Strona 1 Strona 2 Strona 3 Copyright © 2016 by Paweł Matuszek Copyright © 2016 by Wydawnictwo MAG Redakcja: Joanna Figlewska Korekta: Urszula Okrzeja Projekt typograficzny, skład i łamanie: Tomek Laisar Fruń Ilustracje wewnętrzne oraz na okładce: Irek Konior Opracowanie graficzne okładki: Piotr Chyliński Projekt obwoluty i ilustracja na obwolucie: Dark Crayon Warszawa 2016 Wydanie II ISBN 978-83-7480-723-4 Wydawca: Wydawnictwo MAG ul. Krypska 21 m. 63, 04-082 Warszawa tel. 22 813 47 43, fax 22 813 47 60 e-mail [email protected] www.mag.com.pl Wyłączny dystrybutor: Firma Księgarska Jacek Olesiejuk Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A ul. Poznańska 91, 05-850 Ożarów Maz. tel. 22 721 30 00 www.olesiejuk.pl Skład wersji elektronicznej [email protected] Strona 4 Spis treści Karta tytułowa Karta redakcyjna Thrakorne Drobo Vessero Apolabium Kvall Menur Un-ku Avorro Telkro-oqwal-zehka-lypto Lypto Nakmar Yvvy Tankuni Manakum Atrifa Gers N.Odomer Travh-nahr Brethus Ures Pohra Kanak w Kvall Galen Fruchy W... I... W... Odivale Strona 5 Khat Rairom Barga Drod Sormmyrk Rimleg Nokra Erkenon Zergott Alhazen Sihamur Pirga Krek’h-pa Cyparis Moqudad Lamreh Arcybja Foquis Zaraukard Zelda Somorkino khat Strona 6 Być może życie wymaga rozszyfrowania jak kryptogram. André Breton Wszystkie słowa są święte, wszyscy prorocy prawdziwi, zważ tylko, iż oni niewiele rozumieją; rozwiąż pierwszą połowę równania, drugą pozostaw nienaruszoną. Masz to wszystko w jasnym świetle, a niektórzy, choć nie wszyscy, w mroku. Aleister Crowley Później, w Paryżu, już nigdy nie mówił o pewnych rzeczach i tylko niektórzy jego żołnierze wspominali gulgoty dolatujące z poszycia, świsty zatrutych, niezawodnie celnych strzał, świetliste mary nocne, ale zwłaszcza te drobne przesunięcia w świecie, kiedy na okamgnienie przeskakiwał w nierzeczywistość. Wtedy drzewa i leniwe rzeczne wiry pozornie wciąż były sobą, a jednak czuło się, że to coś nieznanego tylko je udaje. Daniel Kehlmann Wszechświat to nie ciasna kieszeń, a panujący w nim porządek nie jest splątany żadnym ograniczeniem u źródeł powstania, żeby w jednej części musiało się powtarzać to, co istnieje w drugiej. Nawet na tym świecie więcej rzeczy istnieje poza naszą świadomością niźli w jej obrębie, a porządek, który widzimy w dziele stworzenia, to porządek, któryśmy sami mu nadali, jak sznurek rozpięty w labiryncie, by nie zgubić drogi. Istnienie ma własny porządek, którego nie ogarnie żaden ludzki umysł, bo sam umysł to tylko jedna z wielu okoliczności. Cormac McCarthy Strona 7 Strona 8 Zimno gromadziło się w zakamarkach miski olejowej. Koła zębate zastukały jak przewracające się kostki domina i znieruchomiały w oczekiwaniu. Olej spływał po ośkach i z każdym skapnięciem ostrzegał: – Jest. Tu. Jest. Tu. Jest. Tu. Jest. Tu... Potem umilkł. Koło zamachowe emanowało chłodem, który przepełznął po wale korbowym i wspiął się na tłoki, by kondensować się w cylindrach. Gęstniało ciśnienie mrozu. Świece zapłonowe zapominały, jak krzesze się iskry. Bielmo amnezji ogarniało ich ceramiczne powłoki. Zawory opadły z sił. Nie potrafiły już przezwyciężyć oporu sprężyn. Wałek rozrządu trzymał się kurczowo paska zębatego, ale nic nie mógł zrobić. Ciszę odmierzały gęste krople skapującego oleju. Nagle rozdarł ją metaliczny charkot rozrusznika. Ucichł i spróbował ponownie. Kilka razy. Bezskutecznie. Wszystkie ruchome elementy silnika zamarły w bezruchu. Czarne zimno zagnieździło się w żeliwie. *** – I co? – Nie wiadomo. – Jak to? Tydzień temu oddałeś go do warsztatu. – Tak, ale facet rozłożył ręce. Powiedział, że nigdy nie widział czegoś takiego. – Przecież naprawia samochody! – Chodziło raczej o rodzaj usterki. Strona 9 – Nie znam się na tym. Na piątek się wyrobi? Pamiętasz, że musimy jechać do rodziców? – Nie wiem. – Czego nie wiesz? – Czy da radę. – Ale rodzice mają rocznicę. Będzie uroczysty obiad. Planują to od roku! – Nic nie poradzę. Ostatecznie jest jeszcze pociąg. – Zwariowałeś?! Z czterema walizkami to byłby koszmar! – Cztery walizki na dwa dni? – Nie zaczynaj. Za kuchennym oknem słońce ugrzęzło w pierzastych liściach akacji. – Twierdzi, że to jest jak choroba, i nie ma pojęcia, jak to powstrzymać. – O czym ty mówisz? – Cały czas o samochodzie. – Przejmujesz się gadaniem jakiegoś półgłówka? Naprawi i po krzyku. – Jeśli naprawi. – A czemu nie? Coś wymieni, coś zreperuje i będzie dobrze. Masło kupiłeś? – Zapomniałem. – Mówiłam ci przecież... – Dobrze już, dobrze. Zejdę do sklepu. Przy okazji wyrzucę śmieci. – Kup jeszcze mleko. – Jasne. – I pośpiesz się. Zupa stygnie. Ale nie wyszedł. Stanął przed drzwiami i spojrzał na klamkę. Promieniowała Strona 10 odpychającym chłodem. *** Głuche podwodne dźwięki ugrzęzły w plastikowej studni pod nieruchomym meniskiem błyszczącym jak metaliczne zwierciadło. Wątłe szare światło przenikało go na wskroś, ale traciło przy tym tyle energii, że nie mogło już dotrzeć do mrocznego dna, gdzie wokół spiralnej grzałki kłębiły się kruche płatki kamiennego osadu. Z wnętrza plastikowej ścianki wydobywało się nerwowe terkotanie prądu elektrycznego, który nie dochodził do grzałki. Coś w jego rytmie przechwytywało odgłosy z zewnątrz i zmieniało ich środek ciężkości. Dlatego nie mogły uciec, nawet przy uniesionej pokrywie. Czajnik zmienił swoją funkcję i teraz, niczym soczewka, skupia w sobie rozproszone dźwięki, zbyt słabe, by mogło je wychwycić ludzkie ucho. Nadaje im sonicznego ciężaru, dzięki któremu wprawiają w drżenie szkło zamknięte w kuchennych szafkach i cichutko rozpełzają się po całym mieszkaniu. *** – Mamo, to tylko stary czajnik elektryczny. – Wiem, co słyszałam. – Ale ty masz prawie osiemdziesiąt lat! Nie zdziwiłabym się, gdybyś słyszała trzepot anielskich skrzydeł. – Nie pozwalaj sobie, moja droga! Słuch mam dobry, piątej klepki też mi nie brakuje! – Przecież żartowałam... Mam go znowu zanieść do pana Zenka? – On go nie naprawi. – Naprawi, tylko że to stary grat, i za chwilę znowu się zepsuje. Nie lepiej kupić nowy? Strona 11 – Nie naprawi, bo nie jest zepsuty. – Cztery razy go zanosiłam. Czemu pan Zenek miałby udawać, że go naprawia? – Bo nie ma zbyt wielu klientów? – Mamo, ty wszędzie wietrzysz podstępy! – To nie jest teoria, tylko fakt. – Ale skąd, po prostu rupieć chce iść na emeryturę. – Nieprawda, on tylko nie chce gotować wody. – Znaczy, nie działa. – Znaczy, robi coś innego. – Co innego może robić czajnik? – Nie mam pojęcia, ale słychać to w nocy, kiedy jest bardzo cicho. Wędrujące dźwięki, od których drżą szklanki i ruszają się lampy. – Jakie znowu dźwięki, mamo? – Czuć je w kościach. – To pewnie odgłosy imprez, które dochodzą z niższych pięter. – Gdy czajnik jest w naprawie, to nic nie słychać. – Mamo, mam tego dość, zabieram go i jutro przywiozę ci nowy! – Ani się waż! Przywieź nowy, ale ten mi zostaw. – Dlaczego? – Odkąd to słyszę, dobrze śpię. Jak nigdy wcześniej. I lubię to powtarzające się słowo. – Słowo? Zlituj się mamo, zaczynam się martwić. – Coś jakby Thrakorne... *** Nie woda. Nie wilgoć. Lecz zimne tchnienie z głębi ziemi, bez trudu przenikające przez skały, żwir i gliniaste warstwy gleby. Płynny chłód, który wężowym Strona 12 ruchem cieknie pod prąd grawitacji. Wspina się między żelbetowymi płytami, po ciasno zamurowanych cegłach, wzdłuż rur i przewodów, tuż pod tynkiem i cienką warstwą farby. Zmierza w stronę mrowiącej się elektryczności wypełniającej cienki metal. Dociera do niej, zatrzymuje się i cierpliwie nawarstwia swoją obecność. Czeka, aż wyłoni się czarna iskra. Potem rusza dalej. Za każdym razem, gdy przeskakuje oleisty błysk, lampa nad umywalką mruga i gaśnie. *** – Co jest z tą lampą?! – Kochanie? Co się stało? – Chodź, zobacz. W łazience znowu przepaliła się żarówka. Nie mogę się umalować. – Cholera, rzeczywiście. – Cholera tego nie naprawi. – A cholerny elektryk? – Miesiąc temu wymienił stare kable i oprawki. Mówił, że teraz powinno być dobrze. Co za partacz! – Może problem nie tkwił w kablach? – Kochanie, jesteś geniuszem! Przesuń się, idę się umalować przy oknie. A ty wkręć nową żarówkę. – Nie wiem, czy mamy... – To sprawdź! Śpisz jeszcze? – Jezu, co cię ugryzło?! – Brak światła. Śpieszę się, zejdź mi z drogi! – Wydamy majątek na te żarówki. – Też mi nowość. Ostrożnie chwycił przepaloną żarówkę. Była zaskakująco zimna. Jej chłód wniknął w opuszki palców i wydobył wspomnienia, do Strona 13 których nie lubił wracać. Gdy miał dziesięć lat, jego rodzice uznali, że jest już na tyle dojrzały, że powinien się wreszcie nauczyć przezwyciężać swoje lęki. Czyli od tej pory musi schodzić do piwnicy sam. Nie chciał o tym słyszeć. Protestował, próbował wzbudzić w nich litość, płakał, krzyczał, histeryzował, ale byli nieustępliwi. Twierdzili, że każdy kiedyś musi się zmierzyć ze swoim strachem i nie da się tego uniknąć, więc im szybciej się to zrobi, tym lepiej. Dlatego, mimo że zdawali sobie sprawę, że nie ma dla niego bardziej przerażającego miejsca niż piwnica, z pełną premedytacją posyłali go do niej co najmniej raz w tygodniu. Nie miał wyboru. Na miękkich nogach schodził po stromych schodach. Prowadziły do długiego korytarza, którego koniec ginął w ciemności. Z jakiegoś powodu żółtawe światło nielicznych lamp nie potrafiło jej rozświetlić. Kiedy stawał naprzeciwko niej, natychmiast mroziło go paraliżujące wrażenie, że gdy przestanie na nią patrzeć, gdy tylko się odwróci, coś z niej wyjdzie. Trząsł się ze strachu, ale przecież musiał się odwrócić, żeby otworzyć kłódkę zamykającą drzwi do ich części piwnicy i znaleźć w niej to, o co prosili rodzice. Przez chwilę zmagał się ze sobą, kurczył się pod wiotkim parasolem rozsądnych myśli, a potem, gdy udawało mu się wywalczyć odrobinę przestrzeni wolnej od strachu, robił to, co musiał, i szybko wracał na górę. Przez jakiś czas miał spokój. Aż znowu musiał zejść i wszystko zaczynało się od nowa. Mimo że teraz już się nie boi schodzić do piwnicy, czuje, jak ogarnia go fala irracjonalnego przerażenia. Wzbiera w nim pewność, że wcale mu się nie wydawało, że za każdym razem, gdy odwracał głowę, z ciemnego końca korytarza naprawdę coś wychodziło. Za każdym razem. Puścił żarówkę, w której roiła się lodowata ciemność, usiadł na krawędzi wanny i schował twarz w dłoniach. Pod powiekami Strona 14 przemykały mu obrazy. Stary samochód spowity zimną ciszą podziemnego garażu, brudne okno zamazujące widok, plastikowy czajnik elektryczny, wokół którego okruszki chleba układają się w koncentryczne kręgi, gołe końcówki kabli elektrycznych, poczerniałe od tego, co czasem nimi wędruje. Zobaczył też puste pomieszczenia, hale, magazyny i ich wilgotne, betonowe posadzki. Usłyszał, jak płoży się po nich cichy, wijący się dźwięk. Odkrył, że go zna, że może go powtórzyć. – Thrakorne – wyszeptał, otwierając oczy. Stała w drzwiach. Była blada. – Co?! – Nic. O co ci chodzi? – Wystraszyłeś mnie, wołałam, ale nie odpowiadałeś. Źle się czujesz? Zasłabłeś? – Nie. Chyba. Sam nie wiem. – Powiedziałeś coś, jakieś dziwne słowo... Mężczyzna zmarszczył czoło. – Nie pamiętam... Strona 15 Strona 16 Nie było charakterystycznego łaskotania za oczami i nad Linvenogre nie wypiętrzyła się nawet jedna dziwna chmura. Nie było żadnych wyczuwalnych ruchów żywego chłodu podnoszącego się z głębi ziemi, chociaż właśnie to poprzedza większość manifestacji xulo. Nie było wędrujących słupów mgły i wielkich kanciastych cieni, które czasem kładą się na całych dzielnicach, mimo że niebo jest zupełnie czyste. Nie było dudniącego hałasu przetaczającego się przez miasto. Nie było żadnego ostrzeżenia. Był zmierzch. Zachodzące słońce płonęło oślepiającą czerwienią. Jego blask wlewał się przez szerokie okno gabinetu i wydawało się, że spowalnia opadające drobiny kurzu. Jakby zagęszczał powietrze. Druss siedział za swoim potężnym biurkiem rozparty w wygodnym fotelu. Był zmęczony. Patrzył na kubek, w którym parzyły się liście alamy. Ten orzeźwiający wywar miał go postawić na nogi po całym dniu pracy w terenie. Delikatna wstążka pary falowała nad kubkiem. Nagle, na moment, zastygła w bezruchu, mignęła i znowu zaczęła falować, ale w trochę innej pozycji, jakby w drobnym interwale czasu przestała istnieć. Wtedy to poczuł. Błysk i wyładowanie przeskakujące z kamienia na kamień. Szczelinami w bruku. Po żelaznych kratach kutych w ostre kwiaty. Fasadami przysadzistych kamienic. Pod cienką warstwą farby między zgrubieniami szorstkiego tynku. Wiotkimi korzeniami roślin, które zarastają rynny, i wzdłuż krawędzi ceramicznych dachówek. Przez obrośnięte grubym mchem kominodomy perusów i ich wilgotne ogrody. Między sztywnymi włoskami porastającymi grzybniowe komory mieszkalne i niżej, kanałami wodnymi, zygzakując po menisku napięcia powierzchniowego i przeskakując Strona 17 na kijanki zaminów – jak rozpalona iskra skacząca między rdzeniem kręgowym, nerką, płucem, po skórze do stopy i z powrotem, przez kości, do czaszki, w której na moment, tuż przed zgaśnięciem, przybiera ulotny, filigranowy kształt, po czym znika. Druss pierwszy raz w życiu odebrał tak potężny impuls. Zazwyczaj są dużo słabsze i związane z jedną emanacją manifestującą się w konkretnym punkcie miasta, ale ten przeniknął przez całą metropolię. Przez całe Linvenogre. I zachłannie dotykał wszystkiego na swojej drodze, jakby czegoś szukał, dążył do jakiegoś celu. Głowiąc się nad znaczeniem impulsu, Druss utrzymywał w pamięci kształt, jaki błysk przyjął tuż przed wygaśnięciem. Musiał go utrwalić. Otworzył tablotesor – mentalne akcesorium, dzięki któremu mógł kontrolować zasoby pamięci, funkcje swojego umysłu i ciała, a także tworzyć psychoinstrumenty. Tuż przed nim zmaterializowała się prostokątna, półprzezroczysta tablica kontrolna wypełniona wskaźnikami, pokrętłami, suwakami i przełącznikami otwierającymi przegródki i zakładki odsyłające do głębszych poziomów tablicy. Druss nigdy nie był mistrzem w posługiwaniu się tablotesorem, ale udało mu się wbudować w to akcesorium kilka unikatowych funkcji zgodnych z jego talentem do wyczuwania i analizowania manifestacji xulo. Dzięki temu wzmocnił swoje umiejętności, zwiększył ich skuteczność, i już jako nastolatek udowodnił, że jest najlepszym tropicielem xulo w Linvenogre, który zdolnościami i wrażliwością przewyższa swojego słynnego ojca. Nawet perusi, istni wirtuozi tablotesorów, nie mogli się z nim równać. Jego talent budził wśród nich nieco wymuszony szacunek, który jednak bardzo ułatwiał mu życie – zwłaszcza że był on tylko jednym z dwóch ludzi mieszkających w metropolii zaminów i perusów. Strona 18 Druss pogmerał przy tablotesorze, otworzył przejście i zszedł do krypty. Nie pociągały go duchowe poszukiwania, więc w tej przegródce urządził coś w rodzaju archiwum. Przechowywał tu utrwalone w pamięci przebłyski xulo. Wnętrze przypominało mroczną, labiryntową bibliotekę, w której półki uginały się nie od książek, lecz od setek filigranowych, świetlistych rzeźb. W tym miejscu niepodzielnie rządził archiwista Lestych. Wyglądał jak mały, dystyngowany staruszek, lecz jego ruchy i sposób mówienia niepokojąco kojarzyły się Drussowi ze zmarłym ojcem. – Kolejny eksponat? – zapytał Lestych. Druss przywołał kształt błysku, który w tej samej chwili zmaterializował się rękach archiwisty. Był duży i spleciony z kilkunastu rdzeni wirującej energii. – Mamy coś podobnego? – Nie. Pierwszy raz widzę aż tak rozbudowany. To na pewno xulo? – Nie wiem. Zbadaj to. Porównaj z innymi. Może na coś wpadniesz. Druss opuścił archiwum i zamknął tablotesor. Trapiło go nieokreślone, trudne do uchwycenia przeczucie. Otępiające zmęczenie ulotniło się bez śladu. Nagle usłyszał głośny trzask zamykanych drzwi. Wyszedł z gabinetu. Szerokim korytarzem dotarł do największego pokoju w mieszkaniu. Tu przyjmował gości, bo tylko to pomieszczenie nie było przystosowane do jego rozmiarów. Na środku stał jedynie duży, okrągły stół, a obok niego trzy szerokie i twarde leżanki. Nad jedną z nich pochylali się pomocnicy Drussa – Hemel i Tenan. Pierwszy był zaminem – gorylowatym olbrzymem, który miał gładką czarno-żółtą salamandrową skórę i stożkowatą żabią głowę, a drugi perusem – włochatą kulą wspartą na trzech długich patykowatych nogach. Z górnej części kulistego Strona 19 tułowia każdego perusa wyrasta coś w rodzaju ektoplazmatycznej narośli, która może zmieniać kształt i jest ich głównym sensorium. To właśnie ona odwróciła się w stronę Drussa, gdy stał na progu pokoju i zaniepokojony widokiem swoich pomocników nie mógł się zmusić, żeby do nich podejść. – Co się stało? – zapytał niepewnie. – Nie wiemy – odparł Tenan, wydłużając narośl i nadając jej kształt zwiniętej tuby. – Segregowaliśmy znaleziska z ogrodu mistrza Akama i nagle Basal upadł. Natychmiast przynieśliśmy go na górę, ale chyba nic się nie da zrobić. Nie oddycha. Człowiek na sztywnych nogach podszedł do leżanki, na której spoczywał jego młodszy brat. Był skurczony, zgięty wpół, wyglądał, jakby poraził go piorun. Druss dotknął jego czoła i sprawdził puls. Nie było wątpliwości. Słońce już zaszło i ciało Basala zaczynało obrastać ciemniejącą szarością. Druss czuł w sobie zimny spokój. Śmierć brata jeszcze nie znalazła do niego dostępu i jego umysł wciąż pracował z niezmąconą precyzją. – Gdy to się stało, dotykał któregoś artefaktu? – Tak. Potem go upuścił. Słyszałem, jak toczy się po podłodze – odparł Tenan. – Co to było? – Nie zwróciłem uwagi, wszystko stało się tak szybko... Druss spojrzał pytająco na Hemela. – Ja też nie – mruknął zamin przepraszająco. – Ale niczego nie ruszaliście? Niczego poza ciałem? – Nie było na to czasu... – potwierdził Tenan. – Dobrze. Chodź, Tenan, znajdziemy to. A ty, Hemel, zostań, proszę. Na chwilę. Zaraz wrócimy. – Oczywiście, poczekam tu... z nim. Druss i Tenan w pośpiechu opuścili mieszkanie, weszli do windy i zjechali siedemdziesiąt pięter w dół. Przeszli przez ogromny Strona 20 łukowo sklepiony hall i minęli posterunek zaminów przy głównym wejściu. – Wszystko w porządku, panie Druss? Co się stało panu Basalowi? – zapytał jeden ze strażników. Druss i Tenan minęli ich bez słowa. Wyszli na pasaż rozmigotany podświetlonymi witrynami sklepów. Dzień i noc panował tu nieustanny ruch. Blask, który wylewał się zza grubych tafli falowanego luvialnego szkła igrał między przechodniami, prześlizgiwał się po ich ciałach. Zawieszone nad pasażem żarolatarnie dopiero zaczynały dymić mętnym światłem. Druss sprawnie wyminął kilku perusów i zaminów, zanurkował pod przelatującym nisko tulpa i znalazł się przed drzwiami swojego biura. Kiedy Tenan stanął za jego plecami, Druss westchnął ciężko i wszedł do środka. Przekręcił włącznik i żarniki opromieniły wnętrze wątłym blaskiem, z wolna przybierającym na sile. Przedmioty wykopane w ogrodzie mistrza Akama wciąż leżały na długim stole. Na pierwszy rzut oka niczego nie brakowało, ale Druss nie pamiętał dokładnie ile ich było, więc mógł się mylić. Nie, na pewno się mylił. – Gdzie stał? – zapytał Druss. – Po drugiej stronie, przy pierwszej półce – odparł Tenan. Druss przyklęknął i spojrzał wzdłuż podłogi, między półkami, na których piętrzyły się zagadkowe przedmioty. Wszystkie zmaterializowały się wraz z impulsami xulo. Były tam prostokątne metalowe tablice zapisane dziwnymi znakami, takimi jak WM 43079 lub SL 72103, przezroczyste sześciany, wewnątrz których migotały obłoczki plazmy, i kule zawierające miniaturowe budowle otoczone wirującymi płatkami przypominającymi śnieg, a także wyschnięte truchła wielosegmentowych stworzeń wyglądających jak owady ze zbyt dużą liczbą odnóży, metaliczne grudy parujące nikłym światłem i wygięte pod niemożliwymi kątami figurki oraz