Strona 1 Polska Dziennik Bałtycki 08// Zbliżenia www.dziennikbaltycki.pl Wtorek, 9 września 2014 SPÓR O OPTYMALNY KIERUNEK ROZWOJU ENERGETYKI W POLSCE Nie dajmy się omamić, Atom a czyli prawdy i mity o atomie Nie dla jądrówek i Górach Świętokrzyskich. Ist- Zamiast budować elektrownię Energetyka jądrowa nieje też możliwość pozyskiwa- jądrową, zmodernizujmy sieci nia go ze złóż łupkowych przesyłowe i postawmy w procesie ługowania. na energetykę rozproszoną. Zieloni często podają jako Wyjdzie taniej i bezpieczniej. Potrzebna Polsce duża ilość przykład Niemcy, które wyco- taniej i czystej ekologicznie fując się stopniowo z energety- Tomasz Borewicz, Filip Duda energii może zostać uzyskana ki jądrowej, rozwijają i przy oka- [email protected] tylko dzięki budowie elek- zji dotują na wielką skalę źród- trowni jądrowych. ła odnawialne. Ale nie mówią Tekstem „Prawdy i mity o ato- już, jak lawinowy jest towarzy- mie” czujemy się wywołani Jerzy Lipka szący „energiewelde” wzrost do tablicy, choć nie jesteśmy [email protected] cen energii dla ludności. Cena ta członkami partii Zielonych ani doszła już do 27 tym bardziej przedstawiciela- Znam na pamięć wszystkie ar- eurocentów za kWh i nadal roś- mi lobby węglowego. Czujemy gumenty przeciwników ener- nie! Trzysta tysięcy gospo- się przede wszystkim miesz- getyki jądrowej wszelkiej maś- darstw domowych w Niem- kańcami Pomorza, którym za- ci, poczynając od Zielonych, czech nie jest w stanie płacić ra- leży na jego rozwoju, z jedno- a skończywszy na lobby węglo- chunków za prąd i zostało tego czesnym poszanowaniem śro- wym. Argumentów ignorują- prądu pozbawionych. A skala dowiska życia człowieka. cych, niestety, fakty, pełnych dotacji rocznych do źródeł od- Jesteśmy jednymi z tych, demagogii i przekłamań. Moc- nawialnych to 23 mld którzy widząc olbrzymi prob- ne słowa, owszem, ale jestem euro w 2013 roku (koszt wybu- lem społeczno-ekonomiczny, w stanie je udowodnić! dowania ok. 5 tys. MW w elek- jakim jest sytuacja energetycz- FOT.123RF Energetykę jądrową trzeba trowniach jądrowych). W tym na kraju, nie zgadzają się jedno- widzieć w szerszym aspekcie. roku dotacje te nieco ograniczo- cześnie na fałszywy wybór: Także jej koszty inwestycyjne. b Miarą technologicznego postępu energetyki jądrowej w stosunku do węgla jest fakt, że z jednego no, a Niemcy po cichu i bez roz- atom albo węgiel. Myślenie Tymczasem przeciwnicy czę- grama uranu otrzymamy tyle samo energii cieplnej co ze spalenia 1,5 tony węgla kamiennego głosu budują kolejne elektrow- w takich kategoriach jest przy- sto się na nie powołują, chcąc nie na węgiel brunatny, zwięk- znaniem racji nieprawdziwej udowodnić nieopłacalność te- A bezpieczeństwo energe- i dominacja Gazpromu? Tak złej możemy zastąpić olbrzymie szając oczywiście emisję nie tyl- tezie, jakoby tylko energetyka go rodzaju źródeł energii. A ja- tyczne? Dziś nikt nie jest w sta- alternatywy nie ma żadne inne zwały węgla. To samo, jeśli cho- ko CO2, którą rzekomo tak zwal- jądrowa mogła zapewnić nam kie są właściwie koszty tego, że nie ocenić, ile tak naprawdę wę- społeczeństwo Europy. Złej al- dzi o odpady. Dla elektrowni czają, ale i naprawdę szkodli- czyste środowisko i uchronić Polska nie posiada energetyki glaspalanegowPolscepochodzi ternatywy, odbijającej się na co- po 1000 MW w przypadku ato- wych związków siarki, pyłów od zagrożeń energetyki kon- jądrowej, że aż 90 proc. energii z zagranicy, a ile jest krajowego. miesięcznych rachunkach każ- mowej mamy 22 tony odpadów czy tlenków azotu! Czyż takie wencjonalnej. To tak jakby elektrycznej tutaj wytwarzanej Oficjalne dane mówią, że krajo- dego Polaka. rocznie (nisko-, średnio- stawianie spraw w imię chorej twierdzić, że dżuma jest zdrow- pochodzi ze spalania węgla? Bo wego jest 76 mln ton, a zagra- Wróćmy jednak do elek- i wysokoradioaktywnych), któ- ideologii nie jest hipokryzją? sza od tyfusu. My wybieramy oczywiste jest, że gdyby elek- nicznego około 10 mln. Jednak trowni jądrowych. I kosztów in- re odpowiednio zabezpieczo- A czyż nie jest cynizmem ze trzecie wyjście - tzw. energety- trownie jądrowe w Polsce pra- w świetle ostatniej afery z niele- westycyjnych. To około 4,5 mln ne, najpierw w basenie koło strony tychże Zielonych przy- kę rozproszoną, którą w spo- cowały, spalanie węgla odby- galnym wwozem do Polski wę- euro na każdy MW mocy zain- elektrowni, potem w ołowia- mykanie oczu na fakt, że wia- łecznym wymiarze określa się wałoby się na mniejszą skalę! gla z Rosji czy Ukrainy, który stalowanej. Włącznie z podłą- nych pojemnikach chroniących traki i solary to energia niepew- jako „demokrację energetycz- Co oznacza taki duży udział sprzedawano jako węgiel krajo- czeniem do sieci. Dużo? Ow- przed promieniowaniem dziś, na, zależna od warunków at- ną”. Jest to rozwiązanie, które spalania węgla w systemie wy, jasne jest, że te dane są za- szem, więcej niż dla elektrowni mogą być wykorzystane wkrót- mosferycznych, przez to droga, przyjmuje obecnie cały współ- energetycznym i ciepłowni- fałszowane!Ajużzcałąpewnoś- węglowych czy gazowych, lecz ce jako paliwo w reaktorach bo wymagająca budowy dodat- czesny, demokratyczny świat. czym? Ogromne wymierne cią na Pomorzu i w północnej dużo mniej niż dla wiatraków! na neutrony prędkie! Nie jest to kowych źródeł zastępczych, I postaramy się króciutko je opi- straty w środowisku natural- Polsce węgla krajowego zużywa Ale czy np. koszt budowy auto- więc odpad sensu stricte. A dla uzależniających nas dodatko- sać dalej w tekście. nym i zupełnie niewymierne się śladowe ilości, jeśli w ogóle. strad i dróg ekspresowych nie węglowej elektrowni tej samej wo od Gazpromu, bo to źródła W tym wyborze kierujemy w zdrowiu ludzkim! To zasiar- Stajemy się zatem coraz więk- jest wyższy niż zwykłych dróg? mocy odpady to 300 tys. ton gazowe właśnie? się przede wszystkim własnym czone, zapylone powietrze szym rynkiem zbytu dla węgla Jest, i to wielokrotnie! Dlaczego rocznie, w tym cała tablica A nowe miejsca pracy? zdrowym rozsądkiem, a nie np. na dużych obszarach Polski to z Australii, USA, RPA, Ukrainy, zatem te same środowiska, któ- Mendelejewa, także pierwiast- Na Pomorzu powstanie ich du- strachem przed „strasznym klęska ekologiczna na Śląsku, a także Rosji. Im więcej elek- re negują energetykę jądrową, ki radioaktywne! O tym się żad- żo nie tylko dla kadry technicz- atomem” lub ignorancją - jak niszczenie tysiącletnich zabyt- trowni węglowych, tym lepiej nie postulują budowy zwykłych ne media nie zająkną! nej w samej elektrowni, ale sądzą o nas nasi adwersarze. ków kultury polskiej w Krako- dla importerów tego surowca. jednojezdniowych dróg, za- Mały udział kosztów paliwa w szeroko rozumianych usłu- Mówiąc językiem pana Lipki, wie, gigantyczne dziury w zie- Tych legalnych i tych nielegal- miast tych ekspresowych? Sko- w koszcie energii powoduje, że gach. Miejsc pracy niezależ- „wykorzystujemy daną nam mi w Bełchatowie, Koninie, nych.WszakpanKulczykoficjal- ro jest to tańsze. No dobrze - energia z reaktorów jądrowych nych od dotacji rządowych. przez Boga głowę”. Turowie, a już wkrótce może nie mówi, że chce wybudować ktoś powie - ale komfort jazdy jest nie tylko tania, ale i nieza- A nowe miejsca pracy to rozwój Idąc za przykładem naszego pod Legnicą czy w Lubuskiem. elektrownię węglową 2000 MW zupełnie inny. A w przypadku leżna od wahań cen surowca i koniec z emigracją zarobkową. adwersarza, pozwalamy sobie Usychające, chorujące lasy pod Tczewem na węgiel z im- elektrowni jądrowych? na rynkach. Dla atomu wszak Bóg dał głowę, by myśleć. na użycie mocnych tez i słów, (kwaśne deszcze), odwodnie- portu. Ale jak to się ma do bez- Miarą technologicznego po- koszt paliwa to poniżej 10 proc. Zawsze i w każdej sytuacji. Dla- a czy stosujemy demagogię nie ogromnych obszarów Wiel- pieczeństwa energetycznego stępu energetyki jądrowej kosztu energii, dla węgla około tego w aspekcie koniecznego i przekłamania, niech ocenią kopolski, wysychanie tamtej- Polski? A jak się ma fakt, że w sy- w stosunku do węgla jest fakt, 40 proc., dla gazu nawet 60 ponownego uprzemysłowienia sami Czytelnicy. szych jezior - skutek odkrywek tuacji braku energetyki jądrowej że z jednego grama uranu proc.! kraju (a bez niego nie powsta- Musimy też przyznać, że w Konińskim Zagłębiu Węglo- jedyną alternatywą dla węgla otrzymamy tyle samo energii Możemy więc nabudować nie wystarczająco dużo miejsc mamy podobną w wielu miej- wym. Wymieniać można dłu- jest bardzo drogi rosyjski gaz cieplnej co ze spalenia 1,5 tony elektrowni węglowych i gazo- pracy, by zahamować falę emi- scach postawę krytyczną wo- go, tylko po co? węgla kamiennego energetycz- wych, zamiast jądrowych, ale gracji) trzeba dać Polsce właś- Mało kto się orientuje, że nego lub czterech ton brunat- to oznacza dla społeczeństwa nie dużą ilość taniej i czystej rocznie umiera w Polsce z po- nego. A biorąc pod uwagę fakt, wyższe ceny, dla gospodarki ekologicznie energii elektrycz- wodu pylicy płuc około 5 tys. Energia z reak- że ilość energii cieplnej zamie- niższą konkurencyjność, więk- nej. Z elektrowni jądrowych. Nie bez powodu osób. To więcej niż ginie w wy- torów jądrowych niona na elektryczną jest w obu szą zależność od Gazpromu Postawmy na nie, bo to rzeczy- jądrówki buduje się padkach drogowych (ok. 3500). jest tania i nieza- przypadkach podobna (najno- i od dostaw dużej ilości węgla wiście dobre technologie. a obecnie głównie Tylko o tamtych drugich mó- wocześniejsze elektrownie wę- z zagranicy! AUTOR JEST PEŁNOMOCNIKIEM wią media, o tych pierwszych leżna od wahań cen glowe - 42 proc., elektrownie ją- W Polsce natomiast mamy OBYWATELSKIEGO RUCHU w państwach się milczy! „Nie ma problemu”, surowca na rynkach drowe - 36 proc.), widać wyraź- własny uran, o czym się też nie NA RZECZ ENERGETYKI autorytarnych jednym słowem! nie, jak niewielką ilością uranu mówi. To zasoby w Sudetach JĄDROWEJ Strona 2 Polska Dziennik Bałtycki Wtorek, 9 września 2014 www.dziennikbaltycki.pl Zbliżenia //09 albo węgiel - to fałszywa alternatywa bec „węgla” i w związku z tym w ciągu ok. dwóch lat przyby- z bezrobociem stać nas na tak wy sponsoringowe na łączną Pomnik ku czci kliki nie musimy ich tutaj przedsta- ło ich w tym sektorze 450 tys., drogie miejsca pracy, które się kwotę 11 mln zł. Krótko po roz- Ze względu na szczupłość wiać. Skupimy się za to na ener- a także naturalny wzrost bez- pojawią dopiero za kilka-kilka- Nasze wysokie poczęciu śledztwa zdymisjo- miejsca nie skomentujemy getyce jądrowej. Szkoda tylko, pieczeństwa energetycznego naście lat i dla stosunkowo nie- opłaty za prąd są nowany został ówczesny pre- ewidentnych półprawd w wy- że w sąsiednim artykule zabra- danego kraju. wielkiej liczby osób (elektrow- sztucznie zes klubu. powiedzi naszego adwersarza kło kwestii bardzo istotnej dla nia jądrowa ma zatrudniać ok. Czy pan Jerzy Lipka mógłby ani nie opiszemy wielu innych mieszkańców naszego regionu, Dwa miliardy półtora tysiąca pracowników, utrzymywane przez wyjaśnić, w jaki sposób sukce- ważnych argumentów skłania- czyli planów budowy przez p. na dobry początek zaś przy jej budowie ma praco- lobby energetyczne sy sopockich siatkarek, jących do sprzeciwu wobec Kulczyka i grupę Polenerga gi- Za to w tym samym czasie wać ok. 4 tys. osób)? względnie organizacja regat energetyki jądrowej. Powtó- gantycznej Elektrowni Północ w Polsce ogółem, według infor- o Puchar Prezesa PGE na Jezio- rzymy jeszcze raz: teza, która niedaleko Pelplina. Realizacja macji Ministerstwa Gospodar- Wątpliwe prezenty tralizowania potencjalnego rze Żarnowieckim, ratuje Pola- się przewija się w wypowiedzi tej inwestycji, oprócz groźby sil- ki, na program jądrowy wyda- od atomowego lobby oporu zaczęto mieszkańców ków przed pylicą płuc? pana Jerzego Lipki, iż nie bę- nego skażenia atmosfery i wód no do tej pory 370 mln zł. A można by inaczej - według tzw. gmin lokalizacyjnych Mieszkańcy gmin lokaliza- dąc zwolennikiem atomu, jest (w tym Wisły), będzie także za- W ostatnich miesiącach wybra- materiałów finansowanych (Choczewo, Gniewino, Kroko- cyjnych (ale już nie ci, którzy się zwolennikiem energetyki grożeniem dla unikatowych no również tzw. inżyniera kon- przez Narodowy Fundusz wa) zjednywać do energetyki mieszkają w gminach sąsied- opartej na spalaniu węgla, jest wartości przyrodniczych i hi- traktu, czyli firmę, do której Ochrony Środowiska, w związ- jądrowej działaniami promo- nich) mogą się cieszyć z prze- całkowicie fałszywa! storycznych tych terenów, obowiązków należeć będzie ku z błyskawicznie rozwijają- cyjnymi (na temat jej bezpie- jawów hojności PGE, ale nie Jeśli energetyka węglowa m.in. dla zamku w Malborku. m.in. znalezienie odpowiedniej cym się sektorem energetyki czeństwa i opłacalności), obiet- dostrzegają, że wysokie kosz- jako taka jest przede wszyst- lokalizacji pod budowę odnawialnej przewiduje się, że nicami oraz „prezentami” już ty życia w Polsce są wynikiem kim groźna dla warunków eko- Atom groźny jądrówki. Umowa opiewa na, do 2020 roku może w Polsce od samego początku procesu m.in. polityki państwa, które logicznych naszego życia, to dla demokracji bagatela, około 1 mld 630 mln powstać 54 tys. nowych miejsc inwestycyjnego. kieruje się interesem koncer- energetyka jądrowa, oprócz Zgadzamy się również z Panem zł. pracy. Ile miejsc pracy mogło- Kojarzy się to z wyrachowa- nów i wąskich grup interesu. zagrożenia katastrofą na nie- J. Lipką w jednym - że „energe- Sumując te dwie kwoty, by się pojawić już teraz na sa- niem europejskich handlarzy, Nasze wysokie opłaty za prąd prawdopodobną skalę, jest tykę jądrową trzeba widzieć można powiedzieć, że na dłu- mym Pomorzu, idealnym którzy w dobie podbojów kolo- są sztucznie utrzymywane również rozwiązaniem dro- w szerszym aspekcie”, choć ina- go przed wbiciem pierwszego wręcz ze względu na swoje po- nialnych uzyskiwali od tubyl- przez lobby energetyczne, któ- gim, przestarzałym technolo- czej to sformułowanie rozumie- szpadla, a jeszcze dłużej łożenie na wykorzystywanie ców różnego rodzaju dobra, ta- re wliczy sobie wydatki na kon- gicznie i niszczącym reguły my. Patrzymy na nią bowiem przed popłynięciem pierwsze- OZE, gdyby władze centralne kie jak złoto, kość słoniowa, ferencje, biesiady, punkty in- demokratycznego życia. z punktu widzenia obywatela, go prądu (co najmniej kilkanaś- przeznaczyły na to środki wy- za garść świecących paciorków. formacyjne, komputery, wozy Czy w Polsce, kraju olbrzy- a nie technokraty, i w związku cie lat) lekką ręką wydajemy bli- dane do tej pory na przygoto- Obecny inwestor (PGE) przyjął strażackie etc. w ceny energii. miego długu publicznego, mo- z tym uważamy, że energetyka sko 2 mld zł ! Naszych pienię- wania do budowy jądrówki? podobną taktykę - obiecuje Członek zarządu PGE EJ1 żemy sobie pozwolić na sta- jądrowa jest groźna dla demo- dzy, bo pochodzących z budże- Jednak zagrożenie „psu- na tych dotkniętych bezrobo- zarabia obecnie 40-50 tys. zł wianie za około 60 mld zł ko- kracji, stosunków społecznych tu państwa (PGE, jeden z głów- ciem demokracji” w Polsce ist- ciem terenach lokalizacji pra- miesięcznie. Jest to równowar- lejnego atomowego pomnika oraz budżetu państwa. nych inwestorów, ma ponad nieje również na innym pozio- cę, choć nie informuje, iż będą tość średnich wydatków mie- ku czci kliki państwowo- Nie bez powodu jądrówki 50-procentowy udział Skarbu mie, bardziej ukrytym, a przez zatrudnieni przede wszystkim sięcznych na energię elektrycz- -koncernowej (dane oficjalne, buduje się obecnie przede Państwa). to niewidocznym dla przecięt- wykwalifikowani fachowcy ną płaconych przez ponad 400 mocno zaniżone) za nasze pie- wszystkim w państwach auto- To dwa razy tyle ile wynio- nego mieszkańca tego kraju. z zewnątrz (na prowadzonej gospodarstw domowych. Ina- niądze - czyli kosztem naszych rytarnych (Rosja, Białoruś, sły wydatki budżetu woje- Zwolennicy energetyki ją- przez PGE rozbudowie Elek- czej mówiąc, mieszkańcy miej- emerytur, rent, dotacji itp., Iran, Chiny, Kazachstan) lub wództwa pomorskiego w 2013 drowej w Polsce wyciągnęli trowni Opole zatrudnionych scowości wielkości np. słowem - kosztem poziomu w tych, które dzięki sektorowi roku! słuszne wnioski co do przyczyn jest tylko 20 osób zamieszka- Choczewa czy Krokowej, pła- życia? Pomnika, który sprawi, jądrowemu chcą podnieść To znacznie więcej niż wy- klęski, którą ponieśli w latach łych na terenie gminy, w któ- cąc za prąd, utrzymują jedne- że energia w Polsce nadal bę- swój prestiż i znaczenie mię- datki na aktywizację zawodo- 80. ubiegłego wieku (m.in. rej jest ona położona). go prezesa z PGE. dzie droga, mimo iż w Europie dzynarodowe (Indie, Francja). wą osób do 25 roku życia w ca- druzgocąca porażka w referen- Wspomniane „świecące, Trzech członków zarządu tanieje. Energetyka jądrowa rozwija łej Polsce (2013 - 1,15 mld zł). dum w dawnym wojewódz- szklane koraliki” znajdziemy PGE EJ1, w tym b. minister Nie musimy po raz kolejny się tam, gdzie bardziej się liczą Czy w kraju borykającym się twie gdańskim). W celu zneu- bez problemu na oficjalnych skarbu w rządzie Donalda potwierdzać sentencji, iż jeste- interesy państwa i koncernów stronach internetowych tzw. Tuska - Aleksander Grad, śmy mądrzy po szkodzie. Nie niż potrzeby społeczne lub gmin lokalizacyjnych (Chocze- otrzymało łącznie 18 mln zł od- musimy ulegać polityce „de- prawa obywatelskie, gdyż ze wo, Krokowa, Gniewino), prawy za dwa lata pracy. magogii i paciorków”, serwo- względu na swoją olbrzymią względnie samej PGE. To Czy dla pana Lipki jest to wanej przez koncerny energe- kapitałochłonność wymaga fi- wszelkie „prezenty” i „dary” działanie na rzecz zwiększenia tyczne, zagrożone utratą wpły- nansowego wsparcia ze strony od PGE: przekazanie czterech bezpieczeństwa energetyczne- wów finansowych i politycz- elit rządzących. komputerów dla oddziału go kraju, czy raczej w celu nych, oraz przez polityków Zdecydowana większość Zrzeszenia Kaszubsko–Pomor- zwiększenia bezpieczeństwa (i tych z „ góry”, i tych z „do- demokratycznych krajów Eu- skiego w Krokowej, organiza- finansowego grupy osób zwią- łu”, czyli samorządowców), dla ropy w dobie ogólnoświatowe- cja wspólnych biesiad, wypo- zanych z sektorem energetycz- których najważniejsza jest go kryzysu wstrzymuje lub wy- sażenie domów sołeckich nym (nie wyłączając energety- własna, doraźna korzyść. cofuje się z programu jądrowe- w gminie Gniewino, 300 tys. zł ki opartej na węglu czy na ga- Energetyka rozproszona, go, aby w ten sposób zaoszczę- dla gminy Krokowa (dane nie- zie łupkowym)? połączona z modernizacją li- dzone środki przeznaczyć oficjalne) na rozwój żeglarstwa Energetyka jądrowa zamra- nii energetycznych, zwiększe- na utrzymanie dotychczaso- na Jeziorze Żarnowieckim etc. ża rozwój małego i średniego niem efektywności energe- wego poziomu socjalnego, Nazywa się to oficjalnie „bu- biznesu istniejącego w otocze- tycznej gospodarki, pozwoli m.in. na emerytury, służbę dowaniem i propagowaniem niu elektrowni (spadek cen nie- nam w ciągu kilku lat, tanio zdrowia, zasiłki. W zamian pozytywnych emocji związa- ruchomości, upadek turystyki, i bezpiecznie, uzyskać lepsze proponując ideę tzw. energety- nych z planowanymi strate- zmniejszenie sprzedaży arty- efekty niż budowa elektrow- ki rozproszonej - poprzez od- gicznymi inwestycjami na ob- kułów rolnych), czego przykła- ni jądrowej. Doświadczenia powiednie mechanizmy szarze Pomorza, w szczegól- dem jest niedawne ultimatum różnych państw europejskich, ekonomiczno-edukacyjne (do- ności związanymi z energety- trzech wójtów gmin lokaliza- np. Danii, która uzyskała płaty, kredyty) zachęca się oby- ką jądrową”. cyjnych domagających się w zeszłym roku ponad 45 wateli do produkcji własnej od rządu polskiego odszkodo- proc. energii elektrycznej ze energii elektrycznej. Energii Czyje bezpieczeństwo? wania za straty, które ponoszą źródeł odnawialnych, pokazu- przyjaznej środowisku, bo Kulisy programu „Propagowa- gminy z powodu znacznego ją, że taka strategia jest możli- opartej na tzw. OZE (Odnawial- nie pozytywnych emocji…” tyl- spadku ich dochodów w związ- wa i realna. ne Źródła Energii) i z wykorzy- ko w niewielkiej części może- ku z planowaną budową elek- Inaczej mówiąc - zamiast staniem najnowszych zdoby- my poznać dzięki rozpoczęte- trowni na tych terenach. I są to dżumy i tyfusu wybieramy czy technologicznych. Efektem mu w zeszłym roku śledztwu straty znacznie przewyższają- zdrowie (społeczne, ekologicz- jest potanienie cen energii (a CBA, dotyczącemu finansowa- ce wartość „szklanych korali- ne, moralne). a FOT.123RF więc rozwój gospodarczy) nia przez PGE klubu siatkar- ków” od PGE. Straty indywidu- AUTORZY SĄ DZIAŁACZAMI i znaczny przyrost liczby skiego Atom Trefl Sopot. Wąt- alnych mieszkańców nie zosta- POMORSKIEJ INICJATYWY miejsc pracy, np. w Niemczech b Energetyka rozproszona oparta na OZE obniża ceny energii pliwości wzbudziły dwie umo- ły jeszcze oszacowane… ANTYNUKLEARNEJ