Strona 1 Rosie Thomas NA PIASKACH PUSTYNI Strona 2 S R Louisom, Salomonowi i Misty. Nowemu pokoleniu Strona 3 1 - Pamiętam. Mówię to na głos w ciszy swego pokoju, mając jeszcze w uszach szepty wybrzmiewające w mrocznych zakamarkach domu, i dobrze wiem, że to nieprawda. Ja już nie pamiętam. S Jestem stara i zaczynam wszystko zapominać. Czasem mam świadomość, że opuściły mnie całe połacie R pamięci - wymknęły się i rozpłynęły gdzieś w dali. Gdy usiłuję sobie przypomnieć jakiś konkretny dzień lub cały rok albo, do licha, nawet dziesięć lat, mam dużo szczęścia, jeśli uda mi się przywołać nagie fakty wyzbyte koloru. Najczę­ ściej nie ma nic. Pustka. A gdy staram się przypomnieć sobie, gdzie żyłam, z kim i dlaczego, gdy usiłuję w jakiś magiczny sposób zobaczyć, jak to było, jak przebiegało moje życie i co mnie skłaniało, by budzić się co rano i podążać szlakiem dnia, nie potrafię tego zrobić. Znajome, a nawet kochane twarze cichutko rozpły­ nęły się w powietrzu, razem ze swoimi imionami, datami ważnych zdarzeń i uroczystych rocznic, a także z tymi wyda­ rzeniami, które wydawały się tak doniosłe. Wszystko to roz­ sypało się i pogrążyło w niedostępnych otchłaniach. To zapominanie jest jak pustynia. Ze wszystkich stron świata piasek sypie i sypie, powoli nawiewając kolejne wy- 7 Strona 4 dmy, a te rosną coraz wyżej, zamazując rysy każdej, nawet najbardziej dumnej i wyniosłej budowli, by w końcu zmieść ją całkiem z powierzchni ziemi. Tak właśnie dzieje się ze mną. Klepsydra. Upływ czasu. (Choć to może frazes, lecz najlepiej obrazuje sprawę). Mam osiemdziesiąt dwa lata. Nie boję się śmierci, która zresztą może być jeszcze ode mnie daleko. Nie lękam się też całkowitego zapomnienia, bo wtedy przecież zapomnę o wszystkim. Przeraża mnie ten stan pomiędzy. Boję się powolnej de­ gradacji. Po całym swoim życiu w niezależności - tak, ego­ istycznej niezależności, jak słusznie powiedziałaby moja córka - jestem przerażona możliwością powrotu do stanu zdziecinnienia, do bezradności, do tego mętnego oceanu umys­ łu, z którego jak rafy sterczą chwile pełnej przytomności. Nie chcę siedzieć w fotelu i być karmiona kleikiem z ły­ S żeczki przez Mamduha lub Ciocię. A jeszcze bardziej nie R chciałabym się znaleźć w rękach profesjonalnych medyków, którzy roztoczyliby nade mną solidną opiekę geriatryczną. Wiem, jak by to wyglądało. Sama jestem lekarką i mimo że zbyt mało pamiętam, to widziałam aż nazbyt wiele. O, idzie Mamduh. Jego skórzane pantofle miękko szurają po deskach schodów kobiecych. Ze słuchem nie mam kłopo­ tów. Skrzypią zawiasy i otwierają się ciężkie drzwi, tak że widzę róg ażurowej osłony odgradzającej wewnętrzną galerię od sali przyjęć. Światło przebijające się przez ażur rzuca de­ seń gwiazd i półksiężyców na podłogę i ściany. - Dobry wieczór, madame Iris - mówi Mamduh cicho, z uszanowaniem. Tyle razy używana forma zwracania się do mnie brzmi w jego ustach jak obtoczony w górskim strumie­ niu kamyk, zlewając się w jedno „Mamris". - Czy może pani spała? - Nie - odpowiadam. Rozmyślałam. Obracałam w myślach rzeczy. 8 Strona 5 Mamduh stawia tacę. Szklanka herbaty z miętą, słodkiej i aromatycznej. Lniana serwetka, kilka trójkątnych słodkich ciastek, na które nie mam ochoty. Niewiele teraz jadam. Lśniącą wypukłość brązowej jak kawa łysiny Mamduha pokrywają ciemne smugi i duże, nieregularne znamiona. Wiem, że na zewnątrz, w rozpalonym do białości słońcu, zawsze nosi swój tarbusz. Widok, jak podnosi go obiema rę­ kami i mocno nasadza na głowę przed wyjściem na bazar, to jakby cofnięcie się do czasów, gdy czerwony fez w kształcie doniczki był podstawowym nakryciem głowy każdego effen- di* w tym mieście. Mamduh podaje mi szklankę z herbatą. Biorę od niego, zaciskając palce na wytartym srebrze kolistego uchwytu pod­ stawki do szklanki i wychylając głowę do przodu, żeby po­ czuć aromat. - Ciocia upiekła baklawę - mówi, zachęcając mnie przez S odwinięcie serwetki na talerzu. R - Później, Mamduhu. Teraz idź, sam musisz coś zjeść. Ale Mamduh nie tknie ani kęsa, nie napije się nawet łyka wody aż do zachodu słońca. Jest ramadan. Gdy znów zostaję sama, wypijam herbatę, słuchając od­ głosów miasta. Brukowana ulica za moim oknem przesłonię­ tym ekranem jest wąska, może nią przejechać tylko jeden sa­ mochód, a poza rogiem ściany osłaniającej moje wejście są już tylko schody do wielkiego meczetu. Ruch uliczny, pły­ nący przez betonowe wstęgi ulic i zalewający wielką falą no­ woczesne miasto, tutaj dochodzi tylko w postaci stłumionego gwaru. O wiele wyraźniej słychać krzyki i śmiechy rodzin przygotowujących wieczorny posiłek i zbierających się, by go spożyć o chłodnym zmierzchu. Gdy przejeżdża wózek ciągnięty przez osła, koła turkocą o kamienie bruku i słychać * Pan (tur.). Tytuł grzecznościowy używany wobec urzędników lub właści­ cieli ziemskich. 9 Strona 6 chrapliwe, ostrzegające wołanie; potem gdzieś otwierają się na chwilę drzwi i płynie kilka taktów muzyki. Słysząc to, można by sądzić, że to ten sam Kair sprzed sześćdziesięciu lat. Niektórych rzeczy nie mogę zapomnieć. Nie wolno mi. Inaczej cóż mi pozostanie? Zamykam oczy. Szklanka przewraca mi się w ręku, rozle­ wając ostatnie krople płynu na sprane poduszki. Sześćdziesiąt lat temu po tych ulicach chodzili żołnierze. Całe mrowie brytyjskich oficerów i szeregowych, Nowoze­ landczyków i Australijczyków, Francuzów, Kanadyjczyków, Hindusów i Greków, Południowoafrykańczyków i Polaków - wszyscy w piaskowych khaki. Miasto było jak spieczony słońcem magnes dla oddziałów wojskowych, które tu ścią­ gały w poszukiwaniu barów i burdeli, gdy tylko zwolniono S ich z operacji wojennych na pustyni. Odwracając się od myśli o śmierci pośród piasków, pili i kopulowali z całym zapałem R młodości, a Kair wciągał ich ze swoją starożytną obojęt­ nością. W końcu ta wojna była tylko kolejnym wypadkiem dziejo­ wym, który kładł swój pył i gruz na wierzchu pokładów ruin z tysięcy lat. W tym żyznym kawałku doliny Nilu pogrzebane jest więcej historii niż gdziekolwiek indziej na świecie. Jeden z tych żołnierzy sprzed sześćdziesięciu lat był mo­ im ukochanym. Jedynym mężczyzną, którego w życiu ko­ chałam. Nazywał się kapitan Alexander Napier Molyneux. Xan. Nosił taką samą koszulę safari i bufiaste szorty koloru khaki jak wszyscy inni, którzy różnili się jedynie odznakami stopnia i jednostki, ale Xan był jeszcze bardziej niepozorny. Nie miał w sobie nic szczególnego, żadnej tajemniczości. Nie zauważyłoby się go pośród tłumu oficerów w barze hotelu Shepheard's czy na jakichś przyjęciach w Garden City lub 10 Strona 7 Az-Zamalik, na których wszyscy bywaliśmy. Po prostu wy­ dawał się taki zwyczajny. To pozbawienie się cech szczególnych było przez niego zamierzone. Xan stacjonował w głębi pustyni i jedną z jego umiejętności było zlewanie się z otoczeniem, w jakim się znajdował. Jako autentyczny oficer kawalerii jeździł konno, ale gdy jechał na wielbłądzie w białej kufli spowijającej mu twarz i głowę, łatwo było go wziąć za Araba. W klubie Gezi- ra grał w tenisa i spędzał czas nad basenem jak każdy męż­ czyzna ożywiający kręgi towarzyskie Kairu, ale też potrafił zniknąć na cały tydzień, a w wyczulonym angielsko-egipskim eleganckim świecie nikt nawet o tym nie napomknął ani nie było żadnych dociekań, dokąd mógł się udać. Znikał w pusty­ ni jak jaszczurka umykająca pod skałę. Pokochałam go od pierwszej chwili, gdy go ujrzałam. To pamiętam. S Nowe ulice i betonowe wieżowce starły z powierzchni Kairu wiele z tego, co wówczas znałam, ale w dzisiejszy wie­ R czór wspomnień wraca do mnie każdy szczegół miasta tam­ tego pierwszego wieczoru. Wracałam do niego tysiące razy i wydaje mi się bardziej realny niż całe moje osiemdziesię- ciodwuletnie życie. Którego jeszcze nie straciłam, dzięki Bogu, jeszcze nie. Oto co zapamiętałam. Był duszny wieczór, gęsty od zapachu tuberoz. Dwa tuziny okrągłych stoliczków ustawiono w bujnym ogrodzie, gdzie na gałęziach mangowca i mimozy rozwieszo­ no lampiony ze świeczkami. Za wysokimi oknami, w sali ba­ lowej wyłożonej dekoracyjnymi panelami, grała orkiestra. Miałam dwadzieścia dwa lata, przyjechałam prosto z suro­ wego, wojennego Londynu, upajałam się blaskiem Kairu i koktajlami z szampanem. Moja przyjaciółka Faria, chichocząc, zaprowadziła mnie do jednego ze stołów i przedstawiła grupce mężczyzn ubra- 11 Strona 8 nych w wieczorowe stroje. Stała tam butelka whisky i bateria szklanek, a dym z cygar rywalizował z tuberozami. - To jest Iris Black. Jessie, nie ruszaj się z miejsca, proszą. Lecz młodzieniec o jasnoblond włosach już wstał i z po­ chyloną nisko głową uniósł moją dłoń do ust. Jego wąsy połaskotały moje palce. - Nie mogę przecież siedzieć spokojnie - mruknął. - Jest zbyt piękna. Wciąż jeszcze myślałam o sobie jako o londyńskiej ma­ szynistce, żyjącej z małej pensyjki w mieszkaniu w sutere­ nie na South Ken, ale po tygodniach spędzonych w Kairze mogłam już nie mieć wątpliwości, kim jest ta piękność. Tu­ taj, w tym egzotycznym ogrodzie, przy dźwiękach orkiestry i z orchideą od mego towarzysza wieczoru przypiętą do stani­ ka wieczorowej sukni, wiedziałam, że to właśnie ja. - Frederick James, kapitan 11. Pułku Huzarów - przed­ S stawił się, po czym puścił moją rękę i wyprostował się. Był szczupły i niezbyt wysoki. - Nie wiadomo dlaczego wszyscy R mówią na mnie Jessie James. Zgiął rękę i jego dłoń lekko zwinięta w pięść spoczęła na chwilę na gładkiej klapie smokingu. W Kairze było mnóstwo nieco zwariowanych młodych mężczyzn. Nieraz słyszałam, jak chłopców z RAF-u określa­ no zbiorowo fruwającymi pięknisiami, ale Jessie James zda­ wał się nie należeć do tej kategorii. Pomimo jasnych włosów i dobrze skrojonego wieczorowego ubrania wyglądał na twar­ dego faceta. Miał opaloną twarz, a w jego oczach migotał ja­ kiś cień, nielicujący z beztroską pozą. ~ Bardzo mi miło - powiedziałam. - Ach, ta nasza Iris to taka sympatyczna dziewczyna! gardłowała Paria. - Porządna, z dyplomatycznej rodziny. Wiecie, gdy miała dwanaście lat, jej tata był naczelnikiem kancelarii w ambasadzie w Kairze. Ona właściwie jest tu­ tejsza. 12 Strona 9 Faria była jedną z moich dwóch współlokatorek. O dwa lata starsza ode mnie, szykowna córka bogatej rodziny an- gielsko-egipskiej, wzięła mnie pod swe skrzydła niemal na­ tychmiast, gdy przyjechałam. Była zaręczona z synem jedne­ go ze wspólników jej ojca i lubiła wszystkim mówić, że skoro praktycznie jest już prawie mężatką, idealnie nadaje się na przewodniczkę Sarah i moją. Za plecami osoby, z którą aku­ rat rozmawiałyśmy, puszczała wielkie oko. W istocie Ali czę­ sto wyjeżdżał służbowo do Aleksandrii, Bejrutu lub Jerozoli­ my, a Faria korzystała ze swej pozycji przewodniczki nawet więcej niż my. Zaproszono nas do towarzystwa. Doniesiono krzesła i po­ stawiono je przy stoliku, gdzie oficerowie skwapliwie zrobili miejsce. Przyjęłam podaną mi szklankę whisky, jednocześnie rozglądając się wokół po rozjarzonym światłami ogrodzie za moim towarzyszem. Sandy Allardyce był jednym z młodych S pracowników ambasady brytyjskiej. Każdego, kto go ze­ chciał słuchać, zapewniał, że rozpaczliwie pragnie wdziać R mundur, lecz cały czas jest przykuty łańcuchem do urzędni­ czego biurka. Domyślałam się, że czuje się nieswojo pośród tylu mężczyzn, którzy naprawdę walczyli, i że radzi sobie z tym problemem, nadużywając alkoholu. W ciągu godziny od naszego przyjścia na przyjęcie jego różowa twarz zrobiła się czerwona. - A więc mieszkałaś tutaj jako mała dziewczynka? - spy­ tał jeden z oficerów. Jego sąsiad przypalił papierosa zapal­ niczką, a ja spojrzałam na jego twarz, przez moment roz­ świetloną płomykiem na kolor umbry. - Tylko w wakacje. Przez większość roku byłam w szkole w Anglii. Faria zaśmiewała się do rozpuku z dowcipnych spostrze­ żeń tego czy innego z grapy, odchylając głowę do tyłu i uka­ zując swe satynowo gładkie gardło, a w jej uszach huśtały się łezki z diamentów i pereł. 13 Strona 10 Jessie wychylił się do przodu, chcąc ponownie zwrócić na siebie moją uwagę. Szukasz Sandy'ego? Widziałem, jak z nim tańczyłaś. - Zauważył mój niepokój. Odparłam z wdzięcznością: Tak, to on mnie przyprowadził na przyjęcie. Powinnam pójść go poszukać. On... - Miałam zamiar dodać coś o orchi­ dei, już nawet dotykałam palcem woskowatego czubka jedne­ go z jej płatków. Wtedy mężczyzna z papierosem przesunął swoje krzesło tak, że światło jednego z lampionów ukazało plastycznie rysy jego twarzy. Orkiestra zagrzmiała i rozległ się gromki aplauz, bo właśnie skończył się taniec. Popatrzyłam na niego i zapo­ mniałam, co już prawie miałam zamiar powiedzieć, zresztą nie było to ważne. Rozmowy na przyjęciach w Kairze były wyjątkowo płytkie. S Oczy mężczyzny promieniały wesołością. Miał ciemne włosy i takąż cerę. Mógłby wyglądać na ponuraka, gdyby nie R to rozbawienie na jego twarzy. Pochylił się przez stół. Zauważyłam, jak jego usta złożyły się w uśmiech. - Nie tańcz z Allardyce'em. A jeśli masz wybrać pomię­ dzy Jessiem a mną, no to chyba żaden problem, co? - To Alexander - rzucił Jessie z kwaśną miną. - Tym razem nie ty, mój drogi - powiedział mężczyzna. Odsunął moje krzesło, wstałam, a on ujął mnie pod rękę. - Xan Molyneux - oznajmił ze spokojem. Poszliśmy ra­ zem przez trawnik, pod gałęziami drzew. Wymęczona upałem trawa miała cierpką woń, zupełnie inną niż trawa w Anglii. Nigdy nie czułam się tak daleko od domu, a jednocześnie tak szczęśliwie i zupełnie nienostaigicznie. - Jestem Iris. - Wiem. Faria cię przedstawiła. To twoja koleżanka? 14 Strona 11 - Tak. Mieszkamy razem. Sarah Walker-Wilson też jest naszą współlokatorką. Pewnie ją znasz? To nie do zniesienia - myślałam. Każdy mężczyzna w Ka­ irze adoruje Sarah. W ciągu sześciu tygodni, odkąd się do nich wprowadziłam, Sarah nie spędziła ani jednego wieczoru w domu. Xan pochylił głowę tak, że jego policzek niemal dotykał mojego. - Trzy kwiaty z Miasta Ogrodów - szepnął. Garden City to była dzielnica Kairu, w której mieszkałyśmy. Nie byłam pewna, czy żartuje, czy nie. Doszliśmy do parkietu. Xan z pogodnym wyrazem twarzy nucił graną właśnie melodię, obejmując mnie do tańca. Nie pytał, czy orkiestra mi się podoba ani czy nie wybieram się jutro wieczorem na balangę do pani Diaz w Heliopolis. Po prostu tańczyliśmy. Był dobrym tancerzem, ale tańczyłam już S z lepszymi. Bardziej to, że Xan całkowicie oddawał się ta­ necznym krokom, muzyce i mnie, powodowało, iż wirowanie R po zatłoczonym parkiecie przy popiskujących dźwiękach egipskiej orkiestry wydawało mi się czymś wyjątkowym, wręcz magicznym. Jego twarz jaśniała radością i widać było, że każdy moment tego, co akurat robi, sprawia mu przyjem­ ność. Pod czarną tkaniną jego marynarki wyczuwałam żywą energię. Przepływała ona przez moje dłonie i całe ręce, rezo- nowała między nami, aż we mnie zaczął pulsować taki sam rytm. Oboje to czuliśmy, coraz bardziej pochłonięci tańcem i sobą nawzajem. Patrzyliśmy sobie prosto w oczy, nie roz­ mawiając, lecz komunikując się ze sobą językiem, jakiego wcześniej nigdy nie używałam. Pierwszy taniec przeszedł płynnie w następny i następny. Byłam pijana już nie szampanem i whisky, lecz coraz bar­ dziej muzyką, podnieceniem i bliskością Xana Molyneux. Widziałam, jak wodzirej zerkał na nas przez ramię, a niektóre 15 Strona 12 pary również nas obserwowały, ale było mi to obojętne, a Xan patrzył tylko na mnie. Nie zamieniliśmy ze sobą więcej niż tuzin słów, ale czułam, jakbym go już znała lepiej niż ko­ gokolwiek z ludzi poznanych w Kairze. Miałam też uczucie absolutnej pewności, że od tej chwili wszystko jest i będzie możliwe. Szczęście i oczekiwanie sku­ mulowały się, wznosząc moje napięcie do poziomu prawie nie do zniesienia. I nagle zakręciło mi się od tego w głowie. Xan właśnie żywiołowo obracał się ze mną w kółko, gdy po­ tknęłam się i cały mój ciężar zawisł na prawej nodze obu­ tej w wysoki obcas. Palący ból przeszył mi nogę od kostki w górę łydki i byłabym upadła, gdyby on nie ścisnął mnie mocniej ramieniem w pasie. - Nic się nie stało? Wciągnęłam powietrze i mocno je wypuściłam, żeby nie jęknąć z bólu. S - Tylko ją... skręciłam. - Tańczący otoczyli nas kołem. R - No to cię przeniosę. - Wsunął drugą rękę pod moje uda i już miał mnie unieść do góry, gdy nagle zobaczyłam San- dy'ego. Przeciskał się ku nam pomiędzy tańczącymi, sapiąc. Twarz miał burakową kołnierzyk koszuli rozpięty, wzrok roz­ biegany na wszystkie strony. - Co się tu dzieje?! - krzyczał. - Molyneux! Ty... co ty wyprawiasz? - Pomagam pannie Black wrócić na krzesło - odparł Xan oschle, prostując się. - Skręciła sobie kostkę. Odeszłam jeden krok od niego i prawie się przewróciłam. Xan natychmiast rzucił się na pomoc i o mały włos nie upad­ liśmy razem. Gdy podnosiliśmy się, rozplątując ręce i nogi, roześmiałam się do niego pomimo bólu w kostce. A wtedy Sandy ryknął jak raniony zwierz. Młócąc rękami, rzucił się na Xana i złapał go za kołnierz wieczorowej marynarki. Xan puścił mnie i odwrócił się przodem do Sandy'ego, a ten, roz­ wścieczony, zaserwował mu cios w szczękę. 16 Strona 13 - Zostaw w spokoju moją dziewczynę! - krzyknął, ale po pierwszym uderzeniu jego wojowniczość zauważalnie zma­ lała. Rozejrzał się po stojących kołem widzach, lecz nie do­ strzegł żadnego poparcia. Jego duża, czerwona i błyszcząca twarz zaciskała się i marszczyła i wydawało się, że z każdego jej pora sączy się whisky. Patrzyłam ze smętną miną, balan­ sując na jednej nodze, i chciałam rzucić w to lepkie powie­ trze - gdyby Xan nie słyszał - że nie jestem wcale dziew­ czyną Sandy'ego, ale zawstydziłam się tego odruchu. - Wiesz co, Allardyce, naprawdę nie chcę ci oddawać - wycedził Xan. Wsunął jedną rękę do kieszeni marynarki. Mówił z rozbawieniem, wcale się nie przejął. - Zrobiłbym z ciebie marmoladę. - To prawda, że by zrobił - wtrącił inny głos. Zjawił się Jessie James, a obok niego Faria. Obrzuciła wszystko by­ strym wzrokiem. Wyciągnęła ramię, a ja oparłam się na nim. S Z drugiej strony podtrzymał mnie Sandy. Jego dłoń była go­ R rąca i wilgotna, a po szyi spływały mu na sztywny kołnierzyk lśniące strumyki potu. Jeszcze miotał spojrzenia na Xana i Jessiego, ale już sobie odpuszczał. - To nie jest zabawne. - A czy my się śmiejemy? - spytał niewinnie Jessie. Sandy odwrócił się od nich i mruknął do mnie: - Chodź, napijemy się jeszcze. Będzie w porządku. Faria cmoknęła językiem. - Nie, nie będzie. Zabieram Iris do domu. Nie widzisz, że jest kontuzjowana? Orkiestra znów zaczęła grać i pary tańczące odwróciły się, tracąc zainteresowanie. Utykając, ruszyłam korytarzem; z jednego boku wspierała mnie Faria, a do drugiego przypiął się Sandy. Olbrzymi krysz­ tałowy żyrandol spływał kaskadami światła na nasze głowy. Bardziej czułam, niż widziałam, Xana i Jessiego z tyłu naszej niezdarnej procesji, gdy ukazała się prująca w naszą stronę 17 Strona 14 lady Gibson Pasza z obiema rękami wyciągniętymi, jakby chciała mnie złapać. Nasza gospodyni miała złoty turban i kołnierzyk wysadzany szmaragdami wielkości jajek. - Moja droga, moje drogie, biedne dziecko! Trzymaj no­ gę w górze, musimy zrobić okład z lodu. Zaklaskała w dłonie i zawołała do przechodzącego słu­ żącego, żeby przyniósł lód. Chciałam być w pobliżu Xana, a najdalej jak to możliwe od Sandy'ego. Marzyłam też o po­ wrocie do domu, żeby położyć się w ciemnościach pokoju i poukładać w sobie cały ten chaotyczny i niezwykły wieczór. - To nic takiego, doprawdy. Przepraszam, lady Gibson. Tak głupio ją sobie skręciłam. - Jest tu samochód taty z szoferem - powiedziała Faria. - Pojedziemy do domu. Dopilnuję, żeby Iris miała opiekę. Sandy skwapliwie pokiwał głową. Zdążył już poblednąć. Podbiegł drugi służący z bolerkiem Farii z łabędziego puchu S i indyjskim szalem mojej matki, który służył mi tego wieczo­ R ru za okrycie. Słysząc jeszcze pouczenia lady Gibson, po­ kuśtykałam z Farią na zewnątrz przez główne wyjście. Szofer Ammana Paszy czekał przy schodach z dużym czarnym au­ tem. Otworzył drzwiczki i zostałam powierzona wielkim po­ łaciom kremowego skórzanego obicia. Sandy zasiadł obok mnie, sapiąc i szarpiąc końce krawata, żeby rozsupłać węzeł. Z drugiej strony wśliznęła się Faria. Samochód zaczął się toczyć po żwirze. Odwróciłam się, by wyjrzeć przez tylne okno, i zobaczyłam jeszcze Xana z Jessiem stojących na dole schodów, obok siebie dwie głowy: czarna i blond. Patrzyli, jak odjeżdżamy. Właściwie nie widziałam twarzy Xana, ale pomyślałam, że wciąż się uśmiecha. - Boże! - jęknął Sandy. - Piekielny pech. - Zmiął swój czarny krawat w kulkę i wepchnął go do kieszeni, po czym głowa opadła mu na miękkie oparcie fotela. - Wysadzimy cię przy ambasadzie - oznajmiła chłodno 18 Strona 15 Faria i pochyliła się do przodu, by wydać kierowcy polecenie po arabsku. Przejechaliśmy przez most w dzielnicy Bulak, a kiedy za katedrą skręcaliśmy na południe, ujrzałam odbitą w wodzie bezładną mozaikę żółtych i białych świateł. Faria westchnęła. - O rety! Całkiem zapomniałam powiedzieć poecie, że wychodzimy. Co on sobie pomyśli? Pytanie nie wymagało odpowiedzi. Jeremy - znany jako „poeta" - był najzagorzalszym z adoratorów Farii. Szczupły, posępny młodzieniec, pracował w British Council. Ali wyje­ chał, więc Jeremy towarzyszył jej na wieczorne przyjęcie. Pomyśli to, co z pewnością myślał zawsze: że wytworna i beztroska Faria znów mu się wymknęła z rąk. Sandy odpłynął w nieświadomość. Słychać było jego przytłumiony, ciężki oddech. Opary whisky i perfum Farii S mieszały się z zapachem skóry i tym specyficznym kairskim fetorem nafty, kadzidła i zwierzęcych odchodów. Faria wy­ R jęła z torebki tureckiego papierosa, z trzaskiem przypaliła go złotą zapalniczką i zaciągnęła się głęboko. Gdy wyciągnęła go w moją stronę, pokręciłam głową. Czułam intensywny ból w kostce, wywołujący aż lekkie mdłości, co jeszcze wzma­ gało odczucie bólu. Każdy fragment naszej trasy zapisał się w moim umyśle, każda czarna sylwetka kopuły na tle odro­ binę jaśniejszego nieba, haczykowaty nos starego żebraka, siedzącego cierpliwie na schodku. Każdy szczegół był ważny i cenny. Pragnęłam chłonąć każde najmniejsze wrażenie i za­ trzymać je w sobie, bo ten wieczór był tak ważny. Co do tego nie miałam wątpliwości. Zatrzymaliśmy się pod bramą ambasady i obudziliśmy Sandy'ego. Jęknął i, bełkocząc coś bez ładu i składu, wygra­ molił się na ulicę. Samochód ruszył dalej. Ponad dachem bu­ dynku ambasady, za masztem ze zwisającą bez życia flagą brytyjską, dojrzałam czubki potężnych drzew, które rzucały cień na trawniki, gdzie jako dziecko paradowałam na proszo- 19 Strona 16 nych herbatkach. Lubiłam wymykać się stamtąd i oglądać płynący w oddali Nil, powolny, oliwkowozielony, usiany żag­ lami feluk*. Leżałam potem w łóżku przy otwartych drewnianych okiennicach i patrzyłam w niebo. Moja obandażowana kostka pulsowała, ale nie przeszkadzało mi, że nie mogę przez to spać. Intensywnie myślałam o Xanie, którego Faria prawie nie zauważyła, a który rozbudził moje pożądanie w momen­ cie, gdy go ujrzałam. Fale radości, tęsknoty i wyczekiwania przenikały mnie, gdy tak leżałam mokra od potu pod baweł­ nianym prześcieradłem. Tej pierwszej bezsennej nocy nawet przez chwilę nie wątpiłam, że Xan i ja znów się spotkamy. Powiem mu, że nie jestem i nigdy nie byłam dziewczyną San- dy'ego Allardyce'a, i będziemy ze sobą. Dokładnie tak mia­ ło być. S Jakie to wydaje się proste i niewinne! I jakie radosne! Garden City, położone tuż nad Nilem, było enklawą krę­ R tych uliczek z wysokimi domami i blokami mieszkalnymi barwy kokosowobrązowej lub brudnokremowej, zaszytymi w ogrodach o gęstej, pokrytej kurzem zieleni. Nasze mieszka­ nie należało do rodziców Farii, mieszkających w ogromnej rezydencji w pobliżu. Miało parkiet z klepki, ciężkie meble i pod sufitem w każdym pokoju wentylator, leniwie porusza­ jący rozgrzane powietrze. Były też duże urządzenia chłodzą­ ce z metalowych żeberek, które od czasu do czasu z pobrzę- kiwanem sączyły rdzawą wodę. Farii wcale nie przeszkadzał upał -jej czarne włosy były gładkie i lśniące, nie skręcały się w wilgotnych podmuchach jak moje - ale obawiała się zmarz­ nąć. Wychodząc wieczorem, zawsze zarzucała na gołe ramio­ na małe bolerko z białych piór lub aksamitną pelerynkę. Mój pokój był wąską klitką z wysokim sufitem na końcu * Mały statek żaglowo-wiosłowy (arab.). 20 Strona 17 korytarza, z dala od głównej części mieszkania. Umeblowa­ nie było w nim skromniejsze, a z okna miałam widok na drzewo różane rosnące w sąsiednim ogrodzie. Farii ani Sarah nie znałam zbyt dobrze, lecz zapewniały mi wesołe towarzy­ stwo i byłam zadowolona, że mam takie wygodne lokum. Miałam też bardzo blisko do pracy w Kwaterze Głównej Ar­ mii Brytyjskiej tuż przy szaria* Kasr ai-Ajni. Byłam asy­ stentką biurowo-administracyjną podpułkownika wywiadu o nazwisku Roderick Boyce, znanego przez wszystkich jako Roddy Boy. Podpułkownik Boyce i mój ojciec przed wojną należeli do tego samego klubu w Londynie i razem polowali. List od mego ojca oraz rozmowa, podczas której mój przy­ szły szef wspominał, jak ojciec skakał przez płot na swej gniadej klaczy, wystarczyły, żebym dostała tę pracę. Następnego dnia po spotkaniu Xana wstałam wcześnie ra­ no do pracy, jak to robiłam w każdy dzień powszedni, odkąd S wróciłam do Kairu. O ile w godzinach popołudniowych ulice aż kuliły się od R razów słonecznego żaru lejącego się z białego nieba, to o 8.00 rano chłód pozwalał jeszcze przejść na piechotę kilka ulic dzielących mieszkanie od biura. Tamtego dnia, mając gru­ bo obandażowaną kostkę, musiałam wziąć taksówkę. Roddy Boy spojrzał, jak skaczę na jednej nodze do swego biurka, podpierając się laską ojca Farii. - O rety! Na tenisie? Wyścigach wielbłądów? Czy na czymś jeszcze bardziej forsownym? - Na tańcach - odparłam. - Aa, no tak. - Roddy Boy był przekonany, że moje życie towarzyskie jest bardziej intensywne i wystawne, niż było w rzeczywistości. - Ale mam nadzieję, że ta kontuzja nie przeszkodzi pani w pisaniu na maszynie? - Ależ nie - powiedziałam. Wkręciłam do maszyny prze- * Ulica (arab.). 21 Strona 18 kładaniec z druków zapotrzebowania oraz kalki i zmusiłam się do skupienia. Kiedy w końcu wróciłam do domu, Mamduh, sufradżi, który opiekował się nami i mieszkaniem, przywitał mnie jak zawsze oficjalnie: - Dzień dobry, panno Iris. To doręczono dla panienki go­ dzinę temu. - Och, jakie piękne! Był to wielki bukiet białych lilii, gardenii i tuberoz. Za­ nurzyłam twarz w ich chłodnych płatkach. Intensywny za­ pach ożywił w mej pamięci wczorajszy wieczór, światło świec, muzykę, cygara i twarz Xana. Tak wyraził radość, że spotkał właśnie mnie. Zwykle bukiety przychodziły dla Sarah. Usiadłam niezdarnie i otworzyłam kopertę dołączoną do kwiatów. Była w niej zwykła biała kartka ze słowami „Mam nadzieję, że Twoja kostka szybko wyzdrowieje". Podpisane S po prostu „X." I to wszystko. Mamduh nadal stał obok w swej białej galabii, czekając, R co dalej. Faria narzekała, że był zbyt spoufalony i że to nie jego sprawa, o której ona wraca wieczorem, ale ja lubiłam tego dużego mężczyznę i jego szeroki uśmiech, któremu za­ wsze towarzyszyło bystre spojrzenie. Mamduh niczego nie przeoczył. Matka Farii zapewne też o tym wiedziała. - Tylko od znajomego - powiedziałam. - Oczywiście, panienko. Wstawię je do wody. Mieszkanie często wyglądało jak kwiaciarnia. Sarah i Fa­ ria nawet nie zapytały, od kogo był mój bukiet. Zachwycałam się kwiatami i czekałam, lecz minął jeden weekend, a potem drugi, minął cały czerwiec 1941 roku, a ja nie miałam żadnego więcej sygnału od Xana. W swoim biurze zewnętrznym w Kwaterze Głównej prze­ pisywałam raporty, nadawałam sygnały dla Roddy'ego Bo- * Kelner (arab.). Tu: gospodarz domu. 22 Strona 19 \ ya i gawędziłam z pracownikami biura, którzy przychodzili i wychodzili z jego gabinetu. Jako cywil, miałam najniższą kategorię wtajemniczenia, ale moja rodzina była uważana za bezpieczną, toteż wiele tajnych planów przychodzących i wy­ chodzących z biura Roddy'ego przechodziło najpierw przez moje biurko. Wojska alianckie, z wyjątkiem oblężonych w Tobruku, wycofały się do Egiptu, a Niemcy stali na granicy z Libią. W celu ich usunięcia rozpoczęto operację Battleaxe. W czasie krótkotrwałego nasilenia pracy w Kwaterze Głównej Rod- dy Boy nie mógł zaszywać się na długie popołudnia w Turf Club. - Nie możemy się równać z ich cholerną siłą ognia - ję­ czał Roddy zza swego biurka. Od niemieckich dział przeciwpancernych straciliśmy pra­ wie sto zbrojnych czołgów. Ich tlące się wraki stały porzuco­ S ne pod grubą zasłoną pyłu i dymu. Wielu czołgistów zostało zabitych lub rannych. R W miarę jak zbliżał się lipiec, zaczęłam przyjmować każ­ de zaproszenie, jakie otrzymywałam. Bywałam na koktajlach i turniejach tenisa, balach przebierańców i wieczorach poe­ tyckich w British Council. Przeszukiwałam wzrokiem tłumy, wypatrując Xana. Co dzień w porze lunchu siedziałam nad basenem klubu Gezira, wciąż pełna nadziei, że się odezwie. Pewnego razu spotkałam jednego z oficerów, którzy byli wtedy przy stole na przyjęciu u lady Gibson Paszy. - Xan? - rzekł beznamiętnie. - Nie wiem. Nie pokazuje się jakoś, prawda? Po prostu zniknął, a razem z nim Jessie James. Moja pew­ ność co do nas rozwiała się. Może został przeniesiony gdzie indziej. Może był żonaty? Może - czy to jednak możliwe? - w rzeczywistości wolał inne rozrywki. A może nie żył. Zachowałam swe obawy dla siebie. To, co czułam, wyda- 23 Strona 20 wało się zbyt ważne, a jednocześnie zbyt niejednoznaczne i kruche, by dzielić się tym z Farią i Sarah. - Ostatnio jesteś bardzo towarzyska - zauważyła Faria, unosząc brew. - Co za różnica pójść gdzieś czy zostać w domu. - Wzru­ szyłam ramionami. A potem, pod koniec pierwszego tygodnia lipca, w wie­ czór tak upalny, że aż ciężko było się ubrać i wyjść, czy w ogóle się ruszać, w korytarzu zadzwonił telefon i usły­ szałam, że odbiera go Mamduh. W drzwiach pokazała się jego duża, okrągła głowa. - To do panienki. - Halo? - odezwałam się do słuchawki. - Tu Xan - powiedział. - Czy mogę cię odwiedzić? Oparłam głowę o framugę drzwi, a w kręgosłupie po­ czułam przepływające fale ulgi i radości. Zdołałam odpo­ S wiedzieć: R - Tak. Teraz? - Teraz zaraz. - Tak - powtórzyłam. - Przyjdź, proszę. I w ten sposób to się zaczęło. Otwieram oczy i widzę przyciemniony, cichy pokój, ślady rozlanej herbaty na poduszkach i kilka ciemnych, lepkich plam na przodzie mojego ubrania. Teraz ogarnia mnie sen, je­ stem zbyt zmęczona, żeby wstać i je wyczyścić. Nie szkodzi. Któż to zobaczy oprócz Mamduha i Cioci? Spać. Śnić. Ciągle te sny. O cholera! O kurczę blade - mówiła do siebie Ruby, zerk­ nąwszy, co widać na zewnątrz za drzwiami. To właśnie tak ma wyglądać? Na dworze było ciemno. Za barierką roił się tłum głów, 24