Strona 1 Strona 2 Tytuł oryginału angielskiego Playback Raymond Chandler 1958 By ESKEL 1 Głos w słuchawce brzmiał ostro i ponaglająco, ale nie mogłem zrozumieć, o co chodzi. Trochę dlatego, że jeszcze nie całkiem się rozbudziłem, a poza tym trzymałem słuchawkę do góry nogami. Odwróciłem ją i odchrząknąłem. Słyszy mnie pan? Mówi Clyde Umney, mecenas Clyde Umney. Mecenas Clyde Umney. Jakbym znał co najmniej tuzin Clyde Umneyów. Czy to Marlowe? No, chyba raczej tak. Spojrzałem na zegarek. Było pół do siódmej. To nie jest moja ulubiona godzina. Nie żartuj sobie, młody człowieku. Przepraszam, panie Umney. Nie jestem młodym człowiekiem. Jestem stary, zmęczony i jeszcze nie piłem dziś kawy. Czym mogę panu służyć? Chcę, żeby wyszedł pan na ekspres Super Chief o ósmej, zidentyfikował wśród pasażerów pewną dziewczynę, śledził ją dopóki się gdzieś nie zatrzyma, i zameldował mi o tym. Jasne? Nie. Jak to nie? – warknął. Za mało wiem o sprawie, żeby ją przyjąć. Jestem mecenas Clyde Um... Strona 3 Wystarczy! przerwałem. Bo zacznę krzyczeć. Proszę o fakty. Albo może poszuka pan sobie innego detektywa? Ja nigdy nie pracowałem dla FBI. Aha, za pół godziny będzie u pana w biurze moja sekretarka, panna Vermilyea. Przekaże panu wszystkie niezbędne dane. To bardzo operatywna osoba. Mam nadzieję, że pan też. Bardziej operatywny jestem po śniadaniu. Niech raczej przyjedzie tutaj. Gdzie tutaj? Podałem mu swój adres na Yucca Avenue i wytłumaczyłem, jak dojechać. Dobrze zgodził się niechętnie. Ale żebyśmy się właściwie zrozumieli: dziewczyna ma nie wiedzieć, że jest śledzona. To bardzo ważne. Wykonuję zlecenie bardzo wpływowej firmy adwokackiej z Waszyngtonu. Panna Vermilyea przekaże panu pieniądze na bieżące wydatki i 250 dolarów zaliczki. Spodziewam się od pana dużej operatywności. To wszystko. Szkoda czasu na gadanie. Zrobię, co będę mógł, panie Umney. Odłożył słuchawkę. Wygrzebałem się z łóżka, wziąłem prysznic, ogoliłem się i dopijałem właśnie trzecią kawę, kiedy zadzwonił dzwonek u drzwi. Jestem Vermilyea, sekretarka pana Umneya oświadczyła raczej chłodnym tonem. Bardzo proszę. Całkiem niezła. Miała na sobie biały płaszcz przeciwdeszczowy z paskiem, wysokie botki tego samego koloru, w ręku składaną plastikową parasolkę. Była z gołą głową. Platynowa blondynka o szaroniebieskich oczach, którymi patrzyła na mnie tak, jakbym użył brzydkiego wyrazu. Pomogłem jej zdjąć płaszcz. Pachniała bardzo przyjemnie. O ile mogłem zauważyć, miała też parę nóg, na które patrzyło się bez bólu. Nosiła cienkie jak mgła pończochy. Przyglądałem się im chyba dość natrętnie, zwłaszcza gdy założyła nogę na nogę i wyciągnąwszy papierosa czekała na ogień. Christian Dior rzuciła, bez trudu czytając w moich myślach. Nigdy nie noszę nic innego. Proszę o ogień. Widzę, że dzisiaj ma pani na sobie o wiele więcej zauważyłem, strzelając zapalniczką. Nie przepadam za przystawianiem się o tak wczesnej porze. A jaka pora pani odpowiada, panno Vermilyea? Uśmiechnęła się dość kwaśno, pogrzebała w torebce i podała mi brązową kopertę. Znajdzie pan tu wszystko, co trzeba. Strona 4 No, chyba niezupełnie wszystko. Dobra, dobra. Niech pan przestanie się zgrywać. Wiem o panu wszystko. Jak pan myśli, dlaczego Umney pana wybrał? To ja pana wybrałam, nie on. I niech pan przestanie gapić się na moje nogi. Otworzyłem kopertę. Zawierała następną, zapieczętowaną|, i dwa czeki na moje nazwisko. Jeden, z napisem,, Zaliczka a conto wynagrodzenia za usługi w ramach wykonywanego zawodu", opiewał na 250 dolarów, a drugi:,, Zaliczka dla Philipa Marlowe a conto niezbędnych wydatków" na 200 dolarów. Z wydatków rozliczy się pan u mnie, szczegółowo powiedziała panna Vermilyea. I za drinki proszę płacić z własnej kieszeni. Drugiej koperty nie otwierałem. na razie. Na jakiej podstawie Umney sądzi, że wezmę sprawę, o której nic nie wiem? Weźmie pan. To czysta sprawa. Daję panu na to moje słowo. I co jeszcze? O tym możemy sobie porozmawiać, kiedy umówimy się na drinka jakiegoś deszczowego wieczoru, jeśli nie będę zbyt zajęta. Przekonała mnie pani. Otworzyłem drugą kopertę. Zawierała zdjęcie dziewczyny. Jej poza wskazywała na naturalną swobodę albo duże obycie z kamerą. Ciemne włosy, być może rude, wysokie, jasne czoło, poważne oczy, wystające kości policzkowe, nerwowe nozdrza i usta, które nie zdradzały niczego. Była to twarz o rysach szlachetnych, twarz niemal surowa i z pewnością nie radosna. Niech pan odwróci powiedziała panna Vermilyea. Na odwrocie znalazłem dane wypisane starannie na maszynie. „Imię i nazwisko: Eleanor King. Wzrost 175 cm. Wiek około 29 lat. Włosy ciemne, brązowo rude, gęste, naturalnie falujące. Sylwetka wyprostowana. Niski, donośny głos. Ubiera się dobrze, ale bez przesady. Dyskretny makijaż. Znaków szczególnych brak. Charakterystyczne zachowanie: wchodząc do pokoju ma zwyczaj wodzić wzrokiem nie odwracając głowy; w chwilach napięcia drapie wnętrze prawej dłoni; leworęczna, ale umiejętnie to ukrywa. Dobrze gra w tenisa, świetnie pływa i nurkuje, potrafi dużo wypić. Niekarana, ale odciski palców w kartotekach". Aa, jednak siedziała zauważyłem podnosząc wzrok na pannę Vermilyea. Nie posiadam żadnych informacji ponad to, co pan przeczytał. Proszę postępować zgodnie z poleceniem. Strona 5 Coś tu nie gra, panno Vermilyea. Taki towar w wieku dwudziestu dziewięciu lat prawie na pewno był już zamężny. A tu nie ma nic o obrączce ani o biżuterii. To mnie dziwi. Spojrzała na zegarek. Dalej niech się pan dziwi na Union Station. Nie ma pan wiele czasu. Podniosła się. Pomogłem jej włożyć biały płaszcz przeciwdeszczowy i otworzyłem drzwi. Jest pani samochodem? Tak. Zatrzymała się i odwróciła. Jedna rzecz mi się w panu podoba. Nie pcha się pan z łapami. I ma pan dobre maniery — w pewnym sensie. Obłapianie to paskudna technika. Ale jest też coś, co mi się w panu nie podoba. Niech pan zgadnie, co. Przykro mi. Nie mam pojęcia. Niektórzy nie potrafią mi na przykład wybaczyć tego, że żyję. Nie to miałam na myśli. Odprowadziłem ją na dół i otworzyłem drzwi do jej samochodu. Nic specjalnego: mały Cadillac Fleetwood. Skinęła mi lekko głową i samochód zsunął się ze wzgórza. Wróciłem na górę i spakowałem torbę. Na wszelki wypadek. 2 Właściwie nie było nic do roboty. Super Chief przybył punktualnie, jak zwykle, a obiekt okazał się tak łatwy do namierzenia, jak kangur we fraku. Miała przy sobie tylko jakąś powieść w tanim wydaniu, którą wrzuciła do pierwszego napotkanego kubła na śmieci. Usiadła i patrzyła w podłogę. Moim zdaniem, nie była to szczęśliwa dziewczyna. Po chwili wstała i podeszła do stojaka z książkami, i oddaliła się nie biorąc żadnej, zerknęła na duży, ścienny zegar i zamknęła się w budce telefonicznej. Rozmawiała z kimś, wrzuciwszy garść monet do automatu. Wyraz jej i twarzy wcale się nie zmienił. Odwiesiła słuchawkę i poszła do półki z magazynami, wzięła „New Yorkera", spojrzała i umownie na zegarek i zasiadła do czytania. Miała na sobie granatowy kostium szyty na miarę, pod nim białą bluzkę. W kołnierz żakietu wpięta była duża szafirowa szpilka, zapewne stanowiąca komplet z kolczykami, ale nie widziałem jej uszu. Włosy miała ciemnorude. Wyglądała tak samo jak na fotografii, chociaż była nieco wyższa, niż Strona 6 przypuszczałem. Z ciemnoniebieskiego kapelusza opadała krótka woalka. Nosiła rękawiczki. Po chwili przeszła pod arkady, gdzie stoją taksówki. Spojrzała na bar kawowy po lewej, zawróciła i weszła do głównej poczekalni, rzuciła okiem na wystawę drogerii, na kiosk z gazetami, okienko informacji i na ludzi siedzących mi gładkich drewnianych ławkach. Jedne kasy biletowe były otwarte, inne zamknięte. Nie interesowała się kasami. Usiadła znowu i popatrzyła na zegar dworcowy. Zdjęła prawą rękawiczkę i nastawiła swój zegarek, małe platynowe cacko bez kamieni. Porównywałem ją w myślach z panną Vermilyea. Nie wyglądała na głupią, nadętą czy pruderyjną, ale Vermilyea wydawała się przy niej obiektem bardziej przystępnym. I tym razem nie usiedziała długo. Wstała i zaczęła się przechadzać. Wyszła na wewnętrzny dziedziniec, wróciła, zajrzała do drogerii, postała chwilę przed stojakiem z książkami. Dwie sprawy nie ulegały wątpliwości. Jeżeli była tu z kimś umówiona, to nie o godzinie przyjazdu pociągu. Zachowywała się tak, jakby czekała na połączenie. Weszła do baru. Usiadła przy jednym z plastikowych stolików, przejrzała menu i zaczęła czytać książkę. Pojawiła się kelnerka z nieodłączną szklanką wody z lodem i kartą dań. Obiekt śledzony złożył zamówienie. Kelnerka odeszła, obiekt powrócił do lektury. Było mniej więcej piętnaście po dziewiątej. Przeszedłem pod arkadami do postoju taksówek, gdzie czekał bagażowy. Czy Super Chief to pana działka? zapytałem. Tak. Częściowo. Patrzył bez większego zainteresowania na banknot dolarowy, który gładziłem palcami. Miałem się tu spotkać z kimś z bezpośredniego wagonu Waszyngton—San Diego. Czy ktoś z niego wysiadł? Chodzi panu o to, czy ktoś wysiadł na dobre, z bagażem i tak dalej? Potwierdziłem ruchem głowy. Zastanowił się, taksując mnie badawczo inteligentnymi piwnymi oczyma. Wysiadł jeden pasażer odparł w końcu. A jak wygląda pana znajomy? Opisałem kogoś, kto trochę przypominał znanego aktora, Edwarda Arnolda. Bagażowy potrząsnął przecząco głową. Ten, co wysiadł, wyglądał całkiem inaczej. Pana znajomy jest pewnie jeszcze w pociągu. Pasażerowie z wagonu bezpośredniego nie muszą wysiadać. Doczepiają go do siedemdziesiątki czwórki, która odchodzi o jedenastej trzydzieści. Jeszcze jej nie podstawili. Strona 7 Podziękowałem i dałem mu dolara. Bagaż obiektu śledzonego był nadal w pociągu i to tylko chciałem wiedzieć. Wróciłem przed bar i zajrzałem do środka przez szybę. Obiekt śledzony czytał książkę popijając kawę i pojadając ślimaki. Przeszedłem do budki telefonicznej i zadzwoniłem do zaprzyjaźnionego garażu, żeby, jeżeli nie zadzwonię do południa, przysłali kogoś po mój wóz. Robili to już tyle razy, że zostawiłem im zapasowe kluczyki. Poszedłem do samochodu, zabrałem torbę i włożyłem do skrytki bagażowej. W ogromnej poczekalni głównej kupiłem bilet do San Diego i znowu pospieszyłem pod bar. Obiekt śledzony był tam nadal, ale już nie sam. Po drugiej stronie stolika siedział facet, śmiał się, coś mówił i od razu było widać, że dziewczyna go zna i że tego żałuje. Czysty Kalifornijczyk — od czubków wiśniowych mokasynów aż po zapiętą pod szyję brązowożółtą, kraciastą koszulę bez krawata, na którą włożył kremową sportową marynarkę z tweedu. Był szczupły, miał jakieś metr osiemdziesiąt wzrostu, chudą, zarozumiałą twarz i przesadną ilość. Obracał w ręce kawałek papieru. W zewnętrznej kieszeni jego marynarki jaśniała jak bukiet żonkili żółta chusteczka. I było jasne jak słońce, że dziewczyna nie jest zadowolona z jego towarzystwa. Wciąż mówił i skubał ten papierek. W końcu wzruszył ramionami i wstał z krzesła. Nachylił się i przesunął końcem palca po jej policzku. Szarpnęła się do tyłu. Wtedy on rozwinął papier i ostrożnie położył go przed nią. Czekał uśmiechając się. Opuściła wzrok bardzo powoli i przez dłuższą chwilę wpatrywała się w kartkę. Wyciągnęła rękę, żeby ją zabrać, ale on był szybszy. Schował papier do kieszeni nie przestając się uśmiechać. Potem wyjął notes, taki z wydzieranymi kartkami, napisał coś długopisem; wyrwał kartkę i położył przed nią. To może sobie wziąć. Wzięła, przeczytała i schowała do torebki. W końcu spojrzała na niego. Miałem wrażenie, że nie przyszło jej to łatwo. Wyciągnął rękę nad stołem i poklepał ją po dłoni, po czym odwrócił się i opuścił bar. Zamknął się w budce telefonicznej, wykręcił numer i przez jakiś czas rozmawiał. Wyszedł, przywołał bagażowego, udał się z nim do dworcowego schowka na bagaże. Wyjął stamtąd niedużą, lekką, perłowo białą walizkę i pod—ręczną torbę tego samego koloru. Bagażowy wyniósł je na parking i podążył za nim do lśniącego dwukolorowego Buicka Roadmastera z rodzaju tych kabrioletów, co mają dach zamocowany na stałe. Bagażowy wstawił rzeczy za siedzenie, wziął pieniądze i oddalił się. Facet w sportowym ubraniu z żółtą Strona 8 chusteczką siadł za kierownicą, cofnął wóz, zatrzymał, żeby włożyć ciemne okulary i zapalić papierosa, po czym odjechał. Zapisałem numer rejestracyjny i wróciłem na dworzec. Następna godzina trwała tyle, co trzy. Dziewczyna wyszła z baru i czytała książkę w poczekalni. Ale nie czytała uważnie. Raz po raz przewracała kartki wstecz, żeby sprawdzić, co przeczytała. Chwilami przerywała czytanie, trzymała tylko książkę, patrząc pusto przed siebie. Miałem przy sobie poranne wydanie wczorajszej gazety wieczornej i spoza niej obserwowałem dziewczynę, próbując zebrać do kupy to, co chodziło mi po głowie. Nie było tam żadnych pewnych faktów. Ale przynajmniej czas się tak nie dłużył. Facet, który przysiadł się do jej stolika, musiał wysiąść z pociągu, bo miał bagaże. Mógł to być ten sam pociąg, którym przyjechała dziewczyna, i facet mógł być właśnie tym jedynym pasażerem, który wysiadł. Swym zachowaniem dziewczyna dawała jasno do zrozumienia, że nie jest zadowolona z jego obecności, a on się tym nie przejmował, jakby był pewien, że ona jednak zmieni zdanie, kiedy zobaczy ten kawałek papieru. Tak też się stało. Skoro zaś działo się to już po ich wyjściu z pociągu, a mogło przecież odbyć się bardziej dyskretnie przedtem, to znaczy, że w pociągu facet nie miał jeszcze tego papierka. Nagle dziewczyna podniosła się raptownie, podeszła do stoiska z gazetami i wróciła z paczką papierosów. Rozerwała pudełko, wyjęła papierosa i zapaliła. Zrobiła to niezręcznie, jakby nie była przyzwyczajona do palenia. W trakcie palenia jej zachowanie zmieniało się. Stawała się bardziej stanowcza i wyzywająca, jakby rozmyślnie przybierała ordynarną pozę. Spojrzałem na zegar dworcowy. Dziesiąta czterdzieści siedem. Zastanawiałem się dalej. Zwitek papieru wyglądał na wycinek z gazety. Chciała go zabrać, ale facet nie pozwolił. Potem napisał kilka słów na czystej kartce, dał jej tę kartkę, a ona spojrzała na niego i uśmiechnęła się. Wniosek: przystojniak miał na nią jakiegoś haka, a ona udawała, że jej się to podoba. Następna sprawa: facet opuścił przedtem dworzec i gdzieś poszedł, może po samochód, może po ten wycinek, a może po coś innego. Czyli nie martwił się, że dziewczyna się zmyje, co potwierdzałoby przypuszczenie, że wtedy nie wyjawił wszystkiego, ale tylko część tego, co wie. Może nie był pewien. Musiał sprawdzić. A kiedy wyłożył karty na stół, zabrał bagaże i odjechał swoim Buickiem. I już się nie boi, że ją zgubi. To, co ich łączy, jest na tyle silne, ze będzie ich łączyć nadal. Strona 9 Pięć po jedenastej wyrzuciłem to wszystko przez okno i zacząłem od nowego założenia. Prowadziło donikąd. Dziesięć po jedenastej ogłoszono przez megafon, że pociąg numer siedemdziesiąt cztery do San Diego przez Santa An, Oceaside i Del Mar jest podstawiony na torze jedenastym. Gromada ludzi, z dziewczyną włącznie, opuściła poczekalnię. Inni przechodzili już przez bramkę. Zaczekałem, aż dziewczyna też ją minie, i wróciłem do budki telefonicznej. Wrzuciłem monetę i wykręciłem numer biura Clyde'a Umneya. Odebrała panna Vermilyea. Mówi Marlowe. Czy jest pan Umney? Tonem oficjalnym odpowiedziała: Niestety, pan Umney jest w sądzie. Czy mam coś przekazać? Nawiązałem kontakt i udaję się pociągiem do San Diego albo do którejś ze stacji po drodze. Nie wiem na razie, do której. Dziękuję. Czy coś jeszcze? Owszem. Świeci słońce, a nasza znajoma nie wygląda mi bardziej na zbiega niż pani. Zjadła śniadanie w barku kawowym, który ma szklaną ścianę od strony hali dworcowej. Siedziała w poczekalni, podobnie jak mniej więcej sto pięćdziesiąt innych osób. A mogła zostać w pociągu i nie pokazywać się. Zanotowałam, dziękuję. Przekażę panu Umneyowi, jak tylko się zjawi. Nie ma pan zatem nic pewnego. Jedno jest pewne: że pani trzyma mnie na dystans. Jej głos nagle się zmienił. Widocznie ktoś wyszedł z pokoju. Słuchaj, przyjacielu, wynajęto cię do roboty. Będzie lepiej, jeśli ją wykonasz, i to wykonasz jak trzeba. W tym mieście Clyde Umney to gruba ryba. A po co komu ryba, kochanie. Ja pijam pod piwo. Potrafię też ładnie opowiadać. Potrzebuję tylko trochę zachęty. Dostaniesz swoją zapłatę, tajniaczku, po wykonaniu roboty. Nie wcześniej. Jasne? Cieszę się, że jesteś dla mnie taka miła, ślicznotko. Żegnam. Słuchaj, Marlowe wyrzuciła z siebie gwałtownie. Nie chciałam cię urazić. Dla Umneya to jest bardzo ważna sprawa. Jeżeli mu nie wyjdzie, to może stracić bardzo korzystne powiązania. Po prostu mnie poniosło. Całkiem nieźle ci to wyszło. Korzystnie wpłynęło na moją podświadomość. Odezwę się, jak tylko będę mógł. Odwiesiłem słuchawkę, przeszedłem przez bramkę i pokonując dystans zbliżony do odległości Los Angeles—Ventura dostałem się na tor jedenasty, Strona 10 wsiadłem do wagonu, który zdążył już wypełnić się oparami dymu papierosowego, co dobrze robi na gardło i prawie zawsze pozbawia co najmniej jednego płuca. Nabiłem i zapaliłem fajkę przyczyniając się do ogólnego zaduchu. Pociąg ruszył, przetoczył się opieszale przez podwórka i zaplecza wschodnich dzielnic Los Angeles, na chwilę się mi rozpędził, po czym zatrzymał się na pierwszej stacji Santa Ana. Obiekt śledzony nie wysiadł. Nie wysiadł także w Del Mar ani w Oceanside. W San Diego szybko wyskoczyłem, złapałem taksówkę i czekałem osiem minut przed dworcem zbudowanym w stylu hiszpańskim, aż bagażowi wyniosą walizki. Wtedy dziewczyna również wysiadła. Nie wzięła taksówki. Przeszła na drugą stronę ulicy na parking za rogiem, gdzie mieściła się wypożyczalnia samochodów. Wróciła stamtąd po dłuższej chwili z wyrazem smutku na twarzy. Nie ma prawa jazdy, nie ma samochodu. Powinna była raczej o tym wiedzieć. Tym razem wzięła taksówkę, taksówka zawróciła i ruszyła na północ. Moja zrobiła dokładnie to samo. Miałem pewne trudności z kierowcą w kwestii śledzenia. Panie, o tym to sobie można poczytać w książkach. Tu się tego nie robi. Podałem mu piątkę i fotokopię licencji, format 10x5. Obejrzał jedno, potem drugie, przeniósł wzrok na ulicę. Dobra, ale ja o tym zamelduję powiedział. A dyspozytor może zameldować na policji. Takie tu są porządki, przyjacielu. To jest chyba miasto, w którym powinienem mieszkać zauważyłem. Zgubił go pan. Skręcił w lewo, dwie przecznice przed nami. Kierowca oddał mi licencję. Nie mam lewego oka odciął się. A jak pan myśli, od czego jest radiotelefon? Podniósł słuchawkę i zaczął rozmawiać. Skręcił w lewo przy Ash Street w kierunku Trasy 101 i włączyliśmy się do ruchu, utrzymując spokojną prędkość sześćdziesiąt na godzinę. Patrzyłem na tył jego głowy. Nie denerwuj się pan rzucił przez ramię. Ta piątka to ekstra? Tak jest. Dlaczego mam się nie denerwować? Bo ta pasażerka jedzie do Esmeralda. Dwadzieścia kilometrów na północ stąd, nad samym morzem. Zamówiła kurs do motelu Rancho Descansado... Chyba, że zmieniłoby się jej coś po drodze, ale wtedy dostanę cynk. Po hiszpańsku descansar znaczy odpoczywać. Strona 11 O cholera! Niepotrzebnie brałem taksówkę zauważyłem. Za usługę się płaci, przyjacielu. Musimy zarobić na chleb. Jest pan Meksykaninem? My tak siebie nie nazywamy. My jesteśmy hiszpańscy Amerykanie. Urodzeni i wychowani w USA. Niektórzy już prawie nic nie potrafią powiedzieć po hiszpańsku. Es gran lastima powiedziałem. Una lengua muchissima hermosa. Odwrócił głowę i wyszczerzył zęby w uśmiechu. Tiene Usted, razón, amigo. Estoy muy bien de acuerdo. Minęliśmy Torrance Beach i mknęliśmy dalej, na przylądek. Od czasu do czasu taksiarz zagadywał do radiotelefonu. Wykręcił głowę na tyle, żeby było wiadomo, że znowu wraca się do mnie. Chce pan, żeby pana nie widzieli? A kierowca? Może jej powiedzieć, że ktoś ją śledzi. On nie wie. Dlatego pytam. Może go pan wyprzedzi, tak żebyśmy tam byli przed mmi. Dołożę następne pięć. To żaden problem. Nawet mnie nie zauważy. Mogę mu później powiedzieć, przy flaszce Tecate. Przejechaliśmy przez niewielkie centrum handlowe, potem ulica rozszerzyła się, domy po jednej stronie miały wygląd zamożny i nie nowy, a po drugiej całkiem nowy i wcale nie mniej zamożny. Ulica znowu zwęziła się i można było jechać tylko czterdzieści na godzinę. Mój taksówkarz ściął zakręt w prawo, pokręcił się po jakichś wąskich uliczkach, przeskoczył przez znak stopu i zanim się połapałem, gdzie jesteśmy, zjeżdżaliśmy już do jakiegoś wąwozu. Po lewej, za szeroką, płaską plażą z dwiema metalowymi wieżami dla ratowników, rozciągał się połyskliwy Pacyfik. Kiedy dotarliśmy na dno wąwozu, kierowca zamierzał wjechać za bramę, ale go powstrzymałem. Duży napis, ułożony ze złotych liter na zielonym tle, głosił: El Rancho Descansado. Zjedźmy z widoku poleciłem. Chcę mieć absolutną pewność. Wycofał się z powrotem na Trasę 101, przemknął wzdłuż zdobionego sztukaterią muru, potem skręcił w wąską, krętą drogę i tam się zatrzymał. Nad nami zwisał poskręcany eukaliptus z rozpłatanym pniem. Wysiadłem z taksówki, włożyłem ciemne okulary, poszedłem w kierunku szosy i oparłem się o jasnoczerwonego jeepa, który miał wymalowaną na masce nazwę stacji obsługi. Ze wzgórza zjechała taksówka i skręciła do Rancho Descansado. Strona 12 Minęły trzy minuty. Pusta taksówka skierowała się z powrotem pod górę. Wróciłem do swojego kierowcy. Taksówka nr 423 — powiedziałem. — Ta sama? Ten sam ptaszek. Co teraz? Czekamy. Jaki tam jest rozkład? Parterowe domki z zatokami do parkowania. Podwójne i pojedyncze. W małym od frontu jest biuro. W sezonie wysokie ceny. Teraz jest luz. Dużo miejsca i pewnie o połowę taniej. Poczekamy pięć minut. Potem się zamelduję, zostawię walizkę i rozejrzę się za jakimś wozem do wynajęcia. Powiedział, że to nic trudnego. W Esmeralda były trzy miejsca, gdzie wynajmowano samochody różnej marki na czas albo na przebieg. Poczekaliśmy pięć minut. Było trochę po trzeciej. Czułem już taki głód, że mógłbym jeść z psiej miski. Zapłaciłem kierowcy, odprowadziłem taksówkę wzrokiem i przeszedłem na drugą stronę szosy do recepcji. 3 Oparłem się grzecznie o blat recepcji i przyglądałem młodemu facetowi o pogodnej twarzy, w muszce w groszki. Potem przeniosłem wzrok na dziewczynę, siedzącą pod ścianą przy centralce telefonicznej. Miała mocny makijaż, koński ogon jasnoblond, sterczący z tyłu głowy, i wyglądała na typ wyjściowy. Ale jej oczy były przyjemnie duże, ciepłe i błyszczały, kiedy patrzyła na recepcjonistę. Podniosłem wzrok na niego i chrząknąłem. Dziewczyna przy centralce machnęła końskim ogonem i mnie także obdarzyła spojrzeniem. Czy zechce pan obejrzeć wolne pokoje, proszę pana? uprzejmie zapytał młody człowiek. Można zameldować się później, jeżeli zdecyduje się pan u nas zatrzymać. Na jak długo życzy pan sobie pokój? Na tak długo jak ona odparłem. Ta dziewczyna w granatowym kostiumie. Przed chwilą się tu meldowała. Nie— wiem, pod jakim nazwiskiem.: Spojrzeli na mnie oboje. Ich twarze wyrażały nieufność pomieszaną z zaciekawieniem. Można zagrać tę scenkę na sto różnych sposobów. Tego sposobu jeszcze nie próbowałem. Nie kupiliby go w żadnym miejskim hotelu na świecie. Tu mogli kupić. Przede wszystkim dlatego, że zupełnie mi na tym nie zależało. Strona 13 Nie bardzo się to panu podoba, co? powiedziałem. Potrząsnął lekko głową. Przynajmniej jest pan szczery. Mam już dosyć udawania. Już nie mam siły. Zauważył pan u niej obrączkę? Nie, nie zauważyłem. Spojrzał na dziewczynę z centralki. Potrząsnęła przecząco głową, nie odrywając ode mnie wzroku. Nie nosi powiedziałem. Już nie nosi. Wszystko rozpadło się. Tyle lat... Ech, do diabła z tym! Jadę za nią od samego... Zresztą nieważne skąd. A ona nie chce nawet ze mną rozmawiać. Co ja tu robię? Robię z siebie idiotę, ot co! Odwróciłem się gwałtownie i wyczyściłem nos. Zaciekawili się, to pewne. Lepiej już pójdę powiedziałem i skierowałem się do wyjścia. Pan chce to naprawić, a ona nie chce? odezwała się i cicho dziewczyna. Tak. Współczuję panu powiedział facet. Ale wie pan, jak to jest, proszę pana. My tu w hotelu musimy być ostrożni. Takie historie różnie się kończą. Nawet strzelaniną. Strzelaniną? posłałem mu zdziwione spojrzenie. Na Boga, a któż tak postępuje?! Oparł się oburącz o blat. A co pan ma zamiar robić, panie Marlowe? Chciałbym być blisko niej, w razie gdyby mnie potrzebowała. Nie odzywałbym się do niej. Nie zapukałbym nawet do jej pokoju. Ale wiedziałaby, że jestem, i wiedziałaby, dlaczego jestem. Czekałbym. Zawsze będę czekał. No, teraz dziewczynie się spodobało. Wpadłem po szyję w sentymentalną szmirę. Zrobiłem głęboki wdech i poszedłem na całość: I nie bardzo mi się podoba ten facet, który ją tu przywiózł wypaliłem. Nikt jej tu nie przywoził... Oprócz taksówkarza stwierdził chłopak, ale dobrze wiedział, o co mi chodzi. Dziewczyna wykrzywiła twarz w półuśmiechu. Nie o to chodzi, Jack. Chodzi o rezerwację. Jack obruszył się: Tyle jeszcze potrafię się domyślić, Lucille. Nie jestem znowu taki głupi. Nagłym ruchem wyjął spod lady i położył przede mną kartę. Kartę meldunkową. W rogu, po przekątnej, wypisane było nazwisko: Larry Mitchell, ą innym charakterem pisma, w kolejnych rubrykach: (panna) Betty Mayfield, West Chatham, New York. W lewym, górnym rogu tym samym charakterem co Larry Mitchell wypisano datę, czas pobytu, cenę i numer. Strona 14 Bardzo panu dziękuję powiedziałem. A więc wróciła do panieńskiego nazwiska. W porządku, prawo tego nie zabrania. Prawo nie zabrania zmiany nazwiska, chyba, że w zamiarach przestępczych. Chciałby pan pewnie zająć sąsiedni pokój? Otworzyłem szeroko oczy. Może były nawet trochę wilgotne. Bo chyba nikt nigdy nie starał się bardziej, żeby były wilgotne. Słuchajcie, naprawdę, jesteście strasznie mili zapewniłem. Ale nie możecie tego zrobić. Nie chcę wam sprawić żadnego kłopotu, ale nie powinniście tak ryzykować. Przecież, gdybym coś zmajstrował, będzie na was. W porządku odparł Jack. Kiedyś trzeba spróbować Wygląda pan na porządnego faceta. Proszę tylko nikomu nic nie mówić. Podał mi pióro. Wpisałem swoje nazwisko i adres: East Sixty—First Street, New York City. Jack przeczytał. To niedaleko Central Parku, prawda? zapytał od niechcenia. Trzy przecznice z kawałkiem odrzekłem. Między Lexington i Third Avenue. Pokiwał głową. Wiedział, gdzie to jest. Byłem w domu. Sięgnął po klucz. Chciałbym tu zostawić walizkę powiedziałem. Muszę iść coś zjeść i spróbuję wynająć wóz. Czy mógłby pan odesłać ją do mojego pokoju? Oczywiście, to żaden problem. Wyszedł ze mną na zewnątrz i wskazał w kierunku młodego zagajnika. Domki były drewniane, pomalowane na biało z zielonymi dachami Miały werandy z barierką. Pokazał mi mój między drzewami. Podziękowałem. Zawrócił do biura, a ja powiedziałem: Wie pan co, jest jeszcze jedna sprawa. Ona może wyjechać, kiedy się zorientuje. Uśmiechnął się. Oczywiście. Ale cóż my możemy na to poradzić, panie Marlowe. Wielu gości zatrzymuje się u nas tylko na jedną lub dwie doby, z wyjątkiem lata. Teraz, o tej porze roku, nie mamy kompletu. Wszedł do biura i słyszałem, jak dziewczyna powiedziała do niego: —To rzeczywiście jakiś sympatyczny facet. Ale nie powinieneś tego robić. Usłyszałem też jego odpowiedź: Drażni mnie ten Mitchell, chociaż to kumpel właściciela. 4 Pokój nie był najgorszy. Wyposażony w zwyczajny, twardy tapczan, twarde fotele, małe biurko przy ścianie na wprost wejścia, garderobę z szafą w ścianie, miał łazienkę z wanną jak na hollywoodzkich filmach i neonówkę nad Strona 15 umywalką z lustrem, kuchenkę z lodówką i białą, trzypalnikową kuchenką elektryczną. W szafce nad zlewem było trochę naczyń. Wyjąłem kilka kostek lodu i nalałem sobie drinka z butelki, którą wyciągnąłem z walizki, usiadłem na krześle i z wolna popijałem nasłuchując, przy zamkniętych oknach i zasuniętych żaluzjach. Z sąsiedniego pokoju nie dochodziły żadne dźwięki, potem usłyszałem odgłos wody spuszczanej w toalecie. Obiekt śledzony był na miejscu. Skończyłem drinka, zgasiłem papierosa i zająłem się studiowaniem grzejnika, umieszczonego na ściance i działowej. Składał się z dwóch rurek z mlecznego szkła i metalowej obudowy. Nie wyglądało na to, żeby dawał dużo ciepła, ale w garderobie był dodatkowy piecyk elektryczny z nawiewaczem, termostatem i trzyżyłową wtyczką na 220 volt. Zdjąłem chromowaną osłonę grzejnika ściennego, wykręciłem szklane rurki. Wyjąłem z walizki stetoskop, przyłożyłem do tylnej metalowej ścianki grzejnika i słuchałem. Jeżeli w przyległym pokoju był podobny grzejnik, a z pewnością był, to oba pokoje dzieliła tylko metalowa płyta i zapewne tylko jakieś niezbędne minimum izolacji. Przez kilka minut nic nie słyszałem, potem dobiegł stamtąd odgłos wykręcania numeru telefonicznego. Odbiór miałem doskonały. Odezwał się kobiecy głos: Esmeralda. Proszę 4—1499. Głos był spokojny, opanowany, średniowysoki, wyrażający niewiele poza zmęczeniem. Po tylu godzinach śledzenia po raz pierwszy słyszałem jej głos. Nastąpiła dość długa chwila milczenia, po czym dziewczyna powiedziała: — Chciałabym mówić z panem Larrym Mitchellem. Znowu cisza, tym razem krótsza. A potem: Mówi Betty Mayfield, Rancho Descansado źle wymówiła „a" w słowie Descansado". I jeszcze raz: Betty Mayfield. Bez głupich żartów, proszę. Może mam przeliterować? Drugi koniec linii miał coś do powiedzenia. Słuchała. Po chwili odezwała się znowu: Pokój 12 C. Powinien pan wiedzieć. Przecież sam pan rezerwował... Aha, rozumiem... No, dobrze. Czekam. Odłożyła słuchawkę. Zapadła cisza. Zupełna cisza. Następnie głos za ścianą odezwał się powoli i beznamiętnie: Betty Mayfield, Betty Mayfield, Betty Mayfield... Biedna Betty. Byłaś kiedyś przyzwoitą dziewczyną, porządną, fajną| dziewczyną. Tak, kiedyś, dawno temu. Siedziałem na podłodze na jednej z pasiastych poduszek, plecami do ściany. Podniosłem się ostrożnie, zostawiłem, stetoskop na poduszce i podszedłem do łóżka, żeby się na nim położyć. Facet miał przyjść niebawem. Ona czeka na Strona 16 niego, bo musi. Z tego samego powodu musiała tu przyjechać. Chciałem poznać ten powód. Miał chyba gumowe podeszwy, bo nic nie słyszałem aż do momentu, kiedy zabrzmiał dzwonek do drzwi pokoju. Nie podjechał też samochodem pod sam dom. Spuściłem nogi na podłogę i przystąpiłem do pracy ze stetoskopem. Otworzyła drzwi, on wszedł i mogłem sobie wyobrazić uśmiech, z jakim powiedział: Halo, Betty! Betty Mayfield, jeśli się nie mylę? Podoba mi się to nazwisko. Tak się naprawdę nazywam. Zamknęła drzwi. Roześmiał się rechotliwie. Chyba miałaś rację, że je zmieniłaś. A co się stało z inicjałami na bagażach? Jego głos nie podobał mi się tak samo jak jego śmiech, piskliwy i wesołkowaty, kipiący przebiegłym humorem W zasadzie nie czuło się w nim szyderstwa, ale coś na tyle zbliżonego, że dostałem szczękościsku. Domyślam się odparła sucho że na to przede wszystkim zwrócił pan uwagę. Nie, dziecinko. Przede wszystkim zwróciłem uwagę na ciebie. Potem na ślad po obrączce i brak obrączki. A dopiero później na inicjały. Nie mów do mnie „dziecinko", tani szantażysto rzuciła nagle z tłumioną wściekłością. Nie stracił rezonu. — Może i jestem szantażystą, kochanie — znowu zarozumiały rechot — ale z pewnością nie tanim. Zrobiła kilka kroków, prawdopodobnie odsuwając się od niego. — Chce się pan napić? Widzę, że przyniósł pan butelkę. — Mógłbym się stać zbyt lubieżny. — Jedyne, co mnie u pana niepokoi, panie Mitchell — odparła ze spokojem — to pana niewyparzona gęba. Za dużo pan mówi i jest pan za bardzo zadufany w sobie. Byłoby lepiej, gdybyśmy doszli do porozumienia. Podoba mi się tu, w Esmeralda. Bywałam tu już przedtem i zawsze chciałam tu wrócić. To, że pan tutaj mieszka i że znalazł się pan w pociągu, którym akurat jechałam, jest jedynie niekorzystnym zbiegiem okoliczności. A to, że mnie pan rozpoznał, jest parszywym zbiegiem okoliczności. Ale to tylko zły zbieg okoliczności, nic więcej. — Dla mnie dobry, kochanie — wycedził. — Być może, jeżeli nie będzie pan zbyt natrętny. W przeciwnym razie okoliczności mogą się obrócić przeciwko, panu. Strona 17 Zapadło krótkie milczenie. Widziałem oczyma wyobraźni, jak patrzą na siebie. Może uśmiechał się teraz trochę nerwowo, ale tylko trochę. — Wystarczy, żebym podniósł słuchawkę — powiedział cicho — i zadzwonił do gazet w San Diego. Zależy ci na popularności? Ja ci to mogę załatwić. Przyjechałam tu po to, żeby się jej pozbyć — odparła z goryczą. Roześmiał się. Jasne, zawdzięczasz to sklerotycznemu sędziemu i temu jedynemu stanowi Ameryki, sprawdziłem to, gdzie coś takiego mogło się zdarzyć, chociaż ława przysięgłych orzekła inaczej. Dwa razy zmieniałaś nazwisko. Gdyby ta historia dostała się tutaj do gazet, a jest to całkiem dobry materiał, kotku, to chyba musiałabyś znowu zmienić nazwisko. I jeszcze trochę popodróżować. A to się może okazać męczące, prawda? Dlatego jestem tutaj — powiedziała. — I dlatego pan tu jest. Ile? Domyślam się, że będzie to tylko pierwsza rata? A czy ja coś mówiłem o pieniądzach? Ale pan powie — odparła. — I proszę mówić trochę ciszej. Cały dom jest twój, kochanie. Sprawdziłem, zanim tu przyszedłem. Wszystkie drzwi pozamykane, okna też, żaluzje spuszczone, parking pusty. Skoro się tak przejmujesz, to mogę jeszcze sprawdzić w recepcji. Ja tu mam wielu przyjaciół — ludzi, których powinnaś poznać, oni potrafią uprzyjemnić ci życie. W tym mieście niełatwo wejść do towarzystwa. A jest to cholernie nudne miasto, kiedy się do towarzystwa nie należy. Jak to się stało, że pan wszedł, panie Mitchell? Mój stary jest grubą rybą w Toronto. Nie układają nam się stosunki i stary nie chce mnie w domu. Ale jest ciągle moim ojcem, i to fakt niezaprzeczalny, nawet, jeśli płaci mi za to, że trzymam się z dala od domu. Nic na to nie powiedziała. Jej kroki oddaliły się. Z kuchni dobiegł odgłos wysypywania kostek lodu. Odkręcono kran, kroki wróciły. — Muszę się napić — powiedziała. — Być może zachowuję się wobec pana niegrzecznie. Jestem zmęczona. — Jasne — odezwał się pojednawczo. — Jesteś zmęczona. — Milczenie. — No, to wypijmy za to, co będzie, kiedy nie będziesz zmęczona. Powiedzmy około pół do ósmej wieczorem w Szklanej Sali. Przyjadę po ciebie. To dobry lokal na kolację. Jest dansing, jest spokój. Ekskluzywnie, jeżeli to słowo jeszcze cokolwiek znaczy. Własność Beach Clubu. Dla nieznajomych nie ma wolnych miejsc. Należę do grona stałych bywalców. — Czy tam jest drogo? — zapytała. Strona 18 — Dość drogo. Aha, byłbym zapomniał. Zanim nadejdzie ten mój miesięczny przekaz, mogłabyś mi odpalić parę dolarów? — Roześmiał się. — Sam się sobie dziwię. Jednak w końcu wspomniałem o pieniądzach. — Parę dolarów? — Albo lepiej parę stów. — Mam wszystkiego sześćdziesiąt, zanim założę konto albo zrealizuję czeki podróżne. — Możesz to zrobić w recepcji, kochanie. — Racja. Proszę, tu jest pięćdziesiąt. Nie chcę pana rozpieszczać, panie Mitchell. — Mów mi Larry. Bądź człowiekiem. — Czy rzeczywiście powinnam? — Ton jej głosu zmienił się. Zabrzmiała w nim nuta zachęty. Wyobraziłem sobie, jak na jego twarzy pojawia się powoli uśmiech zadowolenia. Z ciszy wywnioskowałem, że ją objął, a ona się nie opierała. W końcu zabrzmiał jej głos, nieco stłumiony: — Wystarczy, Larry. Teraz bądź grzeczny i uciekaj. Będę gotowa o pół do ósmej. — Jeszcze strzemiennego. Po chwili drzwi otworzyły się i facet powiedział coś, czego nie uchwyciłem. Wstałem, podszedłem do okna i spojrzałem ostrożnie przez listewki żaluzji. Na jednym z wysokich drzew palił się reflektor. W jego świetle widziałem, jak facet oddala się i znika za wzniesieniem. Wróciłem do grzejnika. Przez jakiś czas nie słyszałem nic i nie bardzo wiedziałem, co mogę usłyszeć. Wkrótce się dowiedziałem. Dobiegł mnie tupot szybkich kroków w tę i z powrotem, zgrzyt wysuwanych szuflad, trzask zamka, stukot podnoszonego wieka. Zbierała się do wyjazdu. Wkręciłem podłużne mleczne rurki do grzejnika, zamontowałem osłonę i schowałem stetoskop do torby. Wieczór robił się chłodny. Włożyłem marynarkę i stanąłem na środku pokoju. Ściemniało się i brakowało mi światła. Stałem i zastanawiałem się. Mógłbym iść do telefonu i złożyć sprawozdanie, a w tym czasie ona mogłaby się znaleźć w jakiejś następnej taksówce w drodze do następnego pociągu czy samolotu, do następnego miejsca przeznaczenia. Mogła jechać, gdzie zechce, ale zawsze znalazłby się na stacji docelowej jakiś prywatny szpicel, gdyby zależało na tym ważniakowi z Waszyngtonu. Zawsze znalazłby się jakiś Larry Mitchell czy jakiś reporter, który ma dobrą pamięć. Zawsze byłoby w niej coś podejrzanego i zawsze znalazłby się ktoś, kto to zauważy. Nie można uciec od samego siebie. Strona 19 Wykonywałem jakieś nędzne, mętne zadanie, robotę dla ludzi, którzy mi się nie podobali — ale po to właśnie się najmujesz, przyjacielu. Oni płacą, a ty babrzesz się w brudach. Tyle, że tym razem czułem także smak. Nie wyglądała na awanturnicę i nie wyglądała na przestępczynię. Co znaczyło, że mogła stać się i jednym, i drugim o wiele łatwiej, niż gdyby rzeczywiście taka była. 5 Otworzyłem drzwi, podszedłem do sąsiednich i nacisnąłem przycisk dzwonka. W środku nic się nie poruszyło. Nie słyszałem żadnych kroków. Potem zgrzytnął łańcuch wsuwany w zawleczkę i drzwi uchyliły się, ukazując kilka centymetrów światła i pustej przestrzeni. Głos spoza drzwi zapytał: — Kto tam? — Czy mógłbym pożyczyć pół szklanki cukru? — Nie mam cukru. — No to może parę dolarów, zanim dostanę czek. Znowu cisza. Następnie drzwi otworzyły się na długość łańcucha, w szparze pojawiła się jej twarz, z której patrzyły ma mnie schowane w cieniu oczy. Wyglądały jak kałuże w ciemności. Odbijało się w nich ukośne światło reflektora umieszczonego wysoko na drzewie. — Kim pan jest? — Mieszkam w pokoju obok. Zdrzemnąłem się i zbudziły mnie jakieś głosy. Głosy mówiły coś, co mnie zaintrygowało. — Niech pan idzie intrygować się gdzie indziej. — Owszem, mógłbym tak zrobić, pani King. O, przepraszam, panno Mayfield. Ale nie jestem pewien, czy rzeczywiście na tym właśnie pani zależy. Nie poruszyła się, a w jej spojrzeniu dostrzegłem wahanie. Wytrząsnąłem papierosa z pudełka i próbowałem, podnieść kciukiem zamknięcie swojej kowbojskiej zapalniczki Zippo, naciskając jednocześnie kółko. Powinno się to robić jedną ręką. Jest to wykonalne, ale dość kłopotliwe. Udało mi się w końcu i przypaliłem papierosa, ziewnąłem i wypuściłem dym nosem. — A co pan robi na bis? — zapytała. — Żeby być w porządku, powinienem zadzwonić do Los Angeles i opowiedzieć o tym facetom, którzy mnie tu przysłali. Może dałbym się odwieść od tego zamiaru. — Jezu! — rzuciła ze złością. — Dwóch w ciągu jednego wieczoru. Czy to nie za dużo szczęścia na raz? Strona 20 — Nie wiem — powiedziałem. — Nic nie wiem. Mam wrażenie, że ktoś robi ze mnie frajera. — Proszę zaczekać. — Zamknęła mi drzwi przed nosem. Nie kazała czekać długo. Łańcuch został zwolniony z zawleczki i drzwi otworzyły się. Wszedłem powoli, a ona cofnęła się parę kroków, odsuwając się ode mnie. Co pan słyszał? Proszę zamknąć drzwi. Zamknąłem drzwi ramieniem i oparłem się o nie. Sam koniec raczej nieprzyjemnej rozmowy. Ściany są tu cienkie jak portfel żigolaka. Pan się widzę, zajmuje pokazywaniem sztuczek. Wręcz przeciwnie. Zajmuję się sztuką gry w chowanego. Nazywam się Philip Marlowe. Widzieliśmy się już kiedyś. — Doprawdy? — Odsunęła się ode mnie jeszcze dalej, ostrożnymi kroczkami, i zatrzymała nad otwartą walizką. Oparła się o poręcz krzesła. — A gdzie? Na Union Station w Los Angeles. Czekaliśmy oboje na połączenie. Wzbudziła pani moje zainteresowanie. Zaciekawiło mnie to, co działo się pomiędzy panią i panem Mitchellem, bo tak nazywa się ten młody człowiek, prawda? Nie słyszałem nic, niewiele też widziałem, ponieważ znajdowałem się na zewnątrz baru. Więc cóż pana tak bardzo zainteresowało, drogi pnie, jak panu tam? Już częściowo wyjaśniłem. Zastanowiło mnie także i to, iż po rozmowie z nim pani się zmieniła. Obserwowałem, jak pani nad tym pracuje. To było bardzo dokładnie przemyślane. Zmieniła się pani w bezczelną, cyniczną laluchnę. Dlaczego? A czym byłam przedtem? Przyjemną, spokojną, dobrze wychowaną dziewczynką. To była tylko poza — oświadczyła. — Naprawdę jestem jak ta druga. A co za tym idzie... — Wyciągnęła przed siebie mały pistolet automatyczny. Przyjrzałem mu się.— O, broń palna. Mnie broń palna nie przeraża. Obcuję z nią od urodzenia. Ząbkowałem na jednostrzałowym Derringerze starego typu, z tych, których używali zawodowi szulerzy pływający po Missisipi. Kiedy podrosłem, dostałem lekki karabinek sportowy, potem karabin kaliber 303 i tak dalej. Trafiłem kiedyś w dziesiątkę z ośmiuset kroków z karabinu z normalnym celownikiem. Na wypadek, gdyby pani nie wiedziała, to z odległości ośmiuset metrów cel jest wielkości znaczka pocztowego.