Strona 1 Strona 2 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Złote Ebooki. Strona 3 Strona 4 1 WYBRANE ASPEKTY PRACY Z NIEPE£NOSPRAWNYMI Strona 5 2 Tom 1 serii: PROBLEMY EDUKACJI, REHABILITACJI I SOCJALIZACJI OSÓB NIEPE£NOSPRAWNYCH Strona 6 3 WYBRANE ASPEKTY PRACY Z NIEPE£NOSPRAWNYMI pod redakcj¹ Jerzego Rottermunda Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2008 Strona 7 4 © Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006 Rada Naukowa Serii: Józef Binnebesel, Jacek B³eszyñski, Teresa Borowska, Maria Chodkowska, W³adys³aw Dykcik, Petr Franiok, Mieczys³aw Gulda, Ladislav Horòák, Aniela Korzon, Jadwiga Kuczyñska-Kwapisz, Jan Pañczyk, Andrzej Radziewicz-Winnicki, Edward Saulicz, Adam Stankowski, Wies³aw Theiss, Janina Wyczesany Rada Redakcyjna Serii: Zenon Gajdzica, Anna Klinik, Jerzy Rottermund Recenzent: dr hab. Józef Binnebesel Redakcja merytoryczna: Jerzy Rottermund Redakcja wydawnicza: Magdalena Polek Projekt ok³adki: Joanna Brzeska-Klinik Publikacja dofinansowana przez Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego ISBN 978-83-7308-492-6 ISBN 978-83-7308-748-4 Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: [email protected] Wydanie II, Kraków 2008 Strona 8 5 SPIS TREŒCI Wprowadzenie (Zenon Gajdzica) ................................................. 7 Preamble (Zenon Gajdzica) .......................................................... 9 Wstêp (Jerzy Rottermund) ............................................................ 11 Introduction (Jerzy Rottermund) ................................................. 15 Jadwiga Kuczyñska-Kwapisz, Marlena Kilian Praca rehabilitacyjna osób niewidomych i s³abowidz¹cych w starszym wieku ...................................................................... 19 Jerzy Rottermund, Anna Klinik Profilaktyka dolegliwoœci bólowych krêgos³upa w zawodzie pedagoga specjalnego ............................................................... 33 Jana Swierkoszová Droga Metody Dobrego Startu do Republiki Czeskiej .......... 45 Janusz Kubacki, Marta Motow, Irena Motow Wybrane zagadnienia edukacji spo³ecznej w dzia³alnoœci profesora Wiktora Degi ............................................................ 59 Aniela Korzon Turystyka osób niepe³nosprawnych ........................................ 69 S³awomir Grzeszczyk Sport i turystyka w rehabilitacji osób niepe³nosprawnych ... 81 Jadwiga Mazur Niepe³nosprawnoœæ a bezpieczeñstwo w przestrzeni publicznej miasta ...................................................................... 89 Krystyna Moczia Rola obozów terapeutycznych w rehabilitacji i socjalizacji osób przewlekle chorych (na przyk³adzie pacjentów diabetologicznych) .................................................................... 103 Strona 9 6 Spis treœci Maria Jolanta St¹pór Teoretyczne i praktyczne przes³anki optymalizacji rozwoju zawodowego m³odzie¿y przewlekle chorej ............................ 115 Monika Konarska, Anna Zabiegaj Warsztaty arte i muzykoterapeutyczne – dzia³ania konieczne na rzecz przygotowania zawodowego przysz³ego pedagoga specjalnego ........................................... 129 Karol Bidziñski Hierarchia wartoœci m³odzie¿y z niepe³nosprawnoœci¹ ruchow¹ i jej pe³nosprawnych rówieœników (lata 1995 i 2005) ....................................................................... 137 Ondøej Sekera Ró¿ni wychowawcy – ró¿ne spojrzenia na pracê z dzieæmi przebywaj¹cymi w zak³adach opiekuñczo-wychowawczych 151 Miros³aw Michalik Teoria prototypu w badaniach wiedzy semantycznej uczniów z pora¿eniem mózgowym ......................................... 157 Ewa Wysocka Zraniona to¿samoœæ ludzi niepe³nosprawnych – Ÿród³a, konsekwencje i radzenie sobie z wewnêtrznym piêtnem i zewnêtrznym napiêtnowaniem .............................................. 173 Strona 10 7 WPROWADZENIE Edukacja, rehabilitacja i socjalizacja osób niepe³nosprawnych s¹ przedmiotem licznych dyskursów na gruncie medycyny, psychologii, socjologii, prawa, antropologii, pedagogiki i pedagogiki specjalnej. In- tensywnoœæ samych dyskursów i bogactwo powsta³ych w ich rezulta- cie propozycji s¹ tak¿e konsekwencj¹ zmian kulturowych, spo³ecz- nych i gospodarczych. W ich wyniku od lat obserwujemy wzmocnienie troski o osoby bêd¹ce w gorszej sytuacji rozwojowej czy/i spo³ecznej. Trudno jednak obecny stan uznaæ za zadowalaj¹cy. W wielu obsza- rach dzia³alnoœci na rzecz wskazanej grupy osób dostrzegamy niepokoj¹ce zmiany, zaniedbania czy zaniechania. Czasem s¹ one konsekwencj¹ zbyt wolnych reakcji legislacyjnych na intensywne prze- obra¿enia spo³eczne. Innym razem wynikaj¹ z braku lub niezgodno- œci koncepcji koniecznych przemian. Zdarza siê równie¿, ¿e dyskursy prowadzone na rzecz poprawy losu osób bêd¹cych w gorszej sytua- cji s¹ zag³uszane – gin¹ w g¹szczu innych, g³oœniej wypowiadanych kwestii spo³ecznych. Miêdzy innymi dlatego ka¿da diagnoza sytuacji i potrzeb spo³ecz- nych osób niepe³nosprawnych jest wa¿n¹ inicjatyw¹. Nie bez znacze- nia s¹ tak¿e próby poszukiwania lepszych, bardziej korzystnych roz- wi¹zañ w kontekœcie porównawczym. W tym obszarze warto korzystaæ nie tylko z rozwi¹zañ przyjêtych w krajach o odleg³ych standardach ekonomicznych i kulturowych, w których tradycyjnie poszukujemy punktów odniesienia, ale tak¿e podj¹æ próbê dok³adniejszego wgl¹du w opracowane koncepcje i ukonstytuowane na ich podstawie rozwi¹- zania praktyczne w krajach s¹siaduj¹cych z Polsk¹. Jednym z wa¿nych celów zapocz¹tkowanej tym tomem serii „Pro- blemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepe³nosprawnych” jest zapoznanie polskiego czytelnika z badaniami nad sytuacj¹ osób niepe³nosprawnych w Republice Czeskiej i S³owacji. Bliskie s¹siedz- Strona 11 8 Wprowadzenie two, zbli¿ona sytuacja ekonomiczna oraz pokrewieñstwo kulturowe tych pañstw zmniejszaj¹ ryzyko b³êdów ekwiwalencji, pope³nianych w w¹skokontekstowych diagnozach komparatystycznych. Nie ulega tak¿e w¹tpliwoœci, ¿e pod wieloma wzglêdami porównywanie to mo¿e byæ dla nas niezwykle pouczaj¹ce. W powo³anej serii, prócz opracowañ koncepcyjnych, pragniemy przedstawiaæ tak¿e prace ca³kowicie empiryczne, pokazuj¹ce rezul- taty aktualnych badañ nad sytuacj¹ edukacyjn¹ i spo³eczn¹ osób niepe³nosprawnych. Tego typu opracowania s¹ szczególnie wa¿ne w kontekœcie sprzecznych dyskursów politycznych i opartych na nich niespójnych oczekiwañ spo³ecznych wobec planowania dalszych prze- obra¿eñ w zakresie edukacji, rehabilitacji i wsparcia spo³ecznego oma- wianej grupy ludzi. Efektem tego zamierzenia s¹ artyku³y o bardzo zró¿nicowanym poziomie ogólnoœci, pokazuj¹ce rozpatrywane zagad- nienia w szerokiej perspektywie teoretycznej lub koncentruj¹ce siê na wycinkowej prezentacji istotnych problemów, poprzedzonej eks- ploracj¹ tego obszaru przez autora. Innym, znacz¹cym celem wspomnianej serii jest przedstawianie zró¿nicowanych dyskursów toczonych w obszarze rozmaitych dys- cyplin naukowych, czêsto odmiennie postrzegaj¹cych sytuacjê i po- trzeby osób niepe³nosprawnych. Mamy nadziejê, ¿e wielow¹tkowoœæ i wielop³aszczyznowoœæ dyskursu pozwoli na wypracowanie zinte- growanych koncepcji adekwatnych do rzeczywistoœci i u¿ytecznych w praktyce. Dlatego grono autorów publikowanych w serii opraco- wañ tworz¹ przedstawiciele nie tylko pedagogiki specjalnej, ale tak¿e psychologii, medycyny, fizjoterapii, socjologii, filozofii, prawa, antro- pologii. Korzystaj¹c z okazji, w imieniu redaktorów serii pragnê podziêko- waæ wszystkim Autorom. Szczególne podziêkowania kierujê w stronê cz³onków Rady Naukowej. To dziêki ich ¿yczliwoœci i merytorycznym sugestiom poszczególne tomy przyjmuj¹ ostateczn¹ postaæ. W imieniu Rady Redakcyjnej Zenon Gajdzica Strona 12 9 PREAMBLE Education, rehabilitation, socialization of the handicapped is a sub- ject of frequent discussions in the scope of medicine, psychology, sociology, law, anthropology, pedagogics and special pedagogics. In- tensivity of these discussions as well as richness of the arised propo- sitions is also a consequence of current cultural, social and economic changes. We can observe for years their result which is strengthener of care for people being in worse development or/and social situation. However, it is difficult to admit current state to be satisfactory. In many fields of activity for the mentioned group of people we can perceive alarming changes, neglects or desistance. Sometimes they are a consequence of too slow legislative reactions for intensive social transformations. Another time they result from lack of or discordant conceptions of necessary changes. There are also situations, when discussions hold for people being in worse conditions are being drowned – they get lost among other, louder expressed social matters. That is why each diagnosis of a social situation and needs of the handicapped is an important initiative. Also trials to search for better, more efficient solutions by comparisons are of importance. In this subject it is worth taking advantage not only of solutions present in countries with very different economic and cultural standards, in which by tradition we search for datum, but also to undertake a trial of a more detailed inquiry into prepared conceptions and into based on them practical solutions in neighbour countries to Poland. One of important goals of the series began with this volume and titled „Problems of Education, Rehabilitation and Socialization of the Handicapped” is to acquaint polish reader with researches on the situation of the handicapped in Czech Republic and in Slovakia. Close neighbourhood, similar economic situation as well as cultural rela- tionship of these countries minimize a risk of equivalency errors, made Strona 13 10 Preamble in narrow context comparative diagnosis. There is no doubt that in many fields this comparison may be very instructive for us. In mentioned series, despite of conceptional essays, we would like to present entirely empirical works, that show results of current re- searches on the educational and social situation of the handicapped. These kinds of descriptions are especially important towards contra- dictory political discussions as well as based on them incoherent so- cial expectations for further changes in education, rehabilitation and social support of the subject group of people. As a result of this inten- sion, there are articles of a very different generality level, presenting issues analyzed in a wide theoretical perspective or concentrating on a specific presentation of important problems preluded by author’s exploration of the subject. Another important goal we wish to reach with the mentioned se- ries is to present different discussions taking place within several science disciplines, which often perceive differently the situation and needs of the handicapped. We hope that multitude of plots and planes of the discussions will allow to find integrated concepts more ade- quate to reality and useful in practice. Therefore the authors publis- hed in this series are recruited not only within special pedagogics scope, but also psychology, medicine, physiotherapy, sociology, phi- losophy, law, anthropology. At this opportunity, in behalf of the series’ editors I would like to thank all the authors. Special thanks for Educational Council mem- bers. It is through their kindness and essential suggestions particular volumes assumed final form. In behalf of Editorial Council Zenon Gajdzica Strona 14 11 WSTÊP Cz³owiek od pocz¹tku swojego istnienia jest istot¹ spo³eczn¹, ¿yje w grupie, uczy siê, a nastêpnie odgrywa powierzone mu role w rodzi- nie i œrodowisku spo³ecznym. Te okreœlone funkcje pe³ni zgodnie z wiekiem, p³ci¹, zdobyt¹ wiedz¹ i doœwiadczeniem, osi¹gniêt¹ pozy- cj¹ spo³ecz¹, ale równie¿ odpowiednio do posiadanych predyspozycji intelektualnych i mo¿liwoœci ruchowych. Do ¿ycia i zaspokojenia po- trzeb ka¿dej osoby niezbêdni s¹ inni ludzie, nie tylko z najbli¿szego otoczenia, dla których dana osoba stanowi wartoœæ i którym jest po- trzebna. Ka¿dy cz³owiek, rodz¹c siê, otrzymuje okreœlony kod gene- tyczny, który pozwala na zró¿nicowany wybór drogi ¿yciowej. To wp³yw œrodowiska przyczynia siê do w³¹czania lub wy³¹czania ak- tywnoœci poszczególnych genów. Wyniki prowadzonych badañ jed- noznacznie wskazuj¹, ¿e dziedzicznoœæ i œrodowisko wspó³dzia³aj¹ i s¹ od siebie uzale¿nione, a efektem wzajemnego oddzia³ywania jest skutecznoœæ ludzkiej aktywnoœci. Rozwój dziecka to nieustanne do- starczanie coraz to nowych bodŸców i wra¿eñ, by wywo³aæ reakcjê organizmu na impulsy zewnêtrzne i wewnêtrzne. Gdy wszystkie uk³ady i narz¹dy s¹ nieuszkodzone, funkcjonuj¹ prawid³owo i wspó³pracuj¹, mówimy o zdrowym cz³owieku, jednostce pe³nosprawnej. Oznacza to, ¿e czynnoœæ jednego narz¹du zale¿y od innych i ka¿dy, nawet najmniejszy narz¹d wywiera wp³yw na pracê pozosta³ych. Nie wszystkim ludziom jest jednak dane funkcjonowaæ w takim komforcie. Choroby, uszkodzenia, urazy powoduj¹, ¿e po- szczególne narz¹dy nie s¹ w stanie przywróciæ wewnêtrznej rów- nowagi organizmu. Zaburzenia te maj¹ swoje pod³o¿e na poziomie uk³adu anatomiczno-fizjologicznego, endokrynologicznego i w oœrod- kowym uk³adzie nerwowym. Wyst¹pienie zak³óceñ w pracy organi- zmu uruchamia mechanizmy obronne, które mobilizuj¹ poszczegól- ne uk³ady do procesów regulacyjno-obronnych. Nie zawsze organizm Strona 15 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Złote Ebooki.