Andre Norton Zerowy kamie� (The Zero Stone) T�umaczy�a Marta Starczewska Rozdzia� pierwszy Ciemno�� w cuchn�cej uliczce by�a tak nieprzenikniona, �e mo�na by wyci�gn�� r�k�, �apa� cienie i ci�ga� je tam i z powrotem, jakby by�y z sukna. Nie by�em jednak w stanie nic poradzi� na to, �e ta planeta nie mia�a swojego ksi�yca i jedynie gwiazdy roz�wietla�y nocne niebo; nie mog�em te� zmieni� faktu, �e ludzie z miasta Koonga nie umieszczali pochodni nigdzie poza g��wnymi ulicami tej zapad�ej dziury. Gryz�ce zapachy stawa�y si� prawie tak samo nieprzeniknione jak mrok, a lepka breja pokrywaj�ca nier�wny bruk pod moimi butami stwarza�a dodatkowe ryzyko. Podczas gdy strach przynagla� mnie do biegu, przezorno�� nakazywa�a ostro�ne stawianie krok�w i macanie drogi przed sob�. Jedynym moim przewodnikiem by�a pobie�na znajomo�� miasta, w kt�rym przebywa�em dopiero od dziesi�ciu dni, a tych nie po�wi�ci�em bynajmniej na poznawanie uk�adu ulic. Je�li b�d� mia� szcz�cie, bardzo du�o szcz�cia, gdzie� przede mn� pojawi� si� drzwi... Na tych drzwiach osadzona b�dzie g�owa bo�ka czczonego na tej planecie. W nocy oczy bo�ka roz�wietla�y mrok przyjaznym �wiat�em, gdy� za drzwiami znajdowa�y si� pochodnie, kt�re codziennie pieczo�owicie zapalano, by p�on�y przez ca�� noc. Je�eli ktokolwiek w mie�cie �cigany z jakiegokolwiek powodu � nawet rozlawszy krew w obecno�ci po�owy mieszka�c�w Koongi � po�o�y� d�o� na klamce pod p�on�cymi oczami bo�ka i poruszy� klamk�, by wej�� do komnaty za magicznymi drzwiami, by� bezpieczny przed �cigaj�cymi. Wyci�gn��em d�o� w lewo i dotkn��em ohydnie o�lizg�ego kamienia, na palcach zosta�o uczucie lepko�ci. W prawej r�ce mia�em laser. Bro� mog�a pom�c mi uzyska� kilka chwil, gdyby mnie tutaj przydybali, ale z pewno�ci� nie by�by to d�u�szy czas. Stan��em dysz�c z wysi�ku, kt�ry przyprowadzi� mnie a� tak daleko, nadal �miertelnie zdumiony pocz�tkiem koszmaru, nie spowodowanego na pewno ani przeze mnie, ani przez Vondara. Vondar... zdecydowanie wypchn��em go ze swych my�li. Nie mia� �adnych szans od chwili, gdy cztery Zielone Opo�cze wesz�y do piwiarni, ustawi�y sw�j ko�owrotek (wszyscy tubylcy zbledli lub poszarzeli patrz�c na ich ciche, pewne, spokojne ruchy) i wprawi�y go w ruch. �mierciono�na strza�a na kole ko�owrotka obraca�a si� z�owieszczo, by zatrzyma� si� i wskaza� tego, kto b�dzie najw�a�ciwsz� ofiar� dla demona, kt�rego pr�bowali sobie w ten spos�b zjedna�. Siedzieli�my jak sparali�owani � zgodnie z obyczajami tego przekl�tego �wiata nie mieli�my innego wyj�cia. Ka�dego, kto spr�bowa�by wyj��, gdy strza�a rozpocz�a ju� sw�j z�owieszczy taniec, spotka�aby szybka �mier� z r�ki najbli�szego s�siada. Od tej loterii nie by�o ucieczki. Siedzieli�my tam wi�c, ale nie czuli�my strachu, bo nie by�o w zwyczaju, by b�stwo Zielonych Opo�czy upatrzy�o sobie na ofiar� kogo� z innej planety. Zielone Opo�cze nie chcia�y mie� nieprzyjemno�ci ze strony Patrolu czy innych w�adz spoza ich �wiata; kap�ani byli dostatecznie sprytni, by u�wiadamia� sobie, �e pomimo wielkiej w�adzy na swej w�asnej planecie nie s� �adn� przeszkod� dla pi�ci niedowiarka, o ile cios tej pi�ci spadnie z gwiazd nad nimi. Vondar pochyli� si� nawet nieco do przodu, by przyjrze� si� twarzom wok� nas ze sw� zwyk�� ciekawo�ci�. Zrobi� tego dnia dobry interes, zjad� najlepsz� kolacj�, jak� ci barbarzy�cy potrafili przyrz�dzi�, i uzyska� dost�p do nowego �r�d�a kryszta��w laloru � mia� wi�c wiele powod�w do zadowolenia. Poza tym czy� nie odkry� sztuczek Hamzara, kt�ry pr�bowa� wcisn�� nam sze�ciokaratowy lalor z ukryt� skaz�? Vondar zmierzy� klejnot dok�adnie i stwierdzi�, �e takiego uszkodzenia nie mo�na wyg�adzi� i �e kryszta�, kt�ry przyni�s�by Hamzarowi fortun�, gdyby sprzeda� go mniej do�wiadczonemu kupcowi, by� w rzeczywisto�ci marnym kamykiem, wartym najwy�ej jeden �adunek lasera. Jeden �adunek lasera... Zacisn��em mocniej palce na broni. W tej chwili ch�tnie wymieni�bym ca�y w�r lalor�w na jeden �adunek lasera u mego pasa. �ycie cz�owieka zawsze jest warte wi�cej � przynajmniej dla niego � ni� wszystkie ba�niowe Skarby SEZAMU. Tak wi�c Vondar przygl�da� si� krajowcom w piwiarni, a oni wpatrywali si� w wiruj�c� strza�� �mierci. Potem strza�a zwolni�a i zatrzyma�a si� � nie wskaza�a nikogo dok�adnie, mierzy�a w w�sk� przestrze� pomi�dzy ramieniem Vondara i moim, gdy� siedzieli�my obok siebie. Wtedy w�a�nie Vondar u�miechn�� si� i powiedzia�: � Wydaje si�, Murdoc, �e ich demon jest cokolwiek niezdecydowany dzisiejszego wieczora � m�wi� w Prostym J�zyku, ale prawdopodobnie niekt�rzy z obecnych zrozumieli jego s�owa. Nawet wtedy Vondar nie czu� strachu ani nie si�gn�� po bro� � cho� nigdy nie widzia�em, by nie by� przynajmniej czujny. Nikt nie m�g�by wie�� �ycia kupca klejnot�w ani przenosi� si� z planety na planet�, gdyby nie mia� oczu dooko�a g�owy, gotowego do strza�u lasera pod r�k� i nosa, kt�ry w�szy�by wsz�dzie niebezpiecze�stwo. Je�li nawet demon by� niezdecydowany, nie mia�o to nic wsp�lnego z zachowaniem jego wyznawc�w. Chcieli nas dosta�. W jednej chwili dobyli z r�kaw�w mocne powrozy, kt�rymi zawsze kr�powali swe ofiary, by powlec je do siedziby demona. Wzi��em na siebie pierwszego ze zgrai Zielonych Opo�czy i strzeli�em w poprzek sto�u, a� blat przypali� si� od smugi lasera. Vondar rzuci� si� do przodu, ale o u�amek sekundy za p�no. Jak m�wi� Wolni Handlarze, jego szcz�cie odlecia�o; facet na lewo od Vondara skoczy� na niego i rozp�aszczy� go na �cianie, przygwo�dziwszy mu r�k� tak, by nie m�g� si�gn�� po bro�. Teraz wszyscy go�cie piwiarni rzucili si� na nas, a Zielone Opo�cze sta�y sobie tylko pod �cian� � wiedzieli, �e reszta tubylc�w wykona za nich brudn� robot�. Strzeli�em do drugiego faceta zamierzaj�cego si� na Vondara. Nie odwa�y�em si� jednak celowa� do tego, kt�ry ju� z nim walczy�, �eby przypadkiem nie trafi� r�wnie� mojego mistrza. Potem us�ysza�em krzyk Vondara, kt�ry w nast�pnej chwili ucich�, st�umiony potokiem krwi z jego ust. Zostali�my rozdzieleni w trakcie walki; posuwa�em si� wzd�u� �ciany pr�buj�c wycelowa� w Zielone Opo�cze, gdy nagle natkn��em si� na otwarte boczne drzwi. Zatoczy�em si� do ty�u i wypad�em na ulic�. Od razu zacz��em biec, najpierw bezmy�lnie, byle do przodu, potem schowa�em si� na chwil� w jakiej� ciemnej bramie. S�ysza�em nadci�gaj�c� pogo�. Ci�ko by�o uciec od tej rozw�cieczonej zgrai, bo odci�li mnie w�a�nie od kosmodromu. Przez d�u�sz� chwil� kuli�em si� w bramie, nie widz�c innego wyj�cia ni� beznadziejna walka do ko�ca. Nie wiem, jak odszuka�em w umy�le strz�pek wspomnienia. Pomy�la�em jednak wtedy o sanktuarium, kt�re Hamzar pokazywa� nam trzy czy cztery dni wcze�niej. Przenikn�o mi przez my�l jego opowiadanie, cho� w tej chwili nie by�em pewien, w kt�r� stron� powinienem zmierza�, by dotrze� do miejsca, kt�re nios�o ze sob� nik�� szans� na bezpiecze�stwo. Spr�bowa�em wypchn�� panik� z moich my�li i przywo�a� z pami�ci obraz ulicy, na kt�rej si� znajdowa�em. Zastanowi�em si�, w kt�rej cz�ci miasta by�em i dok�d prowadzi� ten ciemny zau�ek. Szkolenie cz�sto ratowa�o ludzi w takich opresjach; tak�e i teraz w�a�nie przysz�o mi ono z pomoc�. Pami�� do szczeg��w zosta�a mi zaszczepiona w�a�nie przez surowy, forsowny trening. Nie darmo by�em synem i uczniem Hywela Jerna. Stopniowo przypomina�em sobie bieg ulic i doszed�em do wniosku, �e mam pewn� nik�� szans�, by dotrze� do zamierzonego celu. Przede wszystkim ci, kt�rzy mnie �cigali, uwa�ali, �e wszystkie atuty s� po ich stronie i musz� tylko ca�y czas znajdowa� si� pomi�dzy mn� a kosmodromem, bym sta� si� �atwym �upem � zagubiony w labiryncie obcego miasta. Wysun��em si� z cienia bramy i zacz��em kluczy� w kierunku odwrotnym do tego, kt�rego mogliby spodziewa� si� moi prze�ladowcy, nastawieni na pogo� za zdesperowanym i przera�onym nowicjuszem: oddala�em si� na p�nocny zach�d od drogi wiod�cej w stron� kosmodromu. W ten spos�b dotar�em do tej alejki, �lizgaj�c si� i przedzieraj�c przez ohydne b�oto. Mia�em tylko dwa punkty orientacyjne, by widzie� jeden z nich, musia�em ogl�da� si� za siebie w stron� wie�y kosmodromu. �wiat�a wie�y kontrolnej by�y jasne i wyra�nie odcina�y si� od ciemnogranatowego nieba nad t� pechow� planet�. Trzymaj�c si� ca�y czas na prawo od wie�y traktowa�em j� jako znak nawigacyjny. By�a wyra�nie widoczna na tle ciemnego nieba. Drugim drogowskazem, kt�ry mog�em dojrze� jedynie od czasu do czasu, gdy przemyka�em si� z jednego ocienionego miejsca do drugiego, by�a wie�a stra�nicza Koongi � strzelista, si�gaj�ca chmur, s�u��ca systemowi wczesnego ostrzegania o barbarzy�skich morskich opryszkach, kt�rzy atakowali z p�nocy w chudych latach Wielkiego Ch�odu. Uliczka ko�czy�a si� murem. Podskoczy�em, by uchwyci� si� kraw�dzi � laser trzyma�em w z�bach. Przycupn��em na chwil� na g�rze, rozejrza�em si� i zadecydowa�em, �e wierzcho�ek muru stanie si� teraz moj� �cie�k�. Mur bieg� wzd�u� budynk�w � nie oferowa� co prawda zbyt bezpiecznego oparcia dla st�p, pozwala� jednak na utrzymanie si� do�� wysoko nad ziemi�. W oknach na wy�szych pi�trach pali�y si� nik�e �wiate�ka i teraz zacz�y mi s�u�y� za drogowskazy. Gdy zatrzymywa�em si� od czasu do czasu i nastawia�em uszu, s�ysza�em szepty poluj�cych na mnie my�liwych. Rozbiegli si� z g��wnej alei w mniejsze uliczki � czynili to jednak ostro�nie; przypuszcza�em, �e nie pragn�li spotka� si� znienacka w ciemno�ci ze zwierzyn�, kt�ra mog�a skierowa� w nich promienie lasera. Czas pracowa� na ich korzy��, bo gdybym nie dotar� do sanktuarium przed nastaniem brzasku, �atwo by�oby mnie odr�ni� od tubylc�w chocia�by z powodu odmiennego stroju. Mia�em na sobie nieco uproszczon� wersj� ubioru za�oganta statku kosmicznego, odpowiedni� dla kogo�, kto cz�sto przebywa� w kosmosie i zaprojektowan� tak, by zapewnia�a wygod� na ka�dej planecie. Na pierwszy rzut oka od prawdziwego munduru m�j str�j r�ni� si� tylko kolorem. Vondar zadecydowa�, �e nasze tuniki b�d� oliwkowozielone, bez po�ysku, przy ko�nierzu jego stroju widnia�a oznaka mistrza gemologa. Na mojej by�a podobna, ale nosi�em dwie belki, oznaczaj�ce czeladnika. Nasze buty mia�y magnetyczne podeszwy dla wygody na statku. Pod tunikami mieli�my jednocz�ciowe kombinezony, takie same jak te, kt�re nosili za�oganci. Na planecie zdominowanej przez d�ugie opo�cze z fr�dzlami i kolorowe nakrycia g�owy o fantastycznych kszta�tach natychmiast rzuca�bym si� w oczy. Mog�em wprowadzi� tylko jedn� ma�� zmian� do swego ubioru, i tak te� uczyni�em: balansuj�c niepewnie na grz�dzie muru, ponownie trzymaj�c laser w z�bach, rozpi��em sprz�czk� i �ci�gn��em z siebie wierzchni� tunik�, kt�ra od razu zdradzi�aby mnie widocznymi z daleka dystynkcjami. Zwin��em swoje okrycie w mo�liwie najmniejsz� kulk� i chwiej�c si� niebezpiecznie umie�ci�em zawini�tko w rozga��zieniu ciernistego krzaka. Potem poczo�ga�em si� po murze wzd�u� czterech dom�w, a� mur urwa� si� przy nast�pnym budynku. Teraz mia�em do wyboru skoki w dw�ch r�nych kierunkach: do ogrodu pode mn� lub w otch�a� kolejnego zau�ku. Wybra�bym uliczk�, gdyby nie to, �e zamar�em przyklejony do �ciany budynku, us�ysza�em bowiem d�wi�k dobiegaj�cy z jego wn�trza. Co� si� tam porusza�o, ale z pewno�ci� nie byli to ludzie. Us�ysza�em mlaskaj�ce odg�osy krok�w, st�p unoszonych z lepkiego b�ocka, przez jedn� okropn� chwil� wydawa�o mi si� nawet, �e dochodzi mnie sycz�cy oddech. Cokolwiek si� tam przemieszcza�o, nie robi�o tego tak otwarcie jak moi prze�ladowcy. R�koma przywar�em do �cian budynku i wcisn��em palce we wszystkie mo�liwe otwory w murze. Zbada�em �cian� dotykiem i przekona�em si�, �e natrafi�em na jeden z geometrycznych wzor�w zdobi�cych �ciany wa�niejszych budynk�w � niekt�re motywy wzor�w by�y wkl�s�e, inne wypuk�e. Gdy maca�em �cian� coraz wy�ej nad sob�, stwierdzi�em, �e prawdopodobnie ornament ci�gnie si� a� pod sam dach i tym samym oferuje mi trzeci� drog� ucieczki. Ponownie kucn��em i tym razem odpi��em ci�kie buty, potem przyczepi�em je z ty�u do paska. Zamar�em w bezruchu nas�uchuj�c przez moment, chwil� p�niej zacz��em wspinaczk�. Dziwne mlaszcz�ce d�wi�ki oddali�y si� w stron� wylotu uliczki. Szkolenie, jakie otrzyma�em w dzieci�stwie, ponownie przysz�o mi z pomoc�, gdy wspina�em si� po ostrych kraw�dziach prymitywnego ornamentu, wykorzystuj�c czubki palc�w u r�k i n�g. Dotar�em wreszcie nad grubo ciosane wyobra�enia twarzy demon�w umieszczane na domach, by odstraszy� wrogie si�y, i przerzuci�em cia�o przez ozdobny gzyms. Dach, na kt�rym wyl�dowa�em, opada� ku wewn�trznemu dziedzi�cowi; dzieli�y mnie od niego jeszcze trzy pi�tra. Na �rodku placu znajdowa�a si� sadzawka zbieraj�ca wod� w czasie wiosennych burz. Dlatego w�a�nie dach zosta� wyg�adzony, by jego �lisko�� pomaga�a deszczowi sp�ywa� w d� do zbiornika. To udogodnienie by�o mi wysoce nie na r�k�: musia�em czo�ga� si� wzd�u� gzymsu, przek�adaj�c r�ce z jednego ozdobnego kolca w �cianie na drugi. Robi�em to jednak do�� szybko, gdy� pomimo ciemno�ci widzia�em, �e jestem ju� niedaleko celu. Z tej wysoko�ci wida� by�o r�wnie� kosmodrom. Sta�y tam dwa statki � jeden z nich to by� ten towarowo-pasa�erski, na kt�rym jeszcze dzisiejszego ranka Vondar zam�wi� dla nas miejsca. By�a to dla mnie chwila tak odleg�a, jakby pomi�dzy ni� a obecnym momentem mie�ci�a si� po�owa Czarnego Smoka. Zielone Opo�cze na pewno wiedzia�y, �e wykupili�my przejazd i z pewno�ci� otoczy�y statek, kt�rym mieli�my odlecie�. Drugi statek stoj�cy w kosmodromie nale�a� do Wolnych Handlarzy. Poniewa� jednak na og� ani oni nie zadawali si� z nikim, ani nikt nie zawraca� im g�owy, nie mia�em �adnych podstaw, by zwr�ci� si� do nich po pomoc. Nawet je�li dotr� do sanktuarium, o kt�rym m�wi� Hamzar, jak� b�d� mia� nadziej� na przysz�o��? Odepchn��em od siebie strach i zacz��em bada� swe szanse na przedostanie si� do drzwi. Teraz b�d� musia� zej�� z frontonu budynku na o�wietlon� ulic�. Na froncie budynku by�o znacznie wi�cej dekoracji i nie w�tpi�em, �e pos�u�� mi za ca�kiem wygodn� drabin�, je�li tylko zejd� nie zauwa�ony. Jednak�e wszystkie osadzone na �cianie budowli pochodnie p�on�y, a by�o ich du�o. W por�wnaniu z ciemnymi zau�kami, kt�rymi przemyka�em si� dotychczas, ta ulica, by�a o�wietlona jak hala kosmodromu na bardziej cywilizowanych planetach uk�adu wewn�trznego. Niewiele przyzwoitych os�b mia�o dostateczne i zgodne z prawem powody, by by� o tej porze na ulicach miasta. Nie s�ysza�em te� nic, co �wiadczy�oby, �e po�cig za mn� dotar� tak daleko. Prawdopodobnie patrolowali okolic� bli�ej placu. Dotar�em tak daleko � teraz nie mia�em ju� drogi odwrotu. Jeszcze raz rzuci�em badawcze spojrzenie w d� i ze�lizgn��em si� pomi�dzy dwa ci�gi ozd�b: rozpocz��em schodzenie. Z jednego stopnia na drugi... i wymaca� w ciemno�ci nast�pny... Musia�em zaufa� sile swych palc�w i nadgarstk�w, kiedy mozolnie schodzi�em w d�. Min��em w�a�nie g�rne pi�tro, gdy natrafi�em na okno i moje stopy ci�ko opad�y na jego wystaj�cy parapet. Stara�em si� utrzyma� r�wnowag�: r�ce po obu stronach szyby i twarz przyklejona do niej, wpatrzona w ciemne wn�trze. Nagle przeszywaj�cy krzyk ze �rodka budynku zaskoczy� mnie do tego stopnia, �e rozlu�ni�em chwyt. Nie by�em �wiadom pierwszych chwil swego lotu w d�. Moment p�niej us�ysza�em drugi i trzeci krzyk. Ile mam jeszcze czasu, zanim domownicy czy te� przechodnie odkryj� moj� obecno��? Pu�ci�em ostatni wystaj�cy kamie�, kt�ry przyhamowa� nieco m�j p�d w d� i spad�em zwini�ty w k��bek. Nie zatrzyma�em si� nawet, by w�o�y� buty, lecz pobieg�em tak jak jeszcze nigdy w �yciu, nie odwracaj�c si�, by sprawdzi�, jak� w�ciek�� furi� obudzi�em. Gna�em wzd�u� �cian od jednego ciemnego zakamarka do drugiego. Za plecami s�ysza�em odg�osy po�cigu. Ten przera�liwy alarm obudzi� z pewno�ci� przynajmniej mieszka�c�w domu, po kt�rym zszed�em na ziemi�. Dobieg�em do rogu i... pami�� mnie nie zawiod�a! Na drzwiach ujrza�em p�on�ce oczy b�stwa. Bieg�em z otwartymi ustami, �apczywie wci�gaj�c powietrze, buty dalej obija�y mi si� o biodra, laser trzyma�em w d�oni gotowy do strza�u. Dalej i dalej � ca�y czas obawia�em si�, �e kto� stanie pomi�dzy mn� a twarz� bo�ka. Nikt mnie jednak nie zatrzyma� i ostatnim wysi�kiem rzuci�em si� na zbawcze drzwi, po omacku szukaj�c pod g�ow� metalowego k�ka s�u��cego za klamk�. Szarpn��em z ca�ej si�y. Przez dwie straszne sekundy drzwi � mimo obietnicy zawartej w s�owach Hamzara � zdawa�y si� nie ust�powa� ani o milimetr. Potem otwar�y si� i zatoczy�em si� w stron� wn�trza, gdzie sta�y pochodnie roz�wietlaj�ce twarz b�stwa w ciemno�ci. Chwiejnie zrobi�em jeszcze kilka krok�w, by wej�� do �rodka � nie pami�ta�em jednak, by zamkn�� drzwi. Chcia�em tylko uciec od rosn�cego na zewn�trz z�owrogiego gwaru. Potkn��em si� i upad�em na kolana. Czo�ga�em si� dalej, trzymaj�c laser w pogotowiu. Drzwi zacz�y zamyka� si� same, oddzielaj�c mnie od przera�aj�cego widoku rozw�cieczonych m�czyzn biegn�cych z pob�yskuj�cymi gro�nie obna�onymi mieczami w d�oniach. Ci�ko dysz�c patrzy�em, jak drzwi si� zamykaj�; potem przez chwil� po prostu siedzia�em w bezruchu. Nie zdawa�em sobie sprawy z tego, w jakim napi�ciu nerw�w toczy�a si� ca�a moja ucieczka � dopiero gdy znalaz�em si� w tej oazie spokoju, dotar�o to do mnie. Jak wspaniale by�o siedzie� na pod�odze i wiedzie�, �e nie musz� ju� nigdzie biec. W ko�cu oprzytomnia�em na tyle, by w�o�y� buty. Opowie�� Hamzara o sanktuarium nie wykracza�a poza kilka podstawowych fakt�w: m�wi� tylko o twarzy na drzwiach i o tym, �e nigdy nie wyci�gni�to stamt�d �adnego z�oczy�cy, niezale�nie od kalibru jego przest�pstwa. Po takim opowiadaniu oczekiwa�em, �e trafi� do jakiej� �wi�tyni, nie znajdowa�em si� jednak w gmachu �adnego ko�cio�a, lecz po prostu w w�skim korytarzu bez drzwi. Ko�o mnie sta� kamienny stolik z dwiema nas�czonymi olejem pochodniami p�on�cymi r�wnym ogniem � to one zapewnia�y �wiat�o w oczach b�stwa. Podnios�em si� i przeszed�em za barier� utworzon� przez ten prosty mebel; czeka�em na jak�� reakcj� kogo�, kto zapala� pochodnie. Stoj�c plecami do drzwi widzia�em jedynie dalszy ci�g korytarza, kt�ry ci�gn�� si� nieprzerwanie a� do miejsca, gdzie gin�� w mroku. Ciemno�� mog�a skrywa� wszystko. Poszed�em dalej z pewn� doz� ostro�no�ci. Wn�trze nie by�o podobne do innych �wi�ty� w Koondze � podczas mego kr�tkiego pobytu zd��y�em zajrze� do kilku � �ciany nie by�y pomalowane, wida� by�o, �e zbudowano je� ��tego kamienia wydobywanego na tej planecie, z takiego samego jak ten, kt�rym wybrukowane by�y szersze ulice w mie�cie. Wielkie p�yty tworz�ce pod�og� wykonane by�y z tego samego surowca i � o ile dobrze widzia�em � sufit tak�e. Pod�oga nosi�a �lady up�ywu czasu: istnia�a ju� co najmniej kilka stuleci, wida� by�o, �e depta�y po niej tysi�ce st�p. Gdzieniegdzie wida� by�o ciemne, nieregularne plamy. Przywodzi�y one na my�l fakt, i� niekt�rzy z szukaj�cych tu schronienia osobnik�w odnie�li zapewne w trakcie swej ucieczki powa�ne rany, jak r�wnie� to, �e nikt nie zada� sobie trudu, by �lady te usun��. Doszed�em do ko�ca korytarza i odkry�em, �e gwa�townie skr�ca� w prawo � nie spos�b by�o tego zauwa�y�, dop�ki si� tam nie dosz�o. Po lewej by�a tylko �ciana. To, co znajdowa�o si� za zakr�tem, nie by�o ju� o�wietlane pochodniami � by�o tam prawie tak ciemno jak w zau�kach miasta. Pr�bowa�em przebi� wzrokiem te egipskie ciemno�ci i �a�owa�em, �e nie mam latarki. W ko�cu nastawi�em laser na najni�sz� mo�liw� porcj� energii i wys�a�em o�lepiaj�co bia�y snop �wiat�a, kt�ry co prawda zostawi� �lady na i tak poplamionej pod�odze, ale przynajmniej co� zobaczy�em. Nowo odkryty korytarz mia� jedynie ze cztery kroki d�ugo�ci. Potem znalaz�em si� w kwadratowym pomieszczeniu i wi�zka energii z lasera dotkn�a nie zapalonej pochodni osadzonej w uchwycie na �cianie. Pochodnia zap�on�a, wy��czy�em wi�c laser. Pomieszczenie przypomina�o pok�j go�cinny w kt�rej� z ta�szych gosp�d. Pod najodleglejsz� �cian� sta� kamienny zbiornik na wod�, do kt�rego kapa� bez przerwy cieniutki strumyczek. Nadmiar wody sp�ywa� z powrotem do wy��obionego kana�u. Sta�o tam ��ko: metalowa rama, sznurowa siatka i mata z wysuszonych li�ci o delikatnym zapachu. Pos�anie nie by�o zbyt wygodne, lecz wystarcza�o, by ko�ci zanadto nie bola�y. Opr�cz tego by�y tam dwa kamienne sto�ki po obu stronach ma�ego stolika. Meble nie mia�y na sobie �adnych � tak powszechnych w Koondze � ornament�w, by�y proste w formie, cho� wyg�adzone od d�ugiego u�ywania. W �cianie naprzeciw ��ka widnia�a nisza: a w niej dzban z matowego metalu, niewielki koszyk i dzwonek. Nie by�o tam jednak �adnych drzwi do innego pomieszczenia. Nie by�o w og�le �adnej innej drogi wyj�cia opr�cz korytarza, kt�rym tu doszed�em. Powoli zaczyna�em nabiera� przekonania, �e sanktuarium, kt�rego istnieniem Hamzar tak si� che�pi�, bardzo przypomina�o pu�apk�, o ile �cigany nie mia� odwagi jawnie go opu�ci�. Wyj��em pochodni� z uchwytu na �cianie i przy jej �wietle uwa�nie zbada�em �ciany, sufit i pod�og�, nie znalaz�em jednak nic, co sugerowa�oby mo�liwo�� opuszczenia tego pomieszczenia inn� drog�. W ko�cu osadzi�em pochodni� z powrotem. Uwag� moj� przyku� teraz dzwonek stoj�cy ko�o dzbana. Podnios�em go. By� mo�e da�oby si� nim kogo� przywo�a�. By� mo�e d�wi�k dzwonka przywiedzie kogo�, kto b�dzie w stanie obja�ni� mi dok�adniej moje po�o�enie, a mo�e sprawi, �e otrzymam inny rodzaj wyja�nienia. Zadzwoni�em z ca�ej si�y, jak� mo�na w�o�y� w poruszenie nadgarstka. Us�ysza�em bardzo s�abiutki d�wi�k jak na taki du�y dzwon, cho� pr�bowa�em kilka razy, czekaj�c na jak�� odpowied�, kt�ra jednak nie nadchodzi�a. W ko�cu cisn��em dzwonek z powrotem do wn�ki i usiad�em na ��ku. Odpowied� na moje wezwania nadesz�a z du�ym op�nieniem. Zaskoczy�a mnie do tego stopnia, �e zerwa�em si� na r�wne nogi, trzymaj�c w d�oniach laser gotowy do strza�u. Przem�wi� do mnie jaki� g�os; wydawa� by si� mog�o, �e ten, kto si� odezwa�, sta� zaledwie kilka krok�w ode mnie. � Przyszed�e� do Noskalda i w Jego Cieniu b�dziesz spoczywa�, p�ki nie wypal� si� cztery pochodnie. Min�o kilka sekund, zanim zorientowa�em si�, �e g�os nie u�y� sepleni�cej mowy mieszka�c�w Koongi, lecz Prostego J�zyka. Musieli wiedzie�, �e nie pochodzi�em z ich planety! � Kim jeste�? � moje s�owa ponios�y si� echem po kamiennym wn�trzu; tamten g�os tak nie rezonowa�. � Uka� mi si�! Odpowiedzi� by�a cisza. Przem�wi�em znowu, najpierw obiecuj�c nagrod�, je�li kto� opowie o mej sytuacji w kosmodromie albo pomo�e mi si� tam dosta�. Potem zacz��em grozi�, malowa�em obraz nieszcz��, jakie spada�y na planet�, je�li skrzywdzono na niej kogo� obcego � domy�la�em si� jednak, i� byli na tyle inteligentni, �e wiedzieli, jak bezpodstawne s� te gro�by. Nie otrzyma�em odpowiedzi, nawet znaku, �e zosta�em wys�uchany. By� mo�e i� to, co us�ysza�em, by�o tylko nagraniem. Nie wiedzia�em te�, kim mogli by� stra�nicy tego sanktuarium... mo�e jacy� kap�ani? W takim wypadku mogli by� w jaki� spos�b zwi�zani z Zielonymi Opo�czami i nie mie� zamiaru czyni� mi �adnych przys�ug opr�cz tych, kt�rych wymaga� od nich starodawny zwyczaj. W ko�cu skuli�em si� na ��ku i zasn��em. �ni�y mi si� bardzo �ywe, kolorowe sny, nie b�d�ce wytworem fantazji, lecz odbiciem wspomnie� z przesz�o�ci. M�wi�, �e cz�owiek, kt�ry umiera, czasem widzi sceny ze swego �ycia � ja tak�e ujrza�em niekt�re z nich, cho� nie prze�y�em jeszcze zbyt wielu lat. Na moim dzieci�stwie cieniem k�ad�a si� obecno�� jednej osoby � Hywela Jerna � kt�ry w czasach swej m�odo�ci by� kim�, z kim liczono si� na niejednej planecie i kto mia� autorytet w miejscach, gdzie nawet Gwiezdny Patrol kroczy� cicho, by nie rozpocz�� czego�, co mog�o zaowocowa� krwawymi starciami i �mierci�. Przesz�o�� mojego ojca by�a tak mroczna jak p�ytkie zatoczki na Hawaki po jesiennych sztormach. Nie s�dz�, by kto� poza nim samym zna� ca�e jego �ycie. Jeszcze przez wiele lat po jego �mierci ci�gle natrafia�em na aluzje, sugestie i strz�pki informacji, kt�re w ko�cu otwiera�y kolejne drzwi, ods�ania�y przede mn� Hywela Jerna innego ni� ten, kt�rego zna�em. Nawet w dzieci�stwie, gdy jaki� m�j sprytniejszy post�pek dostatecznie rozczuli� jego serce, rozsiada� si� wygodnie i opowiada� mi historie, kt�re prawdopodobnie oparte by�y jedynie na jego w�asnych przygodach, cho� zawsze bohaterem opowie�ci by�a jaka� inna osoba. Ka�de takie opowiadanie mia�o czego� nauczy� � przewa�nie jakiego� sposobu zawierania transakcji lub post�powania w kryzysowej sytuacji. Zawsze wi�cej m�wi� o rzeczach ni� o ludziach, kt�rzy pojawiali si� tam tylko przypadkowo � jako w�a�ciciele lub zdobywcy przedmiot�w pi�knych lub rzadkich. M�j ojciec by� pierwszym doradc� Veepa Estamphy, szefa cechu w Gildii Z�odziei, dop�ki nie sko�czy� pi��dziesi�ciu lat planetarnych. Nigdy nie pr�bowa� ukry� tego faktu; tak naprawd� by� to dla niego pow�d do dumy. Poniewa� mia� wrodzony talent do oceniania niezwyk�ych �up�w, talent, kt�ry piel�gnowa� w sobie przez ci�g�� nauk�, by� bardzo cennym doradc� nie tylko dla przewodnicz�cych tego nielegalnego sprzysi�enia. Zdaje si� jednak, �e nie mia� �adnych ambicji pi�cia si� w g�r� albo mia� po prostu ch�� pozosta� przy �yciu i nie sta� si� celem chorych ambicji innych. Pewnego razu Estampha natkn�� si� przypadkiem na bezkorzenn� ro�lin� borer, kt�r� kto�, kto mia� ambicj�, ukry� w swojej prywatnej kolekcji egzotycznych kwiat�w � ta kradzie� przes�dzi�a o jego gwa�townej �mierci. M�j ojciec natychmiast przezornie wycofa� si� z walki o w�adz� w cechu, jaka si� potem rozp�ta�a. Wykupi� si� z Gildii i emigrowa� na Angkor. Przez jaki� czas, jak s�dz�, mieszka� tam sobie spokojnie. Ju� wtedy zacz�� obserwowa� planet� i szuka� pola dla lukratywnych interes�w. Planeta nie by�a g�sto zaludniona, by� to jej okres pionierski, nie by�o zbyt wielkich szans na przyci�gni�cie bogaczy ani cz�onk�w Gildii. By� mo�e jednak ojciec s�ysza� jakie� pog�oski o tym, co mia�o nast�pi�. Wkr�tce po osiedleniu si� na planecie ojciec o�wiadczy� si� pewnej kobiecie, kt�ra mieszka�a tam od urodzenia. Jej ojciec mia� ma�y kantorek, kt�ry s�u�y� jako lombard, oraz plac�wk� handlow� w pobli�u jedynego na planecie kosmodromu. Jaki� czas po �lubie te�� ojca umar� na przywleczon� z innej planety gor�czk�. Sta�o si� to wtedy, gdy zara�ony statek rozbi� si� na Angkor, nie zd��ywszy przedtem nikogo ostrzec. Gor�czka zdziesi�tkowa�a tak�e w�adze kosmodromu. Jednak�e Hywel Jern i jego �ona okazali si� odporni na zaraz� i w tym czasie wykonywali cz�� obowi�zk�w urz�dowych, co da�o im du�e korzy�ci. Na planecie wszystko powoli wraca�o do normy i ustanowiono nowego gubernatora. Jakie� pi�� lat p�niej Kartel Fortuna wci�gn�� do mi�dzygwiezdnego handlu grup� planet gwiazdy Vultor i Angkor sta� si� nagle bardzo wa�nym punktem mi�dzyl�dowania. Przedsi�wzi�cie mojego ojca kwit�o, chocia� nie mia� zamiaru powi�ksza� kantorka. Dzi�ki kontaktom ojca z mieszka�cami innych planet (zar�wno legalnym jak i nielegalnym) powodzi�o mu si� dobrze, cho� na zewn�trz wygl�da�o to na bardzo skromny interes. Wszystkim podr�uj�cym w kosmosie pr�dzej czy p�niej wpadaj� w r�ce jakie� kosztowno�ci czy ciekawostki. Gdy zna si� kupca, kt�ry nie zadaje niepotrzebnych pyta� i p�aci od razu, to jest w�a�nie to, czego ka�dy zm�czony kosmosem podr�nik oczekuje na planecie, na kt�rej wyl�dowa�, gdzie sto�y gry i inne rozrywki dostatecznie szybko pozbawi� go pieni�dzy otrzymanych za lot. To ciche powodzenie w interesach trwa�o latami i wydawa�o si� dok�adnie tym, czego ojciec pragn��. Rozdzia� drugi Nawet je�li Hywel Jern zawar� ma��e�stwo z wyrachowania, by� to zwi�zek stabilny. Doczekali si� potomstwa: ja, Faskel i Darina. Ojciec nie interesowa� si� zanadto swoj� c�rk�, ale ju� do�� wcze�nie zaj�� si� wychowywaniem i kszta�ceniem Faskela i mnie, mimo �e m�j brat nie okazywa� zbyt wielkich post�p�w w dziedzinach, kt�re ojciec uwa�a� za najwa�niejsze. Mieli�my w zwyczaju zbiera� si� w wewn�trznym pokoju na wieczorny posi�ek (mieszkali�my nad i za sklepem). Gdy wszyscy ju� zasiedli do sto�u, ojciec wyjmowa� ze swych przepastnych kieszeni jaki� przedmiot, kt�ry przyni�s� ze swego magazynu, kaza� przekazywa� go wok� sto�u i ka�dy z nas musia� go opisa�: poda� jego warto��, pochodzenie, wiek i wygl�d. Klejnoty by�y pasj� ojca i musieli�my si� ich uczy� tak, jak inne dzieci by� mo�e musia�y ca�y czas ogl�da� ta�my z ksi��kami, by zdoby� wiedz� og�ln�. Ku zadowoleniu ojca okaza�em si� zdolnym uczniem. Z czasem zacz�� skupia� ca�� sw� dzia�alno�� edukacyjn� na mnie, gdy� Faskel � przez g�upot� czy up�r � prawie za ka�dym razem robi� jaki� b��d, co wywo�ywa�o d�ug� chwil� zimnego milczenia ze strony ojca. Nigdy nie widzia�em, by Hywela Jerna ponios�a w�ciek�o��, ale jego lodowate niezadowolenie nie by�o reakcj�, jak� chcia�bym wywo�a�. Moja pilno�� nie wynika�a jednak z faktu, i� obawia�em si� gniewu ojca, lecz raczej z tego, �e naprawd� fascynowa�o mnie to, czego nas uczy�. Jeszcze gdy by�em dzieckiem, pozwolono mi ocenia� towary w sklepie. Zawsze gdy odwiedza� nas jaki� kupiec klejnot�w, a pojawiali si� oni do�� cz�sto, ojciec chwali� si� mn� jako swoim najlepszym uczniem. Z up�ywem lat nasz dom podzieli� si� na dwa obozy: po jednej stronie sta�a matka, Darina i Faskel, a po drugiej ojciec i ja. Nasze � czy te� moje � kontakty z innymi dzie�mi z okolic kosmodromu by�y ograniczone, gdy� ojciec kaza� mi sp�dza� coraz wi�cej czasu w sklepie, bym dobrze opanowa� odwieczn� i trudn� sztuk� oceniania towar�w. W tym czasie przez nasze r�ce przesz�o wiele przedziwnych, pi�knych przedmiot�w. Niekt�re z nich sprzedawano jawnie i le�a�y na wystawie w sklepie, inne pozostawa�y zamkni�te na klucz w specjalnych mocnych skrzynkach i oferowane by�y jedynie w prywatnych, sekretnych transakcjach � nie wszystkie z nich widzia�em. Przez nasz sklep przewija�y si� znaleziska ze starych ruin i nagrobk�w, powsta�ych zanim jeszcze nasz gatunek wyruszy� w kosmos; widzieli�my �upy zdobyte na imperiach, kt�re znikn�y pod ko�ami rydwanu czasu tak dawno, �e nawet planety, na kt�rych si� rozpo�ciera�y, zosta�y ju� pogrzebane w gwiezdnym pyle. Widzieli�my te� przedmioty pochodz�ce z warsztat�w na wewn�trznych planetach uk�adu, gdzie ca�a sztuka jubilerska koncentruje si� na przyci�ganiu wzroku wa�niak�w z wypchanymi sakiewkami. M�j ojciec najbardziej lubi� wszelkie starocie. Czasami bra� do r�ki naszyjnik czy bransoletk� (zdarza�o si�, �e wygl�d takiej ozdoby wyra�nie wskazywa� na to, �e nie wykonano jej z my�l� o ludzkiej postaci) i zaczyna� g�o�no zastanawia� si� nad tym, kto przedtem nosi� tak� bi�uteri� i z jakiej pochodzi�y cywilizacji. Od tych, kt�rzy dostarczali mu rozmaite b�yskotki, ��da� jak najdok�adniejszej historii ich odnalezienia � wszystkie opowie�ci nagrywa� na ta�mach, a potem dodawa� do nich wszystko, czego dowiedzia� si� sam. My�l�, �e same tylko te ta�my mog�yby si� okaza� prawdziwym skarbcem dla poszukiwaczy wiedzy o rzeczach dawnych i dziwnych; zastanawia�em si� cz�sto, czy Faskel odkry� warto�� ta�m ojca i czy je wykorzysta� do wzbogacenia si�. Prawdopodobnie tak, bo w niekt�rych rzeczach okazywa� si� bardziej przebieg�y ni� Hywel Jern. Pewnego razu po kolacji ojciec pokaza� nam w�a�nie jedn� z takich ciekawostek. Nie pu�ci� jej wok� naszego okr�g�ego sto�u, jak by�o to w jego zwyczaju, lecz po�o�y� na kruczoczarnym, dobrze wypolerowanym blacie sto�u w jadalni i siedzia�, wpatruj�c si� w ten przedmiot, jakby by� jednym z fakir�w z pustyni, kt�rzy pr�buj� przepowiedzie� przysz�o�� jakiej� �atwowiernej kobiecie wpatruj�c si� w b�yszcz�cy str�k odpowiedniej ro�liny. By� to pier�cie� � przynajmniej wygl�dem przypomina� pier�cie�. Musia� jednak by� wykonany dla palca o grubo�ci dw�ch palc�w ludzkich. Metal by� matowy, mia� malutkie dziurki, kt�re wygl�da�y tak, jakby powsta�y z up�ywem czasu. Osadzony w pier�cieniu kamie� by� nieco wi�kszy ni� paznokie� mojego kciuka � mia� w�a�ciwe proporcje wobec obr�czki. Kamie� by� tak samo matowy i nieciekawy jak metal: bezbarwny, nie dawa� �adnego odblasku ani innego znaku �ycia. Im d�u�ej si� w niego wpatrywa�em, tym mocniejszego nabiera�em przekonania, �e by� to przedmiot, kt�ry kiedy� m�g� mie� w sobie pi�kno i �ycie, lecz od dawna by� ju� martwy. Od pierwszego spojrzenia odczu�em wyra�n� niech��, wr�cz odraz� do dotykania go, cho� zawsze ch�tnie ogl�da�em wszystkie rzeczy, kt�re ojciec przynosi�, by nam pokaza�. � Znowu co� z grobowca? �yczy�abym sobie, �eby� nie przynosi� tu tych trupich ozd�b i nie uk�ada� ich na stole! � ton g�osu mojej matki by� ostrzejszy ni� zazwyczaj. Natychmiast zwr�ci�em uwag� na to, i� nawet ona, osoba, kt�r� uwa�a�em zawsze za odporn� na wszelkie igraszki wyobra�ni, tak szybko skojarzy�a pier�cie� ze �mierci�. Ojciec nie odrywa� oczu od pier�cienia. Odezwa� si� do Faskela tonem domagaj�cym si� natychmiastowej odpowiedzi: � Co o tym s�dzisz? Faskel wyci�gn�� r�k�, chc�c chyba dotkn�� metalu, lecz zaraz cofn�� j� gwa�townie. � Pier�cie�... zbyt du�y, by go nosi�. Mo�e wotum dla jakiej� �wi�tyni. Ojciec nie skomentowa� jego wypowiedzi. Zamiast tego zwr�ci� si� do Dariny: � A co ty my�lisz? � Jest zimny... taki zimny... � cienki g�osik mojej siostry zamar� nagle i odepchn�a gwa�townie swe krzes�o od sto�u. � Nie podoba mi si�. � A ty? � ojciec zapyta� w ko�cu o moje zdanie. Mog�o to rzeczywi�cie by� wotum, by� mo�e by� taki du�y, bo robiono go z my�l� o jakim� bogu czy te� bogini. Widzia�em ju� wcze�niej, jak takie rzeczy przechodzi�y przez r�ce mego ojca. Niekt�re z nich mia�y wok� siebie tak� aur�, �e ciarki przechodzi�y cz�owiekowi po plecach, gdy chcia� je dotkn��. Ale je�li jaki� b�g nosi� ten pier�cie�... Nie, nie s�dz�, �eby wykonano go w tym celu. Darina mia�a racj�! Wywo�ywa� uczucie zimna i powiewu �mierci. Jednak�e im d�u�ej mu si� przygl�da�em, tym bardziej mnie fascynowa�. Chcia�em go dotkn��, ale ba�em si� tego. Wydawa�o mi si�, �e moje wra�enia �wiadcz� o tym, i� jest to co� wi�cej ni� zwyczajny pier�cie�, kt�rych przecie� widzia�em w �yciu ju� setki, cho� wygl�da� jak stary kawa�ek metalu z bezbarwnym, martwym kamieniem i z nalotem nagromadzonym przez lata. � Nie wiem nic ponad to, �e to jest albo by� przedmiot o du�ej mocy! � by�em przekonany, �e mam racj�, i da�em temu wyraz podnosz�c g�os bardziej ni� chcia�em, tak, �e moje ostatnie s�owa ponios�y si� echem po ca�ym pokoju. � Sk�d on pochodzi? � zapyta� Faskel pr�dko, pochylaj�c si� do przodu i wyci�gaj�c r�k�, jakby jednak chcia� dotkn�� kamienia i si�gn�� po pier�cie�, cho� jego palce tylko zako�ysa�y si� nad nim. W tej chwili przysz�o mi na my�l, �e ten, kto we�mie pier�cie� do r�ki, post�pi zgodnie ze starym zwyczajem handlarzy klejnotami: zaci�ni�cie szlachetnego kamienia w r�ce oznacza�o zaakceptowanie proponowanej transakcji. Nawet je�li tak by�o, Faskel nie odwa�y� si� podj�� stoj�cego przed nim wyzwania i drugi raz cofn�� d�o�. � Z kosmosu � odpowiedzia� ojciec. Rzeczywi�cie, w kosmosie czasem znajduje si� klejnoty � prymitywne ludy p�ac� za nie astronomiczne sumy. Do dzisiaj naukowcy nie zdo�ali ustali�, sk�d si� tam bior�. Powszechnie przyj�ta teoria g�osi, �e tworz� si�, gdy cz�ci meteoru o w�a�ciwym sk�adzie przelatuj� przez atmosfer� planety. W swoim czasie modne by�o w�r�d kapitan�w statk�w kosmicznych noszenie pier�cieni zrobionych z takich tektyt�w. Widzia�em ju� kilka takich starych jak �wiat pier�cieni, z pewno�ci� nosili je pierwsi podr�nicy w kosmosie. Jednak ten klejnot, je�li to rzeczywi�cie by� klejnot, w niczym nie przypomina� tamtych, nie by� ani ciemnozielony, ani czarny, ani br�zowy: by� to po prostu bezbarwny kryszta�, matowy, jakby ostry piach bardzo porysowa� jego powierzchni�. � To nie wygl�da jak tektyt � zaryzykowa�em. Ojciec potrz�sn�� g�ow�. � On nie powsta� w przestrzeni kosmicznej, przynajmniej tak s�dz�, zosta� tylko tam znaleziony. � Opar� si� wygodnie i podni�s� fili�ank� z herbat� folgarow� do ust. Pi� w milczeniu, nieobecny my�lami, i wpatrywa� si� w pier�cie�. � Ciekawa historia... � Spodziewamy si� radcy Sandsa z ma��onk� � przerwa�a gwa�townie matka, jakby zna�a t� opowie�� i nie chcia�a wys�uchiwa� jej po raz drugi. � Robi si� p�no. � Zebra�a fili�anki, potem unios�a r�ce, by zaklaska� na Staffl�, nasz� s�u��c�. � Ciekawa historia � powt�rzy� ojciec, jakby w og�le jej nie us�ysza�. Jego w�adza nad domostwem by�a tak wielka, �e matka nie zawo�a�a Staffli, lecz usiad�a, wierc�c si� niespokojnie, najwyra�niej nieszcz�liwa. � Na pewno jest to historia prawdziwa � ci�gn�� ojciec � tego jestem pewien. Ten pier�cie� przyni�s� mi dzisiaj pierwszy oficer z Astry. Mieli awari� zasilania w �rodku lotu, musieli wi�c wyj�� z hiperprzestrzeni, �eby j� usun��. Pech ci�gn�� si� wida� za nimi, gdy� od�amek meteoru wybi� im dziur� w obudowie � ojciec opowiada� kiepsko i bez polotu, nie tak jak zawsze, gdy snu� swoje historie, bardziej jak kto�, kto chce si� �ci�le trzyma� fakt�w, a fakty s� sk�pe. � Kjor w�a�nie �ata� kad�ub, gdy ujrza� co� � p�ywaka � unosz�cego si� w przestrzeni. Oddali� si� od statku na ca�� d�ugo�� liny zabezpieczaj�cej i przyci�gn�� to co� do siebie � cia�o w skafandrze kosmicznym. To nie by� � ojciec zawaha� si� � przedstawiciel �adnego znanego Kjorowi gatunku. Z pewno�ci� te� unosi� si� w przestworzach przez d�u�szy czas. Mia� to � ojciec wskaza� na pier�cie� � na r�ce, w�o�one na r�kawic� skafandra. Na r�kawic� skafandra... to rzeczywi�cie mog�o zastanawia�. R�kawice s� do�� gi�tkie, zreszt� musz� takie by�, je�li maj� s�u�y� ludziom podczas napraw statk�w w przestrzeni kosmicznej lub w trakcie badania planet, kt�re mog�y okaza� si� gro�ne dla �ycia ludzkiego. Dlaczego jednak kto� chcia�by nosi� jak�� ozdob� na takiej r�kawicy? Widocznie zada�em to pytanie na g�os, bo ojciec odpowiedzia�: � Rzeczywi�cie, dlaczego? Z pewno�ci� nie po to, �eby si� pochwali�. Zatem: pier�cie� by� wa�ny, by� bardzo wa�ny dla tego, kto go nosi�. Chocia�by z tego wzgl�du chcia�bym dowiedzie� si� o nim czego� wi�cej. � Mo�na przeprowadzi� badania � zauwa�y� Faskel. � Jest to klejnot nieznany mi, o twardo�ci r�wnej dwana�cie w skali Mohsa... � Diament ma dziesi��... � A jawsyt jedena�cie � odpar� ojciec. � Dotychczas skala si�ga�a tylko do jawsytu. Ten kamie� wykracza poza zakres naszej obecnej wiedzy. � Instytut... � zacz�a moja matka, ale ojciec wyci�gn�� r�k� i przykry� ni� pier�cie� chowaj�c go przed naszym wzrokiem. W�o�y� sw�j skarb do ma�ego woreczka i wetkn�� go do kieszeni spodniej tuniki. � Trzyma� j�zyk za z�bami! � rozkaza� ostro. Wiedzia� dobrze, �e od tej chwili �adne z nas nie powie s�owa na ten temat. Dobrze nas wyszkoli�. Nie pos�a� kamienia do Instytutu ani te� � by�em tego pewny � nie stara� si� w �aden oficjalny spos�b zdoby� wiadomo�ci na jego temat. Jednak bada� i analizowa� klejnot wszystkimi znanymi sobie metodami, a tych by�o wiele, jak ju� zd��y�em si� przekona�. Przyzwyczai�em si� do widoku ojca w ma�ym laboratorium, pochylonego nad biurkiem; pier�cie� le�a� wtedy na prostok�tnym kawa�ku czarnego materia�u, a ojciec patrzy� na niego uporczywie, jakby si�� woli chcia� mu wydrze� sekret. Nawet je�li klejnot w pier�cieniu by� kiedy� pi�kny, to czas i podr� w przestrzeni kosmicznej ca�kiem go tego pi�kna pozbawi�y � zosta�a tylko zagadka, ale nie by� to ju� b�yszcz�cy skarb. Tajemnica klejnotu n�ka�a r�wnie� i mnie, dlatego od czasu do czasu ojciec opowiada� mi o r�nych teoriach, jakie sobie wyrobi� na ten temat. By� ca�kowicie przekonany, �e pier�cie� nie by� u�ywany jako ozdoba, lecz s�u�y� w�a�cicielowi do innych cel�w. I utrzymywa� w sekrecie fakt posiadania tak niezwyk�ego przedmiotu. Od chwili, kiedy ojciec przej�� sklep na w�asno��, zacz�� montowa� w jego �cianach przer�ne skrytki. P�niej, gdy powi�ksza� pokoje, umie�ci� w nich wi�cej schowk�w. Wi�kszo�� z nich znana by�a ca�ej rodzinie i otworzy�yby si� pod naciskiem d�oni ka�dego z nas. Jednak niekt�re schowki ojciec pokaza� tylko mnie. Jeden z nich, w laboratorium, skrywa� pier�cie�. Ojciec zmieni� zamek i teraz skrytka otwiera�a si� tylko wtedy, gdy on lub ja nacisn�li�my na jej pokryw� kciukiem; kaza� mi zamyka� i otwiera� schowek kilka razy, zanim by� zadowolony. Potem skinieniem r�ki poleci� mi usi��� naprzeciwko siebie. � Jutro przyje�d�a Vondar Ustle � rozpocz�� nagle. � Przywiezie ze sob� dokumenty czeladnicze. Gdy b�dzie odje�d�a�, pojedziesz z nim... Nie wierzy�em w�asnym uszom. Jako najstarszy syn powinienem by� czeladnikiem jedynie u w�asnego ojca i u nikogo innego. Je�li kt�ry� z nas mia�by s�u�y� innemu mistrzowi, powinien to by� Faskel. Jednak zanim zd��y�em zada� jakiekolwiek pytanie, ojciec wypowiedzia� jedyne s�owa wyja�nienia, jakie kiedykolwiek uda�o mi si� od niego us�ysze�. � Vondar jest mistrzem gemologiem, chocia� woli podr�owa� ni� osiedli� si� na jakiej� planecie i tam prowadzi� interesy. Nie znajdziesz lepszego nauczyciela w ca�ej galaktyce, jestem tego pewien. Pos�uchaj mnie, Murdoc, ten sklep nie jest dla ciebie. Masz du�y talent, a kto nie pracuje nad swoim talentem, jest jak cz�owiek, kt�ry �ywi si� marnym sucharkiem, gdy przed nim stoi soczysty indyk, jak cz�owiek, kt�ry wybiera cyrkon, gdy o wyci�gni�cie r�ki le�y diament. Zostaw sklep Faskelowi... � Ale on... Ojciec u�miechn�� si� lekko. � Tak, zgadza si�, on nie ma dobrego oka co do warto�ci rzeczy i ludzi, nie widzi nic poza grubymi portfelami i cenami wypisanymi na etykietkach. Jednak sklepikarz to jest sklepikarz, a ty nie zosta�e� do tego stworzony. D�ugo czeka�em na takiego cz�owieka jak Ustle, na kogo�, na kim mog� polega�, �e b�dzie nauczycielem, jakiego powiniene� mie�. W swoim czasie te� by�em mistrzem w ocenianiu r�nych rzeczy, ale wykorzystywa�em swoje umiej�tno�ci do ciemnych interes�w, a ty musisz by� wolny od takich spraw. Tak� swobod� zyskasz tylko wtedy, gdy odetniesz si� od tego wszystkiego, co mamy tu na Angkor. Poza tym... je�li masz sta� si� tym, kim powiniene�, musisz pozna� wi�cej ni� jeden �wiat, obejrze� inne planety. Naukowo udowodniono, �e pole magnetyczne danej planety mo�e wp�ywa� na zachowanie si� cz�owieka, jakie� wy�e i ni�e potrafi� spowodowa� nieodwracalne zmiany w m�zgu. Ostro�no�� i rozwaga podlegaj� w�a�nie takim wp�ywom; dzi�ki zmianie planety polepsza si� pami��, nabywa si� nowych sposob�w my�lenia. Chc�, by� si� nauczy� od Ustle�a wszystkiego, czego tylko zdo�asz, w ci�gu najbli�szych pi�ciu lat planetarnych. � Dasz mi jakie� polecenia co do kamienia z kosmosu? Skin�� g�ow�. � Ja sam nie mog� ju� wyruszy� w poszukiwaniu wiedzy, ale ty, kt�ry znasz moj� pasj�, nie zapu�ci�e� jeszcze korzeni. Zanim umr�, chc� wiedzie�, z czego sk�ada si� ten kamie� i do czego s�u�y� lub do czego mo�e s�u�y� temu, kto go nosi! Ponownie wsta� z fotela, przyni�s� woreczek z pier�cieniem, wyj�� go z ukrycia i zacz�� obraca� w palcach. � W�r�d naszej rasy panowa� kiedy� taki przes�d � m�wi� powoli � �e zostawiamy swoje �lady na posiadanych przedmiotach, o ile te przedmioty by�y �ci�le zwi�zane z naszym przeznaczeniem. �ap! � Znienacka cisn�� pier�cie� w moj� stron�. Nie by�em na to przygotowany, lecz z�apa�em go, prawie odruchowo, jeszcze w powietrzu. Przez ca�y czas gdy pier�cie� znajdowa� si� pod naszym dachem, nigdy przedtem nie trzyma�em go w r�ce. Metal by� ch�odny, a jego powierzchnia chropowata. Gdy trzyma�em go w d�oni, zdawa�o mi si�, �e stawa� si� coraz zimniejszy, a� sk�ra zacz�a mi cierpn��. Podnios�em jednak r�k� na wysoko�� oczu i zacz��em przygl�da� si� kamieniowi. Jego matowa powierzchnia by�a tak samo chropowata jak metal. Je�li kiedykolwiek kamie� ten mia� w sercu ogie�, musia� on ju� dawno wygasn��. Przez kr�tk� chwil� zastanawia�em si�, czy nie mo�na by by�o wyj�� go z oprawy i ponownie oszlifowa�, by odzyska� blask, kt�ry z pewno�ci� kiedy� w nim p�on��. Wiedzia�em jednak, �e m�j ojciec nigdy by czego� takiego nie zrobi�. Postanowi�em, �e ja tak�e nie b�d� tego pr�bowa�. Tajemnica dotyczy�a pier�cienia jako ca�o�ci. Wa�na by�a nie sama ozdoba, lecz to, co kry�o si� za ni�. Teraz nabiera�y sensu tak�e plany ojca co do mojej przysz�o�ci: mia�em zaj�� si� poszukiwaniem wyja�nienia naszej tajemnicy. Tak to sta�em si� czeladnikiem i uczniem Ustle�a. Okaza�o si�, �e ojciec mia� racj�: takiego nauczyciela trudno znale�� ze �wiec�. M�j mistrz m�g�by zbi� ju� kilka fortun, gdyby zdecydowa� osiedli� si� na jednej z luksusowych planet i zosta� projektantem czy kupcem. Jednak dla Vondara poszukiwanie doskona�ych kamieni by�o o wiele wa�niejsze ni� ich sprzeda�. Robi� wiele projekt�w � na og� w czasie naszych podr�y zajmowa� sw�j umys� i palce tworz�c wzory, kt�re inni, mniej utalentowani ludzie skwapliwie kupowali, gdy tylko zechcia� im to zaproponowa�. Jednak jego pasj� by�o badanie tajemnic nowo odkrytych �wiat�w, targowanie si� z tubylcami o nieoszlifowane kamienie niedaleko miejsca, gdzie wydobywano z ziemi przedmioty transakcji. �mia� si� z oszustw, jakie udawa�o mu si� odkry�: gorsze kamienie moczono w zio�ach lub chemikaliach, by wygl�da�y jak klejnoty, inne ogrzewano, by zmieni�y kolor. Nauczy� mnie przer�nych sposob�w wywierania wra�enia na krajowcach, tak by powa�ali m�dro�� kupca i przynosili lepsze towary ch�tniej ni� gorsze. Dowiedzia�em si� od niego na przyk�ad, �e ludzki w�os po�o�ony na prawdziwym jadeicie nie zapali si�, nawet je�li przytkniesz do niego zapa�k�. Czas �ycia na planecie liczy si� w latach, jednak chwile przebyte w kosmosie rachuje si� trudniej. Kto�, kto cz�sto podr�uje w przestrzeni kosmicznej, nie starzeje si� tak szybko jak ten, kto jest przywi�zany do ziemi. Nie wiem, ile lat mia� Vondar, ale je�li mia�bym liczy� wed�ug wiedzy, jak� zgromadzi�, z pewno�ci� by� starszy od mego ojca. Podr�owali�my daleko od Angkor, lecz wr�cili�my w um�wionym czasie. Martwi�o mnie jedynie, �e nie przywioz�em ojcu ani cienia wiadomo�ci o tajemniczym kamieniu z kosmosu lub jego historii. Ju� po nieca�ym dniu sp�dzonym pod dachem domu rodzinnego zorientowa�em si�, �e nie wszystko toczy si� tam tak, jak powinno. Faskel bardzo si� zestarza�. Gdy spojrza�em na niego, a potem na swoj� twarz w doskonale wypolerowanym lustrze mojej matki, stwierdzi�em, �e wygl�dam jak m�odszy brat mego m�odszego brata. Faskel sta� si� te� o wiele pewniejszy siebie, przej�� rol� doradcy mego ojca i cz�sto podejmowa� decyzje nawet w jego obecno�ci. A Hywel Jern nawet nie unosi� brwi, by zareagowa� na tak� bezczelno��. Moja siostra wysz�a za m��. Ku wielkiemu zadowoleniu matki jej posag wystarczy� na zwabienie syna radcy. Chocia� Darina znikn�a z domu, jakby nigdy w nim nie mieszka�a, to �moja c�rka, ma��onka syna radcy� by�a na ustach matki tak cz�sto, �e sta�a si� nawiedzaj�cym dom duchem. Nie by�em ju� cz�ci� tego domostwa. Cho� Faskel na og� ukrywa� swoje niezadowolenie z mego powrotu, to jednak stawa� si� coraz bardziej oficjalny w stosunku do swych interesant�w w mojej obecno�ci � mimo �e nigdy nie da�em mu podstaw do potwierdzenia jego podejrze�, i� wr�ci�em, by zaj�� jego miejsce. Niegdy� uwa�a�em ten sklep za najwa�niejszy zak�tek wszech�wiata, teraz jednak otwar�o si� przede mn� tyle r�nych drzwi na tylu planetach, �e praca w sklepie wydawa�a mi si� bardzo nudnym sposobem sp�dzania �ycia i dziwi�o mnie to, �e ojciec m�g� si� na ni� zdecydowa�. Ojciec zadawa� mi du�o pyta� o moje podr�e, zatem wi�kszo�� czasu sp�dzi�em w jego gabinecie opowiadaj�c nie bez satysfakcji o wszystkim, czego si� nauczy�em. Od czasu do czasu jego trze�wy komentarz zmniejsza� moje zadowolenie z siebie i wywo�ywa� zmieszanie � ojciec dawa� jasno do zrozumienia, �e wi�kszo�� z tego, co m�wi�, on wie ju� od dawna. Jednak po pierwszych wybuchach entuzjazmu coraz wyra�niej widzia�em, �e ojciec nas�uchiwa� czego� wi�cej ni� potoku moich s��w. Mimo jego zainteresowania mymi losami (a zainteresowanie to z pewno�ci� by�o szczere, tu nie uda�oby mu si� mnie zwie��) zorientowa�em si�, �e by� zaj�ty czym� jeszcze, oczekiwa� czego�, co nie mia�o zwi�zku ze mn� ani z moimi odkryciami. Nie wymieni� ani razu w rozmowie pier�cienia z kosmosu, a ja tak�e odczuwa�em dziwn� niech�� do poruszania tego tematu. Ani razu nie wyci�gn�� te� pier�cienia, by wpatrywa� si� w niego, jak to robi� w przesz�o�ci. Czwartego dnia mego pobytu w domu cie�, kt�ry wyczuwa�em nad naszym domostwem, zbli�y� si�. Tak jak wszystkie sklepy, zamierzali�my zamkn�� nasze p