Strona 1 Strona 2 Strona 3 Allan FOLSOM Pojutrze Z angielskiego przełoŜył JULIUSZ GARZTECKI WARSZAWA 2005 Strona 4 Tytuł oryginału: THE DAY AFTER TOMORROW Copyright © 1994 by Allan Folsom Ali rights reserved Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Albatros A. Kuryłowicz 2005 Copyright © for the Polish translation by Juliusz Garztecki 2005 Redakcja: Ewa Ciszkowska/Jacek Ring Projekt graficzny okładki: Andrzej Kuryłowicz ISBN 83-7359-290-3 Dystrybucja Firma Księgarska Jacek Olesiejuk Kolejowa 15/17, 01-217 Warszawa tel./fax (22)-631-4832, (22)-632-9155, (22)-535-0557 www.olesiejuk.pl/www.oramus.pl Wydawnictwo L & L/Dział Handlowy Kościuszki 38/3, 80-445 Gdańsk tel. (58)-520-3557, fax (58)-344-1338 SprzedaŜ wysyłkowa Internetowe księgarnie wysyłkowe: www.merlin.pl www.ksiazki.wp.pl WYDAWNICTWO ALBATROS ANDRZEJ KURYŁOWICZ adres dla korespondencji: skr. poczt. 55, 02-792 Warszawa 78 Wydanie I Skład: Laguna Druk: B.M. Abedik S.A.. Poznań Strona 5 Karen... Strona 6 1 ParyŜ, poniedziałek 3 października, godzina 17.40 Brasserie Stella przy ulicy Saint-Antoine Paul Osborn siedział samotnie wśród rojnego i gwarnego tłumu po- wracających z pracy i gapił się na kieliszek czerwonego wina. Czuł się zmęczony, obolały i zakłopotany. Bez Ŝadnego szczególnego powodu pod- niósł wzrok, a gdy to uczynił, doznał wstrząsu tak silnego, Ŝe aŜ cięŜko westchnął. W drugim końcu sali zobaczył mordercę swego ojca. Prawie nie do pomyślenia, Ŝe to ten sam. A jednak nie miał Ŝadnych wątpliwości. Najmniejszych. Rysy tej twarzy na zawsze wryły mu się w pamięć. Głębo- ko osadzone oczy, kwadratowa szczęka, uszy odstające prawie pod kątem prostym, zygzakowata blizna pod lewym okiem, ciągnąca się przez kość policzkową aŜ po górną wargę. Blizna nie była tak widoczna jak kiedyś, ale z pewnością ta sama. Tak jak i Osborn, męŜczyzna siedział samotnie. W prawej dłoni trzymał papierosa, lewą obejmował brzeg filiŜanki z kawą, w skupieniu czytał gazetę leŜącą koło jego łokcia. Musiał mieć co najmniej pięćdziesiąt lat. Z miejsca, gdzie siedział Osborn, trudno było ocenić jego wzrost. Mo- Ŝe metr siedemdziesiąt, moŜe trochę więcej. Krępy. WaŜył zapewne z dziewięćdziesiąt kilogramów. Gruba szyja, ciało sprawiające wraŜenie mocnego. Cera blada, krótko przycięte czarne kędzierzawe włosy ze śla- dami siwizny. MęŜczyzna zdusił papierosa i zapalił następnego; rzucił przy tym okiem w stronę Osborna. A potem, odłoŜywszy zapałkę, powrócił do czytania gazety. Osborn poczuł, jak jego serce zatrzymuje się na czas jednego uderze- nia, a następnie krew znowu zaczyna płynąć mu w Ŝyłach. Nagle ponownie znalazł się w Bostonie w roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym szóstym. 7 Strona 7 Miał zaledwie dziesięć lat i wraz z ojcem szedł ulicą. Było to wczesnowio- senne popołudnie, słoneczne, lecz ciągle jeszcze chłodne. Ojciec, ubrany tylko w garnitur, wyszedł wcześniej z biura, by spotkać się z synem przy stacji metra Park Street. Przecięli naroŜnik parku Common, skręcili w Win- ter Street, i zanurzyli się w podnieconą ciŜbę kupujących. Szli na wyprze- daŜ w Sklepie Sportowym Grogina. Przez całą zimę chłopiec zbierał pie- niądze na nową rękawicę do baseballu, taką, jakie nosili gracze na pierw- szej bazie. Model Trappera. Ojciec obiecał, Ŝe do kaŜdego zaoszczędzone- go dolara dołoŜy synowi drugiego. Wspólnie zebrali trzydzieści dwa. Sklep było juŜ widać i ojciec uśmiechał się, gdy natarł na niego człowiek z blizną i kwadratową szczęką. Wynurzył się z tłumu i wbił ojcu w brzuch nóŜ rzeźnicki. Czyniąc to, spuścił wzrok i spostrzegł chłopca, zupełnie nie poj- mującego, co się dzieje. Ich spojrzenia się spotkały. A potem tamten ruszył dalej, ojciec zaś zwalił się na trotuar. Do dzisiaj pamiętał, co wtedy czuł, kiedy tak stał straszliwie samotny na chodniku, wśród gromadzących się gapiów, a ojciec patrzył na niego bezradnie, niczego nie rozumiejąc. Krew sączyła mu się przez palce, gdy odruchowo próbował wyciągnąć z brzucha narzędzie mordu. Nim tego dokonał, umarł. Dwadzieścia osiem lat później i na innym kontynencie wspomnienie nagle się rozwiało. Paul Osborn poczuł, jak ogarnia go wściekłość. W okamgnieniu zerwał się z miejsca i przebiegł przez salę. Ułamek sekundy później dwaj męŜczyźni, stolik i krzesła trzasnęły o ziemię. Paul czuł, jak jego palce zaciskają się na twardej niczym podeszwa szyi, jak wbija mu się w dłoń szczecina zarostu. W tej samej chwili pojął, Ŝe jego druga ręka, zaciśnięta w pięść, uderza wściekle, jak tłok silnika, miaŜdŜąc ciało i kość, zdolna zatłuc tamtego na śmierć. Wokół nich wrzeszczeli ludzie, ale to nie robiło mu Ŝadnej róŜnicy. Nagle poczuł czyjeś ramię pod podbródkiem, czyjeś inne pod pacha- mi, szarpały go do góry i odrywały od ofiary. Zaraz potem zderzył się z czymś twardym i padł na podłogę, niejasno zdając sobie sprawę, Ŝe obok niego spadają nakrycia. A później usłyszał, Ŝe ktoś krzyczy po francusku, by wezwano policję. Podniósłszy wzrok, zobaczył stojących nad nim trzech kelnerów w białych koszulach i czarnych kamizelkach. Za ich plecami człowiek z Bostonu niepewnie gramolił się na nogi, chwytając powietrze; z nosa tryskała mu krew. Gdy wstał, najwidoczniej zrozumiał, co się wyda- rzyło, i w przeraŜeniu spojrzał na napastnika. Nie przyjmując podsuwanej mu serwetki, nagle dał nura w tłum i wypadł na ulicę. Osborn zerwał się natychmiast. 8 Strona 8 Kelnerzy zesztywnieli. - Zejdźcie mi z drogi, do cholery! - wrzasnął. Nie drgnęli. Gdyby to był Nowy Jork czy Los Angeles, zawołałby, Ŝe tamten człowiek jest mordercą, i kazał wezwać policją. Ale tu był ParyŜ, a on led- wie potrafił zamówić kawę. Nie potrafiąc się porozumieć, zrobił jedyne, co mógł. ZaszarŜował. Jeden z kelnerów uczynił ruch, jakby chciał go schwy- cić. Ale Osborn był od niego o piętnaście centymetrów wyŜszy, o dziesięć kilogramów cięŜszy i ruszył jak wytrawny futbolista. Opuściwszy niŜej bark, uderzył nim z całej siły w pierś kelnera, odrzucając go na bok w stro- ną pozostałych, tak Ŝe wszyscy razem runęli na podłogę z głośnym łomo- tem, komicznie i bezradnie zwalając się jeden na drugiego na niewielkiej wolnej przestrzeni między kuchnią i wejściem. Osborn zaś wypadł za drzwi i zniknął. Na dworze było ciemno i dŜdŜysto. Jak zwykle w godzinach szczytu, tłum zalegał ulice. Osborn wysunął się z ciŜby i rozejrzał po chodniku przed sobą. Serce waliło mu z całej siły. Facet pobiegł w tę stronę, więc gdzie był, do cholery? Na pewno go zgubił. I wtedy ujrzał mordercę o pół przecznicy przed sobą, zdąŜającego przez ulicę Fourcy w stronę Sekwany. Osborn przyśpieszył kroku. Krew go nadal zalewała, ale gwałtowny wybuch pochłonął większość morderczej wściekłości i powoli wracał mu rozsądek. Ojciec został zabity w Stanach Zjednoczonych, gdzie morder- stwo nie ulega przedawnieniu. Ale czy tak samo jest we Francji? Czy ist- nieje między tymi dwoma krajami umowa o wzajemnej ekstradycji? A jeśli to Francuz, czy rząd francuski zgodzi się wysłać własnego obywatela do Stanów, gdzie czeka go proces o morderstwo? Pół przecznicy dalej męŜczyzna się obejrzał. Osborn skrył się w gru- pie przechodniów. Lepiej niech tamten myśli, Ŝe udało mu się umknąć, uspokoi się odrobinę, będzie mniej ostroŜny. A wtedy da się zaskoczyć i Osborn moŜe schwyta go w pojedynkę. Światła się zmieniły, ruch na jezdni zamarł, tak samo jak i tłum. Os- born stał za kobietą z parasolem, człowiek z Bostonu znajdował się od niego nie dalej niŜ cztery metry. Znów wyraźnie ujrzał jego twarz. Naj- mniejszych wątpliwości. Przez dwadzieścia osiem lat widywał ją we śnie. Mógł ją przez sen narysować. Gdy tak stał, wściekłość znowu zaczęła w nim narastać. Światła zmieniły się ponownie, męŜczyzna przeszedł przez jezdnię na czele tłumu. Gdy dotarł do przeciwległego chodnika, obejrzał się i nie za- uwaŜywszy niczego podejrzanego, kontynuował marsz. Znajdowali się teraz 9 Strona 9 na moście Marii, przecinającym Wyspę Świętego Ludwika. Z prawej stro- ny mieli katedrę Notre Dame. Jeszcze kilka minut, a przekroczą Sekwanę i znajdą się na jej lewym brzegu. Przez chwilę Osborn miał przewagę. Spojrzał przed siebie w poszu- kiwaniu bocznej uliczki czy zaułka, gdzie mógłby wciągnąć tamtego, tak by nikt nic nie zauwaŜył. Zadanie było trudne. Jeśli zacznie się poruszać zbyt szybko, moŜe ściągnąć na siebie uwagę ściganego. Ale musi zrobić ruch, inaczej ryzykuje, Ŝe go zgubi, jeśli tamten nagle skręci w boczną ulicę lub przywoła taksówkę. Deszcz przybrał na sile, a blask bijący od Ŝółtych świateł przejeŜdŜa- jących paryskich samochodów utrudniał widzenie. Wyprzedzający Paula męŜczyzna skręcił na prawo w bulwar Saint-Germain i nieoczekiwanie przeszedł przez ulicę. Dokąd on idzie? I nagle Osborn zobaczył. Stacja metra. Jeśli znajdzie się w środku, tłum pochłonie go w jednej chwili. Os- born rzucił się do biegu, brutalnie roztrącając po drodze ludzi. Popędził przez jezdnię tuŜ przed nadjeŜdŜającymi samochodami. Ryk klaksonów sprawił, Ŝe męŜczyzna się obejrzał. Na chwilę zamarł w miejscu, a potem pognał przed siebie. Osborn został zauwaŜony, a jego ofiara zdała sobie sprawę, Ŝe jest ścigana. Osborn prawie sfrunął po schodach do metra. Na dole ujrzał, jak tam- ten bierze bilet z automatu, a potem przepycha się przez tłum w stronę kołowrotów. Obejrzawszy się, ścigany dostrzegł zbiegającego pędem po schodach Osborna. Wyciągnął dłoń i wepchnął bilet do mechanizmu otwierającego wejście na peron. Zapora się usunęła, męŜczyzna przeszedł. Skręcił w pra- wo i zniknął za rogiem. Nie było czasu na bilet czy uruchamianie kołowrotku. Odepchnąwszy stojącą mu na drodze młodą kobietę, Osborn przeskoczył nad bramką, wy- minął wysokiego Murzyna i pobiegł w stronę torów. Pociąg stał juŜ na stacji. Osborn ujrzał, jak tamten wsiada. Nagle drzwi się zasunęły i pociąg ruszył. Osborn przebiegł jeszcze kilka kroków, a potem zatrzymał się, cięŜko dysząc, zziajany. Przed sobą miał tylko błyszczące szyny i pusty tunel. Człowiek z Bostonu zniknął. 2 Michele Kanarack spojrzała poprzez stół, a potem wyciągnęła rękę. Jej oczy wypełniała miłość i przywiązanie. Henri Kanarack ujął jej dłoń i 10 Strona 10 popatrzył na Ŝonę. Dziś były jego pięćdziesiąte drugie urodziny, ona miała trzydzieści cztery lata. Byli małŜeństwem prawie od ośmiu lat, a właśnie po raz pierwszy mu powiedziała, Ŝe jest w ciąŜy. - Ten wieczór jest zupełnie wyjątkowy - zauwaŜyła. - Tak. Zupełnie wyjątkowy. - Ucałował jej dłoń łagodnie, a potem wy- puścił, by nalać z butelki czerwonego bordeaux. - To ostatni raz - oznajmiła. - AŜ do urodzenia dziecka. śadnego picia podczas ciąŜy. - W takim razie ja teŜ nie będę pił. - Henri się uśmiechnął. Na dworze lało jak z cebra. Wiatr grzechotał dachem i oknami. Ich mieszkanie znajdowało się na najwyŜszym piętrze pięciokon- dygnacyjnego budynku przy alei Verdier, w dzielnicy Montrouge. Henri Kanarack był piekarzem. Wychodził z domu co rano o piątej i nie wracał wcześniej niŜ o osiemnastej trzydzieści. Dojazd do piekarni koło Gare du Nord, w północnej części ParyŜa, zabierał mu blisko godzinę, podobnie teŜ powrót. Długi dzień pracy. Ale był z tego zadowolony. Podobnie zadowo- lony był ze swego Ŝycia i z myśli, Ŝe po raz pierwszy zostanie ojcem, teraz, w wieku pięćdziesięciu dwóch lat. Przynajmniej do dzisiejszego wieczoru, kiedy w brasserie zaatakował go obcy człowiek, a potem gonił aŜ do stacji metra. Wyglądał na Amerykanina. Jakieś trzydzieści pięć lat. Dobrze zbu- dowany i silny. Ubrany w drogą kurtkę sportową i dŜinsy, jak biznesmen na wakacjach. Kim on był, do cholery? Czemu to zrobił? - Hej, dobrze się czujesz? - Michele popatrzyła na niego. Co się poro- biło z ParyŜem, jeśli w brasserie piekarz moŜe zostać napadnięty przez zupełnie obcego człowieka? Chciała, by mąŜ zgłosił to policji, a potem znalazł adwokata i wytoczył proces właścicielowi brasserie. - Tak - odparł. - Czuję się dobrze. - Nie chciał zgłaszać się na policję ani pozywać właściciela brasserie, choć lewe oko spuchło mu tak, Ŝe po- wieka niemal się zamknęła, a wargę miał nabrzmiałą i czerwono-niebieską, w miejscu gdzie od uderzenia dzikusa przeciął ją górny ząb. - Hej, zostanę ojcem - spróbował zmienić temat. - Proszę bez Ŝadnych smutnych min. Nie dzisiaj. Michele wstała od stołu, podeszła z tylu do męŜa i objęła go za szyję. - Chodźmy się kochać dla uczczenia Ŝycia. Wspaniałego wspólnego Ŝycia młodej Michele, starego Henriego i mającego się narodzić dziecka. 11 Strona 11 Henri odwrócił się i popatrzył jej w oczy, a potem się uśmiechnął. JakŜe mógłby tego nie zrobić? Kochał ją. Później, leŜąc w ciemności i słuchając jej oddechu, próbował wyrzu- cić z umysłu obraz ciemnowłosego męŜczyzny. Ale obraz nie dawał się usunąć. OŜywił głęboki, nieomal pierwotny strach, który Henri zawsze odczuwał: Ŝe bez względu na to, co zrobi albo jak daleko ucieknie, pewne- go dnia zostanie odnaleziony. 3 Osborn widział ich rozmawiających na korytarzu. Przypuszczał, Ŝe o nim, ale nie miał pewności. A potem niski odszedł, a ten drugi wrócił przez szklane drzwi, z papierosem w jednej ręce i skoroszytem z brązowego pa- pieru w drugiej. - Chciałby pan się napić kawy, doktorze Osborn? Młody i pewny siebie inspektor Maitrot był uprzejmy i mówił łagod- nym głosem. Był równieŜ, co niezwykłe jak na Francuza, wysokim blon- dynem. - Chciałbym wiedzieć, jak długo zamierzacie mnie przetrzymywać. Osborn został aresztowany przez policję za skok nad kołowrotem w metrze, co było pogwałceniem lokalnych przepisów. Podczas przesłuchania skłamał, mówiąc, Ŝe człowiek ów wcześniej napadł go i próbował ukraść mu portfel. Przez zupełny przypadek Osborn zobaczył go niedługo potem w brasserie. - Jest pan lekarzem. - Maitrot czytał informacje z arkusza przypiętego do wewnętrznej okładki skoroszytu. - Amerykańskim chirurgiem ortopedą zwiedzającym ParyŜ. Przedtem brał pan udział w zjeździe lekarskim w Genewie. Mieszka pan w Los Angeles. - Tak - odparł krótko Osborn. Opowiedział juŜ to wszystko policji na stacji metra, umundurowanemu gliniarzowi wypełniającemu dokumenty gdzieś w innej części budynku oraz jakiemuś cywilnemu funkcjonariuszo- wi policji, który wziął od niego odciski wszystkich palców, wykonał zdję- cia do kartoteki i odbył wstępną rozmowę. Teraz, w tym małym oszklonym pokoju przesłuchań, Maitrot znów zaczynał wszystko od początku. Szcze- gół po szczególe. - Nie wygląda pan na lekarza. - Nie wygląda pan na policjanta - odrzekł lekkim tonem Osborn, stara- jąc się, by nie zabrzmiało to zgryźliwie. Maitrot nie zareagował. Być moŜe dlatego, Ŝe angielskim posługiwał się 12 Strona 12 z trudem. Ale miał rację, Osborn nie wyglądał na lekarza. Sto osiemdziesiąt centymetrów wzrostu, ciemne włosy, brązowe oczy; waŜył dziewięćdzie- siąt pięć kilogramów, mimo to miał chłopięcą urodę, muskularne ciało i budowę studenta sportowca. -Na jakim właściwie zjeździe był pan obecny? -Nie byłem na nim „obecny”. Wygłosiłem referat na Światowym Kongresie Chirurgicznym. - Powstrzymał się przed powiedzeniem: Ile razy mam powtarzać to wszystko, czy wy, chłopcy, nie rozmawiacie ze sobą? Powinien się bać, moŜe nawet i bał się, ale nadal czuł zbyt wielkie podniecenie, by zdawać sobie z tego sprawę. Człowiek z Bostonu mógł teraz uciec, ale najwaŜniejsze, Ŝe został odnaleziony! Przebywał tutaj, w ParyŜu. A przy odrobinie szczęścia nie ruszy się stąd, w domu czy w ja- kimś barze będzie lizał rany i zastanawiał się, co teŜ mu się przytrafiło. - O czym był pański referat? Na jaki temat? Osborn zamknął oczy i powoli policzył do pięciu. - JuŜ wam o tym mówiłem. - Mnie pan tego nie mówił. - O uszkodzeniach tylnego więzadła krzyŜowego. To dotyczy kolana. Osbornowi zaschło w ustach. Poprosił o szklankę wody. Maitrot albo nie zrozumiał, albo zignorował prośbę. - Ile ma pan lat? - JuŜ pan to wie. Maitrot podniósł wzrok. - Trzydzieści osiem. - śonaty? - Nie. - Homoseksualista? - Inspektorze, jestem rozwiedziony. Czy to panu odpowiada? - Od jak dawna jest pan chirurgiem? Osborn zamilkł. Maitrot powtórzył pytanie; dym z jego papierosa snuł się w stronę wentylatora w suficie. - Sześć lat. - Czy uwaŜa pan, Ŝe jest pan wyjątkowo dobrym chirurgiem? - Nie rozumiem, czemu zadaje mi pan te pytania. Nie mają nic wspól- nego z powodem, dla którego zostałem aresztowany. MoŜe pan zadzwonić do mego biura, by sprawdzić wszystko, co powiedziałem. - Osborn był wyczerpany i tracił cierpliwość. Ale równocześnie miał świadomość, Ŝe 13 Strona 13 jeśli chce się stąd wydostać, powinien uwaŜać, co mówi. - Proszę posłu- chać - powiedział tak spokojnie i z takim szacunkiem, na jakie potrafił się zdobyć. - Szedłem wam na rękę. Zrobiłem wszystko, co chcieliście. Odci- ski palców, zdjęcia, odpowiedzi na pytania, wszystko. A teraz proszę uprzejmie: chciałbym albo zostać zwolniony, albo zobaczyć się z konsulem amerykańskim. - Napadł pan na obywatela francuskiego. - Skąd pan wie, Ŝe to był francuski obywatel? - spytał bez zastanowie- nia Osborn. Maitrot zignorował jego podniecenie. - Dlaczego pan to zrobił? - Dlaczego? - Osborn zagapił się na niego z niedowierzaniem. Nie by- ło dnia, w którym w jakiejś chwili nie słyszałby nadal odgłosu noŜa rzeź- nickiego, wbijającego się w brzuch ojca. W którym by nie słyszał tego okropnego, nieoczekiwanego westchnienia. Nie widział znów przeraŜenia w jego oczach, gdy patrzył w górę, jakby pytając, co się stało, a równocze- śnie doskonale rozumiejąc co. CzyŜ nie patrzył, jak uginają się pod ojcem kolana, a jego ciało powoli osuwa na chodnik? Nie słyszał okropnego wrzasku obcego? Nie widział, jak ojciec przewraca się na bok i próbuje sięgnąć w górę, wiedząc, Ŝe umiera, bez słowa prosząc syna, by potrzymał go za rękę, by umniejszył jego przeraŜenie? Przekazując mu bez słowa, Ŝe zawsze będzie go kochał. - Tak. - Maitrot pochylił się i zdusił papierosa w stojącej między nimi na stole popielniczce. - Dlaczego pan to zrobił? Osborn wyprostował się i znowu powtórzył kłamstwo. - Przyleciałem na lotnisko Charles'a de Gaulle'a z Londynu. - Musiał uwaŜać, by nie zmienić ani trochę swych wcześniejszych zeznań. - Jakiś człowiek napadł na mnie w toalecie męskiej i próbował ukraść mi portfel. - Wygląda pan na sprawnego fizycznie. Czy to był ktoś dobrze zbu- dowany? - Niezbyt. Po prostu chciał dostać mój portfel. - Czy go zabrał? - Nie. Uciekł. - Czy zameldował pan o tym władzom lotniska? - Nie. - Dlaczego? - Niczego nie ukradł, a ja niezbyt dobrze mówię po francusku, jak sam pan moŜe stwierdzić. Maitrot zapalił kolejnego papierosa i cisnął zapałkę do popielniczki. 14 Strona 14 - A później przez przypadek ujrzał go pan w brasserie, gdzie wstąpił pan na drinka'? - Tak. - Co miał pan zamiar zrobić? Zatrzymać go i oddać w ręce policji? - Prawdą mówiąc, inspektorze, nie miałem pojęcia, co chcę zrobić. Po prostu to zrobiłem. Wściekłem się. Straciłem głowę. Osborn wstał i popatrzył w drugą stroną, Maitrot zaś zanotował coś w skoroszycie. CóŜ mógł powiedzieć inspektorowi? śe człowiek, którego ścigał, zakłuł na śmierć jego ojca w Bostonie, stan Massachusetts, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, w piątek 12 kwietnia 1966 roku? śe widział, jak ten człowiek to zrobił, i od tamtej pory nigdy - aŜ do chwili sprzed kilku godzin - go nie spotkał? śe bostońska policja z uwagą wysłu- chała opowieści małego przeraŜonego chłopca, a potem przez lata całe próbowała odnaleźć mordercę, aŜ w końcu przyznała, Ŝe nic więcej nie moŜe zrobić? O tak, całe postępowanie przebiegało prawidłowo. Miejsce zbrodni, analiza techniczna, autopsja, przesłuchania. Ale chłopiec nigdy wcześniej nie widział tego człowieka; jego matka nie potrafiła z opisu syna wywnioskować, czy zna kogoś takiego; na narzędziu zbrodni nie było odci- sków palców; nóŜ kupiono w supermarkecie - i policja musiała się oprzeć na tym, co miała: zeznaniach dwóch innych naocznych świadków: Kathcri- ne Bamcs, sprzedawczyni w średnim wieku, pracującej w sklepie Jordana Marsha, oraz Leroya Greena, kustosza w Bostońskiej Bibliotece Publicz- nej. W chwili napadu oboje znajdowali się na chodniku i opowiedzieli niemal to samo co chłopiec. Niemniej pod koniec dochodzenia policja dysponowała dokładnie tym samym co na jego początku. Niczym. ToteŜ gdy Kevin O'Neil, młody, odwaŜny detektyw z wydziału zabójstw, który zaprzyjaźnił się z Paulem i od początku prowadził śledztwo, został zabity przez podejrzanego, przeciw któremu zeznawał, teczkę sprawy George'a Osborna umieszczono w centralnym archiwum, obok setek teczek niewyja- śnionych przypadków. Dziś, prawie trzy dziesięciolecia później, Katherine Bames miała osiemdziesiątką i jako zgrzybiała staruszka przebywała w zakładzie w Maine, a Leroy Green nie Ŝył. Tak więc praktycznie biorąc, Paul Osborn był jedynym pozostałym przy Ŝyciu świadkiem. Byłoby sza- leństwem ze strony prokuratora, jakiegokolwiek prokuratora, oczekiwać, Ŝe trzydzieści lat po fakcie ława przysięgłych skaŜe człowieka na podstawie świadectwa syna ofiary, który w owym czasie miał dziesięć lat i widział podejrzanego nie dłuŜej niŜ przez dwie czy trzy sekundy. Prawda wygląda- ła tak, Ŝe mordercy po prostu się upiekło. I tego wieczoru, w paryskim 15 Strona 15 areszcie, prawda ta nadal obowiązywała. Gdyby nawet Osbornowi udało się przekonać policjantów, by spróbowali odnaleźć owego człowieka i aresztować, i tak nigdy nie postawiono by go przed sądem. Nie we Francji, nie w Ameryce, nigdzie, nawet za milion lat. - Był pan dzisiaj w Londynie. Dzisiejszego ranka. Nagle Osborn uświadomił sobie, Ŝe Maitrot nadal do niego mówi. - Tak. - Powiedział pan, Ŝe przybył pan do ParyŜa z Genewy. - Przez Londyn. - Po co pan tam pojechał? - Jako turysta. Ale zachorowałem. Walczyłem całą dobę z jakimś świństwem. - Gdzie się pan zatrzymał? Osborn wyprostował się na krześle. Czego od niego chcą? Niech go zamkną lub wypuszczą. Nie ich interes, co robił w Londynie. - Pytałem, gdzie się pan zatrzymał w Londynie? Osborn był w Londynie z kobietą, równieŜ lekarką, odbywającą prak- tykę w jednym z paryskich szpitali; później dowiedział się, Ŝe jest kochan- ką pewnego wybitnego francuskiego polityka. Wówczas powiedziała mu tylko, Ŝe dyskrecja jest dla niej sprawą najwyŜszej wagi, i prosiła, by nie pytał dlaczego. Zgadzając się na to, starannie wybrał hotel, znany z posza- nowania tajemnic swych gości, i zameldował tylko siebie. - Connaught - powiedział Osborn. Miał nadzieję, Ŝe hotel okaŜe się godny swojej reputacji. - Czy był pan sam? - Chyba wystarczy. - Osborn nagle odsunął krzesło od stoki i wstał. - Chcę się widzieć z konsulem amerykańskim. - Przez szklaną obudowę pomieszczenia Osborn zobaczył, jak umundurowany posterunkowy z pisto- letem maszynowym na ramieniu odwraca się i patrzy na niego. - Proszę się uspokoić, doktorze Osborn... Proszę usiąść - powiedział spokojnie Maitrot, a potem pochylił się, by coś zapisać w skoroszycie. Osborn usiadł i z rozmysłem odwrócił wzrok od inspektora, mając na- dzieję, Ŝe Maitrot pominie sprawę Londynu i przejdzie do następnego punktu. Według zegara ściennego dochodziła dwudziesta trzecia. W Los Angeles była wobec tego trzecia po południu. Do kogo mógłby zadzwonić? Nigdy w Ŝyciu nikt go nie aresztował... A potem przypomniał sobie, Ŝe 16 Strona 16 Strona 17 - Przepraszam - zaczął mówić, ukrywając przeraŜenie. - Bardzo prze- praszam... Byłem wytrącony z równowagi i to wszystko. Proszę mi wie- rzyć, to prawda. Barras przyjrzał mu się uwaŜnie. - Jak długo zamierzał pan pozostać we Francji? - Pięć dni - odparł Osborn. - By zwiedzić ParyŜ... Barras zawahał się, a potem sięgnął do kieszeni marynarki. - To pański paszport, doktorze. Gdy będzie pan gotów do wyjazdu, proszę do mnie przyjść, a zwrócę go panu. Osborn popatrzył na Barrasa, a potem na Maitrota. Czyli tak to chcą załatwić. Bez deportacji, bez aresztowania, ale jednak pilnując go i mając pewność, Ŝe on o tym wie. - Jest juŜ późno - powiedział Maitrot, wstając. - Au revoir, doktorze Osborn. Gdy Osborn wyszedł z budynku policji, była dwudziesta trzecia dwa- dzieścia pięć. Przestało padać i nad miastem zawisł jasny księŜyc. Doktor zaczął przywoływać taksówkę, ale potem zdecydował, Ŝe wróci do hotelu pieszo. Pójdzie i pomyśli, co zrobić z człowiekiem, który nie był juŜ wspomnieniem z dzieciństwa, ale realną istotą, Ŝyjącą gdzieś tutaj, w pary- skim tłumie. Człowiekiem, którego moŜna odnaleźć, tylko naleŜy uzbroić się w cierpliwość. Potem trzeba będzie go wypytać, a następnie... zamor- dować. 4 Londyn Ten sam jasny księŜyc oświetlał zaułek tuŜ koło Charing Cross Road w dzielnicy teatrów. Uliczka miała kształt litery L, oba jej końce zagradza- ły taśmy, które policja rozciąga zwykle w miejscu zbrodni. Przechodnie zaglądali z obu stron, próbując dostrzec coś jeszcze oprócz umundurowa- nych policjantów i wyrobić sobie zdanie, co teŜ tu się dzieje lub działo. Ale to nie twarze tłumu ciekawskich przyciągały uwagę McVeya, lecz zupełnie inna twarz - męŜczyzny rasy białej, między dwudziestym i dwu- dziestym piątym rokiem Ŝycia, o oczach groteskowo wybałuszonych. Pierwszy zobaczył ją w pojemniku dozorca teatralny, opróŜniający po przedstawieniu kartony ze śmieciami. W zwykłym trybie zajęliby się tym detektywi z wydziału zabójstw policji stołecznej, ale tym razem stało się inaczej. Inspektor Jamison zadzwonił do mieszkania komandora Iana 18 Strona 18 Noble'a z Wydziału Specjalnego, który z kolei zatelefonował do McVeya do hotelu, budząc go z niespokojnego snu. Wyraz twarzy ofiary właściwie nie interesował detektywów z policji stołecznej; chodziło o głowę. Po pierwsze, nie znaleziono ciała. Po drugie, wyglądała tak, jakby oddzielono ją od reszty ciała chirurgicznym cięciem. Gdzie się ta „reszta” znajdowała, moŜna było tylko zgadywać; wyjaśnienie sprawy spadło na barki McVeya. Gdy przyglądał się, jak dwóch lekarzy policyjnych ostroŜnie wyjmuje głowę z pojemnika na śmieci i wkłada do przezroczystego plastikowego worka, doszedł do wniosku, Ŝe detektywi inspektora Jamisona mieli rację: odcięcie zostało dokonane przez zawodowca. Jeśli nie chirurga, to przy- najmniej przez kogoś mającego ostre chirurgiczne narzędzie i solidną zna- jomość uniwersyteckiego podręcznika anatomii. „U podstawy szyi, gdzie styka się ona z obojczykiem, znajduje się po- łączenie tchawicy i przełyku, prowadzących odpowiednio do płuc i Ŝołąd- ka, oraz zwieracza dolnego, który odchodzi z boków chrząstek pierście- niowatych i chrząstek tarczowatych...”. I dokładnie w tym miejscu głowę odcięto od reszty ciała; ani McVey, ani komandor Noble nie potrzebowali opinii fachowca, by to potwierdził. Chcieli natomiast wiedzieć, czy głowa została usunięta przed śmiercią, czy po niej, a jeśli to drugie, to jaka była przyczyna zgonu. Autopsji głowy dokonuje się tak samo jak autopsji całego ciała, z tą róŜnicą, Ŝe „materiału” jest mniej. Badania laboratoryjne zajmą od dwudziestu czterech godzin do trzech lub czterech dni. Ale McVey, komandor Noble oraz doktor Evan Michaels - młody, o dziecinnej twarzy patolog z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, wezwany z domu pagerem - byli właściwie tego samego zdania. Głowę oddzielono od ciała po śmierci, a przyczyną zgonu mogła być śmiertelna dawka barbituratu, najprawdopodobniej nembutalu. Nie dawało to jednak odpowiedzi na pytanie, co spowodowało, Ŝe oczy nieboszczyka zostały tak wysadzone z oczodołów oraz jaka była przyczyna dwóch małych struŜek krwi w kącikach jego ust. To by wskazywało na zatrucie cyjanowodorem, ale dowody nie były jednoznaczne. McVey podrapał się za uchem i spojrzał na nawierzchnię ulicy. - Teraz zapyta o czas zgonu - rzekł sucho Ian Noble, zwracając się do Michaelsa. Pięćdziesięcioletni Noble był Ŝonaty, miał dwie córki i czworo wnu- cząt. Krótko przycięte szpakowate włosy, kwadratowa szczęka i szczupła figura nadawały mu wygląd wojskowego starej daty, co nie było zresztą 19 Strona 19 niczym zaskakującym u byłego pułkownika wywiadu wojskowego i absol- wenta Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst, promowanego w roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym piątym. - Trudno powiedzieć - rzekł Michaels. - Spróbuj. - McVey wlepił w niego swe szarozielone oczy. Chciał uzy- skać jakąkolwiek odpowiedź. Wystarczyłby nawet domysł oparty na do- świadczeniu. - Jest bardzo mało krwi, prawie nic. Wie pan, trudno ocenić czas krzepnięcia. Mogę tylko powiedzieć, Ŝe głowa znajdowała się w miejscu, gdzie ją znaleziono, od pewnego czasu, poniewaŜ jej temperatura była niemal identyczna z temperaturą powietrza. - Brak rigor mortis. Michaels popatrzył na niego. - Nie, na to nie wygląda. Jak pan wie, detektywie, stęŜenie pośmiertne zwykle zaczyna się po pięciu, sześciu godzinach; najpierw ogarnia górną część ciała, po jakichś dwunastu godzinach, a całe ciało mniej więcej po osiemnastu. - Nie mamy całego ciała - zauwaŜył McVey. - Nie mamy. Zapominając o słuŜbowej sumienności, Michaels zaczął się zastana- wiać, czy nie lepiej było zostać tego wieczoru w domu, by ktoś inny miał przyjemność stawić czoło temu draŜliwemu amerykańskiemu detektywowi z wydziału zabójstw, który zdawał się znać odpowiedzi na własne pytania, nim je jeszcze sformułował. - McVey - odezwał się Noble z powaŜną miną - moŜe zaczekalibyśmy na wyniki badań laboratoryjnych i pozwolili, by biedny doktor wrócił do domu na własne wesele? - Dziś jest pańskie wesele? - spytał osłupiały McVey. - Dzisiejszego wieczoru? - Było - odparł apatycznie Michaels. - To po cholerę odpowiedział pan na wezwanie pagera? Gdyby pan się nie zgłosił, wezwaliby kogoś innego. - McVey mówił to nie tylko szczerze, ale i z niedowierzaniem. - Co na to powiedziała pańska Ŝona? - śeby nie odpowiadać na brzęczyk pagera. - Cieszę się, Ŝe przynajmniej jedno z was wie, jak Ŝyć. - CóŜ, to jest moja praca i pan o tym wie. McVey uśmiechnął się w duchu. Albo ten młody patolog będzie prawdziwym profesjonalistą, albo teŜ zastraszonym urzędnikiem państwo- wym. Którym z dwojga, moŜna było tylko zgadywać. - Jeśli skończyliśmy, co chcecie, Ŝebym z tym zrobił? - spytał szorstko 20 Strona 20 Michaels. - Nigdy nie pracowałem dla policji stołecznej, a prawdę mówiąc dla Interpolu teŜ nie. McVey wzruszył ramionami i popatrzył na Noble'a. - To mogę zrozumieć - powiedział. - Ja teŜ nigdy wcześniej nie praco- wałem dla stołecznej ani Interpolu. W jaki sposób i gdzie składujecie tutaj głowy? - Składujemy głowy, McVey, w taki sam sposób jak ciała lub kawałki ciał. Opatrzone etykietą, jeśli to moŜliwe zaspawane w plastikowych toreb- kach i zamroŜone. - Pora była zbyt późna, by Noble miał ochotę na Ŝarty. - Świetnie. - McVey wzruszył ramionami. Właściwie mógł uznać ten dzień za zakończony. Za kilka godzin w zaułku zaczną działać detektywi, wypytają absolutnie kaŜdego, kto mógłby widzieć, co się działo koło śmietnika w godzinach przed znalezieniem głowy. Za dzień, dwa otrzymają z laboratorium raport z badań próbek tkanek oraz mieszków włosowych. Wezwany zostanie antropolog sądowy w celu ustalenia wieku ofiary. Obaj policjanci odeszli, a doktor Michaels musiał głowę opatrzyć ety- kietą, zaspawać w plastiku oraz schłodzić w osobnej szufladzie, i dodatko- wo umieścić adnotację, iŜ od tej chwili szuflada moŜe być otwierana jedy- nie w obecności komandora Noble'a lub detektywa McVeya. Noble udał się do swego odnowionego czterokondygnacyjnego domu w Chelsea; McVey - do małego pokoiku hotelowego w zwodniczo niepozornym hotelu na Half Moon Street przy Green Park w Mayfair. 5 Na chrzcie w rzymskokatolickim kościele Marii Panny przy ówcze- snej Leheigh Road w Rochester, w stanie Nowy Jork, w śnieŜny dzień lutego tysiąc dziewięćset dwudziestego ósmego roku, nadano mu imiona William Patrick Cavan McVey. Zarówno w szkółce parafialnej imienia kardynała Manninga, jak i w szkole średniej imienia Dona Bosca znany był wszystkim jako Paddy Mcvey, pierwszy syn sierŜanta policji Murphy'ego McVeya. Ale dwadzieścia dziewięć lat po rozwiązaniu zagadki „mordów i tortur na zboczach pagórków w Los Angeles” nikt - ani przełoŜeni, ani koledzy detektywi, ani prasa, ani nawet własna Ŝona - nie nazywał go ina- czej, jak po prostu McVey. SłuŜył w policji Los Angeles jako detektyw od tysiąc dziewięćset Pięćdziesiątego piątego roku; pochował dwie Ŝony, a trójce dzieci zapewnił 21