Inwestycyjny poradnik bogatego ojca PORADNIK Cz�� III Bogatego ojca, biednego ojca Inne bestsellery serii Bogaty ojciec autorstwa Roberta T. Klyosaki i Sharon L. Lechter: Bogaty ojciec, Biedny ojciec Czyli czego bogaci ucz� swoje dzieci na temat pieni�dzy i o czym nie wiedz� biedni i �rednia klasa! Kwadrant przep�ywu pieni�dzy Kt�ry kwadrant jest dla Ciebie najlepszy: Pracownik, Samozatrudniony, w�a�ciciel Biznesu czy Inwestor? M�dre bogate dziecko Pobud� finansow� inteligencj� swojego dziecka! Szko�a biznesu Dla ludzi, kt�rzy lubi� pomaga� innym! M�ody bogaty rentier \VKB^ Jak szybko sta� si� zamo�nym i takim pozosta�? Przepowiednia bogatego ojca 10^ Dlaczego najwi�ksze w historii za�amanie si� gie�dy wci�� nadchodzi i jak si� przygotowa�, aby na nim skorzysta�? PORADNIK Czyli w co inwestuj� bogaci - czego nie robi� biedni i �rednia klasa! Robert IKlyOSaki i SharonLLechter Published by TechPress, Inc. P.O. Box 5870 Scottsdale, Arizona 85261 U.S.A. 480-998-6971 Copyright �2000 by Robert T. Klyosaki and Sharon L. Lechter Ali rights reserved. No part of this publication may be reproduced or distributed in any form or by any means, or stored in a data base or retrieval system, with-out the prior written permission of the publisher. "CASHFLOW", Rich Dad, and Cashflow Quadrant are trademarks of Cashflow Technologies, Inc. Cashflow is covered by U.S. Patent No:5,826,878 and other patents pending. CASHFLOW for Kids is Patent Pending. E B EIB ^ e[b A A are trademarks of SI ~�|7 %y Sjl \y JJ^ CASHFLOW Technologies, Inc. Klyosaki, Robert T. and Lechter, Sharon L. Rich Dad's Guide to Investing: What the rich invest in that the poor and middle class do not/Robert T. Klyosaki with Sharon L. Lechter 1. Personal Finance 2. Business Education 3- Success - Financial 4. Investments I. Title Designed by Insync Graphic Studio, Inc. Wydanie polskie: Wydawca Copyright �2002 by Books & Software Co. Wszystkie prawa zastrze�one. �aden fragment tego wydania nie mo�e by� powielany lub rozpowszechniany w �adnej formie i w �aden spos�b oraz nie mo�e te� by� przechowywany w bazie danych lub w systemie wyszukiwania, bez uprzedniego zezwolenia na pi�mie sporz�dzonego przez wydawc�. Korekta Kazimierz Ludwicki Katarzyna Sidorowicz-Wojno ISBN-83-913100-5-1 Wsp�wy dawca Instytut Praktycznej Edukacji skr. pocz. 31, 85-613 Bydgoszcz 13 tel./fax. (+48) (52) 581 30 29 email: [email protected] http://www.bogatyojciec.pl PODZI�KOWANIA Ksi��ka Bogaty ojciec, Biedny ojciec zosta�a wydana 8 kwietnia 1997 r. Wydrukowali�my 1000 egzemplarzy, my�l�c, �e ten nak�ad powinien nam wystarczy� na rok. Po sprzedaniu miliona ksi��ek, bez wydania jednego dolara na oficjaln� reklam�, wci�� by�em zaskoczony powodzeniem tej publikacji. Podobnie zaskoczy� mnie Kwadrant przep�ywu pieni�dzy. Si�� nap�dow� sprzeda�y ksi��ek jest wiadomo�� przekazywana sobie z ust do ust. Inwestycyjny poradnik bogatego ojca powsta� dzi�ki sukcesowi obu poprzednich pozycji: Bogatego ojca, Biednego ojca i Kwadrantuprzep�ywu pieni�dzy. Dzi�ki odniesionemu sukcesowi poznali�my wiele os�b, a niekt�re z nich posiadaj� wk�ad w powstanie obecnej ksi��ki. Poni�ej wymieniam naszych nowych i starych przyjaci�, kt�rym osobi�cie sk�adamy podzi�kowania za ich wk�ad w t� ksi��k�. Je�li brakuje Ci� na tej li�cie, a pomog�e� nam r�wnie�, prosz� przyjmij przeprosiny za nasze przeoczenie i wiedz, �e Tobie r�wnie� sk�adamy podzi�kowania. Oto osoby, kt�rym dzi�kujemy za fachowe i moralne wsparcie: Dian� Kennedy, rachunkowo��; Rolf Parta, rachunkowo��; Dr Ann Nevin, psycholog edukacyjny; Kim Butler, planista finansowy; Frank Crerie, bankier inwestycyjny; Rudy Miller, joint venture; Michael Lechter, prawnik - ochrona w�asno�ci intelektualnej; Chris Johnson, prawnik - papiery warto�ciowe; Dr Van Tharp, psycholog ds. inwestycji; Craig Coppola, nieruchomo�ci komercyjne; Dr Dolf DeRoos, nieruchomo�ci inwestycyjne; Bili i Cindy Shopoff, nieruchomo�ci inwestycyjne; Keith Cunningham, przebudowa korporacji; Wayne i Lynn Morgan, szkolenia z zakresu nieruchomo�ci; Hayden Holland, struktury powiernicze; Larry Clark, inwestycje w nieruchomo�ci; Marty Weber, sprawy socjalne; Tom Weisenborn, makler gie�dowy; Mik� Wolf, biznes; John Burley, inwestycje w nieruchomo�ci; Dr Paul Johnson, profesor na Thunderbird University; The American School of International Management; Carolita Oliveros, profesor na University of Arizona i Thunderbird; Larry Gutsch, doradca finansowy; Liz Berkenkamp, doradca finansowy; John Milton Fogg, wydawnictwo; Dexter Yager i grono Internet Services; John Addison, Trish Adams, po�yczki hipoteczne; Bruce Whiting, rachunkowo��; Michael Talarico, inwestycje w nieruchomo�ci; Harry Rosenberg, rachunkowo��; Dr Ed Koken, doradca finansowy; John Hallas, biznes; Dan Osborn, doradca finansowy; Nigel Brunel, inwestor gie�dowy; David Reid, prawnik ds. papier�w warto�ciowych; Thomas Allen, prawnik ds. papier�w warto�ciowych; Kelvin Dushnisky, radca prawny; Alan Jac�ues, biznes; Raymond Aaron, biznes; Dan Sullwan, biznes; Brian Cameron, papiery warto�ciowe; Jannie Tay, inwestor; Patrick Lim, inwestycje w nieruchomo�ci; Dennis Wee, inwestycje w nieruchomo�ci; Richard i Veronica Tan, biznes; Bellum i Doreen Tan, biznes; C. K. Teo, biznes; Nazim Kahn, prawnik; K. C. See, biznes; Siew Ka Wei, biznes; Kevin Stock, Sara Woolard, Joe Sposi, Ron Barry, Loral Langemeier, Mary Painter i Kim Arries. Wielk� wdzi�czno�� i wspomnienie kierujemy do Cynthii Oti. By�a ona komentatorem finansowym w stacji radiowej KSFO w San Francisco, maklerem gie�dowym, nauczycielem i, co najwa�niejsze, nasz� przyjaci�k�. Brak jej w�r�d �yj�cych - to wielka strata. Nasza lista nie by�aby kompletna bez podzi�kowa� skierowanych do Cz�onk�w naszego wspania�ego Zespo�u, jaki posiadamy w CASHFLOW Technologies. Wszystkim dzi�kujemy Robert i Kim Klyosaki oraz Sharon Lechter. ii poradnik bogatego ojca Wst�p Etap pierwszy Czy jeste� psychicznie przygotowany, aby by� inwestorem? 13 Rozdzia� 1 W co powinienem zainwestowa�? 15 Rozdzia� 2 Budowanie fundament�w bogactwa 29 Rozdzia� 3 Pierwsza lekcja inwestora Wyb�r 37 Rozdzia� 4 Druga lekcja inwestora Kt�ry �wiat dostrzegasz? 41 Rozdzia� 5 Trzecia lekcja inwestora Dlaczego inwestowanie wydaje si� tak zagmatwane? 47 Rozdzia� 6 Czwarta lekcja inwestora Inwestowanie jest planem, a nie produktem czy procedur� 55 Rozdzia� 7 Pi�ta lekcja inwestora Planujesz by� bogatym czy biednym? 61 Rozdzia� 8 Sz�sta lekcja inwestora Bogacenie odbywa si� automatycznie..., je�li masz dobry plan i si� go trzymasz 69 Rozdzia� 9 Si�dma lekcja inwestora Jak utworzy� plan, kt�ry b�dzie dobry dla ciebie? 77 Rozdzia� 10 �sma lekcja inwestora Zdecyduj teraz, kim chcesz by�, kiedy doro�niesz 83 Rozdzia� 11 Dziewi�ta lekcja inwestora Ka�dy plan ma swoj� cen� 91 vii Rozdzia� 12 Dziesi�ta lekcja inwestora Dlaczego inwestowanie nie jest ryzykowne? 99 Rozdzia� 13 Jedenasta lekcja inwestora Po kt�rej stronie sto�u chcesz siedzie�? 105 Rozdzia� 14 Dwunasta lekcja inwestora Podstawowe zasady inwestowania 113 Rozdzia� 15 Trzynasta lekcja inwestora Zmniejsz ryzyko, poznaj�c finansowy alfabet 129 Rozdzia� 16 Czternasta lekcja inwestora Uproszczony finansowy alfabet 147 Rozdzia� 17 Pi�tnasta lekcja inwestora Magia b��d�w 167 Rozdzia� 18 Szesnasta lekcja inwestora Jaka jest cena zostania bogatym? 175 Rozdzia� 19 Zagadka 90/10 185 Etap drugi Jakiego rodzaju inwestorem chcesz zosta�? 197 Rozdzia� 20 Rozwi�zywanie zagadki 90/10 199 Rozdzia� 21 Kategorie inwestor�w - wed�ug bogatego ojca 203 Rozdzia� 22 Inwestor akredytowany 211 Rozdzia� 23 Inwestor kwalifikowany 215 Rozdzia� 24 Inwestor do�wiadczony 229 Rozdzia� 25 Inwestor wewn�trzny 241 Rozdzia� 26 Inwestor ostateczny 247 Rozdzia� 27 Jak si� szybko wzbogaci�? 251 viii Rozdzia� 28 Zachowaj swoj� prac� etatow� i wzboga� si� pomimo tego 261 Rozdzia� 29 Duch przedsi�biorczo�ci 267 Etap trzeci Jak zbudowa� solidny biznes? 271 Rozdzia� 30 Po co budowa� biznes? 273 Rozdzia� 31 Tr�jk�t B-I 277 Rozdzia� 32 Zarz�dzanie przep�ywem pieni�nym 293 Rozdzia� 33 Zarz�dzanie komunikacj� 299 Rozdzia� 34 Zarz�dzanie systemami 307 Rozdzia� 35 Zarz�dzanie prawne 313 Rozdzia� 36 Zarz�dzanie produktami 319 Etap czwarty Kto jest inwestorem do�wiadczonym? 327 Rozdzia� 37 Jak my�li inwestor do�wiadczony? 329 Rozdzia� 38 Analizowanie inwestycji 343 Rozdzia� 39 Inwestor ostateczny 355 Rozdzia� 40 Czy jeste� nast�pnym miliarderem? 375 Rozdzia� 41 Dlaczego ludzie bogaci bankrutuj�? 397 Etap pi�ty Oddawanie 409 Rozdzia� 42 Czy jeste� przygotowany, aby oddawa�? 411 Podsumowanie Dlaczego ju� nie potrzeba pieni�dzy, aby je zdoby�? 421 ix Ojcowska rada na temat inwestowania Wiele lat temu zapyta�em bogatego ojca: Jakiej rady udzieli�by� przeci�tnemu inwestorowi?" Odpowiedzia�: �Nie b�d� przeci�tny". Zasada 90/10 w dziedzinie finans�w Wielu z nas s�ysza�o o zasadzie 80/20, kt�ra m�wi, �e 80% naszego sukcesu jest wynikiem 20% naszego wysi�ku. Regu�a ta, stworzona przez w�oskiego ekonomist� Vilfredo Pareto w 1897 r., znana jest r�wnie� jako zasada minimalnego wysi�ku. Bogaty ojciec zgadza� si� z zasad� 80/20, zwi�zan� z osi�ganiem sukcesu, we wszystkich dziedzinach, poza - finansow�. W dziedzinie finans�w wierzy� w zasad� 90/10. Zauwa�y�, �e 10% ludzi jest w posiadaniu 90% wszystkich pieni�dzy. Np. w �wiecie filmu 10% aktor�w zarabia 90% pieni�dzy w tej bran�y. Tak�e 10% sportowc�w i 10% muzyk�w zarabia po 90% wszystkich pieni�dzy w tych bran�ach. Ta sama zasada dzia�a w �wiecie inwestycji i dlatego rada bogatego ojca dla inwestor�w brzmia�a: �Nie b�d� przeci�tny". Artyku� w niedawnym numerze The Wall Street Journal potwierdzi� jego opini�. Stwierdzono, �e w Ameryce 90% udzia��w w kapitale akcyjnym sp�ek znajduje si� w r�kach zaledwie 10% ludzi. Ksi��ka ta wyja�nia, w jaki spos�b ci inwestorzy zdobyli swoje bogactwo i podpowiada, jak Ty mo�esz zrobi� to samo. .V Inwestycyjny poradnik bogatego ojca Wst�p Czego nauczysz si� dzi�ki tej ksi��ce? Komisja Papier�w Warto�ciowych i Gie�d (SEC w Stanach Zjednoczonych) mianem inwestora akredytowanego okre�la osob�, kt�ra posiada: 1. co najmniej 200.000 dolar�w rocznego przychodu lub 2. co najmniej 300.000 dolar�w rocznego przychodu ze wsp�ma��onkiem lub 3. maj�tek o warto�ci co najmniej 1 miliona dolar�w (warto�� netto). Komisja ustali�a te wymagania, aby ochroni� przeci�tnego inwestora przed inwestowaniem w najgorsze i najbardziej ryzykowne przedsi�wzi�cia na �wiecie. Problem polega na tym, �e kryteria te zamykaj� r�wnie� drog� przeci�tnemu inwestorowi do niekt�rych najlepszych inwestycji na �wiecie, co jest jednym z powod�w, dla kt�rych bogaty ojciec poradzi� przeci�tnemu inwestorowi: �Nie b�d� przeci�tny". Zaczynanie od zera Tre�� tej ksi��ki rozpoczyna si� od mojego powrotu z Wietnamu. W 1973 r. pozosta� mi jeszcze nieca�y rok do ko�ca s�u�by w piechocie morskiej. Oznacza�o to, �e za nieca�y rok b�d� bez pracy, pieni�dzy i aktyw�w. Tak wi�c, historia ta ma pocz�tek w momencie, kt�ry wielu z Was by� mo�e rozpozna jako punkt, w kt�rym cz�owiek rozpoczyna dzia�alno�� od zera. Pisanie tej ksi��ki stanowi�o wyzwanie. Pisa�em j� i zmienia�em czterokrotnie. Pierwsza wersja rozpoczyna�a si� na poziomie inwestora akredytowanego, kt�ry - zgodnie z definicj� SEC - zaczyna si� przy Inwestycyjny poradnik bogatego ojca minimalnym przychodzie rocznym 200.000 dolar�w. Po uko�czeniu pierwszej wersji ksi��ki, Sharon Lechter, wsp�autorka, przypomnia�a mi o zasadzie bogatego ojca 90/10. Powiedzia�a: �Chocia� ksi��ka jest na temat inwestycji, kt�re realizuj� bogaci, rzeczywisto�� jest taka, �e mniej ni� 10% ludno�ci Ameryki zarabia ponad 200.000 dolar�w rocznie. Tak naprawd�, uwa�am, �e mniej ni� 3% ludzi zarabia wystarczaj�co du�o, aby zakwalifikowa� si� jako inwestor akredytowany". Celem tej ksi��ki sta�o si� wi�c napisanie o inwestycjach, w kt�rych uczestnicz� bogaci, posiadaj�cy minimum 200.000 dolar�w przychodu. Pisz�c my�la�em r�wnocze�nie o wszystkich czytelnikach, niezale�nie od tego, czy maj� pieni�dze do zainwestowania, czy nie. Stanowi�o to tak du�e wyzwanie, �e wymaga�o pisania i poprawiania ksi��ki czterokrotnie. Ostateczna wersja zaczyna si� od najbardziej podstawowych poziom�w inwestowania i przechodzi do najbardziej z�o�onych. Punktem wyj�cia nie jest poziom inwestora akredytowanego, ale rok 1973, kiedy nie mia�em pracy, pieni�dzy i aktyw�w. To taki moment w �yciu, kt�ry prze�ywa�o wielu z nas. Jedyne, co mia�em w 1973 r. - to by�o marzenie, �e kiedy� b�d� bardzo bogaty, zostan� inwestorem i b�d� nale�a� do tych, kt�rzy inwestuj� w to, w co inwestuj� bogaci: w przedsi�wzi�cia, o kt�rych niewielu s�yszy, o kt�rych nie pisze si� w czasopismach finansowych i o kt�rych nie dowiesz si� od broker�w inwestycyjnych. Tre�� ksi��ki zaczyna si� w chwili, kiedy nie mia�em nic opr�cz marzenia i rad bogatego ojca, jak zosta� inwestorem, kt�ry ma dost�p do inwestycji, kt�re realizuj� bogaci. Ta ksi��ka powinna Ci� zainteresowa� niezale�nie od tego, czy masz dzisiaj bardzo ma�o pieni�dzy do zainwestowania, czy bardzo du�o oraz bez wzgl�du na to, czy posiadasz ma�� czy du�� wiedz� na temat inwestowania. Zosta�a ona napisana mo�liwie najprostszym j�zykiem, w jakim tylko mo�na opisa� ten bardzo z�o�ony temat. Ksi��ka jest przeznaczona dla ka�dego, kto chce zosta� bardziej doinformowanym inwestorem, niezale�nie od ilo�ci posiadanych pieni�dzy. Nie obawiaj si�, je�eli jest to Twoja pierwsza ksi��ka po�wi�cona tematowi inwestycji i s�dzisz, �e mo�e by� zbyt skomplikowana. Wraz z Sharon prosimy Ci� jedynie o to, aby� przeczyta� t� ksi��k� od pocz�tku do ko�ca oraz - aby� by� got�w wyci�gn�� trafne wnioski dla siebie. Je�eli natrafisz na fragmenty, kt�rych nie zrozumiesz, kontynuuj czytanie do ko�ca. Nawet je�li nie zrozumiesz wszystkiego, przeczytanie ksi��ki spowoduje, �e b�dziesz wiedzia� wi�cej na temat inwestowania, ni� wi�kszo�� ludzi, kt�rzy obecnie inwestuj� na rynku. B�dziesz wiedzia� znacznie wi�cej na ten temat ni� wielu ludzi, kt�rzy udzielaj� porad inwestycyjnych i s� za to op�acani. Rozpoczynamy opisywanie rzeczy prostych i przechodzimy Wst�p do coraz bardziej skomplikowanych, bez wchodzenia w zbyteczne szczeg�y i zawi�o�ci. Staramy si� zachowa� ten spos�b opisu omawiaj�c nawet bardzo skomplikowane strategie inwestycyjne. To historia bogatego cz�owieka b�d�cego przewodnikiem m�odzie�ca, z obrazkami i diagramami pomagaj�cymi obja�ni� zawi�y cz�sto temat inwestowania. Zasada 90/10 w dziedzinie finans�w Bogaty ojciec docenia� odkrycie zasady 80/20 w�oskiego ekonomisty Vilfredo Pareto, znanej r�wnie� jako zasada minimalnego wysi�ku. Jednak w sprawach finansowych, bogaty ojciec uznawa� zasad� 90/10, kt�ra oznacza�a, �e 10% wszystkich ludzi zawsze zarabia 90% dost�pnych pieni�dzy. 13 wrze�nia 1999 r. w The Wall Street Journal ukaza� si� artyku� potwierdzaj�cy jego punkt widzenia zwi�zany z t� zasad�. Oto jego fragment: �Pomimo ca�ej gadaniny o funduszach powierniczych dla mas oraz o fryzjerach i pucybutach udzielaj�cych porad inwestycyjnych, rynek papier�w warto�ciowych pozostaje przywilejem relatywnie elitarnej grupy ludzi. Ekonomista Edward Wolf z Uniwersytetu w Nowym Jorku, opieraj�c si� na danych pochodz�cych z 1997 r. twierdzi, �e tylko 43,3% wszystkich gospodarstw domowych posiada�o jakiekolwiek papiery warto�ciowe. Z tej ilo�ci wiele portfeli mia�o stosunkowo ma�� warto��. Niemal 90% wszystkich akcji by�o w posiadaniu 10% najbogatszych rodzin. Faktem jest, �e: w roku 1997 te 10% posiada�o 73% krajowego kapitana, podczas gdy w 1983 r. by�o to 68% kapita�u". Innymi s�owy, chocia� inwestuje dzisiaj wi�cej ludzi, bogaci staj� si� jeszcze bogatsi. W przypadku papier�w warto�ciowych sprawdza si� zasada 90/10. Ta sytuacja jest przyczyn� mojego szczeg�lnego zainteresowania, gdy� coraz wi�cej rodzin liczy na to, �e inwestycje b�d� ich �r�d�em utrzymania w przysz�o�ci. Problem polega na tym, �e chocia� wi�cej os�b zaczyna inwestowa�, niewiele z nich posiada nale�yt� wiedz� inwestycyjn�. Co si� z nimi stanie je�eli kiedy� nast�pi za�amanie rynku? Rz�d federalny Stan�w Zjednoczonych gwarantuje nasze oszcz�dno�ci na wypadek strat w wyniku kl�sk, ale nie gwarantuje naszych inwestycji. Oto dlaczego bogaty ojciec, gdy go zapyta�em: �Jakiej rady udzieli�by przeci�tnemu inwestorowi?" - odpowiedzia�: �Nie b�d� przeci�tny". Inwestycyjny poradnik bogatego ojca Jak nie by� przeci�tnym Ju� w wieku 12 lat zapozna�em si� z tematem inwestowania. Do tamtego momentu, poj�cie inwestycji nie zaprz�ta�o mojego umys�u. Zaprz�ta� go baseball i futbol, a nie inwestowanie. S�ysza�em to s�owo, ale nie zwraca�em na nie wi�kszej uwagi, dop�ki nie zobaczy�em, co mo�e zdzia�a� pot�ga inwestowania. Pami�tam, jak spacerowa�em po ma�ej pla�y z cz�owiekiem, kt�rego nazywam bogatym ojcem i jego synem Micha�em, moim najlepszym przyjacielem. Bogaty ojciec pokazywa� nam nieruchomo��, kt�r� w�a�nie naby�. Chocia� mia�em tylko 12 lat, rozumia�em ju�, �e bogaty ojciec kupi� jedn� z najdro�szych nieruchomo�ci w naszym mie�cie. Chocia� by�em tak m�ody, wiedzia�em, �e dom nad brzegiem oceanu z piaszczyst� pla�� pod oknami jest wi�cej wart ni� dom bez pla�y. Moja pierwsza my�l by�a taka: �Jak to mo�liwe, �e ojca Micha�a sta� na tak� drog� nieruchomo��?" Fale omywa�y moje stopy, a ja sta�em, patrz�c na m�czyzn� - r�wie�nika mojego ojca - kt�ry dokonywa� w�a�nie jednej z najwi�kszych finansowych inwestycji w swoim �yciu. By�em pe�en podziwu, �e m�g� pozwoli� sobie na taki kawa�ek ziemi. Wiedzia�em, �e m�j ojciec zarabia du�o wi�cej, poniewa� by� wysoko op�acanym urz�dnikiem pa�stwowym. Ale wiedzia�em r�wnie�, �e mojego ojca nigdy nie by�oby sta� na to, aby kupi� ziemi� nad samym oceanem. Jak wi�c m�g� sobie na to pozwoli� ojciec Micha�a, skoro mojego ojca nie by�o na to sta�? Nie rozumia�em jeszcze, �e moja kariera zawodowego inwestora rozpocz�a si� w momencie, gdy pozna�em pot�g� s�owa �inwestowanie". W 40 lat po tym spacerze na pla�y, ludzie na moich kursach inwestowania zadaj� mi takie same pytania, kt�re ja zacz��em zadawa� tamtego dnia. Pyta�em wtedy: 1. �Jak mog� inwestowa�, skoro nie mam �adnych pieni�dzy?" 2. �Mam 10.000 dolar�w. W co radzi�by� je zainwestowa�?" 3. �Czy radzisz inwestowa� w nieruchomo�ci, fundusze powiernicze czy akcje?" 4. �Czy mog� kupi� nieruchomo�� lub akcje nie maj�c w�asnych pieni�dzy?" 5. �Czy, aby zarobi� pieni�dze, trzeba je najpierw posiada�?" 6. �Czy� inwestowanie nie jest ryzykowne?" 7. �Jak osi�gasz takie du�e zyski przy tak niewielkim ryzyku?" 8. �Czy mog� zainwestowa� razem z tob�?" Dzisiaj coraz wi�cej ludzi zaczyna sobie zdawa� spraw� z pot�gi ukrytej w s�owie �inwestowanie". Wielu chce si� dowiedzie� jak posi��� t� pot�g�. Moim celem jest, aby� - po przeczytaniu tej ksi��ki - znalaz� odpowiedzi Wst�p na wiele z tych pyta�, a je�eli tak si� nie stanie, zak�adam �e ksi��ka zainspiruje Ci� do znalezienia odpowiedzi, kt�r� zastosujesz w dzia�aniu. Najwa�niejsz� rzecz�, jak� bogaty ojciec zrobi� dla mnie ponad 40 lat temu, by�o rozbudzenie mojej ciekawo�ci tematem inwestowania. Sta�o si� to w momencie, kiedy zda�em sobie spraw�, �e ojca mojego najlepszego przyjaciela sta� na kupno inwestycji, na kt�re by�o sta� tylko bogatych ludzi. M�g� to uczyni�, mimo �e zarabia� mniej ni� m�j ojciec - przynajmniej gdyby�my por�wnali ich comiesi�czne zarobki. Zda�em sobie spraw� z tego, �e bogaty ojciec mia� moc, kt�rej brakowa�o mojemu ojcu. Ja te� chcia�em j� posiada�. Wielu ludzi boi si� tej mocy, trzyma si� od niej z daleka. S� nawet tacy, kt�rzy staj� si� jej ofiarami. Zamiast ucieka� od tej pot�gi i pot�pia� j� przez wypowiadanie takich s��w, jak: �Bogaci wykorzystuj� biednych", �Inwestowanie jest ryzykowne" czy �Nie jestem zainteresowany bogaceniem si�" - pot�gowa�em swoje zaciekawienie. To w�a�nie ta ciekawo�� i pragnienie posiadania mocy, cz�sto okre�lane jako wiedza i mo�liwo�ci, spowodowa�y, �e rozpocz��em proces zadawania pyta� i uczenia si�, co przywiod�o mnie tu, gdzie jestem dzisiaj. Inwestuj jak kto�, kto jest bogaty By� mo�e nie znajdziesz w tej ksi��ce wszystkich fachowych odpowiedzi, kt�rych potrzebujesz, ale zapoznasz si� ze sposobami, dzi�ki kt�rym wiele najbogatszych os�b zarobi�o swoje pieni�dze i posiad�o wielki maj�tek. Gdy w wieku 12 lat sta�em na pla�y i patrzy�em na now� nieruchomo�� bogatego ojca, m�j umys� otworzy� si� na ca�y �wiat mo�liwo�ci, kt�re nie istnia�y w moim domu. Zrozumia�em, �e to nie pieni�dze spowodowa�y, i� bogaty ojciec sta� si� bogatym inwestorem. Zda�em sobie spraw�, �e bogaty ojciec my�la� w spos�b, kt�ry by� niemal�e przeciwie�stwem i cz�sto zaprzeczeniem sposobu my�lenia mojego ojca. Zrozumia�em, �e musz� przyj�� spos�b my�lenia bogatego ojca, je�eli chc� mie� t� sam� moc finansow�, jak� on posiada�. Wiedzia�em, �e je�eli b�d� my�la� tak jak on, b�d� zawsze bogaty. Je�eli nie zaczn� my�le� tak jak on, nigdy naprawd� nie b�d� zamo�ny, niezale�nie od tego, ile b�d� mia� pieni�dzy. Bogaty ojciec, mimo �e nie mia� �adnych pieni�dzy, zainwestowa� w�a�nie w jeden z najdro�szych kawa�k�w ziemi w naszym mie�cie. Zrozumia�em, �e bogactwo to spos�b my�lenia, a nie ilo�� pieni�dzy w banku. Sharon i ja chcemy przybli�y� Ci ten spos�b my�lenia, kt�ry charakteryzuje bogatych inwestor�w. Inwestycyjny poradnik bogatego ojca Odpowied� bogatego ojca Gdy 40 lat temu sta�em na tej pla�y, zebra�em si� w ko�cu na odwag� i zapyta�em bogatego ojca: �Jak to mo�liwe, �e pana sta� na kupienie tych czterech hektar�w bardzo drogiej ziemi nad brzegiem oceanu, na kt�r� nie sta� mojego ojca?" Bogaty ojciec po�o�y� r�k� na moim ramieniu i powiedzia� mi co�, czego nigdy nie zapomn�. Zawr�cili�my i szli�my dalej pla�� wzd�u� linii brzegowej. Bogaty ojciec, trzymaj�c wci�� r�k� na moim ramieniu, zacz�� ciep�ym g�osem wyja�nia� mi podstawy sposobu swojego my�lenia na temat pieni�dzy i inwestowania. Zacz�� od s��w: �Mnie te� nie sta� na t� ziemi�. Ale sta� na to m�j biznes". Tamtego dnia chodzili�my po pla�y przez godzin� - Micha� po jednej stronie bogatego ojca, ja - po drugiej. Zacz�a si� moja lekcja inwestowania. Kilka lat temu, prowadzi�em trzydniowy kurs nauki inwestowania w australijskim Sydney. Pierwsze p�tora dnia omawia�em wszystkie �za" i �przeciw" budowaniu biznesu. W ko�cu, jeden zniecierpliwiony s�uchacz zapyta�: �Przyszed�em tutaj, aby nauczy� si� inwestowania. Dlaczego po�wi�ca pan tyle czasu biznesowi?" Odpowiedzia�em: �S� dwa powody. Pow�d numer jeden jest taki, �e ostatecznie i tak zawsze inwestujemy w biznes. Je�eli inwestujesz w akcje - inwestujesz w biznes. Kupuj�c nieruchomo��, tak�jak budynek mieszkalny - inwestujesz w biznes. Je�li kupujesz obligacje - r�wnie� inwestujesz w biznes. Aby by� dobrym inwestorem, najpierw musisz by� dobry w biznesie. Drugim powodem jest to, �e najlepszy spos�b inwestowania polega na tym, i� tw�j biznes kupuje ci inwestycje. Najgorszym sposobem jest inwestowanie jako osoba fizyczna. Przeci�tny inwestor bardzo ma�o wie o biznesie i cz�sto inwestuje jako osoba fizyczna. Dlatego po�wi�cam tyle czasu tematowi biznesu na kursach inwestowania". Oto pow�d, dla kt�rego po�wi�c� troch� czasu na to, jak budowa� i analizowa� biznes. Zajm� si� r�wnie� tematem inwestowania poprzez biznes, poniewa� bogaty ojciec nauczy� mnie inwestowa� wy��cznie w ten spos�b. Czterdzie�ci lat temu powiedzia� mi: �Mnie te� nie sta� na kupno tej ziemi. Ale sta� na to m�j biznes". Innymi s�owy, zasada bogatego ojca brzmia�a: �M�j biznes kupuje moje inwestycje. Wi�kszo�� ludzi nie jest bogata, poniewa� inwestuj� jako osoby fizyczne, a niejako w�a�ciciele biznesu". Dzi�ki tej ksi��ce dowiesz si�, dlaczego wi�kszo�� z tych 10% ludzi, kt�rzy posiadaj� akcje, jest w�a�cicielami biznes�w i inwestuje poprzez swoje biznesy. Dowiesz si� r�wnie�, jak Ty mo�esz zrobi� to samo. W dalszej cz�ci kursu sta�o si� jasne, dlaczego po�wi�cam tyle czasu tematowi biznesu. W pewnym momencie, wszyscy zacz�li sobie zdawa� spraw�, �e najbogatsi inwestorzy na �wiecie nie kupuj� inwestycji Wst�p - wi�kszo�� inwestor�w typu 90/10 tworzy swoje w�asne inwestycje. Dzisiejsi dwudziestoparoletni miliarderzy nie kupowali akcji, ale stworzyli swoje w�asne inwestycje, zwane biznesami, kt�re miliony ludzi chc� kupi�. Prawie codziennie s�ysz�: �Mam pomys� na nowy produkt, kt�ry przyniesie maj�tek". Niestety, wi�kszo�� tych tw�rczych pomys��w nigdy nie zamieni si� w fortuny. Drug� cz�� ksi��ki po�wi�cam sposobom, dzi�ki kt�rym te 10% ludzi obraca swoje pomys�y w biznesy warte wiele milion�w lub miliard�w dolar�w, a w kt�re chc� inwestowa� inni inwestorzy. Dlatego bogaty ojciec sp�dzi� tyle czasu, ucz�c mnie budowania biznes�w oraz analizowania tych, w kt�re chcia�bym zainwestowa�. Je�eli wi�c s�dzisz, �e masz pomys�, kt�ry m�g�by uczyni� Ci� bogatym i m�g�by pom�c Ci przy��czy� si� do klubu 90/10 - druga cz�� ksi��ki jest w�a�nie dla Ciebie. Kupuj, trzymaj i m�dl si� Przez lata bogaty ojciec udowadnia�, �e inwestowanie oznacza r�ne rzeczy dla r�nych ludzi. Dzisiaj cz�sto s�ysz�, jak ludzie m�wi�: 1. �W�a�nie kupi�em 500 akcji firmy XYZ po 5 dolar�w za sztuk�, cena zwi�kszy�a si� do 15 dolar�w i wtedy je sprzeda�em. Zarobi�em 5.000 dolar�w w nieca�y tydzie�". 2. �Kupujemy z m�em stare domy, remontujemy je i sprzedajemy z zyskiem". 3. �Handluj� kontraktami terminowymi na towary". 4. �Mam ponad milion dolar�w na moim rachunku emerytalnym". 5. �Bezpieczne jak pieni�dze w banku". 6. �Posiadam zdywersyfikowany portfel". 7. �Inwestuj� d�ugoterminowo". Bogaty ojciec mawia�: �Inwestowanie oznacza r�ne rzeczy dla r�nych ludzi". Chocia� powy�sze stwierdzenia odzwierciedlaj� r�ne rodzaje produkt�w i procedur inwestycyjnych, bogaty ojciec nie inwestowa� w ten sam spos�b. Twierdzi�: �Wi�kszo�� ludzi nie jest inwestorami. Wi�kszo�� ludzi jest spekulantami lub hazardzistami. Wi�kszo�� ludzi posiada mentalno�� �kupuj, trzymaj i m�dl si�, aby cena posz�a do g�ry". Wi�kszo�� �yje w nadziei, �e rynek b�dzie wzrasta� oraz w strachu przed jego za�amaniem. Prawdziwy inwestor robi pieni�dze niezale�nie od tego, czy rynek idzie do g�ry, czy w d�; czy gra na zwy�k�, czy te� na zni�k� cen. Przeci�tny inwestor nie wie, jak to zrobi� i dlatego wi�kszo�� - to przeci�tni inwestorzy, kt�rzy nale�� do kategorii 90% zarabiaj�cych zaledwie 10% pieni�dzy". Inwestycyjny poradnik bogatego ojca Chodzi o co� wi�cej ni� kupowanie, trzymanie i modlenie si� Inwestowanie znaczy�o dla bogatego ojca co� wi�cej ni� kupowanie, trzymanie i modlenie si�. W ksi��ce zosta�y om�wione takie tematy, jak: 1.10 metod nadzoru stosowanego przez inwestora. Wielu ludzi uwa�a, �e inwestowanie jest ryzykowne. Bogaty ojciec twierdzi�: �Inwestowanie nie jest ryzykowne. Ryzykowny jest brak kontroli". Omawiam w ksi��ce 10 metod nadzoru, kt�re mog� zmniejszy� ryzyko i zwi�kszy� zyski. 2. 5 etap�w planu bogatego ojca, kt�re przeby�em pocz�wszy od stanu ca�kowitego braku pieni�dzy do mo�liwo�ci inwestowania wielkich sum. Pierwszy etap polega� na przygotowaniu mojego umys�u do stania si� bogatym inwestorem. To bardzo prosty i bardzo wa�ny etap dla ka�dego, kto chce inwestowa� z poczuciem pewno�ci siebie. 3. R�ne przepisy podatkowe dla r�nych inwestor�w. W mojej drugiej ksi��ce pt. Kwadrant przep�ywu pieni�dzy, charakteryzuj� cztery rodzaje ludzi dzia�aj�cych w �wiecie biznesu. Oto one: P oznacza pracownika na etacie, S - samozatrudnionego lub ma�y biznes, B - w�a�ciciela biznesu, a I - inwestora. Bogaty ojciec zach�ca� mnie do inwestowania z pozycji kwadrantu B, poniewa� przepisy podatkowe s� wtedy korzystniejsze. Powtarza� on: �Przepisy podatkowe s� niesprawiedliwe; s� ustalane przez Wst�p bogatych i dla bogatych. Je�eli chcesz by� bogaty, musisz korzysta� z tych samych przepis�w, co oni". Jednym z powod�w, dla kt�rych 10% ludzi kontroluje wi�kszo�� bogactwa jest to, �e tylko te 10 % wie, z kt�rych przepis�w podatkowych korzysta�. W 1943 r. rz�d federalny USA zlikwidowa� wi�kszo�� ulg podatkowych dla wszystkich pracownik�w etatowych. W 1986 r. rz�d federalny zabra� osobom z kwadrantu S - takim, jak: lekarze, prawnicy, ksi�gowi, in�ynierowie i architekci - ulgi podatkowe dost�pne dla ludzi z kwadrantu B. Innymi s�owy, jeszcze jednym powodem, dla kt�rego 10% inwestor�w zarabia 90% pieni�dzy jest to, �e tylko oni wiedz� jak inwestowa� z pozycji czterech r�nych kwadrantow w celu uzyskania r�nych korzy�ci podatkowych. Przeci�tny inwestor zazwyczaj inwestuje tylko z jednego kwadrantu. 4. Z jakiego powodu i w jaki spos�b prawdziwy inwestor b�dzie generowa� pieni�dze niezale�nie od tego, czy rynek idzie do g�ry, czy w d�. 5. R�nica pomi�dzy inwestorami fundamentalnymi i inwestorami technicznymi. 6. W Kwadrancie przep�ywu pieni�dzy, om�wi�em sze�� poziom�w inwestor�w. Inwestycyjny poradnik bogatego ojca rozpoczyna si� od om�wienia dw�ch ostatnich poziom�w i dalej podzielono je na nast�puj�ce rodzaje: inwestor akredytowany inwestor kwalifikowany inwestor do�wiadczony inwestor wewn�trzny inwestor ostateczny Po przeczytaniu Inwestycyjnego poradnika bogatego ojca, b�dziesz zna� r�nice okre�laj�ce umiej�tno�ci i wiedz� poszczeg�lnych inwestor�w. 7. Wielu ludzi m�wi: �Kiedy zarobi� du�o pieni�dzy, sko�cz� si� moje problemy finansowe". Nie zdaj� sobie sprawy, �e nadmiar pieni�dzy jest tak samo du�ym problemem, jak ich brak. Dzi�ki tej ksi��ce poznasz r�nic� pomi�dzy dwoma rodzajami problem�w finansowych. Jeden z nich to problem braku pieni�dzy, a drugi - nadmiaru. Niewielu ludzi zdaje sobie spraw� jak wielkim problemem mo�e by� posiadanie zbyt du�ej ilo�ci pieni�dzy. Inwestycyjny poradnik bogatego ojca Jednym z powod�w, dla kt�rych ludzie bankrutuj� po zarobieniu du�ych pieni�dzy jest to, �e nie wiedz�, jak sobie poradzi� z ich nadmiarem. Z Inwestycyjnego poradnika bogatego ojca dowiesz si�, jak zacz�� od problemu braku pieni�dzy, jak zarobi� mn�stwo pieni�dzy, a nast�pnie jak sobie poradzi� z ich nadmiarem. Innymi s�owy, ksi��ka nauczy Cienie tylko tego, jak zarobi� du�o pieni�dzy, ale - co wa�niejsze - nauczy Ci�, jak je utrzyma�. Bogaty ojciec mawia�: �Jaki jest sens robienia du�ych pieni�dzy, je�eli w ko�cu wszystkie je tracisz?" Pewien znajomy makler gie�dowy powiedzia� mi kiedy�: �Przeci�tny inwestor nie zarabia na rynku �adnych pieni�dzy. Nie tyle traci, co po prostu nie zarabia. Widzia�em mn�stwo inwestor�w, kt�rzy w jednym roku zarabiali pieni�dze, a w nast�pnym wszystkie tracili". 8. Jak zarabia� znacznie wi�cej ni� tylko 200.000 dolar�w rocznie, co stanowi minimalny poziom przychodu, �eby zacz�� inwestowa� tak, jak to robi� bogaci. Bogaty ojciec powiedzia� kiedy�: �Pieni�dze to tylko punkt widzenia. Jak mo�esz by� bogatym, je�eli uwa�asz, �e 200.000 dolar�w to mn�stwo pieni�dzy? Je�li chcesz by� bogatym inwestorem, musisz postrzega� te 200.000 dolar�w, czyli minimaln� kwot� potrzebn� do zakwalifikowania si� jako inwestor akredytowany, jako kropl� w morzu". I w�a�nie dlatego pierwszy etap tej ksi��ki jest tak wa�ny. 9. Pierwszy etap zawiera wskaz�wki, jak przygotowa� si� mentalnie, aby sta� si� bogatym inwestorem. Na ko�cu ka�dego rozdzia�u ksi��ki zamie�ci�em kr�tkie kwizy. Chocia� pytania kwizowe s� proste, zosta�y tak skonstruowane, aby zach�ci� Ci� do my�lenia, a by� mo�e - do przedyskutowania pyta� i swoich odpowiedzi z Twoimi bliskimi. W�a�nie te pytania si�gaj�ce w g��b duszy, kt�re zadawa� bogaty ojciec, pomog�y mi znale�� odpowiedzi, kt�rych poszukiwa�em. Innymi s�owy, wiele poszukiwanych przeze mnie odpowiedzi, dotycz�cych tematu inwestowania, drzema�o przez ca�y czas w mojej �wiadomo�ci. Co wyr�nia inwestora 90/10? Jednym z najwa�niejszych aspekt�w tej ksi��ki s� umys�owe r�nice pomi�dzy przeci�tnym inwestorem, a inwestorem typu 90/10. Bogaty ojciec cz�sto powtarza�: �Je�eli chcesz by� bogaty, dowiedz si�, co w inwestowaniu robi wi�kszo�� i post�puj dok�adnie odwrotnie". W miar� czytania ksi��ki 10 Wst�p dowiesz si�, �e wi�kszo�� r�nic pomi�dzy 10% inwestor�w, kt�rzy zarabiaj� 90% pieni�dzy i 90%, kt�rzy zarabiaj� tylko 10% pieni�dzy, nie dotyczy tego, w co inwestuj�, ale jak my�l�. Np.: 1. Wi�kszo�� inwestor�w m�wi: �Nie podejmuj ryzyka". Bogaty inwestor podejmuje ryzyko. 2. Wi�kszo�� inwestor�w m�wi: �Dywersyfikuj". Bogaty inwestor skupia si� na inwestycji. 3. Przeci�tny inwestor stara si� zminimalizowa� zad�u�enie. Bogaty inwestor zwi�ksza zad�u�enie na swoj� korzy��. 4. Przeci�tny inwestor stara si� zmniejszy� koszty. Bogaty inwestor wie, jak zwi�ksza� koszty, aby si� bogaci�. 5. Przeci�tny inwestor ma prac� na etacie. Bogaty inwestor tworzy etaty. 6. Przeci�tny inwestor ci�ko pracuje. Bogaty pracuje coraz mniej i zarabia coraz wi�cej. Druga strona medalu Tak wi�c podczas czytania tej ksi��ki wa�ne jest, aby zwr�ci� uwag� na momenty, kiedy Twoje my�li r�ni� si� o 180 stopni od wskaz�wek bogatego ojca, kt�ry powiedzia� kiedy�: �Jednym z powod�w, dla kt�rych tak niewielu ludzi staje si� bogatymi, jest zasklepianie si� w jednym sposobie my�lenia. Uwa�aj�, �e jest tylko jeden spos�b my�lenia czy robienia czego�. Kiedy przeci�tny inwestor my�li: �Post�puj bezpiecznie i nie podejmuj ryzyka", bogaty inwestor dodatkowo musi my�le� o tym, jak poprawi� swoje umiej�tno�ci, aby m�g� podejmowa� wi�ksze ryzyko". Bogaty ojciec nazywa� ten rodzaj my�lenia �my�leniem po obu stronach medalu" i kontynuowa�: �Bogaty inwestor musi posiada� bardziej elastyczny spos�b my�lenia ni� przeci�tny inwestor. Np. podczas gdy obaj musz� my�le� o bezpiecze�stwie, bogaty inwestor musi tak�e my�le� o tym, jak podejmowa� wi�ksze ryzyko. Gdy przeci�tny inwestor my�li o zmniejszeniu zad�u�enia, bogaty my�li o tym, jak zwi�kszy� zad�u�enie. Gdy przeci�tny inwestor �yje w strachu przed krachem na rynku, bogaty nie mo�e si� go doczeka�. Chocia� dla przeci�tnego inwestora mo�e to brzmie� jak paradoks, tojednak dzi�ki temu paradoksowi bogaty inwestor si� bogaci". Podczas czytania ksi��ki, b�d� �wiadom sprzeczno�ci w sposobie my�lenia pomi�dzy przeci�tnymi i bogatymi inwestorami. Bogaty ojciec mawia�: �Bogaty inwestor doskonale zdaje sobie spraw� z tego, �e s� dwie strony ka�dego medalu. Przeci�tny inwestor widzi tylko jedn� stron�. Ta druga strona powoduje, �e przeci�tny inwestor jest przeci�tnym, a bogaty inwestor - bogatym". Druga cz�� ksi��ki opisuje drug� stron� medalu. Inwestycyjny poradnik bogatego ojca Czy chcesz by� kim� wi�cej ni� przeci�tnym inwestorem? Ta ksi��ka - to co� wi�cej ni� podr�cznik na temat inwestowania z unikalnymi poradami i sekretnymi formu�ami. Jednym z cel�w, dla kt�rych powsta� Inwestycyjny poradnik bogatego ojca, jest dostarczenie Ci okazji do stworzenia innego punktu widzenia na temat inwestowania. Geneza Inwestycyjnego poradnika bogatego ojca wi��e si� z moim powrotem z Wietnamu w 1973 r. i przygotowaniem do rozpocz�cia inwestowania z pozycji bogatego inwestora. W 1973 r. bogaty ojciec zacz�� mnie uczy�, jak zdoby� tak� sam� pot�g� finansow�, jak� on posiada�. Pot�g�, z kt�rej po raz pierwszy zda�em sobie spraw�, gdy mia�em 12 lat. Gdy tak sta�em na piaszczystej pla�y przed najnowsz� inwestycj� bogatego ojca, zrozumia�em, �e w dziedzinie inwestowania r�nica pomi�dzy bogatym ojcem, a moim biednym ojcem by�a o wiele wi�ksza ni� to, ile ka�dy z nich m�g� zainwestowa�. R�nic� t� stanowi przede wszystkim nasze najg��bsze pragnienie, aby by� kim� wi�cej ni� tylko przeci�tnym inwestorem. Je�eli posiadasz takie pragnienie, kontynuuj czytanie. Raport audio Roberta Klyosaki dla czytelnik�w �Inwestycyjnego poradnika bogatego ojca" Robert Klyosaki przygotowa� dla Ciebie raport specjalny w formacie audio b�d�cy podzi�kowaniem za podj�cie przez Ciebie krok�w w kierunku poszerzenia swojej finansowej wiedzy. �Bogaty ojciec powiedzia�, �e jedn� z najwa�niejszych umiej�tno�ci, jak� inwestor powinien naby�, jest opanowanie bogacenia si�, gdy na rynku jest krach. Jak pozosta� spokojnym i skupionym, podczas gdy inni panikuj� i dokonuj� sprzeda�y?" Wys�uchaj raportu �Bogaty ojciec rzek�: Generuj zysk i nie wpadaj w panik�" Wszystko, co musisz zrobi� - to odwiedzi� nasz� witryn� www.richdadbook3.com i skopiowa� sobie ten darmowy raport. Dzi�kujemy i �yczymy powodzenia. 12 Etap pierwszy Czy jeste� psychicznie przygotowany, aby by� inwestorem? Pierwsza dziedzina nadzorowana przez inwestora Kontrolowanie samego siebie Rozdzia� 1 W co powinienem zainwestowa�? W 1973 r. wr�ci�em z Wietnamu. Mia�em szcz�cie, �e zosta�em przydzielony do bazy na Hawajach, blisko domu, a nie do jednej z baz na Wschodnim Wybrze�u. Po rozlokowaniu si� w bazie lotniczej piechoty morskiej, zadzwoni�em do mojego przyjaciela Micha�a i um�wi�em si� na lunch z nim oraz jego ojcem - cz�owiekiem, kt�rego nazywam bogatym ojcem. Micha� nie m�g� si� doczeka�, aby mi pokaza� swoje dziecko i nowy dom, wi�c um�wili�my si� u niego w domu na najbli�sz� sobot�. Gdy limuzyna Micha�a przyjecha�a po mnie do ponurej, szarej bazy, zacz��em zdawa� sobie spraw�, jak wiele si� zmieni�o od czasu, gdy obaj uko�czyli�my szko�� �redni� w 1965 r. - Witaj w domu - powiedzia� Micha�, gdy wszed�em do foyer jego pi�knego domu z marmurowymi pod�ogami. Micha� promienia� trzymaj�c na r�kach swojego siedmiomiesi�cznego synka. - Ciesz� si�, �e wr�ci�e� w jednym kawa�ku. - Ja te� - odpowiedzia�em, spogl�daj�c na skrz�ce si� niebieskie fale Pacyfiku uderzaj�ce o bia�y piasek pla�y przed jego domem. Dom by� niezwykle efektowny - parterowa rezydencja pe�na gracji i uroku hawajskiej tradycji i nowoczesno�ci. By�y tam pi�kne perskie dywany, wysokie Inwestycyjny poradnik bogatego ojca ciemnozielone ro�liny w donicach i du�y basen otoczony z trzech stron domem, a z czwartej - oceanem. By� otwarty, przewiewny i w najdrobniejszych szczeg�ach stanowi� wz�r wytwornego, wyspiarskiego budownictwa. By� spe�nieniem moich wyobra�e� zwi�zanych z luksusowym �yciem na Hawajach. - Poznaj mojego syna Jamesa powiedzia� Micha�. - Och - westchn��em speszony. Moja szcz�ka musia�a mi zwisa� szeroko otwarta, gdy niepostrze�enie pogr��aj�c si� w zamy�lenie - ch�on��em osza�amiaj�ce pi�kno tego domu. - Jakie �liczne dziecko - odpowiedzia�em tak, jak m�wi kto� patrz�cy na malutkie dziecko. Ale gdy macha�em r�k� i robi�em miny do dziecka patrz�cego na mnie oboj�tnie, m�j umys� by� wci�� zszokowany tym, ile si� zmieni�o w ci�gu o�miu lat. Ja mieszka�em w starym baraku w bazie wojskowej, dziel�c pok�j z trzema innymi, niechlujnymi m�odymi pilotami, kt�rzy ci�gle pili piwo, a Micha� mieszka� w posiad�o�ci wartej wiele milion�w dolar�w ze wspania�� �on� i ma�ym dzieckiem. - Wejd� dalej do �rodka, tato i Connie czekaj� na nas na dziedzi�cu. Znakomity lunch zosta� podany przez s�u��c�. Podczas gdy siedzia�em tam, delektuj�c si� posi�kiem, sceneri� i towarzystwem, pomy�la�em o swoich trzech wsp�lokatorach, kt�rzy pewnie w�a�nie teraz posilali si� w kantynie oficerskiej. Poniewa� by�a sobota, na obiad w bazie podano prawdopodobnie zapiekank� i misk� zupy. Gdy ju� wymienili�my uprzejmo�ci i powspominali�my stare czasy, bogaty ojciec powiedzia�: - Jak widzisz, Micha� �wietnie si� spisa� inwestuj�c zyski z biznesu. Zarobili�my wi�cej pieni�dzy w ci�gu dw�ch ostatnich lat, ni� ja sam zarobi�em w ci�gu pierwszych dwudziestu. Jest bardzo du�o prawdy w powiedzeniu, �e najtrudniej jest zarobi� pierwszy milion. - Czyli biznes dobrze idzie? - powiedzia�em, pr�buj�c zach�ci� ich, aby wyjawili co� wi�cej na temat sposobu, w jaki ich fortuny zwi�kszy�y si� tak radykalnie. - Idzie �wietnie - odrzek� bogaty ojciec. - Te nowe Boeingi 747 przywo�� na Hawaje tak wielu turyst�w z ca�ego �wiata, �e biznes po prostu musi rosn��. Ale nasz prawdziwy sukces bierze si� bardziej z naszych inwestycji ni� biznesu. A inwestycjami kieruje Micha�. - Gratuluj� - powiedzia�em do Micha�a dobra robota. - Dzi�kuj� - odpar� Micha� - ale nie mog� bra� na siebie wszystkich zas�ug. Tak naprawd�, to dzia�anie formu�y inwestycyjnej taty. Robi� po prostu dok�adnie to, czego nas uczy� na temat biznesu i inwestowania przez lata. 16 W CO POWINIENEM ZAINWESTOWA�? - Musi zatem przynosi� to rezultaty - powiedzia�em. - Nie mog� uwierzy�, �e mieszkasz tutaj w najbogatszej dzielnicy miasta. Pami�tasz, jak byli�my biednymi dzieciakami, biegaj�cymi z deskami do surfowania pomi�dzy domami, pr�buj�c dosta� si� na pla��? Micha� za�mia� si�: - Tak, pami�tam. I pami�tam r�wnie�, jak nas gonili ci wszyscy z�o�liwi, starzy, bogaci faceci. Teraz ja jestem z�o�liwym, starym, bogatym facetem, kt�ry odp�dza dzieciaki. Kto by pomy�la�, �e ty i ja b�dziemy mieszka�...? Micha� przerwa� nagle, gdy� zda� sobie spraw� z tego co m�wi. Zrozumia�, �e chocia� on tam mieszka�, ja mieszka�em po drugiej stronie wyspy w szarych, wojskowych barakach. - Przepraszam - powiedzia� - nie chcia�em... - Nie musisz przeprasza� - odrzek�em z u�miechem. - Jestem szcz�liwy z twojego powodu. Ciesz� si�, �e jeste� bogaty i osi�gn��e� taki sukces. Zas�ugujesz na niego, poniewa� po�wi�ci�e� czas, aby nauczy� si� prowadzi� biznes. Ja wyjd� z barak�w za kilka lat, kiedy sko�czy si� m�j kontrakt z wojskiem. Bogaty ojciec, czuj�c napi�cie mi�dzy nami, wtr�ci� si� m�wi�c: - Micha� spisa� si� lepiej ni� ja. Jestem z niego bardzo dumny. Jestem dumny z mojego syna i jego �ony. S� �wietnymi wsp�lnikami i sami zarobili na wszystko to, co maj�. Teraz, kiedy ju� wr�ci�e� z wojny, twoja kolej Robercie. Czy mog� z wami inwestowa�? - Bardzo chcia�bym zainwestowa� z wami - odpowiedzia�em ochoczo. -Zaoszcz�dzi�em prawie 3.000 dolar�w, gdy by�em w Wietnamie i chcia�bym je zainwestowa�, zanim je wydam. Czy mog� z wami inwestowa�? - Dam ci nazwisko dobrego maklera gie�dowego - powiedzia� bogaty ojciec. - Jestem pewien, �e udzieli ci dobrych rad, mo�e nawet podsunie jakie� dobre pomys�y. - Nie, nie, nie - szybko odrzek�em. - Chc� zainwestowa� w to, co wy. Jak d�ugo si� znamy? Wiem, �e zawsze macie co�, nad czym pracujecie lub w co inwestujecie. Nie chc� i�� do maklera. Chc� wej�� w uk�ad z wami. Gdy czeka�em na ich odpowied�, w pokoju zrobi�o si� cicho. Po chwili cisza zamieni�a si� w napi�cie. - Czy powiedzia�em co� niew�a�ciwego? - zapyta�em w ko�cu. - Nie - odrzek� Micha�. - Tata i ja inwestujemy w kilka nowych, ekscytuj�cych projekt�w, ale s�dz�, �e najlepiej b�dzie, je�eli najpierw zadzwonisz do jednego z naszych makler�w i zaczniesz inwestowa� z nim. Znowu nast�pi�a cisza, przerywana tylko pobrz�kiwaniem naczy� 17 Inwestycyjny poradnik bogatego ojca i szklanek, kt�re sprz�ta�a s�u��ca. �ona Micha�a - Connie - przeprosi�a i wzi�a dziecko do innego pokoju. - Nie rozumiem - powiedzia�em. Zwracaj�c si� bardziej do bogatego ojca ni� do Micha�a, kontynuowa�em: - Przez te wszystkie lata pracowa�em tu� przy waszym boku, gdy budowali�cie sw�j biznes. Pracowa�em prawie za nic. Poszed�em na studia, tak jak mi radzi�e� i walczy�em za sw�j kraj, co -jak m�wi�e�, powinien zrobi� m�ody m�czyzna. Teraz, kiedy jestem wystarczaj�co doros�y i mam w ko�cu kilka dolar�w do zainwestowania, wahacie si�, gdy chc� zainwestowa� w to, co wy. Nie rozumiem. Dlaczego traktujecie mnie tak ozi�ble - chcecie, �ebym si� odczepi�? Nie chcecie, abym sta� si� bogaty tak, jak wy? - Nie traktujemy ci� ozi�ble - odpowiedzia� Micha�. - I nigdy by�my nie chcieli zrobi� ci przykro�ci. �yczymy ci, aby� osi�gn�� wielkie bogactwo. Chodzi o to, �e zmieni�a si� sytuacja. Bogaty ojciec powoli skin�� g�ow� w milcz�cej aprobacie. - Bardzo chcieliby�my, aby� inwestowa� w to, co my - powiedzia� w ko�cu - ale by�oby to niezgodne z prawem. - Niezgodne z prawem? - powt�rzy�em g�o�no z niedowierzaniem. - Czy robicie co� nielegalnego? - Nie, nie - za�mia� si� bogaty ojciec. - Nigdy nie zrobiliby�my czego� nielegalnego. Zbyt �atwo jest sta� si� bogatym w legalny spos�b i nie nale�y ryzykowa� p�j�cia do wi�zienia za co� nielegalnego. -1 w�a�nie dlatego, �e zawsze chcemy by� w zgodzie z prawem, m�wimy, �e by�oby nielegalne, aby� inwestowa� razem z nami - powiedzia� Micha�. - To, w co inwestujemy z Micha�em, nie jest nielegalne dla nas, ale by�oby takie dla ciebie - pr�bowa� podsumowa� bogaty ojciec. - Dlaczego? - spyta�em. - Poniewa� nie jeste� bogaty - odpowiedzia� �agodnie Micha�. - To, w co inwestujemy, jest dost�pne tylko dla ludzi bogatych. S�owa Micha�a przeszy�y mnie. By� moim najlepszym przyjacielem i wiedzia�em, jak ci�ko mu by�o to powiedzie�. Chocia� powiedzia� to mo�liwie jak naj�agodniej, jego s�owa i tak zrani�y g��boko moje serce. Zaczyna�em przeczuwa�, jak g��boka przepa�� finansowa istnia�a mi�dzy nami. Chocia� obaj nasi ojcowie wystartowali bez niczego, Micha� i jego ojciec zdobyli wielki maj�tek. My z ojcem wci�� byli�my daleko w tyle. Czu�em, �e ten wielki dom z pi�kn� piaszczyst� pla�� by� daleko ode mnie, a odleg�o�� liczy�a si� w czym� wi�cej ni� w kilometrach. Odchylaj�c si� na krze�le i krzy�uj�c ramiona - pogr��ony w my�lach - siedzia�em i kiwa�em g�ow�, podsumowuj�c t� chwil� w naszym �yciu. Mieli�my po 25 lat, lecz 18 W CO POWINIENEM ZAINWESTOWA�? pod wieloma wzgl�dami - przede wszystkim w dziedzinie finans�w - Micha� wyprzedza� mnie o wiele lat. Niedawno mojego ojca wyrzucono z rz�dowej posady i zaczyna� od nowa w wieku 52 lat. A ja nawet jeszcze nie zacz��em. - Wszystko w porz�dku? - zapyta� �agodnie bogaty ojciec. - Tak, w porz�dku - odpar�em, staraj�c si� ukry� ran�, bior�c� si� ze wsp�czucia dla siebie i mojej rodziny. - Po prostu intensywnie my�l� i zg��biam swoj� dusz� - powiedzia�em, sil�c si� na u�miech. W pokoju zapad�a cisza, a my s�uchali�my szumu fal. W pi�knym domu czu� by�o ch�odn� bryz�. Micha�, bogaty ojciec i ja siedzieli�my razem, a ja stara�em si� pogodzi� z t� wiadomo�ci� i rzeczywisto�ci�. - Wi�c nie mog� z wami inwestowa�, poniewa� nie jestem bogaty - powiedzia�em, przerywaj�c swoje zamy�lenie. - A gdybym zainwestowa� w to, co wy, by�oby to wbrew prawu? Bogaty ojciec i Micha� skin�li potakuj�co g�owami. - W niekt�rych przypadkach - doda� Micha�. - A kto stworzy� taki przepis? - spyta�em. - Rz�d federalny - odpar� Micha�. - SEC - doda� bogaty ojciec. - SEC? - zapyta�em. - Co to jest SEC? - Komisja Papier�w Warto�ciowych i Gie�d (SEC w Stanach Zjednoczonych) - odpar� bogaty ojciec. Zosta�a utworzona w latach trzydziestych pod kierunkiem Josepha Kennedy'ego, ojca zmar�ego prezydenta Johna Kennedy'ego. - Dlaczego wprowadzono ten przepis? Bogaty ojciec za�mia� si�. - Zosta� stworzony, aby chroni� spo�ecze�stwo przed pozbawionymi skrupu��w maklerami, biznesmenami, po�rednikami i inwestorami. - Dlaczego si� �miejesz? - spyta�em. - To wygl�da na dobry przepis. - Tak, to bardzo dobry przepis - odpar� bogaty ojciec, wci�� chichocz�c. - Przed krachem gie�dowym w 1929 r. sprzedawano ludziom wiele podejrzanych, nieuczciwych i lipnych inwestycji. Puszczano wiele k�amliwych i nieprawdziwych informacji. Zatem utworzono SEC jako instytucj� nadzoruj�c� dzia�alno�� inwestycyjn�. To organizacja, kt�ra pomaga tworzy� oraz egzekwowa� przepisy. Spe�nia bardzo wa�n� rol�. Bez SEC panowa�by chaos w gospodarce. - Wi�c dlaczego si� �miejesz? - nalega�em. - Bo chocia� chroni spo�ecze�stwo przed z�ymi inwestycjami, uniemo�liwia mu dost�p do najlepszych inwestycji - odpowiedzia� bogaty ojciec znacznie powa�niejszym tonem. - Wi�c je�eli SEC chroni spo�ecze�stwo przed najgorszymi i najlepszymi 19 Inwestycyjny poradnik bogatego ojca inwestycjami, w co inwestuje spo�ecze�stwo? - zapyta�em. - W �wypreparowane" inwestycje - odrzek� bogaty ojciec. - Inwestycje, kt�re spe�niaj� wytyczne SEC. - Co w tym z�ego? - zapyta�em. - Nic - powiedzia� bogaty ojciec. - My�l�, �e to dobry przepis. Musimy mie� przepisy i je egzekwowa�. Zajmuje si� tym SEC. - Ale dlaczego si� �miejesz? - spyta�em. - Za d�ugo ci� znam i wiem, �e ukrywasz co�, co ci� roz�miesza. - Ju� ci powiedzia�em - odrzek� bogaty ojciec. - �miej� si�, poniewa� chroni�c spo�ecze�stwo przed z�ymi inwestycjami, SEC chroni je r�wnie� przed najlepszymi inwestycjami. - Co jest jednym z powod�w, dla kt�rych bogaci si� bogac�, tak? - zapyta�em s�abym g�osem. - Racja - powiedzia� bogaty ojciec. - �miej� si�, poniewa� widz� ironi� ca�ej sytuacji. Ludzie inwestuj�, bo chc� si� wzbogaci�, ale poniewa� nie s� bogaci, nie wolno im inwestowa� w co�, co mog�yby ich uczyni� bogatymi. Tylko je�eli jeste� bogaty, mo�esz inwestowa� w inwestycje bogatych. I dlatego bogaci staj� si� bogatsi. Dla mnie jest to ironia. - Ale dlaczego si� to odbywa w ten spos�b? - zapyta�em. - Czy dzieje si� tak dlatego, �eby ochroni� biednych i �redni� klas� przed bogatymi? - Nie, niekoniecznie - odpowiedzia� Micha�. - My�l�, �e tak naprawd� chodzi o to, aby chroni� osoby biedne i z klasy �redniej przed nimi samymi. - Dlaczego tak twierdzisz? - zapyta�em. - Poniewa� istnieje o wiele wi�cej z�ych interes�w ni� dobrych. Je�eli kto� si� nie zna, wszystkie interesy - dobre i z�e - wygl�daj� tak samo. Potrzeba du�o wiedzy i do�wiadczenia, aby podzieli� bardziej skomplikowane inwestycje na dobre i z�e. Do�wiadczenie w finansach oznacza wiedz�, kt�ra pozwala odr�ni� dobr� inwestycj� od niebezpiecznej. Wi�kszo�� ludzi po prostu nie ma tej wiedzy ani do�wiadczenia - powiedzia� bogaty ojciec. - Michale, opowiedz o najnowszej transakcji, kt�r� rozwa�amy. Micha� poszed� do biura i po chwili wr�ci� z segregatorem, grubym na jakie� pi�� centymetr�w i wype�nionym papierami, zdj�ciami i mapami. - To przyk�ad czego�, co analizujemy jako potencjaln� inwestycj� - powiedzia� Micha�, gdy usiad� z powrotem przy stole. - To s� papiery warto�ciowe na okaziciela. Ta konkretna inwestycja jest czasami nazywana prywatn� emisj� papier�w warto�ciowych. Wpad�em w odr�twienie, gdy Micha� przewraca� kartki i pokazywa� mi wykresy, diagramy, mapy i strony, kt�re opisywa�y ryzyko i korzy�ci zwi�zane z t� inwestycj�. Poczu�em ko�owanie w g�owie, gdy Micha� wyja�nia�, na co zwraca uwag� i dlaczego uwa�a to za �wietn� okazj� inwestycyjn�. 20 W CO POWINIENEM ZAINWESTOWA�? Bogaty ojciec widz�c, �e zaczynam odp�ywa� od nat�oku nowych informacji, przerwa� Micha