Alan Loy McGinnis Pot�ga optymizmu Wydawnictwo Misjonarzy Kleretyn�w Wydawnictwo "Exter" Warszawa 1994 Pozytywne spojrzenie na �wiat nie zawsze przychodzi�o mi �atwo i nigdy nie by�o moj� mocn� stron�. St�d ta ksi��ka o optymizmie, kt�r� dedykuje najwspanialszej optymistce, jak� znam. Wi�kszo�� z tego, czego dowiedzia�em si� na temat optymizmu, kt�ry by� jej �ywio�em, pochodzi z obserwacji jej �ycia. Kiedy spotkali�my si�, a by�o to wiele lat temu, �ycie da�o jej si� we znaki. Otrzyma�a wiele cios�w, kt�re sprawiaj�, �e ludzie zamykaj� si� w sobie i staj� si� niedost�pni i zgorzkniali. Pomimo �e by�a w�wczas jeszcze troch� (pot�uczona), z pewno�ci� - dobrze pami�tam - nie by�a ani sympatyczna, ani zgorzknia�a. Wr�cz przeciwnie, gor�co pragn�a �y�, �mia� si� i kocha� na nowo. Entuzjazm, kt�rym promieniowa�a, powoli stawa� si� i moim udzia�em. Dlatego podziwiam moj� �on�, Dian�, bardziej ni� kogokolwiek na �wiecie. Dwana�cie cech charakteryzuj�cych zdecydowanych optymist�w 1. Rzadko bywaj� zdziwieni faktem wyst�powania trudno�ci. 2. Gotowi s� przyj�� cz�ciowe rozwi�zania. 3. Wierz�, �e sami decyduj� o swojej przysz�o�ci. 4. Zaczynaj� wszystko od pocz�tku. 5. Nie dopuszczaj� do siebie czarnych my�li. 6. Rozwijaj� w sobie wdzi�czno��. 7. Wykorzystuj� wyobra�ni�, chc�c odnie�� sukces. 8. S� rado�ni nawet wtedy, gdy nie sprzyja im szcz�cie. 9. Przekonani s� o nieograniczonych mo�liwo�ciach w�asnego rozwoju. 10. Wnosz� mi�o�� w otaczaj�cy �wiat. 11. Lubi� powtarza� dobre nowiny. 12. Akceptuj� to czego nie mog� zmieni�. Najwi�kszym odkryciem mojego pokolenia by�o zrozumienie faktu, �e ludzie mog� zmienia� swoje �ycie poprzez zmian� stanu swego ducha. William James W jaki spos�b ta ksi��ka pomo�e ci sta� si� optymist�? Czy zastanowi�e� si� kiedy�, dlaczego dla niekt�rych ludzi trudno�ci stanowi� wyzwanie, podczas gdy innych ca�kowicie pogr��aj� w chaosie i apatii? Jest to rodzaj psychologicznej zagadki, nad kt�r� my, terapeuci, nieustannie �amiemy sobie g�owy. Jaka to si�a sprawia, �e niekt�rzy nasi pacjenci potrafi� odparowa� zadany cios, podczas gdy inni - przecie� pochodz�cy z podobnych �rodowisk i prze�ywaj�cy podobne pora�ki - sami si� ju� nie podnios�? Owi uparci optymi�ci mog� by� absolutnie przeci�tni pod wzgl�dem inteligencji czy wygl�du, dobrze jednak wiedz�, jak stworzy� sobie odpowiedni� motywacj�. Podchodz� oni do swoich problem�w z przekonaniem, �e mog� je rozwi�za�. S� mistrzami w tworzeniu silnego, pozytywnego poczucia solidarno�ci w rodzinie b�d� te� w zespo�ach, w kt�rych pracuj�. Zadziwiaj�ce, �e z trudno�ci wychodz� mocniejsi i wspanialsi! Bez w�tpienia to w�a�nie podstawa ducha pomaga tym ludziom wznie�� si� na szczyty. Najnowsze badania wykazuj�, �e optymi�ci lepiej si� ucz�, s� zdrowsi, wi�cej zarabiaj�, zak�adaj� d�ugotrwa�e i szcz�liwe ma��e�stwa, utrzymuj� wi� ze swymi dzie�mi, a nawet d�u�ej �yj�. ksi��ka - poradnik Niniejsza ksi��ka opisuje duchowe podstawy i zwyczaje ludzi sukcesu, chce wskaza� sposoby wykorzystania ich do�wiadcze� w twoim, w�asnym �yciu. Przed jej napisaniem przeczyta�em wszystkie dost�pne mi psychologiczne opracowania naukowe na temat sukcesu optymist�w. Odkry�em jednak, �e o wiele wi�cej mo�na si� dowiedzie�, obserwuj�c bezpo�rednio ich �ycie. si�gn��em wi�c do prawie tysi�ca biografii i przeanalizowa�em �ycie wielu, wielu ludzi sukcesu. Przygl�daj�c si� im, odkry�em pewne cechy wsp�lne im wszystkim - w�a�ciwe wszystkim optymistom. Ludzie ci nie zawsze posiadali wrodzone predyspozycje do optymizmu, ani ich �ycie nie by�o na co dzie� us�ane r�ami. Daleko do takiej s�odkiej wizji! Wielu z nich wzrasta�o w trudnych warunkach, wi�kszo�� do�wiadczy�a, niekiedy wr�cz druzgoc�cych niepowodze�. Jednak z czasem odkryli oni metody pokonywania depresji i podsycania �yciowego entuzjazmu. Te psychiczne umiej�tno�ci s� dla niekt�rych ludzi tak naturalne, �e pos�uguj� si� oni nimi zupe�nie pod�wiadomie. Inni za�, aby zmieni� si� z pesymist�w w optymist�w, musz� przygotowa� sobie dobrze przemy�lany plan dzia�ania. Jednak metody, jakimi pos�uguj� si� zar�wno ci jedni, jak i drudzy, aby znale�� odpowiedni� motywacj�, s� zadziwiaj�co podobne. Opiszemy je szczeg�owo w kolejnych rozdzia�ach. Czy pesymi�ci mog� si� zmieni�? Jako psychoterapeuta cz�sto rozmawiam w mojej pracy z lud�mi, kt�rzy s�dz�, �e nie mog� si� zmieni�, gdy� s� skazani na sw� pesymistyczn� natur�. Niekt�rzy m�wi�, �e przez ca�e �ycie mieli ponure usposobienie i s� przekonani, �e nic i nikt ju� w nich tego nie zmieni. Kiedy jednak zaczynam im t�umaczy�, �e wsp�czesna psychologia wypracowa�a praktyczne i �atwe do zastosowania metody zmiany wewn�trznego nastawienia do �ycia i �e mo�na si� nauczy� optymistycznego sposobu my�lenia, ludzie ci o�ywiaj� si�. W ko�cu nikt nie chce by� pesymist�! Uparci optymi�ci Z drugiej jednak strony, wi�kszo�� z nas nie chce by� Pollyann� ani kim� �lepym i g�uchym na przejawy z�a. Tak wi�c proponuj� praktyczne podej�cie do problemu. Sugeruj� realistyczne sposoby stawiania czo�a trudno�ciom - zdecydowanie i kategorycznie, ale z zachowaniem pogodnego umys�u. Niekt�re z zawartych tu my�li s� stare jak Biblia, inne za� pochodz� z najnowszych bada� psychologicznych. Wszystkie one s� jednak sprawdzonymi metodami, kt�re pomog�y setkom moich pacjent�w przezwyci�y� zniech�cenie i przygn�bienie, smutek i depresj�. Pos�uguj� si� przyk�adami, aby pokaza�, �e okoliczno�ci nie musz� nas tak zupe�nie zniech�ci� i przybi� i �e mo�na wypracowa� technik� tworzenia w sobie takich rzeczy jak (pogodna postawa), (mobilizacja si� fizycznych), (nastawienie si� na sukces) i wzbogacaj�ce, pe�ne ciep�a (stosunki z lud�mi). Mo�e si� to komu� wyda� niemo�liwe, zapewniam jednak, �e wszystkie przyk�ady oparte s� na autentycznych przypadkach ludzi, kt�rzy nauczyli si� sztuki bycia szcz�liwymi w �yciu i wydajnymi w pracy. Praca nad sob� Jedn� z zalet proponowanych przeze mnie zasad jest to, �e nie potrzeba wielu lat, aby zobaczy� ich efekty. Wiele przypadk�w zawartych na kartach tej ksi��ki opisuje �ycie pesymist�w, kt�rzy zupe�nie samodzielnie, bez pomocy psycholog�w, nauczyli si� nowych postaw i nowego podej�cia do problem�w. By�oby g�upot� twierdzi�, �e istnieje jaki� jeden tajemniczy "sekret", jedna recepta na pogodne, pe�ne wigoru �ycie. Praktyczni optymi�ci stosuj� r�ne metody w r�nych sytuacjach. W swojej ksi��ce ograniczy�em si� jednak do opisania dwunastu g��wnych cech charakterystycznych dla optymist�w, po�wi�caj�c im kolejno dwana�cie rozdzia��w. Wierz� g��boko, �e ka�dy, kto uwa�nie je przeczyta, opanuje metody, kt�re wnios� w jego �ycie prawdziwe szcz�cie i zadowolenie. Zmiana sposobu my�lenia nigdy nie jest rzecz� �atw�, je�li jednak kto� z zapa�em zabierze si� do pracy i posi�dzie te najwa�niejsze cechy, sam si� przekona, �e taki trud op�aca si� stokrotnie. 1. Tu nie pomo�e Pollyanna (Pollyanna. G��wna bohaterka g�o�nej powie�ci dla dzieci ameryka�skiej pisarki Eleanory H. Porter, Pollyanna, (1946 r. sta�a si� symbolem postawy �yciowej (okre�lanej mianem "symptomu Pollyanny"). �ycie wedle tej postawy jest gr�:"Bo to jest gra, w to, �eby si� cieszy�, nale�y wi�c we wszystkim zawsze dojrze� dobr� stron� i cieszy� si� z niej". Pierwszy raz ksi��ka ta ukaza�a si� na rynku polskim w 1971 roku nak�adem wydawnictwa "Nasza Ksi�garnia". �ycie nie jest tym, czym s�dzimy, �e jest. Jest tym, czym jest. R�ni nas to, jak sobie z nim radzimy. Virginia Satir Istnieje pewien niezbyt m�dry spos�b my�lenia, kt�ry cz�sto bierze si� za optymizm, cho� w rzeczywisto�ci nie ma on nic wsp�lnego z praktyczn� postaw� wiod�c� do sukcesu. Niekt�rzy ludzie wierz�, �e w �yciu wszystko uk�ada si� zawsze pomy�lnie; czuj� si� wi�c strasznie g�upio, gdy okazuje si� to tylko ich pobo�nym �yczeniem. Nic dziwnego, �e w rezultacie doznawanych rozczarowa� staj� si� cyniczni. Ale uparci optymi�ci maj� �wiadomo��, �e �wiat, w kt�rym �yj�, jest �wiatem niedoskona�ym, �wiatem gdzie mi�o�� si� ko�czy, gdzie niewinni ludzie cz�sto s� wykorzystywani, a chorzy umieraj�. Cecha charakterystyczna numer jeden zatem g�osi: Optymist�w rzadko zaskakuj� trudno�ci. W lutym 1901 roku, Winston Churchill, szczup�y i elegancki, dwudziestosze�cioletni m�odzieniec, wsta�, by wyg�osi� swoje inauguracyjne przem�wienie w Izbie Gmin. Miejsce to mia�o sta� si� terenem jego dzia�alno�ci przez nast�pne pi��dziesi�t lat, terenem, na kt�rym mia� si� spotyka� z ci�g�� krytyk� i dozna� wielu upokarzaj�cych pora�ek. We wczesnych latach swej dzia�alno�ci by� chyba najbardziej znienawidzonym cz�onkiem Izby Gmin. Jego wrogowie nazywali go "blenheimskim szczurem". Trzydzie�ci osiem lat p�niej, gdy Wielka Brytania by�a o krok od za�amania si� pod naporem si� hitlerowskich, kr�l Jerzy VI zwr�ci� si� do Churchila z pro�b� sformowania nowego rz�du. Churchill mia� wtedy sze��dziesi�t lat i by� najstarsz� g�ow� pa�stwa w Europie. Stary polityk �y� zbyt d�ugo i nosi� w sobie zbyt wiele obaw zwi�zanych z wojn�, by przywdzia� sztuczny u�miech lub m�wi� o przysz�o�ci j�zykiem Pollyanny. "Nie mam nic do zaoferowania pr�cz krwi, znoju, �ez i potu" - m�wi� do swoich rodak�w tej pami�tnej, majowej niedzieli 1940 roku. Mimo �e by� przesi�kni�ty tak gorzkim realizmem, posiada� w sobie wol� walki i g��bok� wiar� w to, �e upad�y na duchu i �le przygotowany do wojny nar�d brytyjski potrafi jednak pokierowa� swoim przeznaczeniem. Po kapitulacji Francji Churchill powiedzia�: "B�dziemy walczy� na pla�ach, b�dziemy walczy� na lotniskach, b�dziemy walczy� na wzg�rzach i nigdy si� nie poddamy". To po��czenie realizmu i g��bokiej nadziei przynios�o aliantom zwyci�stwo. Ta sama si�a pcha do dzia�ania ka�dego cz�owieka sukcesu. Jak zachowa� wywa�on�, zr�wnowa�on� postaw� wobec napotkanych trudno�ci? Oto kilka sposob�w. Spos�b 1: Uwa�aj siebie za kogo�, kto potrafi znale�� wyj�cie z trudnej sytuacji. Gdyby istnia� jaki� �rodek uspokajaj�cy, kt�ry pozwala�by nam zapomnie� o naszych k�opotach, chyba i tak niewielu z nas si�ga�oby po niego. Wiemy bowiem, �e cz�sto w�a�nie k�opoty wydobywaj� z nas to, co w nas najcenniejsze. Mike Somdal jest najlepszym agentem handlowym, jakiego znam. Zanim zaj�� si� powa�n� dzia�alno�ci�, by� moim agentem literackim. Wtedy by�em jeszcze nieznanym pisarzem, ma�o te� publikowa�em i kiedy sk�adali�my wizyty u wydawc�w, nie zawsze witano nas z otwartymi ramionami. Kt�rego� dnia z�o�yli�my pewnemu wydawcy wspania�� (tak mi si� wydawa�o) ofert�, kt�ra zosta�a natychmiast odrzucona. Wracaj�c do hotelu, czu�em si� zniech�cony i przygn�biony. By�em got�w si� podda�. A Mike? Wr�cz przeciwnie. Gdy dotarli�my do hotelu, zacz�� przemierza� pok�j krokiem przygotowuj�cego bitw� genera�a. Chodzi� pogr��ony w my�lach tam i z powrotem. Nagle zatar� r�ce i wykrzykn��: "Wiem ju�, co zrobi�, aby sprzedawanie sta�o si� przyjemno�ci�! Musimy zacz�� od nowa i musimy stara� si� spe�nia� oczekiwania tych ludzi. Kiedy ju� to zrobimy, oni sami b�d� nas b�aga�, �eby mogli od nas kupowa�. Wszystko, co musimy zrobi�, to opracowa� w�a�ciwy plan dzia�ania". To, co dla mnie by�o pora�k� on potraktowa� jedynie jako drobne niepowodzenie, kt�re zdarza si� ka�demu z ludzi maj�cych wielkie marzenia. Po kilku miesi�cach nowy plan okaza� si� tak skuteczny, �e uda�o si� nam podpisa� umowy z tymi samymi wydawcami, kt�rzy poprzednio z miejsca odrzucili naszA ofert�. Mike odnosi� sukcesy niemal we wszystkim, czego si� tknie. Dzieje si� tak g��wnie dlatego, �e sam uwa�a si� za cz�owieka, kt�ry potrafi stawi� czo�o problemom i sprawdza si� w stresowych sytuacjach. Kiedy natrafia na mur, po prostu cofa si� kilka krok�w i szuka innej drogi ponad lub dooko�a przeszkody. Warren Bennis i Burt Nanus, przygotowuj�c swoj� ksi��k� "Przyw�dcy" (Leaders), przeprowadzili wywiady z szefami najwi�kszych, �wiatowych firm. Autorzy zauwa�yli, �e ich rozm�wcy odr�niali si� od wi�kszo�ci przeci�tnych ludzi jedn� cech�: "Oni po prostu nie my�l� o kl�sce. Nie u�ywaj� nawet tego s�owa. Uciekaj� si� do synonim�w takich jak pomy�ka, niedopatrzenie, niedoci�gni�cie lub niezliczonej liczby innych jak falstart, ba�agan, galimatias, zahamowanie, b��d. Nigdy kl�ska". Spos�b 2: Szukaj wielu mo�liwych rozwi�za�. Optymi�ci odnosz� sukcesy nie tylko dlatego, �e uwa�aj� siebie za ludzi, kt�rzy potrafi� rozwi�zywa� problemy, ale tak�e dlatego, �e zawsze maj� w g�owie ca�y arsena� alternatywnych rozwi�za�. Kiedy jedno nie daje rezultatu, wybieraj� po prostu kolejn� opcj�. "Odyseja" Homera zawiera pi�kn� scen�, opisuj�c�, jak zmartwiony syn Odyseusza obawia si�, �e jego ojciec nigdy nie powr�ci z wojny. W�wczas Pallas Atena pociesza go tymi s�owami, kt�re w potocznym j�zyku brzmia�yby tak: "Tw�j ojciec nie pozostanie ju� d�ugo na wygnaniu. Zaufaj Odyseuszowi, on zawsze potrafi znale�� jaki� spos�b". Jest to bardzo trafny opis charakterystycznych cech wszystkich upartych optymist�w. Optymi�ci zawsze znajduj� wyj�cie z sytuacji. Nie przestaj� pr�bowa�, eksperymentowa�, szuka�. I w ko�cu okazuje si�, �e kt�ry� z tych eksperyment�w poskutkuje. Odyseusz powraca do domu, aby przep�dzi� zalotnik�w swojej �ony i przywr�ci� jedno�� w rodzinie. Jest to chyba najwi�kszy "powr�t" w ca�ej literaturze. Sp�jrzmy teraz na antologi� bardziej nam wsp�czesn�. Gdy na boisku pi�ki no�nej widzimy cofanie si� graczy na w�asne pole, jeste�my �wiadkami taktycznej defensywy daj�cej mo�liwo�� silnego kontrataku. Jest to w rzeczywisto�ci lekcja �wiczenia alternatyw. Zawodnicy w u�amku sekundy zmieniaj� kierunek biegu, szukaj�c luki w pozornie niemo�liwej do przerwania, linii obrony - kr�tko m�wi�c, poszukuj� alternatywnych rozwi�za�. Ta elastyczno�� przystosowania si� do sytuacji jest cech� charakterystyczn� ludzi sukcesu we wszystkich dziedzinach �ycia. M�ody cz�owiek o nazwisku James Whistler by� kadetem w West Point, a chcia� zosta� zawodowym oficerem. Nie potrafi� jednak zda� egzaminu z chemii i w ko�cu usuni�to go z uczelni. Nie ogl�daj�c si� za siebie, zaj�� si� malarstwem i zosta� jednym z najbardziej cenionych artyst�w swojej generacji. Whistler m�wi�, �e gdyby krzem by� gazem, on z pewno�ci� zosta�by wielkim genera�em, ale gdyby zosta� genera�em, nie namalowa�by takich znanych obraz�w, jak "Bia�a dziewczynka" czy "Matka artysty" i wielu z najwspanialszych w �wiecie akwafort. Julio Iglesias by� zawodowym pi�karzem w Madrycie, dop�ki jego kariery nie przerwa� wypadek samochodowy, po kt�rym ponad rok le�a� sparali�owany na szpitalnym ��ku. Los chcia�, �e piel�gniarka przynios�a mu gitar�, by pom�c mu zabi� jako� d�u��cy si� czas. I mimo, �e Julio Iglesias nie mia� �adnych plan�w zwi�zanych z muzyk�, zosta� gwiazd� muzyki pop. Tomasz Edison, w swych pracach nad wynalezieniem �ar�wki, wykonywa� eksperyment za eksperymentem, mimo �e nie przynosi�y one �adnych rezultat�w. "Nie denerwuj si� - m�wi� do swego zniech�conego wsp�pracownika - nie jeste�my na z�ej drodze. Teraz znamy conajmniej tysi�c rzeczy, kt�re na pewno nie dzia�aj�, a wi�c jeste�my ju� du�o bli�ej tych, co b�d� dzia�a�". Spos�b 3: Przewiduj czekaj�ce ci� problemy. Czy mo�na by� zbyt wielkim optymist�? Oczywi�cie, �e tak. Wszyscy znamy ludzi, kt�rym lekkomy�lny optymizm przysporzy� tylko k�opot�w. Zbyt du�o po�yczali, przewidywali zbyt du�e zyski, nie przewidywali op�nie� i w efekcie interesy, jakie prowadzili, ponios�y fiasko. Natomiast trze�wo my�l�cy optymi�ci przewiduj� problemy. We wrze�niu 1960 roku ameryka�ska firma farmaceutyczna zwr�ci�a si� do Ministerstwa Zdrowia (US Food & Drug Administration) z pro�b� o przyznanie licencji na nowe pigu�ki nasenne zwalczaj�ce poranne nudno�ci, powszechnie stosowane w Europie przez kobiety ci�arne. Przynosi�y one natychmiastowy, g��boki, naturalny sen i nie powodowa�y z�ego samopoczucia. By�y tanie i na przetestowanych zwierz�tach nie wywo�ywa�y skutk�w ubocznych. Zdawa�o si�, �e wszystko przemawia za wydaniem licencji. Ale podanie trafi�o na biurko doktor Frances Kelsey, matki dw�ch dorastaj�cych c�rek. Doktor Kelsey mia�a wiele w�tpliwo�ci dotycz�cych leku. Niepokoi� j� fakt, �e efekty testowania na zwierz�tach nie pokrywa�y si� w pe�ni z wynikami test�w przeprowadzonych na ludziach, za��da�a wi�c wnikliwszych bada�. Ameryka�ski producent, pewny, �e posiada wystarczaj�ce dowody na nieszkodliwo�� leku, mia� ju� za�adowan� na statki pierwsz� cz�� transportu. Firma przedstawi�a ca�� seri� raport�w i bada�, nieustannie naciskaj�c na wydanie licencji. Jednak pani Kelsey wci�� mia�a jakie� zastrze�enia i nie pozwoli�a na po�piech. Dnia 29 listopada 1961 roku przekazano wiadomo��, �e lek spowodowa� "epidemi�" wad porodowych i nast�pnego dnia lek zosta� wycofany z u�ycia. Lek - thalidomid - okaza� si� jedn� z najbardziej haniebnych katastrof w przemy�le farmaceutycznym naszego stulecia. Tysi�ce dzieci w Europie urodzi�o si� bez r�k i n�g lub ze zniekszta�ceniami oczu, prze�yku czy przewodu pokarmowego. Jedno na troje takich dzieci umiera�o. Podczas ceremonii, kt�ra mia�a miejsce w Bia�ym Domu w sierpniu 1962 roku, prezydent Kennedy przyzna� doktor Kelsey "Prezydenck� NagrodE za Szczeg�ln� S�u�b� Spo�ecze�stwu" (The President's Award for Distinguished Federal Civilian Service), najwy�sze odznaczenie rz�dowe w Stanach Zjednoczonych. A wszystko dzi�ki temu, �e Frances Kelsey umia�a przewidywa� problemy. Dobrze prosperuj�cy agent od nieruchomo�ci w moim mie�cie jest jednocze�nie pogodnym cz�owiekiem i bystrym businessmanem. Kiedy�, gdy rozmawia�em z nim o �r�dle jego dobrego humoru, powiedzia� mi: "Zawsze robi� dwie rzeczy: - Pytam siebie: Co mog� zrobi�, �eby polepszy� sytuacj�? - Pr�buj� z g�ry unika� nieprzyjemnych sytuacji tam, gdzie tylko to jest mo�liwe". Jego druga zasada mo�e okaza� si� wa�niejsz� od pierwszej. S� chwile, kiedy negatywne my�lenie zapobiega przysz�ym niepowodzeniom. By� optymist� nie znaczy wcale by� zawsze otwartym dla ka�dego, kto potrzebuje naszego czasu albo naszych pieni�dzy. Kiedy podejmujesz inwestycj�, zatwierdzasz plan czy przeprowadzasz rozmow� z kandydatem do pracy, musisz my�le� o scenariuszach ci�kich przypadk�w. Prawdziwy optymista zadaje bardzo wnikliwe pytania: "Jakie potencjalne problemy mo�emy tu napotka�?" "Jak mo�emy to ulepszy�?" "Czy to ma prawo si� nie uda�?" "W kt�rym miejscu tego przedsi�wzi�cia mog� nas nabra�?". Optymi�ci maj� �wiadomo��, �e nie wszystko dzieje si� tak, jakby�my sobie tego �yczyli i �e s� ludzie, kt�rzy, je�li im na to pozwolimy, przejm� nasze stanowiska, pieni�dze, a nawet zabior� przyjaci�. Pewnego razu Sinclair Lewis otrzyma� list od m�odej i pi�knej kobiety, kt�ra chcia�a zosta� jego sekretark�. Pisa�a, �e potrafi pisa� na maszynie, prowadzi� kartotek� i robi�, cokolwiek by trzeba. List sw�j zamkn�a stwierdzeniem: "Kiedy m�wi� cokolwiek by trzeba, mam na my�li cokolwiek". Lewis pokaza� list swojej �onie, Dorothy Thompson. Ona odpisa�a: "Pan Lewis ju� ma sekretark�, kt�ra potrafi pisa� na maszynie i prowadzi� kartotek�. Wszystko inne robi� ja i kiedy m�wi� wszystko, to mam na my�li wszystko". To wcale nie by� cynizm, ale dobrze poj�te w�asne dobro, kt�re pozwoli�o za�egna� problemy zanim si� one pojawi�y. Spos�b 4: M�w otwarcie o negatywnych odczuciach. Pewna kobieta, nieuleczalnie chora na raka, powiedzia�a mi: "Nie boj� si� umrze�, ale nie mog� patrze�, co ta choroba zrobi�a z moj� rodzin�. Czy istnieje co�, co m�g�by� powiedzie� Jackowi, �eby go pocieszy�?" "Rito - odpowiedzia�em - gdybym poklepa� twego m�a po ramieniu i powiedzia�: Otrz��nij si� z tego, nie przejmuj si� tak - obrazi�bym go. On nie chce by� teraz szcz�liwy. Bardzo ci� kocha i w�a�nie dlatego, �e ci� kocha, najbardziej naturaln� rzecz� na �wiecie jest to, �e si� martwi. Jest co� szlachetnego w jego smutku". Pomy�la�a chwil� i powiedzia�a: "Mo�e ty masz racj�. Dzi�kuj�". �zy s� cz�sto darem Boga, a smutek jest zdrowym uczuciem. Kiedy�, wiosn� 1953 roku, George i Barbara Bush dowiedzieli si�, �e ich trzyletnia c�reczka Robin, ma bia�aczk�. �y�a jeszcze osiem miesi�cy, a Barbara, kt�rej w�osy zacz�y nagle siwie�, nie odst�powa�a jej ��eczka. Przyjaciele m�wi�, �e pa�stwo Bush "do ko�ca prze�ywali sw�j smutek, b�d�c na przemian to �a�obnikami, to pocieszycielami". Jest to najpe�niejszy spos�b prze�ywania tragedii. Pani Bush m�wi�a: "George trzyma� mnie mocno i nie pozwoli� mi odej��. Wiadomo przecie�, �e wiele ma��e�stw, trac�c dzieci rozwodzi si�, bo nie rozmawiaj� ze sob�. On mi na to nie pozwoli�". Depresja spowodowana jest cz�sto t�umieniem w sobie jaki� negatywnych uczu�, g��wnie gniewu lub �alu. (Mimo, �e smutek i depresja wygl�daj� podobnie i s� cz�sto mylone, w rzeczywisto�ci s� zupe�nie r�ne. Depresja nie jest uczuciem smutku, ale raczej brakiem uczu�). Droga do optymizmu nie prowadzi wi�c przez zaprzeczanie tych uczu�. Wr�cz przeciwnie, zaakceptowanie i wyra�enie ich jest cz�sto pierwszym krokiem do wyj�cia z depresji. Jak powiedzia� pewien m�drzec: "Droga na zewn�trz jest nieraz drog� przez wn�trze". Spos�b 5: Szukaj dobrych stron trudnych sytuacji. W wieku lat 52, C. S. Lewis by� profesorem literatury w Magdalen College, w Oxwordzie i znanym na ca�ym �wiecie chrze�cija�skim apologet�. By� kawalerem, kt�ry - wed�ug niekt�rych �r�de� - czu� si� nieswojo w towarzystwie kobiet. Charakteryzuj�c siebie w li�cie do uczni�w pi�tej klasy, kt�rzy napisali do niego z Rockville, w stanie Maryland, tak pisa�: "Jestem wysoki, gruby, �ysawy, rumiany, mam czarne w�osy, podw�jny podbr�dek i do czytania zak�adam okulary. Pozdrawiam was wszystkich. Kiedy b�dziecie si� modli�, wspomnijcie czasem Bogu o mnie". P�niej, w 1952 roku, Lewis spotka� Joy Davidman, ameryka�sk� poetk�, matk� dwojga dzieci, ateistk� i komunistk�, kt�ra nawr�ci�a si� na chrze�cija�stwo cz�ciowo dzi�ki lekturze ksi��ek Lewisa. Ci, kt�rzy znali Lewisa, dziwili si�, �e ten wielki profesor, kt�ry zawsze szuka� m�skiego towarzystwa, zacz�� naraz sp�dza� ca�e wieczory z m�od�, atrakcyjn� Amerykank�. Brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewn�trznych nie wyrazi�o zgody na przed�u�enie wizyty pani Davidman i w gruncie rzeczy dlatego Lewis zaproponowa� jej ma��e�stwo, to znaczy zwi�zek cywilny maj�cy by� tylko czyst� formalno�ci�, umo�liwiaj�c� pani Davidman otrzymanie brytyjskiego obywatelstwa. "Wszystko b�dzie po staremu - zapewnia� j� - osobne mieszkania i w og�le". Poza tym w ka�dej chwili, gdyby tylko chcia�a, mog�a zarz�da� uniewa�nienia zwi�zku. I tak 23 kwietnia 1956 roku Lewis i Davidman zawarli zwi�zek cywilny. I sta�a si� rzecz dziwna. Mimo, �e ma��onkowie nadal mieszkali oddzielnie, powoli zacz�li zakochiwa� si� w sobie. "Zacz�o si� od agape, przeobrazi�o si� w phila, sta�o si� wsp�czuciem, a na ko�cu przyszed� eros" - pisa� Lewis. Mniej wi�cej w tym samym czasie Joy zachorowa�a. W nocy, b�d�c sama w domu, potkn�a si� o sznur telefoniczny i straci�a przytomno��. W szpitalu rozpoznano raka. Lewis przez ca�y czas nie uwa�a� swojej przyjaci�ki za �on�, jako �e nie zawar� z ni� �lubu ko�cielnego. W szpitalu anglika�ski pastor udzieli� im �lubu. W ci�gu nast�pnych trzech lat choroba Joy cofn�a si�. Joy wprowadzi�a si� wraz z synami do Kilns, domu, w kt�rym mieszka� Lewis. Mimo �e Lewis doskonale zdawa� sobie spraw�, �e kiedy� nast�pi nawr�t choroby, by� niepocieszony, gdy jego �ona zmar�a. "Nikt mi nie m�wi�, �e �al jest tak bardzo podobny do strachu" - napisa� w swoim notesie. "Nie boj� si�, ale uczucie jest takie samo jakbym si� ba�. To samo �ciskanie w �o��dku, ten sam niepok�j, ziewanie. Ona by�a moj� c�rk� i moj� matk�, moim uczniem i nauczycielem, poddan� i suwerenem, i zawsze moim, wiernym przyjacielem, powiernikiem, bratni� dusz�. Moj� kobiet�, ale jednocze�nie kompanem (a mia�em wielu, naprawd� dobrych) tak wspania�ym, jakim nie by� dla mnie m�czyzna. Nawet gdyby�my si� nie pokochali i tak powinni�my by� razem - nawet gdyby to mia�o wywo�a� skandal". Lewis �a�owa�, �e tak kr�tko byli razem. "Czy ma sens wiara w z�ego Boga?" - pyta�. "W ko�cu, czy B�g mo�e by� tak straszny, jak to wszystko? Kosmiczny sadysta, z�o�liwy imbecyl?" Z terapeutycznego punktu widzenia, taki gniew jest zdrow� reakcj� - nawet je�li jest to gniew, kt�ry przez chwil� ur�ga Bogu. B�g potrafi poradzi� sobie z takimi reakcjami. Z pewno�ci� najlepszym lekarstwem jest czas. W ko�cu Lewis zacz�� prze�amywa� sw�j smutek i zebra� wszystkie napisane w gniewie notatki w jednej z najlepszych swoich ksi��ek "Doznany smutek" (A Grief Observed). Ksi��ka ta nie tylko sta�a si� wa�n� pozycj� na li�cie literatury chrze�cija�skiej, ale przede wszystkim napisanie jej pomog�o samemu Lewisowi pogodzi� si� ze �mierci� swojej �ony i odkry� wiele dobra obecnego w tak trudnym do�wiadczeniu. Innym przyk�adem silnej osobowo�ci, kt�ra nie cofa�a si� przed niepowodzeniami i potrafi�a wyci�gn�� korzy�ci z przeciwno�ci losu by� Tomasz Edison. W grudniu 1914 roku jego wielkie laboratoria w West Orange, w New Jersey, zosta�y prawie ca�kowicie zniszczone przez po�ar. W ci�gu jednej nocy Edison straci� wyposa�enie warte dwa miliony dolar�w i wi�kszo�� dokumentacji przeprowadzonych bada�. Syn Edisona, Charles, biega� jak szalony, pr�buj�c znale�� ojca. W ko�cu natkn�� si� na niego, jak ten sta� niedaleko ognia, z twarz� ogorza�� od �aru i siwymi w�osami rozwianymi na zimowym wietrze. "Serce mi si� �cisn�o na jego widok - m�wi� Charles Edison. - Nie by� ju� m�ody, a wszystko, co by�o jego �yciem, zosta�o zniszczone. Zauwa�y� mnie. Gdzie matka? - zawo�a�. - Znajd� j� i przyprowad� tutaj. Nigdy ju� nie zobaczy nic podobnego". Nast�pnego ranka, chodz�c wok� zgliszcz tak wielu swoich nadzieji i marze�, sze��dziesi�ciosiedmioletni Edison powiedzia�: "Nieszcz�cie ma wielk� warto��. Sp�on�y wszystkie nasze b��dy. Dzi�ki Bogu, mo�emy wszystko zacz�� od nowa". Dar przemieniania trudno�ci w �rodki wiod�ce do celu wyjdzie na korzy�� ka�demu, bez wzgl�du na towarzystwo i okoliczno�ci. Lec�c op�nionym samolotem w noc poprzedzaj�c� �wi�to Dzi�kczynienia, siedzia�em obok pewnego sympatycznego akwizytora. M�wi�, �e lecia� ca�y dzie� ze stanu New York i zosta� wieczorem w Salt Lake City. Z powodu op�nienia dostanie si� do domu w Bakersfield dopiero o drugiej nad ranem. Ale czy by� zm�czony i poirytowany jak wi�kszo�� podr�nych w naszym zat�oczonym samolocie? Nic podobnego, bawi� si� rado�nie z dzie�mi siedz�cymi naprzeciwko, rozweselaj�c wszystkich. - Co pan sprzedaje? - zapyta�em. - Urz�dzenia wiertnicze. - To chyba ci�ka robota w dzisiejszych czasach. - Nie - odpar�. - Nie mo�e by� lepiej. W�a�nie w tym roku otworzyli�my now� fili�, kt�ra �wietnie prosperuje. - Ale czy przemys� naftowy nie prze�ywa ogromnej recesji? - spyta�em. - Owszem, ale zdecydowali�my si� nie bra� w niej udzia�u - odpar� z u�miechem i zacz�� mi wyja�nia� sekret powodzenia swego przedsi�biorstwa. - Gwa�towny spadek cen w przemy�le by� dla nas bardzo korzystny, poniewa� ca�a konkurencja za�ama�a si�, skar��c si�, �e trzeba obni�y� ceny i nie da si� ju� na tym robi� pieni�dzy. Negatywna postawa odstrasza klient�w. My z kolei, wcale nie opuszczamy cen, ale za to oferujemy ze wszystkich najlepsz� obs�ug�, jeste�my entuzjastyczni i przekonywuj�cy. Klienci lubi� dokonywa� transakcji ze sprzedawcami, kt�rzy przejawiaj� tak� w�a�nie postaw�. Zn�w si� u�miechn�� i powiedzia�: - Je�li ta recesja potrwa rok, zarobi� wystarczaj�co du�o pieni�dzy, aby i�� na emerytur�. Spos�b 6: Unikaj sztucznie entuzjastycznych rozm�w. Ludzie sukcesu nie m�wi� o tym, jak jest wspaniale, je�li w rzeczywisto�ci jest �le. Niekt�rzy ludzie pr�buj� �mia� si� w twarz trudno�ciom i twierdz�, �e je�li wszyscy b�d� cierpliwi, to wszystko zmieni si� na dobre. Ale zazwyczaj w takich przypadkach nic nie uk�ada si� dobrze. Ma�e problemy - nie potraktowane powa�nie - zwykle rosn�, niebawem staj� si� du�e i wkr�tce znajdujemy si� w �rodku kryzysu Channing Pollock po obejrzeniu s�ynnej sztuki o Pollyannie napisa�: "Po tym, jak przez dwa akty znosi�em grzeczno�ci Pollyanny, wyszed�em w noc, szukaj�c okazji pobicia jakiego� niewidomego �ebraka. Gdybym straci� obie nogi i to potworne dziecko powiedzia�oby mi, �e powinienem by� szcz�liwy, bo teraz b�d� m�g� ca�y czas siedzie�, boj� si� bardzo, �e post�pi�bym tak, �e ono samo mia�oby przez jaki� czas utrudnione siedzenie". Postawa Pollyanny wcale nie pomaga ludziom, kt�rzy id� dolin� cieni. Kiedy Aron, syn rabbiego Harolda S. Kushnera, mia� cztery lata, jego rodzice dowiedzieli si�, �e cierpi on na rzadk� chorob� "gwa�townego starzenia si�", co oznacza, �e nigdy nie b�dzie mia� wi�cej ni� metr wzrostu, nie b�dzie mia� w�os�w na g�owie i ciele, i b�d�c jeszcze dzieckiem, b�dzie wygl�da� jak ma�y, doros�y m�czyzna. Dziesi�� lat p�niej dziecko umar�o. Kushner przyznaje, i�, mimo �e przez wiele lat by� teologiem, teraz sam zacz�� zmaga� si� z filozoficznymi pytaniami, dlaczego takie rzeczy si� zdarzaj�, a wniosek do jakiego doszed� po przeczytaniu "Ksi�gi Hioba" by� taki: �ycie to nie zawsze uczciwa gra. P�niej napisa�: "b�l nie trwa wiecznie, nie jest te� niemo�liwy do zniesienia". W trudnych sytuacjach poleca on zastosowa� trzy bardzo wa�ne zasady: 1. By� z lud�mi. 2. Zaakceptowa� b�l jako cz�� �ycia. 3. Pami�ta�, �e to ja sam decyduj� o tym, jak �yj�. Te regu�y nale�y zaliczy� do innej kategorii ni� bana�y wypowiadane przez optymist�w podobnych do Pollyanny. Podczas spotka� dla akwizytor�w cz�sto s�yszy si� szablonowe "pogadanki motywuj�ce", maj�ce doda� skrzyde� s�uchaczom. Wygl�da to mniej wi�cej tak: "Jeste�cie wspaniali pod ka�dym wzgl�dem, wasz umys� jest pe�en energii, jeste�cie nie do zu�ycia i je�li tylko b�dziecie mocno w to wierzy�, osi�gniecie wszystko". Wiele ju� s�yszeli�my podobne s�owa: pocz�wszy od ksi��ki "Ma�y silnik, kt�ry m�g� (The Little Engine That Could) a� po najnowsze poradniki, kt�re m�wi� nam, �e je�li tylko b�dziemy mie� wystarczaj�c� wiar�, b�dziemy g�ry przenosi�. W tych entuzjastycznych radach jest wystarczaj�co du�o prawdy, aby uczyni� je atrakcyjnymi, ale g�osz�cy je "motywacyjni m�wcy" gubi� cz�sto istot� rzeczy i dochodz� do absurdu. Dla przyk�adu, Napoleon Hill w swojej ksi��ce "My�l i stawaj si� bogatym (Think and Grow Rich) m�wi: Cokolwiek Umys� cz�owieka mo�e sobie Wyobrazi� i w co mo�e Uwierzy� to mo�e Osi�gn�� S� to puste frazesy, kt�re tylko dewaluuj� poj�cie wiary i nadziei. Wielu naszych pacjent�w, kt�rzy musz� pozostawa� na oddzia�ach zamkni�tych szpitala psychiatrycznego podpisa�oby si� pod tymi bzdurami. To nieraz wielko�� spodziewanych, a niemo�liwych do realizacji oczekiwa� pomog�o im wp�dzi� si� w obecn� chorob�. Czasem nie zdajemy sobie nawet sprawy jak myl�ce i poni�aj�ce mo�e by� m�wienie ludziom, �e je�li tylko podnios� swoje �a�cuchy i przyjm� w�a�ciw� postaw�, �ycie dobrze si� u�o�y. Pewna kobieta m�wi�a, �e nie przypomina sobie, aby nienawidzi�a kogo� opr�cz jednego m�czyzny. Podczas jej pierwszej podr�y statkiem by� on jedynym chyba pasa�erem na pok�adzie, kt�ry nie cierpia� na chorob� morsk�. "By� bardzo uprzejmy, ale gdy usiad� na brzegu mojej koi i zacz�� m�wi�, jak bardzo lubi takie ko�ysanie i �e nie czu�a bym si� tak �le, gdybym tylko nie poddawa�a si� morskiej chorobie, dosz�am do wniosku, �e zap�aci�abym ka�d� cen� za to, by do samego ko�ca podr�y widzie� go cierpi�cego na jego koi". Sztuczne, entuzjastyczne frazesy s� bodaj ostatni� rzecz�, jakiej potrzebujemy jako wsp�lnie pracuj�cy zesp�. Czego takiej grupie potrzeba to lidera, kt�ry powie: "Mamy tu straszny ba�agan, ale je�li zakaszemy r�kawy, mo�e uda si� nam co� z tym zrobi�". 2. Poszukiwanie rozwi�za� Nie ma w �yciu beznadziejnych sytuacji; s� tylko ludzie, kt�rzy stali si� bezradni wobec nich. Clare Booth Luce Gdy badamy cechy optymist�w, widzimy jak zaczyna si� wy�ania� powtarzaj�cy si� motyw: optymi�ci s� lud�mi czynu. Kiedy pojawiaj� si� k�opoty - nie stoj� bezczynnie z za�o�onymi r�kami. Wr�cz przeciwnie, bior� si� do roboty i pr�buj� poradzi� sobie cho� z cz�ci� k�opot�w, nawet w�wczas, gdy nie widz� jeszcze ostatecznego rozwi�zania problemu. A wi�c cecha charakterystyczna numer dwa brzmi: Optymi�ci s� gotowi przyj�� cz�ciowe rozwi�zania. Henry Ford powiedzia� kiedy�, �e ka�de zadanie, bez wzgl�du jak wielkie, zawsze da si� rozwi�za�, je�li rozbije si� je na wystarczaj�co ma�e cz�ci. Wi�kszo�� optymist�w my�li podobnie i rozk�ada prac� na ma�e, �atwe do pokierowania odcinki. Optymista m�wi: "Nie wiem, jak ostatecznie pokonam ten problem, ale wiem przynajmniej to, �e jest jedna rzecz, kt�r� mog� zrobi� dzisiaj. ". M�oda, samotna matka zwr�ci�a si� do mnie po rad�, gdy� jej �ycie po rozwodzie zacz�o si� uk�ada� coraz gorzej. By�a m�od�, drobn� os�bk�, a porusza�a si� w taki spos�b, jakby d�wiga�a na swych barkach dwadzie�cia lat zm�czenia. Jej by�y ma��onek pozostawa� na zasi�ku dla bezrobotnych, ona sama za� nie mia�a w pracy �adnych perspektyw, a dzieci okazywa�y si� by� czasami ci�arem ponad si�y. Jej przysz�o�� wygl�da�a zatem nieweso�o. - Jedynym ja�niejszym punktem w moim �yciu jest mi�o�� do mojego kolegi z pracy. Jest �onaty i m�wi, �e nigdy nie odejdzie od swojej �ony, ale nasz zwi�zek trwa ju� dwa lata, zawsze to lepsze ni� nic. - Z pewno�ci� nie b�dzie to po twojej my�li - powiedzia�em jej po godzinie rozmowy - ale powinna� wycofa� si� z tego zwi�zku. Jest on dla ciebie niszcz�cy moralnie i psychicznie. B�dziesz si� powoli wyniszcza�, gdy tymczasem mog�aby� osi�gn�� co� o wiele lepszego. To, co robisz, to samozag�ada. - �atwo tak powiedzie� - obruszy�a si�. - Samotna matka z dwojgiem dzieci nie ma w �yciu zbyt wielkich szans. Jak ma mi pom�c to, �e od niego odejd�? B�d� tylko bardziej samotna. Kiedy pacjent podejmuje trudn� decyzj�, nie zawsze wiedzie to do cudownej zmiany �ycia, w tym jednak przypadku historia znalaz�a szcz�liwe zako�czenie. Kosztowa�o j� to sze�� miesi�cy zmaga�, podczas kt�rych zrywano i ponownie nawi�zywano stosunki, w ko�cu jednak kobieta zrozumia�a, �e by�a wykorzystywana i zerwa�a ze swoim kochankiem. Aby wype�ni� swoj� samotno�� zapisa�a si� na wieczorowe kursy. To z kolei da�o jej mo�liwo�� znalezienia lepszej pracy. Sk�d si� wzi�o tyle powodzenia? Z ca�ego ci�gu cz�ciowych rozwi�za�. Kobieta robi�a to, co by�o s�uszne, nawet wtedy, gdy nie widzia�a natychmiastowej korzy�ci, a to z kolei prowadzi�o j� do kolejnych rozwi�za�. Godny uwagi jest fakt, �e gdy ludzie przychodzili do Jezusa, on cz�sto prosi� ich o wykonanie konkretnych czynno�ci. "Id�, obmyj si�" - powiedzia� niewidomemu. "We� swoje �o�e i id� do domu" - powiedzia� do paralityka. Kiedy budzimy si� z letargu i podejmujemy jakie� dzia�anie, to owo dzia�anie umacnia nasz� pewno�� siebie. Jak dw�ch ludzi stawia�o czo�o kl�sce Dla autora, Thomasa Carlyle'a, nasta�y czarne dni. Jego przyjaciel filozof, John Stuart Mill, przyszed� pewnego dnia do jego gabinetu i powiedzia�, �e s�u��ca rozpali�a w piecu ogie� r�kopisem, kt�ry Carlyle da� mu do przeczytania. By� to jedyny egzemplarz. Carlyle na przemian to wpad� w gniew, to w smutek, a� w ko�cu ogarn�a go g��boka depresja. Pewnego dnia wyjrza� przez okno i zobaczy� pracuj�cych murarzy. "Pomy�la�em sobie - napisa� p�niej - �e tak, jak murarze k�ad� ceg�� po cegle, tak samo ja mog� k�a�� s�owo po s�owie, zdanie po zdaniu". Zacz�� jeszcze raz prac� nad sw� "Rewolucj� Francusk�" (The French Revolution). Praca ta przetrwa�a po dzi� dzie� jako klasyka i jako przyk�ad osi�gni�cia, kt�re mo�liwe jest tylko wtedy, gdy maj�c przed sob� straszn� podr�, po prostu zaczynamy stawia� krok po kroku. Benjamin Franklin napisa� w swojej "Autobiografii" "Szcz�cie ludzko�ci jest tworzone nie tylko przez wielkie przyp�ywy fortuny, kt�re zdarzaj� si� bardzo rzadko, ile przez drobne korzy�ci, kt�re zdarzaj� si� codziennie". M�j znajomy powiedzia�, �e nauczy� si� sztuki radzenia sobie z przeciwno�ciami, kt�ra pomaga mu w �yciu. By�o to za czas�w college'u. Zubo�a�a szko�a nie mia�a funduszy na stypendia, a on nie mia� pieni�dzy na op�acenie nauki. w po�owie semestru zdecydowa� si� spakowa� manatki i wr�ci� do domu, na wie�. Rektor college'u dowiedzia� si� o jego planowanym wyjedzie i wezwa� go do siebie. Kiedy wys�ucha� jego historii powiedzia�: "Synu, nie wiem, jak utrzymamy ci� tutaj, ale nie chcemy, �eby� odchodzi�. Zostaw wi�c niemo�liwe Bogu, a sam we� si� za to, co mo�liwe". W ko�cu finansowe problemy zosta�y rozwi�zane, ale m�j przyjaciel m�wi, �e lekcja, jak� wtedy otrzyma� w gabinecie rektora, by�a du�o wi�cej warta ni� pieni�dze na op�at� nauki. Obecnie pracuje on na kierowniczym stanowisku i ma pod swoim nadzorem ponad pi�� tysi�cy pracownik�w. "To proste zdanie o pozostawieniu Bogu niemo�liwego i uporania si� z mo�liwym pomog�o mi wiele w tak zwanych sytuacjach bez wyj�cia" - powtarza. Spos�b dzielenia problem�w na p� Wiadomo, �e dobry pocz�tek to po�owa sukcesu. Arystotelesowi przypisuje si� powiedzenie, �e najwa�niejszy jest pierwszy krok. Pocz�tki s� zawsze najtrudniejsze i cho� s� to ma�e, niepozorne, kroki, pozostaj� one pot�ne w skutkach. Gdy ju� s� one za nami, �atwo jest nam doda� ca�� reszt�. Goethe powiada: Co mo�esz zrobi� lub o czym �ni�, zaczynaj. W odwadze jest geniusz, magia i si�a, Zakrz�tnij si� tylko i zagrzewaj sw�j umys� - Zacznij, by dzie�o twe mog�o dojrzewa�! W klinice psychiatrycznej gdzie pracuj�, stosujemy za�o�enia, �e problemy naszych pacjent�w s� ju� w po�owie rozwi�zane, zanim si� do nich zabierzemy. pow�d? Zazwyczaj przez wiele lat brali oni pod uwag� mo�liwo�� terapii, a� wreszcie zadzwonili i um�wili si� na wizyt�. Znaczy to, �e sami zdecydowali si� przyst�pi� do rozwi�zywania swoich problem�w. Podj�cie terapii jest po�ow� sukcesu w procesie leczenia. Uwolnienie si� od perfekcjonizmu Optymi�ci w obliczu powa�nych problem�w, potrafi� zmobilizowa� swoje si�y, a jest tak dlatego, �e zazwyczaj zwalczaj� w sobie sk�onno�� do perfekcjonizmu. Zadawalaj� si� cz�ciowymi rozwi�zaniami na dzie� dzisiejszy. Wielka liczba ludzi cierpi�cych na depresj� dr�czy si� my�l�, �e wszystko musz� robi� doskonale. W rezultacie robi� niewiele. Przyznaj�, �e ich twarde zasady powoduj� stresy i s� mo�e nierozs�dne, ale - ich zdaniem - d��enie do perfekcji wznosi ich na wy�yny doskona�o�ci i produktywno�ci, kt�rych by nie osi�gn�li w �aden inny spos�b. W rzeczywisto�ci jednak bywa zupe�nie inaczej. Perfekcjoni�ci osi�gaj� zazwyczaj mniej, poniewa� trac� wi�cej czasu - prze�ywanie strach przed kl�sk� parali�uje ich dzia�ania. Najch�tniej podejmuj� jakiekolwiek przedsi�wzi�cia dop�ki nie wiedz�, jak mogliby je doprowadzi� do ko�ca bez nara�enia si� na niepowodzenie. Fascynuj�ce studium trzydziestu czterech dobrze zarabiaj�cych akwizytor�w, przeprowadzone przez Davida Burnsa, wykaza�o, �e osiemnastu z nich przejawia�o perfekcjonistyczny spos�b my�lenia, za� szesnastu nie stawia�o sobie celu ca�kowitej doskona�o�ci. Burns zak�ada�, �e najwy�sze wynagrodzenia b�d� otrzymywa� perfekcjonali�ci. Perfekcjonali�ci, kt�rzy uto�samiali w�asn� warto�� z osi�gni�ciami zawodowymi zarabiali rocznie �rednio o 15000 dolar�w mniej ni� pozostali. P�acili niezwykle wysok� cen� za sw�j "umys�owy kaftan bezpiecze�stwa". Dw�ch staro�ytnych bohater�w Stary Testament przekazuje histori� o sile, jak� posiadaj� ludzie, kt�rzy nie boj� si� dzia�a�. Kiedy potomstwo Izraela zbli�a�o si� do ziemi obiecanej, Moj�esz wys�a� dwunastu zwiadowc�w ku granicy, na rozpoznanie. Ci, powr�ciwszy po czterdziestu dniach, wydawali sprzeczne opinie: 1. Ta ziemia jest cudown� krain�, mlekiem i miodem p�yn�c�. Przynie�li�my okazy owoc�w tam rosn�cych. 2. Niestety, nigdy nie zdob�dziemy tej ziemi, bo miasta s� dobrze umocnione i zamieszkuj� je olbrzymi. Tylko dwaj zwiadowcy, Kaleb i Jozue, przynie�li bardziej obiecuj�ce wie�ci. "Ruszajmy natychmiast i zajmijmy t� ziemi�, bo mo�emy j� opanowa�" - powiedzieli. Ci dwaj nie patrzyli na okoliczno�ci przez r�owe okulary, przyznali, �e olbrzymi s� przera�aj�cy i �e zdobycie miast nie b�dzie �atwe. "Ale b�g jest z nami; nie obawiajmy si� ich" - m�wili. Jaka by�a odpowied� t�umu? Ludzie stan�li po stronie pesymist�w. P�akali i lamentowali ca�� noc, i zacz�li obmy�la� plany powrotu do Egiptu. Nie nale�y wi�c nigdy lekcewa�y� pot�gi cho�by kilku "fa�szywych prorok�w". Mog� oni z �atwo�ci� opanowa� t�um. Optymizm i entuzjazm s� zara�liwe, ale nie udzielaj� si� tak �atwo, jak pesymizm czy zw�tpienie. Moj�esz i jego ludzie s�abli, latami oblegaj�c ziemie obiecan�. Dziesi�ciu pesymistycznych zwiadowc�w zgin�o na pustyni Synaj, a ich ko�ci biela�y na r�wninach - �wiadkach ich zw�tpienia. A co sta�o si� z tymi, kt�rzy zdecydowani byli dzia�a� z wiar�? To w�a�nie oni doprowadzili w ko�cu do zwyci�skiego podboju ziemi obiecanej. Ciekawym by�oby dowiedzie� si�, czy Kaleb i Jozue byli stuprocentowo pewni sukcesu. W�tpi� w to. Optymi�ci nie s� szale�cami. Nie maj� pewno�ci, �e powiedzie im si� ka�de zadanie, jakiego si� podejmuj�, zadanie, kt�rego inni by nawet nie tkn�li. Bior� jednak pod uwag� r�ne rozwi�zania, interpretuj� dane tak optymistycznie, jak tylko potrafi� i nie zaprzestaj� dzia�a�, dop�ki widz� cho� cie� szansy na ich powodzenie. Zazwyczaj to jedynie mniejszo�� o�miela si� wierzy�, �e mo�na rozwi�za� to, co niemo�liwe i gotowa jest rozpocz�� wspinaczk� nawet wtedy, kiedy nie ma jeszcze poj�cia, jak mo�na zdoby� szczyt. I rzeczywi�cie - w�a�nie tacy ludzie zdobywaj� g�ry. Jak przegra� zwyci�sko Praktyczni optymi�ci s� zazwyczaj najwydatniejszymi pracownikami, gdy� nie cofaj� si� przed niczym i wykorzystuj� wszystkie mo�liwo�ci. Nancy Woodhull, usuni�ta z college'u, przesz�a wszystkie szczeble kariery, od pokoju redakcyjnego a� po fotel dyrektorski, podejmuj�c nowe projekty bez wzgl�du na ryzyko niepowodzenia. By�a jedn� z pocz�tkuj�cych dziennikarek pracuj�cych dla "USA Today" a dzi�, w wieku lat czterdziestu czterech, jest odpowiedzialna za dwa g��wne dzia�y w "Gannet Company" - gigancie na rynku �rodk�w masowego przekazu, kt�ry poza "USA Today" posiada tak�e osiemdziesi�t trzy tytu�y regionalnej prasy codziennej, szesna�cie stacji radiowych i dziesi�� telewizyjnych. Woodhull sama przyznaje, �e w swojej karierze pope�ni�a kilka powa�nych b��d�w. Ludzie przypisuj� te sukcesy g��wnie jej determinacji do odwa�nego dzia�ania, nawet w sytuacjach gdzie si� dostaje po g�owie. "Nic nigdy nie zalega na biurku Nancy - m�wi Mindi Keirnan, jeden z jej g��wnych zast�pc�w. - Mo�e si� ona posuwa� w niepo��danym kierunku, ale nigdy nie ustoi w miejscu". Optymi�ci maj� wr�cz nonszalancki stosunek do kl�ski. Pewna moja znajoma zach�ca�a jednego ze swoich syn�w, aby wzi�� si� w gar�� i co� osi�gn��. Chcia�a, �eby pe�ni� jakie� funkcje w szkole i bra� udzia� w r�nych zaj�ciach. "Mamo, ty nie rozumiesz jakie to dla mnie trudne, bo tobie zawsze si� udawa�o" - odpowiedzia� ch�opiec. "By�am zaskoczona tak� odpowiedzi� - powiedzia�a - poniewa� przegrywa�am cz�ciej ni� ktokolwiek, kogo znam. Mog�am robi� inne wra�enie, bo po prostu nie przejmowa�am si� tak bardzo kl�sk�, wi�c podejmowa�am wi�cej zada� ni� przeci�tny cz�owiek. A zgodnie z rachunkiem podobie�stwa, je�li podejmujesz wiele zada�, wiele ci si� uda!". Rabbi o baseballu Zak�opotany cz�owiek poszed� po rad� do m�drego i dobrego rabina. - Rabbi - powiedzia�, za�amuj�c r�ce - jestem kompletnym nieudacznikiem. Nie udaje mi si� nic osi�gn�� z ponad po�owy tego, do czego si� zabieram. Porad� mi co�, prosz�. Po chwili milczenia rabbi powiedzia�: - Synu, oto moja rada: Id� i przyjrzyj si� stronie 930 "New York Times Almanac" z roku 1970, mo�e wtedy znajdziesz spok�j duszy. Oto co znalaz�: zestawienie �redniej liczby uderze� w ci�gu �ycia najwi�kszych graczy w baseball. Ty Cobb, najwi�kszy "slugger" (wymiatacz), osi�gn�� �yciow� �redni� w wysoko�ci 367. M�czyzna powr�ci� do rabina i zapyta�: "Ty Cobb - 367. Czy o to chodzi�o?" - Dok�adnie o to - odpar� rabin. - Ty Cobb trafia� raz na trzy uderzenia. Nie osi�gn�� nawet 500 uderze�, czego wi�c ty oczekujesz? - No, tak - odrzek� m�czyzna, kt�ry my�la�, i� jest sko�czonym nieudacznikiem tylko dlatego, �e przegrywa� w po�owie przedsi�wzi��, jakie podejmowa�. Przypadek m�czyzny, kt�ry uwa�a�, �e jest zbyt wielkim optymist� By� mo�e najlepsz� praktyczn� ilustracj� tych my�li b�dzie historia pewnego cz�owieka, kt�rego spotka�em na konferencji handlowej w Denver. W swoim porannym wyk�adzie stara�em si� dok�adnie pozna�, jak mo�na powi�za� optymizm z trze�wym realizmem - jest to zreszt� g��wny materia� zawarty w tej ksi��ce. Witaj�c zebranych na sali, zauwa�y�em jakiego� m�czyzn� sprawiaj�cego wra�enie niezr�wnowa�onego. Gdy wszyscy wyszli, cz�owiek ten podszed� do mnie i prawie wyzywaj�co powiedzia�: "Nie zgadzam si� prawie z niczym, co pan powiedzia� dzi� rano, doktorze. M�j problem polega na tym, �e ja zawsze by�em zbyt wielkim optymist� i poniewa� ufa�em ludziom, teraz dostaj� po g�owie". Zapyta�em, czy pozwoli si� zaprosi� na lunch. Zam�wi� pierwszy z kilku drink�w i zatopi� si� w smutnej, gniewnej opowie�ci. By� jednym z bardziej cenionych akwizytor�w w swoim rejonie, dop�ki przed dwoma laty nie op�ci�a go �ona. Od tamtej pory ci�gaj� si� po s�dach, k��c�c si� o alimenty i opiek� nad dzie�mi. Jego starsza c�rka nie chce z nim rozmawia�, a on sam jest tak za�amany, �e prawie nie mo�e ju� pracowa�. - Jedno, czego pragn�, to ju� zako�czy� wreszcie spraw� rozwodow� - powiedzia�. - A dalej nie obchodzi mnie ju� nic, co si� stanie. Stara�em si� znale�� w jego �yciu co�, na czym by mo�na zacz�� budowa�. Zapyta�em go o klient�w: - Jeste� dobrym sprzedawc�. Z pewno�ci� masz wielu przyjaci� w�r�d klient�w? - Nie, ich interesuje tylko to, co mog� ode mnie dosta�, zreszt� jak wszystkich innych. - A twoja firma, tw�j szef? - Oni te� maj� wszystko w nosie - odpar�. - Jestem prawie na wylocie i, m�wi�c szczerze, wcale nie dbam o to, czy mnie zwolni�. By�oby to pewnie na niekorzy�� mojej �ony, bo nie m�g�bym p�aci� aliment�w. Zaczyna�em podejrzewa�, �e ten cz�owiek nigdy nie by� zbyt wielkim optymist�. Mia� najczarniejsze pogl�dy ze wszystkich ludzi, jakich kiedykolwiek spotka�em. By�em jednak pewny, �e musi by� w nim ukryty cho� cie� nadziei. - Czy wci�� kochasz swoj� �on�? - spyta�em. - Tak - odpar� szybko. - Czy jeste� pewny, �e ona chce rozwodu? - Powiedzia�a, �e wr�ci�aby do mnie, gdybym przesta� pi� i podda� si� leczeniu, ale mo�e to kolejna zagrywka, �eby jeszcze mocniej mnie zrani�. Poza tym nie wierz� w �adne leczenie. Nawet nie wiem, dlaczego z panem rozmawiam. Ja te� nie wiedzia�em, ale sta�o si� absolutnie jasne, �e jego sytuacja jest bardziej obiecuj�ca ni� sam to przyzna�. Rozmawiali�my prawie ca�e popo�udne o r�nych mo�liwo�ciach, o tym, jak m�g�by poprawi� swoje nastawienie przy pomocy prostych, sprawdzonych metod. Powiedzia�em mu, �e mimo i� nikt nie mo�e by� pewny, czy jego ma��e�stwo da si� jeszcze uratowa�, mo�e spr�bowa� wprowadzi� w swoje �ycie kilka zmian. Gdyby tylko uczyni� kilka ma�ych krok�w we w�a�ciwym kierunku, ca�kowity efekt m�g�by by� zadziwiaj�cy. Gdy si� �egnali�my poprosi� o adres poradni ma��e�skiej w jego mie�cie. Nie widzieli�my si� ju� p�niej, ale czasami rozmawiamy ze sob� przez telefon i co roku z niecierpliwo�ci� oczekuj� jego bo�onarodzeniowych �ycze�, gdy� zawsze zawieraj� one nowy obraz jego rodziny. Po kilku nieudanych pr�bach uda�o mu si� pogodzi� ze swoj� �on�. Chodzi na spotkania "Anonimowych alkoholik�w", bierze czynny udzia� w �yciu swego parafialnego ko�cio�a, a w zesz�ym roku by� najlepiej zarabiaj�cym akwizytorem w swojej firmie. 3. Dbanie o w�asn� przysz�o�� Nikt nie osi�gn�� nigdy nic wspania�ego opr�cz tych, kt�rzy o�mielili si� wierzy�, �e jest w ich wn�trzu co�, co prze�ywa okoliczno�ci. Bruce Barton Je�li zgodzimy si�, �e praktyczni optymi�ci s� lud�mi czynu, to dobrze by�oby zg��bi� �r�d�o ich zapa�u. Dlaczego niekt�rzy ludzie nigdy nie ustaj� w dzia�aniu podczas gdy inni za�amuj� r�ce? Jaka motywacja daje niekt�rym si�� do pokonywania problem�w, nawet gdy ich rozwi�zanie nie jest jeszcze wcale oczywiste? Jest to cecha charakterystyczna numer trzy: Optymi�ci wi