ARTHUR BLOOCH Prawa Murphy�ego i dalsze powody, dla kt�rych sprawy id� �le. KSI�GA DRUGA SPIS TE�CI Przedmowa Wst�p Wy�sza murphologia Murphologia stosowana Teoria hierarchii i komisjologii Murphologia biur i warsztat�w Murphologia badawcza Murphologia polityki i ekonomii Murphologia ekspertyz i ekspert�w Systematyka Akademiologia Murphologia medyczna Murphologia sportu Szosomurphologia Murphologia konsumpcji i sprzeda�y Murphologia gospodarstwa domowego Socjomurphologia (murphologia stosunk�w mi�dzyludzkich) Metaprawa Gdybym tak zgodnie z �yczeniem Fortuny Dzielnie po t�czy zsun�� si� sk�onie, Murphy tam czeka�by na mnie czupumy, By rzec: ��akocie po drugiej stronie". Bert Whitney, �askawy czytelnik PRZEDMOWA �askawi czytelnicy Po2ycja ta stanowi ho�d wszystkim tym, kt�rzy odpowiedzieli na moj� pro�b�, aby pierwsz� ksi�g� Praw Murphy'ego wzbogaci� nowymi prawami. Od czasu publikacji tamtej ksi�gi zosta�em sta�em l i t e r a l n i e wr�cz zarzucony przenikliwymi obserwacjami dotycz�cymi rzeczywistego �wiata (tzn. tego, w kt�rym �yj� ludzie). Problem, z kt�rym przysz�o mi si� zmierzy�, antycypowa� ju� jeden z czytelnik�w z Ann Ab�r, kt�ry znienacka zadzwoni� do mnie, aby zaproponowa� prawo Digiovanniego: �Liczba praw b�dzie nieprzerwanie rosn�� do chwili, gdy w pe�ni wszelk� dost�pn� przestrze� publikacyjn��. Kolejna zapowied� przybra�a posta�: �Leo Rogersa zach�ta do tomu drugiego: Gdzie dobry zamiar, tam dobry te� nadmiar". Zobaczycie, �e ksi��ka ta jest bardziej r�norodna ni� jakikolwiek z opublikowanych dot�d podobnych kompendi�w. Tylko niewielka jej cz�� powsta�a za spraw� autora tych s��w, jako �e lwia i � co tu du�o m�wi� � lepsza cz�� prezentowanych praw pochodzi od normalnych ludzi, takich jak wy, tylko �e mniej wra�liwych, kt�rzy czytaj�c ksi�g� pierwsz�, bardzo przej�li si� pi�t� (i jedyn�) regu��: �Traktujesz siebie zbyt serio". Berkeley, Kalifornia stycze� 1980 Arthur Bloch Wst�p W pa�dzierniku roku 1977, kiedy ukaza�a si� pierwsza nasza pozycja Prawa Murphy'ego i inne powody, dla kt�rych sprawy id� �le, niczego si� nie spodziewaj�cej publiczno�ci zosta� zaprezentowany w pe�ni rozwini�ty, chocia� wcze�niej nie uciele�niony drukiem korpus teorii zwanej murphologi�. Od tego momentu ujawni�y si� setki domoros�ych murpholog�w z zapa�em wspieraj�cych zasadnicze tezy i dorzucaj�cych swoje dwa grosze, ale o prawdziwym miejscu murphologii w dziejach nurt�w filozoficznych najlepiej za�wiadczy�o natychmiastowe pojawienie si� zapalczywych dysydent�w, zajad�ych rywali i zadomowionych w wielkim �wiecie prze�miewc�w. Niewielu by�o tych, kt�rzy wyst�pili przeciw prawu Murphy'ego z tej racji, i� przeczy ono u�wi�conej przez czas wierze w znakomito�� my�lenia pozytywnego. W moim odczuciu wszelkie pr�by identyfikowania prawa Murphy'ego z pesymizmem i negatywizmem jest w najlepszym razie kr�tkowzroczne, a w najgorszym (i najprawdopodobniejszym) � wyrazem g��bokiego niezrozumienia. Po pierwsze, je�li chce si� zrozumie� nas, murpholog�w, nie mo�na szuka� naszej pozycji na skali optymizm-pesymizm. Na przek�r pierwszemu wra�eniu prawa nie sk�aniaj� si� ku �adnemu z tych stanowisk. Klucz do filozoficznego sedna ich przes�ania kryje si� w poj�ciu rzeczy �id�cych �le", albowiem z owej werbalnej konstrukcji nie nale�y wnosi�, i� ��le" czy �dobrze" to jakie� istno�ci obiektywne, a nie subiektywne. Zawi�y charakter stanowiska murphologicznego najlepiej wyrazi� si� w tezie kardynalnej zwanej te� paradoksem optymizmu: Optymista s�dzi, �e �yjemy w najlepszym z mo�liwych �wiat�w. Pesymista obawia si�, �e to prawda. W pierwszej ksi�dze, ulegle poddaj�c si� panuj�cej terminologii, jeden z rozdzia��w nazwa�em �Murphologi� stosowan�", szybko jednak doszed�em do wniosku, �e to nazwa do�� myl�ca i moj� intencj� lepiej wyra�aj� takie okre�lenia jak �Murphologi� �ycia codziennego" czy � je�li kto� woli � �Murphologi� sytuacyjna". Chocia� w pierwszej chwili r�nica mo�e wydawa� si� nieistotna, to jednak wyrasta z g��bokiego prze�wiadczenia, �e prawa Murphy'ego z samej swej natury nie maj� i nie mog� mie� �adnych praktycznych zastosowa�. Znaczy to, i� je�li kto� stara si� je wykorzysta�, to opieraj�c si� na tym, jak dot�d funkcjonowa�y, przestaj� funkcjonowa�. Niepodobna na to przytoczy� jakikolwiek �cis�y dow�d. Wydaje si�, �e je�li kolejka, w kt�rej stoicie, posuwa si� na poz�r wolno, to mo�na przenie�� si� do innej, aby wykaza�, �e wraz z tym manewrem kolejna, do kt�rej teraz nale�ycie, dostrzegalnie zwalnia swoje tempo. Podobnie mo�na zabra� si� do mycia samochodu z jawn� intencj� spowodowania deszczu. Niestety sam fakt, i� poczynania takie podejmujecie w celach eksperymentalnych, a nie z racji szczerego, bezpretensjonalnego zamiaru osi�gni�cia okre�lonego efektu, sprawia, i� w dostatecznie ju� zawi�� maszyneri� murphologiczn� wpychacie blokuj�cy j� kij. Jerry Silverman, do�wiadczony murpholog z Berkeley, kt�ry dawno ju� uchwyci� istot� ca�ej sprawy, bardzo zwi�le zamkn�� to w swoim paradoksie: Je�li prawo Murphy'ego mo�e p�j�� �le, to z pewno�ci� p�jdzie. Aby umiejscowi� murphologi� w szerszym kontek�cie spo�ecznym, dobrze jest zauwa�y�, �e wi�kszo�� praw nale�y do jednej z dw�ch grup: a) prawa administracji, biznesu i innych konspiracyjnych ludzkich grup lub b) prawa przyrody. Przedstawiane tutaj prawa fundamentalnie r�ni� si� od oficjalnych ustanowie�, prawnych regulacji i innych �ludzkich praw" tym przede wszystkim, i� nikt (z wyj�tkiem autora niniejszych s��w) nie mo�e w �aden spos�b skorzysta� na og�oszeniu praw tego typu. Nasze prawa bardziej pod tym wzgl�dem pokrewne s� prawom przyrody, do kt�rych formu�owania aspiruj� zwyczajowo dwuno�ne istoty u�ywaj�ce narz�dzi, poszukuj�ce zasob�w i ostrz�ce siekiery. Prawa te s� wyrazem kl�ski metody naukowej, je�li chodzi o wyja�nienie �wiata ludzkiego do�wiadczenia. Jak ju� wspomnieli�my, g��wna r�nica mi�dzy prawami murphologii a prawami �rzetelnych" nauk (tzn. takich, kt�re pozwalaj� zarobi�) polega na wzgl�dnej stosowalno�ci tych ostatnich, co nazywa si� tak�e ich zdolno�ci� prognostyczn�. Ot� w przypadku Murphy'eg� zdolno�� owa r�wna jest zeru. Prawa przyrody, czy jak si� je czasami nazywa prawa naturalne, kt�re rz�dz� fizycznymi przyczynami i wywo�uj� zjawiska, z po�ytkiem przewiduj� efekty fizycznych interakcji i dlatego ciesz� si� w spo�ecze�stwie powszechnym uznaniem. Prawa nienaturalne, kt�rych najog�lniejsz� formu�� podaje prawo Murphy'ego, traktuj� o intencjach i zamiarach, a zatem czynnikach, kt�re nie maj� natury fizycznej. Je�li wi�c pyta� o spo�eczn� warto�� tych praw, to nie ma co si� zastanawia� nad ich �cis�o�ci� prognostyczn�. Gdzie zatem si� zwr�ci�, skoro zawodz� przewidywania, je�li nie do wspomnie�. �Nauka �cis�a to retrospekcja" � przypomina nam regu�a Fagina. Czy dokucza nam �al (z powodu tego, czego nie zrobili�my), czy m�cz� nas wyrzuty sumienia (z powodu tego, co zrobili�my), za ka�dym razem, gdy sprawy zaczynaj� i�� �le, powitamy to z u�miechem, u�miech bowiem jest wa�niejszy od spraw. I ju� samo to wystarczy�oby, aby�my mieli za co by� 'wdzi�czni Murphy'emu. Na koniec � aby zapobiec temu, i� odt�d, czy sprawy tocz� si� dobrze, ��wietnie" czy �le, �fatalnie", my trwa� b�dziemy w spokojnej pewno�ci siebie � pozwol� sobie podda� wam pod rozwag� metaprawo: Prawo ko�cowe Je�li pewne sprawy, kt�re powinny by�y p�j�� �le, potoczy�y si� dobrze, to ostatecznie oka�e si�, i� by�oby znacznie lepiej, gdyby potoczy�y si� �le. WY�SZA MURPHOLOGIA Prawo Murphy'ego Je�li co� mo�e p�j�� �le, to z pewno�ci� p�jdzie. Schnatterly'ego synteza w�tk�w ubocznych Je�li co� nie mo�e p�j�� �le, to z pewno�ci� p�jdzie. Paradoks Silvermana Je�li prawo Murphy'ego mo�e p�j�� �le, to z pewno�ci� p�jdzie. Uog�lnienie prawa Murphy'ego Je�li ci�g wydarze� mo�e potoczy� si� niedobrze, to stanie si� to w najgorszy z mo�liwych sposob�w. Uzupe�nienie Famsdicka do uszczeg�owienia pi�tego Gdy rzeczy ze z�ych zrobi�y si� okropne, cykl zaczyna si� od pocz�tku. Gattusa uog�lnienie prawa Murphy'ego Nic nie jest tak z�e, aby nie mog�o si� pogorszy�. Prawo Lyncha Kiedy robi si� ci�ko, wszyscy znikaj�. Prawo Evansa i Bjorna Cokolwiek p�jdzie �le, zawsze jest kto�, kto przewidzia� to. Zasada Benedicta Natura zawsze bierze stron� ukrytych brak�w. Prawo ods�aniania Ukryte braki nigdy nie pozostaj� takie do ko�ca. Prawa Langsama 1. Wszystko zale�y. 2. Nic nie trwa wiecznie. 3. Wszystko si� kiedy� przytrafia. Prawo Hellrunga Je�li poczekasz, przejdzie. Uzupe�nienie Shavelsona ...narobiwszy szkody. Dodatek Grelba Je�li naprawd� by�o niemi�e, to wr�ci. Prawo Flugga Kiedy chcesz zastuka� w niemalowane drewno, okazuje si�, �e �wiat sk�ada si� wy��cznie z aluminium i winylu. Grossmana b��dny cytat z H.L. Menckena Z�o�one problemy maj� proste i �atwe do zrozumienia z�e rozwi�zania. Zasada Duchanne'a Sposobno�� zawsze puka do drzwi w najmniej odpowiedniej chwili. Imbesiego prawo zachowania brudu Aby jedno mog�o sta� si� czyste, inne musi si� zabrudzi�. Uog�lnienie Freemana Mo�na wszystko zabrudzi�, niczego nie czyszcz�c. Pierwszy postulat izomurphizmu Rzeczy, kt�rym nic nie dor�wnuje, s� r�wne samym sobie. Prawo Booba Rzecz szukan� znajdujesz zawsze na ostatku. Prawo poszukiwa� Miejsce, gdzie przede wszystkim nale�a�oby poszuka�, jest ostatnim, o kt�rym by� pomy�la�. Definicja Fergusona Kryzys to sytuacja, gdy nie mo�esz powiedzie�: �Dobra, dajmy sobie z tym spok�j". Prawo Maryanna Zawsze mo�esz znale�� to, czego nie szukasz. Regu�a Rune'a Nie przejmuj si�, gdzie jeste�, a nie zginiesz. Zasada niestosowalno�ci Mycie auta w celu wywo�ania deszczu nie skutkuje. Coita-Murphy'ego formu�a pot�gi my�lenia negatywnego Optymisty nie spos�b mile zaskoczy�. Memento Murphy'ego Gorsze jest wrogiem z�ego. Teza kardynalna Optymista s�dzi, �e �yjemy w najlepszym mo�liwych �wiat�w. Pesymista obawia si�, �e to prawda. Prawo Neasera Mo�na si� zabezpieczy� przed awariami, ale nie przed durniami. MURPHOLOGIA STOSOWANA Drazena prawo reperacji Czas potrzebny na naprawienie sytuacji jest odwrotnie proporcjonalny do czasu potrzebnego na zepsucie. Przyk�ad l D�u�ej skleja si� waz�, ni� si� j� t�ucze. Przyk�ad 2 D�u�ej si� traci x kilogram�w, ni� zyskuje. Prawo cukierni Ciastko, z kt�rego nie spuszczasz oka od chwili wej�cia do cukierni, kupi osoba przed tob�. Obserwacja Ettorego Inne kolejki posuwaj� si� szybciej. 0'Briena komentarz do obserwacji Ettorego Je�li zmienisz kolejk�, dawna zacznie si� posuwa� szybciej ni� obecna. Uzupe�nienie Kentona Je�li spr�bujesz wr�ci�, z obu kolejek zaczn� na ciebie krzycze�, �e wszystko psujesz. Zasada ogonka Im d�u�ej stoisz w kolejce, tym wi�ksze prawdopodobie�stwo, �e jest niew�a�ciwa. Regu�a Flugga Najwolniejsza kasjerka zawsze jest w kolejce ekspresowej. Prawo Wittena Ilekro� obetniesz paznokcie, tylekro� godzin� p�niej bardzo by si� przyda�y. Prawa wielebnego Chichestera 1. Je�li pogoda b�dzie bardzo z�a, to w ko�ciele zjawi si� ma�o wiernych. 2. Je�li pogoda b�dzie bardzo dobra, to w ko�ciele zjawi si� ma�o wiernych. 3. Kiedy nie starcza poduszek na krzes�a, wierni stawi� si� w ko�ciele liczniej nad wszelkie spodziewanie. Prawo Hutchisona Je�li sytuacja wymaga niepodzielnej uwagi, to pojawi si� wraz z czynnikiem silnie rozprasza- j�cym. Fullera prawo dziennikarskie Im odleglejszy wypadek, tym wi�cej trzeba zabitych i rannych, aby informacja trafi�a na pierwsze strony gazet. Regu�y prawdy reporterskiej 1. Im bli�ej jeste� danej sytuacji, tym oczywistsze s� przek�amania we wszystkich infor- macjach prasowych. 2. Im odleglejsza sytuacja, tym bardziej sk�onny jeste� wierzy� wszystkim informacjom prasowym jej dotycz�cych. Prawo epistolografii �wie�ym my�lom najlepiej sprzyja zaklejenie listu. Jonesa prawo ogrod�w zoologicznych i muze�w Najbardziej interesuj�cy okaz nie b�dzie opisany. Jonesa prawo wydawnicze Pewne b��dy ujawni� si� dopiero po oddaniu ksi��ki do druku. Uzupe�nienie B�ocka Na pierwszej stronie, na kt�rej autor otworzy egzemplarz okazowy, znajdzie si� najgorszy b��d. Wallace'a regu�y kre�larskie 1. Nie kre�l tego, co mo�esz odrysowa�. 2. Nie odrysowuj tego, co mo�esz skopiowa�. 3. Nie kopiuj tego, co mo�esz przedrukowa�. Prawa fotografii 1. Niekt�re najlepsze kadry pojawiaj� si� w chwili, gdy sko�czy� si� film. 2. Inne najlepsze kadry usi�uje si� uchwyci� przy zakrytym obiektywie. 3. Ca�a reszta znajduje si� na filmie, w trakcie wywo�ywania kt�rego kto� nieoczekiwanie otwiera drzwi ciemni. Prawo Dedery W trzypi�trowym budynku z jedn� wind� dziewi�� razy na dziesi�� jest ona na innym ni� ty pi�trze. Prawo sir Waltera Tendencja dymu z papierosa, z grilla, ogniska itd. do tego, by wion�� w twarz konkretnej osoby, jest odwrotnie proporcjonalna do jej wra�liwo�ci na dym. Kauffmana pierwsze prawo lotniskowe Odleg�o�� do stanowiska odpraw jest odwrotnie proporcjonalna do czasu pozosta�ego do odlotu. Prawo Rogersa Ledwie stewardesa rozniesie kaw�, zaczynaj� si� dziury powietrzne. Davisa wyja�nienie prawa Rogersa Podawanie kawy w samolocie powoduje dziury powietrzne. Podstawowa regu�a baga�u Niezale�nie od tego, kt�r� ta�m� wybierzesz, tw�j baga� b�dzie na drugiej. Angusa zasada walutowa Gdy wyje�d�asz za granic�, stopa walutowa spada gwa�townie w dzie� po zakupieniu obcej waluty. Uzupe�nienie Gdy wr�cisz do domu, stopa spadnie gwa�townie dzie� po sprzedaniu pozosta�ej waluty. Teoria hierarchii i komisjologia Postulat Perkinsa Im s� wi�ksi, tym mocniej wal�. Postulat Harrisona Ka�de dzia�anie spotyka si� z r�wn�, lecz nieprzyjazn� krytyk�. Regu�a Rogersa Projekt zostaje zatwierdzony wtedy i tylko wtedy, gdy w razie pora�ki b�dzie mo�na obwini� kt�rego� z autor�w, lub gdy sukces b�d� mogli zapisa� na swoje konto wszyscy zatwierdzaj�cy. Mollisona hipoteza biurokracji Je�li jaki� pomys� mo�e przetrwa� biurokratyczne nicowanie i zosta� potem wprowadzony w �ycie, to nie by� wart realizacji. Bachmana twierdzenie o nieuchronno�ci Im wi�ksze koszty wprowadzenia planu w �ycie, tym mniejsze mo�liwo�ci jego poniechania, nawet je�li z czasem oka�e si� fig� wart. Uzupe�nienie Im wi�kszy presti� ludzi zwi�zanych z planem, tym mniejsze szans� jego poniechania. Prawo Conwaya W ka�dej organizacji jest jedna osoba, kt�ra wie, o co chodzi. T� trzeba zwolni�. Stewarta prawo reakcji �atwiej uzyska� przebaczenie ni� pozwolenie. Loftusa teoria zatrudnienia 1. Cudzoziemskie talenty zawsze wydaj� si� lepsze od rodzimych. 2. Sk�ad zatrudnionego personelu jest �wiadectwem triumfu nadziei nad do�wiadczeniem. Loftusa pi�te prawo kierowania Niekt�rzy kieruj� zgodnie z instrukcj�, chocia� nie wiedz�, kto j� ustali�, a nawet co to za instrukcja. Pierwsza regu�a ni�szo�ci zwierzchnik�w Nigdy nie pozw�l zwierzchnikom zorientowa� si�, �e jeste� od nich lepszy. Prawo Whistlera Nigdy nie wiadomo, kto ma racj�, ale zawsze wiadomo, kto ma w�adz�. Spencera prawa danych 1. Ka�dy mo�e podj�� decyzj�, maj�c odpowiedni� ilo�� danych. 2. Dobry kierownik podejmuje decyzj�, nie maj�c odpowiednich danych. 3. Znakomity kierownik podejmuje decyzj� przy ca�kowitej nieznajomo�ci danych. Regu�a GottHeba Szef, kt�ry stara si� zaimponowa� podw�adnym dok�adn� znajomo�ci� szczeg��w, przesta� si� orientowa�, co jest zasadniczym celem. Pierwsza regu�a antycypacji negatywnej Oszcz�dzi�by� sobie wielu niepotrzebnych k�opot�w, gdyby� nie pali� most�w dopiero po ich pokonaniu. Naczelna zasada socjoekonomii W systemach hierarchicznych wysoko�� pensji jest odwrotnie proporcjonalna do uci��liwo�ci i trudno�ci wykonywanej pracy. Drewa prawo zam�wie� Klient, kt�ry p�aci najmniej, ma najwi�cej pretensji. Prawo Cohna W ka�dej instytucji biurokratycznej coraz wi�cej czasu trzeba po�wi�ca� na pisanie raport�w z coraz bardziej sk�pej pracy. Punkt stabilno�ci zostaje uzyskany w chwili, gdy ca�y czas jest po�wi�cony na raporty o nierobieniu niczego. Drugie prawo MacDonalda Konsultanci to tajemniczy osobnicy, kt�rzy ��daj� od firmy podania im liczb, a potem je zwracaj�. Prawo Dingle'a Rzecz upuszczon� wszyscy b�d� odkopywa� na bok, ale nikt jej nie podniesie. Prawo Kushnera Prawdopodobie�stwo tego, �e ktokolwiek co� zrobi, jest odwrotnie proporcjonalne do liczby os�b, kt�re r�wnie� mog�yby to wykona�. Zasada Pfeifera Nigdy nie podejmuj decyzji, je�li kto� inny mo�e to zrobi� za ciebie. Uzupe�nienie Nikt nie zapisuje decyzji, kt�rych nie podj��e�, chocia� m�g�by�. Wszyscy odnotowuj� twoje z�e decyzje. Prawo Thala Ka�dej wizji odpowiada r�wna i negatywna rewizja. Prawo Joego Osoba w firmie, na zacie�nienie kontakt�w z kt�r� po�wi�ci�e� najwi�cej wysi�k�w, zostanie pierwsza zwolniona przy reorganizacji. Pierwsze prawo MacDonalda Trudno zosta� przeniesionym na nowe stanowisko, gdy jest si� zbytecznym. Prawo prawdopodobie�stwa rozrzutu Cokolwiek walnie w wentylator, nie b�dzie r�wno rozrzucone. Luposchainsky'ego zasada ��piesz si� powoli" Je�li przyjedziesz wcze�niej, spotkanie si� nie odb�dzie. Je�li z j�zykiem u pasa zd��ysz na czas, trzeba b�dzie poczeka�. Je�li si� sp�nisz, b�dzie za p�no. Aksjomat Gourda Narada to spotkanie, podczas kt�rego szanuje si� minuty, a traci godziny. Matildy prawo tworzenia komisji nadzwyczajnej Wyjd�, a zostaniesz wybrany. Wellingtona prawo dowodzenia �mietanka zbiera si� na wierzchu. Podobnie jak �ajno. MURPHOLOGIA BIUR I WARSZTAT�W Prawo Hardina Niepodobna zaj�� si� tylko jedn� rzecz�. Czwarte prawo Hechta Obecna chwila jest najlepsza, by od�o�y� na p�niej to, czego nie chce ci si� zrobi�. Dylemat Grossmana Je�li co� warto zrobi�, to warto by�o wczoraj. Knagga konsekwencja prawa Murphy'ego Im bardziej zawi�y i rozleg�y plan, tym wi�ksze prawdopodobie�stwo pora�ki. Aksjomat Dehaya Proste czynno�ci odk�ada si� na potem, bo zawsze b�dzie na nie jeszcze czas. Wetherna prawo zawieszenia s�du Przes�anka jest matk� fiaska. Einsteina uog�lnienie prawa Parkinsona Zadanie do wykonania rozrasta si� na ca�� dost�pn� przestrze�. Uszczeg�owienie Niezale�nie od ilo�ci przestrzeni, je�li dwa zadania trzeba realizowa� w tym samym czasie, to b�d� potrzebowa� tego samego miejsca. Cztery regu�y warsztatowe 1. Gwa�townie potrzebnego klucza czy wiert�a nie ma w narz�dziowni. 2. Realizacja wi�kszo�ci projekt�w wymaga trzech r�k. 3. Liczba pozosta�ych nakr�tek nigdy nie pokrywa si� z liczb� pozosta�ych �rub. 4. Im staranniej przygotujesz projekt, tym wi�ksza konfuzja, gdy co� p�jdzie nie tak. Raya regu�y precyzji Mierz mikrometrem. Zaznaczaj kred�. Tnij siekier�. Pierwsze prawo napraw Nie mo�na zreperowa� tego, co si� nie zepsu�o. Pierwsza regu�a rozs�dku technicznego �adnej cz�ci nie wyrzucaj. Smitha prawo naprawy komputer�w Otwory s� o 1 cala za ma�e. Uzupe�nienie Je�li otwory s� odpowiedniej wielko�ci, to znajduj� si� po z�ej stronie. Drugie prawo Jaruka Je�li taniej b�dzie kupi� nowy egzemplarz, to kierownictwo za��da naprawy starego. Uzupe�nienie Je�li taniej b�dzie naprawi� stary egzemplarz, to kierownictwo b�dzie si� upiera� przy naj- nowszym modelu. Gore'a prawo projekt�w technicznych 1. Naczeln� funkcj� projektu jest uczynienie wszystkiego trudniejszym dla wykonawcy, a niemo�liwym dla serwisu. 2. W ka�dym uk�adzie element o najmniejszej �ywotno�ci znajdzie si� w najtrudniej do- st�pnym miejscu. 3. W ka�dym projekcie musi si� znale�� jeden element ju� nie wytwarzany, dwa brakuj�ce na rynku i trzy, kt�re s� dopiero w stadium eksperyment�w. Uzupe�nienia l. Projektant wprowadzi do projektu zmiany uwzgl�dniaj�ce naj�wie�sze nowinki techniczne. 2. �adna z tych zmian nie zostanie wspomniana w instrukcji u�ytkowania. Sze�� praw murphologii biurowej 1. W listach wa�nych, a napisanych bez b��d�w, b��dy pojawiaj� si� w trakcie wysy�ki. Uzupe�nienie Pod okiem szefa b��dy ujawniaj� si� w dw�jnas�b. 2. Urz�dzenia biurowe funkcjonuj�ce znakomicie w czasie pracy psuj� si�, gdy po godzinach chcesz je wykorzysta� do cel�w prywatnych. 3. Zepsute urz�dzenie dzia�a bez zarzutu, gdy pojawia si� specjalista od napraw. 4. Koperty i znaczki, kt�re polizane nie zamierzaj� si� zakleja� i przykleja�, znakomicie przywieraj� tam, gdzie s� niepotrzebne. 5. Dokumenty o �ywotnym znaczeniu dowodz� swojej �ywotno�ci, przenosz�c si� z miejsca, gdzie je odk�adasz, w miejsce, gdzie nie mo�na ich znale��. 6. Osoba, kt�ra ostatnia wym�wi�a prac� lub zosta�a wyrzucona, b�dzie odpowiedzialna za wszystkie szkody do czasu, a� zwolni si� lub zostanie zwolniony kto� nast�pny. Dylemat Devriesa Je�li naci�niesz naraz dwa klawisze, to zawsze pojawi si� niew�a�ciwy znak. Teoria nadzoru selektywnego T� jedyn� podczas ca�ego dnia chwil�, kt�r� wybierzesz na to, �eby si� w spokoju odpr�y�, szef wybierze na kontrol� pracownik�w. MURPHOLOGIA BADAWCZA Pierwsze prawo prac laboratoryjnych Gor�ca prob�wka wygl�da dok�adnie tak samo jak zimna. Podstawowa rada dla laborant�w Je�li nie wiesz, co robisz, r�b to czysto. �sma regu�a Finagle'a Wa�na jest praca w zespole. Dzi�ki temu jest na kogo zrzuci� win�. Memento Finagle'a Nauka ma racj�. Nie daj zwie�� si� faktom Wygodny przewodnik po nauce wsp�czesnej 1. Je�li jest zielone albo si� wije � to biologia 2. Je�li cuchnie � to chemia 3. Je�li nie dzia�a � to fizyka Prawo Muencha Nic tak nie upi�ksza innowacji jak brak kontroli. Maya prawo stratygrafii Jako�� korelacji jest odwrotnie proporcjonalna do dok�adno�ci kontroli. Velilinda prawa eksperyment�w l. Je�li mo�e by� problem z powtarzalno�ci� wynik�w, zbadaj tylko raz. 2. Je�li najlepiej pasowa�aby linia prosta, uzyskaj tylko dwie dane. Lermana prawo technologii Ka�dy problem techniczny jest rozwi�zywalny, je�li tylko starczy czasu i pieni�dzy. Uzupe�nienie Lermana Zawsze brakuje czasu i pieni�dzy. Rocky'ego dylemat zapobiegania innowacjom Je�li wyniki nie s� znane z g�ry, to nikt nie, b�dzie chcia� sfinansowa� projektu. Pierwszy postulat Thumba Lepiej rozwi�za� problem w przybli�eniu i pozna� prawd� z dok�adno�ci� do �10%, ni� domaga� si� rozwi�zania �cis�ego i nie pozna� prawdy w og�le. Drugi postulat Thumba �atwo zrozumia�y i wykonalny fa�sz jest po�yteczniejszy od zawi�ej, niezrozumia�ej prawdy. Pierwsze prawo Jonesa Ka�dy, kto wni�s� istotny wk�ad do jakiej� dziedziny i trwa w niej dostatecznie d�ugo, staje na przeszkodzie jej rozwojowi i to w stopniu wprost proporcjonalnym do wagi tego wk�adu. Prawo Manna (uog�lnione) Gdy naukowiec odkrywa fakt nadaj�cy si� do publikacji, znajdzie si� on w centrum jego teorii. Uzupe�nienie Jego teoria z kolei znajdzie si� w centrum ca�ej my�li naukowej. Regu�a linijki Nie ma niczego takiego jak linia prosta. Grelba prawo b��d�w W ka�dym ci�gu oblicze� b��dy maj� tendencj� do kumulowania si� na ko�cu przeciwnym do tego, od kt�rego rozpoczynasz sprawdzanie. Aksjomat Robertsa Istniej� tylko b��dy. Bermana uzupe�nienie aksjomatu Robertsa B��d jednej osoby staje si� wiarygodn� dan� dla innej. Pi�te prawo niewiarygodno�ci B��dzi� jest rzecz� ludzk�, ale �eby co� kompletnie spieprzy� � do tego trzeba ju� kom- putera. Trzecie prawo Greera Program komputerowy wykona to, co mu polecisz, a nie to, czego chcesz. Leo Beisera pierwszy aksjomat komputerowy Kiedy umieszczasz co� w pami�ci, pami�taj gdzie. Steinbacha wskaz�wka do projektowania system�w Nigdy nie ustalaj warunk�w pojawienia si� b��du, z kt�rym nie potrafi�by� sobie poradzi�. MURPHOLOGIA POLITYKI I EKONOMII Prawo Liebermana Nic nie szkodzi, �e wszyscy k�ami�, bo i tak nikt nie s�ucha. Zasada par�wki Ci, kt�rzy Lubi� par�wki i szanuj� prawo, nie powinni ogl�da�, jak one powstaj�. Tooda dwie pierwsze zasady polityki 1. Cokolwiek ci m�wi�, nie m�wi� prawdy. 2. O czymkolwiek m�wi�, m�wi� o pieni�dzach. Zasada Watergate O wykroczeniach rz�du m�wi si� zawsze w czasie przesz�ym. Alinsky'ego teza o radyka�ach Najwi�ksi morali�ci znajduj� si� najdalej od problemu. Prawo Milesa To, przy czym obstajesz, zale�y od tego, gdzie zasiadasz. Prawo Lee We wszelkich bli�szych kontaktach ze zorganizowanymi grupami okazuje si�, �e ludzie s� bardziej dra�liwi, ni� mo�na oczekiwa�. Prawo Evansa Je�li mo�esz zachowa� spokojn� g�ow�, kiedy wszyscy dooko�a j� trac�, znaczy to, �e nie zrozumia�e�, w czym rzecz. Prawo ubywania tre�ci faktycznej Informacja pogarsza si� w drodze wzwy� hierarchii biurokratycznej. Ruska prawo delegacji uprawnie� Tam, gdzie wielk� wag� przywi�zuje si� do delegacji uprawnie�, odpowiedzialno�� � po- dobnie jak mu� � osadza si� na dnie. Prawo chomik�w Je�li kolosalne wydatki podzieli si� odpowiednio zmy�lnie, to opinia publiczna nie b�dzie mia�a powodu, by sprzeciwia� si� kt�rejkolwiek ze sk�adowych. Uzupe�nienie Odpowiednio liczna grupa chomik�w mo�e unicestwi� dowolnie wielki maj�tek. Gooda regu�a post�powania z biurokracj� Je�li formy pomocy rz�dowej nie pasuj� do problemu, to zmie� problem, a nie �r�d�o pomocy. Merksa prawo monetarnych zwi�zk�w G�upiec i twoje pieni�dze szybko wchodz� w konszachty. Heisenberga zasada inwestycji Mo�esz wiedzie�, w jakim kierunku zmierza rynek, ale nie jak zachowa si� potem. Obserwacja Homgrena Dla ekonomist�w �wiat realny jest cz�sto przypadkiem szczeg�lnym. Spencera prawa rachunkowo�ci 1. Pr�bne bilanse nie wychodz�. 2. Kapita�u obrotowego brakuje. 3. P�ynno�� wysycha. 4. Amortyzacji nie b�dzie. Prawa Price'a 1. Czego nie chc� wszyscy, tego nikt nie dostaje. 2. Masowe spo�ecze�stwo wymaga masowych �rodk�w. 3. Wszystko ulega zepsuciu. Prawo 0'Briena Niczego nie zrobiono z w�a�ciwej przyczyny. Glyme'a formu�a sukcesu Tajemnic� sukcesu jest uczciwo��. Wystarczy tylko innym wm�wi�, �e jest twoj� cech�. MURPOHOLGIA EKSPERTYZ I EKSPERT�W Regu�a Marsa Ekspertem jest ka�da osoba z zewn�trz. Definicja Webera Ekspert to osoba, kt�ra wie coraz wi�cej o coraz w�szej dziedzinie, a� wreszcie wie absolutnie wszystko o niczym. Regu�a Warrena Szukaj�c eksperta, wybierz tego, kt�ry zak�ada najd�u�szy czas pracy i najwy�sze koszty. Regu�a Wingera Je�li jaka� sprawa pozostaje na twoim biurku d�u�ej ni� 15 minut, to jeste� ju� w niej eks- pertem. Prawo Schroedera Niezdecydowanie jest podstaw� elastyczno�ci. Greena prawo dyskusji Wszystko jest mo�liwe, kiedy nie wiesz, o czym m�wisz. Regu�a Burke'a Nigdy nie podno� problemu, kt�rego nie potrafisz rozwi�za�. Uzupe�nienie Podno� tylko takie problemy, kt�rych rozwi�zanie znasz. Maksyma Matza Konkluzja nast�puje wtedy, gdy masz ju� do�� my�lenia. Fagina regu�a przesz�ych prognoz Nauka �cis�a to retrospekcja. Naczelna regu�a historii To nie historia si� powtarza, to historycy powtarzaj� po sobie. Dunlapa prawa fizyki 1. Fakt to utrwalona opinia. 2. Pod wp�ywem wzrostu temperatury i ci�nienia fakty mog� mi�kn��. 3. Prawda jest elastyczna. Maksyma Merkina W razie w�tpliwo�ci prognozuj utrzymanie si� trendu. Rozwi�zanie Halgrena W tarapatach �ciemniaj. Hawkinsa teoria post�pu Post�p nie polega bynajmniej na tym, �e teoria b��dna zostaje zast�piona przez s�uszn�, lecz na tym, �e miejsce b��dnej zajmuje teoria b��dz�ca w subtelniejszy spos�b. Prawo Meyera Prostym zadaniem jest rzeczy komplikowa�, skomplikowanym � upraszcza�. Prawo Hlade'a Je�li masz trudne zadanie do rozwi�zania, to zle� je leniuchowi, on ju� znajdzie jaki� �atwy spos�b. Prawo Hunta Ka�da wielka idea ma pewn� wad� dor�wnuj�c� jej wielko�ci, albo te� j� przewy�szaj�c�. Brzytwa Hanlona Nigdy z�ej woli nie przypisuj tego, co znacznie �atwiej wyt�umaczy� g�upot�. SYSTEMANTYKA W wieku zawrotnej ekspansji techniki oraz coraz bardziej zawi�ych i wyalienowanych struktur biurokratycznych m�ody fizyk i nauczycie z Michigan znacznie pom�g� nam zrozumie� z jakimi problemami przyjdzie nam si� zmierzy� je�li mamy wszystko to przetrwa�. John Gall w swej ksi��ce Systemantics (New York 1977) szkicuje sw� filozofi�, czerpi�c z zasob�w teorii system�w, wsp�czesnych bada� nad wielkim organizacjami oraz z ponadczasowej m�dro�ci szyderstwa. Podajemy kilka przyk�ad�w. Twierdzenie podstawowe Nowy system rodzi nowe problemy. Uzupe�nienie System�w nie nale�y mno�y� bez potrzeby. Uog�lniona zasada niepewno�ci Systemy charakteryzuje tendencja do wzrostu kt�ry nie zna granic. Formu�y alternatywne 1. Skomplikowane systemy przynosz� nieoczekiwane korzy�ci. 2. Ca�o�ciowe zachowanie wielkich system�w jest nieprzewidywalne. Uzupe�nienie: twierdzenie o niesumaryczno�ci zachowa� systemowych Du�y system powsta�y z powi�kszenia rozmiar�w mniejszego systemu zachowuje si� odmiennie ni� pierwotny. Fa�sz funkcjonalny Ludzie w obr�bie systemu robi� co innego, ni� on utrzymuje. Fa�sz operacyjny System robi co innego, ni� utrzymuje. Pi�tnaste prawo systemantyki Je�li skomplikowany system funkcjonuje, to zawsze okazuje si�, �e powsta� z funkcjonuj�- cego systemu prostego. Szesnaste prawo systemantyki Skomplikowany system zaprojektowany w pracowni nigdy nie dzia�a i nie ma sposobu na jego usprawnienie. Trzeba zacz�� od zbudowania funkcjonuj�cego systemu prostego. Zasadnicze postulaty wy�szej teorii system�w 1. Wszystko jest systemem. 2. Wszystko jest cz�ci� wi�kszego systemu. 3. Wszech�wiat daje si� systematyzowa� w niesko�czono��: i w g�r� (systemy coraz wi�ksze), i w d� (systemy coraz mniejsze). 5. Z�o�ono�� wszystkich system�w jest niesko�czona (z�udzenie prostoty powstaje wtedy, gdy uwag� skupiamy na jednej zmiennej lub co najwy�ej na kilku). Zasada Le Chateliera Z�o�one systemy maj� tendencj� do udaremniania swej w�a�ciwej funkcji. AKADEMIOLOGIA Prawa zaj�� seminaryjnych 1. Je�li seminarium, na kt�rym najbardziej ci zale�y, odbywa si� w sali przeznaczonej dla n student�w, to zg�osisz si� jako n+1. 2. Rozk�ad zaj�� pomy�lany jest tak, aby by�o mi�dzy nimi jak najwi�cej okienek. Uzupe�nienie Je�li dwa wyk�ady nast�puj� jeden po drugim, to b�d� si� odbywa� na przeciwnych kra�cach kampusu. 3. Kurs przygotowawczy do potrzebnego ci seminarium b�dzie prowadzony w semestrze po nim nast�puj�cym. Prawa terroru stosowanego 1. Przegl�daj�c notatki w wiecz�r przed egzaminem, stwierdzisz, �e najwa�niejsze gdzie� si� zapodzia�y. 2. Im wi�cej studiujesz przed egzaminem, tym mniej jeste� pewny, do kt�rych pyta� pasuj� kt�re odpowiedzi. 3. 80% pyta� egzaminacyjnych dotyczy� b�dzie opuszczonego przez ciebie wyk�adu, kt�ry traktowa� o nie przeczytanej przez ciebie ksi��ce. 4. W dzie� przed semestralnym kolokwium z prawa o zobowi�zaniach etyk ka�e przeczyta� dwie�cie stron o poczynaniach korporacji. Uzupe�nienie Ka�dy z prowadz�cych zaj�cia uwa�a, �e ca�y czas mo�esz po�wi�ci� tylko na jego przedmiot. 5. Je�li na egzaminie b�dzie mo�na korzysta� z podr�cznika, to zostawisz go w domu. Uzupe�nienie Je�li egzamin b�dzie polega� na napisaniu pracy w domu, to zapomnisz, gdzie mieszkasz. 6. Pod koniec semestru przypomnisz sobie, �e zapisa�e� si� na seminarium, na kt�rym nigdy nie by�e�. Seitsa prawo wy�szej uczelni Z przedmiotu potrzebnego ci do uzyskania absolutorium nie b�dzie zaj�� w trakcie ostatniego roku. Romingera regu�y dla student�w 1. Im bardziej og�lna nazwa zaj��, tym mniej z nich skorzystasz. 2. Im bardziej szczeg�owa nazwa zaj��, tym mniej b�dziesz mia� z nich po�ytku potem. Duggana prawo poszukiwa� naukowych Najwarto�ciowszy jest cytat, kt�rego �r�d�a nie potrafisz ustali�. Uszczeg�owienie �r�d�o, kt�rego nie uda�o ci si� ustali�, zostanie wskazane w najbardziej nieprzyjaznej recenzji. Whittingtona pierwsze prawo komunikowania Je�li kto� sporz�dzi tekst na temat, kt�rego nie rozumie, to zostanie zrozumiany tylko przez tych, kt�rzy na ten temat wiedz� wi�cej od niego. Uzupe�nienie Teksty sporz�dzone bez zrozumienia tematu nie mog� spe�ni� swego zasadniczego celu: o�wieci� niewiedz�cych. Romingera regu�y dla wyk�adowc�w 1. Je�li student po raz drugi si� dopytuje, czy przeczyta�e� jego recenzj� ksi��ki, to nie czyta� ksi��ki. 2. Je�li wyk�ad by� obowi�zkowy, to w dzie� egzaminu b�dzie wiele usprawiedliwionych nieobecno�ci. Je�li wyk�ad by� nieobowi�zkowy, w dzie� egzaminu sporo os�b zobaczysz po raz pierwszy. MURPHOLOGIA MEDYCZNA Sze�� regu� dla pacjent�w 1. Z tego, �e lekarz potrafi nazwa� tw�j stan, nie wynika, �e wie, co to jest. 2. Im nudniejsze i starsze czasopisma w poczekalni, tym d�u�ej przyjdzie czeka� na um�wion� wizyt�. 3. Tylko doro�li maj� k�opoty z otwarciem fiolek zabezpieczonych przed dzie�mi. 4. W ostatnim dniu przepisanego okresu za�ywania pastylek zawsze ich braknie. 5. Pastylki, kt�re trzeba za�ywa� podczas posi�k�w, s� najwstr�tniejsze. Uzupe�nienie Nawet woda jest wstr�tna, je�li przepisze j� lekarz. 6. Je�li zaczyna ci si� poprawia�, najpewniej to lekarz zachorowa�. Ostrze�enie Matza Strze� si� lekarzy s�awnych z tego, �e potrafi� wywik�a� si� z tarapat�w. Matza regu�a �rodk�w leczniczych Lekarstwo to substancja, kt�ra zaaplikowana szczurowi owocuje komunikatem naukowym. Aforyzm Cochrane'a Zanim zarz�dzisz badanie, zastan�w si�, co zrobisz, je�li wynik b�dzie: a) pozytywny, b) negatywny. Je�li obie odpowiedzi s� takie same, to daj sobie spok�j. Komentarz lorda Cohena Wykonalno�� operacji wcale jeszcze nie przemawia za konieczno�ci� jej przeprowadzenia. Telesca prawa piel�gniarskie 1. Wszystkie komplety do kropl�wek s� po drugiej stronie korytarza. 2. Umiej�tno�ci lekarza s� odwrotnie proporcjonalne do jego dost�pno�ci. 3. S� dwa rodzaje plastr�w: te, kt�re si� nie chc� trzyma�, i te, kt�re nie chc� pu�ci�. 4. Wszyscy chc� zastrzyku przeciwb�lowego w tej samej chwili. 5. Wszyscy, kt�rzy nie chcieli zastrzyku przeciwb�lowego, kiedy je robi�a�, za�ycz� go sobie, gdy b�dziesz roznosi�a pigu�ki nasenne. Regu�a Baracha Alkoholik to osoba, kt�ra pije wi�cej od swego lekarza. MURPHOLOGIA SPORTU Skarga m�drego kibica G�upcy p�dz� na �eb na szyj� � i maj� lepsze miejsca. Regu�a Bredy Najp�niej przychodz� widzowie, kt�rzy maj� miejsca najdalej od przej�cia. Mosera prawo widowisk sportowych Najciekawsze zagrywki nast�puj� wtedy, gdy podliczasz punkty albo kupujesz hot doga. Knoxa zasada gwiazdorstwa Ilekro� tw�j ukochany klub kupuje gwiazd�, ta zawodzi; ilekro� sprzedaje bezwarto�ciowego gracza, ten bezzw�ocznie staje si� gwiazd�. Lavii prawo tenisa Przeci�tny gracz dostosowuje si� do gorszego partnera. Regu�a rajdowa Je�li si� zgubi�e�, to postaraj si� przynajmniej o dobry czas. Hertzberga pierwsze prawo chodzenia po linie Trzymaj mocno, dop�ki nie chwycisz si� czego� innego. Deala prawa �eglarstwa 1. Si�a wiatru zmienia si� odwrotnie proporcjonalnie do liczby pasa�er�w i ich do- �wiadczenia. 2. Wiatr niezale�nie od jego si�y w chwili, kiedy opuszczasz przysta�, ustanie, gdy znajdziesz si� najdalej od portu. Porkinghama prawa w�dkarskie l. Czasu na ryby jest coraz mniej, im bli�ej rozpocz�cia sezonu. 2. Najmniej do�wiadczony w�dkarz zawsze �apie najwi�ksz� ryb�. Uzupe�nienie Im bardziej wyrafinowany i kosztowny sprz�t, tym wi�ksze prawdopodobie�stwo, �e w drodze do domu trzeba b�dzie odwiedzi� targ rybny. 3. Im bardziej spl�cze ci si� �y�ka, tym lepsze �owienie odchodzi dooko�a. Michehla regu�a wycieczek g�rskich Im bli�ej, tym g�ra bardziej stroma. Uzupe�nienie Frothinghama Szczyt zawsze wydaje si� bli�ej, ni� naprawd� jest. Shedenhelma prawo turystyki pieszej Na wszystkich trasach wi�cej si� podchodzi ni� schodzi i idzie po prostym. Smitha prawa bryd�owe 1. Je�li masz na r�ku singla lub renons, to partner b�dzie uparcie licytowa� ten kolor. 2. Je�li masz na r�ku kr�la, waleta i dziewi�tk� karo oraz asa pik, to w dziadku po lewej stronie zobaczysz asa, dam� i dziesi�tk� karo oraz kr�la pik. 3. Je�li rozgrywasz, kolor atutowy nigdy si� nie dzieli r�wno. Prawo Thomasa Wygra ten, komu najmniej chce si� gra�. Prawo G. Davida Niewa�ne: wygrasz czy przegrasz, chyba 2 przegrasz. SZOSOMURPHOLOGIA Olivera prawo umiejscowienia Niewa�ne dok�d zmierzasz, wa�ne gdzie jeste�. Pierwsze prawo podr�y Zawsze d�u�ej si� dok�d� jedzie, ni� wraca. Prawo autostrady �ycia Je�li ci�gle musisz ust�powa� z drogi, to jeste� na z�ym pasie. Atheny regu�y uprzejmo�ci na drodze Je�li kogo� przepu�cisz na szosie, to: a) b�dzie to ostatni pojazd, kt�ry zd��y przejecha� przez opadni�ciem szlabanu, po kt�rym nast�pi przejazd bardzo d�ugiego i bardzo powolnego poci�gu; b) b�dziecie zmierza� pod ten sam adres, a on zajmie ostatnie wolne miejsce na parkingu. Lemara postulat parkowania Je�li zaparkujesz sze�� przecznic dalej, to si� oka�e, �e tu� przed budynkiem s� dwa wolne miejsca parkingowe. Graya prawo autobusowe Sp�niony autobus pojawi si� w chwili, gdy niedosz�y pasa�er zajdzie ju� tak daleko, �e nie warto b�dzie wsiada�. Prawo McKee Kiedy ci si� nie spieszy, �wiat�o zmieni si� na zielone, ledwie tylko zatrzymasz samoch�d. Prawo Quigleya Samoch�d osobowy i ci�ar�wka nadje�d�aj�ce z przeciwnych kierunk�w opustosza�ej drogi spotkaj� si� na w�skim mo�cie. Drugie prawo Reece'a Pr�dko�� pojazdu jad�cego z przeciwka jest wprost proporcjonalna do d�ugo�ci odcinka pozosta�ego na wymijanie. Drewa pierwsze prawo biologii autostradowej Na czy�ciutkiej szybie pierwszy owad rozbryzguje si� dok�adnie na wysoko�ci twoich oczu. Campbella prawa napraw samochodowych 1. Je�li mo�esz si� dosta� do zepsutej cz�ci, to nie masz odpowiednich narz�dzi. 2. Je�li jest miejsce na wyj�cie cz�ci, to oka�e si�, �e trzeba to zrobi� z drugiej strony. 3. Je�li masz cz�� zapasow�, to wymiana oka�e si� niepotrzebna. Bromberga prawa napraw samochodowych 1. W razie potrzeby ka�de narz�dzie i ka�dy obiekt w zasi�gu r�ki okazuje si� m�otkiem. 2. Niezale�nie od b�aho�ci sprawy zawsze ko�czysz upa�kany w smarach i oleju. 3. Narz�dzia calowe i metryczne okazuj� si� wymienne, gdy za��da tego potrzeba. Fema prawo naprawy silnik�w samochodowych Je�li co� zgubisz, to nigdy nie spadnie na ziemi�. MURPHOLOGIA KONSUMPCJI I SPRZEDA�Y Prawo Herblocka Je�li co� ci si� spodoba, wnet przestan� to produkowa�. Prawo Golda Wygodny but jest za to obrzydliwy. Hadleya prawa zakupu odzie�y 1. Je�li ci si� podoba, to nie maj� twojego rozmiaru. 2. Je�li ci si� podoba i maj� tw�j rozmiar, to i tak �le le�y. 3. Je�li ci si� podoba i dobrze le�y, to i tak ci� nie sta�. 4. Je�li ci si� podoba, dobrze le�y i sta� ci�, to rozpruje si� przy pierwszym w�o�eniu. Finmana zasada przeceny To, co ci si� najbardziej podoba, nie jest obj�te przecen�. Zasady Hershisera l. Informacje �Nowo��" i (lub) �Udoskonalona wersja" k�ami�. 2. Informacje �Nowo��" i (lub) �Udoskonal� na wersja" oznaczaj� podwy�k� ceny. 3. Informacje �Same nowo�ci" i (lub) �Tylko udoskonalone wersje" oznaczaj� generaln� zwy�k� cen. McGowana regu�a Madison Avenue Je�li towar jest reklamowany �Poni�ej $50", mo�esz i�� o zak�ad, �e cena nie wynosi $19,95 Sintetosa pierwsze prawo konsumenckie Gwarancja na sze��dziesi�t dni oznacza, �e produkt sam si� rozpadnie w sze��dziesi�tym pierwszym dniu. Prawo Beryla Odpowiedni �Raport konsumenta" uka�e si� tydzie� po nabyciu przez ciebie towaru. Uszczeg�owienia 1. Produkt przez ciebie nabyty b�dzie oceniony jako �Poni�ej krytyki". 2. Produkt niemal nabyty b�dzie opatrzony uwag� �Kupuj!!!". Savignana prawo sprzeda�y wysy�kowej Je�li nie napiszesz za�alenia, to zam�wienie nie zostanie zrealizowane. Je�li napiszesz za�alenie, to otrzymasz zam�wiony towar, zanim tw�j list dojdzie do adresata. Younta prawa sprzeda�y wysy�kowej 1. Zapas najwa�niejszego z zam�wionych produkt�w si� wyczerpie. 2. Na produkt drugi pod wzgl�dem wa�no�ci trzeba sk�ada� zam�wienia z wyprzedzeniem p�rocznym. 3. W trakcie owego p� roku zam�wiony produkt b�dzie mo�na taniej i szybciej kupi� w innych miejscach. 4. Ledwie produkt zam�wiony z wyprzedzeniem przejdzie do kategorii �Wi�cej nie wy- twarzany", nie b�dzie go mo�na dosta� nigdzie i za �adn� cen�. Prawo Lewisa Ludzie kupi� wszystko, co sprzedaje si� tylko po jednej sztuce na osob�. MURPHOLOGIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 0'Reilly'ego prawo kuchenne �Czysto��" to poj�cie zbli�one do �niemo�liwo��". Siedem praw kuchennych zgryzot 1. Sprz�ty wielofunkcyjne �adnej z funkcji nie wykonuj� w�a�ciwie. Uzupe�nienie Im dro�szy sprz�t, tym rzadziej u�ywany. 2. Im prostsze polecenia przy rozpakowywaniu (np. �Naci�nij tutaj"), tym trudniejsze do wykonania. 3. W rodzinnym przepisie odnalezionym w starej ksi��ce podstawowy sk�adnik b�dzie nie do odczytania. Uzupe�nienie Przekonasz si� o tym dopiero po zmieszaniu wszystkich innych sk�adnik�w. 4. Je�li potrawa si� nie uda�a, to wszelkie pr�by zaradzenia temu tylko pogorsz� spraw�. 5. Pochwal� ci� za to, co wymaga�o najmniej wysi�ku. Przyk�ad Je�li zrobi�e� kaczk� w pomara�czach, to pochwal� ci� za upieczone kartofle. 6. Sk�adnik, kt�rego najd�u�ej szuka�e� po sklepach, b�dzie w�a�nie tym, na kt�ry go�� jest uczulony. 7. Im wi�cej czasu i energii po�wi�cisz na przygotowanie potrawy, tym wi�ksze prawdopodobie�stwo, �e go�cie ca�y posi�ek sp�dz� na opowie�ciach o dawniej jedzonych specja�ach. Alice Hammond prawa kuchenne 1. Ciasto �adnie ro�nie, a piana si� ubija tylko dla rodziny i dla go�ci, kt�rych wcale nie chcia�a� zaprasza�. 2. Zepsute jest to jedyne jajko, kt�rego nie sprawdzisz. 3. Ka�dy sprz�t kuchenny w�o�ony do zmywarki po jej w��czeniu natychmiast okazuje si� niezb�dny. Ka�dy sprz�t s�u��cy jako miarka po u�yciu do sk�adnik�w p�ynnych okazuje si� niezw�ocznie potrzebny do sk�adnik�w suchych. 4. Czas po�wi�cony na spo�ycie potrawy jest odwrotnie proporcjonalny do czasu potrzebnego na jej przygotowanie. 5. Cokolwiek podasz, kto� jad� to ju� na obiad. Prawa do�wiadczonego kuchmistrza 1. Je�li zastanawiasz si�, czy wyj��e� mi�so do rozmro�enia, to nie wyj��e�. 2. Je�li zastanawiasz si�, czy zostawi�e� czajnik na gazie, to zostawi�e�. 3. Je�li zastanawiasz si�, czy trzeba w drodze do domu kupi� chleb i mas�o, to trzeba. 4. Je�li zastanawiasz si�, czy starczy ci pieni�dzy, �eby wyskoczy� z rodzin� na kolacj� do miasta, to nie starczy. Hamiltona regu�a mycia szklanych naczy� Plamka jest zawsze po innej stronie, ni� trzesz. Uzupe�nienie Kiedy plamka jest po twojej stronie, nie ma do niej dost�pu. Prawo Yeagera Pralki psuj� si� tylko w trakcie prania. Uzupe�nienia 1. Wszelkie awarie nast�puj� wtedy, gdy hydraulik ma dzie� wolny. 2. Koszt naprawy r�wny jest warto�ci nowego p�aszcza przemno�onej przez 1,75 lub warto�ci nowej pralki przemno�onej przez 0,75. Walkera prawo pralni Brudnych pralni zawsze jest wi�cej ni� czystych. Clive'a zastrze�enie wobec prawa Walkera Je�li jest czysto, to nie pralnia. Prawo Skoffa Dziecko nie siusia na brudn� pod�og�. Prawo Van Roya Niepsuj�ca si� zabawka �wietnie nadaje si� do psucia innych zabawek. Witzlinga prawa wyst�p�w potomstwa 1. Z dziecka, kt�re w domu gada jak naj�te, nie da si� publicznie wydusi� ani s�owa. 2. Dziecko wstydliwe i introwersyjne dopiero w zat�oczonym miejscu pochwali si� �wie�o wyuczonymi s�owami (�cholera �kutas" itd.). C.H. Fisha prawa zachowa� zwierz�cych 1. Prawdopodobie�stwo, �e kot zje podan� mu potraw�, nie ma nic wsp�lnego z jej cen�. 2. Prawdopodobie�stwo, �e domowe zwierz�tko zacznie si� domaga� wpuszczenia czy wypuszczenia, jest wprost proporcjonalna do liczby i znaczenia w�a�nie przyjmowanych go�ci. Iske'a uszczeg�owienie prawa Parkinsona w odniesieniu do nastolatk�w �o��dek dostosowuje si� do dost�pnej ilo�� niezdrowego jedzenia. Ballance'a prawo wzgl�dno�ci D�ugo�� minuty zale�y od tego, po kt�rej stronie drzwi do �azienki jeste�. Regu�a banan�w Je�li kupisz niedojrza�e banany czy awokado, to znikn�, zanim dojrzej�. Je�li kupisz dojrza�e, to zgnij�, nim zostan� zjedzone. Britta prawo biologii ro�lin domowych D�ugo�� �ycia ro�lin domowych jest odwrotnie proporcjonalna do ich ceny, a wprost proporcjonalna do ich brzydoty. Prawo powt�rze� Je�li widzia�e� tylko jeden odcinek serialu, to przy ponownej projekcji trafisz na ten sam odcinek. Jonesa prawa program�w telewizyjnych 1. Je�li s� tylko dwie audycje warte obejrzenia, to b�d� w tym samym czasie. 2. Jedyny program wart obejrzenia zostanie odwo�any. 3. Program, na kt�ry czekasz przez ca�y tydzie�, zostanie bez uprzedzenia pokazany wcze�niej. Uniwersalne zasady Bessa 1. Telefon dzwoni w chwili, gdy nie mo�e znale�� kluczy do domu. 2. Do aparatu dobiegniesz w chwili, gdy umilknie dzwonek. Teza generalna Kovaca Z�y numer nigdy nie jest zaj�ty. Ryana uszczeg�owienie prawa Parkinsona Ilo�� sprz�tu wzrasta tak, aby poch�on�� ca�� dost�pn� przestrze�. SOCJOMURPHOLOGIA (MRPHOLOGIA STOSUNK�W MI�DZYLUDZKICH) Prawo Shirleya Wi�kszo�� ludzi jest siebie nawzajem warta. Arthura prawa mi�o�ci 1. Osobom, kt�re ci� poci�gaj�, niezmiennie przypominasz kogo� innego. 2. Kiedy si� wreszcie o�mieli�e� wys�a� list mi�osny, dotrze on do adresata(-ki) dopiero po tym, kiedy dojdziesz do przekonania, �e to jednak idiota(-ka). 3. Romantyczne gesty w wydaniu innych s� �wie�e i podniecaj�ce. W twoim wydaniu s� nudne i zniech�caj�ce. Thomsa regu�a d�ugo�ci po�ycia ma��e�skiego D�ugotrwa�o�� ma��e�stwa jest odwrotnie proporcjonalna do kosztowno�ci �lubu. Zasada wsp�lnoty sypialnianej Pierwszy zasypia ten, kto chrapie. Gillensona prawa oczekiwa� l. Nigdy nie spodziewaj si� zbyt wiele po randce w ciemno tylko dlatego, �e rozm�wca (rozm�wczyni) ma mi�y g�os. 2. Nie podniecaj si� ekscytuj�cym widokiem osoby widzianej z ty�u. Logiczne prawid�o Colvarda Szans� s� zawsze p� na p�: co� si� zdarzy albo nie. Bezwgl�dny komentarz Colvarda Jest to szczeg�lnie prawdziwe w zwi�zku z kobietami. Grelba komentarz do prawid�a Colvarda Tak czy inaczej, twoje szans� zawsze s� jak l do 10. Skarga Cheita Je�li pomo�esz przyjacielowi w potrzebie, to mo�esz liczy� na jego wdzi�czn� pami��... kiedy znowu znajdzie si� w potrzebie. Ruby'ego zasada spotykania znajomych Prawdopodobie�stwo spotkania znajomego jest tym wi�ksze, im bardziej nie chcesz, �eby ci� zobaczono z osob�, kt�ra ci towarzyszy. Prawo Dennistona Cnota sama jest dla siebie kar�. Uzupe�nienie Dennistona Je�li zrobisz co� dobrze, to kto� znowu ci� o to poprosi. Komentarz Blocha Uzupe�nienie Dennistona znakomicie si� stosuje do maksymy �Cnotliwy czyn nigdy nie pozostanie bez kary". Prawo Dennistona ma znacznie szersze implikacje. Masona pierwsze prawo synergii Tego dnia, gdy si� wreszcie zdecydujesz sprzeda� za co� dusz�, dusz b�dzie co niemiara. Rona obserwacje dotycz�ce nastolatk�w 1. Pryszcze pojawiaj� si� dopiero godzin� przed randk�. 2. Rysa na p�ycie jest zawsze na twojej najbardziej ulubionej piosence. Fundamentalna zasada socjogenetyki Wybitno�� jest cech� recesywn�. Motto profesora Blocka Przebacz i pami�taj. Pierwszy postulat Parda Wszystko, co dobre w �yciu, jest nielegalne, niemoralne lub tuczy. Steinkopffa uog�lnienie pierwszego postulatu Parda To, co dobre w �yciu... powoduje tak�e raka u myszy laboratoryjnych i jest nies�ychanie opodatkowane. Prawo Jacobsa B��dzi� to rzecz ludzka. Zrzuca� b��d na kogo� innego to rzecz jeszcze bardziej ludzka. Rada Edelsteina Nie przejmuj si� tym, co ludzie my�l� o tobie: nazbyt s� zaprz�tni�ci strapieniem, co ty my�lisz o nich. Prawo Meadera Cokolwiek si� przytrafi, przydarzy�o si� ju� komu� ze znajomych, ale w mniejszym stopniu. Prawo Bocklage�a Ten, kto �mieje si� ostatni, prawdopodobnie nie zrozumia� dowcipu. METAPRAWA Prawo Digiovanniego Liczba praw b�dzie nieprzerwanie rosn�� do chwili, gdy wype�ni wszelk� dost�pn� przestrze� publikacyjn�. Leo Rogersa zach�ta do tomu drugiego Gdzie dobry zamiar, tam dobry te� nadmiar. Rogersa obserwacja dotycz�ca praw Im wy�szy szczebel w hierarchii organizacyjnej, tym mniej os�b powa�nie traktuje prawo Murphy'ego, prawo Parkinsona itd. Oaksa regu�y prawodawstwa 1. Prawo rozbudowuje si� stosownie do �rodk�w na jego ochron�. 2. Z�a norma pr�dzej zostanie uzupe�niona ni� uchylona. 3. Prawodawstwo spo�eczne nie mo�e uchyli� praw fizyki. Maksyma Jaffe'a S� rzeczy niewiadome, ale w�a�nie nie wiadomo kt�re. Prawo Muira Ilekro� chcemy rozwa�y� co� w izolacji, tylekro� si� okazuje, i� powi�zane jest z ca�� reszt� wszech�wiata. Aksjomat Ducharma Wystarczy dok�adnie przyjrze� si� problemowi, by zobaczy�, �e samemu jest si� jego cz�ci�. Prawo arbitralno�ci podzia��w Ka�d� rzecz mo�na podzieli� na dowolnie wiele cz�ci. Komentarz W powy�szej formule okre�lenie �ka�da rzecz" jest r�wnoznaczne ze �wszystko". Prawo ko�cowe Je�li pewne sprawy, kt�re powinny by�y p�j�� �le, potoczy�y si� dobrze, to ostatecznie oka�e si�, i� by�oby znacznie lepiej, gdyby potoczy�y si� �le.