Leinster_Obcy2
Szczegóły |
Tytuł |
Leinster_Obcy2 |
Rozszerzenie: |
PDF |
Jesteś autorem/wydawcą tego dokumentu/książki i zauważyłeś że ktoś wgrał ją bez Twojej zgody? Nie życzysz sobie, aby podgląd był dostępny w naszym serwisie? Napisz na adres
[email protected] a my odpowiemy na skargę i usuniemy zabroniony dokument w ciągu 24 godzin.
Leinster_Obcy2 PDF - Pobierz:
Pobierz PDF
Zobacz podgląd pliku o nazwie Leinster_Obcy2 PDF poniżej lub pobierz go na swoje urządzenie za darmo bez rejestracji. Możesz również pozostać na naszej stronie i czytać dokument online bez limitów.
Leinster_Obcy2 - podejrzyj 20 pierwszych stron:
Strona 1
waldi0055 Strona 1
Strona 2
Murray Leinster
Obcy
(The Aliens)
waldi0055 Strona 2
Strona 3
"The Aliens" by William Fitzgerald
Jenkins
Science Fiction 1959.
Tłumaczenie: Witold Bartkiewicz
waldi0055 Strona 3
Strona 4
waldi0055 Strona 4
Strona 5
Ludzkość kroczyła poprzez galaktykę… i tak,
wszyscy wiedzieli, że są w niej również Obcy.
Kiedy te dwa rozrastające imperia zderzą się ze
sobą… wydaje się, że wojna jest nieunikniona.
Czy aby na pewno…?
waldi0055 Strona 5
Strona 6
O godzinie 04:10, czasu pokładowego,
Niccola weszła już dość głęboko w system
słoneczny Thety Gisol. Jednak już wcześniej
sporządzono wyczerpującą dokumentację,
stwierdzającą, że nie był to ojczysty układ
cywilizacji Plumie. Nie odebrali żadnych śladów
transmisji radiowych. Nie było też najmniej-
szych oznak aktywnych lotów międzyplanetar-
nych — takim oczywistym dowodem ich
występowania byłyby ślady rakiet, ale napęd
magnetroniczny również dawał bardzo chara-
kterystyczny wzorzec radiacji — tak więc
prawdziwy cel podróży Niccoli, z pewnością nie
zostanie tu osiągnięty. Nie zdobędą w tym
układzie informacji, skąd pochodzą Plumie.
Być może jednak, załodze uda się na którejś
z planet odnaleźć chociaż, któryś z tych
osobliwych, stożkowatych, pustych w środku
kamiennych kopców, chroniących silikonowo-
brązowe płyty, stanowiące dowód, że Plumie w
ogóle istnieli. Niccola udała się więc w głąb
układu, w kierunku planet wewnętrznych.
Podobne kopce znajdowano poprzednio w dosyć
charakterystycznych punktach orientacyjnych
powierzchni planet typu tlenowego, na obszarze
jakichś tysiąca dwustu lat świetlnych. Analiza
roślinności porastającej artefakty, wskazywała,
że niektóre z nich pochodziły nawet sprzed stu
lat. Wzniesienie innych, z kolei, na podstawie
tej samej przesłanki, datowano na zaledwie
tygodnie albo nawet dni, przed przybyciem
waldi0055 Strona 6
Strona 7
statków Zwiadu Kosmicznego, które je odkryły.
Sytuacja była więc wysoce niepokojąca. Mało
prawdopodobne wydawało się, aby galaktyka
była dostatecznie duża, dla wspólnego istnienia
dwóch ras istot rozumnych, potrafiących
podróżować w przestrzeni kosmicznej. Za
dawnych czasów, na Ziemi, planeta okazała się
zbyt mała dla dwu ras wyposażonych przecież
jedynie w proste narzędzia i ogień. History-
cznie, problem został rozwiązany, gdy Homo
sapiens eksterminował Homo neanderthalis.
Wydawało się, że taka sama sytuacja mogłaby
obecnie powtórzyć się w kosmosie. Zamieszki-
wali w nim zarówno ludzie, jak i Plumie. Obie
rasy posiadały statki międzygwiezdne. Dla ludzi
fakt ten był w najwyższym stopniu alarmujący.
Niezbędne były dodatkowe informacje, a
niebezpieczeństwo, że Plumie zdobędą je jako
pierwsi, co umożliwi im eksterminację ludzko-
ści, było naprawdę zatrważające.
Stąd właśnie misja Niccoli. Statek zmierzał z
pełną szybkością w stronę słońca układu.
Daleko za sobą pozostawił już zmrożone
planety zewnętrzne. Przeciął orbity trzech
kolejnych. Ostatnia z nich była gazowym
olbrzymem z niezliczoną liczbą krążących wokół
niej satelitów. Została już mniej więcej
trzydzieści milionów mil z tyłu i dwadzieścia
milionów w bok. W przestrzeni przed nimi, na
tle różnokolorowej mozaiki odległych gwiazd,
jaśniało oślepiające słońce.
waldi0055 Strona 7
Strona 8
Jon Baird spokojnie pracował w kabinie
radarowej Niccoli. Należał do tej grupy, która
miała nadzieję, że Plumie nie okażą się być
naturalnymi wrogami ludzkości. Teraz, coraz
bardziej wyglądało na to, że ich statek w tym
systemie słonecznym nie dowie się niczego
nowego. No cóż, na polowanie ruszyło również
całe mnóstwo innych statków. Ich rejs na razie
wydawał się być tylko rutynową ekspedycją do
kolejnej, wcześniej jeszcze nie przebadanej
grupy planet. Tymczasem jednak pogrążył się
bez reszty w swojej pracy. Siedząca naprzeciw
niego Diane Holt, równie spokojnie zajmowała
się własnymi zajęciami. Jej ciemna głowa
pochylała się z uwagą nad wykresami sygnałów
radarowych. Praca, którą właśnie wykonywali,
polegała na uzupełnianiu map rojów meteorów,
krążących wokół tego słońca po orbitach
kometarnych. Przebiegały przestrzeń układu,
stanowiąc zagrożenie dla nawigacji, i bez takiej
mapy nikt nawet nie próbowałby przelatywać
przez system słoneczny.
Wszystko na statku toczyło się zupełnie
normalnie. Maszynownia była oazą spokoju i
ciszy, zabezpieczona przed niemal niesły-
szalnym szumem napędu, pracującego z
gęstością strumienia o indukcji pół miliona
Gaussów. Kapitan robił to, co zazwyczaj robią
kapitanowie, kiedy nie widzą ich podwładni.
Oficer uzbrojenia, Taine, snuł typowe dla siebie
rozważania. W kabinie nawigacyjnej, drugi
waldi0055 Strona 8
Strona 9
oficer sumiennie spoglądał na każdy ze
znajdujących się w niej przyrządów, co
najmniej raz na pięć minut, i uważnie
obserwował wszystkie ekrany, pokazujące
przestrzeń wokół statku. Stewardzi zajmowali
się pobojowiskiem pozostałym po ostatnim
posiłku, i powoli rozpoczynali przygotowania do
następnego. W kwaterach załogi ci, którzy byli
po służbie czytali coś, grali w różne gry, albo po
prostu z zadowoleniem oddawali się słodkiemu
lenistwu.
Diane przekazała mu przezrocze z wykresem
sygnału radarowego, aby nałożył je na
sporządzaną trójwymiarową mapę.
– Tu jest zarys jakiegoś obiektu –
powiedziała z zainteresowaniem. – Może to
kometa, która krążyła kiedyś po tej orbicie, a
teraz jest już zbyt stara, aby wyrzucać gazy, i
nie ma już warkocza.
**********
W tej właśnie chwili, to jest o godzinie 4.25
czasu pokładowego, rozdźwięczały się dzwonki
alarmowe. Zabrzęczały natarczywie w głowie
Bairda, ich nieustannie powtarzane dźwięki
przebiegły przez cały statek. Towarzyszyły im
odgłosy poruszenia wśród marynarzy oraz
zamykania włazów i drzwi. Gong alarmu mógł
waldi0055 Strona 9
Strona 10
oznaczać tylko jedną rzecz. Spowodowała ona
przyśpieszenie pulsu i oddechu wszystkich
członków załogi, a niektórym wręcz postawiła
włosy na głowie, stosownie do temperamentu.
Na ekranie przekazującym bezpośredni
obraz z kabiny nawigacyjnej, pojawiła się twarz
kapitana.
– Plumie? – rzucił szorstko. – Panie Baird!
Plumie?
Ręce Bairda już wcześniej przerzucały
przełączniki, przełączając aparaturę znajdującą
się w kabinie radarowej na nowe ustawienia.
– Mamy kontakt, sir – powiedział krótko. –
Nie. Mieliśmy kontakt. Teraz został przerwany.
Zostaliśmy wykryci. Dostaliśmy impulsem
radarowym. Tylko jednym.
Słowo „jednym”, w tym przypadku wiele
mówiło. System radarowy, który był w stanie
pozyskać odpowiednią informację, wyłącznie z
jednego impulsu, nie mógł być dziełem
amatorów. To musiał być produkt wysoko
rozwiniętej technologii. Przestawiając cały
sprzęt na pełne skanowanie okrężne, Baird czuł
jak wzdłuż karku pełznie mu jakieś dziwne
uczucie. Wcześniej, sporządzając mapę, praco-
wali jedynie w zakresie obserwacji wewnątrz
wąskiego przedziału nieco poniżej i powyżej
płaszczyzny ekliptyki. Na zewnątrz tego
obszaru, który mieli pod długodystansowym
skanem, wiele mogło się zdarzyć.
waldi0055 Strona 10
Strona 11
Minęło jednak kilka kolejnych sekund.
Wydawały się ciągnąć niemal tak długo jak
lata. Skanowanie dookólne pokryło wektor
każdego kierunku wychodzącego z Niccoli. Nie
pojawiło się nic, czego by nie widzieli wcześniej.
Planeta olbrzyma gazowego, daleko w tyle poza
nimi, oraz jedyna planeta wewnętrzna,
znajdująca się obecnie po tej stronie słońca,
odbiją wysłane przez statek impulsy, dopiero po
długich minutach. Chwilowo radary pokazy-
wały jedynie nikłe echa, przebadane już
podczas poprzednich skanów.
– Żadnych nowych obiektów w zasięgu pół
miliona mil – powiedział Baird po chwili. Potem
dodał. – Nic nowego w zasięgu trzech czwartych
miliona mil. – Następnie: – Nie ma niczego w
zasięgu miliona mil…
Kapitan warknął zgryźliwie:
– Może lepiej proszę sprawdzić te obiekty,
które nie są nowe! – Odwrócił się na bok, a jego
głos dobiegał słabiej, ponieważ mówił do innego
mikrofonu. – Panie Taine! Proszę uzbroić
wszystkie rakiety i postawić zespoły wyrzutni
w gotowości bojowej! Maszynownia! Przygoto-
wać jednostkę napędową do manewrów alarmo-
wych! Zespoły likwidacji uszkodzeń, założyć
skafandry ciśnieniowe i wraz z wyposażeniem
zająć stanowiska bojowe! – Jego głos stał się o
ton głośniejszy. – Panie Baird! Co z zaobserwo-
wanymi obiektami?
waldi0055 Strona 11
Strona 12
Diane wyszeptała kilka słów. Baird krótko
odpowiedział:
– Mamy tylko jeden podejrzany obiekt, sir —
i w zasadzie to nie powinno być z nim
problemów. Wysyłamy impuls penetrujący w
kierunku czegoś, co sklasyfikowaliśmy jako
wypaloną kometę. Impuls właśnie wychodzi,
sir.
Diana wycelowała już transmiter dalekiego
zasięgu, w coś co, jak powiedziała, mogło być
martwą kometą. Baird nacisnął przycisk.
Przyrząd wygenerował pakiet fal na często-
tliwościach specjalnie dobranych dla celów
informacyjnych oraz o odpowiednio dobranych
kształtach, który pomknął przez przestrzeń
kosmiczną. Obejmował on mikrofale o dokła-
dnie określonej amplitudzie, odpowiadającej
standardom pomiarowym. Zawierał również
impulsy o innych częstotliwościach, które
wybiórczo były pochłaniane przez różnego
rodzaju materiały. Fale były spolaryzowane
bocznie, z okresowym wzorcem polaryzacji. Po
odbiciu, pakiet mógł dostarczyć zaskakujących
ilości informacji.
Impuls powrócił. I przyniósł na statek
wiadomości, po które go wysłano. Obiekt, który
został zarejestrowany, jako większa bryła w
roju meteorów, w ogóle nie był meteorem. W
pakiecie powrotnym znajdowały się fale o
czterech różnych częstotliwościach, których
wzorzec względnej intensywności, wskazywał,
waldi0055 Strona 12
Strona 13
że zostały odbite przez powierzchnię z brązu —
prawdopodobnie brązu krzemowego. Spolary-
zowane promienie, powróciły oczywiście
zdepolaryzowane, ale zmiany fazowe wskazy-
wały, że obiekt odbijający miał zaokrągloną,
regularną formę. To musiał być gładki kadłub z
silikonowego brązu. Były również jeszcze inne
dane potwierdzające to przypuszczenie.
– To będzie statek Plumie, sir – powiedział
Baird bardzo opanowanym tonem. – Przypu-
szczalnie wychwycili oni promieniowanie
naszych radarów kartograficznych, i strzelili w
nas jednym impulsem, aby zorientować się kim
i czym jesteśmy. Myślę również, że teraz
przechwycili i przeanalizowali nasz impuls
informacyjny, i wiedzą czego o nich się dowie-
dzieliśmy.
Kapitan rzucił na niego groźne spojrzenie.
– Ilu ich tam jest? – rzucił. – Czy wpadliśmy
na całą flotę?
– Już sprawdzam, sir – powiedział Baird. –
Nie odebraliśmy żadnego modulowanego
promieniowania z kosmosu, sir, ale możliwe
jest, że wykryli nas kiedy wyszliśmy z
nadprzestrzeni, i przerwali wszystkie swoje
transmisje, aby wciągnąć nas w pułapkę.
– Sprawdzić ilu ich jest! – warknął kapitan. –
Brać się do roboty! Natychmiast raportować o
wszystkich dodatkowych danych!
Jego postać z pstryknięciem znikła z ekranu.
Diane, blada znacznie bardziej niż trochę,
waldi0055 Strona 13
Strona 14
szybko pracowała, aby skonfigurować sprzęt w
kabinie radarowej w bardzo specjalistyczny
wzorzec. Jeśli chodzi o radary, Niccola została
wyposażona wyśmienicie. Był to statek Zwiadu
typu G8, i podczas swojego ostatniego pobytu w
bazie, został specjalnie przebudowany dla celów
poszukiwań Plumie i nawiązania z nimi
ewentualnego kontaktu. Od czasu odkrycia ich
istnienia, było to najpilniejsze przedsięwzięcie
Zwiadu Kosmicznego. Mogło być to również
najważniejsze przedsięwzięcie całej rasy
ludzkiej — od którego mogło zależeć jej
przetrwanie bądź zniszczenie. Przed Niccolą
odleciały już inne przebudowane statki, za nią
miały wylatywać kolejne, dopóki problem nie
zostanie rozwiązany. Po dokonanych zmianach
Niccola miała dwadzieścia cztery wyrzutnie
rakietowe, a na potrzeby poszukiwań Plumie,
wyposażono ją w bardziej zaawansowany napęd
i komputerowy system radarowy, niż miał do
dyspozycji jakikolwiek inny ludzki statek. Tym
niemniej, jeśli została wciągnięta głęboko w
ojczysty system Plumie, perspektywy jej
przetrwania nie były zbyt różowe.
**********
Nowe ustawienia zaczęły działać natych-
miast po załączeniu ostatniego obwodu. Trójwy
waldi0055 Strona 14
Strona 15
miarowa mapa służyła jako macierz do
sterowania radarami. Emiter impulsów
informacyjnych obracał się na wszystkie
strony, wyrzucając odpowiednie pakiety fal.
Obrót i błysk, i ponownie obrót i błysk. Musiał
przebadać wszystkie względnie bliskie obiekty,
pod kątem tego czy nie są wykonane z brązu
silikonowego i nie mają zaokrąglonych
kształtów. Obiekty położone najbliżej, miały
zostać sprawdzone jako pierwsze. Szybkość
pracy była podstawową kwestią. Ale skanowa-
nie trójwymiarowe wymaga czasu, nawet przy
kilkuset impulsach na minutę.
Stopniowo jednak informacja zaczęła
spływać coraz szerszym strumieniem. W obrę-
bie jednej czwartej miliona mil nie stwierdzono
żadnych obiektów z brązu silikonowego. W
obrębie pół miliona mil. Miliona. Półtora
miliona. Dwu milionów…
Baird wywołał kabinę nawigacyjną.
– Wygląda na to, że statek Plumie jest sam,
sir – złożył raport. – A przynajmniej nie ma w
pobliżu innego statku, na bardzo dużą
odległość.
– Ha! – chrząknął kapitan. – A więc złożymy
mu wizytę. Niech pan trzyma otwartą linię,
panie Baird! – Ton jego głosu zmienił się nieco.
– Panie Taine! Proszę natychmiast zgłosić się do
mnie. w sprawie planu taktycznego!
Baird sam sobie kiwnął głową w odpowiedzi.
Rozkazy Niccoli polecały nawiązanie kontaktu
waldi0055 Strona 15
Strona 16
w taki sposób, by nie zostać wykrytym, jeśli
tylko będzie to możliwe. Ideałem byłaby
lokalizacja przez ludzkie statki, statku Plumie
lub samej cywilizacji Plumie, i zdobycie
artefaktów do badań, w kompletnym i
nieuszkodzonym stanie — zanim Plumie
zorientują się, że zostali odkryci. Oczywiście
było to rozwiązanie idealne dla ludzi, ponieważ
ludzie zawsze zakładają, że obcy mogą być
wrodzy, dopóki oni sami nie udowodnią, że jest
inaczej.
Taki punkt widzenia nie był może
podejściem specjalnie optymistycznym, ale
bezpiecznym. Na razie ostrożność była
konieczna. Z tego właśnie powodu, ponieważ
dowództwo Zwiadu wolało, przygotować się na
każdą, najbardziej nawet niekorzystną,
ewentualność, na oficera uzbrojenia Niccoli
powołany został Taine. Jego wybór był bardzo
przemyślany, ponieważ był on ksenofobem.
Przez całe swoje dotychczasowe życie miał
problemy osobowościowe. Odczuwał wręcz,
wydawałoby się wrodzony lęk i nienawiść w
stosunku do obcych — co w łagodnych
przypadkach jest całkiem powszechne, ale
Taine nie mógł zostać wyleczony bez
całkowitego załamania jego osobowości. Nie
mógł służyć na statkach o wielorasowych
załogach, ponieważ odczuwał nieodpartą wręcz
podejrzliwość i wrogość do wszystkich, za
wyjątkiem kręgu najbliższych mu ludzi.
waldi0055 Strona 16
Strona 17
Wydawał się więc idealnym kandydatem na
oficera uzbrojenia na Niccoli, pod warunkiem,
że nigdy nie objąłby dowodzenia na statku.
Ponieważ, gdyby Plumie okazali się wrodzy,
żaden normalny, przystosowany do życia w
społeczeństwie człowiek nigdy nie myślałby o
tym tak wiele jak Taine. Był zdolny do przyjęcia
podobnego toku myślenia, jaki podjęli by
Plumie, gdyby sami byli ksenofobami.
Bairdowi jednak taka ekstremalnie przesa-
dna ostrożność, jak zgoda na psychopatyczne
skłonności u oficera, wydawała się bardziej niż
kompletnie nieusprawiedliwiona. Nie było
żadnych pewnych przesłanek dla twierdzenia,
że Plumie są przesiąknięci instynktowną
wrogością. Podejrzliwi będą z pewnością.
Ostrożni, też. Ale jedyne znane fakty odnośnie
cywilizacji Plumie, pochodziły z kamiennych
kopców i krzemowo brązowych zapisanych
tablic, pozostawionych przez nich w kosmosie,
na planetach tlenowych na obszarze tysiąca
dwustu lat świetlnych. Przy tym wszystko co
udało się wydedukować o samych Plumie
wynikało ze sformalizowanych symboli dekora-
cyjnych, takich jak ozdobne pióra, znajdowane
na wszystkich ich brązowych tablicach. Nazwa
Plumie pochodziła właśnie od tego symbolu1.
Teraz jednak Taine został wezwany do
kabiny nawigacyjnej, na naradę taktyczną.
1
Plume po angielsku oznacza właśnie pióro.
waldi0055 Strona 17
Strona 18
Niccola zmieniła kurs i ruszyła w stronę
obiektu zidentyfikowanego przez Bairda jako
statek Plumie. Była godzina 5:10 czasu
pokładowego. Oczywiście ludzki statek miał
określoną szybkość w kierunku słońca. Statek
Plumie ukrywał się w roju meteorów, zupełnie
nieznanej komety. Był to doskonały sposób na
uniknięcie wykrycia. Z drugiej jednak strony
Niccola prowadziła badania kartograficzne, tak
więc spowodował on przyciągnięcie jej uwagi.
Teraz każdy ze statków wiedział o istnieniu
drugiego. Ponieważ Niccola została wykryta,
statek musiał wykonać rozkaz podjęcia próby
kontaktu i zdobycia informacji.
**********
Baird sprawdził czy Niccola obrała kurs
dokładnie na przechwycenie obcego statku,
przy pełnej szybkości napędu. Powiedział
stanowczym tonem:
– Zastanawiam się jak Plumie zinterpretują
tę zmianę kursu? Wiedzą już przecież, że się
zorientowaliśmy, że ich statek to nie meteor. A
taka szarża prosto na nich, bez żadnej
wcześniejszej próby porozumienia, może zostać
źle zrozumiana. Moglibyśmy przecież być na
tyle głupi lub aroganccy, że nie jesteśmy w
stanie myśleć o niczym innym, tylko o walce. –
waldi0055 Strona 18
Strona 19
Wcisnął przycisk łączności z kapitanem i
poprosił spokojnym głosem – Sir, proszę o
pozwolenie na próbę nawiązania łączności ze
statkiem Plumie. Otrzymaliśmy rozkazy, aby
jeśli zostaniemy zauważeni, podjąć próbę
nawiązania przyjaznych stosunków.
Tajne najwyraźniej zdołał już dotrzeć do
kabiny nawigacyjnej. Z głośnika warknął jego
głos.
– Radzę tego nie robić, sir! Nie powinniśmy
używać żadnego urządzenia pozwalającego im
na określenie poziomu naszej technologii!
Baird odparł chłodno:
– Już wcześniej uzyskali całkiem niezły
pogląd w tej sprawie. Uderzyliśmy w nich
naszym impulsem radarowym, żeby zdobyć
dane.
Na chwilę zapanowała cisza, zakłócana
jedynie słabym szumem, typowym dla
poruszającego się statku. Gdyby cisza na
statku miała charakter bezwzględny, mogłaby
mieć fatalne skutki dla nerwów marynarzy.
Kapitan utyskiwał:
– Prośby i rady! Do diabła! Panie Baird,
mógłby pan poczekać na rozkazy! Ale i tak
miałem poprosić pana o wysłanie odpowiednich
komunikatów, aby podjąć próbę nawiązania
kontaktu. Proszę to wykonać.
Jego głośnik kliknął, wyłączając się. Baird
powiedział:
waldi0055 Strona 19
Strona 20
– Teraz wszystko w naszych rękach, Diane.
Mamy jednak trzymać się rozkazów. Wyślij
pierwszą szpulę.
Diana miała już przygotowaną taśmę,
nawiniętą na nadajnik. Zaczęła ją przewijać
przez głowicę odtwarzającą. Nałożyła słucha-
wki. Taśma wysyłała w stronę Plumie
odpowiednio dobrane sekwencje sygnałów. W
bazie zdecydowano, że najbardziej sensownym
sposobem próby otwartego pierwszego
kontaktu, będą sekwencje trzasków, które w
ewidentny sposób zasugerują odbiorcom czysto
sztuczny charakter, tworzony na podstawie
pewnych oczywistych zasad, które muszą być
wspólne dla obu ras. Taśma emitowała więc
serię liczb naturalnych — od jednego do pięciu.
Następnie tabliczkę dodawania, od jeden dodać
jeden, do pięć dodać pięć. potem tabliczkę
mnożenia, aż do pięć razy pięć. Słabe trzaski,
emitowane w całym zakresie fal radiowych, nie
niosły więc ze sobą informacji o szokującym
ładunku intelektualnym. Tak jednak brzmiały
rozkazy.
Baird siedział przygryzając wargę. Diane
nasłuchiwała, czy którykolwiek w wysłanych
sygnałów, zostanie odesłany przez Plumie. Z
głośników w pobliżu kabiny radarowej, dobie-
gało ciche poszeptywanie rozkazów, rozsyła-
nych po całym statku. Radar musiał być
informowany o wszystkich rozkazach i
działaniach, tak by mógł sprawdzać ich skutki
waldi0055 Strona 20