Strona 1 Strona 2 Strona 3 OFIARA JOHN KATZENBACH Przekład KRZYSZTOF BEREZA Strona 4 Redakcja Anna Nastulanka Redakcja techniczna Andrzej Witkowski Korekta Jolanta Kucharska Renata Kuk lustracja na okładce Wydawnictwo Amber Opracowanie graficzne okładki Wydawnictwo Amber Skład Wydawnictwo Amber Druk Drukarnia Naukowo-Techniczna Oddział Polskiej Agencji Prasowej SA, Warszawa, ul. Mińska 65 Tytuł oryginału The Wrong Man Copyright © 2006 by John Katzenbach. All rights reserved. For the Polish edition Copyright © 2006 by Wydawnictwo Amber Sp. z o.o. ISBN 978-83-241-2830-3 Warszawa 2007. Wydanie I Wydawnictwo AMBER Sp. z o.o. 00-060 Warszawa, ul. Królewska 27 tel. 620 40 13,620 8162 www.wydawnictwoamber.pl Strona 5 Najbardziej podejrzanym: żonie, dzieciom i psu Strona 6 - Chciałby pan usłyszeć pewną opowieść? Bardzo niezwykłą opo- wieść. - Oczywiście. - Dobrze. Ale najpierw musi pan coś obiecać. Nigdy pan nie zdradzi, gdzie ją pan usłyszał. A jeśli ją pan sam kiedykolwiek opowie, w jakich- kolwiek okolicznościach, w jakimkolwiek miejscu i w jakiejkolwiek po- staci, zatai pan tyle, żeby nie można było dotrzeć ani do mnie, ani do ludzi, o których panu opowiem. Nikt nigdy się nie dowie, czy jest praw- dziwa, czy nie. Nikt nigdy nie będzie w stanie odnaleźć jej prawdziwego źródła. I wszyscy uznają, że jest tym samym, czym są wszystkie pana opowieści: fikcją. - Brzmi to aż zbyt dramatycznie. Co to za opowieść? - Opowieść o zabijaniu. Wydarzyło się to kilka lat temu. Ale być mo- że w ogóle się nie wydarzyło. Chce pan ją usłyszeć? - Tak. - Więc proszę dać mi słowo. - W porządku. Ma pani moje słowo. Na jej twarzy dostrzegłem dziwny niepokój, w oczach coś poważniej- szego niż zakłopotanie. W głosie zabrzmiał ton świadczący o skrywanej obawie. Pochyliła się do przodu i wzięła głęboki oddech. - Można chyba powiedzieć, że wszystko zaczęło się w chwili, kiedy znalazł list miłosny. Strona 7 1. Profesor historii i dwie kobiety Kiedy Scott Freeman po raz pierwszy przeczytał list, który znalazł w górnej szufladzie komody swojej córki, mniej więcej dwa tygodnie po jej ostatniej wizycie, zmięty i wciśnięty za jakieś stare sportowe skarpety, natychmiast przyszła mu do głowy myśl, że ktoś zginie. Nie było to doznanie, które potrafiłby od razu dokładnie określić, ale owładnęło nim tak, jak przeczucie zbliżającego się nieuchronnie zagro- żenia. Poczuł w środku nagły chłód. Stał jak wryty i wciąż od nowa prze- biegał wzrokiem, jedno po drugim, słowa widniejące na kartce: Nikt nigdy nie kochał Cię tak jak ja. Nikt nigdy nie będzie Cię tak kochał. Jesteśmy sobie przeznaczeni i nic nie może nam przeszkodzić. Nic. Będziemy razem na zawsze. Tak czy inaczej. List nie był podpisany. Wydrukowano go na zwykłym papierze i napisano kursywą, co spra- wiało wrażenie niedzisiejszej delikatności. Scott nie znalazł koperty, nie miał więc adresu nadawcy, nie mógł też sprawdzić stempla pocztowego. Położył list na komodzie i próbował rozprostować załamania nadające kawałkowi papieru taki wygląd, jakby rozstano się z nim w gniewie i po- śpiechu. Raz jeszcze przebiegł wzrokiem tekst, usiłując przekonać same- go siebie, że są to niewinne słowa. Że to tylko szczeniackie wyznania miłości, dowód chwilowego zauroczenia jakiegoś kolegi Ashley ze stu- diów i że ukryła go, nie mając po temu żadnego poważniejszego powodu, może po prostu wstydząc się takiej irytującej, romantycznej głupoty. Jesteś naprawdę przewrażliwiony, powiedział do siebie. Jednak żadne z tych wyjaśnień nie pomagało i lodowaty chłód usado- wiony gdzieś w głębi nie ustępował. Scott Freeman niełatwo wpadał w gniew, nie podejmował też nigdy nieprzemyślanych decyzji. Lubił rozpatrywać każdą sytuację ze wszystkich 9 Strona 8 stron, przyglądał się różnym aspektom swojego życia jak zeszlifowanym krawędziom brylantu pod mikroskopem. Był naukowcem zarówno z wyboru, jak i z natury; nosił długie włosy przypominające mu młodość w latach sześćdziesiątych, lubił chodzić w dżinsach, adidasach i w wytar- tych sztruksowych marynarkach ze skórzanymi łatami na łokciach. Używał jednych okularów do czytania, drugich do jazdy samochodem i zawsze pamiętał, by mieć obie pary przy sobie. Utrzymywał formę dzięki codziennym ćwiczeniom, często biegał, jeśli pogoda na to pozwalała, a w długie, nowoangielskie zimy korzystał z domowej automatycznej bieżni. Robił to po części dlatego, by zrekompensować sobie wyskoki, które mu się czasem zdarzały: potrafił ostro pić do lustra, uzupełniając whisky z lodem skrętem z marihuany. Scott był dumny ze swoich talentów dydaktycznych, dzięki nim mógł codziennie, rozglądając się po pełnym audytorium, stwierdzać od nowa, że jego wykłady budzą żywe zainteresowanie studentów. Kochał swoją dziedzinę nauki i wyczekiwał każdego września z radością zabarwioną tylko niewielką dawką cynizmu, którym przesiąknęło wielu jego kolegów z uczelni. Uważał, że prowadzi ustabilizowane życie i obawiając się, czy nie wyczerpała się zbytnio jego zdolność odczuwania silnych emocji, po- zwolił sobie na coś szalonego - kupił dziesięcioletnie porsche 911, któ- rym jeździł codziennie, jeśli tylko nie padał śnieg, z rykiem rock and rolla płynącym z głośników. Do jazdy zimą trzymał zdezelowanego sta- rego pikapa. Miewał przelotne romanse, ale tylko z kobietami w swoim wieku, które były realistkami w swoich oczekiwaniach. Prawdziwie silne uczucia zachowywał dla Red Soksów, Patriotsów, Celticsów, Bruinsów i wszystkich sportowych drużyn własnej uczelni. Miał siebie za człowieka trzymającego się pewnych schematów po- stępowania i czasami myślał, że przydarzyły mu się w życiu tylko trzy prawdziwe przygody. Gdy pewnego razu z grupą przyjaciół pojechał na spływ kajakowy wzdłuż skalistego wybrzeża Maine, niespodziewana mgła i silny prąd sprawiły, że odłączył się od pozostałych. Przez wiele godzin dryfował w jakiejś szarej zupie w niemal zupełnej ciszy, przerywanej tylko pluskiem wody uderzającej o plastikowe burty kajaka i niekiedy przypominający- mi cmokanie odgłosami wynurzających się fok albo morświnów. Otoczy- ły go zewsząd chłód i wilgoć, podpełzały coraz bliżej i osłabiały jego zdolność widzenia. Wiedział, że znalazł się w niebezpieczeństwie, i to być może znacznie większym, niż wydawało mu się na początku, ale zachował spokój i doczekał chwili, gdy z otulających go oparów wyłoniła się łódź straży przybrzeżnej. Kapitan powiedział mu potem, że od silne- go prądu, który najprawdopodobniej zniósłby go na otwarte morze, 10 Strona 9 dzieliło go zaledwie kilka metrów, a wtedy Scott poczuł strach o wiele silniejszy od tego, jakiego doznał, gdy rzeczywiście groziło mu niebez- pieczeństwo. To była jedna przygoda. Dwie inne trwały dłużej. Kiedy miał osiemnaście lat, na pierwszym roku studiów w 1968 roku, nie skorzystał z przysługującego studentom odroczenia poboru do woj- ska. Uważał, że jeśli inni narażają się na niebezpieczeństwo, on też nie powinien go unikać, gdyż jest to nie do przyjęcia z moralnego punktu widzenia. Ta decyzja wydawała mu się szlachetna, gdy ją podejmował, ale jego romantyczny zapał mocno osłabł, kiedy otrzymał list z komisji poborowej. Niezwłocznie powołano go do wojska, przeszkolono i wysła- no do jednostki wsparcia bojowego w Wietnamie. Przez sześć miesięcy służył w artylerii. Jego zadanie polegało na przekazywaniu dowódcy baterii współrzędnych otrzymanych drogą radiową, ten oszacowywał wskaźniki, a potem wydawał komendę: „Ognia!” Pociski wylatywały z luf dział z hukiem, który Scottowi zawsze wydawał się dźwiękiem niższym i potężniejszym od łoskotu pioruna. Dręczyły go później koszmary - uczestniczył w zabijaniu ludzi, których nie widział, nawet nie mógł usły- szeć, którzy byli poza jego zasięgiem. Kiedy budził się w środku nocy, zastanawiał się, czy zabił ich dziesiątki, setki czy może nikogo. Po roku wrócił do domu, ani razu nie wystrzeliwszy do kogoś widzianego na własne oczy. Po wyjściu z wojska odciął się od politycznych dyskusji i sporów, ja- kie rozgorzały w całym kraju, i poświęcił się studiom z determinacją, która zaskoczyła nawet jego samego. Zobaczył wojnę, a przynajmniej jakąś jej część, historia przynosiła więc pociechę i uspokojenie decyzjami podjętymi dawno temu, namiętnościami, których echo pobrzmiewało jedynie w przeszłości. Nie lubił rozmawiać o swojej służbie w wojsku, a teraz, jako mężczyzna w średnim wieku z budzącym szacunek stopniem naukowym, wątpił, by któryś z jego kolegów w ogóle wiedział o tym, że Scott Freeman brał udział w wojnie. Prawdę mówiąc, jemu samemu wydawało się to czasem snem, może koszmarem, i w końcu prawie uwierzył, że tego roku chaosu i śmierci tak naprawdę nigdy nie było. Trzecią przygodą była Ashley. Scott wziął do ręki list i usiadł na brzegu łóżka córki. Leżały na nim trzy poduszki, jedną z nich, tę z wyhaftowanym sercem, podarował jej na walentynki ponad dziesięć lat temu. Były tu także dwa pluszowe mi- sie - Alfons i Gaston - i postrzępiona kołderka, którą Ashley dostała za- raz po urodzeniu. Scott spojrzał na nią i przypomniał sobie, że wyszło to wtedy trochę śmiesznie - obie przyszłe babcie podarowały nienarodzonej jeszcze wnuczce kołderki. Ta druga leżała na podobnym łóżku w podob- nym pokoju w domu jej matki. 11 Strona 10 Powiódł wzrokiem po pokoju. Popatrzył na zdjęcia Ashley i jej przy- jaciół na ścianie; na bibeloty; notatki zapisane zamaszystym pismem na- stolatki. Były tu plakaty z wizerunkami sportowców i poetów, oprawiony w ramki wiersz Williama Butlera Yeatsa kończący się słowami: „Całuję twe drobne usteczka, lecz wzdycham przy tym żałośnie, zabraknie mi ciebie, maleńka, kiedy mi wreszcie dorośniesz”*, * W.B. Yeats Kołysanka, przeł. Tomasz Wyżyński. który dał jej na piąte urodziny; często szeptał córce te słowa, kiedy zasypiała. Były zdjęcia jej kolejnych drużyn piłki nożnej i softballu i oprawiona w ramki fotografia z balu maturalnego, zrobiona w tym wyjątkowym momencie nastoletniej doskonałości, kiedy sukienka przylegała szczelnie do nowych krągłych kształtów Ashley, włosy opada- ły idealnie na nagie ramiona, a skóra lśniła. Scott Freeman uświadomił sobie, że patrzy na kolekcję wspomnień, klasyczną dokumentację dzie- ciństwa, wnętrze prawdopodobnie nieróżniące się niczym od pokoju innej młodej osoby, ale na swój sposób wyjątkowe. Na archeologię dora- stania. Było tam także jedno zdjęcie całej ich trójki zrobione, kiedy Ashley miała sześć lat, może na miesiąc przed tym, jak jej matka od niego ode- szła. Spędzali razem wakacje nad morzem. Scott pomyślał, że uśmiechy utrwalone na fotografii mają w sobie jakąś bezradność, z trudem masku- ją napięcie, które zdominowało ich życie. Ashley budowała tego dnia z matką zamek z piasku. Przypływ i fale niweczyły ich wysiłki; spłukiwały każdą budowlę. Na nic się zdało gorączkowe kopanie fos i usypywanie wałów z piasku. Omiótł wzrokiem ściany, biurko i komodę; nie znalazł niczego, co wyglądałoby choćby trochę nie tak, jak powinno. To zmartwiło go jesz- cze bardziej. Spojrzał na list. Nikt nigdy nie kochał Cię tak jak ja. Pokręcił głową. Nieprawda, pomyślał. Wszyscy kochali Ashley. Przeraziła go myśl, że ktoś mógł naprawdę wierzyć w słowa tego listu. Przez chwilę próbował jeszcze przekonać samego siebie, że jest niemą- dry i nadopiekuńczy. Ashley nie była już nastolatką, nie była już nawet studentką college'u. Lada dzień zamierzała rozpocząć podyplomowe studia historii sztuki w Bostonie i miała własne życie. Niepodpisany list. To oznaczało, że znała tego, kto go przysłał. Ano- nimowość była podpisem równie wyraźnym, jak imię i nazwisko. Obok łóżka Ashley stał różowy telefon. Scott podniósł słuchawkę i wybrał numer jej komórki. Odebrała po drugim sygnale. 12 Strona 11 - Cześć, tato! Co u ciebie? Jej głos był pełen młodzieńczego entuzjazmu i ufności. Scott powoli wypuścił powietrze, natychmiast odzyskując spokój. - A co słychać u ciebie? - zapytał. - Chciałem tylko usłyszeć twój głos. W jej milczeniu wyczuł wahanie. Nie spodobało mu się to. - Niewiele. Na uczelni wszystko dobrze. Praca jak praca. Ale ty to wszystko wiesz. Nic się chyba nie zmieniło od mojego ostatniego pobytu w domu w zeszłym tygodniu. Wziął głęboki oddech. - Prawie cię nie widywałem. I nie mieliśmy za wiele okazji, żeby po gadać. Chciałem tylko się upewnić, że wszystko w porządku. Nie masz żadnych kłopotów z nowym szefem ani z którymś z profesorów? Dosta- łaś jakąś odpowiedź w sprawie programu, do którego się zgłosiłaś? Znowu jakby się zawahała. - Nie. Nie mam żadnych kłopotów, naprawdę. Odkaszlnął. - A chłopcy? Przepraszam, raczej mężczyźni. Czy jest coś, o czym powinienem wiedzieć? Nie odpowiedziała od razu. - Ashley? - Nie - rzuciła szybko. - Naprawdę nie. Nic szczególnego. Nic, z czym nie poradziłabym sobie sama. Zaczekał, ale nic więcej nie dodała. - Chcesz mi o czymś powiedzieć? - spytał. - Nie. Raczej nie. Co to za przesłuchanie, tato? Pytanie zadała pogodnym tonem, który zdawał się całkowicie zaprze- czać złym przeczuciom Scotta. - Próbuję tylko być na bieżąco - odparł. - Twoje życie toczy się tak szybko. Czasami muszę cię trochę doganiać. Zaśmiała się, ale jakby nieszczerze. - Ej, tato, ta twoja stara bryka jest chyba wystarczająco szybka? - Jest coś, o czym powinniśmy porozmawiać? - powtórzył i skrzywił się, bo wiedział, że Ashley to wyczuje. - Nie. - Po raz drugi odparła pospiesznie: - Dlaczego pytasz? A u cie- bie wszystko w porządku? - Tak, tak, u mnie w porządku. - A co z mamą? I z Hope? Wszystko dobrze, prawda? Scott wstrzymał oddech. Swoboda, z jaką Ashley wymieniała imię partnerki swojej matki, zawsze go zaskakiwała, chociaż wiedział, że po tylu latach nie powinien już się dziwić. 13 Strona 12 - Chyba u obu wszystko w porządku. - Skąd więc ten telefon? Coś się stało? Spojrzał na leżący przed nim list. - Nie, zupełnie nic. Dzwonię tak tylko, bez powodu. Zresztą tacy już są ojcowie: zawsze coś nas gryzie. Martwimy się. Umiemy sobie wyobra- żać tylko najczarniejsze scenariusze. Zagładę, rozpacz i trudności na każdym kroku. Dlatego właśnie wszyscy jesteśmy tacy śmiertelnie nud- ni. Usłyszał, że Ashley się śmieje, i poczuł się trochę lepiej. - Słuchaj, muszę już iść do muzeum. Zdzwonimy się później, co? - Jasne. Kocham cię. - Ja ciebie też, tato. Pa. Odkładając słuchawkę, pomyślał, że czasem ważniejsze od tego, co się słyszy, jest to, czego się nie słyszy. I uświadomił sobie, że w tym przypadku byłyby to same kłopoty. Hope Frazier uważnie obserwowała środkową pomocniczkę prze- ciwnika. Dziewczyna miała tendencję do wybiegania za daleko, poza swoją połowę boiska, w ten sposób pozostawiała bez krycia koleżankę grającą w obronie. Zawodniczka drużyny Hope trzymała się blisko prze- ciwniczki i nie dostrzegła jeszcze, że mogłaby wykorzystać jej ryzykowne zachowanie do wyprowadzenia kontrataku. Hope zrobiła kilkanaście kroków wzdłuż linii bocznej; przyszło jej do głowy, że należałoby może zmienić dziewczynę, ale się rozmyśliła. Wyjęła z tylnej kieszeni spodni mały notes, z kurtki ogryzek ołówka i szybko coś zanotowała. Trzeba będzie o tym wspomnieć na treningu, pomyślała. Usłyszała za sobą po- mruk dziewczyn na ławce rezerwowych; przyzwyczaiły się już do widoku wyciąganego notesu. Czasami oznaczało to pochwałę, czasami dodatko- we okrążenia boiska na następnym treningu. Hope odwróciła się w ich stronę. - Czy któraś z was widzi to co ja? Wahały się przez chwilę. Licealistki, pomyślała Hope. Moment - i sa- ma brawura, w następnym momencie - kompletne onieśmielenie. Jedna z dziewczyn podniosła rękę. - Co takiego widzisz, Molly? Molly wstała i wskazała środkową pomocniczkę przeciwnej drużyny. - Sprawia nam kłopoty na prawym skrzydle, ale możemy wykorzy- stać jej lekkomyślność... Hope klasnęła w dłonie. - No właśnie! - powiedziała. Zobaczyła, że pozostałe dziewczyny się uśmiechnęły. Jutro nie będzie dodatkowych kółek. - Dobrze, Molly, 14 Strona 13 rozgrzej się i wejdziesz. Zastąpisz Sarę na środku, opanuj piłkę i zacznij tam coś robić. Podeszła do ławki i usiadła na miejscu Molly. - Obserwujcie boisko, moje panie - powiedziała cicho. - Powinnyście patrzeć na nie jako na całość. W grze nie zawsze najważniejsza jest piłka przy nodze, liczy się przestrzeń, czas, cierpliwość i pasja. Jak w sza- chach. Słabość trzeba przekształcać w siłę. Usłyszała głośne krzyki i podniosła wzrok. Przy linii bocznej po dru- giej stronie boiska doszło do zderzenia; ludzie gestami sugerowali sę- dziemu, żeby wyjął żółtą kartkę. Zauważyła, że jakiś szczególnie wzbu- rzony ojciec biegał tam i z powrotem wzdłuż linii autowej, wymachując wściekle rękami. Hope wstała i przeszła kilka kroków w kierunku tej samej linii, próbując zobaczyć, co się stało. - Pani trener... Obejrzała się i zobaczyła, że macha do niej sędzia liniowy. - Chyba będzie tam pani potrzebna... Trener drużyny przeciwnej już biegł przez boisko, więc Hope wyjęła z torby butelkę gatorade oraz podręczną apteczkę i też ruszyła szybko w tamtą stronę. Na chwilę zboczyła w stronę Molly. - Molly... nie widziałam, co się stało? - Zderzyły się głowami, pani trener. Vicki przez moment nie mogła oddychać, ale z tamtą drugą jest zdaje się gorzej. Kiedy obie dobiegły na miejsce, Vicki już siedziała, ale zawodniczka przeciwnej drużyny leżała na ziemi. Hope słyszała jej stłumiony szloch. Najpierw podeszła do dziewczyny ze swojego zespołu. - Vicki, wszystko dobrze? Dziewczyna skinęła głową, ale twarz miała mocno wystraszoną. Wciąż z trudem łapała powietrze. - Coś cię boli? Vicki pokręciła głową. Wokół nich zebrały się inne zawodniczki, ale Hope kazała im wracać na pozycje. - Możesz wstać? Vicki skinęła głową. Hope wzięła ją pod rękę i pomogła jej się pod- nieść. - Usiądźmy na chwilę na ławce - powiedziała spokojnie. Dziewczyna zaczęła protestować, ale Hope ścisnęła ją mocniej za ra- mię. Ojciec gestykulujący gwałtownie przy linii autowej jeszcze bardziej podniósł głos, wrzeszcząc na trenera przeciwnej drużyny. Dotąd nie padły jeszcze żadne przekleństwa, ale Hope wiedziała, że niewiele już brakuje. Odwróciła się w tamtą stronę. 15 Strona 14 - Spróbujmy zachować spokój - zwróciła się do mężczyzny. - Zna pan przepisy dotyczące wyzwisk. Ojciec spojrzał na nią rozjuszony. Otworzył usta, jakby chciał coś powiedzieć, ale zaraz je zamknął. Przez chwilę wyglądało na to, że da upust złości. Opanował się jednak, choć z wyraźnym trudem, i odwrócił się, obrzuciwszy przedtem Hope gniewnym wzrokiem. Trener drużyny przeciwnej wzruszył ramionami i Hope usłyszała, jak mruczy pod nosem „idiota”. Powoli poprowadziła Vicki przez boisko. Dziewczyna wciąż była roztrzęsiona. - Mój tata wariuje - powiedziała z taką prostotą i takim bólem, że Hope natychmiast zrozumiała, że chodzi tu o coś znacznie więcej niż zderzenie na boisku. - Może przyjdziesz porozmawiać ze mną o tym po treningu w tym tygodniu? Albo wpadniesz do szkolnej poradni? Vicki pokręciła głową. - Przykro mi, pani trener, nie mogę. Nie pozwoli mi. A więc to tak. Hope ścisnęła dziewczynę za ramię. - Wymyślimy coś innym razem. Miała nadzieję, że tak będzie naprawdę. Gdy sadzała Vicki na ławce i wprowadzała do gry nową zawodniczkę, pomyślała, że nie ma spra- wiedliwości, nie ma równości ani uczciwości. Spojrzała na drugą stronę boiska, gdzie w pewnej odległości od reszty rodziców stał ojciec Vicki ze skrzyżowanymi ramionami, nachmurzony, jakby liczył sekundy spędzo- ne przez jego córkę na ławce. Hope zrozumiała w tym momencie, że jest od niego silniejsza, szybsza, na pewno bardziej doświadczona w grze. Zdobyła wszystkie licencje trenerskie, zaliczyła parę zaawansowanych kursów, a gdyby miała piłkę przy nodze, potrafiłaby oszołomić niedź- wiedziowatego mężczyznę zwodami i zmianami tempa. Mogłaby zade- monstrować mu, co potrafi, a także pokazać mistrzowskie trofea i certy- fikaty Krajowego Stowarzyszenia Sportów Uniwersyteckich, ale wszyst- ko to absolutnie niczego by nie zmieniło. Owładnął nią na moment gniew, stłumiła go w sobie, tak jak nieraz już to robiła w podobnych chwilach. Kiedy rozmyślała, jedna z jej zawodniczek przedarła się na prawym skrzydle i szybkim, niemal niezauważalnym mistrzowskim strzałem ulokowała piłkę w bramce. Dziewczęta z jej drużyny zaczęły skakać w górę, wiwatowały, śmiejąc się i przybijając sobie piątki, a Hope zdała sobie sprawę, że chronią ją jedynie zwycięstwa. Za oknem zapadał październikowy półmrok, ale Sally Freeman-Ri- chards nie wyszła jeszcze z biura. Jej sekretarka i obaj partnerzy pożegnali 16 Strona 15 się już i dołączyli do wieczornego potoku samochodów na ulicy, by po- wrócić do swoich domów. Zdarzało się w ciągu roku, zwłaszcza na jesie- ni, że zachodzące słońce opadało za białe iglice kościoła episkopalnego na skraju kampusu uczelni i zalewało okna pobliskich biur oślepiającym blaskiem. To była niespokojna pora roku. Ów blask okazywał się niebez- pieczny; studenci, którzy wracali z późnych zajęć, przechodząc przez ulicę, narażali się na potrącenia przez samochody, bo kierowców ośle- piało światło odbijające się w przednich szybach. Sally poznała to zjawi- sko z obu stron: broniła kiedyś w sądzie pechowego kierowcę, a innym razem pozwała firmę ubezpieczeniową w imieniu studenta, który na skutek wypadku miał złamane obie nogi. Teraz patrzyła, jak promienie słońca wpadają do biura, rzeźbiąc cie- nie i tworząc na ścianach oryginalne, niezidentyfikowane kształty. Lubi- ła te chwile. Dziwne, pomyślała, światło, które wydaje się tak łagodne, potrafi być tak niebezpieczne. Wszystko zależy od tego, gdzie się znaj- dziemy w danej chwili. Westchnęła i pomyślała, że to spostrzeżenie oddaje - przynajmniej w jakimś stopniu - istotę prawa. Zerknęła na swoje biurko i skrzywiła się na widok stosu szarych kopert i teczek spiętrzonych po jednej stronie. Było ich tam sześć czy siedem, a wszystkie zawierały dokumenty doty- czące banalnych, drobnych spraw. Licytacja domu. Odszkodowanie z miejsca pracy. Drobny spór pomiędzy sąsiadami o kawałek ziemi. W drugim kącie gabinetu, w osobnej szafce, Sally trzymała akta spraw, które bardziej ją interesowały i stanowiły podstawę jej praktyki. Doty- czyły innych lesbijek z całej doliny. Były to przeróżne sprawy, od adop- cyjnych po rozwodowe. W jednej chodziło nawet o zabójstwo przez za- niedbanie, Sally brała w niej udział jako drugi obrońca. Z pracą radziła sobie całkiem dobrze, miała rozsądne stawki, pomagała wielu ludziom i uważała się - kiedy była w dobrym nastroju - za orędowniczkę nieokieł- znanych, odmiennie ulokowanych uczuć. Wiedziała, że w grę wchodzi tu także chęć zadośćuczynienia za pewne wydarzenia w przeszłości, ale nie lubiła analizować własnego życia psychicznego tak głęboko, jak czasami musiała wnikać w cudze. Wzięła ołówek i otworzyła jedną z nudnych teczek, a potem szybko odsunęła ją od siebie. Wrzuciła ołówek z powrotem do kubka z napisem „Najlepsza Mama na Świecie”. Ta opinia nie wydawała jej się zbyt uza- sadniona. Właściwie nie ma nic tak pilnego do zrobienia w biurze, by musiała zostawać po godzinach. Zastanawiała się właśnie, czy Hope wróciła już do domu i co takiego mogła przygotować na kolację, kiedy zadzwonił telefon. - Sally Freeman-Richards. 17 Strona 16 - Cześć, Sally, mówi Scott. Poczuła lekkie zaskoczenie, słysząc głos byłego męża. - Cześć, Scott. Właśnie wychodziłam... Wyobraził sobie jej gabinet. Pewnie jest utrzymany w znakomitym porządku i bardzo schludny, w przeciwieństwie do jego własnego, gdzie zawsze panował chaos. Przez chwilę oblizywał wargi, myśląc, jak bardzo irytuje go to, że zachowała jego nazwisko zestawione z panieńskim. Sally uważała, że w ten sposób łatwiej będzie dorastającej Ashley. - Masz trochę czasu? - Wydajesz się czymś zmartwiony. - Sam nie wiem. Może powinienem się martwić, a może nie. - Co się stało? - Chodzi o Ashley. Sally Freeman-Richards wstrzymała oddech. Rozmowy z eksmężem były z reguły nieprzyjemne, spierali się o drobiazgi, szczątki wspólnych spraw, jakie pozostały im po rozwodzie. Od ich rozstania minęło już wiele lat i łączyła ich jedynie Ashley, dlatego porozumiewali się głównie w kwestiach transportu między ich domami, opłat za szkołę i ubezpie- czenie samochodu. Z czasem udało im się osiągnąć odprężenie we wza- jemnych stosunkach, załatwiali niezbędne sprawy szybko i sprawnie. Nie rozmawiali ze sobą o tym, kim się stali lub dlaczego; Sally miała wrażenie, że w ich wspomnieniach życie tej drugiej osoby uległo zamro- żeniu w momencie rozwodu. - O co chodzi? Scott Freeman się zawahał. Nie bardzo wiedział, jak ująć w słowa to, co go dręczyło. - Znalazłem w jej rzeczach niepokojący list - powiedział. Sally rów- nież się zawahała. - A czemu szperałeś w jej rzeczach? - spytała. - To naprawdę bez znaczenia. Ważne, że go znalazłem. - Nie jestem taka pewna, czy to bez znaczenia. Powinieneś szanować jej prywatność. Scott natychmiast się zirytował, ale postanowił tego nie okazywać. - Zostawiła u mnie trochę skarpet i bielizny. Chowałem je do szufla- dy, zobaczyłem list, przeczytałem go. Zaniepokoił mnie. Może nie powi- nienem go czytać, ale to zrobiłem. Kim się przez to stałem według ciebie, Sally? Sally pominęła milczeniem to pytanie, chociaż przyszło jej do głowy kilka odpowiedzi. - Co to za list? - spytała. Scott odchrząknął - kruczek wykładowcy, pozwalający zyskać na cza- sie - a potem powiedział po prostu: 18 Strona 17 - Posłuchaj. I przeczytał byłej żonie list od początku do końca. Kiedy skończył, zapadła cisza. - Nie wygląda tak źle - odezwała się w końcu Sally. - Ashley ma chy- ba jakiegoś tajemniczego wielbiciela. - Tajemniczy wielbiciel. To brzmi tak uroczo, kojarzy się z niezapo- mnianą epoką wiktoriańską. Sally zignorowała ten sarkazm. Milczała. Scott odczekał chwilę. - Czy nie wydaje ci się, odwołuję się do twojego doświadczenia, spraw, które prowadzisz, że w tym liście można wyczuć jakąś obsesję? Może manię? Co za człowiek pisze coś takiego? Sally wzięła głęboki oddech, lecz nadal milczała, zastanawiając się nad tym samym. - Wspominała ci może o czymś? O czymś podobnym? - nie ustępo- wał Scott. - Nie. - Jesteś jej matką. Nie przyszłaby do ciebie, gdyby miała jakieś kło- poty z mężczyznami? Sformułowanie „kłopoty z mężczyznami” wciąż promieniowało ży- wym gniewem, jaki Sally i jej były mąż budzili w sobie. Nie miała ochoty odpowiadać. - Tak. Chyba tak. Ale nie przyszła. - A kiedy była u ciebie, nic nie mówiła? Nie zauważyłaś niczego w jej zachowaniu? - Nie. A ty? Spędziła u ciebie parę dni... - Nie. Prawie jej nie widywałem. Ciągle była poza domem, odwie- dzała kolegów z liceum. No wiesz, znikała po kolacji, wracała o drugiej w nocy, spała do południa, a potem łaziła po mieszkaniu, aż do chwili, gdy wszystko zaczynało się od nowa. Sally Freeman-Richards wzięła głęboki oddech. - Cóż, Scott - zaczęła powoli - nie jestem przekonana, czy warto nad tym łamać sobie głowę. Jeśli ma jakiś problem, wcześniej czy później przyjdzie z tym do któregoś z nas. Może na razie powinniśmy dać jej wolną rękę. I nie wiem, czy jest sens zakładać, że w ogóle ma jakiś pro- blem, dopóki sama nam o tym nie powie. Myślę, że się niepotrzebnie przejmujesz. Cóż za rozsądna odpowiedź, pomyślał Scott. Bardzo nowoczesna. Bardzo liberalna. Bardzo charakterystyczna dla ludzi, którymi byli, a także dla miejsca, w którym mieszkali. I niestety, powiedział sobie, cał- kowicie błędna. 19 Strona 18 Wstała i podeszła do regaliku w kącie salonu. Poprawiła porcelanowy talerz oparty na podstawce, zmarszczyła brwi, odsunęła się o krok i sprawdziła, czy jest dobrze ustawiony. Z oddali dobiegały głośne piski bawiących się dzieci, ale w pokoju, w którym prowadziliśmy naszą roz- mowę, w uszach dźwięczało mi tylko narastające napięcie. - Skąd Scott wiedział, że coś jest nie tak? - powtórzyła moje pytanie. - Właśnie. List, który pani cytuje, mógł oznaczać niemal wszystko. Była żona Scotta słusznie nie wyciągnęła pochopnych wniosków. - Taką postawę powinien przyjąć prawnik? - spytała ostrym tonem. - Jeśli ma pani na myśli postawę ostrożną, odpowiedź brzmi: tak. - I uważa pan, że słusznie? - spytała. Machnęła ręką w powietrzu, jakby chciała dać do zrozumienia, że moje wątpliwości nie są istotne. - Wiedział, bo wiedział, po prostu wiedział. Można by to chyba nazwać instynktem, ale to byłoby uproszczenie. To jakaś drobna pozostałość zwierzęcego zmysłu, który tli się w każdym z nas, wie pan, gdy ma się przeczucie, że coś jest nie w porządku. - Trochę pani przesadza. - Naprawdę nie. Widział pan kiedyś film dokumentalny o zwierzę- tach żyjących na równinie Serengeti w Afryce? Jakże często kamera ła- pie gazelę, która nagle zaniepokojona podnosi głowę. Nie widzi czające- go się w pobliżu drapieżnika, ale... - Dobrze. Powiedzmy, że się z panią zgodzę. Wciąż nie rozumiem, jak... - Cóż - przerwała. - Być może musiałby pan znać człowieka, o któ- rym mówimy. - Tak. Sądzę, że to mogłoby pomóc. W końcu czy nie wobec tego samego problemu stanął Scott? - Istotnie. On, oczywiście, na początku nie wiedział nic. Nie znał na- zwiska, adresu, wieku, rysopisu, numeru prawa jazdy, numeru ubezpie- czenia, miejsca pracy. Niczego. Widział tylko wyznanie na kartce i w głębi duszy przeczuwał kłopoty. - Ogarnął go lęk? - Tak. Lęk. Nie całkiem uzasadniony, jak pan zauważył. Scott był sam ze swoim strachem. To chyba najtrudniejszy do zniesienia rodzaj lęku: niebezpieczeństwo nieokreślone i nieznane. Znalazł się w niełatwej sytuacji, prawda? - Tak. Większość ludzi na jego miejscu nie zrobiłaby nic. - Scott nie był chyba taki, jak większość ludzi. Milczałem. Odetchnęła głęboko, zanim znów zaczęła mówić. - Ale gdyby wiedział już wtedy, na samym początku, z kim ma do czynienia, mógłby się poczuć... - przerwała. 20 Strona 19 - Jaki? - Bezradny. 2. Niezwykle gniewny człowiek Maszynka tatuażysty bzyczała niecierpliwie; kojarzyła mu się z szer- szeniem latającym dookoła głowy. Tatuażysta był krępym i mocno umię- śnionym mężczyzną; wielobarwne posplatane wzory pięły się niczym pnącza po jego ramionach ponad barki i owijały wokół szyi aż po lewe ucho, gdzie kończyły się łbem węża o wyszczerzonych zębach. Z igłą w dłoni pochylił się nad klientem jak do modlitwy. Już miał zacząć swoje dzieło, ale nagle się zawahał i podniósł wzrok. - Jesteś pewien, że tego chcesz, stary? - spytał. - Jestem pewien - odparł Michael O'Connell. - Nigdy nie robiłem nikomu takiej dziary. - Czas, żebyś zrobił pierwszą. - Stary, mam nadzieję, że wiesz, co robisz. Będzie cię bolało przez parę dni. - Zawsze wiem, co robię - odparł O'Connell. Zacisnął lekko zęby i rozparł się w fotelu. Przyglądał się, jak krępy mężczyzna zaczyna ryso- wać wzór. Michael O'Connell wybrał sobie szkarłatne serce przeszyte czarną strzałą, roniące krwawe łzy. Na środku serca miały się znaleźć inicjały AF. Zamówił wykonanie wzoru w niezwykłym miejscu i teraz widział, że sprawia to tatuażyście pewne kłopoty. Wykluwanie serca i inicjałów na prawej pięcie O'Connella było dla niego jeszcze bardziej niewygodne niż dla jego klienta utrzymanie nieruchomo uniesionej no- gi. Kiedy igła przebiła skórę, O'Connell czekał. To miejsce jest bardzo wrażliwe. Tam łaskocze się dziecko albo pieści kochankę. Piętą przy- gważdża się także rozdeptywanego robaka. To miejsce najlepiej odpo- wiada różnorodności moich uczuć, pomyślał. Michael O'Connell był człowiekiem, którego ze światem zewnętrz- nym łączyły nieliczne więzy, ale wewnętrznie skrępowanym grubymi sznurami, drutem kolczastym i pętami. Miał prawie metr osiemdziesiąt wzrostu i ciemne, gęste, kędzierzawe włosy. Był szeroki w barach, a wą- ski w pasie, o co zadbał już w liceum, godzinami podnosząc ciężary i trenując zapasy. Wiedział, że jest przystojny; było coś pociągającego w 21 Strona 20 sposobie, w jaki unosił brwi, i swobodzie, jaką zachowywał w każdej sytuacji. Ubierał się w sposób pozornie niedbały, dzięki czemu sprawiał wrażenie kogoś sympatycznego, „swojego chłopa”. Wolał wełnę od skó- ry, bo chciał lepiej pasować do studenckiego środowiska, i unikał nosze- nia czegokolwiek, co mogłoby się kojarzyć z dzielnicą, w której dorastał, na przykład obcisłych dżinsów czy podkoszulków z podwiniętymi wyso- ko rękawami. Szedł Boylston Street w stronę Fenway, owiewała go lekka poranna bryza. Czuło się już w niej zbliżający się listopad; unosiła z ulicy opadłe liście i papierki, tworząc nad chodnikiem małe wiry śmieci. O’Connell odnajdywał w powietrzu cząstkę New Hampshire, rześkość, która przypominała mu dzieciństwo. Stopa mu dokuczała, ale był to przyjemny ból. Tatuażysta dał mu dwa paracetamole i zakleił tatuaż sterylnym opa- trunkiem, ale uprzedził, że chodzenie z taką piętą może być trudne. Mi- chaelowi to nie przeszkadzało, nie miało dla niego znaczenia, jak bardzo będzie utykał przez kilka najbliższych dni. Był akurat niedaleko kampusu Uniwersytetu Bostońskiego; znał tam pewien bar, który wcześnie otwierał podwoje, by udzielić gościny pija- kom wciąż jeszcze okupującym okolice śródmiejskich skwerów. Pokuś- tykał w tamtym kierunku boczną uliczką, trochę przygarbiony, przy każdym kroku próbując mierzyć fale elektryzującego bólu promieniują- cego od stopy. To trochę jak gra, pomyślał. Po tym kroku poczuję ból do kostki. Teraz do łydki. Czy dojdzie do kolana albo dalej? Pchnął drzwi baru i zatrzymał się na chwilę, czekając, aż jego wzrok przywyknie do ciemności zadymionego wnętrza. Przy barze siedziało dwóch starszych mężczyzn zgarbionych nad szklankami. Stali bywalcy, pomyślał. Ludzie, których potrzeby określały dolar i kieliszek. O'Connell podszedł do baru, rzucił na kontuar dwa dolary i skinął na barmana. - Piwo i pięćdziesiątkę - powiedział. Barman chrząknął, wprawnie nalał piwa z półcentymetrową pianką do małej szklanki, potem napełnił kieliszek bursztynową szkocką. O'Connell wypił ją jednym haustem - zapiekła go ostro w gardle - i po- ciągnął spory łyk piwa. Wskazał palcem kieliszek. - Jeszcze raz - powiedział. - Najpierw zobaczmy pieniądze - odparł barman. O'Connell znowu wskazał kieliszek. - Jeszcze raz - powtórzył. Barman milczał. Już swoje powiedział. 22