Portugalia Mark Ellingham, John Fisher Graham Kenyon Pascal � PRZEWODNIKI NA WEEKEND � Europa na weekend � Beskidy na weekend � Ma�opolska na weekend Mazowsze na weekend � Mazury na weekend � Polska na weekend Polskie parki narodowe na weekend � Pomorze cz�� wschodnia na weekend Pomorze cz�� zachodnia na weekend � Sudety na weekend � Wielkopolska na weekend � PRZEWODNIK PIELGRZYMA � INTERNET Tytu� serii: Praktyczny Przewodnik T�umaczenie pierwszego wydania i kolejnych uzupe�nie�: ,,':' Anna Binek, Krzysztof Cierniak, Wojciech Gl�bi�ski, Franciszek Ko�, Jadwiga Szczupak Aktualizacja na podstawie wydania angielskiego: Edyta Andzel, s. 281-354, 423-616; Zbigniew Dendzik, s. 243-280, 355-422; Edyta Madej, s. XIV-242 Konsultacja merytoryczna: Tamara Sobolska Redakcja: Ewa Kosiba, s. 45-142, 281-354,423-462; Ewa Ressel, s. XIV-42,143-242, 355-422; Anna Willman, s. 243-280, 463-616 Korekta: i- , ;;: f, v ." "' Bartosz Hankus -, ?f .?.' '-~ ;4i Redakcja informacji praktycznych: Marek Tomalik Redakcja techniczna: Alicja Babicka 'r1 Redakcja techniczna map: , , � �>� � . ., . l Wiestaw Sad�ek Redakcja serii: Anna Willman : � Koordynacja prac redakcyjnych: Izabela Ku� Projekt ok�adki: Witold Siemaszkiewicz Zdj�cie na ok�adce: Porto, BE&W, Patrick Frilet/Saola Wydanie trzecie, 2000 Copyright (c) Pascal THE ROUGH GUIDE TO PORTUGAL (9th edition, March 2000., l-85828-51�-X), by Mark Ellingham, John Fisher and Graham Kenyon, published by ROUGH GUIDES, 62-70 Shorts Gardens, London WC2H 9AB. Autorzy i wydawcy tego przewodnika starali si�, by jego tekst byt rzetelny, nie mog� jednak wzi�� odpowiedzialno�ci za jakiekolwiek skutki wynikaj�ce z wykorzystania podanych w nim informacji. Onet.pl SA, Oddzia� Wydawnictwo Pascal ul. Kazimierza Wielkiego 26 43-300 Bielsko-Biala tel. 033/828 28 28 fax 033/828 28 29 e-mail: [email protected] www.pascal.pl Z Praktycznym Przewodnikiem wsz�dzie b�dziesz u siebie Z my�l� o tych, kt�rzy nie maj� mo�e wypchanego portfela, ale s� ciekawi �wiata i g�odni wra�e�, powsta�a seria Praktycznych Przewodnik�w wydawnictwa Pascal. Jeste�my przekonani, �e aby prze�y� turystyczn� przygod�, nie trzeba ani wydawa� fortuny, ani sypia� na dworcach. Podr�uj�cy autorzy gromadz� i sprawdzaj� na w�asnej sk�rze dziesi�tki adres�w miejsc noclegowych, restauracji, kawiarni, bar�w, skrz�tnie spisuj� godziny otwarcia muze�w, galerii i wystaw oraz ceny bilet�w wst�pu, odkrywaj� nowe oblicza miejsc znanych z folder�w biur turystycznych i docieraj� do zak�tk�w i ciekawostek, o kt�rych nie s�yszeli nawet miejscowi. Nasze ksi��ki wbrew nazwie wcale nie maj� ambicji, by "przewodniczy�", nie prowadz� turysty za r�k� - s� raczej dobrym i sprawdzonym towarzyszem podr�y, kt�ry proponuje r�norodne rozwi�zania codziennych problem�w i przedstawia ca�e bogactwo mo�liwo�ci sp�dzania czasu w nowym, ciekawym miejscu. Wyb�r zawsze nale�y do Ciebie! Oczywi�cie, mo�na podr�owa� bez przewodnik�w Pascala. Jaki� miesi�c przed wyjazdem zasi�gnij j�zyka w informacji o numerach mi�dzynarodowych - by� mo�e podadz� ci tam kilkadziesi�t numer�w telefon�w i adres�w hoteli, pensjonat�w, kemping�w; od razu zacznij do nich dzwoni�, aby dowiedzie� si�, za ile i w jakich warunkach uda ci si� przenocowa�. Po powrocie b�dziesz musia� jedynie uregulowa� rachunek telefoniczny. Po�wi�� pierwszy tydzie� pobytu (a tak�e zawarto�� portfela i w�asne zdrowie) na w�dr�wk� po pod�ych lub drogich knajpkach w poszukiwaniu strawy taniej i smacznej. P�nym popo�udniem mo�esz si� wybra� na targ kwiatowy w Amsterdamie, tylko �e... o tej porze nie zobaczysz tam nawet zwi�d�ej ga��zki. Na W�grzech pewnie spr�bujesz dodzwoni� si� do domu z przydro�nej budki, ale... uda ci si� to tylko, je�li odnajdziesz kabin� oznaczon� kolorem czerwonym lub szarym. Te i wiele innych informacji, bez kt�rych w podr�y ani rusz, zawieraj� Praktyczne Przewodniki. Nasz wniosek jest prosty - komu w drog�, temu przewodnik! Praktyczne Przewodniki,kt�re narodzi�y si� w Wielkiej Brytanii i Australii, tworz� ju� dzi� legendarne serie wydawnictw Rough Guide i Lonely Planet. Wi�kszo�� przewodnik�w Pascala to pozycje t�umaczone z j�zyka angielskiego, sprawdzone przez globtroter�w na ca�ym �wiecie, wzbogacone w informacje wa�ne dla polskiego turysty. W roku olimpiady wydajemy m.in. przewodnik po goszcz�cym j� Sydney. Bogaci w do�wiadczenia, postanowili�my spr�bowa� si� w samodzielnym tworzeniu przewodnik�w po Polsce, Europie i �wiecie. W ksi�garniach jest ju� dost�pna Chorwacja, w tym sezonie wychodz� przewodniki po Czechach, S�owacji, krajach nadba�tyckich - Litwie, �otwie, Estonii oraz obwodzie kaliningradzkim. Wci�� rozwijaj� si� autorskie serie przewodnik�w dla zmotoryzowanych, weekendowych i seria Dooko�a Polski. ISBN 83-88355-03-1 OD WYDAWCY SPIS MAP l PLAN�W 36. Citania de Briteiros ............ 292 37. Braga ...................... 294 38. Okolice Bragi................. 301 39. Barcelos .................... 305 40. Viana do Castelo .............. 312 41. Parque Nacional da Peneda-Geres .......... 340-341 42. Porto i Douro ............. 356-357 43. Porto ................... 358-359 44. Centrum Porto: noclegi ..... 362-363 45. Vila Nova de Gaia ............. 374 46. Centrum Porto: restauracje, kawiarnie, bary i kluby nocne ................... 378-379 47. Amarante ................... 403 48. Lamego ..................... 414 49. Tras-os-Montes ........... 424-425 50.VilaReal .................... 426 51.Chaves ..................... 439 52. Braganca ................... 445 53. Parque Natural do Montesinho ... 451 54. Alentejo ................. 466-467 55. Evora....................... 469 56. Estremoz.................... 476 57. Elvas ....................... 483 58. Portalegre ................... 488 59. Beja ........................ 498 60.Vila Nova de Milfontes ......... 509 61. Algarve.................. 516-517 62. Faro ....................... 519 63.Tavira ...................... 530 64.Vila Real de Santo Ant�nio ...... 536 65.Albufeira .................... 543 66. Portimao .................... 549 67. Praia da Rocha ............... 551 68. Lagos ...................... 560 1. Portugalia - mapa og�lna kraju ... XV 2. Portugalia: poci�gi ............. 20 3. Mapa rozdzia�owa .............. 43 4. Lizbona i okolice ............... 45 5. Lizbona .................... 48-49 6. Lizbona: metro ................ 54 7. Dolne Miasto (Baixa) ............ 64 8. G�rne Miasto (Barrio Alto) ....... 68 9. Alfama i castelo ............... 72 10.Belem ...................... .84 11. Parque das Nag�es ............. 88 12. G�rne Miasto - bary i kluby ..... 101 13. Cascais ..................... 118 14. Sintra ...................... 122 IS.Setubal ..................... 135 16. Estremadura i Ribatejo ...... 144-145 17. Ericeira ..................... 147 IS.Peniche ..................... 152 19. Nazare ..................... 160 Nowa, zaktualizowana wersja oryginalnego przewodnika Portugalia ukaza�a si� w marcu 2000 roku. Autorzy ponownie sprawdzili wszystkie informacje praktyczne dotycz�ce cen, godzin otwarcia, adres�w, numer�w telefon�w itd. Polskie wydanie tego przewodnika zosta�o przygotowane wiosn� 2000 r. i z tego okresu pochodz� dane na temat cen polis ubezpieczeniowych, zni�ek, legitymacji, kurs�w walut, koszt�w przejazdu. Musimy jednak powt�rzy� za Heraklitem z Efezu: Panta rhei. Miasta, wioski, zabytki i muzea pewnie zosta�y na swoim miejscu, ale niekt�re informacje szybko si� dezaktualizuj� - ceny id� w g�r�, zmianie ulegaj� numery telefon�w, powstaj� nowe hotele i restauracje, inne s� zamykane, ba! nawet ulice niekiedy otrzymuj� nowe nazwy. Dlatego prosimy, drogi Czytelniku-obie�y�wiacie, pisz do nas, je�li natrafisz na tego rodzaju nie�cis�o�ci. Wykorzystamy te uwagi przy nast�pnej edycji przewodnika (najp�niej za dwa lata). Dzi�kujemy tym, kt�rzy napisali do nas do tej pory: Marcie Kubickiej, Jerzemu Poczesnemu, Markowi Rawskiemu oraz Ewie i Januszowi Zalewskim. Naj�wie�sze informacje mo�na uzyska� za po�rednictwem Internetu. Na naszych stronach WWW (www.pascal.pl) znajdziesz listy czytelnik�w dziel�cych si� swoimi wra�eniami z podr�y, a dzi�ki pascalowskiej R�y wiatr�w nawi��esz kontakt z innymi globtroterami, kt�rzy by� mo�e pomog� ci rozwi�za� problemy dotycz�ce planowanego wyjazdu. Je�li masz k�opoty z nabyciem naszych ksi��ek, wpadnij do internetowej ksi�garni - kupisz, co zechcesz, nie ruszaj�c si� z domu. 21.Tomar ...................... 179 22.Santarem ................... 189 23. Coimbra i Beira Litoral ......... 198 24. Coimbra ................. 200-201 25. Coimbra -Stare Miasto ........ 206 26. Las Buc,aco .................. 219 27. Figueira da Foz ............... 227 28.Aveiro ...................... 233 29. G�ry prowincji Beira ........... 244 Sl.Guarda ..................... 251 32. Pargue Natural de Serra da Estrela ............ 260 33.Covilha ..................... 267 34.Minho ......................282 35.Guimaraes..................-284 SPIS TRE�CI LEGENDA LEGENDA WPROWADZENIE .....................................................XIII Linie kolejowe Autostrady Drogi Pedestrianized roads �cie�ki Trasy promowe Drogi wodne Zakresy rozdzia��w Granice mi�dzynarodowe Interesuj�ce miejsca Synagogi Ko�cio�y (mapy region�w) Kaplice (mapy region�w) Ruiny Jaskinie Szczyty g�rskie G�ry Punkty widokowe Wodospady > Kempingi Latarnie morskie Lotniska Przystanki autobusowe Stacje metra Informacja turystyczna Telefony Urz�dy pocztowe Baseny Budynki Ko�cio�y (plany miast) Cmentarze Parki Parki narodowe Pla�e �*"� l INFORMACJE PODSTAWOWE t 7( Podr� do Portugalii ............... 3 Noclegi ......................... 23 Przekraczanie granicy .............. 8 Gastronomia ..................... 27 Legitymacje Poczta, telekomunikacja i mass media.. 33 i inne dokumenty ................ 9 Godziny pracy i �wi�ta.............. 35 Ubezpieczenia .................... 12 Festiwale, korridy i sport............ 35 Zdrowie......................... 14 Niebezpiecze�stwa i k�opoty ......... 38 Informacja i mapy ................. 15 Tury�ci niepe�nosprawni ............ 39 Ceny, pieni�dze i banki ............. 17 Praca w Portugalii................. 40 Komunikacja ..................... 19 Informator og�lny ................. 41 "PRZEWODNIK ~ 43 ROZDZIA� PIERWSZY LIZBONA l OKOLICE_______________45. LIZBONA ........................................................... 47 Przyjazd i informacja ................................................ 50 Komunikacja miejska ................................................ 52 Noclegi ........................................................... 55 Miasto ........................................................... 62 Gastronomia ....................................................... 91 Kawiarnie, bary i kluby ............................................... 97 Rozrywka ......................................................... 105 Sklepy i targowiska ................................................. 110 Informator ........................................................ 112 OKOLICE LIZBONY ................................................... 115 Na zach�d: Estoril i Cascais ........................................... 116 Sintra i okolice .................................................... 121 Palacio de Queluz ................................................... 130 Mafra i okolice ..................................................... 131 Na po�udnie od Tagu: Costa da Caparica, Setubal i wybrze�e .................. 133 Sesimbra ......................................................... 139 ROZDZIA� DRUGI____ESTREMADURA l RIBATEJO_________143 Ericeira ............................................................ 143 Torres Vedras ..................................................... 149 (?) i + Cz�� druga D Sl SPIS TRE�CI / XI X / SPIS TRE�CI .303 .304 .308 .309 .311 .318 .320 .320 .321 .322 .325 327 329 .331 .334 .336 .338 3555 ..151 ..154 .156 .158 .159 .162 .165 .168 .169 .175 .178 .184 .186 .188 .191 197 COIMBRA l BEIRA LITORAL .199 .212 .213 .214 .216 .218 .222 .224 .225 .230 .231 .237 .239 243 .356 .391 .398 .399 .401 .408 .413 423 Porto .................................................... Okolice Porto: wybrze�e ...................................... Santo Tirso i okolice ......................................... Z Porto do Penafiel .......................................... TSmega: Amarante i dalej .................................... Wzd�u� Douro: do Peso da Regua i dalej w kierunku granicy hiszpa�skiej Lamego i okolice ............................................ .427 .433 .438 .443 .444 4500 244 248 .250 .253 259 .270 .272 .275 281 .452 .455 .460 463 .464 .465 .475 .480 .482 487 .490 283 283 .291 .293 .300 Peniche i Berlenga ....................... �bidos ................................. Caldas da Rainha ......................... Na p�noc do Nazare ...................... Nazare ................................. Alcobaga ................................ Leiria .................................. Pinhal de Leiria i pla�e ..................... Batalha i okolice .......................... Fatima i okolice .......................... Tomar .................................. Na wsch�d, wzd�u� Tagu do Abrantes ......... Ribatejo: wzd�u� wschodniego brzegu Tagu Santarem ............................... Zachodni brzeg Tagu: winnice i Vila Franca de Xira ROZDZIA� TRZECI Coimbra ........................ Conirnbriga ..................... Montemor-o-Velho ................ Lousa i Serra da Lousa ............ W g�r� rzeki: Penacova i Lorvao Las Bugaco i Luso ................. Dolina Dao i g�ry Caramulo ......... Z biegiem Vougi .................. Figueira da Foz .................. Na p�noc: od Figueiry do Praia de Mira Aveiro i okolice .................. Ovar, Furadouro i Santa Maria da Feira Arouca i g�ry Arada .............. ROZDZIA� CZWARTY G�RY PROWINCJI BEIRA Viseu ........................................... W kierunku wschodnim: do Guardy .................... Guarda .......................................... Z Guardy na p�noc: wy�yna prowincji Beira Alta .......... Serra da Estrela ................................... Sabugal, Sortelha i Serra da Malcata ................... Na po�udnie od Covilhi: Serra da Gardunha .............. W stron� Beira Baixa ............................... MINHO PO�UDNIOWE MINHO ..................... Guimaraes i okolice ...................... CitSnia de Briteiros ...................... Braga ................................. Okolice Bragi: Bom Jesus, Sao Frutuoso i Tibaes P�voa do Lanhoso i droga do GerSs ............. Barcelos ................................... COSTA VERDE ................................ Na p�noc od Porto: w kierunku Viana do Castelo ... Viana do Castelo ............................ Z Viana do Moledo ........................... WZD�U� RZEKIMINHO ......................... Caminha ................................... Vila Nova de Cerveira ......................... Yalenga do Minho i okolice ..................... Mongao i okolice ............................ Na wsch�d do Melgago ....................... DOLINA LIMY I PARQUE NACIONAL DA PENEDA-GERES Ponte de Lima .............................. Na wsch�d: w stron� Ponte da Barca ............ Arcos de Valdevez ........................... Parpue Nacional da Peneda-Geres ............... ROZDZIA� SZ�STY PORTO l DOURO ROZDZIA� SI�DMY TRAS-OS-MONTES Vila Real i okolice ................................ Na p�nocny wsch�d - trasy do Chaves i Bragangy ...... Chaves ........................................ Trasy z Chaves do Montalegre i Vinhais .............. Braganga ...................................... Pargue Natural do Montesinho ...................... Na po�udniowy wsch�d - do Mirandy do Douro ...................................... ALENTEJO Mogadouro, Torre de Moncon/o i Freixo de Espada a Cinta Parque Natural do Douro Internacional ............... ROZDZIA� �SMY ALTO ALENTEJO ............... Evora ...................... Estremoz i marmurowe miasta .. Na po�udnie do Monsaraz ...... Elvas ...................... Portalegre .................. Crato, Flor da Rosa i Alter do Chao XII / SPIS TRE�CI Castelo de Vide i Marvao ............................................492 Zamek Belver .....................................................494 BAKO ALENTEJO ....................................................495 Na po�udniowy wsch�d od Lizbony .....................................496 Beja .............................................................497 Serpa i okolice .....................................................501 Na po�udnie do Algarve ..............................................503 Santiago do Cacem i okolice ..........................................504 Sines i na po�udnie do Pessegueiro .....................................506 Letniska w po�udniowym Alentejo i Odemira .........................................................507 ROZDZIA� DZIEWI�TY ALGARVE______________________515 WSCHODNIA CZʌ� ALGARYE ..........................................518 Faro i okolice ......................................................518 Olhao i wyspy .....................................................526 Tavira i okolice .....................................................529 Na wsch�d od Taviry do Vila Real ......................................534 Vila Real de Santo Ant�nio ............................................535 W g��b l�du: w g�r� Gwadiany ........................................537 ZACHODNIA CZE�� ALGARVE ...........................................538 Od Gjuinta do Lago po Vilamoura .......................................539 Albufeira i okolice ...................................................541 Na zach�d, w stron� Portimao ........................................546 Portimao, Praia da Rocha i okolice ......................................548 Silves ............................................................553 W g��b l�du, do Serra de Monchipue ....................................555 Lagos ...........................................................558 Na zach�d do Sagres ................................................565 Sagres i Cabo de Sao Vincente .........................................567 Od Vila do Bispo do Odeceixe ..........................................571 __________KOlfEKSTY" T75 Historia Portugalii .................................................... 577 Chronologia zabytk�w architektury ....................................... 591 Zwi�zki polsko-portugalskie ............................................. 594 Ksi��ki ............................................................. 598 Polacy w Portugalii ................................................... 600 Muzyka ............................................................. 605 J�zyk portugalski ..................................................... 612 S�owniczek wyra�e� portugalskich ........................................ 613 INDEKS ............................................................ 617 WPROWADZENIE Dobrze mi tutaj, uwielbiam bowiem pomara�cze i rozmowy z mnichami - porozumiewam si� z nimi moj� ko�law� �acin�, kt�r� oni w�adaj� tak, jakby by� to ich ojczysty j�zyk. Bywam w towarzystwie, p�ywam w Tagu, je�d�� na o�le lub mule, przeklinam po portugalsku, a tak�e mam biegunk� i �lady uk�sze� komar�w. I co z tego! Ludzie wybieraj�cy si� w podr� dla przyjemno�ci nie powinni oczekiwa� zbyt wielu wyg�d. Byron w Portugalii, lipiec 1809 r. Portugalia to wyj�tkowo pi�kny kraj; rzeki, lasy i bujne doliny cz�ci p�nocnej s� r�wnie ciekawe jak urozmaicona linia wybrze�a na po�udniu, obejmuj�ca pla�e, klify i jaskinie. Przybywaj�c z obszaru �yznych r�wnin �rodkowej Hiszpanii do suchego, po�udniowego regionu Portugalii, Alentejo, trzeba po�wi�ci� troch� czasu na znalezienie miejsca godnego wypoczynku. Jednak w przeciwie�stwie do podr�owania po Hiszpanii, tutaj ju� po kr�tkiej je�dzie krajobraz ulega diametralnej, trudnej do ogarni�cia metamorfozie. Przed oczami turysty pojawia si� nagle stonowany bezmiar zieleni z mn�stwem drzew i kwiat�w. �ycie toczy si� wolno, a mieszka�cy s� wr�cz szarmanccy; Portugalczycy opisuj� sw�j kraj jako ziemi� brandos costumes - �agodnych obyczaj�w. Pomimo niewielkiego obszaru zajmowanego przez Portugali�, na turyst�w czekaj� tu r�norodne formy wypoczynku. Wzd�u� wybrze�a w okolicach Lizbony rozci�gaj� si� wspania�e pla�e, przy kt�rych skupi�y si� kurorty, a do ciekawie zagospodarowanego regionu Algarye na po�udniu ju� od 30 lat zje�d�aj� t�umy turyst�w z Europy. Sama Lizbona - oryginalna, ale jakby nienad��aj�ca z duchem czas�w - jest na tyle atrakcyj- TEMPERATURY W CI�GU DNIA (�C) ORAZ PRZECI�TNE MIESI�CZNE OPADY (MM) LIZBONA max. min. opady I 14 8 111 PORTO (Costa Verde) max. i ' 13 min. / 5 opady 159 FARO (Algarve) max. 15 min. 9 opady 70 III 18 10 109 15 7 147 18 11 72 22 13 44 19 10 87 22 14 21 ' VII 27 17 3 25 15 20 28 20 l IX 25 16 33 24 14 51 26 19 17 XI 17 12 93 17 8 148 19 13 65 Castelo de Vide i Marvao ............................................492 Zamek Belver .....................................................494 BAIXO ALENTEJO ....................................................495 Na po�udniowy wsch�d od Lizbony .....................................496 Beja .............................................................497 Serpa i okolice .....................................................501 Na potudnie do Algarve ..............................................503 Santiago do Cacem i okolice ..........................................504 Sines i na potudnie do Pessegueiro .....................................506 Letniska w po�udniowym Alentejo i Odemira .........................................................507 ROZDZIA� DZIEWI�TY ALGARVE______________________515 WSCHODNIA CZʌ� ALGARVE ..........................................518 Faro i okolice ......................................................518 Olhao i wyspy .....................................................526 Tavira i okolice .....................................................529 Na wsch�d od Taviry do Vila Real ......................................534 Vila Real de Santo Ant�nio ............................................535 W gt�b l�du: w g�r� Gwadiany ........................................537 ZACHODNIA CZʌ� ALGARVE ...........................................538 Od Ouinta do Lago po Vilamoura .......................................539 Albufeira i okolice ...................................................541 Na zach�d, w stron� Portimao ........................................546 Portimao, Praia da Rocha i okolice ......................................548 Silves ............................................................553 W gt�b l�du, do Serra de Monchigue ....................................555 Lagos ...........................................................558 Na zach�d do Sagres ................................................565 Sagres i Cabo de Sao Vincente .........................................567 Od Vila do Bispo do Odeceixe ..........................................571 S� Tf�ECiA ____KONTEKSTY 575 Historia Portugalii .................................................... 577 Chronologia zabytk�w architektury ....................................... 591 Zwi�zki polsko-portugalskie ............................................. 594 Ksi��ki ............................................................. 598 Polacy w Portugalii ................................................... 600 Muzyka ............................................................. 605 J�zyk portugalski ..................................................... 612 S�owniczek wyra�e� portugalskich ........................................ 613 INDEKS ............................................................ 617 WPROWADZENIE Dobrze mi tutaj, uwielbiam bowiem pomara�cze i rozmowy z mnichami - porozumiewam si� z nimi moj� ko�law� �acin�, kt�r� oni w�adaj� tak, jakby by� to ich ojczysty j�zyk. Bywam w towarzystwie, p�ywam w Tagu, je�d�� na o�le lub mule, przeklinam po portugalsku, a tak�e mam biegunk� i �lady uk�sze� komar�w. I co z tego! Ludzie wybieraj�cy si� w podr� dla przyjemno�ci nie powinni oczekiwa� zbyt wielu wyg�d. Byron w Portugalii, lipiec 1809 r. P ortugalia to wyj�tkowo pi�kny kraj; rzeki, lasy i bujne doliny cz�ci p�nocnej s� r�wnie ciekawe jak urozmaicona linia wybrze�a na po�udniu, obejmuj�ca pla�e, klify i jaskinie. Przybywaj�c z obszaru �yznych r�wnin �rodkowej Hiszpanii do suchego, po�udniowego regionu Portugalii, Alentejo, trzeba po�wi�ci� troch� czasu na znalezienie miejsca godnego wypoczynku. Jednak w przeciwie�stwie do podr�owania po Hiszpanii, tutaj ju� po kr�tkiej je�dzie krajobraz ulega diametralnej, trudnej do ogarni�cia metamorfozie. Przed oczami turysty pojawia si� nagle stonowany bezmiar zieleni z mn�stwem drzew i kwiat�w. �ycie toczy si� wolno, a mieszka�cy s� wr�cz szarmanccy; Portugalczycy opisuj� sw�j kraj jako ziemi� brandos costumes - �agodnych obyczaj�w. Pomimo niewielkiego obszaru zajmowanego przez Portugali�, na turyst�w czekaj� tu r�norodne formy wypoczynku. Wzd�u� wybrze�a w okolicach Lizbony rozci�gaj� si� wspania�e pla�e, przy kt�rych skupi�y si� kurorty, a do ciekawie zagospodarowanego regionu Algarve na po�udniu ju� od 30 lat zje�d�aj� t�umy turyst�w z Europy. Sama Lizbona - oryginalna, ale jakby nienad��aj�ca z duchem czas�w - jest na tyle atrakcyj- IX 25 16 33 VII 27 17 3 III 18 10 109 I 14 8 111 XI 17 12 93 TEMPERATURY W CI�GU DNIA (�C) ORAZ PRZECI�TNE MIESI�CZNE OPADY (MM) 22 13 44 LIZBONA max. min. opady 24 14 51 17 8 148 25 15 20 19 10 87 15 7 147 PORTO (Costa Yerde) max. 13 min. 5 opady 159 26 19 17 19 13 65 28 20 l 22 14 21 18 11 72 FARO (Algarve) 15 9 70 max. min. opady WPROWADZENIE / XV XIV / WPROWADZENIE Santiago de Compostef OA ,tB, - HISZPANIA / �\7Kadyks na, �e przyci�ga co roku liczne rzesze turyst�w z ca�ego �wiata. W 1994 r. miasto og�oszono Kulturaln� Stolic� Europy; dzi�ki dokonanej wtedy przebudowie infrastruktury Lizbona mo�e obecnie zalicza� si� do grona nowoczesnych metropolii europejskich. Uroku dodaj� jej nawet nieco zaniedbane, ale sympatyczne dzielnice. Mimo olbrzymiego projektu rozbudowy miasta, towarzysz�cego targom Expo'98, zdo�ano zachowa� tradycyjn� atmosfer� starej jego cz�ci. Natomiast wiejskie obszary kraju - Alentejo, g�rzyste Beiras czy le��ce na p�nocy Tras-os-Montes - s� wyra�nie zaniedbane i zubo�a�e. Dzi�ki turystyce i cz�onkostwu w Unii Europejskiej, wiele region�w uleg�o znacznym przeobra�eniom,- zauwa�y� to mo�na g��wnie na p�nocy Portugalii, gdzie nowe drogi przecinaj� wiejski krajobraz. Na turyst�w, kt�rzy zbocz� z najbardziej ucz�szczanych tras, czekaj� niezliczone ma�e miasteczka i wioski, kt�rych wygl�d przywodzi na my�l XIX wiek. R�nica mi�dzy p�noc� a po�udniem kraju jest szczeg�lnie wyra�na, gdy we�mie si� pod uwag� ludno�� i obyczaje poszczeg�lnych region�w. Decyduj�c� rol� odegra�y tu przyczyny historyczne. W przesz�o�ci ca�y P�wysep Iberyjski znajdowa� si� pod panowaniem najpierw Rzymian (cz�� imperium obejmuj�ca wi�kszo�� teren�w dzisiejszej Portugalii nosi�a nazw� Lusitania), a nast�pnie Maur�w, czyli muzu�man�w. Z p�nocy zostali oni wyparci do�� wcze�nie (na pocz�tku XI w.), podczas gdy z po�udnia - dopiero na pocz�tku XIII w. Portugalczycy zamieszkuj�cy tereny le��ce na p�noc od Tagu s� w wi�kszo�ci pochodzenia celtyckiego i germa�skiego, natomiast na po�udnie od Tagu �yj� ludzie o ciemniejszej karnacji sk�ry [moreno], kt�rych styl �ycia zbli�ony jest w pewnym sensie do �r�dziemnomorskiego (cho� wybrze�e Portugalii obmywaj� wy��cznie wody Atlantyku). Podzia� ten wida� te� na przyk�adzie rolnictwa, gdy� na po�udniu uprawia si� g��wnie pomara�cze, figi i d�by korkowe, a na p�nocy ziemniaki i lepsz� gatunkowo kukurydz�. W p�nocnej cz�ci kraju w dalszym ci�gu stosuje si� archaiczne metody uprawy ziemi - pola od wielu pokole� dzieli si� pomi�dzy cz�onk�w rodzin, przez co powierzchnia gospodarstw stale si� zmniejsza. Geograficzny podzia� znalaz� te� swoje odbicie w wydarzeniach ostatnich lat. Rewolucja 1974 roku, kt�ra zako�czy�a 48-letni okres dyktatury, nadesz�a z po�udnia, obszaru rozleg�ych posiad�o�ci, bogatych w�a�cicieli ziemskich i wyzyskiwanych pracownik�w najemnych. P�niejsza reakcja konserwatyst�w rozpocz�a si� na p�nocy, gdzie du�e wp�ywy mia�y w�adze ko�cielne, a indywidualni posiadacze gruntu obawiali si� jakichkolwiek zmian. O wiele wi�kszy od rewolucji wp�yw na relacje mi�dzyludzkie i obecny wizerunek wsi mia�a jednak fala migracji. W poszukiwaniu pracy Portugalczycy zaw�drowali do Francji (w Pary�u znajduje si� obecnie najwi�ksze po Lizbonie skupisko ludno�ci portugalskiej), Niemiec i Ameryki P�nocnej. Ci, kt�rzy wr�cili z emigracji, zaszczepili na gruncie swego kraju nowe metody uprawy ziemi, podwa�aj�c przy tym wiele tradycyjnych zasad i warto�ci, obowi�zuj�cych niegdy� na terenach wiejskich. Nowe idee i odmienn� kultur� przywie�li te� ze sob� imigranci z dawnych kolonii portugalskich w Afryce - Wysp Zielonego Przyl�dka, Mozambiku i Angoli. Najwi�kszy wp�yw na wizerunek Portugalii wywiera jednak morze. Odnosi si� wra�enie, �e Ocean Atlantycki zdominowa� ten kraj nie tylko fizycznie, warunkuj�c w znacznym stopniu utrzymywanie si� umiarkowanego klimatu, ale tak�e pod wzgl�dem historycznym, wywieraj�c ogromny wp�yw na mentalno�� mieszka�c�w, Portugalczycy uwa�aj� si� - nie bez podstaw - za nar�d o bogatej tradycji �eglarskiej: Yasco da Gama i inni s�awni �eglarze przetarli szlaki wiod�ce do Afryki i Nowego �wiata. Jeszcze stosunkowo niedawno Portugalia by�a pot�g� kolonialn�, niestety dotkni�t� ju� g��bokim kryzysem. Dzi�ki dalekim podr�om Portugalczyk�w kultura kraju uleg�a wp�ywowi tradycji afryka�skiej i po�udniowoameryka�skiej; �wiadcz� o tym wywodz�ce si� z tradycji ludowych, a por�wnywane do bluesa pie�ni fado, kt�- XVI / WPROWADZENIE re rozbrzmiewaj� w Lizbonie i Coimbrze, a w architekturze styl manueli�ski, w kt�rym wzniesiono najwspanialsze budowle na obszarze Portugalii. To dziedzictwo wykszta�ci�o w Portugalczykach szczeg�lne poczucie, kt�re mo�na uzna� za ich cech� narodow�. Oni sami okre�laj� to jako saudade, czyli t�sknot� i nostalgi�, z kt�rych wynika przekonanie, �e przesz�o�� oka�e si� w og�lnym rozrachunku lepsza od tego, co poka�e przysz�o��. Izolacja kraju, znajduj�cego si� a� do 1974 r. pod dyktatorskimi rz�dami Salazara i jego nast�pc�w, tylko wzmacnia�a taki schemat my�lenia; ponadto elity rz�dz�ce nie by�y akceptowane przez inne kraje europejskie. Dopiero w ostatnich latach, kt�re przynios�y m.in. przyj�cie Portugalii do Unii Europejskiej, nast�pi�o zauwa�alne przeobra�enie kraju. Trwa sp�niona rewolucja przemys�owa, a ludno�� z coraz wi�kszym upodobaniem spogl�da w stron� Lizbony i du�ych miast. Mimo to mieszka�cy wsi nadal prowadz� tradycyjny tryb �ycia, a obowi�zuj�ce na terenach rolniczych zwyczaje maj� swe korzenie w wieku XIX. Kobiety wci�� zak�adaj� czarne stroje, je�li ich ma��onkowie przebywaj� z dala od do-mu; notabene wielu z nich wyjecha�o w poszukiwaniu pracy do Francji i Niemiec, a niekt�rzy pracuj� na statkach. Zaproszenie do podr�y ' Najbardziej malowniczo prezentuj� si� p�nocne zak�tki kraju: zadziwiaj�ca wiejskimi zwyczajami, przesycona wilgoci� i zieleni� prowincja Minho; fantastyczne w�wozy i doliny Douro; odleg�e Tras-os-Montes czy dzikie, g�rzyste serras Beira Alta. Cho�by na kr�tko warto odwiedzi� Lizbon� i Porto, dwa naprawd� imponuj�ce rozmiarami miasta - to propozycja dla wszystkich zainteresowanych wsp�czesno�ci�. Na p�nocy w Coimbrze, na po�udniu w Evorze oraz w centralnym regionie Estre-madura poszukuj�cy zabytk�w odnale�� mog� wyblak�e ju� �lady XVI-wiecznej �wietno�ci (wieku odkry� geograficznych) i czas�w p�niejszych, kiedy to kraj czerpa� zyski z bogatych zasob�w brazylijskiego z�ota i diament�w. Wybrze�e to niemal�e w niesko�czono�� ci�gn�ce si� pla�e (ok. 800 km), jedynie w rejonie Algarve i na kilku niewielkich obszarach w okolicach Lizbony i Porto przemys� turystyczny rozwin�� si� na ogromn� skal�, jednak w innych miejscach zauwa�y� mo�na wzgl�dnie niewielkie zmiany. O�rodki takie, o typowo portugalskim charakterze, oddzielone s� od siebie wielkimi obszarami samotnych pla�. Najbardziej urokliwe zak�tki spotka� mo�na w rejonie Yiana do Castelo (na p�nocy Costa Ver-de) oraz na zachodzie Alentejo. Doda� nale�y, �e portugalskie wybrze�e, oblewane zimnymi wodami Atlantyku, cz�sto wystawione jest na dzia�anie ostrych, przenikliwych wiatr�w. Jedynym miejscem, doskonale nadaj�cym si� dla amator�w ciep�ych k�pieli, jest po�udniowe wybrze�e Algarve, gdzie liczne piaszczyste wysepki (Uhas) tworz� naturaln� zapor� dla zimnych w�d oceanu. Od kwietnia do listopada w ca�ym kraju jest ciep�o, tak wi�c decyzja, kiedy przyjecha�, nie ma wi�kszego znaczenia; cho� na p�nocy zdarzaj� si� okresy deszczowe, rejon Algarve zachowuje sta�y, �agodny klimat przez okr�g�y rok. Zima tutaj nie zagl�da, a stycze�, kiedy zakwitn� migda�owce, mo�e by� uroczy. Zupe�nie inaczej jest w rejonie Serra da Estrela - �nie�ne zimy pozwalaj� poje�dzi� na nartach, ale im bardziej na p�noc, tym wi�cej deszcz�w i mro�nych, ostrych wiatr�w. Nie nale�y wtedy planowa� wielkich wypraw w okolice Tras-os-Montes. �eby unikn�� t�um�w, wystarczy wybra� miejsce inne ni� Lizbona czy Algarve. W sezonie konieczne s� rezerwacje nocleg�w z du�ym wyprzedzeniem, szczeg�lnie w rejonie Algarve. Wsz�dzie indziej pokoje z �atwo�ci� wynaj�� mo�na przez ca�y rok, z wyj�tkiem okresu �wi�t lub festiwali; wtedy ma�e miasteczka i wioski szybko zape�niaj� si� przyjezdnymi. CZʌ� PIERWSZA NFORMACJE PODSTAWOWE PODRӯ DO PORTUGALII / 3 PODRӯ DO PORTUGALII Dla tych os�b, kt�rych gt�wnym wakacyjnym celem jest Portugalia, ze wzgl�du na jej du�� odleg�o�� od Polski najlepszym rozwi�zaniem b�dzie chyba podr� samolotem. Co prawda, wed�ug oficjalnej taryfy ceny bilet�w lotniczych s� wysokie, jednak je�li po�wi�ci si� troch� czasu na poszperanie w ofertach r�nych linii lotniczych i biur podr�y, to zwykle udaje si� znale�� interesuj�ce oferty specjalne. Mo�na te� wybra� si� do Portugalii drog� l�dow�: autokarem, poci�giem czy samochodem. Jednak perspektywa sp�dzenia w autokarze oko�o 60 godzin (tyle trwa przejazd z Warszawy do Lizbony z przesiadk� we Francji) mo�e by� dla wielu wr�cz przera�aj�ca. Dlatego warto rozwa�y� potraktowanie przejazdu do Portugalii jako cz�ci wi�kszej podr�y samochodowej lub kolejowej po Europie, po��czonej ze zwiedzaniem mijanych po drodze kraj�w. Warto pami�ta�, �e informacje zawarte w tej cz�ci przewodnika zosta�y opracowane na pocz�tku 2000 r. i niekt�re z nich mog�y ulec zmianie ju� po ukazaniu si� ksi��ki. Dotyczy to zw�aszcza cen. SAMOLOT TARYFY l ZNI�KI Taryfa normalna jest najdro�sza - bilety wa�ne przez ca�y rok, licz�c od daty rozpocz�cia podr�y, s� biletami typu otwartego (open), tzn. dat� powrotu mo�na zmienia� dowolnie bez �adnej dop�aty. O 25-30% ta�sze s� bilety wycieczkowe, maj� one jednak pewne ograniczenia dotycz�ce terminu powrotu - mo�e on nast�pi� najwcze�niej w naj- bli�sz� niedziel� po przylocie. Czas pobytu okre�la wa�no�� biletu (maksymalnie 3 miesi�ce), a rezerwacje mo�na zmienia� bez dodatkowych op�at. Jeszcze ta�sze, o oko�o 50% od taryfy normalnej, s� bilety specjalne typu PEX i APEX. Kupuj�c bilet typu PEX, trzeba okre�li� dok�adne daty odlotu i przylotu, a ich zmiana wi��e si� z du�ymi dop�atami. Wraca� mo�na najwcze�niej w pierwsz� niedziel� po przylocie. W przypadku taryfy APEX do tych warunk�w dochodz� kolejne obostrzenia: rezerwacja nie mo�e by� dokonana p�niej ni� 7 dni przed odlotem, a bilet trzeba wykupi� do 3 dni (je�eli zarezerwowano bilet na 10 lub wi�cej dni przed odlotem) b�d� w ci�gu 24 godzin (gdy rezerwacja nast�pi�a do 9 dni przed odlotem). Warto pami�ta� o zni�kach, kt�re przys�uguj� podr�nym w zale�no�ci od ich wieku, liczby os�b podr�uj�cych razem czy od terminu lotu. 50-procentow� zni�k� mo�e otrzyma� podr�uj�ca razem rodzina, pod warunkiem, �e jeden z jej cz�onk�w wykupi pe�noptatny bilet. Od 25 do 40% zni�ki uzyska� mog� osoby, kt�re uko�czy�y 60. rok �ycia. 90-procentow� zni�k� maj� niemowl�ta nie-zajmuj�ce osobnego miejsca w samolocie, natomiast dzieci w wieku 2-12 lat, w zale�no�ci od taryfy i kierunku podr�y, mog� uzyska� od 33 do 50% zni�ki. 25-procentowa zni�ka przys�uguje w Europie m�odzie�y od 12 do 25 lat. Podr�ni w wieku do 26 lat mog� te� skorzysta� ze specjalnej taryfy m�odzie�owej: roczny bilet otwarty w tej taryfie kosztuje tyle samo, co bilet typu APEX, czyli o 60% mniej od normalnego. Rezerwacja i wykupienie biletu musi jednak nast�pi� nie wcze�niej ni� 7 dni przed odlotem, co na wielu popularnych trasach jest cz�sto niemo�liwe z powodu braku miejsc. Pasa�erowie, kt�rzy cz�sto korzystaj� z us�ug danej linii lotniczej, jako stali klienci mog� by� traktowani w spos�b szczeg�lny i korzysta� z systemu premii i nagr�d. Ka�dy lot premiowany jest okre�lon� liczb� punkt�w, a ich odpowiednia suma upowa�nia do otrzymania bezp�atnego biletu. Liczne przywileje daje r�wnie� karta sta�ego klienta - uprawnia m.in. do pierwsze�stwa w rezerwacji bilet�w i zapewnia zni�ki w hotelach wsp�pracuj�cych z danymi liniami lotniczymi. Wielu przewo�nik�w w pewnych okresach roku wprowadza oferty specjalne, kt�re s� du�o atrakcyjniejsze cenowo ni� taryfy oficjalne. Obowi�zuj� one tylko na wybranych trasach i w wyznaczonym 4 / INFORMACJE PODSTAWOWE PODRӯ DO PORTUGALII / 5 czasie (mo�e to by� jeden sezon lub nawet ca�y rok). Czasami warto zmieni� dat� wylotu nawet o kilka dni, aby skorzysta� z oferty specjalnej i zaoszcz�dzi� sporo pieni�dzy. GDZIE KUPOWA� BILETY Bilety na samolot mo�na kupowa� bezpo�rednio u przewo�nika lub w agencjach zajmuj�cych si� rezerwacj� i sprzeda�� bilet�w lotniczych. Wiele linii lotniczych w ramach promocji, zw�aszcza latem, oferuje bardzo korzystne i tanie po��czenia, pod warunkiem, �e na catej trasie przelotu korzysta si� z us�ug tej w�a�nie linii. R�nice w cenach bilet�w mog� si�ga� nawet do kilkudziesi�ciu dolar�w w przypadku podr�y po Europie. Pr�cz tego negocjowa� mo�na obni�k� ceny biletu pochodz�cego z oferty sezonowej, o taki procent, jaki jest pobierany przez agencj� jako prowizja za sprzeda� bilet�w. Czasem udaje si� kupi� np. bilet typu APEX na dzie�, a nie na 7 dni przed odlotem lub polecie� w klasie business za cen� klasy turystycznej. Kupuj�c bilet u danego przewo�nika, poznaje si� tylko jego ofert� specjaln� i cho� mo�e by� ona korzystna w por�wnaniu z oficjaln� taryf�, to nie b�dzie mo�liwe zestawienie jej z propozycjami innych linii lotniczych. Tak� informacj� mo�na uzyska� w agencjach wsp�pracuj�cych z wi�ksz� liczb� przewo�nik�w i daj�cych tym samym mo�liwo�� wyboru najta�szego wariantu przelotu. Opr�cz bilet�w na regularne rejsy agencje takie coraz cz�ciej oferuj� te� loty czarterowe, czyli wykupywane w ca�o�ci przez biura podr�y. PODRӯ SAMOLOTEM DO PORTUGALII Polska nie ma bezpo�redniego po��czenia lotniczego z Portugali�, podr� odbywa si� wi�c z przesiadk� w kt�rym� porcie lotniczym Europy. W lutym 2000 r. najkorzystniejsze po��czenia z Warszawy do Lizbony oferowa�y nast�puj�ce linie: British Airways -z przesiadk� w Londynie (246 $), KLM z przesiadk� w Amsterdamie (245 $; ta sama cena dotyczy przelotu do Porto), PLL LOT i portugalskie linie T�P Air (374 $) - z przesiadk� w Madrycie, Lufthansa -z przesiadk� we Frankfurcie nad Menem (318 $). W nawiasach podano ceny najta�szych bilet�w powrotnych typu APEX (wa�ny miesi�c, z okre�lon� dat� wyjazdu i powrotu, wykupiony nie wcze�niej ni� 7 dni przed odlotem). Ceny bilet�w na trasie War-szawa-Lizbona wed�ug podstawowej taryfy s� zbli�one bez wzgl�du na tras� przelotu i lini� lotnicz�. M�odzie� i nauczyciele legitymuj�cy si� mi�dzynarodowymi legitymacjami (Euro<26, Euro<26 Student, ISIC, ITIC) mog� skorzysta� ze zni�kowych ofert biur turystyki m�odzie�owej Campus i Al-matur (zni�ki nawet do 40% taryfy podstawowej). Opr�cz ceny biletu niezwykle wa�ne s� r�wnie� warunki taryfy oferowane studentom. Bilety dla posiadaczy tych legitymacji s� zwyczajowo biletami otwartymi, wa�nymi przez rok, z mo�liwo�ci� zmiany terminu rezerwacji, a zakupienie biletu tzw. otwartego nie poci�ga za sob� dodatkowych op�at - mo�na je tak�e dowolnie ��czy� lub kupi� bilet tylko w jedn� stron�. Roczny bilet w ofercie Campusa na trasie Warszawa-Lizbona kosztuje 151 $ w jedn� stron� i 294 $ powrotny. Jeszcze bardziej atrakcyjne s� ceny lot�w czarterowych. Wybieraj�c si� z Polski do Portugalii, najlepiej skorzysta� z czarter�w niemieckich biur podr�y ze wzgl�du na wyj�tkowo bogat� ofert� i �atwy dojazd. O mo�liwe bilety i ich ceny nale�y pyta� w biurach podr�y (np. TUI, Neckerman i Sigma Travel), pewnych wskaz�wek udzieli tak�e Biuro czarter�w PLL LOT (Warszawa, ul. 17 Stycznia 39, S022/6069850). Jeszcze jeden spos�b na dotarcie do Portugalii to podr� samolotem do Hiszpanii, a stamt�d przejazd poci�giem lub autokarem. To rozwi�zanie jest dobre dla turyst�w, kt�rzy chc� przy okazji zwiedzi� kawa�ek Hiszpanii. Najta�szy bilet w obie strony przez Budapeszt w�gierskimi liniami Malev kosztuje 242 $, przez Amsterdam holenderskimi liniami KLM - 245 $, a czeskimi OK przez Prag� 290 $ (zob. te� ramka Dojazd poci�giem i Hiszpanii). Podr�owanie poci�giem jest wygodniejsze i mniej szkodliwe dla �rodowiska ni� je�d�enie samochodem i autobusem, mo�e te� by� dobr� okazj� do spotkania interesuj�cych ludzi. Tury�ci, kt�rzy zamierzaj� du�o podr�owa� poci�giem po Europie, powinni zaopatrzy� si� w broszur� Tho-mas Cook European Timetable, w kt�rej zamieszczono kompletne rozk�ady jazdy z wyszczeg�lnieniem, do jakich poci�g�w trzeba kupowa� dop�aty i gdzie konieczna jest rezerwacja. Ksi��ka uaktu- alniana jest co miesi�c i dost�pna we wszystkich agencjach Thomas Cook na ca�ym �wiecie. Z Polski nie ma bezpo�redniego poci�gu ani do Portugalii, ani te� do Hiszpanii. Najkr�tsze po��czenie po�rednie z Warszawy do Lizbony obejmuje przesiadki w Kolonii, Pary�u i Irun (Hiszpania). Z Warszawy odje�d�a si� o godz. 19.55, by po 40 godzinach jazdy dotrze� do Lizbony na 10.40. Bilet 2. klasy w jedn� stron� kosztuje 1092 z� i wa�ny jest przez miesi�c, co pozwala zatrzyma� si� na troch� w mijanych po drodze miastach. Nieco d�u�ej trwa przejazd z przesiadkami w Brukseli, Pary�u i Madrycie. MI�DZYNARODOWE BILETY ZNI�KOWE Dzieci do lat 12 maj� 50% zni�ki. Osoby, kt�re nie uko�czy�y 26. roku �ycia, mog� korzysta� z m�odzie�owych bilet�w BIJ (Billetes International de Jeu-enesse), w Polsce znanych jako bilety Wasteels, a w innych krajach Eurotrain lub Route 26. Bilet Wasteels jest wa�ny dwa miesi�ce, umo�liwia przejazd na dowolnej trasie na terenie Europy i Maroka oraz podr�owanie niemal wszystkimi promami. Liczba i czas trwania postoj�w s� dowolne (ale tylko na stacjach pomi�dzy zaznaczonymi na bilecie dwoma miastami w dw�ch r�nych pa�stwach). Zni�ka wynosi 20%. Bilety kupuje si� w kasach mi�dzynarodowych na dworcach PKP, w biurach Wasteels oraz PBP. Biuro Wasteels w Polsce: 02-021 Warszawa, ul. Gr�jecka 17, s022/8223492. Bilety BI6T przeznaczone s� dla os�b pracuj�cych za granic�, maj�cych za granic� najbli�sz� ro- DOJAZD POCI�GIEM Z HISZPANII BIURA NIEKT�RYCH LINII LOTNICZYCH W POLSCE Air France Warszawa, ul. Krucza 21, ^022/6281281 Aiitalia Warszawa, ul. Moliera 8,3022/8262801 Austrian Airlines Warszawa, ul. Z�ota 44/46, ^022/6275298, British Airways Warszawa, ul. Krucza 49, B022/6286341,6289431 Finnair Warszawa, AL Jerozn ; v:e 81, s022/69S0811 Iberia Warszawa, u l. �wi�toi �� i 18, s022/8284731 KLM ul. �wirki i Wigury l, B( '28000 LOT Warszawa, Al. Jerozoliir 5/79,1*022/952, 953,6305007,6305009, 6281009, 6287580 Lufthansa Warszawa, Al. Jerozolimskie 56c, ^022/8261501,8462527 Malev Warszawa, ul. Wierzbowa 9/11, a022/6977472,6977475 Sabena Warszawa, ul Sienna 39, B-022/8500480,8500489 SAS Warszawa, ul. Nowy �wiat 19, ^022/8261212,8263970 Swiss Air Warszawa, ul. Kr�lewska 11, s022/8275016 :ha) mo�na w 10 godzin do- -zeje�d�aj�ce przez "bram� jad�ce z Hiszpanii do Por- . a. Inne ciekawe miasta na ajmuje podr� kolej� przez Poci�giem po�i � /m odje�d�aj�cym z MadryhJ (ze stacji Estack jecha� do Lizbc ncja Santa Apolonia). Najszybciej kursuj�'po� Portugalii" - B �', po�o�one niedaleko Elvas; w tym mie�cie f � tugalii zatrzym; �> ;g po raz pierwszy po przekroczeniu granicy f :-j trasie to wysoko po�o�one Portalegre oraz Abrantes. Z Malagi �atwo si� dosta� na wybrze�e Algarve, Nieco wi�cej c iasta Andaluzji, Granad�, Kordob� i Sewill�, przy czym na trasach Malaga-Granada i Grana-�,-j-Kordoba znacznie szybciej podr�uje si� autobusem. W Kordobie wraca si� bowiem na g��wn� lini� kolejow� prowadz�c� do Sewilli; odje�d�aj� st�d poci�gi do Huelva, sk�d autobusem dojecha� mo�na do przej�cia granicznego Ayainonte-Vila Real de Santo Ant�nio. Z Ayamonte autobusy kursuj� dalej do portugalskiego miasta Vila Real, gdzie mo�na wsi��� w poci�g jad�cy przez Faro i La-gos w kierunku wybrze�a Algarve. Aby dojecha� z Hiszpanii do Portugalii �rodkowej, najlepiej wyruszy� w podr� jednym z poci�g�w odje�d�aj�cych z Salamanki; granic� pa�stwa przekracza si� w�wczas w portugalskim mie�cie Vilar For-nnoso. Salamanka ma dobre po��czenia z Guard� i Coimbr�, a inne trasy kolejowe s� obecnie rozbudowywane. Z p�nocnej Hiszpanii kursuj� poci�gi z Vigo w Galicji (3 godz. do Porto, 9 godz. do Lizbony). PODRӯ DO PORTUGALII / 7 6 / INFORMACJE PODSTAWOWE dzin� lub posiadaj�cych podw�jne obywatelstwo. Zni�ki podobne jak w przypadku InterRail 26. W niekt�rych kasach mi�dzynarodowych mo�na kupi� bilety Rai� Europ� Senior (RES) uprawniaj�ce osoby, kt�re uko�czy�y 60 lat, do 30% ulgi przy zakupie bilet�w mi�dzynarodowych. Legitymacja kosztuje 15 EUR (57 zt) i wa�na jest przez rok na wi�kszo�ci kolei europejskich. Ulg w wysoko�ci od 30% do 50% udzielaj� tak�e niekt�re koleje prywatne i towarzystwa �eglugowe. Posiadacze tych legitymacji musz� jednak uiszcza� wszelkie optaty dodatkowe w normalnej wysoko�ci (np. za miejsc�wk� lub miejsce do le�enia). Bilet Zoom to oferta dla ma�ych grup podr�nych, licz�cych od 2 do 5 os�b, przy czym wiek jednej z nich nie mo�e przekracza� 16 lat. Grupa musi odbywa� wsp�lnie przejazd od stacji wyjazdu do stacji przeznaczenia i z powrotem, korzystaj�c po drodze z tego samego poci�gu i tej samej klasy. Uczestnikom przys�uguje wtedy zni�ka w wysoko�ci 25% od taryfy normalnej dla doros�ych os�b oraz 50% zni�ki dla osoby, kt�ra nie uko�czy�a 16 lat. Bilety Zoom naby� mo�na w kasach mi�dzynarodowych PKP, kasach Polresu, CBOP, BP Wasteels, w biurach Almaturu oraz cz�ciowo w oddzia�ach Orbisu. l stycznia 1998 r. wprowadzono znowelizowan� ofert� biletu strefowego InterRail -26 dla m�odzie�y do 26. roku �ycia, oraz (nowo��) dla os�b kt�re ju� uko�czy�y 26 lat - InterRail 26+. W obr�b poszczeg�lnych stref wchodz� nast�puj�ce pa�stwa: Strefa A: Wielka Brytania, Irlandia P�nocna, Republika Irlandii Strefa B: Szwecja, Norwegia, Finlandia Strefa C: Austria, Dania, Niemcy, Szwajcaria Strefa D: Polska, Czechy, S�owacja, W�gry, Chorwacja Strefa E: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg Strefa F: Hiszpania, Portugalia, Maroko Strefa G: Grecja, W�ochy, S�owenia, Turcja, Towarzystwo �eglugowe ADN/HML Strefa H: Rumunia, Bu�garia, Jugos�awia, Macedonia. InterRail -26 jest biletem strefowym. Istnieje 5 jego wariant�w: 1. Jedna wybrana strefa (A, B, C, E, F, G lub H) -bilet jest wa�ny 22 dni i kosztuje 151 EUR (600 zt). 2. Tylko strefa D - bilet wa�ny jak wy�ej, kosztuje 126 EUR (500 zt). 3. Dwie dowolnie wybrane strefy - 200 EUR (794 z�), bilet wa�ny jeden miesi�c. 4. Trzy dowolnie wybrane strefy - 228 EUR (905 zt), bilet wa�ny jeden miesi�c. 5. Wszystkie strefy - 260 EUR (1032 z�), bilet wa�ny jeden miesi�c. Analogicznie ceny biletu InterRail 26+ wynosz� odpowiednio: 216 EUR (858 z�) 170 EUR (675 zt) 280 EUR (1112 zt) 320 EUR (1270 zt) 366 EUR (1453 zt). Bilet upowa�nia do dowolnej liczby przejazd�w w granicach wykupionych stref, w 2. klasie, wszystkimi rodzajami poci�g�w (przy wy�szym standardzie pobierane s� dop�aty). Bilety InterRail -26 i 26+ mo�na naby� w mi�dzynarodowych kasach PKP, w Polresie (Warszawa, ul. Gr�jecka 17) oraz w Biurze Podr�y Wasteels. W odr�nieniu od bilet�w InterRail bilety Euro Domino to oferta dla os�b podr�uj�cych po wybranych krajach europejskich. Kupuje si� je, podobnie jak bilety InterRail, w wyznaczonych kasach mi�dzynarodowych PKP w wi�kszych miastach Polski. Bilety Euro Domino s� wa�ne miesi�c, ale podr� mo�na odbywa� w ci�gu 3, 5 lub 10 wybranych dni danego miesi�ca. Od liczby dni podr�y zale�y cena bilet�w. Obowi�zuj� one na terytorium kraju docelowego, natomiast na liniach kolei w kraju zamieszkania podr�nego, na trasie dojazdu do stacji granicznej