Strona 1 * REP LIK A s Indygeny Pruflriego, GRUBY, & In Fi9.ritate , 'Juflitia BDZCY, m kpto tego 'Wywodem, : Kademu i dobro Pofpolite kohai^ccmu, pod rozfadck podana A. B. • * i* igtilt «!» 2* Anno Domini M. DC. XCVI1 Digitized by Google Strona 2 CANDIDO LECTORl Bft dd Judkom tuum, Lefior Candide , confugiunt eftonjum , ejotr ff Pruffum eplica , A/r bonum publkum unruerfale immu - mtdttSy tuentes : Ufrosq%>e J)EO cum bono lege, r , ille Ecdefiafiicaf pro Cankore tuo difcute, y&/* Veritdti, &*Juftitia De Pruffo fis perfuafu in eo fla- S. fiubfiribent. ntfi ad pegnum Ccelefte mdsgeat, <r*indc u* fu pofitum, ut nullius promotione, trum pr wotum Commodum euret, toUige ; Nomen fubtraxiffe multorum e- oetmplo, eb hbertds tpfit ueritatem promoweat, fi quos •ueritai ipfd tdngie, focitiorem eu dijfimulandi prdftet •viam. Non omnes enim , licet Nomimbui pardtur, illdm Bolitici fequi norunt dofirmom. Car mina Bibaculi O^CatuUii referta contumeliis Caforum leguntur: fed <&* Julit#, Dww Druta Auguftt#, tulire ifia , rehquere baud fdciii dixerim moderatione Wdgbfj on Sdpiinti&. Nam ftreta exolefcunt, fi irdfidre, ognita videntur. % ' i Digitized byGoogl Strona 3 K znawani, Tokolwiek pifa, wprzód fz, iako mnie ieft, ci pozna ty co i ten Relpons mianowa mu- z piórka pozna, i here* tykim mianowa, tak ia ciebie z fylu po- e -Duchowna fukink noifz per cujws ob- . t Jeruanttam CertJorem ci mianui, lubo widz > Jub : e ; pelle agnina latet njerttatii raptna: iako to na oko ' wywied. • Arguis me de peccato: em leges Jcriptat , i go- dnych Aucorow za fundament fabryki moiey ao- y. Refp. Bom fi tak z Ewangelij S. nauczy: <cdi- r pltruU dtjjipent: a u ficare Jupra petram, ne uenti mnie polityczna petra, Prwlegia, ^ Leges pofitiv<e. Ty za fwoy fundament aoy in verbis, rati- unculti: to ieft arena. Obaczm, iako fi na zo« im floifz. .;.J. Naprod AU* na to miae w Nie AWIW wiatu pokazy* co owiaiu ii iiuiwo e : • j . wa, chyba, go rozumia byd lepym &c. Refp, Tobie iednemu, który prywatne intratki, i kweikr wicey fobie wayfz, ni zachowanie Prowincy i Pru-' Aa - ' fkicy, Digitized by Google Strona 4 i , fkicy, ale wiatu, tym co fi na tym znaia, iako Pro- wincia Prufka Koronie potrzebna ; iako iey rckuperu cija ifzko po dwa razy z rak Nieprzyiaielikich przyfza,tym ktory ia gardem Korony mianuia,ieft co pokaza,i przeftrzedz,eby fi trzeci raz m ungvcs LeonU nie doftawaa. Ale ty te luxm wiatowe, kto- rmi karty napeni, po co wiatu wywodzi? albo go lepym rozumia: nie miLfz, przeciwko nim Ccn- * flitucij Anni 1613, drugiey 1 5 jy. titulo Lex fumptuaria. < Kom. 2. Snad, e nie czyta pogróki Apoftolfki, In quo ju - dicas alterumy te tpfim condemnas: eadem enim agis,qu< judicas: ideo inexcufabilU es 6 Homo. Lcpicy by o z ILI. ji. nimi na Ambon, tam i rofkazuia: Clama ne cejfes , exalta quafi tuba rvocem tuam 9 annuntia populo meo ficlcra eorum a nie do cudzey polityczney pryfzy- wk ie drukiem materyi: Na to. A któ tego nic widzi, e nie tylko Lcger Jcripta* ale i lamo jfws natur& praponit Indigenam ahc- nigent. Refp. To na tobie te fTowa: Ipfa njirtus nje- ritatis wyifna : iako naKaiphafzu illius Anni Fon- r J040.1I tifice: Fos ncjcitis quidquam,quia cxpedit vobti,ut umts homo mortatar pro populo: ale .obaczyfz w krotce, iako , fi fam tcy fwoiey prawdy utrymafz, i przy niey zofloifz. Na A niofz fi Koronnym, eby mieli to. Indigenat Prufkimie w takiey nienawici. Refp. Snad e nic wiefz, co fi w Oyczyznic dicie, infza j fnad Digitized by Google J Strona 5 ? # ~ 'C.** * > - ! " _ fnadz zabawa po winno twoia. Poka ia tobie, e i to in arena napi&. Co to z tymi Holendrami i Turkami wyiecha, tam przeciwko i ich zwyczaionv~ a ia powiadam, iu u nas wPruficch byli Wofzy, tobie Wgrowie, Szwedzi, i Francuzi fi ifnaj i choby Królem lub Hifzpana, lub Perl obrano, to Principct fanguinis na Pruflci chleb wepchn, ieli nie wiefz,kto- ry tu iu byli, pyt iye fi, albo czytay. Na to. Kiedy Koronny Obywatel przychodzi do Prus per Kiedy Jitic confenfu calcata jura ? Lau-> do PrtnnnctA Na co farka, kiedy nie boli? na co wiatu ran pokazowa, ktorcy nie mafz? Refp. To ieffc veritatU rapina, przeciwko ilocie prawdy napifa- na,co fi nic nowami, ale dokumentami wfzytko po- kae • To probuiac, nipifae, wfzak fam przyznawafz, . e^ielki Kanclerz &c. kiedy nie pozwolia Prowincia gwatem fi nie wdziera: quotquot za wefzli,azafz non per ojium Laudi , confensus totms Prowincia? ieeli non deunt, wfzak ich fam cxkuzuiefz, przy- i znawafz , e fi to ftao ex refpe&u ludzi wielkich in Repub. którzy dla Urdow fwoich, i wielkich zabaw publicznych wPruficch miefzka nie mog, tnereri jednak tn Pronjmciam > cho zdaleka mog. Refp. O iak to gruba, ftoltda alieni fensus attraEho! A zam ia tam nie pooy: Kanclerz uftapi mu- e sia: to to u ciebie iedno, muifz, co dobrowolnie Aj czy- Digitized by Google Strona 6 , czynifz? to to u ciebie gwatem H nie wdziera? kie- dy Przywilcy otrzyma, i intromiflya od (karbu ? to, to dobra wola? kiedy kilka (et piechoty Staroftwo za- icchano, i iego nie pufzczono? to i ow,co mu Krze- so z Senatu wyrucono, non per calcata jura Kafztel- lanm H Prufkim do mierci ferebat ? Siafz mi, moy miy Cenforze, tych Laudatos pókacfz? a ia to- bie in decuplo reu erJales poka , co per calcata jura wdarfzy fi, contumacid molejlid naprykrywfzy (i , dopiero rcverfaami Prowineya komentowali. Na co teay te eu erJales daia?. kiedy per ojium Laudi £5? eon- JenJum Pronjtnci wchodz ? Na to mi powied? day radonem. Taki to conjenjus* libera Prouiuci ad- mijjio , iako i w Wafzych Kapituach, i Klafztorach, Bi-, (kupow, i Opatów, libera e medio Jut cleftio. Druga, <juo argumento moefz t Difpcnf na wfzytkich zaiaga ? ktoram ia tylko niektórym po- zwolona mianowa: to ta iu u ciebie wfzyfcy ? em o drugich napifa? to to iu u ciebie wfzytkie urdy Koron ne w iednakowey cftimie? i równa zabaw ma- ia? to to iu wfzyfei iednakowo z daleka in Prmin- am mereri mog? a ia naywicey Dwóch takich ro- zumim: Aza tam zaraz niemafz diftintij? kiedy przy takich flufzic difpcnfotach, iednych per impor- wifionych, drugich cale intrujos tunitatem ta fortka mianuia? ?tade fi pbacz, iako twoic probacije ia arena fundoyan. Digitized by Google Strona 7 Na fpuftofzenie fortec &c. napifac: Aza eon* tra defelatores bonorum Kegalium Prawa nie mafz? aza kady Szlachcic albo Inftiga torowi Koronnemu to deferre , albo na Scymikach i Selmach efficaciiist ni w drukarni domowi fi nie ? moe Refp. Ato widifz, eimprudens tua dcmonftratio, cujm obje Bum ab omrtibws 'uidetur. Nie lepifmy , wimy dobre ta- kie Prawa, ad cujwinji* NobilU injantiam. Powiede mi kto kiedy do nich czyni? i kto ie wygra? Ato Wielki Senator Fr&Jul w Kociele Boym czyni przeciwko Becalowi ydowi, o iafna krywd Boa, o Prawa o ydach witobliwie ferowane: co wfko- ra? to Bo g, to Bifkup, Senator, Pan, a ty ubogiemu ziemianinowi preiwko nauce Pifma S. iefzczc pro kaefz cum Potcntiortbiu litigare. fublica injuria wrb do mizernego opau z Pufzczd Szlachcic na Krolcwfkiey Lubowiecki Sdzia Krakowfki musia mie Confticucija publiczna Anno 1661. i wiele innych. A Panom, czmu bczConfituciji tak wielkie Pufzcze prez Indygcnow w caoci conferwowane, do Gda- ka wyflifowa, wypuftofzy, Arendarzom to w Kon- i trakty ka wolno. (Przyznam fi pro mao ominie to bior, e iako in alieno folo , nie dugo fi tu oie tnaia) prawuyc fi z nimi, iako pifzelz, to fi Con- fnfm Krolewlkim zafionia, i tak wicie wfkorafz,ia- ko na Becalu Zydic. Na Scymic za Se) mikach i i kaciz fi domawia. a co i to zawadtfo,e wprod fkr/- \ Digitizeb by Google Strona 8 : (kryptem? Nic mycie ino Seymow, naizym Scy mi- i kom, dla utrzymania siebie przez zakupne tgnara Jub* jcEa nic dawayie do rozrywania okazy i, niech fi cxorbitancijci defideria Woiewodtw zmiefzcza , o- baczyfz , c tego nie,psi|cpomia> tac to ieft droga, która fi do publicznego gofu ciele: a tobie zawa- dza, e fi na nicy nic znafz. Na to : c wicey mdubitati Indtgcna po Staro- ftwach i Dzierawach defolacyi narobili, ni dubit non dcgont cs. Rcfp. To contra ratfonem arena. Nie- broni ia i Indvgcnow; wfzakem napifa, i oni c Jcandalizantur ale to w oczach wfzytkich, e iu ty!- "ko kilita Staroftw, co mieyfzych trymaia: wfzytkic fortece co przednieyfze,pograniczne,i portowe, non degentes, okrom iednego Grudzidza, i to go iu na arkanie za Brodnica iagna,iakofz tedy którzy miey trymaia, wicey Izkody tnfirre mog? wzdy cui plutdatum ej,plws requirctur ab eo> quta plm damni trtferre poteft.A ebym i na oko pokaza, pod zayrzyi do Malborka Brodnce, niey in defienfit i i Drwcy; nu od Pomorfkiey w pograniczne fortece; obacze, co fi z nimi teraz diei?, co za fprawa, kto na nich Rzdc? co za fecuritas > confcruatio for- tec? Spytay fi ieli takie byy pod Woyn Szwedzka, i poWoynie? aobaczyfz, e ci experientia inaczey docebit. Na to. Zcie ubogich Kmiotków Contry bucya> mi Digitized by Google Strona 9 <Ht 9 }+ nni w niwecz obrócili, bo teraz trzech, albo czterech Kmieci tantum contribuere mulz*,quantum przed tym dwadicia. Ref. Gruba to writatis ropina, która cudze prajudicia paUiare Ubo- ras. Wzdyc tu juxta juramenta Pobory paca. Kmie oiadf fimple zoty, ogrodnik, cztety grofe, iu to u nich tritum\i* ko go moe kto pocign, eby za tych co ichnie mafz,pa« i&, czem e t obiekcija probabis , chyba pluraUtatc podatków: Ato icfl moia materya;nie przelzkadzayciefz Panowie Ducho- wni w Akcizach, n.c ochraniaycic fwoich emphitewtow niech , paci kady z tego, z czego fi ma dobrze, upewniam* e takt pluralttas Poborow i Akciz uilanie. Gruba to defenfa eby iednakowa miaa byd fprawi, I i : Ochrona Fortec, i Zamków tak tych, które w Arendach, albo za dozorem Iadakogo chodz, iako tych , w których fam Panu# i przcmifzkiwa, do inaczey expeentia docct: nu Prawi nie darmo nakazuia nie tylko nafee Prufkie, Starofom mie por* ftjjioncs, nAgtlcnam ingraffatores ale Koronne Confoedc* , i tkcije Generalne, eby Staroftowie na zamkach pogranicznych fib amjftone beneficiorum rezydowali, upominaia? i fam Dii* howne, czemu Bifkupom przyOwieczKach fwoich rezydowa ka a? bez maa nie trafi, chocim Laicws, Cotic. Trid. Refor, ap. i. SeJJjonU 23. Take Kanonikpw przy Kathedirich fircHh irufzkaiacych czemu przy difiribuie wikfea portto potyka* , ni abjents? kiedy to u iebie iednakowa tak per abfcjitK ia* ko jl pr^fintes , loci authoritas* confernjatio , ficuritas? 4cOi' Widifz, iako Juper arenom adificajlt fabryk fwoi. , ’.'V A za i to ni contro rotionem oquitatem 3 t (j Lcgcs fcrtpta* wy* g rodzi. Digitized by Googk 1 Strona 10 , »•)>» ? wodzi, e nullum ztad detrimentum bom publici, cho Panonie na Semikach nic bywaia, owlzem majort molo i daliby occcfto- **<?/». Refp. ALquitati* c to , zcby tylko Szlachta z dóbr imfkich na Scymik iezdzali o dobru , pofpoiicym (ami ra- dzili, a Panowie na Staroftwach chlebaR<?/p. zaywaiacy* eby w domu siedzieli? Jeeli nullum detrmentum abfentia /wl/a »e- , (cfjitai prafentia. Czmu Prawo /» Senatores, Eptfcopos>p<s- 045 zaoyo, nifi ad particulares Conuentus njemant: Czytay Herbu rtaj^ Wysilie fi miy Cenforze na racya, teraz e Szlachta Senatorów nie flucha. Rrfp Sucha, kiedy fwe Ufi- ene *qualttatk, pro bono publico> rada, Czanuia, iako Stariza i Bracia fwoi, wyiezdaia przeciwko nim, wprowadzaa, wi- yty oddaia, affifiuia, pajjim fi to wldie dzieie, gdzie Sena- torowie Szlacht fzanuia, oni ich te 'uenerantur: Ale ielt gdzie Szlacht paftponuut prywat fwoich chc dokazywa, per- Jonat. odtofis promouent* ieli Szlacht wfaiedtwie cifna, albo poyczywfzy pienidzy, nie oddaia, na Prawo, naCondemna- ty nic nie dbaia, tacy lepiey eby nie bywali j ale z afici Boey, kni u nas, ani gdzie indiey nie wiele o takich fiycha, a twoie Confthum lepiey Senatorom na Seymikach nie bywa, iakoby terazin hoe tirrbulento Interregni fiatu proficuum Oyczyic by- o, fam fi ofad. Na to. Lepiey Synem Szlacheckim ad non degentes przy- dawa, eby fi nie tylko Starogardowi, Sztumowi, i Radzyno- Vi: aleiWarfzawie, Lwowowi, i Krakowowi przypatrzyli , i widiefi, co te za Drwca za wiat. Refp. To widifz, i e przez iebie amego nienawi Indygenatu Pru (kiego w tym punkcie przemówi!, take icy utai nie móg, pono to u ie* Strona 11 *f( n )» _ • bic Krakom, i Lwów koniec wiata. A ia powiadam, ePrufa- kom, nic nowina Dieprlkic, nie Drwckie przebywa wody, t tam o Niziny, Guchowy ociera fi, po Hollacyach, W- i i grzech nieprzyiaielc goni, i gromi, tak dobrze, iako i Ko- ronnym, we Lwowie i Krakowie tak czfto publiki traktowa, lako Koronnymi a takiemu, coby tylko do Radzyna i Sztumu i wiedzia drog, ktoby fyna Twego na polerowanie oddawa? tyl- ko to tedy fzczypiac Prawa Prufkie pooy: a co to za ra- cya twoia, eby Szlachcic iu fobie w domu podftarzawfzf mia z fyncm fzuka nie wiedzie gdzie degentem nie znaio- , my* nie znaiomego Pana, tak by go przyia, iako tu kiedy* . Advcna take PrafidentPrulki. Oddawa mu Szlachcic do po- koiu krewnego fwego,a on go pyta,do czegó mi fi zyidiep ' Szlachcic odpowiedzia: do wfzytkicgo* do czego go P. zayiefz: barzo dobrze > zoftawi go. Trzeciego dnia w por koiu kae fobie Panu modmuna Cytrze zagra* on mówi: nie umiem i kae mu Orpheulza rn, a i yEfopa na cianie miowa: on mówi nie uczyem fi tego. : mu JegoA Mo: a twoy Principa zaleca ci, e fi do wfzytkicgo zyidiefz, i ty nic nie umiefz; pode fobie dalcy, i kaza mu precz. To ! taka inclinacija Przychodniów nafzych do tutecznych fynojr Szlacheckich. A cho te których przyimowali, i chowali, tp tak wiele na nich wyrugowali, e mieli w czym chodzi, iu to z Indygcnami w grób pofzo , za których promocijami, i nar kadami nifzey fortuny Szlachta roli, i na Creatorow Twoich krzefla zasiadali. Przecie tandem z niedotrzymanego Ind>> , genatu uCecztrpku, i ruiny Prowmcyi nie zapieraa, ino mer b a wrfz; Strona 12 : wifz: Psrdtno ex te ind/gcna, aiani napifai ruina ProwirtciJ, ufzczerbek bom pubhci uni<vcrfi , to ieft, iako nafta pi z niedo- trzymanego Indygenatu, Prowincyi ruina, tak wiwerfa Resp. i ' wolnoci fwoiey niechay fi ufzczerbku obawia, a em napila. Co o tych rozumie, co precarie wchodz, ztad iu wmawiali, e nikt gwatem nie wchodzi, e pifza o kim, ergb iu o wfzy- tkich, za confccjuentia. Na to. jeli prawdziwy Indygcna, i mafz jut njetandij Czemu nie bariey Seymikow, nili cnokami pilnuiel. Refp. e A tobie Panic Cenforze, zkad ta notttia , SeymiKow nie pfl- fiui ? e tim pro Juribu* zdawna, i teraz nie fiawam ? to to u Ciebie, kto pifze, eryjb naSeymikach nie ftawa? albo kto naSey- mikach, Seymach, Iawa, iu pifa nic musi, takiey iiacii i Conleciuencij midzy madremi nie ffyfzaem: obacz fi ino, e wielkim Politycznym in Regno Authorom, którzy pifali, i i tia Seymach Itawali , krzywd przez to czynifz, a to wl> tko fprawio, enie miawfey Prawa, nie miawfzy fohdat ratton es na lidaco fi zdobywa. Przypominali mi anteaBa , ^ nefan dum renovas dolotem* *&ie Prowincii z fkarbem Koronnym : mianuielz przefzego Podfkarbiego Prufkiego, wielkim tey Prowincyi Senatorem, i taywikfze iey dccut Nic boli mi to, ale iefzy, e krew moi£ taritiim od ciebie odbiera > ale przei Prowincii krzywd czy- ni fz , iakoby wicey iemu równych decora w Prowincij zn4- le fi nie mogo, co negatur: fa,i bda,ino im chleba trze- i bi, iey krzywd czynifz, eby Podfkarbiego Twego odftapi i ni«h bo wielkim koizicm, przez wielkich ludzif folennem~i JLcgafc Digitized by Googk Strona 13 , : , j, legattonem do Króla J M. Switey pamici az na Ru Wyfy. faa. Zapifaa mu per Lattdum > t tuttonem, pro jumpttbwt % trzydzieci tyficy bona moneta. Przy mediacij Krolcwfkiey leli kogo ftrona tameczna oderwaa , tak teraz wiat umie, z Korony fi to do nas wniefo ale nie majorem nec practpuam : , partem » barzo fi na tym omyli: paucorum to culpa ale </»/- 'uerfitdt iako zawfze, tak na ten czas, i teraz uflyfzyfz, iako i przy Prawach fwoich (awa. Na to. e droga do Indygenatu mvefligabilU kto naSey- mikach Prulkich bywa, naflucha fi nie raz, e nie tylko Sy- nowie, ale Wnukowie osiadey Szlachty w Prufiech, kiedy fi i przynamniey do wolnego gofu zabierali, okrzykn ich iaki taki, nie mafz Indygenatu. Refp. To gruba rapina ventatU% wim, e fam nigdy nic ffyfza tego: ieft ich i teraz kilku mie- czy nami oiadey Szlachty z Korony Przychodniów , a nikt im nigdy wolnego gofu nic broni, i owfzem, z Korony dru- i gich, kiedy o to profza, za Poflow naSeym, i za Deputatów ni Trybuna miedzy fi przyimuimy, iako ze mna by z Wiel- kicy Polfki godny Starofia, mianowa ich i wylicza contra. int en ttonem meam. Ale to prawda, iakom tam pooy, Ad-e went* ipfis chcali ad munia publica przychodzi, trzeba fi ftrzed Ittdere quemquam bo iako kto Ufws, zaraz mu prze- , fekodzi Indygenatem, ile eby fynowi, ilbo wnukowi, to nega- tur, a to cHcmplum z tego lamego Senatora od ciebie po- . chwalonego przywiod. * Ociec lego Adveru by u nas w Prufiech, 4Ic znaczna iubftancya mjultt* by te moribta, ajfiwtattbw nofirii mix% I Bf W* / Strona 14 a ‘ . . r , r . tut, Choroym Cheminlkim umar. S) fzaes kie- tandem dy, eby iego fynowi mia kto kiedy wolnego gofu broni? i owfzememy mu do pierwfzcgo tik dobrego onienia pu- blicznym gofem pomogli, mic by o to pyta, zkad go' ta fortuna na Senatorfkim krzele pofedia: 4 to i drugiego ie- m mu accejfu do Prowincyi podobnego godnego Senatora Suc- ceflorapromowuimy , i za Pafterza fwego mie go fobie y- czemyi taka u nas etiam Aduenarum fynowie, maia mio, •kiedy fi o ni llaraia. Advcnow oia- Ale i tcnuiorti fortun dey tu Szlachty SuccefTorowie, Deputacye odpra- i PófellWa, i wuia, i w ladach iemfkich fa, co zaiadaia, nie tylko by im*, -gofu broni miano. Ofede fi tedy Cenforze , iaka , ta tmpoftura, i mnie famemu,i caley Prowincyi krzywd uczyni e A to Sdtwa Chemilkiego exemplo probar laboras» napifewfzy , e tamtemu objicicbatur* e non Indtgena e blisi , •tego i godnieyi Indigena a on baczac , fi,i z urodzenia,! z pos» ^feltyi godnym czemu , intra aaualitatcm mia contemptum fai pati? Refp. Nie darmo powieaiano, kto fi prawdy nic trzy- ma, trzeba mu byd dobrey pamici: ato to exemplum ferii na fi pooy: dopiero pifzefz, wnukowi Adweny osiade- e i go, nie daia wolnego gofu , nie mafz Indygen4tu , a tu feme- tnu Advenie iaki wolny gos, aUiuitatem przyznaiefz. Pa- mitali, e napifa, nic tylko Legesferipta, ale lamo Jut na- i tur a praponit Indigenam alienigenaf a tu pifzefz, czemu intra a<juaUtatem mia contemptum fii pati » jako fi to z foba zga- dzafz? a to nc£ caltdws , nec^ frigidm et , iefzcze zmyli, fa- ^ fzywie pooy, ’ c mu webatur, non btdigena , blifi - fe e e tego Digitized t Strona 15 . t tego — i JlIJJUU godmeysi I -I I 1IJIL lndtgena, : ** o czym '* ani fi ni Seymikach nio* ani w fcripcic moim tych racyi ,podcbienftwa im nigdy nio i pokaefz: tylko t, e przed pierwla iefzczc elekcya wyiednal na fedtwo Przywiley , a Indtgem po* fobie, ut omtics ant ar et , go nigdy przypu- ftrzcglzy tego, intcr Candtdatos nie chcieli ci: bya to tedy pana pro dct&o, contra Itberam elettonem ^ nie contradtBto, e non lndtgena , iako ty detraEorie contra vc~ ritatcmpooy. .« A co mi cacitatem domus mc& zarzucali , bariey fi iaJ dziwu i cacitatt tu* legentU oulos habentU , > non wdcntU. Az a tam zaraz nie mafz i innych Voiewodtw woonych* e iu po kilku latSdiow icmfkich niemaia?aza niemali polooney przyczyny e Woiewodowie non degentes rzadko , , clekcye fkadali, rozumieiac, e dofy Juo officio y confctcnttA uczynili, byle kiedy chc, zoyli: aza im tam fcrupuu nic» uczyniono ? eby panas na nich ptientes juftittam od Boga nie wywoali, e non fuffick njelle.fid conari, {$ efficerc oportct , ko* mu to naley, aby fprawiedliwo kademu bya? To to u ie* bie iedno kilka lat, co dwadziecia? toto u ciebie iedo, kilki elekcyi przez emulacya ronych obywatelow zerwane? co ki* kanacie, per unius temeritatem ? za u inlzych, dwcrfi , drvcr- Jbrttm ratio. ^ .r. Jelzczes napifa, e tam Sdziego nie bdzie, choby co tydzie elekcye (kadano, wfzyfcy awnicy nafralny f?d a ftana. Refp. Zgorfzyem fi z ciebie, iako z falzywcgo Pro- roka. a naco Ewangelia $. zakazuie, Nolite judkarc, non jndtcabtmwt A Pawe S. mówi: * ' * Froptcr quod mencufabtlU es,a . ' : ~ Om0 f} Strona 16 •' WisU* " — homo omnis qut judicas. A ia tak powiedam: iako non per egri~ > nu* in demo mea, i twierdz: byle fczliwiePana przyfzego Koronacya ftana, e tam za pierwl* clekcia zgodnie Canai- datowie obrani liana, a Prorotwo twoie, Panie Cenforze, iako i te wfzytkie wymylne ratiuncuU, uacua verba fumum o- m broca Ci. A teraz i iut fintentiam mtam probabo , %} ad oculttm po* ka, e ab ipfa incorporatione , przez wfzytkie ficula , a do ln~ , terrcgnum teraz ieyfzgo , to Prawo Indygenatu Pra- skiego nienawi miao inRcgno , pcrficutorcs jaor: nie wfey- tkicn, flrze Boe: bo Kroleftwo to z ajfki Boey iell obfite vr wielkie i godne febjcfta, które larwie inter lepram leprant^ difeernere mog, kore mio Oyczyzny, i fprawiedliwo S. Itade wizytko praponunt, ztad na Seymach , iako expert»4 pi- i fz, iedni przy nas fawali, drudzy mediowili, trzeci jakoby ma- frrar moleflam , i tylko , iakoby folii Prutcnii próficuam, w fu- fpenf pufzczali: a ztadi to motivum moie byo pokazie, ip Indygenat Prufki , nie tylko famym Prulakom potrzebny , ile i Caey Koronie poyteczny, bo przeze confervatur Proumct* Koronie tak potrzebna, i poyteczna, a dla niektórych amfy* tum privatwfh w ruin, i niebepieczelwo przychodzi. Primo tedy IncorporationU feculo> atwie fi perficutio Pra- wi tego pokaza moe: co bowiem bya za potrzeba w pu rpki zaraz po nowey z tik wielu Senatorów podpifami Confir? macyi, laka iefl in jur municipali, tylko pierwfzego Przywileiti’ fie dotrzymanie, co drugi znowu Anno 14.77. fi™ fiata poft fejum S- Barffdb* Apoftolt proaimd in Kofczfi dancy, nie- JOC Strona 17 , -- »7 nienawici, niezgody mter Nicolaum Tangen Indigenam y Re- gnicolam ScarofU Malborfkim Opormtum. co a fam Kroi z£ bytnoci fwoia w Toruniu ufpokoi, deklarowawfzy Arces, fi pccwiia prajo fit confeutire fi, ut ab Indtgcnk redimantur : nec Regent nec Senator es conjidere in arce Mariaburgenfe , jed , m Prutcnorum fide , prudentia , £jj in tribus majonbuA Cruitati* bus, Marijtbargum nihil ejje, fi ex non ejjent. Ale i to nie dugo trwao, a to iako teraz propt er priva i tor urn ambitum, którym chlcb Prufki zafmakowa, Prufakomt i go odeymowali , a na Seymie Wilcfkim Anno 141)2. in Con- njerfime T. Fauli Po Iowie Prufcy, nie mogc fi od Króla gra- •yaminum abolittonem nie dotrzymanego Indygenatu refiitu-' i t/wem doczeka, expre(ie ReceJJd mowia Prowincyalne: In di-' fecjfu filo Prut eni denuncidrunt Regi, fe articulo Pnnjilegtj nulldl i ratione cejjuros, nec alia qu&vii juribtw fiis contraria ullo modo pajfiurof. Notandum tu prof, e iefzcze Prufacy ad eon filia RegnP nie mifzali fi, cho ich czfo do tego wzywano, tylko przez' Pofy fwoie, ktoremi promtfcue bywali, Bifkupi, Wojewodowie, * Szlachta, z wielkich miai Burmiftrze. u Królów famychau-' i deneye miewali, im gra^ amina, defideria fita opowiadali, i \ za od nich propozycije do Twoich odbierali. i Nafiapi zaraz tego roku Kro! JoannesAlbertua, który nie miefzkanie circa Feftum Stmoim & Jndxs do Torunia przyby, i iak móg Prufakow akkommodowa. , Reces mówi femotit * ommbm aliis, cum JblkFrutenis, d meridie conjultauit , a potym Anno 1494- pikny im rzywiieji da, czy tac go in jur munici ' . C ' pali. . . Digitized by Google Strona 18 ... tg palt. za Alexandra Króla cjmet& res eranty iako fi Tak/-e i pooyo, e w Prufiech na Generale Maborfkim, ex conjilio i Scnatorum Pruffue wakanfe rozda kaza. • Naftapi wiek drugi Incorporationi* i Kroi infzy SigUnnm- dus I. za niego w fzcza fi Controweri ja o Bifkupftwo War- mifkie, a tandem Przy wiki jem ofobnym, iaki ieft w druku. Anno na Seymie Piotrkowfkim przez wfzytek Senat przy- iriz. tomny, urzdniki Koronne podpifanym, i utwierdzonym u- i fpokoiona. A dotrzymuiafz tego Prawa? nie per calcatum jm wchodz. Panie Cenforze? prawda, porvm ( rvcrfacs daia. Wic bdzie kto excipow'a, ex deje Bu JubjechrumyDigni* totem fpiritualem. Ato macie fecularem panem bcne mento- rom. Nie dugo potym rozebrali Szuchow Wojewoda Pozna- Aci, a Gniew Woiewoda Pocki. Co za tym czyni Prufacy ? Skoro trwoga naftpuie od Turków Wgry odbieraiacych, Acada Kroi Genera Prufakom Anno if4o. propter illa pericula » Jubfidium petit , a mu na to: Pet ere Prutenos ne gra*ventur ex- , ternit expedtttanibu4 > jintbws juts Je inwgilaturos. Znowu Anno Jf4t fkada drugi to Jubfidium urget. Znowu na to: Ob co- : ptam gr ansaminum de Jtibfidio cogitari non poffe , tollantur primb grauamma, tunc non dubitandum, Prutenos, ut fidelesjuhdttos a&uros. Znowu Anno if42. pro Feflo Trium Regum fkada trzeci , Genera z ofrzeyfzym pofefwcm, propter eadcm pericula Tur« cica> fubfidta bcUica cum RcgntcolU oepualia poftulat ex hit tribus , ratiombus, 1 Qubd Prutem cum Regno fint unum Corputy 2. Qubd commumafint pericula> /. Qubd unum Caputy communem ho- fi cm Digitized by Google Strona 19 c, flem habeanti jubct<pve,utNuntii, cum plena potejiate adComitia rmttantur , Confiltartj autem ipfimct cum Prinjilegtk eh njemant. Na to refponfam : A^quius Senatores Regni in Prutenos eonfiler debuijfe , prafirtim in caufi Prtnjilegiorum, qua Contributiones ni- hil tn Prutenk dejiderari> fed quod onmium onerum y expeditio - num <tqualitas a Polonii pofiatur » fciendum > Je non ejfe fernjosyfed Jeruitutem fugientes, 'uoluntarie ad Regnum acceJJiJjc> libertatem fuam Prrvtlcgmftrmatanu a majortom fik finguine defenfim, i$c. Nuntios nec mittu necPrinjilegia ob pericula exportari pojfe; A to by partu* Ttdemanni Gifik Epifcopt f^armienfislndigena. Znowu tego Roku, pro Fefto Stanklai fkada czwarty , Genera: Fabiana Cem, Podkomorcgo Pomorfkiego Indi- i gen, który by prafcus ad infclicem Cbnftianorum Budcnfem dadem, Poiem na przy Tya. Ta Legacya icft in typo , in Jur mumctpah woona, tak fi poczy na Deliberatum erat , Sacra : Al. R. cjuandocjutdem non Jine graui animi fii moleftiat toties id fruftra egity non amphus wftarcy urgere , ato tu jprzy* znaie tamte trzy Gcneray fruftra egifCe a temporowana tae Legaci ja, refpektcm Brata Twego Inaygeny, uchwalia, na tp i ,xzas Pro wind ja Akciz iedn de modio brafei, duos Jolidos, Ton na extera cerewfta, groftum. Ale fkoro trwogi uftay, igrauamina fi nie napracoway, wyprawili Al ajor es noftri Legationem folennem do Króla tgo opomlnaiac fi confernjationtm Jwrium in Anno 1548. która icfjt take in jur municipali woona, ale c nie kady mpe ia mie ad mai w niektóre z niey ontcnfa dla przeyzrenia fi kad. • Cl U Digitized by GoogI Strona 20 -- In magna perturbattone Anno fitpcrtort SerentJJimc Rex> , tonfiituti S. M. v. fubditi-, Confiliarij Terrarum Frujfuz , cum e* r// n Jura, ac Frinjegta fblito iicrtus oppugnarentur , fin- gttlii, qutbusd Ordimum ddecos ad, S.Al. V. defignarunt Orato- rem Tam wlpomriiwrfzy Jura> Prrotlegia, j c At era mówi*. 0 qudmnjh tn collaiione Dignitatunh Ojficiorum» Irafetlu- ^ rarum , Nommumcffucrint, cum injurta mfirorum imercepta ta- , tnen d M V. Torttnij nttper fucrunt plurtmorum Regat Senato- rum pr<tfentia reintegrata ^ innou.it a , mulis fubfecutit promis- , fis, Rcgio Jigillo, manu firmati$yde non adirdt tendo demceps ft- tntluim ereptiomnn evcniu. Id njero qucm in modum fit nobtf , frnjatwn, quod multa gemitu referimm > prAfintium temportmL 'Cafm ofltndit quo non fblum conatum, , fiudia adnjerfanorum & Hofirorum in occupandis nofiris Jnrihm accrrima: fed etiam ipfós jam Occupatores nolis in[bitant es oculbs cemimu/s. &c. Qua cum fit aBtonum mfiirarum fu mm a-, cbjecramw, ne diuttiis nos M V. in hac ambigmtate fufimcat,fed petenlihu* nobis rejfondere dtgne- turj njoleU an non njolety Frinjilegia uofira Integra nobt/s confcrnja- fy mam tcnerc, fimulf tftbt* Integra refiutuere » qua contra^ 'Frtmlegia nofira fitnt alt ena! a. fic. Non enun-, Serentffmie Rf** propterea buctnijji fitm m, u t de fi atu hbertatis nofira judiciocort tendamut cum qunquam> mittime mero, uteonim fibeamus cagni- iionenty auorum fnperioritatem non anofcitnut, fed quorundani^» tx illii adnjerfitatem expenmttr. Nieche ttt kady Szlachcic prawd kochaiacy z tvch do- kumentów widzi* fadi, co fi z Prawem fndypenatu Prcfkie- i go przez tamce dwa wieki dziao: iezeii dobrze cen moy C en- for Digitized by GoogI