ANDRZEJ & REMIGIUSZ PETTYN SŁAWNI I ZABAWNI WIELCY LUDZIE W ANEGDOCIE Wstęp Projekt okładki Maciej Sadowski , ilustracje Szymon Kóbyliński Redaktor Czesław Biedulski © Copyright by A. i R. Pettyn, Warszawa 1992 > Copyright by Wydawnictwo INTERUBRO, Warszawa 1992 Wydanie I Wydawnictwo INTERUBRO 02-352 Warszawa, ul. Szczęśliwicka 19/42 Tel. 22-24-88, 658-09-32 Skład komputerowy: Agencja BROKER 00-153 Warszawa, A). Jana Pawła II 20/428, tel. 241-346 Druk: PLEJADA s.c. Warszawa, ul. Dorodna 16, tel. 111-925 Printed in Poland ISBN 83-85161-28-7 Anegdota to najkrótsze opowiadanie, zakończone jakimś nieoczekiwanym dowcipem, dobrze znane w świecie od niepamiętnych czasów. Ale właściwie trudno jednoznacznie określić, kiedy się zrodziła, bowiem już od zarania dziejów opowiadano sobie historyjki dowcipne, zaczerpnięte z życia, których bohaterami byli ludzie znani i lubiani, sławni i zabawni, politycy, aktorzy, pisarze, muzycy itp. Anegdoty najczęściej rozpoczynają swój żywot w przekazie ustnym, ale później wiele z nich ukazuje się w różnych książkach, zwłaszcza we wspomnieniach, antologiach, zbiorach itp. Nigdy nie brakowało ich także w Polsce, a jeden z najstarszych takich zbiorów opublikowano u nas ponad 300 lat temu.* Wyraz anegdota wywodzący się od starogreckiego „aneg-dotos" (rzecz nie wydana) przeszedł dość długą ewolucję, zanim wreszcie utrwaliło się jego obecne znaczenie. Kiedyś nazwy tej (chociaż nie zawsze słusznie!) używano wymiennie z „facecją", „krotochwilą", „humoreską", „dykteryjką" czy ludową „gadką". W języku potocznym nadal dość często myli się anegdotę z dowcipem, tzw. kawałem, wicem, który może być zabawny, ale z reguły nie wiąże się z żadną konkretną i prawdziwą sytuacją. W przeszłości - jak już zaznaczyliśmy - anegdoty przekazywano sobie najczęściej ustnie, nic więc dziwnego, że ulegały one modyfikacjom, przekształceniom. A ponieważ pamięć ludzka jest zawodna, to samo zabawne zdarzenie czy opowiadanie, tę samą dowcipną puentę, zaczęto przypisywać wielu różnym osobom, nieraz z bardzo odległych epok. Są to tzw. „wędrujące anegdoty", których puenta jest identyczna, ale bohaterami są wciąż nowe osoby. Autentyczność niektórych anegdot może więc niekiedy budzić pewne wątpliwości, ale na to już nie ma rady, gdyż na ogół nie ma możliwości ich zweryfikowania. Anegdoty zawsze zajmowały i zajmują ważne miejsce w kulturze wszećhcrasów, zawierają bowiem dość duży ładunek wiedzy o znanych ludziach i ich postawach, o czasach, w których żyli, zawierają morały i przesłania z różnych epok. Ponadto za pośrednictwem anegdoty mamy okazję obcowania z kimś lubianym lub fascynującym nas, „ocieramy się" o śro-doiuiska elitarne, które dla przeciętnego śmiertelnika są niedostępne. To, że wiele anegdot przetrwało całe stulecia i utnoaliło się w niezliczonych zbiorach, że chętnie cytuje się je publicznie czy ubarwia się nimi spotkania towarzyskie, wymownie świadczy o ich żyiootnośd i nieprzemijającym uroku. Nic więc dziwnego, że zapotrzeboioanie na anegdoty nie maleje. I lołaśnie to niejako społeczne zapotrzebowanie, chęć ocalenia przed zapomnieniem wielu icartościowych z nich, jak również zamiar spopularyzowania w Polsce anegdot znanych w innych krajach - wszystko to zadecydowało o wydaniu niniejszego zbioru, któremu daliśmy tytuł „Sławni i... zabawni". Tytuł to zresztą rzecz umowna, bowiem anegdoty nie muszą wyłącznie zabawiać czy rozśmieszać. W czasie pracy nad książką udało nam się zebrać ok. 10 tysięcy anegdot z różnych krajów i kontynentów, opowiadających o ludziach różnych profesji i warstw społecznych, żyjących w różnych epokach. Doszliśmy jednak do wniosku, że tak wielki zbiór trudno pomieścić w jednym tomie. Stąd decyzja opublikoioania bardzo wyselekcjonowanego materiału. Mamy nadzieję, że to opracowanie spotka się z życzliwym przyjęciem, co - być może - poziooli nam w niedalekiej przyszłości na wydanie drugiego tomu. Przygotowując książkę do druku musieliśmy zweryfikować setki danych, staraliśmy się uniknąć błędów, ale mamy świadomość, że w tego rodzaju publikacji całkowite wyeliminowanie potknięć jest wprost niemożliwe. Dlatego też będziemy bardzo wdzięczni za zasygnalizowanie nam wszelkich niedociągnięć, za propozycje uściśleń, uzupełnień, które postaramy się wykorzystać przy nowym wydaniu książki, jeśli takie będzie zapotrzebowanie. Kończąc ten wstęp chcielibyśmy jeszcze podkreślić, że anegdotami pasjonowało się wielu wybitnych intelektualistów; należeli do nich m.in. Goethe, Kant, Schiller, Show, Tuwim, Twain; chętnie je opowiadali, wymyślali nowe, a niekiedy sami stawali się ich bohaterami. Fryderyk Nietzche twierdził, że "na podstawie trzech anegdot można sobie wyrobić pogląd o człowieku". Goethe uważał, że "dla człowieka światoiuego zbiór anegdot to największy skarb, jeśli potrafi je wtrącić w odpowiednim momencie rozmowy..." Badacz historii kultury Egon Friedel nazwał anegdotę małym "dziełem sztuki", Zapeiune nie loszystkie zawarte w tej książce anegdoty zasługują na to miano, ale mamy nadzieję, że niejeden Czytelnik znajdzie sobie wśród nich jakiś smaczny kąsek, że niektóre z anegdot skłonią do refleksji czy zadumy, inne zaś zabawią, toywołają odrobinę uśmiechu tak potrzebnego nam w naszych trudnych czasach. Czego Państiw szczerze życzą - AUTORZY W przygotowaniu niniejszej książki pomogło nam wiele osób, którym za udostępnienie niektórych anegdot, wniesione poprawki, sugestie itp., tą drogą składamy serdeczne podńękowania. Są to przede wszystkim Marzena Budziszeioska, Aira Kankkunen, Jan Kłimek, Szymon Kobyliński, Allan Mehtonen i Tapio Sormunen. " „Co nowego. Zbiór anegdot polskich z 1650 r." (wydal Aleksander Briickner, Kraków 1903 r.). \ Własny głos decydujący w wyborze na stanowisko kanclerza ACHARD Marcel (1899-1974) Pisarz francuski, autor znanych komedii bulwarowych i dramatów psychologicznych. 1 Na postawione podczas wywiadu pytanie, czy dużo pracuje, Marcel Achard odrzekł: - Piszę przez wszystkie dni w roku. - A w czasie urlopu? - pytał dziennikarz. ??-*%iVj - Również w czasie urlopu - rzekł pisarz. - Wtedy piszę a przerwy do moich sztuk teatralnych. ......'^ ADENAUER Konrad (1876-1967) , H--" Kanclerz RFN w latach 1949-1963, współ założyciel i przewodniczący CDU (1950-66), twórca koncepcji odbudowy pozycji Niemiec w Europie w oparciu o bliską współpracę z USA. 2 Pierwsze wybory w RFN zorganizowano w 1949 r. Zwycięstwo odniosły w nich Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) i Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CSU). Adenauer został kanclerzem, a Theodora Heussa z wolnych demokratów (FDP) wybrano prezydentem. - Profesor Heuss nie należy do wielkich przyjaciół kościoła! - zauważył ktoś z chrześcijańskich demokratów. - Ale on ma bardzo pobożną żonę i to wystarczy! - skwitował Adenauer. 3 Adenauera wybrano w 1949 r. na stanowisko kanclerza większością zaledwie jednego głosu. Ten decydujący głos był jego własnym głosem, co natychmiast wytknęL mu przeciwnicy podkreślając, że niepisane reguły gry zakładają, iż nie głosuje się na siebie samego. Adenauer odpowiedział na. to krótko: - Każde następne głosowanie byłoby już hipokryzją. ADWENTOWICZ Karol (1871-1958) Aktor, reżyser, dyrektor teatrów. b ?< -iii' 4 Najlepszy polski Hamlet - Karol Adwentowicz, gdy w łatach trzydziestych był dyrektorem teatru w Łodzi, spytał słynnego krawca Pytla, co ma wystawić: "Kupca weneckiego" czy "Hamleta"? Po namyśle Pytel odparł: - W Hamlecie ja pana dyrektora w ogóle nie widzę... ALBERT I (1875-1934) Król Belgów od 1909 r., w czasie 1 wojny światowej stal na czele wojsk belgijskich toalczących u boku państw sprzymierzonych. 5 Podczas I wojny światowej król Albert zwiedzał okopy w towarzystwie asa lotnictwa francuskiego, Nungessera. W labiryncie rowów stracili na chwilę orientację i Nungesser znalazł się nagle przed królem. - Wasza Królewska Mość wybaczy... - zaczął się usprawiedliwiać. - Ależ wszystko w porządku - przerwał mu król. - Czy gra pan w karty? - Owszem. - To wie pan dobrze, że as zawsze ma pierszeństwo przed królem... ALEKSANDER WIELKI (356-323 p.n.e.) Król Macedonii od 336 r., twórca rozległego i potężnego imperium. 6 Kiedy pewnego razu Aleksander Wielki napotkał, w czasie podbojów, zbrojny opór kobiet, wycofał się mówiąc- - Jeśli to wojsko pokonamy, nie zyskamy sławy, a jeżeli zostaniemy pokonani, zhańbimy się po wieczne czasy. ALLAIS Alphonse (1854-1905) Francuski humorysta, felietonista, autor wielu tekstów kabaretowych, m.in. dla słynnego „ Chat Noir", znany z szokujących, nieprawdopodobnych pomysłów. 7 Alfons Allais siedział pewnego razu w restauracji z przyjacielem. Gdy przyniesiono zupę żółwiową, satyryk rzeki: - Nie widzę tu ani kawałka żółwia! - Istotnie - odparł przyjaciel - ale w torcie królewskim, który zamówiliśmy na deser, też nie znajdziesz ani kawałka króla... 10 8 Zgłosiwszy się po pierwsze w życiu honorarium iftjtorskie, Allais zwrócił się do kasjera: - Chciałbym podjąć mój pieniądz! • ,, - Pańskie pieniądze?! - poprawił go kasjer. Na to pisarz: - Nie warto używać liczby mnogiej do takiego drobiazgu... ALI Muhammad (Cassius Clay) (ur. 1942) Zloty medalista olimpijski w boksie w 1960 r., jeden z najbardziej znanych bokserów amerykańskich, który po przejściu na zawodostwo przez wiele lat (1964-1971, 1974-1980) utrzymywał tytuł zawodowego mistrza świata. 9 W podróży powrotnej do Stanów Zjednoczonych Muhammad Ali zajął miejsce w samolocie i spokojnie czekał na odlot nie zapinając pasa bezpieczeństwa. Kiedy stewardesa zwróciła mu uwagę i poprosiła o zapięcie pasa Ali odpowiedział: - Człowiek z żelaza nie potrzebuje pasa bezpieczeństwa! - Człowiek z żelaza nie potrzebuje również samolotu! - powiedziała stewardesa energicznym ruchem ręki zapinając pas zdumionemu Aliemu. 10 Podirytowany ciągłymi przejawami zarozumialstwa Aliego jeden z bokserów zapytał go, jaki jest w grze w golfa. - Jestem najlepszy! - bez wahania odpowiedział Ali. - Tylko jeszcze nigdy nie grałem w golfa. ALLEN Woody (ur. 1935) Amerykański komik, pisarz, aktor i reżyser filmowy. 11 Woody Allen wyjaśnił, dlaczego w końcu musiał wnieść skargę rozwodową: - Moja żona i ja przestaliśmy się wzajemnie rozumieć. Za każdym razem, gdy znajdowałem się w wannie, wchodziła do łazienki i zatapiała moje okręty... 11 ANDERSEN Hans Christian (1805-1875) Duński pisarz, autor utworów poetyckich, powieści, sztuk teatralnych. Największą sławę przyniosły mu jednak bajki przekazujące głębokie treści filozoficzne, społeczne i moralne (m.in. "Krzesiwo"). 12 Młody Andersen czytał właśnie swoją najnowszą sztukę przyjaciółce, kiedy ta raptownie przerwała mu: - Przecież ty skopiowałeś wiele fragmentów z Oehlen-schlagera i Ingemanna! Andersen nawet nie drgnął, odpowiadając z uśmiechem: - Oczywiście, wiem o tym, Ale czyż oni nie są wspaniali!? Hans Christian Andersen znany był z tego, że nigdy nie dbał o swój wygląd. Jego stary, mocno zniszczony płaszcz znała cała Kopenhaga. Pewnego razu jakiś człowiek zaczepił go na ulicy i złośliwie zapytał: - Ten nędzny przedmiot na głowie nazywa pan kapeluszem? Bajkopisarz nie tracąc spokoju, odpowiedział pytaniem: - A ten nędzny przedmiot pod pana kapeluszem nazywa pan głową? 13 ARMSTRONG Luis (1900-1971) Amerykański muzyk jazzowy, śpiewak, znany z mistrzowskiej gry na trąbce i charakterystycznego chropowatego głosu. 14 Wybitny lekarz amerykański, specjalista-laryngolog, zaoferował Armstrongowi gotowość usunięcia przez odpowiedni zabieg charakterystycznej "chrypki" w jego głosie. Król jazzu wiązł go za rękę, pochylił się do ucha i powiedział: - Czy chce pan zniszczyć całą moją karierę? 15 Armstronga poproszono kiedyś o sformułowanie definicji jazzu. Znany muzyk odpowiedział zdecydowanie.- - Ktoś, kto pyta, co to jest jazz, nigdy nie nauczy się go rozumieć i żadna definicja mu nie pomoże. 12 ARRAU Claudio (ur. 1904) Chilijski pianista i pedagog, znakomity wykonawca Bacha, Beethouena i Chopina. Karierę rozpoczął bardzo wcześnie jako cudowne dńecko i... koncertował jeszcze w wieku 85 lat. 16 W ramach kolejnego tournee Claudio Arrau miał wystąpić w jednym z prowincjonalnych miast Ameryki Południowej. Jakież było jego zdziwienie, gdy stanąwszy na estradzie, ujrzał na fortepianie duży napis: "Nie strzelać do pianisty, facet gra najlepiej, jak tylko potrafi". 17 Kiedyś Arytyp prosił tyrana Dionizjusza o łaskę dla przyjaciela, a widząc, że ten się ociąga, złapał go za nogi. Gdy ktoś zganił go potem za to, mówiąc, że nie przystoi filozofowi tak się poniżać, odrzekł spokojnie: - Nie mnie za to wińcie, lecz Dionizjusza, który ma uszy w nogach... ? ... • ?.,.:.., \ ASTAIRE Fred (1899-1987) Światowej sławy amerykański tancerz, aktor i piosenkarz. Stworzył niezapomnianą parę z tancerką i aktorką Ginger Rogers. 18 Raport po pierwszej próbie scenicznej Astaire'a brzmiał: - Nie potrafi grać. Nie potrafi śpiewać, umie trochę tańczyć. ASTOR Nancy Angielka pochodzenia amerykańskiego, znany polityk; w 1919 r. została pierwszą kobietą, która zasiadła w izbie niższej parlamentu brytyjskiego. 19 Lady Astor oświadczyła kiedyś w brytyjskim parlamencie, zwracając się do Winstona Churchilla: - Gdybym była pana żoną, dodałabym panu do kawy trucizny. Churchill z pełnym spokojem odpowiedział. - A gdybym ja był pani mężem, wypiłbym ją. ? ,-y : -<xA i 13 AUGUST II (Mocny) (1670-1733) •! Elektor saski, król Polski w latach 1697-1706 i od 1709. 20 August Mocny, będąc w dobrym humorze, poprosił dworaka nazwiskiem Kyan, aby wymyślił jakąś nową zabawę. - Dobrze - odparł Kyan - ale proszę, abym mógł na dwie minuty zamienić się rolami z Waszą Wysokością. Król zgodził się. Dworzanin usiadł na tronie, założył na głowę koronę i rzekł: - Mianuję pułkownika Kyana gubernatorem twierdzy Kónig-stein! Rozbawiony tym August II zatwierdził nominację. Kyan dożył '•* na nowym stanowisku osiemdziesiątki. ATTLEE Clement (1883-1967) Polityk angielski, wieloletni przywódca Partii Pracy, premier rządu. 21 Kiedy Attlee miał zostać premierem Winston Churchill sucho zauważył: - Jest on bardzo skromnym mężczyzną, ale ma ku temu ważne powody. AURELIUSZ Marek (ok. 214-275) Cesarz rzymski od 270 r., m.in. przywrócił jedność państwa, zreformował system monetarny. 22 Objeżdżając prowincje, Marek Aureliusz dostrzegł raz w zgromadzonym na jego powitanie tłumie człowieka uderzająco do siebie podobnego. Spytał go więc: - Twoja matka była zapewne kiedyś w służbie cesarza? - Me matka, panie - odparł zapytany - ale ojciec... AZNAVOUR Charles (ur. 1924) Znany francuski aktor filmowy i piosenkarz pochodzenia ormiańskiego. 23 Amerykański reżyser filmowy zwierza się swemu przyjacielowi w Paryżu, że zamierza nakręcić film biograficzny o życiu Charlesa Aznavoura. W pewnej chwili mówi: 14 - Waham się tylko, bo nie wiem kogo zaangażować do głównej roli, Alaina Delona czy Jean-Paula Belmondo... - A dlaczego po prostu nie zaangażujesz samego Aznavou-ra? - pyta przyjaciel. - To niemożliwe - mówi reżyser - Aznavour jest zbyt niskiego wzrostu... BACH Jan Sebastian (1685-1750) Kompozytor niemiecki, jeden z najwybitniejszych twórców muzyki organowej. 24 Podczas swojego pobytu w Dreźnie Bach spotkał się z królem polskim Augustem II, słynącym z ogromnej siły. Kiedy Bach zapytał króla, czy to prawda, że potrafi złamać podkowę, August II wyjął z szafki kilka podków i połamał je na oczach zdumionego i zachwyconego tym kompozytora. Następnie król wręczył muzykowi jedną podkowę zachęcając go do złamania jej. Ale choć Bach bardzo się natężał nie udało mu się dokonać tej sztuki. Uśmiechnął się więc do króla i powiedział, że łatwiej mu jest komponować fugi. BACON Franciszek (1561-1626) Angielski mąż stanu i filozof. 25 Ambasador francuski przy królu angielskim Jakubie I podczas pierwszej audiencji wykazał więcej beztroski i roztargnienia niż zdrowego rozsądku i giętkości umysłu. Po zakończonej audiencji król zapytał Bacona, co myśli o nowym ambasadorze? - Jest to człowiek duży i dobrze zbudowany. - powiedział Bacon. - Ale - zapytał król ponownie - co pan myśli o jego głowie? Czy to człowiek zdolny do wykonywania swoich zadań? - Królu - odrzekł Bacon - ludzie wysokiego wzrostu bywają niekiedy podobni do cztero- lub pięciopiętrowych domów, w których najwyższe mieszkania są zazwyczaj najgorzej umeblowane... 15 BAKER Russel Satyryk amerykański. 26 Pewnego razu Baker wyjaśniał znajomym znaczenie niektórych zwrotów, jakimi często szermuje się w Stanach Zjednoczonych w mowach przedwyborczych w czasie kampanii prezydenckiej: - "Jak przyjemnie być znowu tutaj w samym sercu Ameryki!": Niech to diabli, jak się właściwie nazywa ta dziura? - "Powróćmy do faktów": Lepiej będę się od nich trzymał w przyzwoitej odległości. - "Nigdy nie zniżyłbym się do rzucania oszczerstw na przeciwników!": Zaraz do tego przejdę. - "Pozwólcie mi powiedzieć prawdę": Wszystko tylko nie to! BALZAK Honoriusz (1799-1850) Francuski pisarz uważany za ojca powieści realistycznej, autor wielotomowego cyklu „Komedia ludzka". 27 Pewnego razu nocą do mieszkania Balzaka zakradł się złodziej i usiłował wytrychem otworzyć biurko. Pisarz obudził się, usiadł na łóżku i zaczął się śmiać. - Co pan w tym widzi śmiesznego? - zapytał złodziej. - Panie, w nocy, bez światła, szuka pan pieniędzy, których ja nie mogę znaleźć nawet w biały dzień - odparł Balzak. 28 Do Balzaka zwrócił się kiedyś przyjaciel, który miał zamiar poślubić młodą, posażną pannę. - Powiedz mi, czy będę w małżeństwie szczęśliwy? Autor "Komedii ludzkiej" odrzekł: - No cóż, mój drogi... musisz wiedzieć jedno: szczęście żonatego mężczyzny zależy od wielu ludzi, z którymi się nie żeni... 29 Balzak siedział z przyjaciółmi w kawiarni, w której dość kiepsko grał na fortepianie jakiś podrzędny pianista. Rozpozna-wszy sławnego pisarza podszedł do niego i zapytał, co chciałby usłyszeć? Balzak odpowiedział bez wahania: - Ciszę! 16 30 Pewna wdowa zwierzyła się Balzakowi, że po raz trzeci wychodzi za mąż. - Któż jest tym szczęśliwcem - zapytał pisarz. - Fabrykant win. - No tak - przytaknął pisarz - ci to najlepiej znają się na starych rocznikach... 31 W kołach artystycznych Paryża znany był w pierwszej połowie ubiegłego wieku salon księżnej Barganoff, gdzie odbywały się wspaniałe bale i przyjęcia i gdzie zbierała się śmietanka towarzyska. Częstym gościem księżnej był Balzak. Pewnego razu tematem ożywionej dyskusji stało się życie duchowe kobiet, tajemnice ich charakteru, czego mężczyźni nigdy nie rozumieją. - A pan, mistrzu - zwróciła się księżna do Balzaka - jakim pan jest znawcą duszy kobiecej? - Ja - odparł Balzak - znam kobiety na wylot. Gdy którejkolwiek spojrzę w oczy, zaraz poznaję całe jej życie od najmłodszych lat i to z najdrobniejszymi szczegółami. Czy pozwoli księżna, że powiem z jej życia kilka fragmentów, jak na przykład ten, że... - Na Boga, panie Honoriuszu - krzyknęła przerażona księżna - i nachyliwszy się do ucha Balzaka, szepnęła: - Panie Honoriuszu, nie teraz! Później, gdy będziemy sami... BANNISTER Charles (17387-1804) , .' Słynny aktor angielski i śpiewak. ; : 32 Pewnego razu Bannister znalazł się na przyjęciu w towarzystwie lekarza, który widząc, iż podnosi on do ust szklaneczkę ulubionej whisky rzekł: - Powinien pan raz na zawsze zrezygnować z picia alkoholu! To pański najgorszy wróg! Na to Bannister: - Pismo święte mówi wyraźnie: "Kochajcie waszych nieprzyjaciół..." 17 BARDOT Brigitte (ur. 1934) Popularna francuska aktorka filmowa, uchodząca za symbol seksu. 33 "France-Soir" napisał: "Brigitte Bardot kojarzy się zawsze z rozebraną kobietą. Jednak w niedawno nadanym programie telewizyjnym udowodniła, że umie nosić każde ubranie. Nawet w samym tylko... garnku na głowie będzie atrakcyjna ze względu na wdzięk, z jakim go będzie nosiła... 34 Pewien francuski grafolog stwierdził zdumiewające podobieństwo między pismem generała de Gaulle'a a Brigitte Bardot. - Jeden i drugi charakter pisma należy do tego samego typu - stwierdził grafolog - świadczy o uporze, odwadze, inteligencji, rzeczowości, rozwadze i uczciwości... Jak podała paryska prasa Brigitte była zachwycona tą opinią. Nie wiadomo jednak, czy de Gaulle byłby także... BARNARD Christian (ur. 1922) Wybitny połudnowoafrykański chirurg-kardiolog, pierwszy dokonał przeszczepu serca u człowieka (1967 r.). Przeszczep serca, jakiego dokonał Barnard, przez dłuższy okres czasu był tematem publikacji prasowych i rozlicznych dyskusji dotyczących moralnego aspektu tej historycznej operacji. Jak wiadomo, dawcą serca był człowiek, który zginął w katastrofie lotniczej. Wkrótce po przeprowadzeniu operacji w Kapsztadzie we wszystkich widocznych miejscach umieszczono afisze tej treści: - Jedź ostrożnie, doktor Barnard czeka! * • BEETHOVEN Ludwik van (1770-1827) Niemiecki kompozytor, jeden z najwybitniejszych twórców muzyki. Beethoven został pewnego razu zaproszony do konserwatorium, aby wydać orzeczenie o grze jakiegoś pianisty. Gdy młody człowiek zakończył swój popis Beethoven westchnąwszy głęboko, odezwał się: 36 w świecie 35 Nawet po śmierci okazał się grubianinem 18 19 37 : Ależ mistrzu - zawołał zdumiony pianista - co wspólnego mają słonie z muzyką? puinego - Słonie dostarczają kłów, z których robi się klawisze do fortepianu - odrzekł surowo kompozytor "Fidelia". W roku 1845 na uroczystość odsłonięcia pomnika Beethove-na w Bonn przybyła m.in. królowa angielska Wiktoria oraz król pruski Wilhelm IV. Kiedy wśród śpiewów i muzyki ścTągjf zasłonę z pomnika, król wybuchał wielkim śmiechem^dyz fowSrfnMy ° dJ°StOJneJ ^ °brÓCOny Plecami- Aby ura-tośc n°H ,T mt°TZSme'j6den Z orSa™^ów uroczystości podszedł szybko dc> gości i tak sprytnie wyjaśnił sytuację-- Dostojni goście! Wiadomo powszechnie, ze Beethoven był wielkim muzykiem, ale również wiadomo i to, ze był jeszcze większym grubianinem i nawet po śmierci takim się okazał BECAUD Gilbert (ur. 1927) 38 39 Francuski piosenkarz, kompozytor i aktor filmowy: zyskał międzynarodową sławę wykonując głównie swoje własne piosenki. Gilbert Becaud tak kiedyś odparł na pytanie, co chciałby mieć ze sobą, gdyby się znalazł na bezludnej wyspie.- - Największą bibliotekę paryską z najładniejszą paryską bibliotekarką. BECQUE Henryk (1837-1899) Francuski dramatopisarz, autor sztuk naturalistycznych. Dramaturg Bacąue leżąc w agonii, otoczony przyjaciółmi, uścisnął w pewnej chwili dłoń pisarza Edmunda Rostanda i rzekł słabym głosem: - Ty zostaniesz, stworzysz arcydzieło. Dożyjesz sławy... Wtedy jakiś zazdrośnik szepnął Rostandowi: - Zaczyna majaczyć! BELLMAN Karol (1740-1795) . . Poeta szwedzki, autor wierszy i pieśni bachicznych. 40 Gdy Bellman, ulubieniec króla Gustawa III, z powodu pijaństwa i niecenzuralnych dowcipów popadł w niełaskę, zabroniono mu bywania na dworze królewskim. Któregoś dnia król, przejeżdżając obok domu poety, zauważył wspartą o okno długą drabinę, na której stał fryzjer i golił wyglądającego przez okno Bellmana. - Cóż to znowu za dziwactwo? - zauważył król. - Wasza Wysokość - odpowiedział namydlony poeta - inaczej tego nie można zrobić. Mój fryzjer popadł w niełaskę. Zabroniłem mu przychodzenia do mego domu, ale nie mogę się bez tego drania obejść. Król roześmiał się i zaprosił poetę na dwór. BENCHLEY Robert Charles (1889-1945) Amerykański dziennikarz, krytyk teatralny, satyryk, grał również jako aktor w wielu filmach. Kiedy Benchley po raz pierwszy przyjechał do Wenecji, natychmiast wysłał pilny telegram do naczelnego redaktora gazety, w której pracował: "Ulice zalane wodą. Proszę o dalsze instrukcje!" 42 Pewnego razu Benchley wychodził z restauracji mocno zamroczony alkoholem ledwo trzymając się na nogach. Na ulicy przed wejściem do restauracji zauważył mężczyznę w uniformie, którego wziął za portiera: - Do-obry cz-czło-owieku - wykrztusił - spro-owadź mi ta-ksó-ówkę! Zagadnięty wyprostował się z godnością i odparł: - Posłuchaj, staruszku, trafiłeś na kontradmirała floty Stanów Zjednoczonych! Benchley zachwiał się z trudem utrzymując równowagę i wy-palił^jak z artmaty.- - Nic nie szkodzi! Sprowadź mi okręt wojenny! 41 20 21 BEN-GURION Dawid (1886-1973) Izraelsb mąż stanu polskiego pochodzenia; pierwszy premier Izraela w 1948 r. 43 Ben-Gurion przybył do siedziby izraelskiego parlamentu na posiedzenie plenarne bez marynarki i krawata, co wywołało oburzenie deputowanych. Poproszony o wyjaśnienie tego Ben-Gurion odpowiedział: - Mam pozwolenie Winstona Churchilla! Kiedy ostatnio byłem w Londynie próbowałem zdjąć marynarkę i krawat, ale Churchill przeszkodził mi w tym mówiąc, że mogę to zrobić, ale w Jerozolimie... 44 - To prawdziwy cud - powiedział pewien zagraniczny dyplomata w rozmowie z Ben-Gurionem, że Żydzi uzyskali własne państwo w 1948 roku. - Ten, kto nie wierzy w cuda, nie jest realistą!— odpowiedział Ben-Gurion. 45 Jeden z członków kierownictwa francuskich socjalistów w czasie wizyty w Izraelu spotkał się również z Ben-Gurionem. Ben-Gurion napomknął w rozmowie o żydowskim pochodzeniu francuskiego polityka, na co gość odpowiedział: - Muszę wyznać panu, że najbardziej cenię w sobie socjalistę, następnie Francuza, a dopiero na trzecim miejscu Żyda. - Nic nie szkodzi - powiedział Ben-Gurion - tu mamy zwyczaj czytania od strony prawej do lewej... 46 Nowy zakład montażowy samochodów w Izraelu chciał podarować Ben-Gurionowi pierwszy wyprodukowany samochód. Wielu współpracowników Ben-Guriona było jednak przeciwnych przyjęciu takiego podarunku. W końcu zgodzono się na kompromis i Ben-Gurion zapłaci za samochód jednego izraelskiego lira. W czasie ceremonii przekazania pojazdu, żona Ben-Guriona, Paula, odciągnęła męża na bok i powiedziała: - Kiedy otrzymujesz samochód za taką cenę, to kup przynajmniej dwa...! 22 BEN-CV1 Icchak (1884-1963) : ? . >? A Drugi prezydent Izraela. 47 Kiedy Ben-Cvi piastował urząd prezydenta spotkał się z ambasadorem ówczesnego Związku Radzieckiego, Aleksandrem Abramowem, który przybył, aby przekazać listy uwierzytelniające. Po zakończeniu ceremonii panowie rozpoczęli rozmowę, która wkrótce bardzo się ożywiła. W pewnym momencie Ab-ramow zapytał: - Kiedy pan, panie prezydencie, wyjechał z Rosji? - W roku 1901. - odpowiedział Ben-Cvi. - A czy można zapytać, dlaczego pan wyjechał? - kontynuował Abramow. - Po prostu nie było wystarczająco dużo miejsca dla mnie i...cara Mikołaja... - Pomimo to nie musiał pan wyjeżdżać. Przecież mogliście się panowie podzielić po połowie! - A jednak tak było lepiej, zresztą ja miałem dokąd wyjechać, a car Mikołaj nie. BERAN Josef ' -' -AA:* n;A.A .A ^'! Czeski duchowny z kościoła rzymsko-katolickiego, arcybiskup Pragi. 48 Kiedy w roku 1948 komuniści przejęli władzę w Czechosłowacji, arcybiskup Beran, który przebywał w czasie wojny w obozie w Dachau, zaczął zdecydowanie przeciwstawiać się poczynaniom władz dążących do wyeliminowania kościoła z życia kraju. Przez dłuższy czas władze przyglądały się działalności Be-rana nie wiedząc co z nim zrobić. Wreszcie pewnego dnia w domu arcybiskupa pojawił się sam minister sprawiedliwości Re-picka i zażądał od Berana natychmiastowego ustąpienia. Arcybiskup Beran wysłuchał tego żądania w milczeniu, a następnie wydobył z szafy swój stary strój więźnia z czasu pobytu w Dachau i powiedział: - To co, idziemy? :. ,. , , , .... '.-.; '?:: nu T2 23 BERAUD Henri (1885-1958) Pisarz francuski, satyryk i felietonista. 49 Beraud scharakteryzował kiedyś pracę dziennikarza następująco: "Dziennikarstwo to taki zawód, w którym przez pół życia przychodzi mówić o sprawach, o których nia ma się zielonego pojęcia. A przez drugą połowę życia milczy się na temat tego, co zna się doskonale." ?? ??? BERGMAN Ingrid (ur. 1917) Szwedzka aktorka teatralna i filmowa, znana z wielu ról filmowych, m.in. "Casablanka", "Gasnący płomień". 50 Początkujący autor przeczytał kiedyś Ingrid Bergman swój scenariusz i zapytał, jak chciałaby zagrać rolę, którą jej przeznaczył. Gwiazda rzekła bez namysłu: - Tak, aby nikt mnie nie poznał... BERNARD Tristan (1866-1947) Ł > Francuski pisarz i dziennikarz, autor znakomitych komedii, powieści, nowel obyczajowych. 51 Tristan Bernard chciał pewnego razu wynająć taksówkę. Podszedł więc do kierowcy i spytał o cenę kursu. - Sto franków - odparł kierowca. Tristan Bernard popatrzył na taksówkę, która była w okropnym stanie i rzekł: - Panie, ja nie mam zamiaru kupować tego grata, ja chcę go tylko wynająć na jeden kurs! 52 Pewnego razu będąc w towarzystwie znajomych Bernard powiedział: - Charakterystyczne dla naszej epoki jest to, że niektórzy ludzie kupują za pieniądze, których nie mają, rzeczy, które nie są im potrzebne, by zaimponować tym, którzy na to gwiżdżą... 24 53 Jakiś szewc zapytał raz Tristana Bernarda: - Czy stosuje się pan w życiu do tych wszystkich zasad, które głosi pan w swoich książkach? Na to humorysta: - A czy pan nosi wszystkie buty i pantofle, które pan sam szyje...? 54 Kiedyś do pokoju Tristana Bernarda wszedł sekretarz i powiedział: - Proszę pana, poranna prasa doniosła o pańskiej śmierci! Na to Bernard spokojnie: - Niech pan wyśle kwiaty... : 55 Bernard radził kiedyś przyjacielowi: - Jeśli będąc w towarzystwie kobiety potrafisz w niej czytać, jak z książki, nie stosuj przynajmniej systemu Braille'a... 56 W obecności Tristana Bernarda rozmawiano raz o pewnej aktorce: - Postanowiła ona - powiedział ktoś z obecnych - zamknąć drzwi swego domu przed kobietami, które się źle prowadzą. - Do licha! - odezwał się na to pisarz. - Jak w takim razie będzie wchodziła do własnego mieszkania...!? 57 Młody autor czytał kiedyś Tristanowi Bernardowi swoją sztukę. Pisarz słuchał cierpliwie i po odczytaniu całego dramatu zapytał gościa: - Więc jak to było przy końcu? Co się stało z bohaterką? - Otruła się... - Radzę panu, żeby się lepiej zastrzeliła. Huk - rozumie pan? Huk! Trzeba przecież publiczność obudzić przed zakończeniem przedstawienia. BIDAULT Georges (1899-1983) Francuski polityk, członek kierownictwa ruchu oporu na terenie Francji w okresie II wojny światowej. 58 Nazwisko Bidault związane jest w pewną znaną we Francji anegdotą o tym, jak sformułuje się siły zbrojne NATO na wypadek wojny. 25 - Francuzi - powiedział Bidault - dostarczą kilka oddziałów pancernych, Anglicy - flotę, Niemcy - piechotę, a Amerykanie - lotnictwo. - No, dobrze - ktoś zapytał - a, co Włosi? - Włosi? - powtórzył Bidault. - Włosi dadzą orkiestrę...! BJORNSON Bjornstjerne (1832-1910) Norweski pisarz, dziennikarz a także polityk; w roku 1903 otrzymał literacką nagrodę Nobla. 59 Bjórnson podróżował kiedyś statkiem a ponieważ czas dłużył mu się okropnie postanowił zwiedzić statek i tak dotarł do sterowni, gdzie sternik nie pozwolił mu wejść mówiąc: - Tutaj podróżnym wstęp wzbroniony! - powiedział spokojnie, ale zdecydowanym tonem. - Ale przecież jestem najsławniejszym pisarzem norweskim - powiedział z widoczną pychą w głosie Bjórnson. - Nawet mimo to - panie Ibsen - nawet mimo to - rzekł stanowczo sternik. ". • BLOY Leon (1846-1917) Francuski pisarz katolicki, autor powieści i szkiców teologiczno-history-cznych. 60 Leon Bloy często zwracał się do swojego wydawcy z prośbą o zaliczkę. Pewnego dnia, gdy skierował rozmowę na ten temat, wydawca powiedział żartobliwie: - Dobrze, otrzyma pan zaliczkę, ale pod jednym warunkiem: proszę zgadnąć, które oko mam sztuczne? - Lewe! - odparł Bloy bez namysłu. - Doskonale! Ale, jak pan to odgadł? - Zauważyłm w nim błysk litości... ,...; • 26 BOHR Niels Henrik (1885-1962) - -^ Duński fizyk, jeden z twórców teorii kwantów, opracował teorię budowy atomu; laureat nagrody Nobla (1922 r.). W czasie II wojny światowej przebywał w Stanach Zjednoczonych, gdńe uczestniczył w konstruowaniu bomby atomowej. 61 Znajomy Bohra, który odwiedził go w domu, ku swojemu zdumieniu zauważył na ścianie końską podkowę. - Chyba pan nie wierzy w to, że końska podkowa przynosi szczęście? - powiedział znajomy. - Oczywiście, że nie wierzę. - rzekł znakomity fizyk. - Ale zauważyłem, że przynosi ona szczęście bez względu na to, czy ktoś w to wierzy, czy nie. BOILEAU DESPREAUX Nicolas (1636-1711) Francuski poeta i krytyk literacki, historiograf Ludwika XIX. 62 Król Ludwik XIX pisywał wiersze. Pewnego razu kilka z nich dał do przeczytania Boileau. Ten, po zapoznaniu się z nimi, powiedział: - Dla Jego Królewskiej Mości nie ma rzeczy niemożliwych! Jego Wysokość chciał napisać kilka bardzo złych wierszy i zrobił to tak znakomicie, że trudno o gorsze...! BOSSUET Jacques (1627-1704) Francuski teolog i pisarz, wspaniały kaznodzieja. 63 Ludwik XIV zapytał kiedyś Bossueta, czy wypada chrześcijaninowi chodzić do teatru. Biskup zastanowił się przez chwilę, zanim dyplomatycznie odpowiedział: - Sire, pewne względy przemawiają za tym, aby nie chodzić, ale wiele wspaniałych przykładów zachęca do chodzenia. 64 BOUCHER Franciszek (1703-1770) . Francuski malarz, grafik, dekorator. Pewnego razu Franciszek Boucher bardzo chwalił dawnego lekarza. ?> : ^ 27 - Szkoda - odezwał się ktoś z towarzystwa - że doktor nie mówi o pańskich dziełach w tak pięknych słowach, jak pan o nim. - Możliwe, że obaj się mylimy... - odpowiedział artysta. BOURDELLE Emil Antoine (1861-1929) Francuski rzeźbiarz i malarz, m.in. twórca pomnika Adama Mickiewicza w Paryżu. 65 Jeszcze w czasach młodości Bourdelle wynajął pokój z "gorącym śniadaniem" u pewnej, jak się potem okazało, bardzo skąpej mieszczki, która uważała za zupełnie naturalne "wyciskać ze swoich lokatorów największe czynsze, w zamian za minimum świadczeń".' Zaraz pierwszego dnia po zjedzeniu śniadania, rzeźbiarz zwrócił się do gospodyni: - Szanowna pani, pozwolę sobie najuprzejmiej zaproponować pewną zmianę w menu moich dalszych śniadań. Jeśli to, co piłem przed chwilą było kawą, to na przyszłość poproszę o herbatę. A jeśli to była herbata, poproszę na przyszłość kawę. BOURWL Andró Raimbourg (1917-1970) Francuski aktor filmowy, znany z wielu znakomitych ról komediowych. 66 Pewna dama spotkawszy Bourvilla na wsi spytała: - Dlaczego ta krowa nie ma rogów? - Są krowy, mające dwa rogi i takie, które mają tylko jeden róg, bo drugi złamały - odrzekł komik. - Ale ta nie ma ich w ogóle. - Bo to ... klacz! BRAHMS Jan (1833-1897) Wybitny kompozytor niemiecki nawiązujący do muzyki baroku i Ludwika van Beethauena. 67 Na początku swojej kariery Brahms, którego wówczas jeszcze nikt nie znał, szukał możliwości wydania swoich utworów. Wy- dawcy wciąż je jednak odrzucali podając jako powód, że są zbyt poważne i że za dużo w nich smutku. - Publiczność chce się rozerwać, a nie smucić! - tłumaczył Brahmsowi życzliwie jeden z wydawców. - Niech pan spróbuje wreszcie napisać coś wesołego.. Brahms wysłuchał go z uwagą, a po jakimś czasie zjawił się znowu. Tytuł utworu brzmiał optymistycznie: "Radośnie układam się do grobu". 68 Max Bruch pewnego razu zagrał Brahmsowi swój najnowszy utwór. Gdy skończył, czekał w napięciu na opinię Brahmsa, który po dłuższym milczeniu powiedział: - Powiedz no mi pan, skąd pan ma ten piękny papier nutowy...? BRANDO Marlon (ur. 1924) Wybitny amerykański aktor filmowy znany ze znakomitych ról, m.in. filmach "Ojciec chrzestny", "Młode lwy". w 69 W jednym z wywiadów Brando tak oto określił karierę aktora filmowego: - Aktor filmowy to taki nieborak, który siedzi na tronie z cukru w czasie ulewnego deszczu. BRAUN Wernher von (1912-1977) Konstruktor pocisków rakietowych (m.in. V-2) niemieckiego pochodzenia, współtwórca amerykańskiej techniki rakietowej, jeden z czołowych projektantów programu kosmicznego NASA. 70 W wyścigu kosmicznym z Rosjanami Amerykanie pokładali duże nadzieje w Wernherze von Braunie. Trudności związane z tą rywalizacją Braun scharakteryzował następująco: - W rozwoju techniki rakietowej trzeba pokonać dwa problemy. Jednym z nich jest siła ciążenia, drugim powódź papierkowej biurokracji. Jeśli idzie o siłę ciążenia, to zagadnienie to już rozwiązaliśmy... 71 W kosmicznej rywalizacji NASA udzieliła von Braunowi specjalnych pełnomocnictw, w ramach tzw. programu Crasha. Pew- 28 29 nego razu zapytano von Brauna, na czym właściwie ten program polega. Wyjaśnienie brzmiało: - Program Crasha polega na założeniu, że jeśli dziewięć kobiet zajdzie w ciążę w tym samym czasie, to za miesiąc urodzi się dziecko... BROHAN Magdalena Znana francuska aktorka. 72 Pewnego dnia ktoś zaczepił panią Brohan na ulicy. Rozgniewana artystka woła do natręta: - Myli się pan, jestem porządną kobietą! Po chwili spostrzegłszy, że zaczepił ją bardzo przystojny młody człowiek dodaje z uśmiechem: - Niech mi pan wierzy, bardzo tego żałuję... 73 Magdalenę Brohan odwiedziła kiedyś jej przyjaciółka, która głosem pełnym troski powiedziała: - Wiesz, od czasu, gdy grywam role chłopców połowa Paryża bierze mnie za mężczyznę! - Uspokój się, moja droga! - odrzekła Magdalena Brohan. -Druga połowa ma... namacalne dowody, że tak nie jest... BRUCH Max (1838-1920) Niemiecki kompozytor i dyrygent, m.in. twórca form chóralno-instru-mentalnych. 74 Max Bruch prowadził kiedyś w Wiedniu próbę orkiestrową własnej przeróbki słynnej żydowskiej pieśni religjinej "Kol-Ni-drei". Próba szła składnie prócz jednego miejsca, gdzie Żyd-wio-lonczelista stale grał inaczej, niż było w nutach. Kompozytor zwrócił się zniecierpliwiony tym powtarzającym się błędem do wiolonczelisty: - Czemu u licha, nie gra pan tak, jak napisane? Musi pan koniecznie zmieniać? Na to wykonawca: - ja właśnie nie zmieniam, grałem to już dwadzieścia pięć lat przedtem, nim pan to skomponował... Jestem porządną kobietą..., ale bardzo tego żałuję 30 31 BRUCKNER Anton (1824-1896) Kompozytor i organista austriacki; autor dzid wokalno-instrumental-nych i symfonii. 75 Bruckner był nieśmiały i małomówny w towarzystwie kobiet. Podczas kolacji posadzono przy nim jedną z wielbicielek jego twórczości. Niestety Bruckner zupełnie nie zwracał na nią-uwagi. W końcu dama wyszeptała: - Na pana cześć, profesorze, włożyłam dzisiaj swoją najładniejszą suknię. Na to Bruckner: - Jeśli chodzi o mnie, to mogła pani nic na siebie nie wkładać... BURNS Robert (1759-1796) Wybitny poeta szkocki, w swoich utworach fantastykę i ludowość łączył z radykalizmem społecznym. 76 Burns był raz świadkiem, jak marynarz uratował bogatego kupca, który wpadł do morza i zaczął tonąć. Wyratowany nagrodził marynarza jednym szylingiem, co oburzyło przygodnych świadków wypadku. - Dlaczego się tak oburzacie? - zapytał poeta. - Każdy przecież sam wie najlepiej, ile jest wart! BUSONI Feruccio (1866-1924) WłosM kompozytor i pianista-wirtuoz; komponował utwory kameralne, orkiestrowe, pieśni i opery. 77 Busoni koncertował po całej Europie, w tym także w Hiszpanii. Po powrocie do Berlina podejmowany był przez przyjaciół w jednym z wytwornych lokali. Rozmawiano o ostatnim tournee artysty. - Zapewne zna pan język hiszpański, skoro przebywał pan w Hiszpanii? - zapytał jeden z obecnych. - Nie! - uśmiechnął się Busoni. - Nie znam hiszpańskiego. J - A więc zapewne doskonale włada pan francuskim...? \ - Niestety, tego języka także nie znam. 32 - Hmm... To, to jak porozumiewał się pan w obcym kraju? t - Bardzo prosto! - odpowiedział Busoni. - Za mnie mówił fortepian... CARUSO Enrico (1873-1921) ' ' Światowej sławy śpiewak włoski, powszechnie zwany "królem tenorów", solista "Metropolitan Opera". 78 Enrico Caruso kupił sobie dom i kazał go wyremontować. Sam w jednym z pokoi ćwiczył głos, śpiewając arie i pieśni. Naraz do pokoju wchodzi majster murarski i mówi: - Ja tylko na chwilę... Czy chce pan mieć szybko skończony remont? - Naturalnie! - odpowiada Caruso. - To niech pan przestanie śpiewać, bo gdy tylko pan zaczyna, murarze odkładają robotę i słuchają pana śpiewu. Żadną siłą nie można ich wtedy zapędzić do pracy... Caruso opowiadał później, że był to najprzyjemniejszy moment w jego karierze. 79 Podczas swojego pobytu w Anglii Caruso został zaproszny do willi pewnego miliardera z propozycją zaśpiewania kilku arii. Honorarium było wprost bajeczne. Artysta zjawił się o wyznaczonej godzinie, ale ze zdziwieniem zobaczył, że oprócz gospodarza i kilku psów nikogo więcej nie było. Na życzenie pana domu - sponsora tego niezwykłego koncertu - Caruso zaczął śpiewać. Ledwie zabrzmiały pierwsze słowa arii, gdy jeden z psów zawył. Rozgniewany Caruso przerwał swój występ, lecz gospodarz z przyjacielskim uśmiechem wręczył mu czek na wyznaczoną sumę i powiedział: - Dziękuję panu, Mr Caruso. Proszę się więcej nie trudzić. Chciałem się tylko przekonać, czy mój pies będzie wył także wtedy, gdy zaśpiewa Caruso. xu{ - .16 33 CASALS Pablo (1876-1973) Światowej sławy wiolonczelista hiszpański, także dyrygent i kompozytor. 80 Pablo Casals tłumaczył jednemu ze swoich uczniów, że jego solo powinno brzmieć jak miłosne wyznanie kochanka. Młodzieniec powtórzył solo, lecz mistrza nie zadowolił. - Grając, powinieneś myśleć o narzeczonej, a nie o teściowej! - powiedział Casals. CEZANNE Paul (1839-1906) : . , Malarz francuski, jeden z twórców malarstwa współczesnego. 81 - Dzień dobry! Jak się panu spało w moim hotelu? - pyta gospodarz Cezanne'a. - Boję się, że niezbyt świetnie, bo materac jest dość twardy. - Tak! Leżeć było nieszczególnie - odparł malarz. - ale wstawałem kilka razy i odpoczywałem. 82 Cezanne został zaproszony przez jednego z bankierów paryskich na obiad. Po wykwintnym posiłku gospodarz zaczął oprowadzać gościa po swoim wspaniałym pałacu. Na zakończenie wprowadził go do wielkiej sali obwieszonej portretami. - Co sądzi pan o moich przodkach? - zapytał bogacz z odcieniem dumy. - Sądzę - odparł malarz - że mają zdziwione miny... CHAPLIN Charles Sir (Charles Spenser) (1889-1977) Światowej sławy angielski aktor, scenarzysta, reżyser filmowy twórca „ wielu niezapomnianych komedii filmowych, głównie w epoce kina niemego (m.in. "Gorączka złota", "Światła wielkiego miasta", "Dyktator"). 83 Gdy Chaplin chciał się rozwieść ze swoją pierwszą żoną, z którą pożycie nie należało do najszczęśliwszych, ta powiedziała mu: - Jeżeli rozstaniesz się ze mną, na pewno już nigdy drugiej takiej żony nie będziesz miał! - Już to jedno - odrzekł Chaplin - jest wystarczającym powodem, aby się z tobą rozwieść... 34 84 Chaplin lubił chodzić do kina na nieme filmy. Gdy go zapytano, dlaczego nie chodzi na dźwiękowe, odpowiedział: - Niemy film jest wyjątkową okazją do oglądania cudów, niespotykanych w życiu. Na przykład, zawsze ogromnie się cieszę, gdy w niemym filmie widzę kobiety, które otwierają usta... i nic nie mówią... 85 Pewnego razu Chaplin szedł na przechadzkę ze swoim ulubionym pieskiem. Po drodze spotkał znajomą, osobę odznaczającą się niebywałą wprost smukłością. Uradowana ze spotkania dama już z daleka skinęła na artystę i przywołała go do siebie. Podrażniony tym energicznym gestem pies rzucił się na znajomą. Chaplin przepraszał: - Proszę wybaczyć pieskowi, ale pokusa dla niego była zbyt wielka, on nigdy nie widział na raz aż tak wielu kości...! 86 Charlie Chaplin chętnie opowiadał w czasie spotkań towarzyskich o swojej największej klęsce artystycznej. Przed laty, gdy był już sławnym aktorem, przybył do Londynu, aby wziąć udział w uroczystej premierze "Gorączki złota". W tym czasie zorganizowano wielki konkurs imitatorów-sobo-wtórów Chaplina. Namówiony przez przyjaciół genialny komik wziął udział incognito w tym konkursie. Zajął... dwudzieste miejsce! - Wynika z tego - mówił melancholijnie Chaplin - że nigdy nie warto być samym sobą... 87 Chaplin zabawiał uczestników proszonego obiadu naśladując głosy znanych powszechnie osobistości. Szczytem demonstrowania tych umiejętności* było wykonanie włoskiej arii operowej. Chaplin naśladował śpiewaka operowego wprost rewelacyjnie. - Nie miałem pojęcia - powiedział ktoś z uczestników obiadu - że potrafisz tak wspaniale śpiewać. - Ja naprawdę nie potrafię śpiewać - odpowiedział na to Chaplin - ja po prostu... małpowałem Caruso... CH ?A „iii: 35 CHEŁMOŃSKI Józef (1849-1914) , Wybitny polski malarz, malował pejzaże, sceny rodzajowe z życia wsi. 88 Pewien znajomy Chełmońskiego spotkawszy artystę na ulicy zawołał z radością: - To wspaniałe, że z samego rana spotykam tak porządnego człowieka jak ty... Na to Chełmoński, który niezbyt lubił znajomego, mruknął: - Masz więcej szczęścia ode mnie! 89 Chełmoński surowo wychowywał swoje dwie córki. Pewnego razu, kiedy przyjechał z nimi do Krakowa, nie wypuszczał córek do miasta i wciąż trzymał je w pokoju hotelowym. Jan Stanisławski, który nad tym bardzo ubolewał, poprosił Chełmońskiego, aby pozwolił zabrać dziewczęta do teatru. - Nie! Nie! - zawołał Chełmoński. Po południu były już u dentysty, na dziś mają więc dość rozrywki...! CHESTERFIELD Philip (1694-1773) Angielski polityk i pisarz. 90 Lord Chesterńeld, znany z dowcipu i przytomności umysłu, zachował do ostatniej chwili swojego życia pogodne usposobienie. Na kilka dni przed śmiercią wyjechał karetą na spacer. Jeden ze znajomych spytał go po powrocie.- - Milord zażywał świeżego powietrza? - Nie - odparł ten z uśmiechem - odbyłem tylko próbę mojego pogrzebu... ,3 CHESTERTON Gilbert Keith (1874-1936) Angielski, pisarz katolicki, autor powieści metaforycznych, opowiadań detektywistycznych ("Przygody księdza Browna"). 91 W pewnym towarzystwie spotkali się Chesterton, znany ze swej korpulentnej postaci i Bernard Shaw, który jak wiadomo był znów wysoki i chudy. Z wyraźną kpiną w głosie odzywa się Chesterton: 36 - Wygląd pańskiej osoby przywodzi mi na myśl, że w Anglii zapanowała klęska głodu. - A gdy na pana spojrzeć - odciął się Shaw - nabiera się przekonania, że to pan jest tego przyczyną...! 92 Do Chestertona przybyła w odwiedziny pewna młoda, ale dziwaczna nieco dama. Gdy podczas obiadu służący chciał napełnić winem jej kieliszek, gospodarz powstrzymał go mchem ręki. - Nie, John, nasz gość, o ile wiem, nie używa alkoholu... Młoda kobieta roześmiała się. - Myli się pan, mister Chesterton, jestem członkinią Ligi Cnoty a nie Towarzystwa Abstynentów! - Ach tak - zawołał pisarz - to drobna pomyłka. Wiedziałem jednak, że pani czegoś nie używa... CHE