Dariusz Boncler Windows 95 Opis systemu (wersja polska i angielska) Wydanie drugie poprawione i rozszerzone Komputerowa Oficyna Wydawnicza "HELP" Warszawa 1995 Redaktor Agnieszka Michalska Recenzent Tomasz Kurzacz Projekt ok�adki Artur Wysocki Projekt uk�adu graficznego Agnieszka Michalska 681.3 Ksi��ka opisuje wprowadzany z ogromnym szumem na rynek komputerowy system operacyjny Windows 95. Om�wiono wszystkie najwa�niejsze funkcje nowych Windows�w. R�wnolegle opisywana jest edycja polsko- i angielskoj�zyczna. Ksi��ka przeznaczona jest dla zaawansowanych i �rednio zaawansowanych u�ytkownik�w komputer�w. (c) Copyright by Komputerowa Oficyna Wydawnicza "HELP" Warszawa 1995 All rights reserved Printed in Poland Wydawca: Komputerowa Oficyna Wydawnicza "HELP" ul. Tytoniowa 20 04-228 Warszawa tel./faks (0-22) 613 13 52 Dzi�kujemy firmie Microsoft sp. z o.o. za pomoc w przygotowaniu tej ksi��ki. Druk: A-Z DRUK Raszyn, ul. S�owikowskiego 21c, tel. 720 35 61 Oprawa: Raszyn, ul. Cicha 45 90. pozycja Komputerowej Oficyny Wydawniczej "HELP" ISBN 83-85137-85-8 Spis tre�ci 1. Wprowadzenie 9 1.1. Co nowego w Windows 95 10 2. Pierwsze kroki 13 3. Zapoznanie z Windows 95 19 3.1 Pasek zada� 20 3.2 Typy okien i ikon 24 3.2.1 Elementy sk�adowe okna 26 3.2.2 Okienka dialogowe 30 3.2.3 Okienka komunikat�w 35 3.2.4 Rodzaje okienek dialogowych 36 3.3 Myszka 36 3.4 Klawiatura 37 3.5 Opcje uruchamiania Windows 38 3.5.1 Uruchamianie Windows w trybie interaktywnym 38 3.5.2 Uruchamianie awaryjne 39 3.5.3 Wierszowy tryb polece� 39 3.5.4 Uruchamianie poprzedniego systemu operacyjnego 40 3.6 Koniec pracy z Windows 40 4. Aplikacje 43 4.1 Uruchamianie i zamykanie aplikacji 44 4.2 Instalowanie i deinstalowanie aplikacji 49 4.3 Konfigurowanie aplikacji 53 4.4 Kojarzenie pliku z aplikacj� 67 4.5 Prze��czanie aplikacji 72 4.6 Uruchamianie program�w MS-DOS 73 4.6.1 Uruchamianie program�w w oknie MS-DOS 73 4.6.2 Bezpo�rednie uruchamianie program�w MS-DOS 78 5. Standardowe operacje w Windows 95 79 5.1 Operacje na plikach 79 5.1.1 Otwieranie pliku 79 5.1.2 Zapisywanie pliku 81 5.1.3 Przegl�danie 82 5.2 Operacje na oknach 82 5.2.1 Zamykanie okna 83 5.2.2 Przesuwanie okien i ikon 84 5.2.3 Zmiana rozmiar�w okna 84 5.3 Anulowanie ostatniej operacji 85 5.4 Konfigurowanie strony dokumentu 86 5.5 Wymiana danych przez Schowek 86 5.6 Otwieranie ostatnio redagowanego dokumentu 88 5.7 Otwieranie menu podr�cznego 89 6. Zarz�dzanie zasobami komputera 91 6.1. Pliki i dyski w systemie Windows 95 91 6.1.1. D�ugie nazwy plik�w 92 6.2. Podzia� dysku na partycje 93 6.3. Operacje na zasobach komputera - Eksplorator Windows 97 6.3.1. Wybieranie dysku, folderu, pliku 103 6.3.2. Tworzenie nowego folderu 104 6.3.3. Kopiowanie i przenoszenie plik�w oraz folder�w 106 6.3.4. Kasowanie plik�w i folder�w 110 6.4. Organizowanie folder�w i plik�w na pulpicie 112 6.5. Wyszukiwanie plik�w i folder�w 115 6.6. Szybkie przegl�danie zawarto�ci plik�w 118 6.7. Kosz na �mieci [Recycle Bin] 120 6.8. Formatowanie dysk�w 122 6.9. Kopiowanie dyskietek 124 6.10. Wykonywanie zapasowych kopii plik�w 125 6.10.1. Wybieranie folder�w i plik�w 127 6.10.2. Wykonanie kopii zapasowej 128 6.10.3. Przywracanie plik�w z kopii zapasowych 130 6.10.4. Por�wnywanie kopii zapasowej z zawarto�ci� dysku 133 6.11. Kompresja dysk�w 133 6.11.1. Zasady kompresji 134 6.11.2. Tworzenie nowego, skompresowanego dysku 136 6.11.3. Usuwanie nowo utworzonego dysku skompresowanego 138 6.11.4. Kompresja dysku fizycznego 139 6.11.5. Dekompresja dysku 141 6.11.6. Zarz�dzanie skompresowanymi dyskami 143 6.11.7. Kompresja dyskietek 145 6.12. Analiza i naprawianie usterek dysk�w 145 6.13. Przyspieszanie pracy dysk�w 151 6.14. Modyfikowanie menu Start 154 7. Drukowanie 159 7.1 Instalowanie drukarki 159 7.2 Drukowanie 163 7.3 Kolejki wydruk�w 165 7.3.1 Zmiana kolejno�ci zada� w kolejce 166 7.3.2 Usuwanie zada� z kolejki 167 7.3.3 Zatrzymywanie i wznawianie drukowania 167 7.4 Zmiana szybko�ci drukowania 167 7.5 Drukowanie do pliku 169 7.6 Parametry pracy drukarki 170 8. Konfigurowanie Windows 177 8.1 Instalowanie nowego urz�dzenia 180 8.2 Zmiana parametr�w zainstalowanych urz�dze� 184 8.3 Konfigurowanie ekranu 186 8.4 U�atwienia pracy dla os�b niepe�nosprawnych 201 8.5 Data i czas 206 8.6 Czcionki 208 8.7 Klawiatura 210 8.8 Myszka 212 8.9 Ustawienia narodowe 216 8.10 Konfigurowanie systemu 221 8.11 Profile u�ytkownik�w 227 9. Multimedia w Windows 95 229 9.1 Przypisywanie d�wi�k�w do zdarze� 230 9.2 Odtwarzanie p�yt kompaktowych 231 9.3 D�wi�ki w standardzie MIDI 237 9.4 Nagrywanie d�wi�k�w 239 9.5 Odtwarzanie i zapisywanie plik�w video 241 9.5.1 Odtwarzanie pliku video 241 10. Komunikacja w Windows 95 243 10.1 Modemy 243 10.1.1 Konfigurowanie modemu 244 10.1.2 Po��czenie z odleg�ym komputerem 253 10.1.3 Definiowanie parametr�w HyperTerminala dla wybranej sesji 257 10.1.4 Bezpo�rednie po��czenie dw�ch komputer�w 260 10.1.5 Transfer plik�w binarnych 260 10.1.6 Rozmowy telefoniczne 262 10.2 Wysy�anie i odbieranie faks�w 264 10.2.1 Instalowanie Microsoft Fax 264 10.2.2 Wysy�anie faks�w 275 10.2.3 Edytor stron nag��wkowych 277 10.2.4 Odbieranie faks�w 278 10.3 Bezpo�rednie po��czenie kablowe 278 10.3.1 Konfigurowanie komputera g��wnego 278 10.3.2 Konfigurowanie komputera go�cia 282 10.3.3 Po��czenie 282 10.4 Akt�wka 282 11. System pomocy w Windows 95 285 11.1 Spis tre�ci 286 11.2 Indeks pomocy 289 11.3 Wyszukiwanie tekst�w w systemie pomocy 290 11.4 Pomoc kontekstowa 292 12. Integrowanie aplikacji 293 12.1 Osadzanie obiekt�w 295 12.2 ��czenie obiekt�w 296 12.2.1 Sk�adanie po��cze� 296 12.2.2 Zarz�dzanie po��czeniami 297 12.3 Redagowanie osadzonego lub po��czonego obiektu 299 13. Standardowe akcesoria Windows 301 13.1 WordPad 301 13.1.1 Operacje na dokumentach 302 13.1.2 Okno aplikacji WordPad 306 13.1.3 Redagowanie tekstu 308 13.1.4 Formatowanie dokumentu 310 13.1.5 Wstawianie obiekt�w do dokumentu 314 13.1.6 Przegl�d systemu menu aplikacji WordPad 316 13.2 Paint 319 13.2.1 Dokumenty aplikacji Paint 319 13.2.2 Rysowanie 321 13.2.3 Operacje na fragmentach rysunku 324 13.2.4 Paleta kolor�w 326 13.2.5 Drukowanie rysunk�w 328 13.2.6 Przegl�d systemu menu aplikacji Paint 329 13.3 Kalkulator 332 13.3.1 Tryby pracy kalkulatora 332 13.3.2 Proste operacje arytmetyczne 333 13.3.3 Przegl�d systemu menu aplikacji Kalkulator 335 13.4 Notatnik 336 13.4.1 Wyszukiwanie tekstu 336 13.4.2 Marginesy, nag��wki i stopki 337 13.4.3 Przegl�d systemu menu aplikacji Notatnik 339 13.5 Tablica znak�w 340 Dodatek A Instalowanie Windows 343 Problemy z instalacj� Windows 95 350 Dodatek B Jak zachowa� mo�liwo�� korzystania z poprzednich wersji DOS i Windows 353 Wady instalacji Windows 95 do dziewiczego katalogu i jak temu zaradzi� 353 Dodatek C Polecenia systemowe trybu wierszowego 355 Transfer informacji z i do okna Tryb MS-DOS 356 Kopiowanie i wklejanie informacji za pomoc� trybu Szybka edycja 357 Kopiowanie i wklejanie informacji za pomoc� polece� menu Edycja 358 Polecenia Trybu MS-DOS [MS-DOS Prompt] 358 Dodatek D Windows 95 a sprawa polska 367 Skorowidz 3 1. Wprowadzenie Windows 95 to 32-bitowy system operacyjny uruchamiaj�cy si� automatycznie z chwil� w��czenia komputera. Windows 3.1 by� tylko nak�adk� na w�a�ciwy system operacyjny MS-DOS. Windows 95 oferuje nam takie cechy jak: wielozadaniowo�� i wielow�tkowo��, polegaj�c� na zdolno�ci program�w do zarz�dzania jednocze�nie wieloma, wzajemnie niezale�nymi zadaniami i ochron� pami�ci. Uzyskujemy dzi�ki temu nie tylko mo�liwo�� jednoczesnego uruchamiania wielu program�w, ale r�wnie� ochron� przydzielonych im zasob�w, dzi�ki czemu nieprawid�owo dzia�aj�ca aplikacja nie doprowadzi do "zawieszenia" systemu, jak r�wnie� nie zaszkodzi pracy innych aplikacji. W por�wnaniu z poprzednimi wersjami Windows - 3.0, 3.1, czy te� 3.11 (for Workgroups) znajdziemy w Windows 95 wiele nowo�ci istotnych dla przeci�tnego u�ytkownika. Opr�cz wspomnianych ju� cech 32-bitowego systemu operacyjnego b�d� to: nowy interfejs u�ytkownika, funkcje sieciowe, wykorzystanie techniki Plug-and-Play (w��cz i u�ywaj). System Windows 95 obs�uguje ponadto specjalny interfejs programowania Win32, dzi�ki czemu b�dzie mo�na uruchomi� pod jego kontrol� spor� cz�� program�w napisanych dla systemu Windows NT. Windows 95 gwarantuje pe�n� zgodno�� z programami opracowanymi dla systemu MS-DOS i z aplikacjami przeznaczonymi do pracy z wcze�niejszymi, 16-bitowymi wersjami Windows. Oznacza to, �e wszystkie te programy powinny si� bez problem�w uruchamia� i dzia�a� pod kontrol� Windows 95. Windows 95 jest ju� systemem sieciowym. Posiada wbudowane mechanizmy do pracy w sieci w standardzie Microsoft Windows Network, jak r�wnie� do wsp�pracy z takimi sieciami, jak Novell Netware, Windows NT i wieloma innymi. Windows 95 jest "got�w do Internetu" (ang. Internet ready). Dzi�ki protoko�owi TCP/IP i dostarczanym podstawowym programom takim jak telnet czy ftp, u�ytkownik mo�e bez problemu korzysta� z zasob�w oferowanych przez sieci rozleg�e. Du�y nacisk po�o�ono na wykorzystanie techniki Plug-and-Play, u�atwiaj�cej u�ytkownikowi wykonywanie procesu nie zawsze prostej instalacji i konfiguracji nowych urz�dze� do��czanych do komputera. Urz�dzeniami tymi mog� by� modemy, karty sieciowe, nap�dy CD-ROM i inne. Plug-and-Play eliminuje konieczno�� ustawienia poziom�w przerwa� i adres�w pami�ci dla tych urz�dze� za pomoc� prze��cznik�w sprz�towych, kt�re to zadanie najcz�ciej przekracza mo�liwo�ci przeci�tnego u�ytkownika komputera. 1.1. Co nowego w Windows 95 Na pierwszy rzut oka wida�, �e w Windows 95 uleg� gruntownej zmianie wygl�d interfejsu u�ytkownika. W dolnej cz�ci pulpitu znajduje si� pasek zada� wraz z przyciskiem Start. Przycisk ten s�u�y g��wnie do szybkiego uruchamiania program�w i wyszukiwania plik�w. Po uruchomieniu programu lub otwarciu pliku, jego "wizyt�wka" jest umieszczana w pasku zada�, dzi�ki czemu prze��czanie si� pomi�dzy poszczeg�lnymi oknami jest �atwe i szybkie. Po klikni�ciu prawym przyciskiem myszki dowolnego obiektu znajduj�cego si� na pulpicie Windows jest wy�wietlane menu podr�czne zawieraj�ce zestaw polece� i opcji umo�liwiaj�cych wykonanie zada� zwi�zanych z tym obiektem. Zestaw zale�y od rodzaju klikni�tego obiektu i sytuacji, w kt�rej to dzia�anie mia�o miejsce. Wygl�d pulpitu mo�e by� �atwo dostosowywany do indywidualnych preferencji danego u�ytkownika, kt�ry sam decyduje o tym, jakie elementy maj� si� na nim znale��. Po pierwszym uruchomieniu Windows na pulpicie znajd� si� na og� ikony M�j Komputer [My Computer] i Otoczenie sieciowe [Network Neighborhood], cho� zale�y to oczywi�cie od wybranych opcji instalacji. Opr�cz nich mo�emy na nim umieszcza� skr�ty (ang. shortcuts) do innych program�w i dokument�w. Skr�ty do program�w i dokument�w mog� by� umieszczane na pulpicie lub w folderach. Umo�liwiaj� one szybkie uruchamianie tych program�w, z kt�rych najcz�ciej korzystamy. Mo�liwe jest r�wnie� tworzenie skr�t�w do drukarek, kt�re mog� by� umieszczane na pulpicie. W du�ym stopniu u�atwia to zarz�dzanie prac� takiej drukarki, jak r�wnie� sam� operacj� wys�ania pliku do drukowania. Wystarczy przenie��, za pomoc� myszki, ikon� reprezentuj�c� plik na ikon� skr�tu do drukarki. Informacje na temat ka�dego obiektu - czy to b�dzie dokument, folder, program, czy te� drukarka - mo�emy uzyska� sprawdzaj�c jego w�a�ciwo�ci (polecenie W�a�ciwo�ci [Properties]). Wystarczy w tym celu klikn�� dany obiekt prawym przyciskiem myszki i w wy�wietlonym menu podr�cznym obiektu wybra� opcj� W�a�ciwo�ci [Properties]. Nowo�ci� jest fakt, �e w taki sam spos�b okre�la si� w�a�ciwo�ci program�w systemu MS-DOS i nie ma ju� potrzeby tworzenia dla nich, za pomoc� specjalnie do tego przeznaczonego programu, plik�w PIF (ang. Program Information File), jak to mia�o miejsce w Windows 3.x. Pliki i programy s� przechowywane w folderach, kt�re stanowi� odpowiedniki katalog�w. Foldery i ich zawarto�ci mo�emy przegl�da� pos�uguj�c si� aplikacj� Eksplorator Windows [Windows Explorer] lub te� otwieraj�c ikon� M�j Komputer [My Computer]. Ikona M�j Komputer [My Computer] znajduje si� na pulpicie Windows. Jej podw�jne klikni�cie powoduje otworzenie okna, w kt�rym s� umieszczone ikony reprezentuj�ce wszystkie zasoby lokalnego komputera. Eksplorator Windows [Windows Explorer] jest aplikacj�, kt�ra zast�pi�a Mened�era plik�w [File Manager] znanego z poprzednich wersji Windows. Pozwala ona na przegl�danie wszystkich plik�w i folder�w. Mo�liwe jest, mi�dzy innymi, uzyskanie wszelkich informacji o hierarchii folder�w i o plikach w poszczeg�lnych folderach. Eksplorator Windows [Windows Explorer] mo�e by� r�wnie� u�ywany do operacji kopiowania i przenoszenia plik�w. Ikona Otoczenie sieciowe [Network Neighborhood] jest wy�wietlana na pulpicie, gdy pracujemy w sieci. Za jej pomoc� mo�emy przegl�da� i wykorzystywa� zasoby udost�pniane przez inne komputery sieci. W Windows 95 wprowadzono nowy system plik�w, kt�ry dopuszcza stosowanie d�ugich nazw. Nie ma ju� teraz konieczno�ci ograniczania nazw plik�w do o�miu znak�w nazwy w�a�ciwej i trzech znak�w rozszerzenia. Zmianom uleg�a budowa okienka. Ka�de okno posiada teraz dodatkowy przycisk umo�liwiaj�cy jego natychmiastowe zamkni�cie. Inaczej wygl�daj� tak�e przyciski rozwijaj�ce i zwijaj�ce okienko. Windows 95 1. Wprowadzenie 12 11 9 2. Pierwsze kroki W��czamy zasilanie komputera, usuwaj�c przedtem dyskietk� z nap�du A: (o ile oczywi�cie jaka� si� tam znajdowa�a). Czekamy teraz na za�adowanie systemu operacyjnego do pami�ci komputera. Na pocz�tku pojawi si� na ekranie napis Uruchamianie systemu Windows 95 [Starting Windows 95], a nast�pnie graficzna "wizyt�wka" systemu. W czasie, gdy jest ona wy�wietlana, system �aduje sterowniki urz�dze� i sprawdza konfiguracj� komputera. Operacja ta mo�e zajmowa� od kilku, poprzez kilkana�cie, nawet do kilkudziesi�ciu sekund. Zale�y to oczywi�cie od klasy komputera, ale r�wnie� od liczby zainstalowanych w nim urz�dze�, czy te� program�w obs�ugi sieci. Je�eli naci�niemy klawisz Esc podczas wy�wietlania "wizyt�wki" systemu, to ekran zostanie prze��czony w tryb tekstowy i pojawi� si� na nim informacje o aktualnie �adowanych sterownikach urz�dze�. Po uruchomieniu komputera i za�adowaniu systemu operacyjnego Windows 95 na ekranie mo�e pojawi� si� okienko umo�liwiaj�ce zalogowanie si� do systemu. Zalogowanie polega na okre�leniu nazwy u�ytkownika i podaniu has�a. Ilustracja 2-1 Logowanie do Windows Je�eli logujemy si� po raz pierwszy, to has�o takie mo�e by� dowolne, nale�y je jednak zapami�ta�. System ��da jeszcze jego potwierdzenia, by upewni� si�, �e nie wpisali�my omy�kowo innej tre�ci, ni� zamierzali�my. Po zalogowaniu si� na ekranie monitora pojawia si� pulpit Windows. Znajduj� si� na nim ikony M�j komputer [My Computer] i Kosz [Recycle Bin]. Pierwsza odpowiada zasobom naszego komputera, druga pozwala na uruchomienie programu s�u��cego do odtwarzania skasowanych plik�w. W zale�no�ci od tego, z jakimi opcjami zainstalowali�my system, mo�emy na pulpicie zobaczy� r�wnie� inne ikony, jednak dwie wspomniane powy�ej b�d� zawsze wyst�powa�y. Ilustracja 2-2 Typowy wygl�d pulpitu Windows 95 W dolnej cz�ci ekranu znajduje si� specjalny pasek, zwany paskiem zada� (task bar). Na nim s� umieszczane "wizyt�wki" uruchomionych aplikacji. Ilustracja 2-3 Pasek zada� na pulpicie Windows 95 Klikni�cie lewym przyciskiem myszki wybranej "wizyt�wki" powoduje uaktywnienie aplikacji, kt�r� ona reprezentuje. W lewej cz�ci paska zada� znajduje si� przycisk Start. Jego zadanie polega na udost�pnianiu specjalnego menu pozwalaj�cego na uruchomienie wszystkich podstawowych aplikacji Windows 95. W prawej cz�ci paska zada� mo�e by� wy�wietlany aktualny czas. Aplikacj� mo�emy uruchomi� podw�jnie klikaj�c lewym przyciskiem myszki jej ikon� umieszczon� na pulpicie (np. M�j komputer [My Computer]) lub wybra� korzystaj�c z przycisku Start (klawisz Ctrl+Esc). Jest jeszcze kilka innych sposob�w, kt�re om�wimy w kolejnych rozdzia�ach tej ksi��ki. Ilustracja 2-4 Wybieranie polecenia w menu Start Jak wida� na Ilustracji 2-4, te elementy w menu, obok kt�rych znajduje si� znak skierowanego w prawo tr�jk�ta, powoduj� rozwini�cie kolejnego menu. Klikni�cie nazwy aplikacji powoduje jej uruchomienie. Takie post�powanie dotyczy tych aplikacji, kt�re s� umieszczone w menu Start. Na dysku naszego komputera mo�e by� oczywi�cie o wiele wi�cej aplikacji. Jak uruchamia� te pozosta�e? Klikamy podw�jnie ikon� M�j komputer [My Computer], co spowoduje otwarcie na pulpicie okna zawieraj�cego wszystkie zasoby naszego komputera. Ilustracja 2-5 Zasoby lokalnego komputera umieszczone w folderze M�j komputer [My Computer] Klikamy podw�jnie ikon� wybranego dysku, a nast�pnie kolejnych folder�w, a� odnajdziemy program, kt�ry chcemy uruchomi�. Podw�jne klikni�cie jego ikony spowoduje jego uruchomienie w oknie, kt�re jest otwierane na pulpicie. Mo�emy uruchamia� wiele aplikacji jednocze�nie. Uruchomione aplikacje mo�emy prze��cza�, wybieraj�c t�, z kt�r� chcemy pracowa�. W tym celu wystarczy wcisn�� "wizyt�wk�" aplikacji znajduj�c� si� na pasku zada�. Mo�na si� r�wnie� pos�u�y� kombinacj� klawiszy Alt+Tab, kt�ra powoduje wy�wietlanie na ekranie specjalnego okna z ikonami wszystkich uruchomionych aplikacji. Ilustracja 2-6 Prze��czanie aplikacji za pomoc� klawiszy Alt+Tab Podane tutaj informacje to najwi�kszy mo�liwy skr�t, z ca�� pewno�ci� nie wyczerpuj�cy tematu. Zosta�y one przedstawione po to, by u�atwi� Czytelnikowi stawianie pierwszych krok�w w Windows 95 i przygotowa� Go do lektury dalszych rozdzia��w ksi��ki. Windows 95 2. Pierwsze kroki 18 17 13 3. Zapoznanie z Windows 95 Pulpit Windows 95 daleko odbiega od tego, do czego przyzwyczaili�my si� w czasie pracy z Windows 3.x. Najwa�niejsz� jego cech� - je�eli chodzi o interfejs u�ytkownika - jest to, �e jest on w wi�kszym stopniu ukierunkowany na dokumenty, a nie programy. Na pulpicie tym nie znajdziemy bardzo wa�nych aplikacji Windows 3.x, a mianowicie Mened�era Program�w [Program Managera] i Mened�era plik�w [File Managera]. Cz�� ich funkcji zosta�a przej�ta przez now� aplikacj�, jak� jest Eksplorator Windows [Windows Explorer], a spora cz�� jest dost�pna bezpo�rednio na pulpicie. W Windows 3.1 program uruchamiany raz na rok mia� taki sam priorytet (cz�stotliwo�� uzyskiwania dost�pu do zasob�w sprz�towych komputera), jak program, kt�ry by� uruchamiany kilka razy dziennie. W Windows 95 sytuacja ta uleg�a zmianie i programy uruchamiane cz�ciej maj� nadawane wi�ksze priorytety. Pulpit Windows 95 jest zorientowany obiektowo. Oznacza to odej�cie od tradycyjnej struktury katalog�w i plik�w, do jakiej przyzwyczai� nas DOS. Zamiast tego otrzymujemy foldery i obiekty. Obiekty s� przechowywane w folderach, czyli w swego rodzaju katalogach i mo�na na nich dokonywa� takich operacji, jak otwieranie (Otw�rz [Open]), kopiowanie (Kopiuj [Copy]), czy przenoszenie (Przenie� [Move]). Operacje te mo�na wykonywa� za pomoc� systemu menu danego folderu, menu podr�cznego obiektu, czy te� bezpo�rednio myszk�. Ogromn� rol� odgrywaj� powi�zania dokument�w z aplikacjami, za pomoc� kt�rych zosta�y one utworzone. Dzi�ki temu otwarcie takiego dokumentu automatycznie powoduje uruchomienie aplikacji, za pomoc� kt�rej zosta� on opracowany. Efekt taki zosta� ju� wprowadzony w Windows 3.x, jednak w Windows 95 zyska� on nieco g��bszy wymiar. W Windows 3.x polega� on jedynie na powi�zaniu rozszerzenia nazwy pliku, w kt�rym by� zapisany dokument z odpowiedni� aplikacj�. W Windows 95 proces ten przebiega nieco inaczej i jest zwi�zany z parametrami obiektu, jakim jest dokument. Parametry te okre�lamy klikaj�c obiekt prawym przyciskiem myszki i wybieraj�c w rozwini�tym menu podr�cznym opcj� W�a�ciwo�ci [Properties]. Wszystkie elementy pulpitu Windows 95 s� obiektami i tym samym maj� swoje w�asne zestawy cech okre�laj�ce ich wygl�d, dzia�anie, parametry pracy itp. Sam pulpit r�wnie� jest obiektem. Cechy pulpitu mo�emy okre�li� klikaj�c jego wolny obszar prawym przyciskiem myszki i wybieraj�c, z wy�wietlonego menu podr�cznego, opcj� W�a�ciwo�ci [Properties]. Do cech, kt�re ma pulpit mo�emy zaliczy� rozdzielczo�� ekranu, kolory poszczeg�lnych element�w, wygaszacz ekranu itp. 3.1 Pasek zada� Sterowanie prac� systemu mo�e si� odbywa� za po�rednictwem paska zada� znajduj�cego si� w dolnej cz�ci pulpitu. Ilustracja 3-1 Pasek zada� systemu Windows W pasku zada� znajduj� si� "wizyt�wki" uruchomionych aplikacji oraz specjalny przycisk Start, kt�rego wci�ni�cie uaktywnia menu zawieraj�ce polecenia i opcje u�atwiaj�ce sterowania prac� systemu. W g��wnym menu Start znajduj� si� nast�puj�ce opcje: Programy [Programs] Podmenu zawieraj�ce aplikacje zainstalowane w menu Start. Dokumenty [Documents] Lista ostatnio przetwarzanych dokument�w. Ustawienia [Settings] Opcje pozwalaj�ce na definiowanie parametr�w pracy systemu. Znajd� [Find] Program umo�liwiaj�cy wyszukiwanie plik�w i folder�w. Pomoc [Help] Polecenie otwieraj�ce okno z systemem pomocy. Uruchom [Run] Polecenie umo�liwiaj�ce uruchamianie aplikacji. Zamknij system [Shutdown] Polecenie ko�cz�ce prac� z Windows. Pasek zada� znajduje si� standardowo w dolnej cz�ci ekranu. Mo�na go przenie�� w inne miejsce (do g�ry, na lewo b�d� na prawo). Wystarczy chwyci� pasek zada� wska�nikiem myszki i przenie�� jego obramowanie, kt�re pojawi si� na pulpicie, w nowe miejsce. Po umieszczeniu obramowania w nowym miejscu zwalniamy przycisk myszki i pasek zada� zostanie przeniesiony. Mo�liwe jest r�wnie� zmienianie rozmiaru paska zada�. Po umieszczeniu wska�nika myszki na jego kraw�dzi, wska�nik zamieni si� w skierowan� w przeciwnych kierunkach strza�k�. Mo�emy chwyci� teraz wska�nikiem myszki kraw�d� paska zada� i przesun�� j� zmieniaj�c rozmiar paska. Je�eli kraw�d� paska zada� przesuniemy poza obszar pulpitu, to pasek zostanie ukryty. Na pulpicie widoczna b�dzie tylko i wy��cznie jego kraw�d�. Mo�emy ponownie umie�ci� pasek na pulpicie, wci�gaj�c na niego t� w�a�nie kraw�d�. Ilustracja 3-2 Powi�kszony pasek zada� w prawej cz�ci pulpitu Windows Pasek zada�, podobnie, jak inne obiekty w Windows, ma swoje w�a�ciwo�ci. Mo�emy je okre�li� po klikni�ciu prawym przyciskiem myszki wolnego obszaru paska i wybraniu, z wy�wietlonego menu podr�cznego, polecenia W�a�ciwo�ci [Properties]. Ilustracja 3-3 Okre�lanie w�a�ciwo�ci paska zada� Opcje okre�laj�ce w�a�ciwo�ci paska zada� s� zebrane w zak�adce Opcje paska zada� [Taskbar Options]. Ich znaczenie zosta�o om�wione w poni�szej tabeli. Opcja Znaczenie, gdy opcja jest zaznaczona Zawsze na wierzchu [Always on top] Pasek zada� znajduje si� zawsze na pulpicie, nie mo�e by� przykrywany przez okna aplikacji. Wyj�tkiem jest praca w pe�noekranowym trybie tekstowym lub graficznym, ale to dotyczy tylko program�w MS-DOS. Automatyczne ukrywanie [Auto hide] Pasek zada� jest automatycznie ukrywany, gdy wska�nik myszki znajdzie si� poza jego obszarem. Pojawia si� na pulpicie ponownie, gdy umie�cimy wska�nik myszki poza t� kraw�dzi� ekranu, przy kt�rej znajduje si� pasek. Innymi s�owy - musimy "wyjecha�" wska�nikiem myszki poza ekran. Poka� ma�e ikony w menu Start [Show small icons in Start menu] Ikony aplikacji wy�wietlane w menu Start b�d� mia�y niewielkie rozmiary. Poka� zegar [Show clock] W wydzielonej cz�ci paska zada� jest wy�wietlony czas systemowy. W pasku zada�, obok przycisku Start i wizyt�wek aplikacji, znajduje si� wydzielony obszar, w kt�rym jest wy�wietlany czas systemowy, a tak�e ikony reprezentuj�ce okre�lone dzia�ania wykonywane przez Windows, ale o tym napiszemy w dalszej cz�ci ksi��ki. 3.2 Typy okien i ikon Wszystkie okna s� umieszczane na pulpicie Windows, czyli na ekranie monitora. Mo�emy rozr�ni� wiele rodzaj�w okien, ale do najwa�niejszych nale�� okna aplikacji, okna dokument�w i okna Eksploratora Windows [Windows Explorera]. Okna aplikacji zawieraj� wykonywane programy. Okna te mog� by� otwierane, zamykane, przesuwane i zmieniane na pulpicie Windows. Podobnie jest z oknami Eksploratora Windows [Windows Explorera]. Na rysunku przedstawiono okno typowej aplikacji. Ilustracja 3-4 Wygl�d okna typowej aplikacji Windows W przypadku okien dokument�w jeste�my ograniczeni obszarem roboczym danej aplikacji, poza kt�rym okno jej dokumentu nie mo�e si� znale��. Okna dokument�w w aplikacji zosta�y pokazane na rysunku poni�ej. Ilustracja 3-5 Okna dokument�w w oknie aplikacji Podobnie, jak w przypadku okien, r�wnie� w odniesieniu do ikon mo�emy wyr�ni� wiele ich rodzaj�w. Zacznijmy od tego, �e ikony s� to niewielkie symbole (rysunki) z podpisem u do�u reprezentuj�ce obiekty Windows: pulpit, komputery, foldery, pliki, drukarki, itd. Wygl�d ikony zale�y od tego, jaki obiekt Windows ona reprezentuje. Poni�ej przedstawiono wygl�d kilku typowych ikon: Ikona aplikacji. Ikona pliku systemowego (.INI). Ikona biblioteki dynamicznej (.DLL). Ikona dokumentu tekstowego. Ikona aplikacji MS-DOS. Ikona folderu. 3.2.1 Elementy sk�adowe okna Niemal wszystkie okna, poza nielicznymi wyj�tkami, sk�adaj� si� z tych samych element�w podstawowych. Dzi�ki temu ich obs�ug� rz�dz� jednakowe mechanizmy, co w du�ym stopniu u�atwia u�ytkownikowi opanowanie zasad pos�ugiwania si� systemem Windows. Odpada w tej sytuacji konieczno�� poznawania od podstaw zasad obs�ugi ka�dego nowego programu, gdy� og�lne idee s� we wszystkich jednakowe. Do wspomnianych podstawowych element�w okna zaliczamy: * pasek tytu�owy, * przyciski Minimalizuj [Minimize], Maksymalizuj [Maximize], Przywr�� [Restore] oraz Zamknij [Close], * ramki (kraw�dzie) okna, * pasek menu, * paski przewijania z suwakami, * menu sterowania. Ilustracja 3-6 Elementy sk�adowe okna aplikacji Pasek tytu�owy zawiera nag��wek okna. W nag��wku tym jest, mi�dzy innymi, umieszczana ikona i nazwa aplikacji lub dokumentu. Pasek tytu�owy mo�e by� wykorzystywany do przesuwania okna na pulpicie. Polega to na tym, �e po wskazaniu kursorem myszki paska tytu�owego, wciskamy jej lewy przycisk i, ca�y czas trzymaj�c, przenosimy ramk� okna na nowe miejsce, gdzie po zwolnieniu przycisku myszki zostanie umieszczone nasze okno. Ponadto podw�jne klikni�cie paska tytu�u powoduje rozwini�cie okna na ca�y pulpit. Przycisk Maksymalizuj [Maximize] s�u�y do rozwijania okna na ca�y ekran. Po wykonaniu tej operacji jest on zast�powany przyciskiem Przywr�� [Restore], kt�rego dzia�anie polega na przywr�ceniu oknu jego poprzednich rozmiar�w. Nieco odmienn� funkcj� pe�ni przycisk Minimalizuj [Minimize]. Powoduje on ukrycie okna aplikacji, tak �e na pasku zada� pozostaje tylko jej "wizyt�wka". Przycisk Zamknij [Close] powoduje zamkni�cie okna i zako�czenie dzia�ania uruchomionego w tym oknie programu, czy te� przetwarzania znajduj�cego si� w nim dokumentu, w zale�no�ci od rodzaju danego okna. Dzia�anie na wszystkich wymienionych przyciskach odbywa si� w ten spos�b, �e po wskazaniu kursorem myszki wybranego z nich, klikamy lewym jej przyciskiem. Du�a cz�� okien jest wyposa�ona w specjalne, pogrubione ramki. Po wskazaniu kraw�dzi takiej ramki kursorem myszki, zmienia on sw�j kszta�t. W zale�no�ci od tego, kt�ra kraw�d� zosta�a wskazana, mo�e to by�, na przyk�ad, po��czona strza�ka skierowana w lewo i prawo (wskazano jedn� z kraw�dzi bocznych). Jak zmienia� rozmiar okna wykorzystuj�c jego kraw�d�? Gdy kursor myszki zmieni sw�j kszta�t, nale�y wcisn�� lewy przycisk myszki i, ca�y czas go trzymaj�c, przesuwa� zarys okna ramki poruszaj�c myszk�. W chwili, gdy uznamy, �e okno osi�gn�o odpowiadaj�cy nam rozmiar, zwalniamy przycisk myszki. Umieszczenie kursora myszki w pasku menu i naci�ni�cie jej lewego przycisku powoduje rozwini�cie menu zawieraj�cego zestaw opcji i polece�. Ilustracja 3-7 Elementy typowego menu Wybranie polecenia powoduje wykonanie przypisanego mu dzia�ania. Opcje charakteryzuj� si� tym, �e w wyniku ich wybrania nie jest wykonywana �adna akcja. Zmieniany jest natomiast ich stan na aktywny lub nieaktywny, decyduj�cy o okre�lonych cechach wykonywanej aplikacji. Stan aktywno�ci opcji jest oznaczany za pomoc� specjalnego symbolu (patrz Ilustracja 3-7). Niekt�re z polece� s� wyr�nione innym znakiem - skierowanego w prawo tr�jk�ta. Oznacza on, �e wybranie takiego polecenia powoduje rozwini�cie kolejnego menu z dodatkowym zestawem opcji i polece�. Je�eli nazwa opcji lub polecenia jest wypisana innym kolorem (szarym) lub w spos�b ma�o czytelny, oznacza to, �e dane polecenie (opcja) jest w danej sytuacji niedost�pne. Wa�nym elementem okna s� suwaki znajduj�ce si� na paskach przewijania. S�u�� one do przewijania zawarto�ci okna, je�eli nie jest ona w ca�o�ci wy�wietlona na ekranie. Mo�na j� dzi�ki temu przegl�da� nawet przy niewielkim rozmiarze okna. Na suwaki oddzia�ywuje si� na kilka sposob�w. To, kt�ry z nich wybierzemy decyduje o tym, czy przewijanie b�dzie si� odbywa�o w pionie, czy te� w poziomie. Przewini�cie okna o jedn� lini� (lub jeden wiersz b�d� kolumn�) osi�gamy przyciskaj�c wska�nikiem myszki jedn� ze strza�ek suwaka. Je�eli chcemy przewin�� okno o ca�� stron� (umown�), nale�y wcisn�� obszar paska przewijania. Jest jeszcze spos�b, polegaj�cy na p�ynnym przewijaniu zawarto�ci okna. Nale�y chwyci� myszk� wska�nik suwaka i przenie�� go w nowe po�o�enie. Ka�de okno ma swoje menu sterowania wywo�ywane z paska tytu�owego. Wyst�puj� w nim polecenia umo�liwiaj�ce wykonanie podstawowych dzia�a� na oknie. Przywr�� [Restore] Odtwarza poprzedni rozmiar okna. Przenie� [Move] Przesuwa okno na nowe po�o�enie. Rozmiar [Size] Zmienia rozmiar okna. Minimalizuj [Minimize] Ukrywa okno. Maksymalizuj [Maximize] Rozwija okno na ca�y ekran. Zamknij [Close] Zamyka okno (aplikacj�, dokument). Szczeg�lny wygl�d menu sterowania maj� aplikacje MS-DOS. Opr�cz podanych powy�ej standardowych polece�, wprowadzono w nich kilka dodatkowych. Edytuj [Edit] Zestaw polece� u�atwiaj�cych kopiowanie i wklejanie danych w oknach MS-DOS. Znak [Mark] Zaznaczenie obszaru do kopiowania. Kopiuj [Copy] Kopiowanie zaznaczonego obszaru do schowka. Wklej [Paste] Wklejanie danych ze schowka. Przewi� [Scroll] Przewijanie zawarto�ci okna. Pasek narz�dzi [Toolbar] Wy�wietlanie paska narz�dziowego w oknie aplikacji MS-DOS. W�a�ciwo�ci [Properties] Definiowanie w�a�ciwo�ci programu dzia�aj�cego w oknie MS-DOS. 3.2.2 Okienka dialogowe Okienko dialogowe jest bardzo cz�sto wykorzystywanym elementem Windows. Jego g��wne zadanie polega na umo�liwieniu u�ytkownikowi wyboru r�norodnych opcji i parametr�w, w oparciu o kt�re pracuje dana aplikacja, jak r�wnie� wprowadzanie danych. Do podstawowych element�w okienka dialogowego mo�emy zaliczy�: * zak�adki, * przyciski, * pola wyboru, * elementy prze��cznikowe, * okienka z list� element�w, * okienka kombinowane, * okienka redakcyjne. Ilustracja 3-8 Przyk�ad okienka dialogowego 3.2.2.1 Zak�adki Zak�adki s�u�� do oddzielania grup r�nych opcji wyst�puj�cych w ramach tego samego okienka dialogowego. Wybranie zak�adki, polegaj�ce na klikni�ciu myszk� jej nazwy, powoduje zmian� zestawu opcji widocznych w okienku dialogowym. Na kolejnym rysunku pokazano okienko dialogowe z zak�adkami o nazwach: Program [Program], Czcionka [Font], Pami�� [Memory], Ekran [Screen], Inne [Misc]. Ilustracja 3-9 Zak�adki widoczne w okienku dialogowym 3.2.2.2 Przyciski Zadanie przycisk�w polega na wykonywaniu odpowiednich, przypisanych im zada�, na przyk�ad na potwierdzeniu lub anulowaniu zmian wprowadzonych w okienku dialogowym, wy�wietlenie kolejnego okienka dialogowego itp. Do najcz�ciej spotykanych przycisk�w nale��: OK (potwierdza wykonanie operacji) i Anuluj [Cancel] (anuluje operacj�). Operacj� wykonywan� na przycisku nazywamy naci�ni�ciem (wynika to z wra�enia, jakie odnosimy obserwuj�c ekran monitora podczas jej wykonywania). Naci�ni�cie wykonujemy wska�nikiem myszki (wskazujemy przycisk i klikamy lewym przyciskiem myszki). Taki sam efekt mo�emy uzyska� pos�uguj�c si� klawiatur�. Najpierw wyr�niamy przycisk wciskaj�c, a� do skutku, klawisz Tab (przycisk jest wyr�niony, gdy pojawi si� ramka wok� jego nazwy), a p�niej wciskamy go za pomoc� klawisza Enter. Nie zawsze zachodzi potrzeba wciskania klawisza Tab, gdy� jeden z przycisk�w jest wyr�niony domy�lnie. Przycisk taki charakteryzuje si� tym, �e ma wyra�nie - w stosunku do pozosta�ych - pogrubion� ramk�. Wci�ni�cie klawisza Enter jest w�wczas r�wnoznaczne z wci�ni�ciem danego przycisku. 3.2.2.3 Pola wyboru Pola wyboru s�u�� do oznaczania aktywno�ci (lub nie) specyficznych opcji maj�cych wp�yw na dzia�anie aplikacji. Wskazuj�c pole wyboru i naciskaj�c przycisk myszki u�ytkownik zmienia jego stan na przeciwny. Gdy pole wyboru jest zaznaczone, to znajduje si� w nim specjalny znaczek. Stan p�l wyboru mo�emy r�wnie� zmienia� pos�uguj�c si� klawiatur�. Do wybranego pola przechodzimy pos�uguj�c si� klawiszem Tab (lub klawiszami strza�ek). Nazwa tego pola zostanie w�wczas zamkni�ta w przerywanej ramce. Stan tak wybranego pola mo�emy zmienia� wciskaj�c klawisz spacji. 3.2.2.4 Elementy prze��cznikowe Elementy prze��cznikowe s�u��, podobnie jak pola wyboru, do okre�lenia pewnych opcji wykorzystywanych przez aplikacj�. R�ni� si� od p�l wyboru tym, �e wyst�puj� w grupach, przy czym tylko jeden (i przynajmniej jeden) element w takiej grupie mo�e by� zaznaczony. U�ytkownik wybiera element wskazuj�c go kursorem myszki i wciskaj�c jej lewy przycisk. Stan tego elementu jest zmieniany na aktywny. Ilustracja 3-12 Elementy prze��cznikowe Je�eli pos�ugujemy si� klawiatur�, to do wybranego pola przechodzimy wciskaj�c klawisz Tab (lub klawisze strza�ek). Nazwa tego pola zostanie w�wczas zamkni�ta w przerywanej ramce. Stan tak wybranego pola mo�emy zmienia� wciskaj�c klawisz spacji. 3.2.2.5 Okienka z list� element�w Okienka z list� element�w s� przeznaczone do udost�pniania zestawu element�w i umo�liwienia wybrania jednego z nich. Elementami takiego okienka mog� by� na przyk�ad nazwy plik�w znajduj�cych si� w danym folderze, czy te� nazwy czcionek zainstalowanych w systemie. U�ytkownik wybiera element wskazuj�c go kursorem myszki i naciskaj�c jej lewy przycisk. Je�eli pos�ugujemy si� klawiatur�, nale�y najpierw przej�� do wn�trza okienka (klawisz Tab), a nast�pnie wybra� jeden z element�w korzystaj�c z klawiszy strza�ek. 3.2.2.6 Okienka redakcyjne Okienka redakcyjne pozwalaj� na wpisywanie r�nego rodzaju tekst�w, w zale�no�ci od kontekstu, w jakim wyst�puj�. Nale�y pami�ta�, �e wpisywanie takiego tekstu nale�y zako�czy� klawiszem Tab, kt�ry spowoduje przej�cie do nast�pnego elementu okienka dialogowego. Wci�ni�cie klawisza Enter spowoduje wci�ni�cie domy�lnego przycisku znajduj�cego si� w okienku dialogowym. Ilustracja 3-14 Okienko redakcyjne 3.2.2.7 Okienka kombinowane Okienka kombinowane ��cz� w sobie cechy okienek z list� element�w i okienek redakcyjnych. W sumie jest ich kilka rodzaj�w. Na rysunku Ilustracja 3-15 zosta� przedstawiony jeden z nich. Ilustracja 3-16 Rozwini�te okienko kombinowane Naci�ni�cie przycisku oznaczonego strza�k� skierowan� w d� powoduje rozwini�cie tej cz�ci okienka kombinowanego, w kt�rej znajduje si� lista element�w. Je�eli u�ytkownik wska�e jeden z nich, to kopia tego elementu jest umieszczana w cz�ci redakcyjnej okienka kombinowanego. 3.2.3 Okienka komunikat�w Okienko komunikatu jest szczeg�lnym rodzajem okienka dialogowego. Jego podstawowym zadaniem jest przekazanie u�ytkownikowi okre�lonej informacji. Okienko takie jest najcz�ciej wyposa�one w specjaln� ikon� identyfikuj�c� rodzaj przekazywanej informacji. Je�li jest ni�, np. ostrze�enie - b�dzie to wykrzyknik, gdy chodzi jedynie o potwierdzenie wykonania jakiej� operacji - znak zapytania itd. 3.2.4 Rodzaje okienek dialogowych W systemie Windows wyst�puj� dwa podstawowe rodzaje okienek dialogowych: zale�ne i niezale�ne. Podzia� taki wynika z ich odmiennego funkcjonowania. Okienka niezale�ne wyst�puj�, jak sama nazwa wskazuje, niezale�nie od swego okna nadrz�dnego. Oznacza to, �e mo�emy je np. przesuwa�, umieszcza� na pasku zada�, a opr�cz tego nadal pracowa� w oknie nadrz�dnym. Zamkni�cie okna nadrz�dnego powoduje na og� r�wnie� zamkni�cie jego okienka dialogowego. Zupe�nie inaczej sytuacja przedstawia si� w przypadku okienek zale�nych. Ich otworzenie powoduje zatrzymanie pracy aplikacji, a� do momentu zamkni�cia takiego okienka. 3.3 Myszka System Windows naj�atwiej jest obs�ugiwa� myszk�, tym bardziej, �e z niekt�rymi aplikacjami nie da si� w og�le pracowa� za pomoc� klawiatury. Klawiatura w Windows jest w zasadzie przeznaczona do wprowadzania tekst�w i danych numerycznych, cho� oczywi�cie za jej pomoc� mo�na wykona� wszystkie podstawowe dzia�ania. Podstawow� akcj� wykonywan� za pomoc� myszki jest umieszczenie jej kursora (wska�nika) na obiekcie i naci�ni�cie jej lewego przycisku, tzw. klikni�cie. Dzia�anie to wywo�uje r�ne skutki, w zale�no�ci od tego, jaki obiekt klikn�li�my. Mo�e to by� na przyk�ad zaznaczenie obiektu, rozpocz�cie wykonywania jakiego� dzia�ania, manipulowanie elementami pulpitu itp. Do podstawowych dzia�a� myszk� zaliczamy tak�e podw�jne klikni�cie oraz "chwytanie" ni� obiekt�w Windows. Podw�jne klikni�cie jest po prostu szybkim, dwukrotnym naci�ni�ciem przycisku myszki. Czas, jaki up�ywa mi�dzy dwoma kolejnymi naci�ni�ciami nie mo�e przy tym przekroczy� pewnej ustalonej wielko�ci. Okre�la si� j� za pomoc� aplikacji Panel sterowania [Control Panel], a konkretnie za pomoc� jej podprogramu o nazwie Mysz [Mouse]. Podw�jne klikni�cie ma tak wiele znacze�, �e ich wymienianie tutaj zaj�oby zbyt wiele miejsca. Aby jednak zorientowa� Czytelnika w idei jego stosowania, warto jest przytoczy� kilka charakterystycznych przyk�ad�w. Podw�jne naci�ni�cie ikony aplikacji powoduje uruchomienie aplikacji z ni� zwi�zanej. Podw�jne naci�ni�cie ikony stacji dysk�w powoduje wy�wietlenie folder�w i plik�w; poza tym, wi�kszo�� element�w, kt�re podlegaj� selekcjonowaniu, ma przypisan� pewn� akcj� wynikaj�c� z ich podw�jnego klikni�cia. I tak, np. podw�jne klikni�cie nazwy pliku b�d�cego elementem okienka s�u��cego do otwierania plik�w (dokument�w) powoduje, �e plik ten zostanie za�adowany do pami�ci. Ciekaw� cech� Windows jest mo�liwo�� chwytania myszk� jego poszczeg�lnych obiekt�w. Chwycony obiekt mo�e by�, na przyk�ad, przemieszczany lub te� poddawanym innym dzia�aniom. Sama operacja chwytania polega na wskazaniu obiektu kursorem myszki i naci�ni�ciu jej lewego przycisku. Trwa ona dop�ty, dop�ki przycisk nie zostanie zwolniony. 3.4 Klawiatura Praca w �rodowisku Windows jest najwygodniejsza w�wczas, gdy pos�ugujemy si� myszk�; nie oznacza to jednak, �e praca bez niej jest w og�le niemo�liwa. Wi�kszo�� dzia�a�, cho� oczywi�cie nie wszystkie, mo�na wykona� przy u�yciu klawiatury. Odbywa si� to g��wnie drog� wydawania polece� dost�pnych w systemie menu. Pos�ugiwanie si� menu za pomoc� klawiatury jest bardzo proste. Otwarcie wybranego menu odbywa si� poprzez naci�ni�cie klawisza Alt wraz z klawiszem z liter�, kt�ra jest podkre�lona w nazwie menu. Samo naci�ni�cie Alt daje w efekcie uaktywnienie paska menu, po kt�rym mo�emy si� porusza� za pomoc� klawiszy strza�ek. Naci�ni�cie klawisza Enter lub klawisza � powoduje otworzenie pod�wietlonego menu. przej�cie do poprzedniego lub nast�pnego menu umo�liwiaj� klawisze <-- i -->. Opcje lub polecenia wybieramy przesuwaj�c pod�wietlenie w menu za pomoc� � i �, a nast�pnie wciskaj�c klawisz Enter. Dost�pny jest tak�e nieco szybszy spos�b, polegaj�cy na naci�ni�ciu klawisza odpowiadaj�cego literze, kt�ra w nazwie danego polecenia zosta�a podkre�lona, co powoduje natychmiastowe wykonanie tego polecenia. Praca z aplikacj� wymaga nie tylko obs�ugi menu, ale tak�e okienek dialogowych. Du�� rol� w ich przypadku odgrywa klawisz Tab. S�u�y on do przemieszczania si� pomi�dzy poszczeg�lnymi elementami okienka dialogowego. Nale�y zwr�ci� uwag� na to, by na przyk�ad tekstu wprowadzanego do okienka redakcyjnego nie ko�czy� wci�ni�ciem klawisza Enter. U�ycie tego klawisza spowoduje w wi�kszo�ci wypadk�w zamkni�cie okienka dialogowego. Wynika to z tego, �e naci�ni�cie klawisza Enter jest r�wnoznaczne z naci�ni�ciem tego przycisku okienka dialogowego, kt�ry jest domy�lnie aktywny (zazwyczaj jest to przycisk OK ko�cz�cy dzia�anie dialogu). Naciskanie klawisza Tab powoduje "ruch do przodu" po elementach dialogu. Je�eli chcemy si� cofa�, musimy u�y� klawisza Shift+Tab. Pracuj�c z klawiatur� nale�y zna� podstawowe kombinacje klawiszy wykorzystywane do obs�ugi Windows: Alt+spacja Wy�wietlenie menu sterowania okna aplikacji (dialogu). Alt+- Wy�wietlenie menu sterowania okna dokumentu. Ctrl+Esc Wci�ni�cie przycisku Start w pasku zada�. Tab Poruszanie si� pomi�dzy g��wnymi elementami okienka dialogowego, Alt+� Rozwini�cie listy zwi�zanej z okienkiem kombinowanym. 3.5 Opcje uruchamiania Windows Przy normalnym uruchamianiu Windows 95, po w��czeniu komputera pojawia si� napis Uruchamianie systemu Windows 95 [Starting Windows 95], po kt�rym jest wy�wietlane logo systemu, a nast�pnie pulpit. Istniej� jednak inne opcje uruchamiania systemu, o kt�rych warto wiedzie�, zw�aszcza w sytuacjach awaryjnych. Opcje te mo�na uaktywnia� wciskaj�c klawisz F8 w momencie �adowania systemu (gdy na ekranie jest wy�wietlany wspomniany ju� napis Uruchamianie systemu Windows 95 [Starting Windows 95]). Zostanie w�wczas wy�wietlone Menu startowe [Startup Menu] Windows 95. Opr�cz normalnego uruchomienia, mo�emy uruchomi� Windows 95 m.in. w trybie wierszowym, awaryjnym, interaktywnym, mo�emy te� za�adowa� system operacyjny, [DeBe1]kt�ry by� osadzony na naszym komputerze przed zainstalowaniem Windows 95. Poni�ej opiszemy wybrane z nich. 3.5.1 Uruchamianie Windows w trybie interaktywnym Je�eli chcemy uruchomia� Windows 95 w trybie interaktywnym, po wci�ni�ciu klawisza F8 w momencie �adowania systemu wybieramy z menu startowego pozycj� "Potwierdzanie krok po kroku" ["Step-by-step confirmation"]. Podczas takiego uruchamiania mo�emy za�adowa� program do obs�ugi dysk�w skompresowanych DoubleSpace lub DriveSpace, wybiera� sterowniki urz�dze�, kt�re chcemy za�adowa� z pliku CONFIG.SYS, zatwierdza� ka�dy wiersz z plik�w CONFIG.SYS i AUTOEXEC.BAT, uruchomi� program WIN.COM, kt�ry �aduje pow�ok� graficzn� Windows 95 oraz za�adowa� wykorzystywane przez niego sterowniki. Je�eli podczas interaktywnego uruchamiania systemu b�dziemy odpowiadali twierdz�co na ka�de pytanie lub te� b�dziemy wciska� klawisz Tab zatwierdzaj�c automatycznie ca�e sekcje zapyta�, to uzyskamy taki sam efekt, jak podczas normalnego uruchamiania systemu, z t� tylko r�nic�, �e nie b�dzie wy�wietlane logo systemu. Je�eli nie odpowiemy przecz�co na pytanie �adowa� wszystkie sterowniki Windows [Load all Windows drivers], to efekt b�dzie taki sam, jak przy awaryjnym uruchamianiu Windows 95. 3.5.2 Uruchamianie awaryjne Awaryjny tryb uruchamiania mo�e by� wybierany przez sam system w sytuacji, gdy wymaga tego jaka� aplikacja lub zosta�y uszkodzone dane w plikach systemowych. Mo�e go r�wnie� wymusza� sam u�ytkownik i to na kilka sposob�w. Pierwszy polega na wci�ni�ciu klawisza F5 na pocz�tku �adowania systemu. Jest w�wczas uaktywniany tryb awaryjny bez obs�ugi sieci. Je�eli pliki do obs�ugi sieci maj� by� �adowane - wciskamy klawisz F6. Trzeci spos�b polega na wybraniu opcji Tryb awaryjny [Safe Mode] w menu wy�wietlonym po wci�ni�ciu klawisza F8 na pocz�tku �adowania systemu. W trybie awaryjnym s� �adowane programy obs�ugi myszki, klawiatury, standardowej karty VGA i sterowniki wymienione w Mened�er urz�dze� [Device Manager]. Warto z niego skorzysta� wtedy, gdy sterowniki urz�dze�, kt�re w�a�nie zainstalowali�my nie dzia�aj� prawid�owo i prowadz� do upadku systemu. Mo�emy w�wczas przywr�ci� lub skorygowa� ustawienia systemowe i spr�bowa� za�adowa� Windows jeszcze raz. Istniej� dodatkowe opcje uruchamiania awaryjnego. Po wci�ni�ciu klawisza F5 s� �adowane sterowniki HIMEM.SYS i IFSHLP.SYS, sterownik dysk�w skompresowanych, a na zako�czenie - jest uruchamiany system Windows 95. Je�eli wci�niemy Shift+F5 sterowniki HIMEM.SYS i IFSHLP.SYS nie s� �adowane, jest natomiast przetwarzana informacja zawarta w specjalnym systemie opisuj�cym konfiguracj� Windows 95 - Registry. Nie jest r�wnie� �adowany system Windows 95, a jedynie wierszowy tryb polece�. W przypadku wci�ni�cia klawisza Ctrl+F5 jest �adowany tylko i wy��cznie wierszowy tryb polece�. 3.5.3 Wierszowy tryb polece� Je�eli znajdujemy si� w wierszowym trybie polece� (spos�b jego uruchomienia zosta� przedstawiony w poprzednich punktach), to pracujemy w nim analogicznie, jak w przypadku systemu operacyjnego MS-DOS. Mo�emy jednak uruchomi� z jego poziomu Windows 95 uruchamiaj�c program WIN.COM. Warto wiedzie�, �e program ten mo�na wywo�ywa� z parametrami, kt�re maj� wp�yw na dzia�anie systemu. Jego sk�adnia preentuje si� nast�puj�co: WIN [/B] [/D:[F] [M] [S] [V] [X]] /B Tworzy plik BOOTLOG.TXT, w kt�rym s� zapisywane wszystkie komunikaty systemu generowane przez niego w trakcie uruchamiania. /D: Wykorzystuje si� do okre�lenia prze��cznik�w wykorzystywanych w przypadku nieprawid�owego dzia�ania systemu: F Wy��cza 32-bitowy dost�p do dysku. M W��cza awaryjny tryb uruchamiania. N W��cza awaryjny tryb uruchamiania wraz z obs�ug� sieci. S Zabrania wykorzystywania przez Windows przestrzeni adresowej pami�ci ROM od adresu F000:0000 do 1MB. V Powoduje przekazanie obs�ugi przerwa� dysku twardego funkcjom zapisanym wpami�ci ROM komputera. X Z wyszukiwania wolnej pami�ci przez Windows 95 wyklucza obszar pami�ci wykorzystywany przez urz�dzenia. 3.5.4 Uruchamianie poprzedniego systemu operacyjnego Przed zainstalowaniem Windows 95 w naszym komputerze by� ju� na og� osadzony jaki� inny system operacyjny. Podczas instalacji Windows 95 nie jest on ostatecznie usuwany i, je�li zajdzie taka potrzeba, mo�e zosta� przez nas uruchomiony. Wystarczy, �e na pocz�tku �adowania systemu wci�niemy klawisz F4 lub te� wybierzemy odpowiedni� opcj� z menu startowego Windows 95. 3.6 Koniec pracy z Windows Pracy w Windows nie mo�na zako�czy� poprzez proste wy��czenie zasilania komputera - takie dzia�anie mo�e doprowadzi� do powstania r�norodnych b��d�w i k�opot�w z p�niejszym poprawnym za�adowaniem systemu. Prac� w Windows ko�czymy wybieraj�c Start ( Zamknij system [Start ( Shut Down]. System wy�wietli okienko dialogowe pozwalaj�ce na sprecyzowanie zamierzonego dzia�ania. Ilustracja 3-18 Zamykanie systemu Windows Zako�czy� prac� komputera [Shut down the computer] Przygotowanie komputera do wy��czenia. Uruchomi� ponownie komputer [Restart the computer] Zrestartowanie pami�ci komputera i ponowne za�adowanie systemu operacyjnego Uruchomi� ponownie komputer w trybie MS-DOS [Restart the computer in MS-DOS mode] Uruchamia system w trybie wierszowym, bez �adowania pow�oki graficznej. Zamkn�� wszystkie programy... [Close all programs...] (pojawia si� tylko w niekt�rych wypadkach) Zamkni�cie wszystkich aplikacji i rozpocz�cie nowej sesji pracy z Windows. Po wybraniu dzia�ania wciskamy przycisk Tak [Yes] (jednak mo�emy anulowa� ca�� operacj� wciskaj�c przycisk Nie [No]). Nale�y cierpliwie poczeka� a� Windows wykona wszelkie niezb�dne operacje i zezwoli nam na wy��czenie zasilania komputera. Je�eli Windows 95 zainstalujemy na komputerze przeno�nym typu laptop lub notebook i komputer ten posiada wbudowany system zarz�dzania poborem mocy, to w menu Start, w tej samej grupie co polecenie Zamknij system [Shut Down], znajduje si� polecenie Suspend. Ma ono podobne znaczenie, z tym, �e zachowuje wszystkie otwarte aplikacje i dokumenty wprawiaj�c komputer w stan "u�pienia". Je�eli jeste�my pewni, �e baterie s� na�adowane w dostatecznym stopniu, mo�emy nawet zostawi� nasze dane bez zapisywania, bez obawy, �e zostan� utracone, cho� oczywi�cie podejmowanie takiego ryzyka nie jest wskazane. [DeBe1]w wersjach BETA mo�na �adowa� np. MS-DOS, po wci�ni�ciu <F4>, nie wiem jednak, czy mo�liwo�� ta pozosta�a w wersji dystrybucyjnej Windows 95 3. Zapoznanie z Windows 95 42 41 19 4. Aplikacje Aplikacj� Windows 95 b�dziemy nazywali program, kt�ry mo�emy uruchomi� pod kontrol� tego systemu. Do aplikacji zaliczamy programy pisane specjalnie dla systemu Windows 95, jak r�wnie� programy tworzone dla systemu MS-DOS, dla wcze�niejszych wersji Windows (3.x), a tak�e niekt�re z program�w przeznaczonych dla Windows NT. Ka�da z aplikacji, z nielicznymi wyj�tkami w�r�d program�w przeznaczonych dla systemu operacyjnego MS-DOS, mo�e dzia�a� w oknie, kt�re odpowiada przydzielonej jej cz�ci ekranu monitora. Istnieje wiele r�nych sposob�w uruchamiania aplikacji w Windows 95. Aplikacj� mo�emy uruchomi�: * wybieraj�c j� w menu Start, * podw�jnie klikaj�c ikon� aplikacji w oknie folderu, * podw�jnie klikaj�c ikon� aplikacji w oknie Eksploratora Windows [Windows Explorer], * podw�jnie klikaj�c dokument utworzony za pomoc� danej aplikacji, co spowoduje automatyczne jej uruchomienie i za�adowanie wskazanego dokumentu, * klikaj�c prawym przyciskiem myszki pulpit Windows i wybieraj�c polecenie Nowy obiekt [New object]. W wy�wietlonym menu wskazujemy nazw� aplikacji, za pomoc� kt�rej chcemy utworzy� nowy dokument - aplikacja ta zostanie automatycznie uruchomiona, * wybieraj�c dokument w menu dost�pnym po wybraniu Start ( Dokumenty [Start ( Documents], * podw�jnie klikaj�c nazw� aplikacji, kt�rej plik wyszukali�my za pomoc� polecenia Start ( Znajd� ( Foldery lub pliki [Start ( Find ( Files or Folders], * pisz�c nazw� aplikacji w okienku Tryb MS-DOS [MS-DOS Prompt]; w taki spos�b mo�emy uruchamia� nie tylko programy MS-DOS, ale r�wnie� aplikacje Windows. 4.1 Uruchamianie i zamykanie aplikacji A