¦7- KOMITET GOSPODARSTWA DOMOWEGO ZARZĄD GŁÓWNY LIGI KOBIET POLSKICH NAPOJE na różne okazje BARBARA BRZOZOWSKA r.:: h; K-..w;mie: mgr inż. Barbara Brzozowska ,kl<ir odpowiedzialny: Sławomira Gibka Wyi.nn.uiic ilustracji: Małgorzata Wickenhagen Zatwierdzono przez Komisję Programową wwnltetu Gospodarstwa Domowego Zarządu Głównego / Ligi Kobiet Polskich I. WSTĘP Czy znasz rolę wody w organizmie? Wiele słyszymy o roli składników odżywczych w organizmie takich jak białka, witaminy, substancje odżywcze. Rzadko natomiast mówi się o roli wody a nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że jest ona niezbędnym elementem przebiegu wszystkich procesów życiowych. I tak: — woda jest rozpuszczalnikiem wielu składników odżywczych, które rozprowadza do wszystkich komórek organizmu, — przy udziale wody przebiegają procesy trawienia pokarmów, — z wodą usuwane są z organizmu rozpuszczone w niej produkty przemiany materii, — dzięki procesowi parowania wody możliwe jest utrzymanie temperatury ciała na stałym poziomie. Ile wody potrzebuje organizm? W toku procesów fizjologicznych organizm wydala codziennie ok. 2—S litrów wody. Taka też jej ilość musi być spożyta w ciągu dnia dla zachowania prawidłowego funkcjonowania organizmu. Część zapotrzebowania pokrywana jest wodą wydzielaną w organizmie w toku przemiany materii (ok. 300 ml). Źródłem wody (ok. 100 ml) są również pokarmy stałe. Pozostałą jej ilość, tj. ok. 700—1700 ml powinno się dostarczać w postaci napojów. W upalne dni, przy intensywnym wysiłku fizycznym oraz w pewnych stanach chorobowych (np. w chorobach przebiegających z wysoką gorączką), ilość wody wydalanej z organizmu, a co za tym idzie zapotrzebowanie na nią, może wzrosnąć nawet do 10 litrów. Straty wody muszą być bezwzględnie uzupełniane gdyż jej niedobór prowadzi do zachwiania wielu procesów fizjologicznych, osłabia organizm, wywołuje uczucie zmęczenia. Zmniejsza się też możliwość regulowania temperatury ciała, co w upalne dni może doprowadzić do udaru cieplnego. Niedobór wody w organizmie sygnalizowany jest uczuciem pragnienia. Ilość wody potrzebnej do jego zaspokojenia jest mniejsza od rzeczywistego zapotr»2bowania organizmu. Dlatego powinniśmy wypijać nieco więcej płynu niż domaga się tego organizm. Oczywiście zalecenie dotyczy osób zdrowych. Osoby z chorobami serca, układu krążenia powinny ograniczać ilość wypijanych płynów zgodnie z zaleceniami lekarza. Jakie napoje powinniśmy spożywać? Wraz z potem wydalane są z organizmu ważne dla jego funkcjonowania substancje: witaminy rozpuszczalne w wodzie, zwłaszcza C i Bi, sole mineralne — głównie sól, tzw. kuchenna. Dlatego też powinniśmy spożywać takie napoje, które nie tylko uzupełniałyby zapas wody w organizmie, ale równocześnie wyrównywały straty innych składników odżywczych. Powinniśmy zatem spożywać: — napoje warzywne i owocowe, — napoje mleczne z dodatkami warzyw i owoców, — napary z ziół, — wody mineralne. Napoje te mogą stanowić dodatek do śniadań, kolacji. Można je traktować jako poobiedni deser. Z herbatnikami, biszkoptami, słonymi paluszkami można je podawać na podwieczorek. Wskazane jest podawać je na wszelkiego rodzaju przyjęciach. Takie właśnie ochłodzone napoje nieocenione są w słoneczne, upalne dni, na wycieczkach, weekendach. Nie powinno się bowiem zaspokajać pragnienia słodkimi oranżadami, lemoniadami, ponieważ nie zawierają one żadnych składników odżywczych, ponadto cukier powoduje wzmożone uczucie pragnienia. Zaspokajanie pragnienia piwem jest również nieprawidłowe, gdyż alkohol wprowadzony do organizmu między innymi zaburza procesy regulacji temperatury ciała. II. NAPOJE Z OWOCÓW I WARZYW Na casym polega wartość odżywcza warzyw i owoców? — Warzywa i owoce są najważniejszym źródłem wit. C. Do najzasobniejszych w tę witaminę zaliczamy następujące warzywa: kapustę, kalarepę, jarmuż, koper, nać pietruszki, botwinę, szczypior, szczaw oraz owoce: porzeczki, truskawki, poziomki, maliny, agrest, jeżyny, czarne jagody. — Takie warzywa jak: szpinak, koper, nać pietruszki, botwina, dynia, marchew, pomidory, rzepa oraz owoce: morele, melony, wiśnie, czereśnie stanowią źródło prowilaminy A. — Warzywa i owoce zawierają pewne ilości witamin z grupy B. Witaminy te pełnią w naszym organizmie szereg ważnych funkcji fizjologicznych. < .,— w warzywach i owocach występują prawie wszystkis składniki mineralne niezbędne dla rozwoju i życia naszego organizmu. — Ważnym składnikiem warzyw i owoców jest błonnik, który ułatwia wydalanie z organizmu niestrawionego pokarmu. ¦— Niektóre gatunki warzyw i owoców zawierają duże ilości pektyn — substancji ułatwiających trawienie oraz posiadających pewne właściwości bakteriobójcze. — Substancje smakowo-zapachowe zawarte w warzywach i owocach pobudzają wydzielanie soków trawiennych i regulują przemianą materii. Wykorzystanie warzyw i owoców do sporządzania napojów Warzywa i owoce są produktami sezonowymi. Fakt ten determinuje możliwości ich wykorzystania przy sporządzaniu napojów. Do ich przygotowywania w porach roku ubogich w świeże warzywa i owoce stosuje się przetwory: nektary, przeciery, dżemy, owoce utrwalone jako kompoty, soki craz owoce i warzywa mrożone. Natomiast latem i jesienią do sporządzania napojów powinno się wykorzystać wyłącznie warzywa i owoce surowe, bowiem charakteryzują się one wysoką wartością odżywczą. Przygotowuje się je z soczystych gatunków warzyw i owoców, które powinny być dojrzałe i świeże, ponieważ z nich uzyskuje się najwięcej soku o doskonałym smaku i aromacie. Do sporządzania soków nadają się następujące warzywa: marchew, pomidory, selery, kalarepa, ogórki, buraki,, dynia, korzeń pietruszki. Przy otrzymywaniu soków możemy posłużyć się sokowirówką (pozwala ona na bardzo dokładne jego odciągnięcie) lub wycisnąć sok przez gazę z drobno startych warzyw. Z takich warzyw jak rzodkiewka, szczypiorek, koper, nać pietruszki, rzeżucha nie otrzymujemy soku, ale dodajemy je do napoju w postaci roż-drobniej dla nadania mu określonego smaku i zapachu. Do tego celu możemy również stosować liście selera i pora. Wartość odżywcza soków naturalnych zbliżona jest do wartości odżywczej surowych warzyw z tym, że pozbawione są one błonnika, który usuwa się w procesie wyciskania. Dlatego też soki te mogą być spożywane przez osoby, które ze względu na dolegliwości przewodu pokarmowego nie mogą jeść surowych warzyw. Soki owocowe możemy otrzymywać ze wszystkich prawie gatunków owoców. Lepiej jest jednak przygotowywać napoje owocowe wykorzystując surowe przeciery owocowe. Przeciery zawierają bowiem więcej substancji odżywczych niż sam sok, a zatem wartość tak sporządzanych napojów będzie wyższa. Napoje można przygotowywać z pojedynczych gatunków warzyw (np. marchwi, pomidorów) lub owoców (np. jabłek, porzeczek). .Lepsze efekty uzyskuje się jednak przy łączeniu soków z kilku gatunków warzyw i owoców. Łączenie takie sprzyja polepszeniu i uatrakcyjnieniu właściwości sma-kowo-zapachowych, ale ze względu na zróżnicowanie składu chemicznego warzyw i owoców, dostarcza się w ten sposób większą ilość różnorodnych iM< substancji odżywczych. W przypadku soków z niektórych warzyw np. selera, korzenia pietruszki ze względu na ich zbyt intensywny smak i aromat, łączenie z sokami warzywnymi lub owocowymi o łagodniejszym smaku jest konieczne. Dla polepszenia smaku i aromatu napojów warzywnych można stosować przyprawy aromatyczne — pieprz, koper, kminek, gałkę muszkatołową, tymianek, majeranek oraz do napojów owocowych — wanilię, cynamon, goździki. Aby uzyskać pełny aromat z przypraw należy je przed dodaniem do napoju dokładnie rozdrobnić. Przyprawy powinny być stosowane w niewielkich Ilościach, aby zachować naturalny zapach i smak produktów z jakich sporządzony jest napój. 7. uwagi na niską wartość kaloryczną napojów z owoców i warzyw są one bardzo wskazane dla osób dbających o linię i odchudzających się. Jak przygotowywać napoje z owoców i warzyw, aby zachować ich wartość odżywczą? — do sporządzania napojów stosować warzywa i owoce świeże, — surowce myć dokładnie przed obieraniem, — do obierania, rozdrabniania używać wyłącznie narzędzi nierdzewnych, — nie moczyć ani nie przetrzymywać w wodzie obranych surowców, — napoje z owoców i warzyw surowych przygotowywać bezpośrednio przed spożyciem (jeśli konieczne jest wcześniejsze ich przygotowanie przechowywać je w/lodówce). — napoje z surowców gotowanych, sporządzać zalewając je wrzącą wodą, gotować krótko, po ugotowaniu szybko studzić. Napoje owocowe i warzywne w chłodnych porach roku, a także jako składnik codziennych posiłków, podaje się w temperaturze pokojowej lub niektóre z nich na gorąco. Natomiast podawane dla ugaszenia pragnienia w upalne dni, przy intensywnym wysiłku fizyczym — dobrze gdy są nieco schłodzone. Można je oziębiać wstawiając naczynie z napojem do lodówki lub kostkami lodu przygotowanymi z przegotowanej wody. Dodatkami do napojów warzywnych mogą być słone paluszki, krakersy, grzanki; do napojów owocowych —- herbatniki, ciasta, biszkopty. PRZEPISY NA NAPOJE Z WARZYW I OWOCÓW (Proporcje na 3 osoby) 1. Napoje warzywne Napój z pomidorów 2,5 kg pomidorów, nać pietruszki, cukier, sól. Z pomidorów wycisnąć sok. Pietruszkę posiekać, dodać do soku. Przyprawić cukrem i solą. Napój z soku pomidorowego i selerów 2 szklanki soku pomidorowego, 40 dag selerów, 0,5 szklanki przegotowanej wody, koperek, cukier, sól. Z selerów wycisnąć sok, połączyć z sokiem pomidorowym i przegotowaną wodą. Doprawić do smaku cukrem i solą. Dodać posiekany drobno koperek. Napój gorący z pomidorów i selerów 2 szklanki soku pomidorowego, 20 dag selerów, 10 dag cebuli, koperek, sól, pieprz, 0.5 szklanki przegotowanej wody. Selery pokroić w plastry, cebulę posiekać. Dusić razem ok. 20 minut. Miękkie przetrzeć przez sito, połączyć z sokiem pomidorpwym oraz wodą. Doprawić do smaku solą i cukrem, dodać posiekany drobno koperek. Podawać na gorąco. Napój pomidorowy pikantny 75 dag dojrzałych pomidorów, ćwiartka cebuli, nać pietruszki, 0,5—1 szklanka przegotowanej wody, przyprawa do zup „Maggi" ew. kostka rosołowa, sól, pieprz. Pomidory sparzyć, obrać ze skórki, cebulę posiekać i zmiksować razem z pomidorami. Rozcieńczyć wodą przegotowaną lub mineralną. Doprawić do smaku solą, pieprzem, przyprawą Maggi". Napój z kwaszonej kapusty i przecieru pomidorowego 2,5 szklanki soku z kwaszonej kapusty, cebula, łyżka przecieru pomidorowego, 0,5 szklanki przegotowanej wody, sól, cukier, pieprz. Sok z kapusty połączyć z wodą, dodać przecier pomidorowy, wymieszać. Cebulę drobno posiekać, połączyć z napojem. Doprawić do smaku, solą 1 pieprzem. Napój z kwaszonej kapusty i soku z pomidorów 2 szklanki soku z kwaszonej kapusty, szklanka soku z pomidorów, notka pietruszki, sól, cukier. Sok z kapusty połączyć z sokiem z pomidorów oraz drobno posiekaną natką zielonej pietruszki. Wymieszać, doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z marchwi i soku z kwaszonej kapusty 75 dag marchwi, 1,5 szklanki soku z kwaszonej kapusty, pól ząbka czosnku, szczypiorek, sól, cukier. Z marchwi wycisnąć sok, zmieszać z sokiem z kwaszonej kapusty, dodać drobno posiekany szczypiorek. Doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z marchwi, pomidorów i pietruszki 50 dag marchwi, 50 dag pomidorów, 30 dag pietruszki, cukier, sól. Z marchwi, pomidorów, pietruszki wycisnąć sok. Połączyć wszystkie soki, doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z marchwi, kalarepy, rzodkiewek i szczypiorku 1 kg marchwi, 50 dag kalarepy, pęczek rzodkiewek, pęczek szczypiorku, sól, papryka. Z marchwi i kalarepy wycisnąć sok. Kzodkiewkę i szczypiorek drobne posiekać. Wszystkie składniki wymieszać, doprawić do smaku solą i papryką. Napój z marchwi, selera, pietruszki i zakwasu buraczanego 50 dag marchwi, 50 dag selera, 25 dag pietruszki, szklanka zakwasu buraczanego, nać pietruszki, sól, cukier. Z marchwi, selera i pietruszki wycisnąć sok. Połączyć z zakwasem buraczanym. Nać pietruszki drobno posiekać. Wymieszać wszystkie składniki, doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z ogórków świeżych 2 kg ogórków, koperek, sól, cukier. " Z ogórków wycisnąć sok. Koperek drobno posiekać, dodać do soku, wymieszać. Doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z dyni i kwaszonych ogórków I 1 kg dyni, 3 ogórki kwaszone, szklanka zalewy z kwaszonych ogórków, sól pieprz. Z dyni wycisnąć sok. Ogórki obrać i drobno pokroić, wymieszać z sokiem z dyni i zalewą. Doprawić do smaku solą i pieprzem. Napój z kwasu buraczanego, ogórków kwaszonych i jaj 2 szklanki kwasu buraczanego, 2 ogórki kwaszone, 2 żółtka,, łyżka oliwy, szczypiorek, sól, cukier. Kwaszone ogórki obrać, zetrzeć na tarce lub drobno pokroić. Surowe żółtka wymieszać z oliwą, dodać do kwasu buraczanego. Wymieszać z ogórkami. Doprawić do smaku solą i cukrem. Dodać posiekany szczypiorek. 2, Napoje owocowe Napój z jabłek i śliwek 50 dag kwaśnych jabłek, 25 dag dojrzałych śliwek, szklanka gotowanej, ostudzonej wody, cukier do smaku. Z jabłek usunąć gniazda nasienne, ze śliwek pestki. Owoce zmiksować, wymieszać z wodą. Doprawić do smaku cukrem. Napój z agrestu i miodu 50 dag agrestu, 15 dag miodu, 0,5—1 szklanka przegotowanej wody. Oczyszczony agrest zalać niewielką ilością wody, rozgotować i przetrzeć przez sito. Do przecieru dodać miód. Rozcieńczyć przegotowaną wodą. Napój z renklod i agrestu 40 dag renklod, 20 dag agrestu, 8—10 dag cukru, 3 szklanki wody. Wodę zagotować z cukrem i przestudzić. Agrest oczyścić, z renklod usunąć pestki. Owoce zmiażdżyć, zalać letnim syropem, wymieszać i po 1—2 godzinach odcedzic odciskając miazgę na sicie. Sok można doprawić miodem. Napój z czarnych jagód i agrestu 40 dag czarnych jagód, 20 dag agrestu, 1,5 szklanki wody, 4 łyżki cukru. Umyty i oczyszczony z szypułek agrest rozgnieść na miazgę, posypać cukrem i zalać wrzącą wodą. Przetrzeć przez sito razem z jagodami. Wymieszać, ewentualnie dosłodzić. Napój owocowy — mieszany 40 dag owoców (porzeczki, maliny, agrest, jeżyny), 2 szklanki wody, 4 łyżki cukru. Owoce przetrzeć przez sito. Pozostałość zalać 2 szklankami wrzącej wody, zagotować i jeszcze raz przetrzeć. Połączyć przecier z wywarem z owoców, dodać cukier, wymieszać. Napój z czarnych lub czerwonych porzeczek 40 dag czarnych lub czerwonych porzeczek, 2 szklanki przegotowanej wody lub wody mineralnej, 4 łyżki miodu łub cukru. Porzeczki obrać z szypułek i przetrzeć. Przecier wymieszać z wodą, dodać miód, ewentualnie cukier. Napój z truskawek 30—40 dag truskawek, 2 szklanki przegotowanej wody, 2—3 łyżki cukru. Truskawki obrać z szypułek, zmiksować, rozprowadzić wodą, doprawić do smaku cukrem. Napój z owoców suszonych 15 dag suszonych owoców (śliwek, jabłek, moreli), 3 szklanki przegotowanej wody, 6—8 dag cukru, cytryna. Wodę przegotować i lekko ostudzić. Owoce umyć i zalać przegotowaną, letnią wodą. Cytrynę dokładnie umyć, osuszyć, otrzeć część żółtej skórki, dodać do owoców i pozostawić na kilka godzin. Odcedzić,, dodać sok wyciśnięty z cytryny, doprawić do smaku cukrem, oziębić. Napój można również przygotować z rozgotowanych owoców. Namoczony susz owocowy zagotować, zlać sok i doprawić cukrem oraz cytryną elo smaku. Pozostałe owoce można przetrzeć i przecier wymieszać z sokiem. 3. Napoje owoców o-w a r z y w n e Napój z selerów, jabłek i soku pomidorowego 1 kg selerów, 40 dag kwaśnych jabłek, 0,5 szklanki soku pomidorowego, $61, cukier. Z selerów wycisnąć sok. Jabłka po usunięciu gniazd nasiennych zmiksować. Połączyć z sokiem pomidorowym i sokiem z selerów. Doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z selerów i śliwek 75 dag selerów, 40 dag śliwek, szklanka wody przegotowanej, cukier. Z selerów wycisnąć sok. Śliwki zmiksować po usunięciu pestek. Wymieszać z wodą i sokiem z selera, doprawić do smaku cukrem. 10 Napój z marchwi i białych porzeczek 75 dag marchwi, 30 dag porzeczek, 0,5—1 szklanka wody, cukier. Z marchwi wycisnąć sok. Porzeczki obrać z szypułek i przetrzeć. Soki połączyć, dodać cukier do smaku. W miarę potrzeby rozcieńczyć przegotowaną wodą. Napój z marchwi i jabłek 75 dag marchwi, 30 dag jabłek, cukier, 0,5 szklanki przegotowanej wody. Z marchwi wycisnąć sok. Jabłka po usunięciu gniazd nasiennych, zmikso-ać. Sok z marchwi i zmiksowane jabłka połączyć, rozcieńczyć wodą, io- wać, dać cukier do smaku. Napój z buraków i jabłek 50 dag buraków, 50 dag jabłek, 3 łyżki cukru, 0,5 szklanki przegotowanej wody. Z buraków i jabłek wycisnąć sok. Soki połączyć, dodać przegotowaną wodę. Doprawić do smaku cukrem. Napój z kalarepy i czerwonych porzeczek 50 dag kalarepy, 35 dag czerwonych porzeczek, 1,5 szklanki przegotowanej wody, 2 łyżki miodu, sól, cukier. * Z kalarepy wycisnąć sok. Porzeczki przetrzeć przez sito. Sok z kalarepy wymieszać z przetartymi porzeczkami i przegotowaną wodą. Dodać miód, lekko posolić, wymieszać. Zamiast wody zwykłej można użyć wody sodowej lub mineralnej. Napój z dyni z żurawinami 1,5 kg dyni, 10 dag żurawin, cukier, 0,5 szklanki przegotowanej wody. Z dyni i żurawin wycisnąć sok. Soki połączyć, doprawić do smaku cuk« rem. III, NAPOJE MLECZNE Wartość odżywcza mleka i jego przetworów \ Zarówno mleko surowe jak też jego przetwory charakteryzują się wy» soką wartością odżywczą. Zawierają bowiem: — pełnowartościowe, łatwo przyswajalne białko, — urozmaicony skład związków mineralnych, wśród których do najważniejszych należy zaliczyć wapń, > — duże ilości witaminy Ba, oraz wit. A (w mleku tłustym) oraz pewne ilości witamin Bi i D. Ze względu na skład chemiczny mleko jest niezastąpionym produktem spożywczym zarówno w żywieniu dzieci jak i dorosłych. ¦ ii Mleko i jego przetwory w napojach Do naszych codziennych jadłospisów mleko może być wprowadzane pod różnymi postaciami, między innymi jako różnorodne napoje mleczne. Najbardziej wartościowe spośród nich są napoje mleczno-owocowe i mleczno-~ warzywne. Są one bowiem źródłem pełnowartościowego białka oraz wapnia (z mleka) oraz witamin (zwłaszcza C) i składników mineralnych (z warzyw i owoców). Można sporządzać je z mleka słodkiego, zsiadłego, kefiru, jogurtu. Nieco mniejszą wartością charakteryzują się napoje sporządzane a serwatki i maślanki. W zależności od dodatków można przygotowywać napoje słone o ostrym smaku lub napoje słodkie. Zestawy powinny być różnorodne w zależności od upodobań smakowych i okoliczności w jakich się je podaje. Dodatkami do kefiru, jogurtu czy mleka powinny być w okresie lata i jesieni rozdrobnione surowe warzywa i owoce lub świeże soki z. nich sporządzone. Na naboje mleczno-owocowe nadają się prawie wszystkie ich gatunki. Najsmaczniejsze są jednak koktajle z owoców o zdecydowanym, intensywnym smaku i aromacie (maliny, porzeczki, wiśnie, jagody, truskawki, poziomki, jeżyny). Do przygotowywania napojów mleczno-warzywnych .stosuje się najczęściej soki uzyskane z warzyw (marchwi, pomidorów, buraków, kalarepy itp.). Sporządzając napoje z ogórków, rzodkiewek, zielonej pietruszki, koperku, szczypiorku — warzywa te należy drobno posiekać i w tej postaci łączyć ¦a wybranym napojem mlecznym. Do przygotowywania koktajli mlecznych mogą być również stosowane — •uwłaszcza w porach roku ubogich w świeże owoce i warzywa — esencjonal-ne wywary z warzyw, warzywa lub owoce mrożone, dżemy, utrwalone soki warzywne lub owocowe, zalewy z przetworów np. groszku zielonego, fasolki szparagowej. Dodatkami uzupełniającymi wartość kaloryczną i odżywczą są jaja, cukier, śmietana, miód. Podobnie jak przy przygotowywaniu napojów z warzyw i owoców, dla polepszenia ich smaku możemy stosować przyprawy ziołowe, w takiej jednak ilości, aby zachować naturalny aromat przygotowywanych napojów. Ilość możliwych kombinacji jest nieograniczona. Atrakcyjny smak i aromat tych napojów powoduje, że są one chętnie spożywane nawet przez osoby nie lubiące mleka. Przy przygotowywaniu napojów z mleka i jego przetworów w połączeniu z owocami i warzywami przestrzegać należy zasad podanych przy omawianiu sporządzania napojów owocowych i warzywnych, a ponadto: — do sporządzania napojów z mleka słodkiego wskazane jest stosować mleko przegotowane a następnie ostudzone, — przygotowując napój z soków owocowych i warzywnych mieszanych należy najpierw zmieszać soki a dopiero potem łączyć je z mlekiem, — łącząc ze sobą mleko słodkie i kwaśne soki, mleko należy wlewać powoli, cały czas intensywnie mieszając napój, aby nie dopuścić do ścięcia białka. Podobnie postępować mieszając napój z surowymi jajami, — składniki napoju łączyć ze sobą tuż przed podaniem. Najilepiej jest przygotowywać te napoje w specjalnym mikserze lub mie--azać za pomocą ręcznej trzepaczki. PRZEPISY NA NAPOJE MLECZNE (Proporcje na 3 osoby) 1. Napoje z mleka słodkiego Napój z mleka z przecierem pomidorowym 2 szklanki mleka, szklanka przecieru pomidorowego, nać pietruszki, sól., pieprz. Do przegotowanego, przestudzonego mleka wlewać cienkim strumieniem; przecier pomidorowy, jednocześnie szybko ubijając napój trzepaczką. Przy~ prawić do smaku solą i pieprzem. Napój mleczny z miodem 3 szklanki mleka, 4 łyżki stołowe miodu, cynamon. Mleko przegotować, wymieszać wszystkie składniki. Można podawać n% zimno lub na gorąco. Napój z mleka z arbuzem i jabłkami 2 szklanki mleka, 15 dag arbuza, 15 dag jabłek, cukier. Mleko schłodzić, arbuz obrać, usunąć pestki i zmiażdżyć. Jabłka obraź 1 zetrzeć. Wszystkie składniki zmieszać i napój osłodzić do smaku. Napój z mleka, dżemu i nektaru z czarnej porzeczki 2 szklanki mleka, 4 łyżki dżemu z czarnej porzeczki, szklanka nektaru z czarnej porzeczki. Mleko przegotować, ostudzić i razem z pozostałymi składnikami wytnie» szać w mikserze lub rozbić trzepaczką. Napój z mleka i malin z żółtkiem , 2 szklanki mleka, 15 dag malin, żółtko, 5 dag cukru pudru. Wypłukane maliny rozgnieść, dodać cukier i żółtko. Dolewać oziębione mleko ubijając trzepaczką lub mikserem. Napój z mleka z porzeczkami i miodem 2 szklanki mleka, 20 dag czarnych lub czerwonych porzeczek, 3—4 łyżki miodu. Zagotowane mleko wymieszać z miodem i oziębić. Porzeczki opłukać, odsączyć, oczyścić z szypułek, przetrzeć przez sito lub zmiksować. Do przecieru dodawać powoli mleko, szybko mieszając aby się nie zwarzyło. 2. Napoje z mleka zsiadłego Uwaga: We wszystkich przepisach stosować możsmy, zamiennie mlekc zsiadłe lub kefir. '€2 Napij z mleka zsiadłego, rzodkiewek i szczypiorku 3 tzklanki zsiadłego mleka, pęczek rzodkiewek, łyżka posiekanego szczypiorku, sól do smaku. Mleko oziębić i roztrzepać. Rzodkiewki drobno pokroić lub zetrzeć na 'arce, szczypiorek posiekać, wymieszać z mlekiem. Doprawić do smaku solą. Napij z mleka zsiadłego i soku pomidorowego 2 Bzklanki zsiadłego mleka, szklanka soku pomidorowego, nać pietruszki lub koperek, sól, cukier. Mleko rozbić trzepaczką, wlewając powoli sok pomidorowy. Doprawić sio smaku solą i cukrem, dodać łyżkę posiekanej zieleniny. Napój można przyrządzać w mikserze, wlewając jednocześnie wszystkie składniki. Napśj z mleka zsiadłego z kwasem buraczanym 1,5 szklanki zsiadłego mleka, 1,5 szklanki kwasu buraczanego, 2 łyżki posiekanej zielonej pietruszki, sól, pieprz i cukier. Ubijając mleko, dolewać powoli kwas buraczany, dodać posiekaną zieleninę. Gotowy napój doprawić do smaku solą, cukrem i pieprzem. Napśj z mleka zsiadłego I koperku •J szklanki zsiadłego mleka, łyżka posiekanego koperku, sól. Oiiębione zsiadłe mleko rozbić, wymieszać z koperkiem lub szczypiorkiem, doprawić do smaku solą. Napój z mleka zsiadłego z nektarem truskawkowym 1,5 szklanki zsiadłego mleka, 1,5 szklanki nektaru truskawkowego, 3 łyżki dżemu truskawkowego. Oziębione mleko rozbić, dodać pozostałe składniki, zmieszać w mikserze lub ubić trzepaczką. Napój z mleka zsiadłego z owocami 2 tzklanki zsiadłego mleka, 20 dag owoców (poziomki, truskawki, maliny), cukier puder. Owoce zmiażdżyć z cukrem, połączyć z mlekiem mieszając lub ubijając trzepaczką. Doprawić cukrem do smaku. Napój z mleka zsiadłego i owoców 2 tzklanki zsiadłego mleka, 25 dag świeżych lub mrożonych owoców rzeczki, truskawki), 4 łyżki cukru. Owoce przesypać cukrem, zamrożone częściowo rozmrozić, zmiksow| trzepaczką. Doprawić do smaku cukrem. 3. Napoje z jogurtu Napój jogurtowo-mleczno-maślankowy Szklanka jogurtu, szklanka mleka zsiadłego, szklanka, maślanki, sól. Wymieszane lub zmiksowane składniki osolić do smaku i oziębić. Można dodać posiekany koperek, nać z pietruszki lub liście selera. Napój z jogurtu Z' wywarem warzywnym 1,5 szklanki jogurtu, szklanka wywaru przygotowanego z 40 dag warzyw mieszanych (marchew, cebula, seler, por, pietruszka), 0,5 szklanki soku pomidorowego, sól, pieprz, czerwona sproszkowana papryka, 2 łyżeczki posiekanego szczypiorku. Warzywa pokroić, zalać wrzącą wodą, ugotować wywar. Odcedzić, ostudzić. Zimny wywar dolewać do jogurtu. Połączyć z sokiem pomidorowym i szczypiorkiem. Doprawić do smaku solą. Napój z jogurtu z sokiem pomidorowym i zieleniną 2,5 szklanki jogurtu, 0,5 szklanki wody sodowej, szklanka soku pomidorowego, szczypta majeranku, łyżka posiekanej zieleniny, sól. Oziębiony jogurt, sok pomidorowy wymieszać dodając posiekaną zieleninę i majeranek. Doprawić do smaku solą. Nalewać do szklanek uzupełniając dodatkiem wody sodowej. Napój jogurtowo-owocowy 1,5 szklanki jogurtu, 1,5 szklanki nektaru owocowego (malinowego, wiśniowego, truskawkowego itp.). Składniki połączyć, wymieszać. 14 15 4. Napoje z serwatki Napój z serwatki i zakwasu z płatków owsianych ¦IH 3,5 szklanki świeżej serwatki lub słodkiego mleka, 5 dag płatków owsianych, pół łyżeczki kminku, koperek, sól. Płatki zalać serwatką, dodać zmiażdżony kminek, wlać do kamiennego polewanego garnka i kisić 1—2 dni, kilkakrotnie mieszając. Gdy napój nabierze aromatycznego kwaskowatego zapachu i smaku, przecedzić go starannie wyciskając miazgę. Doprawić do smaku i wsypać koperek. Napój z serwatki i soku z kwaszonej kapusty 1,5 szklanki serwatki, 1,5 szklanki soku z kwaszonej kapusty, łyżka drobno posiekanej zielonej pietruszki, cukier. Wymieszać płyny, oziębić. Dodać zieleninę i doprawić do smaku cukrem. Napój z serwatki i soku z kwaszonych ogórków 2,5 szklanki serwatki, 0,5 szklanki soku z kwaszonych ogórków, sól, cukier, Płyny dokładnie wymieszać, doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z warzyw i serwatki lub kwaśnego mleka Szklanka soku pomidorowego, 0,5 szklanki soku z selerów, szklanka soku z marchwi, 0,5 szklanki serwatki lub kwaśnego mleka, sól do smaku. Wszystkie składniki dpkładnie wymieszać. Napój doprawić do smaku, oziębić. Napój z serwatki i buraków 2 szklanki serwatki, 20 dag buraków, koperek, sól, cukier. Starte buraki zalać niewielką ilością wody (0,5 szklanki) i częścią serwatki (0,5 szklanki). Ugotować do miękkości, odcedzić. Resztę serwatki zagotować, połączyć z wywarem z buraków, doprawić do smaku solą, cukrem, ostudzić, dodać posiekany koperek. Napój z serwatki i przecieru pomidorowego 1,5 szklanki serwatki, szklanka przecieru pomidorowego, 0,5 szklanki soku z kwaszonych ogórków, cukier, sól. Przecier wymieszać z serwatką i sokiem z ogórków, przyprawić do smaku, Napój z serwatki, kopru i pomidorów 2,5 szklanki serwatki, sok z 10 dag pomidorów, koperek, sól, cukier. Pomidory umyć, wycisnąć sok, połączyć z serwatką, dodać posiekany koperek, doprawić do smaku solą i cukrem. Napój z serwatki i soku z marchwi i porzeezek 2 szklanki serwatki, 15 dag marchwi, 15 dag porzeczek świeżych lub mrożonych, 2 łyżki cukru. i Marchew zetrzeć na tarce i odcisnąć sok lub przepuścić przez sokowirówkę. Wycisnąć sok z porzeczek. Część serwatki zagrzać, rozpuścić w niej cukier. Serwatkę połączyć z sokiem z marchwi i porzeczek. Napój z serwatki i czarnych jagód Szklanka serwatki, 30 dag czarnych jagód, 10 dag cukru, szklanka wody. Owoce przebrać, umyć, odsączyć, obrać z szypułek, przetrzeć lub zmiksować. Zagotować szklankę wody z cukrem. Wrzącą wodą zalać przecier z jagód, ochłodzić i wymieszać z serwatką. Napój z serwatki, żurawin i jabłek 1,5 szklanki serwatki, 1,5 szklanki nektaru jablkoiuego, 10 dag żurawin, cukier waniliowy. \ Umyte żurawiny przetrzeć lub zmiksować, połączyć z nektarem jabłkowym, dodać serwatkę, przyprawić do smaku cukrem waniliowym. 5. Napoje z maślanki Napój z maślanki i dyni 2 szklanki maślanki, 30 dag dyni, 0,5 szklanki wody, łyżka soku z cytryny, cukier waniliowy. Pokrojoną dynię rozgotować w małej ilości wody, przetrzeć lub zmiksować, ostudzić. Wszystkie składniki dokładnie wymieszać. Oziębić. Napój z maślanki z dynią i czarnymi jagodami 50 dag dyni, 1,5 szklanki maślanki, 20 dag czarnych jagód, 2—3 łyżki cukru. Dynię obrać, zetrzeć na tarce, odcisnąć sok. Jeśli dynia jest bardzo miękka można ją przetrzeć lub zmiksować. Otrzymany sok lub przecier wymieszać z maślanką. Oziębić. Połączyć z jagodami. 16 Napój z maślanki i truskawek 2,5 szklanki maślanki, 20 dag truskawek, cukier. Owoce zmiksować razem z maślanką, dodać cukier diFsmaku i nadał mi-' ksować, aż do uzyskania puszystej piany. Napój z maślanki i truskawek (odżywczy) 2 szklanki maślanki, żółtko, 1,5 szklanki truskawek, 4—5 łyżek cukru. Truskawki obrać z szypułek, starannie umyć i odsączyć. Żółtko utrzeć z cukrem, połączyć z maślanką, dodać rozdrobnione, lekko rozgniecione widelcem truskawki, zmiksować lub rozbić trzepaczką. Oziębić przed podaniem. Napój z maślanki i dżemu malinowego 3 szklanki maślanki, 4 łyżki dżemu malinowego, 2 łyżki soku z cytryny. Składniki wymieszać trzepaczką lub w mikserze. Doprawić do smaku sokiem z cytryny. Oziębić. IV. NAPOJE FERMENTOWANE Napoje te zwane również kwasami doskonale gaszą pragnienie. Podstawowymi surowcami do ich sporządzania są: owoce świeże i suszone, warzywa, soki owocowe lub warzywne, chleb, zioła. Można je również przyrządzać .z obierzyn owocowych, resztek masy owocowej pozostającej przy sporządzaniu przetworów. Jako dodatki stosuje się: cukier, kwasek cytrynowy, ewentualnie drożdże i rodzynki przyspieszające proces fermentacji. Wartość odżywcza kwasów jest zależna od surowców jakie były wykorzystane do ich przyrządzenia. Wśród substancji odżywczych występujących w kwasach najważniejsze to składniki mineralne. Kwasy mogą również zawierać niewielką ilość wit. C oraz witamin z grupy B. Wartość ka-Joryczna tych napojów zależy od ilości dodanego cukru. Przygotowanie kwasu przebiega w dwóch etapach. Pierwszy to fermentacja właściwa. Trwa ona zwykle 2—3 doby. Następnie kwas zlewa się do butelek, zamyka szczelnie i przetrzymuje 1—3 doby w celu dojrzewania kwasu. Po tym okresie napój jest gotowy do spożycia. Wytwarzający się w trakcie fermentacji dwutlenek węgla powoduje, że napój po otwarciu butelek musuje. Gotowy kwas można przechowywać w zimnym miejscu 3—5 dni. Dłuższe jego przechowywanie powoduje, że traci on smak, za bardzo kwaśnieje, istnieje również niebezpieczeństwo rozsadzenia butelek przez wytwarzający się dwutlenek węgla. Kwasy można spożywać jako samodzielne napoje. Można również stosować je jako składniki innych napojów. Doskonałe efekty uzyskuje się Bp. łącząc kwas buraczany z sokiem ze świeżych warzyw. PRZEPISY NA NAPOJE FERMENTOWANE Kwas chlebowy 7 kromek żytniego razowego chleba, 3,5 dag drożdży, 3,5 dag rodzynek, 7 łyżek cukru, 5 litrów wody. 18 Ghleb pokroić i dobrze wysuszyć, można nawet zrumienić, ułożyć w garnku kamiennym. Wodę zagotować, zalać nią chleb, pozostawić na 12 godzin w ciepłym pomieszczeniu, po tym czasie przecedzić. Drożdże rozśmieszać z cukrem, dodać do płynu i znowu pozostawić na 12 godzin w cieple. Kiedy kwas zaczyna fermentować zlać do butelek, włożyć po 1 rodzynku, zamknąć butelki, wynieść do zimnego miejsca, po 24 godzinach naoana pić. Podawać dobrze ochłodzony. Kwas buraczany 4 kg buraków ćwikłowych, kromka razowego chleba, 5 I wody. Buraki pokroić w cienkie plastry, ułożyć w szklanym słoju, zalać letnią wodą, tak aby pokryła buraki. Na wierzch położyć kromkę razowego chleba. Słój obwiązać gazą i postawić w ciepłym miejscu. Po 4—5 dniach usunąć pianę, zlać do czystych butelek kwas buraczany. W szczelnie zakorko-waaych butelkach i w chłodnym miejscu przechowywać można kilka miesięcy. Kwaa z marchwi 2,5 kg marchwi, 1,2 kg cukru, kwasek cytrynowy do smaku, 5—8 goździków, cynamon, 5—7,5 dag drożdży, kromka razowego chleba, 5 I przegotowanej wedy. ' Marchew zetrzeć na tarce o średnich otworach. Zalać gotowaną letnią wo-ią. Osłodzić i dodać kwasek cytrynowy do smaku oraz goździki i cynamon ora* drożdże roztarte z cukrem. Włożyć kromkę chleba. Pozostawić na 12 goisln w ciepłym pomieszczeniu, po tym czasie przecedzić, wlać do butelek, siieselnie zamknąć. Kwas w butelkach przechowany przez dobę nadaje się tfo spożycia. Ewsi le spadów jabłkowych 3,S kg spadów jabłkowych, 1 kg cukru, 3 łyżki miodu, skórka razowego chleba, 5 I przegotowanej wody. Jabłka pokroić w ćwiartki, usuwając miejsca nadpsute lub robaczywe. Duży kamienny garnek wymyć i wyparzyć. Do przegotowanego naczynia włożyć owoce, zalać przegotowaną letnią wodą, dodać rozpuszczony cukier i miód oraz skórkę chleba, przykryć gazą i pozostawić na 2—3 dni w ciepłym miejscu. Po tym czasie zlać do butelek, zakorkować i przechowywać w amnym miejscu. Napij owocowy fermentowany 1,5—2 kg owoców (truskawki, porzeczki, maliny, agrest, żurawiny itp.), 35 dag cukru, 5 I wody, 2 łyżki drożdży. r' Owoce umyć, przetrzeć przez sito lub wycisnąć z nich sok. Pozostały miąższ zalać wrzącą wodą, zagotować i jeszcze raz przetrzeć. Wywar wy-fltudzić i połączyć z przecierem, dodać pozostałą wodę. Drożdże rozetrzeć i cukrem i dodać do soku owocowego. Pozostawić całość w temperaturze jiokojowej na kilkanaście godzin. Zlać do butelek, zakorkować i przetrzymać przez 3 dni w chłodnym miejscu. Napój taki można przyrządzać z po- 19 1 jedynczych gatunków owoców lub z owoców mieszanych w dowolnej proporcji. Kwas kminkowy 2 szklanki kminku, 5 I wody, 50 dag cukru, 5 dag drożdży, rodzynki. Kminek wsypać do wody, gotować przez 10—15 minut, ostudzić, przecedzić cukier i wyrośnięte drożdże. Kiedy płyn zacznie się pienić prie-lać do butelek dodając do każdej po kilka rodzynek. Butelki szczelnie zamknąć i pozostawić w chłodnym miejscu. Kwas ziołowy 5 dag mięty, 5 dag kminku, 2 dag kwiatu lipy, 5 dag estragonu, 5 dag drożdży, 50 dag cukru, pól torebki cukru waniliowego, 5 I wody. Suszone zioła zalać gorącą wodą i zostawić pod przykryciem 3—4 godziny. Następnie gotować 10—15 minut. Płyn przecedzić i zaczekać aż się ustoi Wówczas zlać, ostudzić, dodać cukier, wyrośnięte drożdże i cukier waniliowy. Postawić w ciepłym miejscu aż drożdże zaczną działać, po czym przelać do butelek. Szczelnie zamknąć. Po dobie dojrzewania w butelkach kwas nadaje się do picia. V. NAPOJE ZIOŁOWE Napoje te sporządza się najczęściej z ziół suszonych. Nie imają one prawie żadnych wartości odżywczych (jedynie owoce dzikiej róży zawierają bardzo duże ilości witaminy C) ale ich smak i aromat powodują,, że mogą z powodzeniem zastępować herbatę. Szczególne zastosowanie imają one w żywieniu dzieci i osób chorych. Niektóre z ziół zawierają substancje o właściwościach leczniczych, pobudzające apetyt, uodparniające organizm, regulujące przemianę materii. Napoje te można przygotowywać jako napary z pojedynczych ziiół lub ich mieszanek. Bardzo smaczne napoje uzyskuje się łącząc napary z ziół z sokami z owoców, warzyw, nektarami i przecierami owocowymi. Ciekawe w smaku napoje przyrządza się zestawiając napary ziół z mlekiem. Do smaku dosładza się napoje ziołowe cukrem lub miodem. Napoje z ziół można podawać jako napoje chłodzące lub na gorąco. PRZEPISY NA NAPOJE ZIOŁOWE (Proporcje na 3 osoby) Napój z mięty i rumianku 3 łyżeczki mięty, 3 łyżeczki rumianku, 3 szklanki wody, sok porzeczkowy. Miętę i rumianek zalać wrzącą wodą, przykryć i pozostawić na parze przez 10—15 minut do naciągnięcia. Przecedzić przez gęste sitko, oaiębić, doprawić do smaku sokiem porzeczkowym. 20 Napaj z mięty i żurawin lub porzeczek 3 łyżeczki mięty, szklanka wrzątku, 10 dag żurawin lub porzeczek, 2 łyżki cukru, 2 szklanki gotowanej, ostudzonej wody. Miętę zalać wrzątkiem i odstawić na 10—15 minut do zaparzenia. Owoce umyć, odsączyć i przetrzeć przez sito. Połączyć z przegotowaną wodą i naparem z mięty. Doprawić do smaku cukrem. Oziębić. Nmpii z bratków i jagód 2 łyżeczki suszonych czarnych jagód, 2 łyżeczki suszonych bratków, 3 nzklanki wrzątku, syrop owocowy do smaku. Umyte jagody zalać wrzącą wodą, zagotować, do wrzątku wsypać bratki. Pojostawić pod przykryciem na 15 minut. Przecedzić przez sito i przyprawie do smaku syropem owocowym. Nspśj z ziół mieszanych I S łyżeczki suszonych liści czarnej porzeczki, 3 łyżeczki melisy, 3 łyżeczki śziurawca, 3 szklanki wody, cukier do smaku lub miód. Zioła zalać wrzącą wodą i pozostawić w przykrytym naczyniu na parze przez 15 minut, odcedzić. Osłodzić do smaku. Nap6j z siół mieszanych II S łyżki mieszanki sporządzonej z następujących ziół: suszone liście poziomki, liście czarnej jagody, liście czarnej porzeczki, suszone maliny; 3 szklanki wody, miód lub cukier do smaku. 21 jedynczych gatunków owoców lub z owoców mieszanych w dowolnej proporcji. Kwas kminkowy 2 szklanki kminku, 5 I wody, 50 dag cukru, 5 dag drożdży, rodzynki. Kminek wsypać do wody, gotować przez 10—15 minut, ostudzić, przecedzić cukier i wyrośnięte drożdże. Kiedy płyn zacznie się pienić przelać do butelek dodając do każdej po kilka rodzynek. Butelki szczelnie zamknąć i pozostawię w chłodnym miejscu. Kwas ziołowy 5 dag mięty, 5 dag kminku, 2 dag kwiatu lipy, 5 dag estragonu, 5 dag drożdży, 50 dag cukru, pól torebki cukru waniliowego, 5 I wody. Suszone zioła zalać gorącą wodą i zostawić pod przykryciem 3—4 godziny. Następnie gotować 10—15 minut. Płyn przecedzić i zaczekać aż się ustoi. Wówczas zlać, ostudzić, dodać cukier, wyrośnięte drożdże i cukier waniliowy. Postawić w ciepłym miejscu aż drożdże zaczną działać, po czym przelać do butelek. Szczelnie zamknąć. Po dobie dojrzewania w butelkach kwas nadaje się do picia. V. NAPOJE ZIOŁOWE Napoje te sporządza się najczęściej z ziół suszonych. Nie mają one prawie żadnych wartości odżywczych (jedynie owoce dzikiej róży zawierają bardzo duże ilości witaminy C) ale ich smak i aromat powodują, że mogą z powodzeniem zastępować herbatę. Szczególne zastosowanie mają one w żywieniu dzieci i osób chorych. Niektóre z ziół zawierają substancje o właściwościach leczniczych, pobudzające apetyt, uodparniające organizm, regulujące przemianę materii. Napoje te można przygotowywać jako napary z pojedynczych ziół lub ich mieszanek. Bardzo smaczne napoje uzyskuje się łącząc napary z ziół z sokami z owoców, warzyw, nektarami i przecierami owocowymi. Ciekawe w smaku napoje przyrządza się zestawiając napary ziół z mlekiem. Do smaku dosładza się napoje ziołowe cukrem lub miodem. Napoje z ziół można podawać jako napoje chłodzące lub na gorąco. PRZEPISY NA NAPOJE ZIOŁOWE (Proporcje na 3 osoby) Napój z mięty i rumianku 3 łyżeczki mięty, 3 łyżeczki rumianku, 3 szklanki wody, sok porzeczkowy. Miętę i rumianek zalać wrzącą wodą, przykryć i pozostawić na parze przez 10—15 minut do naciągnięcia. Przecedzić przez gęste sitko, oziębić, doprawić do smaku sokiem porzeczkowym. 20 Napój z mięty i żurawin lub porzeczek 2 łyżeczki mięty, szklanka wrzątku, 10 dag żurawin lub porzeczek, 2 łyżki cukru, 2 szklanki gotowanej, ostudzonej wody. Miętę zalać wrzątkiem i odstawić na 10—15 minut do zaparzenia. Owoce umyć, odsączyć i przetrzeć przez sito. Połączyć z przegotowaną wodą i naparem z mięty. Doprawić do smaku cukrem. Oziębić. Napij z bratków i jagód 2 łyżeczki suszonych czarnych jagód, 2 łyżeczki suszonych bratków, 3 szklanki wrzątku, syrop owocowy do smaku. Umyte jagody zalać wrzącą wodą, zagotować, do wrzątku wsypać bratki. PojKJstawić pod przykryciem na 15 minut. Przecedzić przez sito i przyprawie do smaku syropem owocowym. Napśj x ziół mieszanych I $ łyżeczki suszonych liści czarnej porzeczki, 3 łyżeczki melisy, 3 łyżeczki śaiurawca, 3 szklanki wody, cukier do smaku lub miód. Zioła zalać wrzącą wodą i pozostawić w przykrytym naczyniu na parze przez 15 minut, odcedzić. Osłodzić do smaku. Mapśj z ziół mieszanych II I łyżki mieszanki sporządzonej z następujących ziół: suszone liście poziomki, liście czarnej jagody, liście czarnej porzeczki, suszone maliny; 3 szklanki wody, miód lub cukier do smaku. 21 Zioła zalać wrzącą wodą i pozostawić w przykrytym naczyniu na parse przez 15 minut, odcedzić. Osłodzić do smaku. Napój z owoców dzikiej róży 3 łyżki suszonych owoców dzikiej róży, 3 szklanki wody, cukier do smaku. Owoce dzikiej róży opłukać, nieco rozdrobnić, zalać wrzącą wodą i pozostawić na 2—3 godziny w zimnym miejscu. Następnie przecedzić, osłodłil do smaku. Mleko szalwiowe Łyżka suszonych liści szałwii, 3 szklanki mleka, lyzka mąki ziemniaczanej, cukier do smaku. Zaparzaczką z szałwią lub torebkę szałwii ekspresowej zanurzyć w Mleku, postawić na 15—20 minut na małym ogniu na płytce azbestowej; nil gotować. Potem zdjąć mleko z ognia i wyjąć szałwię. Dodać cukier. Mąkq ziemniaczaną rozmieszać z niewielką ilością zimnej wody lub mleka. Mleko szałwiowe zagotować i wlewać doń powoli rozmieszaną z mlekiem nąkq, stale mieszając. Napój podawać na gorąco. Napój miętowy z mlekiem 2 łyżeczki mięty, 2 szklanki wrzątku, szklanka mleka. Miętę zalać wrzątkiem i odstawić na 10—15 minut. Napar odcedzić, połączyć z mlekiem. Doprawić do smaku cukrem. VI. NAPOJE Z MAŁĄ ZAWARTOŚCIĄ ALKOHOLU Stanowią ogromną grupę napojów o ciekawych, różnorodnych smakach i oryginalnym aromacie. Podawane na przyjęciach nie tylko uatrakcyjniają zestaw potraw ale pozwalają na zerwanie ze złą lecz głęboko zakorzenioną w wielu naszych domach tradycją serwowania w dużych ilościach wy«oko~ procentowych trunków. W zależności od surowców użytych do sporządzania rozróżniamy wiele odmian napojów niskoalkoholowych. I tak: cobbler — to napój sporządzony z wina, wódek gatunkowych (takich jaSs koniak, gin), soku owocowego i owoców, fizz — napój zawierający sok owocowy, wódkę gatunkową oras wodę mineralną lub sodową, flip — podstawą tego napoju jest żółtko jaja lub całe jajo, do którego dodaje się cukier a następnie miesza z alkoholem (wódką, winem) czasem z sokiem owocowym, kruszon — to napój sporządzany z białego wina oraz owoców z niewielkim dodatkiem koniaku lub rumu oraz ewentualnie wody iio-dowej, mazagran — napój ten przyrządza się ze świeżo zaparzonej kawy naturalnej z dodatkiem rumu lub koniaku, 22 sorbet — napój ten sporządzany jest z lodów owocowych i wina lub likieru, koktajle inne — słodkie, wytrawne są kompozycjami win, wódek z owocami świeżymi, owocami z kompotu, nektarami, sokami warzywnymi, a także produktami mlecznymi, jak np. mleko słodkie, śmietanka, maślanka. Koktajle w zależności od produktów z jakich są sporządzone mogą dostarczać witamin, składników mineralnych. Przygotowane z dodatkiem jaj lub mleka zawierają w swym składzie białko. W takich zestawieniach alkohol jest znacznie mniej szkodliwy niż wypijany bezpośrednio. Fakt ten dodatkowo przemawia za podawaniem alkoholu w formie koktajli. Zestawiając produkty do napoju mniejszą uwagę powinniśmy poświęcać wartości odżywczej przygotowanego koktajlu, natomiast kierować się głównie smakiem, aromatem i kolorem uzyskanej kompozycji. Niezmiernie ważne jest również właściwe podanie przygotowanych napojów. Większość koktajli podaje się w ozdobnych szklankach lub wysokich kieliszkach ze słomką i ewentualnie łyżeczką jeśli dodane są do niego całe owoce. Sorbety rozlewa się do płaskich kieliszków do szampana. Kruszon powinien być podawany w szklanej wazie z łyżką i rozlewany do szklanek lub pucharków. Do wszystkich koktajli chłodzących dodaje się drobne kostki lodu konsumpcyjnego (lód powinniśmy przygotowywać wyłącznie z wody przegotowanej). Wśród napojów z dodatkiem alkoholu niewielką grupę stanowią napoje gorące. Podaje się je na przyjęciach jesienią lub zimą. Mają właściwości silnie rozgrzewające. Do napojów tych zaliczamy grog i poncz: grog — to napój otrzymywany z rumu lub araku, cukru i gorącej wody lub herbaty z ewentualnym dodatkiem cytryny oraz przypraw takich jak wanilia, goździki, cynamon, poncz — napój sporządzany na bazie rumu z dodatkiem wywaru z przypraw korzennych i ziół oraz soku cytrynowego. Może być spożywany bezpośrednio a także z gorącą wodą lub herbatą jako PRZEPISY NA NAPOJE Z MAŁĄ ZAWARTOŚCIĄ ALKOHOLU (Proporcje na 8—8 osób) Cobbler z wermutem 2 szklanki wermutu, szklanka wody sodowej, 25 dag owoców jagodowych, 10 dag cukru pudru, kostki lodu. Owoce umyć. Do pucharków lub szklaneczek wkładać drobne kawałki lodu, dodać cukier, wlać wodę sodową i wino. Do każdego naczynia włożyć po kilka owoców. 23 jśitu Fizz z porzeczek i poziomek Szklanka porzeczek, szklanka poziomek, 1—2 łyżki cukru, 2 szklanki szampana, 2 szklanki wody sodowej, kostki lodu. Porzeczki i poziomki umyć i zasypać cukrem. Gdy puszczą sok ochłodzić w lodówce. Oziębione nakładać do szklanek, uzupełnić szampanem i wodą sodową. Do każdej szklanki włożyć kawałki lodu. Podawać ze słomkami i łyżeczkami. Fizz porzeczkowy 1,5 szklanki wina porzeczkowego, 1,5 szklanki szampana, 2 szklanki wody sodowej, lód konsumpcyjny. Wino porzeczkowe wlać do kieliszków. Włożyć po kilka kawałeczków lodu, uzupełnić szampanem i wodą sodową. Podawać ze słomkami. Flip owocowy 4 kieliszki białego wina wytrawnego, kieliszek wiśniówki (50 g), szklanka wody sodowej, kieliszek syropu (50 g), żółtko, 10 dag wiśni bez pestek, kostki lodu. Wiśnie rozdrobnić. Przygotować syrop (wodę z cukrem). Wino wymieszać z wiśniówką, syropem, żółtkiem, rozdrobnionymi wiśniami, kostkami lodu 1 wodą sodową. Dobrze wymieszać. Kruszon truskawkowy 25 dag truskawek, łyżka cukru, butelka białego wina. Przesypać truskawki cukrem na 1/2 godziny. Następnie zalać je 1/3 butelki wina, nakryć i odstawić na 2 godziny. Przed ostawieniem dolać resztę oziębionego wina i wymieszać. Mazagran Szklanka mocnej kawy, 3 szklanki wody, 2 kieliszki (100 g) koniaku, cukier, kostki lodu. Dobrze zaparzoną mocną kawę oziębić, wymieszać z ostudzoną przegotowaną wodą, koniakiem, cukrem i kostkami lodu. Podawać w wysokich szklaneczkach ze słomką. Sorbet owocowy 2 szklanki czerwonego wina, cytryna, 6 porcji lodów owocowych, 2 kieliszki (WOg) wiśniówki. W szklanym naczyniu wymieszać wiśniówkę, sok z cytryny i lody owocowe. Nalewać do małych szklaneczek i dopełnić czerwonym winem. Sorbet waniliowy 6 porcji lodów waniliowych, 3 kieliszki likieru wiśniowego, szklanka czerwonego wina. 24 Lody wymieszać z likiere