlatego l. batalion rach dowództwa amerykańskiego, usiłowali izolowane grupy mogły przetrwać ciężkie spadochroniarzy mjr. Williamsa musiał wzmoCllić garnizon wysp, przerzucając uu/- chwile. Na plażach gen. Rupertus zdołał lądować aż cztery godziny po marines, pełnienia. Wchodzące w ich skład oddziały już zorganizować silną obronę. Dzięki którzy lądowali na Tulagi. Tę "niedogod- poniosły wyjątkowo wysokie straty. temu w nocy Amerykanie przetrwali ność" postanowiono zniwel ować silnym japońskie ataki przeprowadzane od godz. wsparciem artylerii okrętowej oraz kontrnatarć w celu odrzucenia Amery- 0:30 do 5:30. Ponieważ natarcia na plaże lotniczym z lotniskowca "Wasp'~ Amery- kanów. Walki o wzgórze trwały ponad nie przyniosły spodziewanych rezultatów, kanie nie wiedzieli, że zarówno pociski, godzinę . japończykom udało się nawet japończycy ponownie zmienili taktykę. jak i bomby lotnicze niezbyt zaszkodzą częściowo dotrzeć do pozycji batalionu Skupili się na pozycjach zajmowanych japońskim pozycjom, które znajdowały płk. Edsona, jednak silny ogień moź­ przez kompanię D na północnym stoku się w jaskiniach, znakomicie ukrytych na dzierzowy zmusił ich do wycofania się. wzgórza 281, którą chcieli rozbić . Ran- stokach wzniesień. Nie zrezygnowali i natarli ponownie. kiem 8 VIII kompanie F i E z 2. batalionu Spadochroniarze rozpoczęli lądowanie Amerykanie nie zdołali ich powstrzy- 5. ppmor., wsparte silnym ogniem moź­ na Gavutu o godz. 11:00. Batalion mać. O godz. 16:25 Edson powiadomił dzierzy kalibru 60 mm i 81 mm, przy- Williamsa miał być prze- gen. Rupertusa, że jest zmuszony wyco- stąpiły do ataku na japończyków znaj- transportowany w trzech fać się na południowy wschód. Ame - dujących się w rejonie wzgórza 281. Po falach. Tuż przed lądowa­ rykanie rozpoczęli ostrzał artyleryjski ponaddwugodzinnych walkach marines niem krążownik "San juan" z krążownika "San juan'~ Wystarczyło z kompanii A, C i D l. batalionu sztur- ostrzelał pozycje japońskie. siedmiominutowe bombardowanie, aby mowego zostali "oswobodzeni'~ Ponieważ Do akcji włączyły s ię powstrzymać natarcie. zauważono pewne elementy paniki wśród Dauntlessy i zbombar- Po południu na plaży rozpoczął się japończyków, gen. Rupertus natychmiast dowały porty wodno- wyładunek 2. batalionu z 5. ppmor. jako wprowadził do walki odwodową kompa- samolotów. Paradok- pierwsza została wyładowana kompania nię G. Do wieczora 8 VIII Amerykanie salnie okazało się E. Następnie z kompanii B i D utworzono pokonali zorganizowany opór japończy­ to dużym błędem linię obronną przyczółka. Wieczorem ków na wyspie Tulagi. Przez następne dni - Amerykanie jeden pluton marines z kompanii C, któ- rozbudowali przyczółek. Musieli jeszcze mogliby skorzy- ra obsadziła wzgórze 281, zrobił wypad uporać się z japońskimi maruderami na wzgórze 208, jednak gęsto zalesione błąkającymi się w dżungli, którzy wcale urwiste stoki sprawiły, że żołnierze nie nie zamierzali się poddać. W walkach zdołali podejść pod pozycje japońskie. poległo 144 Amerykanów, a 194 odniosło Do zmierzchu na południowy stok wzgó- rany lub było chorych. Marines zdołali rza 281 wprowadzono całą kompanię wziąć do niewoli ... 5 żołnierzy japońskich, E, natomiast na wschodni - kompanię zidentyfikowano ciała 320 poległych B. Kompanie te były z l. batalionu płk. żołnierzy. Edsona. Wieczorem na Tulagi znajdowa- ło się 1085 marines. WALKI NA WYSPACH GAVUTU Następny dzień rozpoczął się dla ITANAMBOGO Amerykanów bardzo źl e. japończy- Wyspy Gavutu i Tanambogo połą­ cy zdołali zreorganizować swoją linię czone są 400-metrową groblą, którą Duża część walk na obrony i kolejne natarcie doprowadziło utworzyły koralowce. Stoki obu wysepek Pacyfiku została stoczona do okrążenia kompanii A i kompanii C są strome i urwiste. Najwyższe wznie- przez piechotę morską z l. batalionu szturmowego. Ameryka- sienie na wyspie Gavutu ma wysokość obu stron. Na rysunku nie zdołali jednak zorganizować kilka ok. 100 m n.p.m., natomiast na Ta- żołnierz japO/iski służący punktów obronnych, w których broniło nambogo - ok. 130 m n.p.m. jedyne w tej formacji, który jest się po ok. 20 marines, i tak przetrwali podejście do lądowania na Gavutu uzbrojony w lekki karabin do wieczora. japończycy zastosowali znajdowało się od północnego maszynowy Typ 96. 545 Strona 7 ENCYKLOPEDIA II WOJ NY ŚWIATOWEJ Japoński lekki granatnik 50 mm n aj wyższe wzgórze wyspy. Szczęście nie czołgów okazało się bardzo trafnym Typ 10 skonstruowano IV 1921 r., zostal tym razem sprzyjało Ameryka- pos unięciem . Stuarty por. Sweeneya zastąpiony przez ulepszony Typ 89, pozosta- nom, australijski pilot kpt. Spenser rozp oczęły natarcie na pozycje japończy­ wa ł jednak IV wyposażen iu wielu jednostek. wykonał idealne po dej śc i e i zrzuc ił ków w rejonie wzgórza 148. Szturm został Zasięg broni ograniczony był do 160 m, dwie flary na samo wzgórze. Silny zakończo ny po 20 minutach. Niestety, strzelała jednak gra/latami odłamkowymi, dyr/mymi i flarami oświetlającymi. prąd spowodował, że jedna z barek por. Sweeney poległ w walce. jeden Stuart z 2. plutonem z kompanii B osiadła został uszkodzony i podpalony przez na rafie koralowej. Gdy tyłko barki japoń czyków, ale załodze udało się wcześ­ stać ze stalowej rampy zbudowanej d otarły na pl ażę, wybiegających niej zabić 42 żo łnierzy japońskich, którzy dla wodnosamolotów i wysad zić Amerykanów p rzywitał grad próbowali podpalić czołg. spadochroniarzy, którzy "such ą n ogą" pocisków. Na nieszczęści e obsługa Druga faza am e rykańskiego natarcia przeszliby na wyspę. Obecnie transpor- jednej z barek otworzyła ogień rozpoczęła s ię o godz. 16:20 rów nocześnie towiec musia ł manewrować pomiędzy i ostrzela ła drugą właś ni e przy- na obu wyspach. Marines posuwali się do splątanym i stalowym i konstrukcjam i, bij ającą do brzegu. Wszyscy przodu, niszcząc zamaskowane ziemianki aby nie wpaść na nie. Te manewry spadochroniarze polegli od włas nego i stanowiska karabinów maszynowych. sprawiły, że l ądujący spadochroniarze ognia. Na plaży l ądowa ło ok. 200 osób. Zn ajdująca s ię na Tanambogo kompania K dostali się pod ogie ń artylerii j apo ńskiej O godz. 22:00 Crane wraz z 30 ludźmi dosta ła si ę w gwałtowny ogień ze wscho- z obu wysp. W dzienniku wojennym powrócił na barki desantowe i za- du. Okazało się, że na maleńkiej wysepce l. Dywizji Piechoty Morskiej za- rząd ził odwrót. Na plażach Gaomi także znajduj ą się japończycy. notowano: "W rejonie Gavutu pozostal i jednak żołnie rze, Tym razem ostrzał z niszczyciela "Bagley" spodziewane są duże straty': którzy nie zamierzali d ostać okazał się skuteczny i o godz. 17:00 ogień Pierwsze cztery łodzie desan- się do japońskiej niewoli. z wyspy Gaomi ustał . towe z ko mpanią A nie natrafiły Grupki liczące 8-10 spadochro- Pomyślna sytuacja na Tulagi pozwolila na znaczny opór. Na wo dę skierowano niarzy przedostawały się przez groblę gen. Rupertl.lsowi wys łać w rejon Gavutu kompanię B (tyłko część) i C. Dopiero na Gavutu, a dwóch p rzepłyn ęło nawet oddz iały z l. i częściowo 2. batalionu. gdy wszystkie barki znalazły się niedaleko w pontonie ratunkowym zdjętym z jednej Przede wszystkim skierowano Alligato- brzegu, japończycy otworzyli ogień. Dwie z barek. O pó łnocy 7 VIII podczas narady ry z 3. plutonu 2. kompan ii 2. batalionu barki z żo łnierzami kompanii B zeszły z gen. Vandegriftem gen. Rupertus popro- amfibij nego, które zaj ęły si ę przewożeniem z kursu i dotarły do brzegu na po łudni e od sił o wsparcie. Zdecydowano, że rankiem zaopatrzenia. Ostatnie ogniska oporu na wyznaczonego rejonu. Niestety, ci spado- 8 VIII do akcji zostan ą skierowani marines Gavutu zlikwidowano rankiem 9 VIII, chroniarze musieli przez godzinę leżeć na z l. i 3. batalionu 2. pułku . a wieczorem tego samego dnia zdobyto plaży pod silnym ogniem japończyków. O godz. 7:30 3. batalion 2. pułku ppłk. Tanambogo. Marines z 2. batalionu zaj ęli Reszta kompanii B oraz kompania C po Roberta G. Hunta otrzymał rozkaz skie- s ię likwidowaniem oporu japończyków na dotarciu na plażę natychmiast rozpoczę- rowania s ię na Tanambogo i przystąpie ni a wysepkach Makambo, Mbangai, Kokam- ły posuwanie się w kierunku wzgórza do l ądowa n ia . O godz. 10:00 l ądowan ie tan1bu i Songnangona. Do walki skierowa- 148. O godz. 14:40 ranny został mjr rozp oczęła kompania L, a następnie M, no żo łnierzy kompanii E, F i G. Williams i dowództwo objął mjr Charles K i I. jako ostatnia na plaży miala się Straty l. batalionu spadochroniarzy A. Miller. Popros ił on o wsparcie naciera- znaleźć kompania dowodzenia. Mari- wyn iosły 60% stanu wyjściowego. Do j ących spadochroniarzy, którym ud ało s ię nes po uchwyceniu swoich pozycji mieli niewoli d ostało si ę 20 żołnierzy j apoń skich, opanować zachodni i po łudniowo-zachod ­ natychmiast otworzyć ogień w kierunku a 430 poległo. O pierając s ię na dokumen- ni stok wzgórza 148. Dalsze natarcie było j apoński ch pozycji znaj duj ących s ię wokół tach japońskich , uznano, że na Floridę jednak niemożliwe ze względu na silny wzgórza 148 na wysepce Gavutu. Natar- zdołało s ię przed ostać ok. 70 japoń czyków. ogień artylerii j apońskiej . Do walki włączy­ cie 3. batalionu praktycznie nie ły się niszczyciele "Buchanan" i "Monssen'; n apotka ło oporu. Pom ni prq- jednak ich akcja nie przyn iosła spodziewa- krych doświadczeń Amerykanie nych rezultatów. Miller poprosił o pos iłki . wprowadzili do walki czołgi Gen. Rupertus zgodził s ię przerzuc i ć M3 Stuart z 2. kompanii czo łgów plutony kompanii B oraz kompanię D. l . batalionu czołgów marines Pod dowództwem kpt. Crane'a lądowały ( użyto dwóch pojazdów). Także one na Floridzie, a p onieważ nie napotkały dwa czołgi skierowano do walki żadnego oporu i nie stwierdzono obec- o Gavutu. Pojazdy dowodzone ności japończyków, postanowił rzuc ić je przez por. E.j. Sweeneya o godz. do walki na Gavutu. O godz. 18:00 Crane 13: 15 rozpoczęły ostrzeliwanie ze swoimi ludźmi został zaokrętowa ny pozycji j ap oń skich . Wprowadze- na sześć barek i wysłany na Tanambogo. Przewoże nie ich o zmierzchu było posu- Żolnierze ameryka/lscy IV akcji n ięc iem bardzo ryzykownym. Aby ułatwić - wykorzystują miotacz p łom ieni nawigacj ę, postanowiono zrzucić flary na M2-2. Celem jest japoński b!mkier. 546 Strona 8 GUADALCANAL O kręty osłaniające grupę "X-Ray" rozkazów i zdarzyło się, że jeden z nich roz poczęły ostrzał artyleryjski z łożył fałszywy meldunek o ostrzelaniu o godz. 5:13. Amerykanie liczyli się swojej maszyny przez japońc zyków. Ten z poważ ny m oporem japończyków meldunek mógł po staw ić pod znakiem (np. samolotów startujących z lotniska, zapytania celowo ść desa ntu. Piłot dru- które m ogły zaa takować jednostki trans- giego samolotu wys łan ego w to miejsce portowe) , dl atego do godz. 6:45 trans- za meldował o godz. 8:59, że nie zauwa- portowce znajdowały się w bezpiecznej żył obecności wroga w całym rejonie odległości od wyspy. Gen. Vandegrift przylądka Lunga. Dopiero 14 minut wydał rozkaz, aby o godz. 9: 10 roz- p óź niej nadał meldunek, że dostrzegł poc ząć przygotowania do wysłania trzy samochody ciężarowe w odległości pierwszego rzutu marines. W tym czasie ok. 2 km na zachód od rejonu łądo­ Ameryka,iskie barki desantowe zl11ierzajq do do akcji przystąpiły samoloty z krążow­ wania. Była to pierwsza potwierdzona brzegów Guadalcanalu. ników "Astori a" i "vincennes" (łączn ie wiadomość o przeciwniku. sześć maszyn) , których zadaniem było W tym czasie na barki ła dowano Brak japońskiej reakcji na lądowanie zrzucenie flar wyznaczających sektory żo łnierzy z 1. i 3. batalionu 5. ppmor. sprawił, że o godz. 9:38 na plaże wysłano lądowania. Wkrótce dołąc zyły kolejne marines, którzy stanowili pierwszy rzut dodatkowe, nieprzewidziane w pierw- trzy maszy ny z krążownika "Quincy': desantowy. Marines z l. batalionu ppłk. szym rzucie oddziały z 1. ppmor. płk. Ca- Oznakowanie sektorów by ło ważnym Williama E. Maxwella mieli lądowa ć na tesa. Na plaży wylądowała 2. kompania elementem, gdyż artyleri a okrętowa prawym skrzydle, natomiast 3. batalio- z l . batalionu tegoż puŁku. Przystąpiono w trakcie desa ntu miała ostrzeliwać nu ppŁk . Fredericka C. Biebusha - na także do przerzucania artylerii (zwłasz­ pozycje japońskie i prawidłowe oznako- lewym skrzydle. Odcinek desantowania cza haubic 105 mm, które w następnych wanie oznaczało mniejsze straty wśród miał długość ok. 4,5 tys. m. Po wyjściu dniach oddały Amerykanom nieocenio- marines, jakie mogły pows ta ć od niecel - na pla żę żo łnierze mieli jak najszybciej ne usługi) oraz zaopatrzenia. Transport nego ognia artyleryjskiego. Kontradm. posuwać się w głąb wyspy, ale w po- odbywał się za pomocą amfibii, które Turner rozkazał, aby piloci dokładnie czątkowej fa zie operacji nie dalej ni ż doskon a łe zdały swój egzamin bojowy. wyw ią za li się z tego zadania. Efektem 500 m, i zorganizować po zycję obronną. Alligatory tak bardzo spodobały się tego polecenia było aż osiem kolejnych Obszar przyczó łka marines określała na marines, że zaczęto je wykorzystywać zrzutów na pla że, ponieważ Turner był zachodzie rzeka Tenaru, natomiast na w prawie ka żdej sytuacji. Miały jednak niezadowolony z ich efektów. Piloci wschodzie rzeka Tenavatu. Celem było swoje wady. Pojazdy te wyposażone niezbyt chętnie s ię odnosili do jego budowane przez jap o ńc zyków lotnisko. były w gąsienicowy układ jezdny, który 547 Strona 9 ENCYKLOPEDIA II WOJNY SWIATOWEJ ---» siły japońskie --~--- siły amerykańskie •••. ••.•. ..• . pozycje amerykańskie Mapa działań amerykań­ dnia przez Amerykanów. Na południowy nia': Twi erdził, że obec n ość tak d u żej skich i japońskich na wyspie zachód od góry Austen miał posuwać s ię łi czby okrętów jest poważnym zagroże­ Guadalcanal. 5. pułk. Cates zdo łał ze swoimi żołni e­ niem dla fl oty. Vandeg rift z kolei zarzuci! rzami sfo rsować rzekę Tenaru (most marynarce chaos i opóźnienia w trans- ustawiono na traktorze, który wjechał do porcie jego żołnierzy. Był przekonany, że jednocześnie s tanowi ł napęd w czasie wody). Następnie przez przeprawę przeszłi um yślni e skierowane lekko do przodu pływania. Jazda amfibiami z wyposa- żołnierze l. batalionu 5. pułku i skiero- oddziały mogą zostać w dżungli otoczone żen i e m na pierwszą linię powodowała wali się na rzekę Ilu. Po południu Cates i zniszczone. Tak naprawdę Amerykan ie zrywanie kabli telefonicznych pracowicie zameldował, że nie zdoła os i ągnąć tego nie wiedzieli, jakimi si ł ami dysponują układanych przez kompanię łączności. dnia góry Austen. Okazało s ię bowiem, Japończycy, czy są to oddz i ały budowlane, Taka sytuacja, zw łaszcza jeśli chodzi o ar- że Amerykanie popełnili błąd, okreśłając czy też zahartowane w walkach jednostki tyl erię (problem s t a n owiłoby wówczas odległość od "trawiastego wzgórza" na liniowe. Domyślano się na podstawie prawidłowe koordynowanie ognia), była mapach. Z najdowało się ono znacznie znacznej koncentracji s ił japońskich niedopuszczalna. Alligatory m ogły dzia- głębiej. Mari nes pos un ęli się na odległość w RabauJu, że na Guadalcanalu są dosko- łać wyłącz n ie na plażach. Zdołano także ok. 3200 m w głąb lądu i otrzymali rozkaz nałe jedn ostki frontowe. Vandegrift wska - wy ładować część samochodów ciężaro ­ zatrzymania się i okopania. Gen. Vande- zywał , że nie dysponuje l. batalionem wych (g ł ównie 2,5 t) , ale ze wzg l ęd u na grift obawiał s ię, że dysponują zbyt małym in żynieryj nym pik. George'a R. Rowana, piaszczyste pod łoże nie mogły one zostać zapasem amunicj i i wody (właśc i wie który powinien wieczorem przystąpić do wykorzystane do transportu am unicj i specjalnych tabłetek do dezynfekowania rozbudowy przyczółka. Z tego powodu i żo łnierzy. Am uni cję i inne zaopatrze- wody z rzek). l . pułk skierowa ł się nieco do prac in żynie ryjnych przydzielono nie transportowano na pierwszą linię na południe, tak aby uzyskać połączenie część marines, a to osłabiało obronę przed przy u życ iu jeepów. Saperzy rozpoczęłi z pozycjami 1. batalionu z 5. pułku, który japońskim kontrnatarciem. Turner wyda ł t akże układa ni e specjalnych stalm-V)'ch doszedł do rzeki Ilu. rozkaz, aby ok. 100 marynarzy z każdego elementów na plażach, które ułatwiłyby Pierwszy dzień operacji na Guadalca- okrętu skierować do prac na plażach. To sam ochodom jazdę. nalu zakończył s i ę sukcesem taktycznym . był błąd, ponieważ ni e mieli oni żadn ego O godz. II : 15 marines płk. Catesa Mimo to zarówno gen. Vandegrift, jak doświadczenia w tym zakresie. Rankiem rozpoczęli marsz w kierunku góry Austen, ikontradm. Turner byli niezadowoł e ni 8 VIII płk Rowan , który dotarł do sztabu którą mieli zająć . To "trawiaste wzgórze': z przebiegu operacji. Turner zarzuci! 1. Dywizj i Piechoty Morskiej, na uwagę jak okreśłił je Cates, miało być pierw- dowódcy l. Dywizji Piechoty Morskiej jednego z oficerów floty, że za pomoc nie szym ważnym obiektem zajętym tego "opiesza łość i brak koncepcji dowodze- u słyszeli nawet słowa "dzi ękuję': odpo- 548 Strona 10 GUADALCANAL Wnętrze sali operacyjnej gromadzili siły do kontrnatarcia. Ame- jednego z amerykańskich rykanie zdołali prowizorycznie ukończyć statków szpitalnych, chi- budowę pasa startowego na lotnisku, rurg zajmuje się skompli- które otrzymało na zwę Henderson Field kowanym z łam aniem nogi (na cześć mjr. Loftona Hendersona, pilota podoficera marynarki. marines poległego w bitwie o Midway) i rankiem 20 VIII wylądowały na nim myśliwce F4F Wildcat. Dzięki temu w nadchodzących walkach Amerykanie mogli otrzymać wsparcie lotnicze, które okazało się bezcenne. lemem Maxwella było pozostawienie w tyle PIERWSZE STARCIA jednostek łączności W okresie od 12 do 20 VIII nastąpiła (CZęŚĆ dotarła do lotniska rozbudowa przyczó łka na pla ży oraz w nocy) oraz to, że w rejonie rzek Lunga i Ilu. Vandegrift niektóre z samochodów zorganizował linię obrony wokół lotni- wiedział: "Tak, bardzo dziękujemy za ten z zaopatrzeniem utknęły w dżungli. ska w następujący sposób: od przylądka śmietnik, jaki nam zostawiacie': Najważ­ W tym czasie (8 VIII) na wodach Lunga, przez wioskę Kukum wzdłuż niejsze, że na plażę udało się przetrans- otaczających Guadalcanal rozegrała się rzeki Lunga, następnie przez d ż unglę portować Stu ar ty z 1. batalionu czołgów. gwałtowana bitwa pomiędzy zespołem na wschód, do rzeki Ilu i wzdłuż rzeki 7 VIII o godz. 22:05 Vandegrift wiceadm. Fletchera i silnym zespołem do plaży. Lotnisko znajdowało się w cen- wydał nowe rozkazy. Poniewa ż "trawiaste wiceadm. Mikawy. W historiografii US trum bronionego obszaru. Marines wzgórze" było poza zasięgiem, rozkazał Navy określana jest ona jako "całkowita z 5. pułku skoncentrowano w rejonie zająć lotnisko japońskie oraz zorganizo- kompromitacja': Starcia na morzu spra- Kukum oraz przylądka Lunga, natomiast wać linię obrony na rzece Lunga, która wiły, że marines zostali praktycznie pozo- pozycje wzdłuż rzeki Ilu i w dżungli znajdowała się na wschód od plaży. stawieni sami sobie, bez wystarczających bronione były przez l. pułk. l. batalion 8 VIII o godz. 9:30 1. batalion z 5. puł­ zapasów i dostatecznego rozpoznania sił czołgów znajdował się w odwodzie. ku, wspierany przez Stuarty z l. batalionu japońskich. Rankiem 9 VIII gen. Vande- Marines dysponowali także znacznymi czołgów, przekroczył rzekę Ilu i ostroż- grift dysponował ok. 10 tys. żoł­ siłami w rejonie lądowania. Zdołano nie zaczął posuwać się na zachód nierzy i to po- już przetransportować 2. i 3. batalion wzdłuż brzegu Lungi. W tym winno było mu z 2. ppmor., część 11 . pułku (głównie samym czasie l . batalion wystarczyć do artylerię) oraz 2. batalion osłonowy, 1. ppmor. płk. Lenarda B. Cres- odparcia ewentual- który wyposażony był w haubice kalibru swella rozpoczął marsz rów- nego uderzenia. 155 mm. Amerykanie zgromadzili także nolegle do osi marszu batalionu Jeszcze wie- duże zapasy paliwa (ok. 570 tys. I), co Maxwella. Około południa amery- czorem 8 VIII po zwo liło na zapewnienie transportu. kańskie czołgi zostały ostrzelane przez chciano skie- Początkowo zamierzano wykorzystać Japończyków. Szybki kontratak ma- rować na Guadalcanal z dobycz ną japońską benzy nę (głównie rines zlikwidował niektóre japońskie oddziały 2. ppmor., ale do samolotów), ale jej liczba oktanowa stanowiska, wzięto kilku jeńców. skomplikowana sytuacja była zbyt wysoka i doprowadzało to do Do niewoli dostali się żołnierze na Tulagi i Gavutu spra- częstych awarii silników. batalionów budowlanych, którzy wiła, że pułk musiano Amerykanie spodziewali się, że Ja- zeznali, że siły japońskie są słabe pozostawić tam aż do pończycy znajdują się na zachód od Lungi i stopniowo wycofują się w głąb zakończenia walk. Na i Kokumbony oraz Matanikau (nad rzeka- dżungli. O godz. 14:30 Amerykanie szczęście dla marines mi leżały wioski o tych samych nazwach). podjęli dalszy marsz. Po południu Japończycy dopiero Potwierdzenie tych domysłów stanowiły zbudowano prowizoryczny most informacje zdobyte przez patrol marines na rzece Lunga i kompania D (12 VIII wzięto do niewoli japońskiego skierowała się na północ, w kie- podoficera, który przekazał dokładne runku wioski Kukum. O godz. dane o rozmieszczeniu jednostek właśnie 15:00 marines dotarli do lotniska pomiędzy Matanikau i Kokumboną). Ameryka/Iski marines i zajęli je bez oporu ze strony Chcąc zebrać dokładne informacje o prze- uzbrojony w pistolet maszy- Japończyków. Amerykanie zdobyli ciwniku, oficer wywiadowczy 1. Dywizji nowy M3, tzw. "oleja rkę". dużą ilość żywności (głównie ryżu płk Frank B. Goettge oraz por. Ralph Broń ta nie była popu lama i suszonych warzyw), sprzętu \oli Europie, wykorzystywa- Corry (znał japoński, odpowiadał za tłu­ budowlanego oraz materiałów no ją jednak powszechnie maczenia dokumentów) wraz z plutonem budowlanych. Jedynym prob- w walkach na Pacyfiku. popłynęli wzdłuż Matanikau. Amerykań- 549 Strona 11 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚW IATOW EJ ski zwiad dosta ł s i ę w zasadzkę i wszyscy z wyjątki e m s ierż. Charlesa C. Armdta polegli. Ocal ałe mu s ierżantowi ud a ło s i ę 13 VIII dotrzeć do linii ame ryka ńs ki ch . Na pomoc wysz.ły dwa plutony mari - nes z kompanii L. Niestety, i ci marines - z wyją tki e m kpr. josepha Spauldinga - połegli w walce. $mierci pŁk. Goettge'a towa rzyszył przykry incydent. Wczesnym rankiem zwiad amfibijny dowodzony przez s ie rż. Stephan a A. Custera w rejonie na zachód od Matanikau n apotkał dwa jap o ński e bunkry z wywieszonym i bi ały­ mi flagami. Po złoże niu meldun ku Custer otrzyma ł rozkaz powrotu do bazy, a wz i ę­ Japo/iska armata przeciwpancerna Typ J była jedyną b ron ią a rtyleryjską warmii japo/iskiej, ciem je ńców mi a ł s ię zaj ąć patrol, na czele produkowaną wyłącznie do zwalczania sprzętu pancernego. Okaza ła się wystarczająco skutecz- którego sta ł płk Goettge. Jak s ię okazało, na przeciwko lekko opancerzollym czo łgom sojuszl1iczym, /1igdy jednak nie wyprodukowano jej była to pułapka. IV liczbie wystarczającej do zaspokojenia potrzeb oddz ia łów japo/iskich. 16 VIII s iłami kompanii B i L Am e- rykan ie okrążyli Matanikau, a kompa- 3 marines. Był to jednak dopiero ws tę p do bataliony marines. Wieczorem 20 VIII nia l zajęła pozycje pod Kokumbo n ą . walk oKokumb o n ę. kolumna 200 Ja p o ń czy ków dos ta ła s i ę Marines przygotowali s i ę do starcia bardzo D owo d zący 17. A rmi ą gen. Haruyo- pod silny og i e ń 2. batalionu ppłk. Edwina starannie. 18 VIII o godz. 14:00 rozpoczą ł shi Hyakutake o trzym a ł rozkaz, aby na Pollocka z l. ppmor. Marines mieli silne s ię ostrza l wioski Matan ikau. japoń czycy Guadalcanal wys łać p os iłki . Pos tan ow ił wsparcie ar tył e rii z l. batalionu broni natychmiast rzucili s i ę do natarcia i oczy- s ki erować tam 2. batalion 28. pułku wsparcia. Zmusili do wycofan ia się wi ście bardzo szybko zostali rozbici. Do 7. OP oraz część o dd z i ałów wc h od zących j ap o ń czy ków, którzy n as tę pni e próbo- godz. 16:00 Matanikau został o częściowo w skład S p ecj a łnyc h S ił Desa ntowych wali n ac i e rać na pozycje 3. batalionu zdobyte. Do wsi wd arł s i ę pluton mari- "Yokosuka" pod dowództwem płk. Kiy- 11 . ppmor. i także zostali odparci. nes, który jednak po silnym kontrataku ono Ichiki. Odd z i a ły te zos ta ły włączo n e Amerykanie szybko zorganizowali linie musi ał s i ę wyco fać. Ostatecznie wie- w s kła d 35. Bryg. P dowodzonej przez o krąże nia . W rejon wa lk śc i ągnię to czo łgi czorem japoń czycy zostali zmuszeni do gen. Kiyotake Kawaguchi (z n ajd owa ła i przystąpion o do metodycznego likwido- opuszczenia wioski. W rejonie Kokum- s i ę na Truk). J a p o ń czycy zdecydowali wani a zgrupowania pŁk. Jchiki. W ie- bony kompania I została przewieziona s i ę wys łać ok. 2500 żo łni e rzy. Transpor- czorem 2 1 VIII j ap o ń czycy rozp oczę li Alłi gatorami , z których dwa zostały celnie ty zaczęły s i ę ki erować na Guadalcanal ostatnie natarcie. Amerykanie zmasakro- ostrzelane przez Japoń czyków. Jednak 12 i 13 VIII. 18 VIIl w rejonie Kokumbo- wali ich ogniem haubic M l . W walkach silny ostrzał spowodował , że japończycy ny wy l ą d ował batalion płk. Jchiki. jap o ń ­ pol egł o 800 żo łni e rzy, 15 dosta ło s i ę do nie p odj ęli dalszej walki. W boju o wieś czycy zna l eźli s ię na pl aży ( łącz ni e był o ni ewo łi , a kilku u c i e kło do d ż un g li. Płk pol egło 65 żo łnie rzy j apońs kich i zaledwie to ok. 800 ludzi) okrążo n ej przez cztery Jchiki p op ełnił samobójstwo. Ameryka- Jeden z 15 amerykańskich okrętów szpitalnych - "Solace". Pomalowal1y na bia ło, oznaczony zl1akiem Czerwol1ego Krzyża, nieuzbrojol1Y i bez eskorty krążył po wodach Pacyfiku, przewo- żąc i chorych marynarzy i maril1es. 550 Strona 12 GUADALCANAL nie zdobyli 700 karabinów, 20 lekkich się do kolejnego natarcia. Jego przypusz- swoich sił - skierowali na Guadalcanal karabinów maszynowych, 20 moździerzy, czenia były trafne. 12 lX gen. Kawaguchi 164. pp dywizji "Americal". 23 X 2. DP 3 armaty kalibru 70 mm oraz 12 miota- wydał rozkaz przystąpienia do ataku na gen. Masai Murayamy rozpoczęła kolejną czy płomieni. Marines w walkach stracili lotnisko Henderson Field. Następnego ofensywę. Wieczorne natarcie z impetem 34 poległych i 75 rannych. Klęskę nad dnia o godz. 9:20 Amerykanie zostali rozbiło pierwszą linię obrony 7. ppmor., Tenaru kontradm. Tanaka podsumował zaatakowani. Japońskie natarcie było jednak z każdym metrem opór Amery- w następujący sposób: "Znałem Ichiki wsparte silnym ogniem artylerii. Ciężar kanów stawał się coraz bardziej zacięty. i wiem, że był to oficer o wielkiej odwa- walk wziął na siebie batalion płk. Edsona, Podobnie jak we wcześniejszych walkach dze i wielkiej wiedzy oraz duchu walki. którego pozycje były tego dnia jeszcze czynnikiem decydującym o zwycięstwie Jego przegrana pokazuje, że przymioty dwukrotnie atakowane. Następnego dnia Amerykanów okazała się ich przytłacza­ charakteru i duch walki wsparte wyłącz­ pozycje 1. i 3. batalionu z 5. ppmor. także jąca przewaga w środkach ogniowych. nie karabinem na niewiele się zdadzą zostały zaatakowane przez 2. batalion W trakcie walk 24 X tylko jedna kompa- w konfrontacji z doskonale wyposażo­ z 4. DP płk. Masaharu Oki. Japończycy nia 164. pp średnio wystrzeliła 1100 (!) nym przeciwnikiem': Słowa Tanaki traf- dostali się w ogień Stuartów z 2. kompa- pocisków moździerzowych kalibru nie odzwierciedlały dalsze losy japońskiej nii 1. batalionu czołgów. Załogi czołgów 81 mm. Podobnie było z haubicami armii stacjonującej na Guadalcanalu. zebrały krwawe żniwo. Szaleńcze ataki na kalibru 75 mm oraz samobieżnymi dzia- Henderson Field przyniosły pewne suk- łami M3. Nacierające 16. i 29. pułk tylko WRZEŚNIOWE cesy i żołnierze Edsona musieli się wyco- w pierwszym dniu straciły 600 poległych, ROZSTRZYGNIĘCIE fać. Grupy japońskich żołnierzy dotarły a Amerykanie zaledwie 12. Ostatecznie Adm. Yamamoto zbyt późno zdał sobie w głąb stanowisk amerykańskich (nawet natarcie 2. DP za kończyło się 25 X stratą sprawę ze skali amerykańskiej operacji. do sztabu Vandegrifta), zostały jednak 2200 zabitych i 1950 rannych. Japończycy skupili się na działaniach prze- szybko zlikwidowane. Po południu 14 lX W listopadzie i grudniu na wodach ciwko Nowej Gwinei, która ich absorbo- japońskie natarcie zostało zatrzymane. Guadalcanalu rozgorzały zacięte walki. wała od początku 1942 r., i właśnie w tym Amerykanie stracili 260 żołnierzy zabi- Podczas nich okazało się, jaką przewagę rejonie chcieli odnieść sukces. Jak się tych i rannych. Na przedpolu Ameryka- dało Amerykanom uruchomienie lotni- okazało, działania przeciwko Port Mores- nie pochowali 653 zabitych Japończyków. ska Henderson Field, np. 3 XII samoloty by były całkowicie bezowocne. Pod koniec 15 IX na Guadalcanal przybył 7. pułk z niego startujące zaatakowały konwój sierpnia zaczęto organizować ekspedycję i w ten sposób na przyczółku znalazło się 10 niszczycieli i jeden zatopiły. Piloci mającą opanować Guadalcanal ponownie. już prawie 19 tys. marines. niszczyli także zasobniki z zaopatrze- Pierwszą jednostką japońską była jak Gen. Hyakutake otrzymał rozkaz niem dla 2. i 38. DP. 5 XII zniszczyli oni wiemy 35. Bryg.P gen. Kawaguchiego. rzerzucenia na Guadalcanal pozostałych aż 1190 zasobników z 1500 zrzuconych. Wkrótce jako wzmocnienie skierowa- swoich dywizji, czyli 2. i 38. DP. Japoń­ 9 XII 1. Dywizja Piechoty Morskiej no 124. pułk z 18. DP oraz 2. batalion czycy podjęli ostatnią próbę odzyskania została wycofana z Guadalcanalu. Na z 4. DP i 1. samodzielną kompanię wyspy. Na Guadalcanal przybywały jej miejsce skierowano XIV Korpus czołgów. Japończycy dysponowali transporty, które od początku paździer­ gen. A1exandra Patcha, składający się ok. 6 tys. żołnierzy i byli pewni wygra- nika przywiozły ok. 16 tys. żołnierzy. z 2. Dywizji Piechoty Morskiej, 25. DP nej. Sztab 17. Armii w Rabaulu oceniał Liczebność wojsk japońskich na wyspie oraz dywizji "Americal': W walkach siły amerykańskie na ok. 2500 żołnierzy. wynosiła już ok. 22 tys. żołnierzy. Ame- o Guadalcanal poległo 774 marines, było W rzeczywistości we wrześniu Ame- rykanie także rozpoczęli wzmacnianie 1962 rannych i 3282 chorych. rykanie posiadali na Guadalcanalu już ok. 16 tys. żołnierzy i z każdym tygo- dniem ściągali nowe siły. 8 IX spadochroniarze oraz żołnie­ rze z l. batalionu szturmowego zdobyli wioskę Tasimboko, w której Japończycy zorganizowali skład amunicji. Dzięki niespodziewanemu atakowi większość zapasów i zaopatrzenia uległa znisz- czeniu. Po otrzymaniu wiadomości o zdobyciu składu gen. Vandegrift wysnuł wniosek, że Japończycy szykują Amerykańscy żołnie rze z dumą prezentują swoje trofeum zdobyte w walkach na Guadal- canalu - japońskie flagi, zwłaszcza tak duże, były cenione jako pamiątki niemal równie wy- soko jak samurajskie miecze i japońska broń . Strona 13 ALKI NA NOWE] GWINEI P III Rzeszy, rzys tępując do wojny przeciwko kawalerii , czyli rozpoznawczy, który i część 23. Brygady). 23 I 1942 r. na No - Zw i ązek Australijski oczyw i śc i e poza n azwą ni ewiele mi a ł wej Brytanii i owej Irland ii "'Yl ą d owa ­ pos iad a ł ni eliczne i s łabo uzbrojone jed - wspólnego z kawa l e ri ą. Do p o ł owy ły od d z i ały Armi i Cesarskiej. Aust rali a nostki woj skowe. By ły to ca łkowi c i e za- 1940 r. Australijczycy sformowa li zos t a ł a zaatakowa na przez Cesarstwo wodowe formacje, tzw. C itize n Military jeszcze 7. i 8. OP. Dywizje 6. i 7. zos ta ły Japoni i. Force (CM F). Po zako ń cze niu l woj ny wys ł a n e do Afryk i Pó łn oc n ej , a n as tę p ­ świ a towej w i ę kszość dywizj i rozw i ąza ­ ni e s t a n ow iły trzon s ił ekspedycyj nych PIERWSZE STARCIA. no, po zos tawiaj ąc skromne s i ły zawo- w Grecj i w 194 1 r. Żo łni e rze tych jed - UPADEK RABAULU dowe oraz two r ząc jednostki milicji. nostek zapisa li c hlubn ą ka rtę w wa l- Na p oczą t ku 1942 r. Australij czycy Po przys tąpieniu do wojny utworzo no kach o Tobruk czy w Syrii. W zwi ązku postanowili s ki e rować część szc Zllpłych (w paźd z ierni ku 1939 r.) sześć o kręgów z n a ras t aj ący m za groże ni e m ze strony s ił w kluczowe punkty swojego systemu wojskowych (nr 1-6), które mi ały s i ę Japonii w p aźd z i e rniku 1940 r. rząd obrony. 2./40. bata lion przeznaczono do zaj ąć szkoleniem rekrutów. Szkolenie australijski zaczą ł d o m agać s i ę skiero- obrony Ti moru, 2./2 1. batali on Irys ł a n o takie trwa ło od 70 do 90 dn i w za l eż n o­ wania do Azj i obu dywizj i. Brytyjczycy na \ryspę Ambon, natomiast 2./22. bata- śc i od formacji. 28 IX 1939 r. sformowa- ni ec h ę tni e na to przystali, ale jak wiemy no 6. OP, która by ł a pi e r wszą jedn ostką obie dywizje jeszcze w 194 1 r. wa lczy- Australijski pistolet maszynowy Owell Au strałij ski c h S ił Imperi alnych (A lF). ły w Afryce i na Bliskim Wschodzie. byl brol1iq celliollq i ILlbia/lq. choć Australijska dywizja piechoty s kł a d a ł a Pod koniec 1940 r. sytuacja by ł a tak zdecydownllie lIiezbyt ladlU7- Żo/llie­ s ię z trzech brygad piechoty, li czących n api ę t a, że przys tą p io n o do for mo - rze c1/1valili go za wyjqtkowq łatwość zazwyczaj trzy-cztery batali ony pi echo- wania 9. OP, a n as tę pni e - w czerwc u obsługi i odporność lIa trud/le waru/lki ty. W dywizji znajdowa ły s i ę ponad - 194 1 r. - l. DPanc. Gdy w grudniu eksploatacji. to: trzy pułki artylerii polowej, pułk 1941 r. na Pacyfi ku artylerii przeciwpance rnej, pułk (w sile rozgo rzały walki, batalionu ) broni wsparcia ( Ci ężk i c h Austral ij czycy karabinów m aszynowych), puł k saperów zgodzili s i ę ski erować swoją 8. OP oraz kompani a transportowa i s łu żby. do Singapuru. Z d o ł a n o wys ł ać Ka żd a dywizja o trzym a ła t a kże pułk część dywizji (g ł ów ni e 22 . Br ygad ę 552 Strona 14 WALKI NA NOWEJ GW INEI lio n przerzucono do Rabaulu. Wszystkie nu. Nastę pn ego dnia Japo ń czycy ruszyli o dd z i ały holenderskie, któ re zd ążyły s i ę te batalio ny wc ho d z i ły w skła d 23. Bryga- za wycofuj ący m s i ę przec iwnikiem. wycofać z Sum atry i Born eo ( d owódcą dy z 8. OP, która mi a ł a to szczęśc i e, że nie Tylko nieli cznym Au stra łij czy ko m ud a ł o był p łk j.R.L. Kapitz). Wa lki tr wały do zosta ła wys ła n a do Si ngapuru. Ważnym s i ę przy po mocy krajowców p rze d ost ać 20 II. J ap o ń c zycy "ws ław ili s i ę" wym o r- zadaniem , któ re sta ło przed Australij- na Nową Gw in eę, p ozos t a ł i (ok. 1600) dowa ni em 320 wz i ętyc h do ni ewoli czykami, była obro na Rabaulu na Nowej polegli lub dostali s i ę do niewoli. 23 I Ja- Australijczyków, któ rzy bronili lotniska Brytanii o raz Po rt Moresby na Nowej pOJ1czycy wysadzili desant na Nowej Laha. Egzekucje na jel1cach były niestety Gwinei. jeszcze przed skierowa niem Irland ii. Wyspy bro niła 2. sa modzielna c zęs tą praktyką w póź ni ejszy m o kresie w ten rejo n 2./22. batalionu na wyspie ko mpani a, któ ra nie mi a ła żadn yc h wa lk na Nowej Gwinei. japo J1czycy zorganizowano ochotnicze formacje mi - sza ns w starciu z zaprawionym w boju bez przeszkód zaj ęli h o l e nd e rską część licji terytorialnej, znan e jako New Guinea przec iwni kiem. J ap o ńc zycy urzą d z ili Nowej Gwinei, co pos t aw ił o Australij- Volunteer Rifles (NGV R). Do NGVR "polowanie" na Australijczyków, któ rzy czyków w trud nej sytuacj i. W kwietniu wstąpili ochotnicy pochodzenia europej - m ały mi grupami starali s i ę wyd os t ać o d dz i ały piechoty m orskiej zaj ęły o ko- skiego oraz część tubylców. Utworzono z matni. W luty m ud a ło s i ę prze d os t ać li czne wysepki. Tak ro z p oczę ła s i ę dłu ga trzy kompanie, które z n aj d owały s ię 40 żo łni e rzo m . Także na wysp ie Ambo n i krwawa kampani a na Nowej Gwinei. w Rabaulu, Wau i Salam aua oraz jeden n as tąpił j a p o ń s ki desant. 24 I na wys- pluton w Lae. Ochotnikam i d owo d z ił pach wy l ą d owa ł 228. pułk o raz o dd z i a ł UTRZYMAĆ PORT MORESBY emerytowany ppłk Walstab. Na Nowej piechoty m orskiej (1. O dd z i a ł Specjalny Szczu płość s ił, jakimi dyspo nowa- Gwinei utworzono w czerwc u 1940 r. Pa- z Kure) . Wyspa Ambon była bronio na li Australijczycy na Nowej Gwi nei, puan ln fa ntry Battalion (PIB), którego przez 2./2 1. batalio n mj r. Scotta o raz nie n ap awa ł a optymizmem . Batali on ka d rę ofice rską w wi ększoś ci stanowili Australijczycy, natomiast szeregowcami Żo łn ierz papuaski obsługuje karabin ma- byli tubylcy. szynowy Bren. Loka łna Dowództwo Al F nie przyw i ązywa ­ łudność współpracowa­ ło wagi do utrzymani a Nowej Brytanii ła z wojskam i australij - oraz Nowej Irl andii. Rabaul mi a ł p e łni ć skimi i am erykańskimi ro ł ę punktu zbi e rającego in fo rmacje w trakcie walk na po ł u ­ o ruchach przeciwnika. Australijczycy dn iowej Nowej Gwinei. ni e dysponowali o dp ow i e dni ą il ości ą Ich zn ajom ość terenu pierwszoliniowych o dd zi a łów, aby oka za ła się wprost m óc zorga ni zować o b ro n ę wszystkich nieoceniona podczas wa łk w dż ungli. kont rolowanych przez siebie wysp. 21 I 1942 r. a m eryka ń s ka łó d ź la tająca dos t rzegła silny j a p o ń s ki konwój znaj- dujący s i ę w o dle głośc i ok. 100 km od Nowej Brytanii. Nas tępn ego dnia Au- stralij czycy roz p oczęli ewa kuacj ę stacjo- nującyc h w rejo nie Rabaulu jednostek lotniczych (główni e m aszyny z 24. dyw i- zjonu RAAF). Jednak dowódca obrony Rabaulu płk Scanlan nie za mi e rza ł się p o dd awać. Roz p oczę to przygotowani a do odparc ia ataku. Spodziewa no s i ę, że desa nt n astąp i w zatoce Blanche; na pł ażac h w rejonie Ma languna, Fort Ways o raz Ta liligap rozmieszczono kom panie z NGV R. Ra nkiem 23 I j ap ońs ka fl ota desantowa bez przeszkód wp łyn ę ła do zatoki Blanche i rozp oczą ł s i ę desa nt. Żo łnierze z 38. OP gen . Takeo Ito bez trudu ze p c hn ęłi Australijczyków, którzy rozp oczęli od wrót w kierunku Vunaka- Oddzia ł amerykallskich żo łnierzy maszeruje na pozycję zagubiani) gdzieś IV nowogwinej- skiej dżungli. 553 Strona 15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ papuaski (P IB) byl jedyną jednostką, do pierwszej próby opanowa ni a austra- która mogła zostać u ży ta w pierwszym lijskiej częśc i Nowej Gwinei. okresie do obro ny ca ł ośc i obszaru owej Gw inei. jego plutony zos ta ły SZLAK KOKODY skie rowa ne do obro ny n ajważ niej szyc h Najkrótsza droga ł ącząca północne wy- mi ejscowośc i: Lae, Salamaua, Wau brzeża , gdzie z n ajdowa ły s i ę osady Gona oraz Buny. Port Moresby by ł bronio- i Buna, z południem i Port Moresby ny jedynie przez mały o dd z iał milicji. miała dłu gość ok. 160 km. Ze wzgl ę du japol1 czycy już 21 I zaata kowali Lae na mi ejscowość Kokoda droga ta nazy- / i Salamaua. Początkowo ogra niczono wa na by ł a przez Australijczyków "Koko- s i ę do nalotów, ale był to wstęp do ataku da trail". Przecinala oba pasma gó rskie ł<)dowego. 8 III japol1czycy wysadzili de- Owena Stanl eya ( n ajwyższy szczyt sa nt w Lae i Salamaua. Fala uc hod źców - Wiktoria - ma wysokość 4073 m za l a ł a drogi. Kilka dni później bez wa lki n.p.m .), gęs to porośnięte przez lasy tro- Wody wokół Cuadalcallału były miejscem padło Wau. Australijczycy byli w stanie pikalne. Droga Kokody w praktyce była Iiczllych starć i potyczek morskich, w których jedynie niszczyć wszystko, co mogło śc i eżką biegnącą przez gęstą dżunglę, obie strolly pO lIiosły ZIIaCZlle straty. Na zdjęciu mi eć znaczenie strategiczne dla japol1- o sze rokości ok. 2 m. Dodatkowe utrud - wrak japOlIskiego statku, zatopiolIego wjedllej czykÓw. Wysadzano budynki, wodociągi nienie stanow ił fakt, że szlak p rzebiega ł z takich bitew. oraz urządze nia portowe. W Salamaua przez liczne doliny i rzeki (spadki terenu zniszczono pas startowy oraz zbiorniki dochodziły nawet do 500 m na odcinku z 2. DP. Brygada zos ta ł a sformowana z paliwem lotniczym. Dowództwo AlF dłu gośc i ok. 1 km). G ł ów n odowodzą­ pod koniec 194 1 r. w Nowej Południo ­ mu s iał o natychmiast podjąć d z ia ł a ni a, cy m jedn ostkami aust ralijskimi w Port wej Szkocji. Two rzyli ją mł od zi, niedo- aby wz m oc ni ć s iły na Nowej Gwinei. Moresby by ł gen. Morris. W lipcu świadcze ni żo łni e rze, którzy przeszli Dla Australij czyków priorytetem dotarła do niego w iad omość ze sztabu 90-dn iowe szkoleni e rekruckie. W tym sta ł o s i ę utrzymanie Port Moresby. AlF, że wkrótce otrzyma posiłki w po- czasie dowództwo japol1skiej 17. Armii W lipcu 1942 r. japol1czycy przystąpili staci 14. Bryg.P (3., 36. i 55. batalion) wyz n aczy ł o trzy doskonałe, zahartowa- Strona 16 WALKI NA NOWEJ GWINEI ne W walkach dywi zje (5 .. 18. i 56. DP). w pełni zrea li zować zamiaru. który pole- nierzy oraz 2500 robotników budow- których zadaniem było zdobycie Port ga ł na obejśc iu ze s krzydeł nacierających lanych. Morris doskonale zdawał sobie Moresby. Na poc zą tku lipca zespól ja- japol1czyków i niespodziewanym ataku. sprawę z powagi sy1uacji. Dowództwo pOl1ski zosta ł wzmocniony 144. pułkiem Walki rozpoczęły się rankiem 26 VII AlF postanowiło wysłać do Port Moresby szturmowym i 5. Oddzia łem Specja l- i trwały dwa dni. Niestety. 39. batalion 18. i 21. Brygadę z 7. DP. Skierowanie nym "Sasebo". czyli piechotą morską. nie zdołał przeprowad z ić jednolitego tych świeżych i - co najważniejsze - za- 21 VII o godz. 18:00 w rejonie Gony natarc ia całością swoich s ił. Australij - prawionych w walkach w Afryce żo łnie­ japol1czycy rozpoczęli desant morski. czycy walczyli w izolowanych grupach. rzy miało odwrócić bieg wypadków. Z najdując y s ię w tym rejonie australijski otoczeni przez japOl\czyków. Walki 39. batalion płk. Owena po krótkich trwa ły do 31 VI!. Okazało s i ę. że młod z i DESANT NA WSCHODZIE. walkach rozpoc zą ł odwrót. Australijczycy nie ustępują zawziętością ZAŁAMANIE SIĘ JAPOŃSKIEJ Następnego dnia oddziały japOl\- i zac i ętością weteranom cesarskiej armii. OFENSYWY NA PORT MORESBY skie zajęły Bunę i podjęły marsz na Średn i a wieku w batalionie wynosiła japol1czycy postanowili wyko nać desant Awa l ę. Australij czycy starali się opóź­ zaledwie 18 lat. natomiast kadra oficer- pomocniczy w zatoce Milne. na wscho- ni ać tempo posuwania s i ę żo łnierzy ska miała za sob'l doświadczenia z lat dzie Nowej Gwinei. Taktyka utworzen ia japol1skich. Zakłada li miny. budowali l woj ny św i atowej. Przewaga jednostek dwóch frontów i przez to rozproszenia zapory z drzew. Dziala nia te nie dały japOl\skich była jednak przytłaczająca. s ił obrOl\ców była już wcześniej sto- spodziewanych rezultatów. japOl1czy- O Kokodę walczy ło prawie 2500 japol1- sowa na w walkach na Malajach oraz cy parli do przodu. 24 VII dos z ł o do czyków (nie li cząc 1000 robotników). Borneo. Tym razem popełnili oni kilku s tarć. po których Australijczycy natomiast 39. batalion miał zaledwie podstawowy błąd w przygotowaniu musieli s i ę wycofać. Wieczorem 24 VII 464 żo łni e rzy. Płk Owen poległ w walce tego typu operacji. Nie przeprowadzili p łk Owen wyda ł rozkaz odwrotu do 29 VI!. Na począ tku sierp nia Kokoda dostatecznego rozpoznania sil. jaki- Kokody. Posta n owił oderwać s i ę od została zdobyta i japol1czycy zaję li do- mi dysponował przeciwnik. 25 VIII przeciw nika i zorga ni zować po zycję datkowo A l ol ę i Eoro. lądujące siły japol1skie w rejonie Milne obron n ą w rejonie Oivi. Skromne s iły. Po opanowan iu Buny i Gony i Ahioma zepc hnęły do obrony 61. bata- jakimi dys ponował. nie pozwo liły mu japol1czyCY przystąpili do rozbudowy lion brygadiera Fielda. Zają ł on pozycje swoich s ił. Na przyczó ł ek przybyła grupa obronne w ruinach misji katolickiej. ja- gen. Kawaguchiego (4 1. pułk) oraz pOl1czycy chcieli za wszelką ce n ę zdobyć Nowa Gwinea gen. Horiiego (124. pułk). 17 VllI na linii lotn isko Gili -Gi li. co pozwoliłoby im i Wyspy Salomona frontu japol1czyCY posiadali 10 tys. żo ł - na zorganizowan ie os ło ny powietrznej VII 1942 -1111943 Brytyjska armata 25-jllll towa. przystosowal/a do walk II' dżul/gli - Iuja zostala skrócolla. kierunek natarcia Japończyków samo dzialo bylo też lżejsze od swojego stal/dardowego odpowiedl/ika. Amwta rozkladala obszar kontrolowany przez się IW części. które //Iogly być tral/sportowalle przez / 4 I/lIIlów. Japończyków IX 1942 Mapa dzialmi amerykmiskic" i japO/i. skich I/ a ·Wyspach Salomolla i w rejollie Nowej Gwil/ei. 555 Strona 17 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ nad obszarem walk na szlaku Kokody. Nowa Gwinea, pomimo Australijczycy natychmiast skierowali fatalnego klimatu i wysokich w rejon lotniska 25. batalion, a 2 IX gór, miala olbrzymie zna- - 2./12. i 2./9. batalion. 3 IX rozpoczęli czenie strategiczne dla obu stron konfliktu pacyfi cz- likwidację przyczółka. Walki trwały nego. Wyspa, znajdująca do 7 IX, w ich wyniku Australijczycy się w odległości zaledwie stracili 370 poległych, natomiast Japoń­ 200 km od Australii, czycy ok. 1000. Z przyczółka zdoła ło mogła być przyczółkiem do się ewakuować ponad 1500 żołn ier zy ataku na ten kraj. Oddziały japońskich . Australijczyków, zaharto- We wrześniu i październiku Au- wanych w walkach w Afryce Północnej, potrzebowały pół stralijczycy podjęli szeroką ofensywę na szlaku Kokody. Walki były intensywne. roku na oczyszczenie wyspy z wojsk japońskich. Japończycy zdawa li sobie sprawę z tego, że nie są w stanie odnieść zwycięstwa (wszystkie uzupełnienia kierowano na Guadalcanal), jednak chcieli nadal przedni grubości 80 mm i żadna z armat na śmierć': Dz i ęki takiemu nastawieniu wiązać w walce znaczne siły przeciwni- przeciwpancernych znajdujących się tempo amerykańskiego natarcia było ka. Rozbudowana została sieć punktów w wyposażeniu Japończyków nie była bardzo wolne, a Harding tłumaczył oporu. Budowano bunkry drewniano - w stanie ich zniszczyć . Dużo większe się MacArthurowi, że "napotyka opór -ziemne, które połączone byly rowami problemy sprawiała Australijczykom ... Japończyków': Na początku grud - strzeleckimi. W bunkrach zazwyczaj dżungla. Wysoka temperatura i wilgot- nia wezwany do sztabu MacArthura znajdowały się stanowiska karabinów ność dochodząca do 90% powodowały, stwierdził, że nie jest w stanie " posyłać maszynowych. W miarę możliwości że w wyniku chorób tropikalnych pono- tych ch łopaków na śmierć". 24 godziny obrońców pozycja taka składała się sili ogromne straty. później siedzi al w samolocie l ecącym na z 5-8 bunkrów i była osłaniana przez W listopadzie do walki włączy li się Hawaje. Nowym dowódcą 32. DP został moździerze lub armaty górskie. Austra- Amerykanie, wysyłając na front 32. DP. gen. Waldron. 9 XII Australijczycy zdo- lijczycy wprowadzili do walki 2./6. pułk Dywizja ta miała prowadzić natarcie na byli Gonę, a Amerykanie dopiero 14 XII pancerny, który dysponował czołgami Bunę, natomiast australijska 7. DP - na zdoła li zająć Bunę . Kampania na Nowej lekkimi Stuart oraz czołgami Matilda Gonę. Współpraca pomiędzy oboma Gwinei kosztowała AlF 2165 po l egłych Frog. Te ostatnie wyposażone były dywizjami układała się fatalnie. Dowo- i 3533 rannych. Amerykan ie stracili w miotacze płomieni, które znako- dzący 32. DP gen. Harding i jego sztab 998 zabitych i 1802 rannych. Straty micie sprawdzały się w likwidowaniu mieli specyficzne podejście do wojny japońskie wyn i osły 13 tys. poległych bunkrów. Czo łgi te posiadały pancerz - ich zasadą było "n ie wysyłać żołnie rzy i rannych. Amerykańskie bombowce średnie B-25 Mitchell bombardują lotnisko japońskie. Maszyny te zrzucają opadające na spadochronach niewielkie bomby odłamkowe. 556 Strona 18 , SRODKI DESANTOWE peracje d esa ntowe przeprowa- okrętac h d esa ntowych i tra nspo rto- waży ł a 8,8 t. Na l ądzie porus za ł y O d za ne przez Sta ny Zjednoczo- ne w rejo nie Pacyfiku wymusiły na wyc h, na mi ejsc u były wo d owa ne. Używano ich do szybkiego tra nspo r- się z prędko śc ią 72 km/ h , a na wo- d zie - 9,6 km / h. Z pełn y m zbiorni - konstruktorach opracowa ni e nowych tu wojsk desantowych na l ąd o ra z kiem paliwa na l ądz i e pr zej eżdżały i ud osko nalani e starszych konstrukcji zaopatrzenia. W drod ze powrotnej ok. 350 km , a na wodz ie pr zep ływa ł y okrę t ów desantowych, wsparcia desan- za bi era ł y rann yc h na ok rę t y szp it aln e ok. 90 k m . DUKW zab i e r a ł y 25 żo ł ­ tu , transportowców, jednostek pomoc- z n ajd uj ące s i ę na redzie. N ie u żywa n o ni erzy. Wyp ro dukowa n o ich ponad niczyc h, w tym szpitalnych oraz barek ich na pierws zej linii fro ntu , gdyż były 2 1 tys. I s tni a ły też DUKW dwuo siowe, i pojazdów desantowych - amfibii. nJI!Ot)anICerZ()I1e i ni e d awa ł y żo łni e ­ a le zos t a ł y wypro dukowane w bardzo Amfibi e DUKW - było to sk rzy- ochron y. Za ł adowana DUKW m a łej li czbie i b y ł y rzadko u żywane. żowa ni e typowej trzyo siowej c i ęża­ rówki z pł askode nn ą ł odz i ą. Wes z ły d o u zbrojenia pod koniec 1943 r. W rejo n d esa ntu tran sportowano je na L\fT-4, czyli gąsien icowy pojazd desa l1towy, wyposa- żO lly w rampę z tył u, móg ł przewozić jeepy łub łekk ie armaty. Uzbrojo llY był \\I dwa karabiny maszy/lOwe umieszczol1e lIa obrotowych podstawach. 557 Strona 19 ENCYKLOPEDIA II WOJNY SWIATOWEJ LCl(L) - Lallding Crajt, Infantry (Large) - czyli duża barka desanto- wa piechoty, powstała w wyniku zapotrzebowa nia armii na szybką, dużą jednostkę desantową, zdolną przewieźć do 200 żołnierzy wraz z wyposażeniem. Amfibie LVT Alligator - powstały handlowe oraz budowane od podstaw towymi mogącymi w stanie załadowa­ w wyniku rozwoju przedwojennej kon- do spełniania tej funkcji. Jednostki te nym samodzielnie pływać w rejsach strukcji i w przeciwieństwie do DUKW były znacznie wolniejsze od wersji APD, oceanicznych. Ich maksymalna wypor- były na gąsienicach . Pierwsze LVT jednak miały większą pojemność - za- ność wynosiła 1000 t, lecz aby desanto- pojawiły się pod koniec 1942 r. i były bierały na pokład do 40 barek desan- wać wojsko lub sprzęt na plaży, trzeba nieopancerzone. Ich prędkość na towych. Do przewiezienia dywizji pie- było ją zmniejszyć do 740 t. Zbudo- lądzie wynosila 19 km/h , a na wodzie choty potrzeba było 12 transportowców wano ok. 600 okrętów tego typu, część 6 km/h. W później szyc h wersjach ich APA. Polski transportowiec "Batory': w wersji wsparc ia ogniowego - uzbro- szybkość wzrosła i wynosiła odpowied- który w czasie pokoju był statkiem pa- jone w działa, moździerze i wyrzutnie nio 32 km/h i 8 km/h. Na początku sażerskim, też w pewnym okresie służył pocisków rakietowych. 1943 r. pojawiły się wersje opancerzo- jako transportowiec desantowy - w tym Duże okręty desantowe LST mogły ne LVT(A), które ważyły 16 t, a pod charakterze brał udział w desancie wojsk przewozić do 20 czołgów i desantować koniec 1943 r. - LVT(A)-I wyposażone alianckich w Afryce Północnej (operacja je bezpośrednio na plażę. Zbudowano w wieżę czołgu lekkiego M3 Stuart. "Torch"), w lądowaniu na Sycylii (opera- ponad 1100 sztuk tych okrętów. Wypor- Jednak dopiero w 1944 r. wprowadzono cja "Husky") i w l ądowaniu w południo­ ność maksymalna to 4000 t, jednak tak pojazdy, których oczekiwała piechota wej Francji (operacja "Dragoon"). jak w typie LSM, aby desantować sprzęt, morska. Były to LVT(A)-4, uzbrojone Barek desantowych było kilka wyporność nie mogła być wyższa niż w działo kalibru 75 mm i cztery kara- podstawowych typów, natomiast wersji 2400 t. Okręty tego typu przebudo- biny maszynowe. Wersji LVT wypro- i modyfikacji - kilkadziesiąt. Naj- wywano do innych celów - na okręty dukowano po nad 10 tys., a wszystkich mniejsze LCVP - barki desantowe do warsztatowe, okręty-bazy, pływające wersji LVT(A) - ok. 1000 sztuk. przewozu pojazdów i piechoty - mogły koszary, jednostki ewakuacyjne oraz Spośród transportowców desanto- zabrać 1-2 pojazdy (lub czołg lekki) "lotniskowce': Z takiego okrętu mogło wych należałoby wyróżnić dwa - APD albo ok. 35 żołnierzy. Ich wyporność operować do ośmiu samolotów lekkich i APA. Szybkimi transportowcami wahała s ię od 8 do 12 t bez ładunku. - zwiadowczych, którym do startu i lą­ oznaczonymi sygnaturą APD były Barki LCVP mogły dotrzeć do samej dowania wystarczał zaimprowizowany z reguły niszczyciele lub niszczyciele plaży. W przeciwieństwie do nich pokład lotniczy (składany). eskortowe. Zaczęły wchodzić do służby barki typów LCI (barka desantowa Całkowicie nową konstrukcją już w 1942 r., a były to przebudowa- piechoty) oraz LCT (barka desantowa okrętów desantowych były LSD - okrę­ ne niszczyciele typu "f1ush deckers': czo ł gów) wysadzały desant nawet do ty doki desantowe. W części rufowej W 1944 r. zaczęto wprowadzać do 100 m od brzegu (uzależnione to było posiadały one doki wypełnione wodą, służby nowe okręty. Były to niszczyciele od głębokości morza) . Ich wypor- w których na dalekich trasach trans- eskortowe typu "Buckly" i "Rudderow': ność w stanie załadowanym wynosiła portowano wyładowane s przętem barki które ukończono po zmianie projektu od 290 do 390 t. Zabierały na pokład desantowe. Dzięki temu systemowi już w wersji APD. Wszystkie te typy 200-250 żołnierzy (LCI), 3-4 czołgi transportu barki desantowe po otwarciu kosztem części uzbrojenia artyleryj- (lub 6 pojazdów) albo 150 t ł adunku doku płynęły w kierunku wybrzeża. skiego i przeciw okrętom podwodnym (LCT). Część z tych barek przebu - Oszczędzano przy tym czas na za ładu­ otrzymały do czterech barek desan- dowano do wersj i wsparcia desa ntu nek barek desantowych. Zbudowano towych oraz posiadały miejsca dla z uzbrojeniem artyleryjskim. kilkadziesiąt okrętów o tym przeznacze- piechoty. Z kolei jednostki oznaczone Średnie okręty desantowe LSM niu. Miały one wyporność ok. 4500 t, sygnaturą APA to przebudowane statki były najmniejszymi okrętami desan- a ich długość wynosiła 138 m. 558 Strona 20 SAMOLOTY 1939- 1945 • MITSUBISHI A6M3 JAPONIA Pierwsza wersja seryj na s ł awn ego myśliwca Zero już w 194 1 r. mi a ł a zbyt małą prędkość w locie pozio- mym i podczas wznoszen ia. Tę wadę zamierzano u sun ąć w nowej wersji z si ł nikiem Sakae 2 1 z dwustop- • Typ: samolot myśliwski marynarki przeznaczony n iową spręża rką. Prototyp wersji oznaczonej A6M3 Model 32 był gotowy w czerwc u 194 1 r.• a produkcję głównie dla baz l ądowych , o ca łkowi cie metalowej rozpoczęto w lipcu. Opóźnienia w dostarczaniu siłnika spowodowa ły. że dopiero wiosną następ n ego konstrukcji i chowanym podwoziu roku rozpoczęły s i ę dostawy dła mary narki . Nowy sa m oł o t o cha rakte rystycznych śc i ętych końców- • Załoga: l osoba kach płata miał tylko nieznacznie ł epsze os iągi ni ż A6M2 . ale za to dużo mniejszy zas i ęg. Problem ten • Silnik: czternastocylindrowy gwiazdowy chłodzony zam ie rzano rozw i ązać w wersj i A6M3 Modeł 22 ze starym płatem wyposażo n ym w dodatkowe zbiorniki. powietrzem Nakajima NK IF Sakae 21 N o mocy star- Wersja ta t rafi ła do jednostek w końcu 1942 r. i o kaza ł o s i ę. że dyspon uje znacz nie wi ększym zas i ęgiem towej 83 t kW ( 1130 KM) i trwalej 72 t kW (980 KM) w po równaniu z in nymi wa rian ta mi Zero. Samołoty uzbrojone w nowe dzia ł ko 20 mm Typ 99 Mo- na pułapie 6000 m del 2-3 by ły oznaczane jako A6M3a Mo d eł 22A. Trzy egze mpł a r ze w ra mac h d ośw i adczell wyposażo n o • Osiągi: p rędkość maksymaln a 511 km/h na pulapie 5000 m I 544 km /h na pulapie 6000 m; prędkość prze- w d z i a ł ka 30 mm . a łe dla ta kiego uzbrojenia ko nstrukcja pła t a oka za ł a s i ę za słaba. Po ni eważ ta we rsja lotowa 333 km/h; czas wznoszen ia na 6000 m - 7 min nie pozwoliła na uzyska nie przewagi nad myśłi wca mi ali antów. nie produkowa no jej na wi e lką s ka ł ę. 19 s I 7 min 5 s; pulap II 050 m; zasięg 1480-2380 km 1 1570 km A6M3 Model 22 pilOIO- • Masa: wlasna 1863 kg I 1807 kg; startowa 2900 kg wally przez SllOichi SlIgilę 1 2684 kg z 204. Kaigllll Kokulai. • Wymiary: rozpięt ość 12 m I II m; dlugość 9.06 m; wy- RabaIII. jesie,; 1943 r. sokoś ć 3,57 m; powierzchnia noś n a 22,44 ml /2 1,S3 m2 • Uzbrojenie: dwa dzia łka 20 mm Typ 99 w piacie, dwa karabi ny maszynowe 7,7 mm Typ 97 nad silnikiem, dwie bomby 30 lub 60 kg. w misjach samobójczych bomba 250 kg CIEKAWE INFORMACJE • Łącznie zbudowano 343 samoloty w wersji A6M3 Model 32 i 560 w wersji A6M3 Model 22. • Początkowo alianci uznali ten samolot za zupełnie nową konstrukcję i nadali mu kryptonim Hap. któ po interwencji gen. Arnolda. noszącego talei przydomek. zm ieniono na Hamp. • MITSUBISHI G4M BETTY JAPONIA Był to naj popularniejszy j apoński sam olot bombowy użyty przez marynarkę podczas woj ny. Zaczęto go 1l\'1 II < 11'11 1'1 <.!\II \IOIlIl 12 / <.1\1 2 \lOlli I 22 projektować w 1937 r.• a prototyp był gotowy w końcu wrześ ni a 1939 r. Drugi prototyp. o znacznie lepszych osi ągach . został ukończony w lutym 1940 r.• ale wersji G4M I Model 11 nie budowano seryj nie aż do stycznia • Typ: średni samolot bombowo-torpedowy, patrolowy następnego ro\..-u. Wiosną 1942 r. przystąpiono do budowy wersji G4Ml Model 12 z mocniejszymi silnikami. lub transportowy o ca łkowicie metalowej konstrukcji i chowan)1J1l podwoziu W końcu 1942 r. powstała wersja G4M2 z mocniejszymi silnikami i uzbrojeniem. budowana w dwóch warian- • Załoga : 7 osób w wersji bombowej, 5 osób w wersji trans- tach - Model22A i Model22B. W 1944 r. budowano wersję G4M2 Model 24. występuj ącą także w wariantach portowej Model 24A. Model24B i Model 24C. Powstały także wersje G4M2b Model 25. G4M2c Model 26. G4M2d • Silnik: dwa clternastocylindrowe gwiazdowe chłodzon e Model 27. różni ące się zastosowanym i silnikami i wariantami uzbrojenia. Istniała też wersja tra nsportowa powietrzem Mitsubishi MK4E Kasei 15 o mocy startowej G4M I L- I do przewozu ładunków i G4M I L-2 do przewozu spadochroniarzy. Jednocześ nie powstała wersja 1125 kW (1530 KM) I MK4P Kasei 210 mocy startowej G4M 3 z płatem o nowej konstrukcji. mniejszym i zbiornikami paliwa chronionymi pancerzem i pancerną 1361 kW (1850 KM) och roną kabiny. Wersję tę produkowano w kilku wa riantach. Pod koniec woj ny powstała wersja dostosowana • Osiągi: prędkość maksymalna 452 km/h na pulapie do przenoszenia samolotów pocisków Ohka. 6000 In 1437 km/h na pulapie 4600 m; pręd kość przelo· towa 315 km/h na pu łap ie 3000 m; czas w"l.noszenia na 5000 m 13 min 21sI na 7000 m 15 min 42 s; puła p 9660 m G4M Model II Belly 18850 In ; zas i ęg 4363- 6050 km 14720- 6060 km z l. ClIlI lai Takao Kokulai. • Masa: wlasna 6741 kg / 8160 kg; startowa 9500 kg Rabaul. 19'/2 r. 1 12500kg • Wymiary: rozpiętość 24,88 m 1 24,89 m; dlugość 19.63 m; wysokość 4,9 m / 4,8 m; powierzchnia n ośna 78,125 m2 • Uzbrojenie: dzialko 20 mm Typ 99. cztery karabiny maszynowe 7.7 mm Typ 92. 800 kg bomb I dwa działka 20 mm Typ 99. czt e ry- pięt karabinów maszynowych CIEKAWE INFORMACJE 7,7 mm Typ 92, 1000 kg bomb . Zbudowano łącznie 2414 samolotów G4M. w tym 1200 G4M1. 1154 G4M2 i 60 G4M3. . W 1940 r, wyprodukowano 30 samolotów w wersji ciężkiego samolotu myśliwskiego oznaczonego jako G6MI Modeli!. Ani sam samolot. ani jego koncepcja się nie sprawdziły. • COMMONWEALTH BOOMERANG AUSTRALIA Z 7A1g roże niem ze strony Japonii poważni e liczono się w Australii j uż w połowie 194 1 r. Po nieważ lotn ictwo 1l\:\1 lit 11'1< 1'1 < \ 11 australijskie nie dysponowało samolotami myśliwskimi do obrony kraju. a na dostawy brytyjskie trudno było liczyć. zamierzano stworzyć własną konst rukcję. Skorzystano z doświadczell zdobytych przy budowie włas nej • Typ: samolot m YŚliws ko- rozpo7.nawczy o metalowej kon- strukcji z wykorzystaniem sklejki do pokrycia tylnej części wersji bojowej a merykańskiego samolotu NA-33. Z samolotu Wirraway wykorzystano częściowo płat i tylną kadłuba . Podwozie chowane w locie część kadłuba z usterzeniem. oczywi śc ie po odpowiednim wzmocnieniu. Prace nad projektem przyspieszono • Zaloga: I osoba po japońskim ataku na Pearl Harbor i 18 I ł 1942 r. zostało złożone zam ówienie na 105 samolotów CA- 12. któ- • Silnik: cztemastocylindrowy gwiazdowy chlodw ny re otrzym ały nazwę Boomerang l. Pierwszy z nich był gotowy w maju 1942 r.• a ostatni w czerwcu 1943 r. Na- powietrLem Prali and Whitney R-183O S3C4-G Twin Wasp stępn ie zamówiono 145 dalszych w wersji myśliwsko - rozpoznawczej. Z tego zamówienia zbudowano 95 sztuk o mocy 883 kW (1200 KM) wersj i CA- 13 Boomerang II i 49 CA- 19. różniących s ię d rob nymi modyfikacjami. 39 samolotów CA- 19 mia ło • Osiągi : prędkość maksymalna 439 km/h na poziomie mo- zamontowa n ą kamerę F24 PR. Wersja CA- 14 z turbosprę7.a rką pozostała tylko IV prototypie. Boomerangi. rza; 490 krnIh na pułapie 4724 m; wznoS1..enie począ tkowe poza jednym przypadkiem. nie walczyły z samolotami japoński mi . wykorzystywano je do zadań szturmowych 896 mim in; pulap tO 363 m; zas ięg 2574 km • Masa: własn a 2437 kg: startowa 3742 kg i rozpoz nania. Były wolniejsze od P-40 i miały znacznie lepszą prędkość wznoszenia. • Wymiary: rozpi ętość 10.97 m; dlugość 8.15 m; wysokość 3.96 m; powierzchnja noś n a 20.9 m: COllllIIOllweallh CA -13 BoomeralIg • Uzbrojenie: dwa działka 20 mm Hispano Mk U, cztery z 4. dy wizjolIII Królewskich Auslra- karabiny maszynowe 7,7 mm Browning Mk U, cztery lijskich Sil LOlllicz)'ch. slacjoll ujący bomby po 9 kg w bazie Tsili- Tsili Ha Nowej Gwinei, wrzesieli 1943 r. CIEKAWE INFORMACJE . 25 sztuk z całej produkcji zbudowano w 1942 r.• 146 sztuk w 1943 r.• 66 sztuk w 1944 r.• pozostałe powstały CA - 12 Ilumer bocZ/ly A46-3. do maja 1945 r.