Andrzej 'Andy' Kidaj Okno Chciałbym podziękować Ice, Groschowi i mojej ukochanej Reni za pomoc, bez której obecna wersja opowiadania nie byłaby taka jaka jest. Stare zdjęcia mają w sobie coś magicznego. Może to wiekowa emulsja na czarno-białych odbitkach, może to stary, pożółkły papier - z jednej strony śliski, z drugiej szorstkawy, dzięki czemu lubi się wyginać. Oglądając zdjęcia lub nawet tylko je dotykając jestem w stanie przeżywać sceny na nich utrwalone. Potrafię wyobrazić je sobie tak dokładnie, jakbym tam był. Na większości zresztą jestem. Najbardziej lubię te z dzieciństwa. Mam trzy duże albumy: w szarej, zielonej i niebieskiej okładce, z grubymi kartkami poprzedzielanymi cienką bibułą. Kiedyś, gdy zdjęcia wywoływało się ręcznie i tak też robiono odbitki (ach te ciemnie, one też miały w sobie coś magicznego), nie było znormalizowanych rozmiarów zdjęć. I nie było albumów z foliowymi kieszonkami jak teraz. Do czarnych stron trzeba było samemu poprzyklejać specjalne rożki, w które wkładało się odbitki. Kochałem tamte czasy i tamte albumy. Czasy, kiedy życie wydawało się prostsze (może i takie zresztą było) a ludzie szanowali zdjęcia i traktowali je z należytą im czcią. Wtedy wszystko było inne. No, może nie wszystko, ale dużo. To było bardzo, bardzo dawno. A przeglądając stare albumy (szary, zielony i niebieski) wracam myślami do tamtych lat, kiedy byłem dzieckiem, młodym chłopcem, mającym swoje problemy i cele. Wydawać by się mogło, że to całkiem inny człowiek, ale to ten sam ja tylko dużo młodszy. Ostatnio coraz częściej sięgam po te albumy. Dla takiego starego człowieka jak ja wspomnienia są jedną z najcenniejszych rzeczy jakie ma. Drugą jest ulubiona fajka. A moja stoi w stojaku na tamtej półce. Czy ktoś mógłby mi ją podać? Nie, nie tą, tą z lewej... O tak. Właśnie tą. I tamto pudełko tytoniu... Dziękuję. Nie zachęcam was do palenia, ale jeśli już koniecznie musicie to zamiast papierosów polecam właśnie fajkę. To naprawdę coś wspaniałego. Pamiętam taką jedną historię, którą do tej pory nie podzieliłem się z nikim, a która nie daje mi spokoju. Nie mogę przestać o tym myśleć i z dnia na dzień wydaje mi się, że pamiętam ją coraz dokładniej. Nikt o niej nie wiedział prócz mnie, Michała i Karola. Karol już nie żyje a mnie i Michałowi też niewiele zostało. Doszedłem do wniosku, że czas już przekazać ją dalej. Dlaczego chcę wam o tym opowiedzieć? Ponieważ wiem, że interesują was takie niezwykłe historie. Nawet jeśli nie uwierzycie i potraktujecie ją jako czystą fantastykę, nie będę miał do was o to żalu. Przez długi czas sam w to nie wierzyłem i traktowałem jako fantazje nastolatka. Ale te wspomnienia wracają do mnie z coraz większą siłą i muszę, po prostu muszę wam ją przybliżyć. Było to tuż po wojnie...* * * Miałem wtedy dwanaście lat. Od kilku miesięcy panował pokój. Wróg odszedł a my powoli zaczynaliśmy odbudowywać miasta. Nie było łatwo. Nie wszyscy chcieli ciężko pracować. Licząc na szybki i łatwy zysk wiele osób zajmowało się szabrem, kradzieżami i rozbojem. Tak więc oprócz normalnej pracy trzeba było także pilnować przed bandami tego, co już mieliśmy. Nie muszę chyba dodawać, że panowała bieda. Podobnie zresztą jak teraz, ale to była inna bieda. Wtedy po porostu nie było jedzenia i ludzie współpracowali ze sobą, żeby jakoś temu zaradzić. Należało sobie nawzajem pomagać. No i pomagaliśmy sobie. Teraz wszystkiego jest w bród, tylko gorzej z pieniędzmi. Teraz każdy jest zmuszony myśleć najpierw o sobie. Jeśli o mnie chodzi, to wolałem tamte czasy. Nie było wtedy zabawek. Nikt o nich nawet nie myślał. Były ważniejsze sprawy. A my w wolnym czasie graliśmy w piłkę nożną lub bawiliśmy się wśród gruzów. Teraz dopiero zdaję sobie sprawę, jakie to było niebezpieczne, ale wtedy o tym nie myślałem. Nikt z nas nie myślał. Z Michałem i Karolem tworzyliśmy paczkę naprawdę zgranych przyjaciół. Takich na śmierć i życie, jak to się mówi. Faktycznie nasza przyjaźń przetrwała wiele prób i lat, z Michałem wciąż utrzymuję kontakt. Tak więc bawiliśmy się wśród gruzów. Wbrew pozorom wcale nie w wojnę. To znaczy chcieliśmy się w nią bawić, ale z kim tu walczyć, skoro każdy chciał być zwycięskim Polakiem? Doszliśmy więc do wniosku, że lepiej bawić się w coś innego. Na przykład w odkrywców, poszukiwaczy skarbów lub po prostu w chowanego. Mieliśmy takie ulubione miejsce. Kawałek frontowej ściany zniszczonego budynku. Wysokiej do połowy drugiego piętra, z dziurami zamiast okien i drzwi, przez które niegdyś wchodziło się na klatkę schodową a teraz tylko na drugą stronę, na gruzowisko. Bawiliśmy się zazwyczaj na tym gruzowisku, bo tam najczęściej można było znaleźć różne ciekawe rzeczy. W tych czasach nie można było sobie pozwolić na grymaszenie, wszystko mogło się przydać. Więc zbieraliśmy różne drobiazgi i zanosiliśmy do domu. Michał znalazł kiedyś krzesło, które jego ojciec zreperował a ja niepełny komplet srebrnych widelców. Mam go zresztą do dzisiaj. Ale nie o tym miałem... Jak już powiedziałem, ta ściana, to był właściwie sam mur, bez drzwi, bez okien... Poza jednym. Na wysokości pierwszego piętra znajdowało się jedno całe okno. Nie mam pojęcia, jak ono przetrwało. Faktem jednak było, że szyba wyglądała na całą, a nawet w miarę czystą. Jakby ktoś ją niedawno mył. Tylko po co? Ale, co najbardziej interesujące, przez to okno widać było jakby jakiś pokój czy coś. Na pewno pomalowaną na różowy kolor ścianę. A przecież z drugiej strony nic nie było! W każdym razie nie powinno. Sprawdziliśmy. W ogóle sprawa była dziwna, bo już nieraz chodziliśmy w tamto miejsce w poszukiwaniu skarbów i nie widzieliśmy szyby w żadnym oknie. Może po prostu nikt z nas jej nie zauważył. Mieliśmy, że tak powiem, inne, ciekawe zajęcia. Gdy pierwszy raz zobaczyliśmy okno, Karol niewiele myśląc rozbił je kamieniem. Miał dobre oko, więc nie musiał poprawiać. Wiem, że nie pochwalacie tego, co zrobił, ale przecież byliśmy tylko dziećmi. Zresztą to były gruzy, zgliszcza a my czuliśmy się bezkarni. Kto by chciał robić aferę o jedną zbitą szybę? Jedna mniej, jedna więcej, co za różnica? Tego dnia nic nadzwyczajnego się już nie wydarzyło. Za to następnego... Możecie wierzyć lub nie, ale szyba była cała! Wstawiona? Tego nie wiem. Komu by się chciało wstawiać szybę, kiedy ściana i tak wkrótce miała być do reszty zburzona? Jaki miałby w tym cel? Sens? Do dzisiaj tego nie wiem. Ale wtedy nie zaprzątaliśmy sobie tym głowy. Karol znał skuteczne sposoby nas szyby. Jednak zanim ją rozbił, w oknie coś się poruszyło. Jakby ktoś szybko zbliżył się od drugiej strony do okna i natychmiast odsunął. Właściwie mógłbym to uznać za przywidzenie, ale Karol zawahał się przed rzutem. A na trzeci dzień okno znowu było całe. W tych dniach przeprowadziliśmy wiele rozmów na ten temat. Kręciliśmy się w tamtej okolicy, dokładnie oglądaliśmy ścianę. Zauważyliśmy, że z drugiej strony w miejscu okna nie ma szyby, była tylko od frontu. Przeprowadziliśmy też testy kamieni. Karol rzucał w okno, a my sprawdzaliśmy, którym oknem przeleci. Cóż, żaden kamień nie dotarł do gruzowiska. Wkrótce daliśmy sobie spokój, bo nic nowego się nie wydarzyło i nikt nie pojawił w oknie. Pewnie w końcu zapomnielibyśmy o całej sprawie, gdyby nie pewno wydarzenie. Któregoś dnia wracaliśmy późno do domu po zwycięskim meczu z chłopakami zza rzeki. Jak już wcześniej powiedziałem, piłka nożna była w zasadzie jedną z naszych nielicznych rozrywek a na pewno jedynym uprawianym przez nas sportem. Muszę się pochwalić, że byliśmy jedną z lepszych drużyn w mieście, chociaż nie wiązaliśmy swojej przyszłości z tym sportem. Ale nie odbiegajmy od tematu. Tak więc wracaliśmy do domu we trzech. Zapadł już zmierzch. Nie była to jeszcze noc tylko taka szarówka. Mijaliśmy akurat tą ścianę i odruchowo, a może z ciekawości, spojrzeliśmy "nasze" okno. Oczywiście nie wszyscy na raz, ale jak Karol urwał w pół słowa rozważania na temat naszego zwycięstwa, od razu wiedzieliśmy dlaczego. Rozumieliśmy się bez słów. A w pokoju świeciło się światło. Chyba wyobrażacie sobie, jak to upiornie wyglądało? Kawałek ściany z pustymi oczodołami okien, że się tak poetycko wyrażę, i to jedno, w którym ujrzeliśmy światło. Zupełnie jakby na nas patrzyło. I już na widziałem pokój za tym oknem. Ściany, szafę do samego sufitu i ozdobny żyrandol. Jak to się znalazło po drugiej stronie, nie mam pojęcia. Podeszliśmy bliżej, a wtedy w oknie pojawiła się postać. Starsza kobieta. To głupie, bo przecież musiałaby stać na długiej drabinie - piętra były dosyć wysokie. Ale ona wydawała się stać normalnie na podłodze w mieszkaniu. I patrzyła w naszą stronę. Widziała nas, jestem tego pewien. W jej wzroku dostrzegłem coś oskarżycielskiego. Wiedziała, że te zbite szyby to nasza sprawka. Kim była ta kobieta i co tam robiła? Nie pytajcie mnie bo nie wiem. Uciekliśmy stamtąd czym prędzej. I więcej się tam nie bawiliśmy. Ale jeszcze wiele razy śniło mi się to okno. Wiele nieprzespanych nocy, kiedy bałem się zamknąć oczy.* * * Nikomu nie powiedzieliśmy o tym, co widzieliśmy. To była nasza tajemnica. I chyba do tej pory nikt z nas jej nie zdradził. Dopiero dzisiaj... ja. Dlaczego? Może dlatego, że to już nie ma znaczenia... A może dlatego, żeby się pozbyć tego ciężaru tajemnicy. Żeby poczuć się lepiej. Wkrótce ściana została zburzona, a w tamtym miejscu zbudowano nową kamienicę. Potem i ją zburzono i postawiono wieżowiec. Więc możecie potraktować to jako historyjkę opowiadaną przy kominku w zimie. Tylko ja będę wiedział, że to wydarzyło się naprawdę. Październik - 2002