Strona 1 Strona 2 Strona 3 Strona 4 Ty​tuł ory​gi​na​łu: THE OR​P HEUS DE​SCENT First pu​bli​shed in the En​glish lan​gu​age by HOD​DER & STO​UGH​TON LI​MI​TED Co​py​ri​ght © Tom Har​per 2013 Co​py​ri​ght © 2016 for the Po​lish edi​tion by Wy​daw​nic​two So​nia Dra​ga Co​py​ri​ght © 2016 for the Po​lish trans​la​tion by Wy​daw​nic​two So​nia Dra​ga Pro​jekt gra​ficz​ny okład​ki: Va​voq (Wo​ciech Wa​wocz​ny) Zdję​cia na okład​ce: © Shut​ter​stock/be​eboys © Shut​ter​stock/Pres Pa​nay​otov © Shut​ter​stock/ele​n_stu​dio Re​dak​cja: Mar​cin Grab​ski i Olga Rut​kow​ska Ko​rek​ta: Jo​an​na Rod​kie​wicz, Mag​da​le​na Świ​ta​ła ISBN: 978-83-7999-587-5 WY​DAW​NIC​TWO SO​NIA DRA​GA Sp. z o.o. Pl. Grun​waldz​ki 8-10, 40-127 Ka​to​wi​ce tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28 e-mail: info@so​nia​dra​ga.pl www.so​nia​dra​ga.pl www.fa​ce​bo​ok.com/wy​daw​nic​two​So​nia​Dra​ga E-wy​da​nie 2016 Skład wer​sji elek​tro​nicz​nej: kon​wer​sja.vir​tu​alo.pl Strona 5 Spis treści De​dy​ka​cja Mot​to Roz​dział 1 Roz​dział 2 Roz​dział 3 Roz​dział 4 Roz​dział 5 Roz​dział 6 Roz​dział 7 Roz​dział 8 Roz​dział 9 Roz​dział 10 Roz​dział 11 Roz​dział 12 Roz​dział 13 Roz​dział 14 Roz​dział 15 Roz​dział 16 Roz​dział 17 Roz​dział 18 Roz​dział 19 Roz​dział 20 Roz​dział 21 Roz​dział 22 Strona 6 Roz​dział 23 Roz​dział 24 Roz​dział 25 Roz​dział 26 Roz​dział 27 Roz​dział 28 Roz​dział 29 Roz​dział 30 Roz​dział 31 Roz​dział 32 Roz​dział 33 Roz​dział 34 Roz​dział 35 Roz​dział 36 Roz​dział 37 Roz​dział 38 Roz​dział 39 Roz​dział 40 Roz​dział 41 Roz​dział 42 Po​dzię​ko​wa​nia Strona 7 Mat​thew, pięk​nu i praw​dzie Strona 8 Nikt przy zdro​wych zmy​słach nie po​dej​mie się wy​ra​że​nia sło​wa​mi swo​ich naj​głęb​‐ szych my​śli, a cóż do​pie​ro ich spi​sa​nia. Pla​ton, List VII* * Wszyst​kie cy​ta​ty z li​te​ra​tu​ry kla​sycz​nej w prze​kła​dzie wła​snym (przyp. tłum.). Strona 9 Wy​obraź​cie so​bie ja​ski​nię, w niej zaś lu​dzi – wszy​scy z ob​ro​żą na szyi i w łań​cu​chu tak cia​snym, że nie mogą się po​ru​szyć ani na​wet od​wró​cić gło​wy. Za ich ple​ca​mi pło​‐ nie ogni​sko, któ​re​go nie są w sta​nie zo​ba​czyć, przed ogniem tań​czą ku​kieł​ki. Więź​‐ nio​wie wi​dzą jed​nak tyl​ko cie​nie rzu​ca​ne na ka​mien​ną ścia​nę. Sie​dzą tak całe ży​cie i my​ślą, że cie​nie to rze​czy​wi​stość. Skąd bo​wiem mo​gli​by wie​dzieć, że jest ina​czej? A te​raz po​my​śl​cie, co by się sta​ło, gdy​by je​den z nich uciekł? Ja nie mu​szę so​bie wy​obra​żać ja​ski​ni, po​nie​waż już w niej sie​dzę. Nie ma tam ogni​‐ ska ani słoń​ca, je​dy​ny​mi cie​nia​mi są zaś ob​ra​zy mo​je​go umy​słu. Twar​da po​sadz​ka rani mi ko​ści, skal​ny wy​stęp wpi​ja się w czasz​kę, ale ból w koń​cu słab​nie. Ka​mień mnie wcią​ga, cie​pło cia​ła po​wo​du​je, że się z nim sta​piam. Zstą​pi​łem do pod​zie​mi… Po​eci śpie​wa​ją o ci​szy pa​nu​ją​cej w gro​bie, gdy się w nim jed​nak zna​la​złem, do​sze​‐ dłem do wnio​sku, że zo​sta​łem pięk​nie oszu​ka​ny. W gro​bie nie ma ci​szy. Ka​pa​nie wody przy​po​mi​na bi​cie ser​ca. Syk ka​mie​nia prze​ni​ka uszy – sły​szę mu​zy​kę zie​mi wi​ru​ją​cej wo​kół wła​snej osi. W lśnią​cej kuli wi​dzę wspa​nia​łe mia​sto ja​śnie​ją​ce na wy​so​kiej ska​le akro​po​lu. W za​to​ce za mu​ra​mi za​ko​twi​czył drew​nia​ny sta​tek z ja​skra​wy​mi czer​wo​ny​mi oczy​ma i sta​tek że​la​zny, któ​re​go oczy za​snu​ła rdza. Sta​tek z że​la​za nie ma ża​gli. To nawa umar​‐ łych. Sły​szę ci​szę, mój wzrok prze​ni​ka ciem​no​ści. Prze​by​wam na ja​wie, a jed​no​cze​śnie śnię. Je​stem mar​twy, choć ni​g​dy wcze​śniej nie by​łem rów​nie oży​wio​ny. W su​chym po​wie​trzu wy​czu​wam ab​sur​dal​ną woń doj​rza​łych fig. Bo​gi​ni musi być w po​bli​żu. Zsze​dłem do Pi​reu​su. Wi​dzę wszyst​ko tak wy​raź​ne, jak​by wy​da​rzy​ło się wczo​raj. Strona 10 Roz​dział 1 Pod żad​nym po​zo​rem nie wol​no po​zwo​lić, aby lu​dzie po​ni​żej czter​dzie​ste​go roku ży​cia po​dró​żo​wa​li do ob​cych kra​jów. Pla​ton, Pra​wa ATE​NY, 389 ROK PRZED NA​SZĄ ERĄ Wczo​raj zsze​dłem do Pi​reu​su z moim bra​tem Glau​ko​nem. Rze​kłem mu, że mar​nu​je czas, ale się uparł. O po​ran​ku zbu​dzi​ły mnie dźwię​ki fle​tów. Do​bie​ga​ły koń​ca naj​bar​dziej wy​staw​ne uczty – mu​zy​cy gra​li ostat​nią pieśń, a utru​dze​ni go​ście przy​wdzie​wa​li sza​ty i wle​kli się uli​ca​mi. Kro​ple desz​czu li​za​ły po​wie​trze. Ciem​ny ob​łok za​wisł nie​ru​cho​mo nad naj​‐ świet​niej​szym mia​stem świa​ta. Za​ma​ru​dzi​łem chwi​lę we wschod​niej bra​mie, aby spoj​rzeć na nie ostat​ni raz. Oby​‐ wa​tel​skie Ate​ny od​wró​ci​ły się do mnie ple​ca​mi: ago​ra, gma​chy są​dów, bu​dy​nek zgro​‐ ma​dze​nia i wię​zie​nie ukry​ły się za ple​ca​mi akro​po​lu. Po​zo​stał je​dy​nie Par​te​non, gó​ru​‐ ją​cy nad mia​stem ni​czym mar​mu​ro​wa zja​wa po​śród chmur. Na chwi​lę słod​ka me​lan​cho​lia za​głu​szy​ła moje tro​ski. Zmó​wi​łem ci​chą mo​dli​twę, pró​bu​jąc za​pa​mię​tać ten mo​ment, za​brać go ze sobą w da​le​ką po​dróż. – Przy​patrz się do​brze – po​wie​dział Glau​kon. – Za​tę​sk​nisz za tym wi​do​kiem, kie​dy wy​je​dziesz. Od​wró​ci​łem się w dru​gą stro​nę. Z bra​my ły​pał na mnie sześć​dzie​się​cio​cen​ty​me​tro​‐ wy bo​żek z wzwie​dzio​nym człon​kiem dłu​go​ści dzie​więć​dzie​się​ciu cen​ty​me​trów. Glau​‐ kon splu​nął w dłoń i do​tknął jego her​my, żeby za​pew​nić so​bie szczę​ście. – Przy​naj​mniej on jest rad, że wy​jeż​dżasz. Spoj​rza​łem nań z gnie​wem, po​nie​waż znisz​czył pięk​ną chwi​lę li​chym żar​tem. Twarz Glau​ko​na spo​chmur​nia​ła, jak​bym go zra​nił tym, że po​czu​łem się ura​żo​ny jego sło​wa​mi. Mię​dzy nami po​ja​wił się dy​stans. Roz​cią​ga​ją​ca się za miej​ską bra​mą dro​ga do Pi​reu​su przy​po​mi​na​ła pro​sty ko​ry​tarz o ścia​nach upstrzo​nych graf​fi​ti, wy​ty​czo​ny mię​dzy zie​mią ni​czy​ją a nada​nia​mi i gro​ba​‐ mi. Wy​glą​da​ła jak wię​zien​ny dzie​dzi​niec, szcze​gól​nie w dni, gdy kaci uwi​ja​li się za pół​noc​nym mu​rem, wrza​ski ska​za​nych po​dą​ża​ły zaś za prze​cho​da​mi aż do mo​rza. O tak wcze​snej po​rze jed​nak opraw​cy jesz​cze spa​li, dro​ga zaś była nie​mal pu​sta. W od​da​li ma​ja​czy​ły je​dy​nie cie​nie mo​ich nie​licz​nych to​wa​rzy​szy po​dró​ży. Strona 11 Była to sa​mot​na wę​drów​ka, je​śli bo​wiem na​wet ra​bu​sie i zło​dzie​je płasz​czy cza​ili się wśród gro​bów, zo​sta​wi​li nas w spo​ko​ju. Po​tom​ko​wie Ary​sty​de​sa byli zna​ni z ro​‐ słej bu​do​wy. Cho​ciaż obaj do​bie​ga​li​śmy czter​dzie​ste​go roku ży​cia, w Glau​ko​nie moż​na było do​strzec bo​ha​te​ra wo​jen​ne​go, we mnie zaś za​pa​śni​ka. So​kra​tes na​zy​wał nas Pol​‐ luk​sem i Ka​sto​rem – bo​ski​mi brać​mi, za​pa​śni​kiem i jeźdź​cem. Naj​lep​szy​mi z jego uczniów. Po​czu​łem skurcz w klat​ce pier​sio​wej, jak za​wsze wte​dy, gdy o nim po​my​śla​łem. Mimo upły​wu dzie​się​ciu lat ab​sur​dal​ność jego śmier​ci na​dal od​bie​ra​ła mi od​dech. Po odej​ściu So​kra​te​sa Ate​ny opu​sto​sza​ły – po​wi​nie​nem był wy​je​chać wie​le lat temu, gdyż w tym mie​ście za​bie​ga​no je​dy​nie o dziel​ność. Glau​kon spoj​rzał w nie​bo i za​wy​ro​ko​wał: – Nad​cią​ga bu​rza. Zły to dzień na wy​pły​nię​cie w mo​rze. Przy​spie​szy​łem kro​ku. Trzy noce z rzę​du śni​łem ten sam sen: to​ną​łem, po​grą​ża​łem się w ot​chła​ni, z któ​rej nie mo​gły się wy​do​stać na​wet moje krzy​ki. Ocią​ga​łem się z wy​ru​sze​niem w tę po​dróż. Ateń​czy​cy ni​g​dy nie byli ła​twy​mi kom​pa​na​mi dla świa​ta. Je​ste​śmy wy​jąt​ko​wy​mi ludź​‐ mi, któ​rzy do​brze się czu​ją je​dy​nie we wła​snym gro​nie. Na​wet na​sze prze​lot​ne dą​że​nia zmie​rza​ją​ce do stwo​rze​nia im​pe​rium wy​da​ją się za​bar​wio​ne so​lip​sy​zmem, sta​no​wiąc pró​bę przy​łą​cze​nia świa​ta do Aten przez ukształ​to​wa​nie go na wła​sne po​do​bień​stwo. W in​nych cza​sach trzy​ma​li​śmy świat na od​le​głość wy​cią​gnię​te​go ra​mie​nia. Na koń​cu tego ra​mie​nia znaj​do​wał się Pi​reus – ateń​ska dłoń po​wstrzy​mu​ją​ca świat lub wy​cią​gnię​ta ostroż​nie na jego po​wi​ta​nie. W Pi​reu​sie miesz​ka​ją przed​sta​wi​cie​le wszyst​kich na​ro​dów: sma​gli Kar​ta​giń​czy​cy nie​ustan​nie traj​ko​czą​cy w swo​im ję​zy​ku, chy​trzy i za​la​tu​ją​cy se​rem Sy​cy​lij​czy​cy, przy​po​mi​na​ją​cy niedź​wie​dzie przy​by​sze z ko​‐ lo​nii na wy​brze​żu Mo​rza Czar​ne​go i Egip​cja​nie, w któ​rych moż​na do​strzec pier​wia​stek wiecz​no​ści na​wet wte​dy, gdy pró​bu​ją utar​go​wać trzy mie​dzia​ki na beli płót​na. Kury dzio​ba​ły ziar​no, któ​re spa​dło z wo​zów wio​zą​cych psze​ni​cę do Aten, kie​dy kur​ty​za​ny od​da​ją​ce się za dwa obo​le pró​bo​wa​ły od​cią​gnąć męż​czyzn od ich za​ję​cia. Kil​ka z nich chcia​ło zwa​bić mnie i Glau​ko​na. Mimo swo​je​go wie​ku za​uwa​ży​łem, że się ru​mie​nię i nie wiem, gdzie zwró​cić oczy. – Może uko​iło​by to two​je ner​wy? – za​su​ge​ro​wał Glau​kon. – Wy​glą​dasz, jak​byś już cier​piał na cho​ro​bę mor​ską. Nie mo​głem za​prze​czyć. Wśród ob​cych woni uno​szą​cych się w po​wie​trzu wy​czu​łem sło​na​wą nutę mo​rza. Za​pach po​wo​do​wał, że prze​wra​ca​ło mi się w żo​łąd​ku. Po​now​nie po​ża​ło​wa​łem, że nie mogę zre​zy​gno​wać z po​dró​ży. Moja dłoń prze​su​nę​ła się w kie​run​ku pasa, do​ty​ka​jąc tor​by, w któ​rej spo​czy​wał list Aga​to​na. Mu​sia​łem je​chać. Szli​śmy da​lej, mi​ja​jąc em​po​rium i świą​ty​nię trac​kiej bo​gi​ni Ben​dis. Wy​pa​lo​ne Strona 12 drzew​ce po​chod​ni za​ście​ła​ły dro​gę pro​ce​sji, któ​ra prze​szła tędy mi​nio​nej nocy. Za​mia​‐ ta​cze ulic krzą​ta​li się z mio​tła​mi, sprzą​ta​jąc po​de​pta​ne wian​ki i odłam​ki po​tłu​czo​nych na​czyń, któ​re po​zo​sta​ły po świę​cie ku jej czci. W koń​cu na​szym oczom uka​za​ła się za​to​ka. Każ​dy, kto spo​glą​da na mo​rze, wi​dzi w nim, jak mnie​mam, zwier​cia​dło otwie​ra​ją​‐ cych się moż​li​wo​ści. Ku​piec do​strze​ga zysk, ad​mi​rał – chwa​łę, bo​ha​ter zaś – przy​go​dę. Dla mnie mo​rze było czar​ną pasz​czą, nie​od​gad​nio​ną i prze​past​ną. Stat​ki za​ko​twi​czo​ne wo​kół ba​se​nu por​to​we​go przy​po​mi​na​ły zęby, a żół​ta pia​na i ście​ki ob​le​pia​ją​ce pale wy​da​wa​ły się śli​ną. Naj​gor​sza ze wszyst​kie​go była jed​nak woda. Jej wez​bra​ne fale otwo​rzy​ły się przede mną i wcią​gnę​ły w noc​ny kosz​mar. Zie​mia za​ko​ły​sa​ła się pod sto​‐ pa​mi. Na mo​jej twa​rzy po​ja​wi​ły się kro​pel​ki potu. Glau​kon chwy​cił mnie za ra​mię. – Czu​jesz się sła​bo? Za​prze​czy​łem ski​nie​niem gło​wy i siłą woli od​wró​ci​łem uwa​gę od wody. Za stoą do​‐ strze​głem dach świą​ty​ni Afro​dy​ty, ni​czym wdo​wi szpic. – Może przed wy​pły​nię​ciem po​wi​nie​nem zmó​wić mo​dli​twę do bo​gi​ni? Nie uwie​rzył mi. – Nie wy​star​czy po​dróż do Delf? Za​po​mnia​łeś o ba​ra​nie, któ​re​go wczo​raj ofia​ro​wa​‐ li​śmy Po​sej​do​no​wi? Nie za​po​mnia​łem. Zwie​rzę się za​ko​ły​sa​ło, gdy po​la​łem mu łeb wodą, nóż ka​pła​na bły​snął w po​wie​trzu, przy​pra​wia​jąc mnie o mdło​ści. Krew try​snę​ła do ba​se​nu, wnętrz​‐ no​ści po​czę​ły się zaś wić ni​czym ster​ta wę​go​rzy. – Ka​płan za​pew​niał, że zna​ki są po​myśl​ne – przy​po​mniał Glau​kon. Usta mu za​drża​‐ ły, kie​dy to mó​wił. – Je​śli nie po​do​ba ci się wy​rocz​nia au​gu​ra, może po​wi​nie​neś zo​‐ stać. Za​ry​zy​ko​wa​łem ko​lej​ne spoj​rze​nie na za​to​kę. Jej ob​raz się roz​pły​nął, uj​rza​łem je​dy​‐ nie stat​ki. – Chodź​my! Od​na​la​złem swo​ją nawę za​ko​twi​czo​ną przy wschod​nim na​brze​żu Sy​cy​lij​czy​ków, w naj​bar​dziej ru​chli​wej czę​ści por​tu. Sta​tek ob​ser​wo​wał mnie parą czer​wo​nych oczu wy​ma​lo​wa​nych na dzio​bie tuż po​nad li​nią wody, gdy nie​wol​ni​cy umiesz​cza​li dzba​ny z oli​wą we wnę​trzu jego brzu​cha. Nie​strze​żo​na ster​ta ba​ga​ży le​ża​ła na brze​gu przy tra​‐ pie. Glau​kon pod​niósł rze​czy, któ​re wczo​raj do​star​czo​no wo​zem. – To two​je? – Tak, głów​nie księ​gi. – Nie​wie​le zo​ba​czysz z tej Ita​lii, je​śli bę​dziesz trzy​mać nos w zwo​ju. Nie pod​ją​łem pró​by wy​ja​śnie​nia mu, o co cho​dzi. Glau​kon ko​chał wie​dzę, ale Strona 13 w żad​nym wy​pad​ku nie zre​zy​gno​wał​by dla niej z po​sił​ku. – Ni​g​dy nie wi​dzia​no So​kra​te​sa z księ​gą – przy​po​mniał mi Glau​kon. – Nie je​stem So​kra​te​sem. – On nie wy​je​chał​by z mia​sta. – Jego sło​wa mia​ły cel, Glau​kon zaś wy​raź​nie do nie​‐ go zmie​rzał. – Ni​g​dy nie wy​je​chał, chy​ba że we​zwa​ły go obo​wiąz​ki woj​sko​we. Ate​ny były dla nie​go ca​łym świa​tem. – Nie je​stem So​kra​te​sem – po​wtó​rzy​łem. – Je​steś pe​wien, że słusz​nie po​stę​pu​jesz? – To za​le​ży, jak ro​zu​miesz słusz​ność… Prze​rwał mi tu​pot stóp do​bie​ga​ją​cy zza na​szych ple​ców. Szarp​nię​cie za płaszcz omal nie zwa​li​ło mnie z nóg. Od​wró​ci​łem się i uj​rza​łem zdy​sza​ne​go nie​wol​ni​ka z tu​ni​ką mo​‐ krą od potu, choć dzień był po​chmur​ny. – Fi​leb pra​gnie, abyś na nie​go za​cze​kał – oznaj​mił, spo​glą​da​jąc na mnie zu​chwa​le. – Gdzież on jest? Nie​wol​nik wska​zał tłum zgro​ma​dzo​ny w stoi. Rzu​ci​łem okiem na trap. Pra​gnie​nie unik​nię​cia spo​tka​nia z czło​wie​kiem po​kro​ju Fi​le​ba zwy​cię​ży​ło​by na​wet strach przed mo​rzem, ale już uj​rza​łem krą​głą po​stać kuś​ty​ka​ją​cą ku nam o la​sce. Na ja​snych lo​kach spo​czy​wał prze​krzy​wio​ny po​gnie​cio​ny wie​niec, do po​licz​ka przy​lgnę​ły zaś męty wina, jak​by go kto opry​skał. Mu​siał przy​być pro​sto z uczty. Po​zdro​wił nas, kie​dy zna​lazł się bli​żej. – Sy​no​wie Ari​sto​na! Wie​dzia​łem, że to wy! – Te​atral​nie prze​su​nął wzrok z ba​ga​żu na sta​tek, aby po​now​nie sku​pić go na nas. – Czyż​by​ście się do​kądś wy​bie​ra​li? Wy​glą​‐ da​cie tak, jak​by​ście się szy​ko​wa​li do po​dró​ży. – Ja zo​sta​ję. – Glau​kon bez​li​to​śnie ski​nął gło​wą w moją stro​nę. – On wy​jeż​dża. – Do​kąd? – Do Ita​lii. Fi​leb cmok​nął usta​mi. – Oczy​wi​ście. Wy​bor​ne je​dze​nie, mło​dzi chłop​cy… Wró​cisz dwu​krot​nie więk​szy, niż je​steś obec​nie. – Wy​mie​rzył mi kuk​sań​ca w brzuch. – Uwa​żaj jed​nak, co wkła​dasz do ust, do​brze? Wzdry​gną​łem się, ale Fi​leb tego nie spo​strzegł. Jego nie​spo​koj​ne oczy prze​su​nę​ły się po​nad moim ra​mie​niem, od​wró​ci​łem się więc nie​zgrab​nie, żeby zo​ba​czyć, o co cho​dzi. Na tra​pie sta​nął wy​so​ki męż​czy​zna o buj​nej czu​pry​nie, uro​dzi​wej twa​rzy i sza​‐ cie za​rzu​co​nej swo​bod​nie na ra​mię. Jego śla​dem po​dą​ża​ła gro​mad​ka tra​ga​rzy, ko​ły​sząc się nie​bez​piecz​nie pod cię​ża​rem ba​ga​ży. Fi​leb wy​trzesz​czył na wpół otwar​te oczy. – Toż to Eu​fe​mos! – wy​krzyk​nął. – Ten fi​lo​zof! – Prych​nął. – Za​brał jesz​cze więk​szy ba​gaż od cie​bie! Je​śli tak da​lej pój​dzie, twój sta​tek wy​wró​ci się do góry dnem, za​nim wy​pły​nie z za​to​ki. Strona 14 Za​krę​ci​ło mi się w brzu​chu. – Eu​fe​mos nie jest fi​lo​zo​fem – od​rze​kłem. – To so​fi​sta. – My​śli​ciel. – Fi​leb stuk​nął się w gło​wę. – Eu​fe​mos zaj​mu​je się kon​kret​ny​mi, przy​‐ dat​ny​mi rze​cza​mi. Nie roz​pra​wia o pier​dze​niu os i tym po​dob​nych kwe​stiach, jak wasz przy​ja​ciel So​kra​tes. Eu​fe​mos mógł​by go na​uczyć kil​ku rze​czy. Kie​dy do​trzesz do Ita​lii, bę​dziesz tak pe​łen jego wie​dzy, że le​d​wie znaj​dziesz miej​sce na je​dze​nie. Fi​leb stał na skra​ju na​brze​ża, z ła​two​ścią więc mógł​bym go ze​pchnąć do wody. Wy​‐ star​czy​ło​by chwy​cić za la​skę i po​cią​gnąć, a drań zli​zy​wał​by pą​kle z ka​dłu​ba stat​ku. Opar​łem dłoń na ra​mie​niu Glau​ko​na, na wy​pa​dek gdy​by przy​szedł mu do gło​wy po​dob​‐ ny po​mysł, po​nie​waż w prze​ci​wień​stwie do mnie mógł​by go zre​ali​zo​wać. – Bę​dziesz mieć przy​naj​mniej kom​pa​na do roz​mo​wy – po​wie​dział Glau​kon. Za​cho​wa​łem ka​mien​ną twarz, choć jego dow​cip nie był mi w smak. Je​śli mo​głem się cze​goś oba​wiać bar​dziej od sa​mot​nej wy​pra​wy mor​skiej, to chy​ba po​dró​ży w to​wa​rzy​‐ stwie czło​wie​ka po​dob​ne​go Eu​fe​mo​so​wi. Je​steś pe​wien, że słusz​nie po​stę​pu​jesz? Zi​gno​ro​wa​nie py​ta​nia było rze​czą ła​twą, ale udzie​le​nie od​po​wie​dzi, mimo ca​łej mą​dro​ści prze​ka​za​nej przez So​kra​te​sa, uzna​łem za rzecz nie​moż​li​wą. Wła​śnie dla​te​go mu​sia​łem je​chać. Za​wsze po​dej​mę ry​zy​ko, wy​bie​ra​jąc moż​li​we do​bro wo​bec pew​ne​go zła – ma​wiał So​kra​tes. Mie​siąc póź​niej wy​pił cy​ku​tę. Kuk​sa​niec w brzuch spra​wił, że po​now​nie zna​la​złem się na brze​gu. – Roz​ma​rzy​łeś się, co? Idę o za​kład, że jed​ną nogą sto​isz już w ja​ski​ni roz​pu​sty. – Jadę do przy​ja​cie​la. Fi​leb chy​trze łyp​nął okiem. – Oczy​wi​ście. – Nie​mal zgiął się wpół, taki był rad z wła​sne​go dow​ci​pu. – Ża​łu​ję, że nie mogę po​pły​nąć z tobą. Zdzie​lił nie​wol​ni​ka ki​jem, uda​jąc pa​ste​rza kóz, po czym pod​niósł drzew​ce do góry, to​ru​jąc so​bie dro​gę wśród tłu​mu. Glau​kon po​wiódł za nim gniew​nym wzro​kiem. – Czy na two​im stat​ku nie ma żad​nej wol​nej koi? Miło, że o to za​py​tał. Spoj​rza​łem mu w oczy z wdzięcz​no​ścią i do​strze​głem, że na​dal cza​ją się w nich wąt​pli​wo​ści. Od​wró​cił gło​wę. – Uwa​żaj na sie​bie. Ita​lia to nie​bez​piecz​ne miej​sce. Poza wy​brze​żem nie ma tam ni​‐ cze​go, z wy​jąt​kiem pust​ko​wia i bar​ba​rzyń​ców. Nie będę przy two​im boku, aby cię strzec. Ob​ję​li​śmy się na po​że​gna​nie. W chwi​li gdy go do​tkną​łem, po​czu​łem ukłu​cie – nie było to uczu​cie przy​jem​nej me​lan​cho​lii wy​wo​ła​ne opusz​cze​niem mia​sta, ale coś bar​‐ dziej gorz​kie​go i nie​od​wra​cal​ne​go. Obej​mo​wa​łem go tak dłu​go jak mo​głem. Kie​dy się od​su​ną​łem, wci​snął mi coś do ręki – gład​ki zie​lo​ny ka​myk wy​po​le​ro​wa​ny przez mo​rze. – To ka​mień z roz​bi​te​go stat​ku. Je​śli nawa za​cznie to​nąć, chwyć go, a na​tych​miast Strona 15 prze​nie​sie cię na ląd. Przy​naj​mniej tak po​wia​da​ją. Ują​łem ka​myk w pal​ce jak płyt​kę liry. Oczy​wi​ście wie​dzia​łem, że to prze​sąd, ale tego ran​ka by​łem dziw​nie wraż​li​wy. Nie​mal czu​łem ma​gię wi​bru​ją​cą we wnę​trzu ka​‐ mie​nia jak szarp​nię​ta stru​na. – Skąd go masz? – Ku​pi​łem od wę​drow​ca, ka​pła​na Or​fe​usza. – Glau​kon za​śmiał się z za​kło​po​ta​niem. – Cóż, ni​g​dy nie wia​do​mo. – Mam na​dzie​ję, że nie będę go po​trze​bo​wać. – Oczy​wi​ście. Uda​nej po​dró​ży. Wróć lep​szym czło​wie​kiem. Kie​dy po​sta​wi​łem sto​pę na tra​pie, mdło​ści po​wró​ci​ły z mści​wą siłą. Po​kład wy​da​wał się to​czyć jak bu​tel​ka, choć sta​tek był przy​cu​mo​wa​ny i się nie po​ru​szał. Nie za​po​wia​‐ da​ło to nic do​bre​go. Uchwy​ci​łem się po​rę​czy i spoj​rza​łem w dół na​brze​ża, wy​pa​tru​jąc Glau​ko​na i za​chę​ty, ale Glau​kon znik​nął. Coś ude​rzy​ło mnie w tył nogi, omal nie wy​wra​ca​jąc na po​kład. Roz​gnie​wa​ny tra​garz wark​nął, że​bym usu​nął się z dro​gi. Mało bra​ko​wa​ło, a am​fo​ra zmiaż​dży​ła​by mi pa​lec. Zbo​la​ły po​wlo​kłem się wzdłuż po​kła​dów​ki w stro​nę rufy. Cały dy​go​ta​łem. Usia​dłem na po​kła​dzie, cze​ka​jąc, aż fala pa​ni​ki opad​nie. Je​steś pe​wien, że słusz​nie po​stę​pu​jesz? Się​gną​łem do tor​by i wy​cią​gną​łem list. Za​ło​ga była zbyt za​ję​ta szy​ko​wa​niem stat​ku do wyj​ścia w mo​rze, aby zwra​cać na mnie uwa​gę. So​fi​sta Eu​fe​mos znik​nął w środ​ku. Roz​wi​ną​łem i wy​gła​dzi​łem zwój, choć czy​ta​łem go tyle razy, że zna​łem na pa​mięć każ​de sło​wo. Do​wie​dzia​łem się wie​lu rze​czy, o któ​rych nie mogę ci na​pi​sać. Nie​któ​re wpra​wią cię w zdu​mie​nie. Ita​lia to oso​bli​we miej​sce, peł​ne dzi​wów i nie​bez​pie​czeństw. Nie ma tu​taj ni​ko​go, komu mógł​bym po​wie​rzyć te se​kre​ty. Ty​sięcz​ny raz za​da​łem so​bie py​ta​nie: Ja​kie se​kre​ty? Kie​dy ła​du​nek umiesz​czo​no pod po​kła​dem, liny się na​pię​ły. Słoń​ce po​dą​ża​ło swo​im to​rem wo​kół Zie​mi. Po​po​łu​dnio​wy wiatr spły​nął z gór, trza​ska​jąc fa​ła​mi jak bi​czem, ale chmu​ry nie ule​gły roz​pro​sze​niu. Mo​rze i nie​bo ze​spo​li​ły się w nad​cią​ga​ją​cej bu​rzy, choć nie sto​pi​ły się ze sobą. Nie​wi​docz​ny z po​kła​du bar​kas wy​pro​wa​dził nas z za​to​ki. Sta​tek, jak się wy​da​wa​ło, po​ru​szał się z wła​snej woli, bez wio​seł i ża​gli. Z lądu spo​glą​da​ła na nas bia​ła wie​ża gro​bow​ca Te​mi​sto​kle​sa, obok któ​rej prze​pły​wa​li​śmy. Pod​da​łem się mo​rzu. Strona 16 Roz​dział 2 BER​LIN – CZA​SY WSPÓŁ​CZE​SNE Przed​sta​wie​nie roz​po​czę​ło się po​wo​li – szme​rem per​ku​syj​nych ta​le​rzy przy​po​mi​na​ją​‐ cym dźwięk wody w uchu. Szmer wy​ło​nił się nie​po​strze​że​nie ze zgieł​ku pa​nu​ją​ce​go w klu​bie, roz​cho​dząc się w tłu​mie, prze​ry​wa​jąc roz​mo​wy i wy​wo​łu​jąc mil​cze​nie. Póź​niej ode​zwał się bę​ben – wol​no, czter​dzie​ści ude​rzeń na mi​nu​tę – w ryt​mie śpią​‐ ce​go ser​ca. Stło​czo​ne cia​ła za​czę​ły na​pie​rać na sce​nę, żeby być bli​żej mu​zy​ki. Sala za​‐ mie​ni​ła się w płu​ca od​dy​cha​ją​ce w rytm ude​rzeń bęb​na. Jo​nah wsu​nął plek​tron mię​dzy zęby, pod​da​jąc się ryt​mo​wi. Pal​ce le​wej dło​ni za​sty​‐ gły na szyj​ce gi​ta​ry, go​to​we do ude​rze​nia pierw​sze​go akor​du. Mu​zy​ka ukie​run​ko​wa​ła na nie​go ener​gię tłu​mu jak wek​tor, aby po​czuł ją w stru​nach i ode​słał z po​wro​tem. Po chwi​li do per​ku​sji do​łą​czył kon​tra​bas, do​rów​nu​jąc bęb​no​wi, na​stęp​nie wol​no wy​cho​dząc na pierw​szy plan, jak przy​spie​sza​ją​cy po​ciąg to​wa​ro​wy roz​kła​da​ją​cy cię​‐ żar na wszyst​kie po​łą​cze​nia. Jo​nah wy​jął plek​tron z ust i umie​ścił nad stru​na​mi. Za​‐ mknął oczy. Nie mu​siał od​li​czać cza​su – wie​dział, co na​stą​pi. Rytm uległ przy​spie​sze​niu, jak puls czło​wie​ka bu​dzą​ce​go się do ży​cia. Syn​te​za​tor roz​bły​snął nu​ta​mi lśnią​cy​mi jak sprosz​ko​wa​ne szkło. Re​flek​to​ry prze​su​nę​ły się po sali. W bla​sku przy​po​mi​na​ją​cym księ​ży​co​wą po​świa​tę Jo​nah do​strzegł smu​kłą dziew​czy​nę o po​cią​głej twa​rzy i dłu​gich wło​sach prze​wią​za​nych opa​ską. Od​chy​li​ła gło​wę do tyłu, otwo​rzy​ła usta i po​ru​sza​ła się w rytm mu​zy​ki. W ide​al​nej har​mo​nii z nim. Po​my​ślał o Lily. Jesz​cze je​den dzień… Ude​rzył pierw​szy akord i sce​na eks​plo​do​wa​ła świa​tłem. SI​BA​RI, WŁO​CHY DWA​DZIE​ŚCIA CZTE​RY GO​DZI​NY PÓŹ​NIEJ Lily otwo​rzy​ła bra​mę i uru​cho​mi​ła alarm, spra​wia​jąc, że dzie​dzi​niec za​la​ło świa​tło re​‐ flek​to​rów. Szyb​ko mi​nę​ła par​king, za​gro​żo​na przez pa​nu​ją​ce wo​kół ciem​no​ści. Cho​ciaż mia​ła pra​wo tu​taj być, w ogó​le tego nie czu​ła. Na​su​nę​ła ka​pe​lusz na gło​wę. We​szła po scho​dach na górę i otwo​rzy​ła drzwi la​bo​ra​to​rium. Wcze​śniej się za​sta​na​‐ wia​ła, czy nie po​win​na wziąć la​tar​ki, ale wy​glą​da​ło​by to po​dej​rza​nie. Włą​czy​ła lam​py ja​rze​nio​we, ma​jąc na​dzie​ję, że za​sło​ny w oknach są wy​star​cza​ją​co gru​be, aby ukryć świa​tło. Je​stem kie​row​ni​kiem sta​no​wi​ska ar​che​olo​gicz​ne​go – przy​po​mnia​ła so​bie. – Je​stem Strona 17 tu​taj sze​fem. Otwo​rzy​ła po​miesz​cze​nie, w któ​rym prze​cho​wy​wa​no od​na​le​zio​ne przed​‐ mio​ty, i wpro​wa​dzi​ła kod szy​fro​wy otwie​ra​ją​cy sejf. Zło​ta ta​blicz​ka le​ża​ła na po​dusz​‐ ce, ja​śnie​jąc w miej​scach, w któ​rych kon​ser​wa​tor​ka usu​nę​ła bło​to na​gro​ma​dzo​ne w cią​gu dwu​dzie​stu czte​rech wie​ków. Mru​gnę​ły do niej drob​ne zło​te li​te​ry. Usły​sza​ła skrzyp​nię​cie za ple​ca​mi i omal nie upu​ści​ła ta​blicz​ki. Wsu​nę​ła ją do szu​‐ fla​dy i zaj​rza​ła do la​bo​ra​to​rium. W po​ko​ju nie było ni​ko​go. Drzwi ko​ły​sa​ły się na za​‐ wia​sach obok na wpół oczysz​czo​nej czasz​ki. Na​ba​wi​ła się pa​ra​noi. Sta​ran​nie za​mknę​ła drzwi i spraw​dzi​ła za​su​wę, na​stęp​nie po​now​nie się​gnę​ła po ta​‐ blicz​kę. Zna​ki były zbyt małe, żeby móc je od​czy​tać go​łym okiem. Wsu​nę​ła blasz​kę pod mi​kro​skop, przy​go​to​waw​szy wcze​śniej pió​ro i kart​kę pa​pie​ru. Ob​raz wy​brzu​szył się i skur​czył, kie​dy re​gu​lo​wa​ła ostrość po​krę​tłem, po chwi​li jed​nak uka​za​ły się wy​raź​ne li​te​ry. Sła​bo zna​ła gre​kę – po​zo​sta​wi​ła to za​da​nie in​nym – ale pierw​szej li​nij​ki na​uczy​ła się na pa​mięć. Sło​wa pa​mię​ci wy​ry​te w zło​cie… Gdy o nich my​śla​ła, za​wsze wspo​mi​na​ła Jo​na​ha. BER​LIN Jo​nah wy​cią​gnął się na wi​kli​no​wej ka​na​pie i po​cią​gnął dłu​gi łyk z bu​tel​ki. Nie po​czuł jesz​cze sma​ku piwa, ale chłód na​po​ju wy​da​wał się do​bry. Choć mi​nę​ła już dru​ga w nocy, było cie​pło, a jego T-shirt wy​da​wał się cięż​ki od potu, któ​rym na​siąk​nął w klu​bie. Świat wi​ro​wał le​ni​wie, ale nie mia​ło to żad​ne​go związ​ku z pi​wem ani z dy​mem ma​‐ ri​hu​any do​la​tu​ją​cym od stro​ny są​sied​nie​go sto​li​ka. Jo​nah uspo​ka​jał się i kur​czył do po​‐ przed​nie​go sta​nu. Mu​zy​ka uci​chła, pu​blicz​ność znik​nę​ła. Ener​gia, któ​rej mu udzie​li​ła, po​wo​li opa​da​ła, on zaś po​now​nie sta​wał się sobą. Sobą i ni​kim wię​cej. Po zej​ściu ze sce​ny naj​gor​szy był od​pływ fali eu​fo​rii. Nie​któ​rzy się​ga​li po nar​ko​ty​ki, ale Jo​nah wie​dział, że ni​cze​go w ten spo​sób nie roz​wią​że, je​dy​nie po​głę​bi upa​dek. W zła​go​dze​niu przy​kre​go sta​nu po​ma​ga​ły kil​ka piw, gro​no przy​ja​ciół i sie​dze​nie do póź​na w nocy. W wo​dzie od​bi​ja​ły się gwiaz​dy, na nie​bie ja​śnia​ły świa​tła. Sie​dzie​li w ba​rze nad brze​giem rze​ki, pod mo​stem dro​go​wym, w re​jo​nie daw​nych na​brze​ży prze​my​sło​wych. Lo​kal był nie​for​mal​nym miej​scem spo​tkań ar​ty​stów. Barw​ne świa​teł​ka prze​bi​ja​ły mię​‐ dzy drze​wa​mi, od stro​ny nie​wiel​kie​go par​kie​tu wiel​ko​ści spi​żar​ki do​bie​ga​ła pry​mi​tyw​‐ na mu​zy​ka tech​no. Grup​ka ba​lo​wi​czów o pu​stym spoj​rze​niu sta​ła na ze​wnątrz jak zgu​‐ bio​ne, opę​ta​ne du​sze, ko​ły​sząc się spa​zma​tycz​nie w rytm mu​zy​ki. Upły​nę​ło dużo cza​su od chwi​li, gdy ostat​ni raz mie​li kon​takt z rze​czy​wi​sto​ścią. Cień prze​pchnął się przez tłum, trzy​ma​jąc sześć bu​te​lek piwa w jed​nej ręce i dziew​‐ Strona 18 czy​nę w dru​giej. Za​wsze po​wta​rzał, że per​ku​si​sta po​wi​nien mieć duże dło​nie. – Jesz​cze jed​no na dro​gę? Gra​ją​cy na kon​tra​ba​sie Alex wziął dwie bu​tel​ki. – Czy nie do​bie​gła już kre​su? – Nie dla mnie. – Jo​nah schy​lił się po na​stęp​ną bu​tel​kę. Cień opadł na wi​kli​no​wy sto​łek i po​sta​wił po​zo​sta​łe bu​tel​ki na sto​li​ku. To​wa​rzy​szą​ca mu dziew​czy​na usia​dła na ka​na​pie, wci​ska​jąc się mię​dzy Jo​na​ha i Alek​sa. – To Astrid – wy​ja​śnił Cień. – Była na na​szym kon​cer​cie. Jo​nah ją za​pa​mię​tał – była dziew​czy​ną, któ​rą uj​rzał w bla​sku księ​ży​co​wej po​świa​ty. Mia​ła na so​bie ob​ci​sły czar​ny T-shirt z krót​kim rę​ka​wem i głę​bo​kim, się​ga​ją​cym pier​si de​kol​tem w kształ​cie li​te​ry „V”. Jej wło​sy opa​da​ły dłu​gi​mi pu​kla​mi nie​mal do ta​lii, zwią​za​ne opa​ską z dia​de​mem, któ​ra upo​dab​nia​ła ją do sta​ro​żyt​nej wy​rocz​ni. – Na​le​żysz do ze​spo​łu, praw​da? – Przy​su​nę​ła usta do jego gło​wy, aby usły​szał ją przez mu​zy​kę. – Masz na imię Jo​nah? Ka​na​pa rze​czy​wi​ście była cia​sna. Kie​dy dziew​czy​na od​sta​wi​ła drin​ka, mo​gła oprzeć rękę je​dy​nie na jego udzie. – Świet​nie gra​łeś – po​wie​dzia​ła, prze​su​wa​jąc ko​niusz​kiem ję​zy​ka po jego uchu. – Two​je pio​sen​ki… – Po​ło​ży​ła dłoń na prze​po​nie. – Bar​dzo głę​bo​ko je od​czu​wam. – Dzię​ki. – Jego głos za​brzmiał szorst​ko. Ni​g​dy nie umiał so​bie ra​dzić z po​chwa​ła​‐ mi. – Bę​dziesz grać w Ber​li​nie? Chcia​ła​bym cię jesz​cze zo​ba​czyć. – To był nasz ostat​ni kon​cert. To​ur​née się skoń​czy​ło. – W ta​kim ra​zie po​win​ni​śmy to uczcić. Chciał​byś się za​ba​wić? Znam kil​ka klu​bów w Kreu​zber​gu, za​ła​twię, żeby nas wpu​ści​li. Mam nie​da​le​ko miesz​ka​nie. Wszyst​ko wy​da​wa​ło się ta​kie pro​ste. Noc spra​wia​ła, że nie było rze​czy nie​moż​li​‐ wych, ran​kiem jed​nak po​zo​sta​wał tyl​ko zgiełk plo​tek. Świa​tła, woda i mu​zy​ka szep​ta​ły, że mógł​by ją mieć, że mógł​by za​po​mnieć o od​pły​wie eu​fo​rii i o wszyst​kim, co się z nim wią​za​ło. Tak ła​two było za​po​mnieć. Wal​ka z po​ku​są mu​sia​ła się uze​wnętrz​nić na jego twa​rzy. Alex, któ​ry wy​pił wię​cej od in​nych, ki​wał gło​wą, być może w rytm mu​zy​ki. Cień, któ​ry ro​zu​miał nie​bez​pie​czeń​‐ stwo, pró​bo​wał na​wią​zać z nim kon​takt wzro​ko​wy. O pew​nych rze​czach nie war​to jed​nak za​po​mi​nać. Jo​nah wstał, zo​sta​wia​jąc na sto​le nie​do​pi​tą bu​tel​kę. – Mu​szę się prze​spać. Ju​tro cze​ka mnie dłu​ga dro​ga. Astrid za​czę​ła się pod​no​sić w ślad za nim. – To ża​den pro​blem. Mo​że​my… – Jadę do żony. SI​BA​RI Strona 19 Kie​dy pod​ska​ku​je​my ner​wo​wo na wi​dok cie​nia, czę​sto zda​rza się nam prze​oczyć to, co rze​czy​wi​ste. Sku​pio​na na zło​tych li​te​rach, Lily nie usły​sza​ła dźwię​ku sa​mo​cho​du za​jeż​‐ dża​ją​ce​go na par​king. Za​sło​ny ukry​ły na​gły roz​błysk świa​teł alar​mo​wych. Po​pra​wi​ła szkieł​ko pod mi​kro​sko​pem, żeby prze​czy​tać dwie ostat​nie li​nij​ki. Ta​kie ar​te​fak​ty na​zy​wa​li ta​blicz​ka​mi, choć mo​gło​by to su​ge​ro​wać trwa​łość i so​lid​ność. W rze​czy​wi​sto​ści za​wsze wte​dy, gdy jej do​tknę​ła, mia​ła wra​że​nie, że zwi​nie się jak pła​tek kwia​tu. Li​te​ry wy​ry​te na cien​kiej zło​tej blasz​ce były ulot​ny​mi zna​ka​mi, któ​re prze​su​wa​ły się z każ​dą zmia​ną świa​tła. Kon​ser​wa​tor​ka wy​ko​na​ła wspa​nia​łą ro​bo​tę, wy​do​by​wa​jąc je spod bło​ta, gdzie tak dłu​go spo​czy​wa​ły. Do​pó​ki Adam jej nie od​na​lazł. Na dole trza​snę​ły drzwi – pew​nie nie za​mknę​ła ich jak na​le​ży. Sko​pio​wa​ła kil​ka ostat​nich słów i zmru​ży​ła oczy na wi​dok nie​zna​nych kształ​tów. Oso​ba, któ​ra spi​sa​ła ory​gi​nal​ny tekst, po​peł​ni​ła wie​le błę​dów, Lily nie chcia​ła więc ich mno​żyć. Pró​bo​wa​ła so​bie wy​obra​zić daw​ne​go skry​bę kre​ślą​ce​go z po​śpie​chem ko​chan​ka zna​ki na zło​tej fo​‐ lii. Ko​chan​ka lub zło​dzie​ja. Drgnę​ła nie​spo​koj​nie, tra​cąc kon​cen​tra​cję. W krót​kiej prze​rwie usły​sza​ła dźwięk do​cho​dzą​cy ze scho​dów. Nie, ten dźwięk nie był wy​two​rem jej wy​obraź​ni. Do​bie​gły ją od​gło​sy kro​ków, nie​mal na gó​rze. Nie było cza​su, żeby wró​cić do sej​fu. Wy​ję​ła ta​blicz​kę spod mi​kro​sko​pu, we​pchnę​ła mię​dzy sre​ber​ka po sło​dy​czach i wsu​nę​ła do kie​sze​ni szor​tów, po czym się​gnę​ła po le​‐ żą​cy na sto​le ze​szyt. W tej sa​mej chwi​li, gdy otwo​rzy​ły się drzwi. – Jesz​cze pra​cu​jesz? Bia​ły lnia​ny gar​ni​tur spra​wiał, że Ri​chard wy​da​wał się star​szy o mi​lion lat. Spoj​rza​‐ ła nad jego ra​mie​niem, ale od​nio​sła wra​że​nie, że jest sam. Mach​nę​ła ze​szy​tem. – Chcia​łam spraw​dzić, czy za​wie​ra naj​now​sze dane. A ty? – Wra​ca​łem do ho​te​lu, kie​dy uj​rza​łem świa​tło. Po​my​śla​łem, że po​wi​nie​nem to spraw​dzić. – Za​trzy​mał wzrok na otwar​tych drzwiach do ma​ga​zy​nu. Po​czu​ła, że jej tęt​‐ no przy​spie​szy​ło. – Jak się czu​je Ari? – W po​rząd​ku. – Wy​ja​śni​łeś mu, że nie może za​bie​rać wszyst​kie​go, co mu się spodo​ba? – Śmia​łe sło​wa, szcze​gól​nie w sy​tu​acji, gdy ta​blicz​ka wy​pa​la​ła jej dziu​rę w szor​tach. – Po​win​naś była zo​stać. Nie mo​żesz się kłó​cić ze spon​so​rem, a póź​niej stro​ić fo​chy i zni​kać. – Mia​łam zo​stać i kon​ty​nu​ować kłót​nię? – Po​de​szła do ma​ga​zy​nu i za​mknę​ła drzwi, czu​jąc na ple​cach cięż​kie spoj​rze​nie Ri​char​da. Przy​gry​zła war​gi i od​wró​ci​ła się na pię​cie, wy​krzy​wia​jąc twarz w czymś, co mia​ło przy​po​mi​nać zmie​sza​ny uśmiech. – Od​wie​ziesz mnie, je​śli obie​cam, że będę grzecz​na? Strona 20 BER​LIN Ich van był bia​łym for​dem eco​no​li​ne, po​obi​ja​nym i brud​nym, z bocz​nym na​pi​sem ko​‐ ściół od​ku​pi​cie​la w so​uth pe​ckham. Cho​ciaż Jo​nah ni​g​dy nie był w So​uth Pe​ckham, czuł, że jest im win​ny kil​ka dzięk​czyn​nych mo​dlitw. W cią​gu sied​miu lat zjeź​dził tym sa​mo​cho​dem pra​wie całą Eu​ro​pę i ni​g​dy go nie skra​dzio​no, ni​g​dy rów​nież nie zgi​nął im ża​den ba​gaż. – Dasz so​bie radę? Cień przy​szedł go po​że​gnać. Miał na so​bie bok​ser​ki i ści​skał w ręku bu​tel​kę piwa. Po​zo​sta​li byli na sa​mo​wol​ce, ale nie mia​ło to żad​ne​go zna​cze​nia. Nikt nie lu​bił po​że​‐ gnań po za​koń​cze​niu tra​sy kon​cer​to​wej. – Ja​sne. – Rzu​cił tor​bę na fo​tel pa​sa​że​ra obok ter​mo​su, któ​ry na​peł​nił kawą w ba​rze śnia​da​nio​wym. Wie​dział, że bę​dzie jej po​trze​bo​wać. Spał za​le​d​wie czte​ry go​dzi​ny, a cze​ka​ło go osiem​na​ście go​dzin jaz​dy. – Czy ktoś po​szedł z tą dziew​czy​ną? – Nie cho​dzi​ło jej o nas. – Cień drwią​co wy​dął war​gi. – Wszyst​kie chcą tyl​ko na​sze​‐ go chło​pa​ka wy​rzut​ka. Wstyd, że da​łeś się sku​sić. – Nie da​łem. – Mu​sisz być je​dy​nym fa​ce​tem na świe​cie, któ​ry po skoń​cze​niu to​ur​née wra​ca do żony. Rock and roll. Jo​nah wspiął się do ka​bi​ny, od​su​wa​jąc na bok zu​ży​te opa​ko​wa​nia po żyw​no​ści i pusz​ki za​ście​la​ją​ce pod​ło​gę. Za​mknął drzwi i opu​ścił szy​bę. O dzie​sią​tej rano było już dwa​dzie​ścia pięć stop​ni, on zaś je​chał na po​łu​dnie va​nem, w któ​rym kli​ma​ty​za​cja opie​ra​ła się wy​łącz​nie na tech​no​lo​gii wia​tro​wej. – Dłu​go tam za​ba​wisz? – za​py​tał Cień. – Dwa, trzy ty​go​dnie. Lily po​pra​cu​je jesz​cze kil​ka dni na wy​ko​pa​li​skach. Póź​niej się zwi​nie​my. Po​bę​dzie​my ja​kiś czas ze sobą. – Brzmi nie​źle. Prze​każ po​zdro​wie​nia pani Yoko. – Prze​cież wiesz, że Be​atle​si tyl​ko by nas po​dzie​li​li. Nie moż​na ich po​łą​czyć z Zep​‐ pe​li​nem. Uśmiech​nę​li się do sie​bie, za dow​ci​pa​mi kry​ła się jed​nak twar​da praw​da. Ża​den z nich nie wie​dział, czy po​now​nie wy​ru​szą w tra​sę. Gra​li ra​zem dzie​sięć lat, co samo w so​bie sta​no​wi​ło mały cud, ale za każ​dym ra​zem było trud​niej. Każ​da nowa pio​sen​ka sta​no​wi​ła więk​sze wy​zwa​nie, każ​da tra​sa wy​da​wa​ła się trud​niej​sza od po​przed​niej. Wiel​kie kon​cer​ty, po któ​rych scho​dzi​li ze sce​ny w sta​nie bo​skie​go unie​sie​nia, były co​‐ raz rzad​sze i od​dzie​lo​ne dłuż​szy​mi prze​rwa​mi, a ho​te​le – nie​zmien​nie – okrop​ne. Po​nie​waż nie była to od​po​wied​nia pora na roz​mo​wy, stuk​nę​li się pię​ścia​mi przez otwar​te okno. Jo​nah zmó​wił mo​dli​twę do Boga So​uth Pe​ckham i uru​cho​mił sil​nik. – By​waj! Cień po​ma​chał mu na po​że​gna​nie bu​tel​ką piwa.