John Levine i Margaret Levine Young Internet dla Opornych - �ci�ga O Autorach John Levine i Margaret Levine Young byli cz�onkami klubu komputerowego w szkole wy�szej (zanim jeszcze zostali studentami, nawet zanim szko�a zakupi�a komputery). Nawi�zali kontakt z Theodorem H. Nelsonem, autorem Computer Lib i tw�rc� hipertekstu, kt�ry popiera� tez�, �e komputer�w nie nale�y bra� serio. H. Nelson udowodni� im, �e ka�dy mo�e zrozumie�, jak dzia�a komputer i u�ywa� go. John pragnie podzi�kowa� Tedowi za pozwolenie zaszycia si� na swym statku podczas redakcji niniejszej ksi��ki. John napisa� sw�j pierwszy program na komputerze IBM 1130 (komputerze cholernie mocnym - tak silnym, jak dzisiejsze typowe zegarki r�czne - jedynie nieco trudniejszym w obs�udze). Jego pierwsze wej�cie w Internet zdarzy�o si� podczas pracy na p� etatu dla Interactive Systems, pierwszej komercjalnej firmy UNIXowej. Jego firma zosta�a w��czona do wczesnych grup USENETa (zobacz 3 cz�� tej ksi��ki) opublikowanych w czasopi�mie "Byte" w 1981 roku. Wi�kszo�� czasu sp�dza� w�wczas na pisaniu oprogramowania, lecz obecnie zaj�� si� pisaniem ksi��ek, co jest bardziej zabawne. Napisa� UNIXS dla Opornych, �ci�ga UNIX dla Opornych wsp�lnie z Margy oraz Internet dla Opornych razem z Carolem Baroudim. Prowadzi r�wnie� kursy komputerowe, publikuje i wydaje nies�ychanie technoidalny magazyn zwany "The Journal of C Language Translation", do kt�rego artyku��w dostarczaj� mu autorzy poprzez poczt� elektroniczn� w Internecie. Otrzyma� tytu�y naukowe B.A. i Ph.D. w dziedzinie informatyki na uniwersytecie w Yale. Margy u�ywa�a ma�ych komputer�w od lat siedemdziesi�tych. Pozna�a UNIXa na PDP/11 i Apple DOS na Apple Ii i MS-DOSa i UNIXa na r�nych maszynach. Podejmowa�a si� ka�dej pracy, by wyja�ni� ludziom, �e komputery nie s� niczym tajemniczym jak wi�kszo�� przypuszcza, w��czaj�c w to zarz�dzanie wykorzystaniem PC w Columbia Pictures. Naucza�a naukowc�w i in�ynier�w, do jakich cel�w mo�na wykorzysta� komputery, pisa�a tak�e instrukcje obs�ugi komputer�w. By�a prezydentem NYPC, New York PC Users Group. Napisa�a te� kilka ksi��ek o tematyce komputerowej, jak np. Understanding Javelin PLUS (do kt�rej John napisa� jedn� z cz�ci), The Complete Guide to PC-File, UNIX dla Opornych (razem z Johnem), WordPerfect dla Windows dla Opornych (z Davidem C. Kay). Otrzyma�a tytu� naukowy w dziedzinie informatyki na uniwersytecie w Yale. O wydawnictwie IDG Books Witaj w �wiecie IDG Books Worldwide! IDG Books Woddwide Inc. jest wydawnictwem International Data Group (IDG) - wiod�cego �wiatowego wydawnictwa pozycji zwi�zanych z komputerami i wiod�cego �wiatowego dostawcy informacji z zakresu informatyki. IDG wydaje ponad 181 publikacji komputerowych w 58 krajach. Co najmniej jedna publikacja IDG jest co miesi�c czytana przez ponad 30 milion�w czytelnik�w. Dla ka�dego u�ytkownika komputer�w osobistych, IDG Books wydaje wysokiej jako�ci ksi��ki. Nasza szeroka sie� publikacji, obejmuj�ca takie periodyki jak Info World, PC World, Computerworld, Macword, Lotus, Publish, Network World i Sun World, pozwala nam na podejmowanie w odpowiedniej chwili �wiadomych decyzji o opublikowaniu po�ytecznych ksi��ek komputerowych, spe�niaj�cych Twoje wymagania. Ka�da ksi��ka IDG ma na celu wniesienie dodatkowej warto�ci i instrukcji rozwijaj�cych wiedz� czytelnika. Nasze ksi��ki pisane s� przez ekspert�w, wspomaganych przez zespo�y redakcyjne periodyk�w IDG. Szczeg�ln� uwag� po�wi�camy sprawom takim jak: potrzeby i oczekiwania czytelnik�w, projekt graficzny, liczne stosowanie ikon i ilustracji. Nasz zesp� redakcyjny jest specjalnie dobran� grup� dziennikarzy technicznych i do�wiadczonych publicyst�w. Nasz �cis�y kontakt z producentami komputerowymi pomaga nam w utrzymaniu dok�adno�ci i wszechstronno�ci opis�w. Za� u�ywanie przez nas komputer�w osobistych w ka�dej fazie produkcji oznacza, �e wydajemy nasze ksi��ki we w�a�ciwym momencie. Publikujemy ksi��ki najwy�szej jako�ci, po konkurencyjnych cenach, poruszaj�ce tematy, zgodnie z oczekiwaniami naszych czytelnik�w. W IDG wierzymy w jako��, a dostarczamy j� ju� od 25 lat. Nie znajdziesz na dany temat ksi��ki lepszej od ksi��ki IDG. John Kilcullen Prezes i Wydawca IDG Books Worldwide Inc. Podzi�kowania Autorzy pragn� podzi�kowa� Jordanowi Youngowi, Lydii Spitzer, Meg Young i T.H. Sophii za ich wsparcie podczas pisania tej ksi��ki. Dodatkowo chcemy podzi�kowa� za uznanie, jakie spotka�o nas ze strony czytelnik�w Internetu dla Opornych. Je�li macie komentarze do tej ksi��ki, wy�lijcie je poczt� elektroniczn� pod adres [email protected]. Wydawca pragnie w specjalny spos�b podzi�kowa� Patrickowi J. McGovernowi, bez kt�rego nie by�oby mo�liwe powstanie tej ksi��ki. Konwencje Internet jest stworzony z r�nych rodzaj�w system�w, komputer�w, oprogramowania, komend i tak dalej. W tej ksi��ce u�ywa si� r�nych typ�w czcionek i innych oznacze�, by rozja�ni� jak najbardziej wszystkie zawi�o�ci (mam tak� nadziej�). W regularnym tek�cie czasami b�dziemy prosi�, aby� co� napisa� - upewnij si�, �e napisa�e� to w�a�nie w taki, a nie inny spos�b. U�yj tych samych du�ych liter jak my, poniewa� czasami Internet, w szczeg�lno�ci za� cz�� UNIXa - uwa�a ma�e i du�e litery za co� zupe�nie innego. Je�li zobaczysz gdzie� co� takiego jak yourname lub your.computer.name, wype�nij te miejsca faktycznymi danymi. Czasami opisujemy co�, co ma (lub powinno) zdarzy� si� na ekranie. Wyr�nimy ten fragment poprzez oddzielenie od regularnego tekstu: Czasami co� pojawi si� na ekranie i Ty musisz sam co� wpisa�. Nie martw si�, wszystko stanie si� bardziej oczywiste, gdy zag��bisz si� w tekst. Wst�p Nareszcie - pomoc do Internetu - ksi��ka, w kt�rej om�wione s� tylko te us�ugi i opcje, kt�re mog� Ci� zainteresowa�. Znajdziesz tu informacje o wielu us�ugach dost�pnych za po�rednictwem Internetu oraz dowiesz si�, jak z nich korzysta�. Darowali�my sobie jednak opisywanie milion�w r�nych nudnych szczeg��w, kt�re kochaj� jedynie maniacy. Jak znale�� co� w ksi��ce? Jest ona podzielona na siedem cz�ci i szybko mo�esz znale�� to, co Ci� interesuje: - Cz�� 1, "Podstawy Internetu", zawiera informacje dotycz�ce pod��cze� do sieci oraz nazwy sieci i adres�w sieciowych. - Cz�� 2, "Poczta elektroniczna", wyja�nia, w jaki spos�b wys�a�, otrzyma� pliki, odpowiedzi, zaniecha� dost�pu i inne r�ne rzeczy w tej elektronicznej �yj�cej sieci. - Cz�� 3, "Sieciowe wiadomo�ci", pokazuje Ci, w jaki spos�b wykorzysta� wiadomo�ci USENETa, odpowie na Twoje pytania i zmarnuje Ci nies�ychan� ilo�� czasu. - Cz�� 4, "Komunikacja on-line", poka�e Ci, w jaki spos�b u�ywa� sieci i pogaw�dzi� sobie z innymi lud�mi. - Cz�� 5, "Przesy�anie plik�w", ujmuje problemy transferu plik�w, szczeg�lnie wybranie jednego z milion�w z publicznej skarbnicy i przes�anie go do w�asnego komputera, gdzie mo�esz go dowolnie u�ywa�. - Cz�� 6, "Znajdowanie zasob�w", to szukanie cech on-line, kt�re mog� Ci pom�c znale�� zasoby, jakich w�a�nie potrzebujesz. - Cz�� 7, "U�atwienia informacji interakcyjnych", poka�e Ci nowoczesny spos�b prostego korzystania z u�atwie� sieciowych podczas poszukiwania odpowiednich materia��w. + Cz�� I:� Podstawy lnternetu Zanim zaczniesz robi� interesuj�ce rzeczy w Internecie, powiniene� pozna� jego podstawy, tj. nazewnictwo i zwroty. Przede wszystkim potrzebujesz pod��czenia do sieci, poznania jej idei i nazw, kt�rych b�dziesz potrzebowa� w przysz�o�ci. Ta cz�� zapozna Ci� z podstawami takimi jak: po��czenia, nazwy, liczby, protoko�y i strefy. Dost�p do Internetu Wymaga nieco uwagi! Pod��czanie Twojego komputera do Internetu, tak aby� m�g� korzysta� z jego us�ug. Mo�esz pod��czy� sw�j komputer do Internetu na r�ne sposoby. Us�ugi Internetu b�d� dok�adnie takie same, niezale�nie od sposobu pod��czenia Twojego komputera do sieci. Pod��czenie bezpo�rednie Je�li pracujesz w firmie, kt�rej sie� jest pod��czona do Internetu, Tw�j komputer jest w sieci i mo�esz korzysta� z jej us�ug bezpo�rednio. Stacje robocze UNIX. Je�li u�ywasz stacji roboczych UNIX, jeste� prawdopodobnie gotowy do rozpocz�cia pracy sieciowej, poniewa� oprogramowanie sieciowe jest standardow� cz�ci� systemu UNIX. Komputery PC i Macintosh. Je�li u�ywasz peceta lub maca, musisz wykona� troch� pracy przy konfigurowaniu sprz�tu. Niewykluczone, �e konieczne b�dzie zainstalowanie jakiego� sprz�tu wewn�trz komputera, a opr�cz tego kupienie oprogramowania. Porozmawiaj z Twoim sieciowym administratorem, by dowiedzie� si�, czego Ci jeszcze potrzeba. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 3 "Zaczynamy. Dla u�ytkownik�w DOSa" - dla tych, co u�ywaj� DOSa, rozdzia� 4 "Zaczynamy. Dla u�ytkownik�w UNIXa" - dla tych, co u�ywaj� UNIXa, lub rozdzia� 5 "Zaczynamy. Dla pozosta�ych" - dla u�ytkownik�w np. Macintosha. Zobacz te� rozdzia� 28 "Oprogramownie dla sieci Internet" - tam znajdziesz porady dotycz�ce oprogramowania sieciowego dla DOSa i dla Macintosha. SLIP i PPP sie� komutowana Mo�liwe jest u�ywanie po��czenia komutowanego jako po��czenia sieciowego w taki spos�b, �e Tw�j komputer traktowany jest podczas takiego po��czenia jakby by� po��czony w spos�b bezpo�redni. S� dwa sposoby na po��czenie komutowane: - SLIP (Serial Line Internet Protocol) - Internetowy protok� szeregowego po��czenia. - PPP (Point to Point Protocol) - Protok� punkt-punkt. Niekt�rzy u�ywaj� SLIP lub PPP, by pod��czy� swoje maszyny typu PC lub Mac do sieci Internet, podczas gdy inni u�ywaj� po��czenia typu SLIP do pod��czenia sieci lokalnej do �wiata zewn�trznego. W pierwszym przypadku od Ciebie zale�y rozpocz�cie i zako�czenie po��czenia, w drugim po��czenie jest tworzone na ��danie lub wed�ug rozk�adu. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 3 podrozdzia� "Wybieraj�c si� w podr� SLIPem". Niekt�re publiczne us�ugi Internetu zapewniaj� oferowanie us�ug SLIP - sprawd� rozdzia� 27 "Miejsca dost�pu do sieci Internet", by zdoby� wi�cej informacji. Przeczytaj rozdzia� 28, aby uzyska� informacje na temat oprogramowania. Po��czenie komutowane terminala Mo�esz u�y� terminala lub komputera PC emuluj�cego terminal, by zadzwoni� do dostawcy publicznych us�ug Internetu. Jak ju� si� po��czysz, b�dziesz mia� dost�p do wszystkich us�ug, jakie oferuje dostawca. Zazwyczaj nalicza on sobie za to op�aty: albo miesi�czn�, albo za ka�d� godzin� korzystania z po��czenia. Zobacz Internet dla Opornych rozdzia� 27 "Miejsca dost�pu do sieci Internet", aby uzyska� wi�cej informacji i listy dostawc�w oraz ich numery telefoniczne. Protoko�y komunikacyjne Wymagaj�ce pe�nego skoncentrowania! Metody, kt�rych u�ywaj� komputery, by pogada� mi�dzy sob�. Internet posiada nie ko�cz�c� si� list� protoko��w komunikacyjnych. W przypadku gdy chcesz si� skomunikowa� (w j�zyku angielskim) ze swoim internetowym guru, nast�puj�ca tabela poka�e Ci najwa�niejsze rodzaje protoko��w: Protok� - Co to jest IP (Internet protocol) - Podstawowy protok� u�ywany do przesy�ania danych z jednego hosta Internetu do drugiego. TCP (Transport Control Protocol) - U�ywany do aplikacji, kt�re wymagaj� ci�g�ego po��czenia pomi�dzy dwoma komputerami, jak na przyk�ad odleg�y u�ytkownik. Zazwyczaj u�ywane s� w po��czeniu z protoko�em IP; po��czenie to znane jest pod nazw� TCP/IP. UDP (User Datagram Protocol) - R�wnoleg�y do TCP, u�ywany w aplikacjach, kt�re wysy�aj� jedn� szybk� informacj� do innych. SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - Protok� bez nazwy u�ywany do transferu poczty elektronicznej z jednego hosta do drugiego. ARP (Adres Resolution Protocol) - Protok� specjalizowany u�ywany do identyfikacji host�w w lokalnych sieciach Ethernetu. ICMP (Internet Control Message Protocol) - U�ywany do przesy�ania sterowania i b��dnych wiadomo�ci. FTP (File Transfer Protocol) - U�ywany przez programy ftp do transferu plik�w z jednego hosta do drugiego. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 6 podrozdzia� "Zdefiniujmy sie� Internet" i "TCP: Rakietowy listonosz". Nazwy maszyn (hosty) Wymagaj�ce nieco uwagi! Maszyny (hosty) w Internecie maj� nazwy. Hostami s� maszyny pod��czone bezpo�rednio do Internetu - w przeciwie�stwie do tych, kt�re pod��czone s� po�rednio do poczty elektronicznej. Nazwy maszyn maj� kilka cz�on�w po��czonych ze sob� kropkami, np: xuxa.iecc.com Dekodujesz nazw� maszyny od prawej strony w lewo. Cz�on z prawej strony okre�la stref� (w tym przypadku com). Dalej jest zazwyczaj nazwa szko�y, firmy lub organizacji (iecc). Cz�on z lewej okre�la poszczeg�lne maszyny wewn�trz organizacji, firmy lub szko�y. W wi�kszych organizacjach nazwy maszyn maj� dodane oznaczenia departament�w lub oddzia��w. Cz�ciowa nazwa to dornena. Na przyk�ad xuxa jest w iecc.com i com domen�. Uwa�aj na to! W Internecie nie wszystkie nazwy odgrywaj� tak� sam� rol�. Wiele nazw jest wa�nych jedynie w poczcie elektronicznej. Numery maszyn Wymagaj�ce pe�nego skoncentrowania! Liczby przypisane maszynom Internetu. W oprogramowaniu sieciowym u�ywa si� liczb okre�laj�cych poszczeg�lne maszyny (hosty). Przypominaj� one troch� numery telefoniczne i pozwalaj� zidentyfikowa� maszyn�. Numery s� pisane w czterech cz�onach oddzielonych kropkami, na przyk�ad: #adj.#ahf.#ha.#f Numer maszyny zawiera dwie cz�ci: - numer sieciowy wskazuj�cy na sie�, do kt�rej pod��czona jest maszyna, - numer lokalny identyfikuj�cy konkretn� maszyn� w sieci. Numery sieciowe zawieraj� jeden, dwa, trzy lub cztery cz�ony - w zale�no�ci od pierwszego cz�onu. Pozosta�a cz�� numeru maszyny jest lokalnym numerem maszyny, jak pokazano w poni�szej tabeli: Klasa sieci - Pierwszy cz�on sieci - D�ugo�� numeru - Maksymalna liczba maszyn na sieci A - 1-126 - 1 cz�on - 16,387,O64 B - 128-191 - 2 cz�ony - 64,516 C - 192-223 - 3 cz�ony - 254 Przyk�ady: Co oznacza numer 140.186.81.6? Pierwszy cz�on (140) oznacza, �e jest to sie� klasy B; numer sieciowy jest dwucz�onowy: sie� 140.186 maszyna 81.6. Uwa�aj na to! Nie ma szczeg�lnych powi�za� mi�dzy nazwami maszyn i ich numerami. Komputer mo�e mie� numer, ale nie musi mie� nazwy - dla przyk�adu komputer u�ywany przez inne komputery mo�e mie� wiele numer�w, je�li jest pod��czony do wielu sieci. Drogowskaz! Najwa�niejsze jest poznanie numeru maszyny, kt�rej w�a�nie u�ywasz. A to z dw�ch powod�w: - kilka system�w w Internecie (godne uwagi s� systemy militarne USA) nie pyta o nazw� Twojej maszyny, ale w�a�nie o numer, by m�c si� z Tob� skontaktowa�; - je�li co� si� zepsuje, numer Twojej maszyny pozwoli internetowemu guru rozwi�za� Tw�j problem. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 2 "Z czego sk�ada si� numer?". Numery port�w Wymagaj�ce pe�nego skoncentrowania! Liczby, identyfikuj�ce program, kt�rego Twoja maszyna u�ywa do po��czenia si� z Internetem. Maszyny (hosty) Internetu mog� uruchamia� wiele program�w jednocze�nie i prowadzi� jednoczesn� transmisj� sieciow� z wieloma innymi komputerami. R�ne po��czenia s� identyfikowane przez numer portu, kt�ry rozr�nia poszczeg�lne programy w komputerze. Dla przyk�adu: transfer plik�w u�ywa portu 21, poczta elektroniczna portu 25, a wiadomo�ci sieciowe u�ywaj� portu 119. Drogowskaz! Przez wi�kszo�� czasu programy automatycznie wybieraj� w�a�ciwy port. Us�ugi b�d� u�ywa� niestandardowych port�w. W tej ksi��ce, kiedy b�dziemy opisywa� us�ug�, kt�ra u�ywa niestandardowego portu, podamy ten numer portu. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 6 podrozdzia� "W czasie burzy dobry jest ka�dy port". Strefy �atwe dla ka�dego! To ostatnie dwie lub trzy litery w nazwie maszyny. S� dwa g��wne rodzaje stref: - nazwy organizacyjne - nazwy geograficzne Nazwy organizacyjne Je�li nazwa strefy sk�ada si� z trzech liter, to jest to nazwa organizacyjna. Kod ten okre�la typ organizacji, a cz�� nazwy poprzedzaj�ca nazw� strefy okre�la konkretn� organizacj�. Chocia� nazwy organizacji nic nie m�wi� o fizycznej lokalizacji systemu, wi�kszo�� system�w ich u�ywaj�cych znajduje si� w Stanach Zjednoczonych. W tabeli podano obecnie u�ywane nazwy organizacji. Strefa - Typy organizacji Com - Komercyjne edu - Instytucje edukacyjne gov - Cia�a rz�dowe int - Organizacje mi�dzynarodowe (obecnie w wi�kszo�ci NATO) mil - Organizacje wojskowe net - Organizacje sieciowe org - Wszystko, co do tej pory si� nie zmie�ci�o, na przyk�ad stowarzyszenia bran�owe. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 2 podrozdzia� "Kilka innych przypadkowych stref?". Nazwy geograficzne Dwuliterowa nazwa strefy oznacza nazw� geograficzn�. Dwuliterowy kod wskazuje na konkretny kraj, a cz�on poprzedzaj�cy okre�la po�o�enie w kraju. Dla przyk�adu moja maszyna w Cambridge w Massachusetts jest zwana: chico.iecc.cambridge.ma.us. Zauwa�: Maszyna mo�e mie� wi�cej ni� jedn� nazw�. Moja znana te� jest jako chico.iecc.com. Nast�puj�ca tabela przedstawia popularne nazwy geograficzne. Strefa - Kraj at - Austria be - Belgia br - Brazylia ca - Kanada fr - Francja jp - Japonia mx - Meksyk nl - Holandia no - Norwegia ru - Federacja Rosyjska es - Hiszpania, Kr�lestwo se - Szwecja ch - Szwajcaria uk - Zjednoczone Kr�lestwo (oficjalnym kodem jest gb, ale uk jest te� cz�sto u�ywane) us - Stany Zjednoczone Ameryki Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 2 podrozdzia� "Gdzie jest Vanuatu?". Kompletna lista kod�w kraj�w jest zamieszczona w Za��czniku A w tej ksi��ce: "Mi�dzynarodowe po��czenia Internetu". Inne strefy Mo�esz doliczy� si� jeszcze kilku innych stref, mi�dzy innymi: arpa - Zostawiona w spadku po sieci ARPANET, prekursora Internetu. bitnet - Pseudostrefa u�ywana do poczty w BITNET (innej sieci). uucp - Pseudostrefa u�ywana do poczty dla w�z��w u�ywaj�cych uucp, zaskorupia�a stara sie�, kt�ra u�ywa komutowanych modem�w. + Cz�� Ii:� Poczta elektroniczna Poczta elektroniczna, zwana e-mail, jest bez w�tpienia najcz�ciej u�ywan� us�ug� w Internecie. Ka�dy system w sieci zapewnia wsparcie dla us�ug poczty elektronicznej (opr�cz specjalnych system�w, kt�re nie s� u�ywane przez ludzi). Innymi s�owy, nie ma znaczenia, jakiego komputera u�ywasz - je�li jest on w Internecie, mo�esz wysy�a� i otrzymywa� poczt�. Programy pocztowe (ang. mailers) pozwalaj� odczyta� i wysy�a� poczt� w taki spos�b jak przechowywa� wiadomo�ci. Ludzie u�ywaj�cy stacji roboczych UNIXa w Internecie faktycznie u�ywaj� co najmniej tuzina r�nych program�w pocztowych. Coraz wi�cej program�w pocztowych jest u�ywanych w r�nych typach komputer�w pod��czonych bezpo�rednio i po�rednio do sieci. U�ytkownicy us�ug on-line takich jak MCIMail, CompuServe lub American Online mog� wymienia� poczt� poprzez Internet u�ywaj�c standardowych aplikacji pocztowych zapewnianych przez te us�ugi. Trzy bardzo popularne programy bazuj�ce na systemie UNIX: - Berkeley mail (zazwyczaj zwana mail, czasami Mail lub mailx). - elm, program z pe�nym interfejsem terminalowym na ekranie - wszystkie stacje robocze Hewlett-Packarda s� wyposa�ane w ten program. - xmail, graficzny program, kt�ry mo�na uruchamia� w systemie XWindow (nawiasem m�wi�c xmail to naprawd� Berkeley mail, tyle �e z �adniejsz� buzi�). Ka�dy z tych program�w pocztowych pozwala na odczytanie przychodz�cej poczty, wysy�anie poczty, odpowiadanie na otrzymane wiadomo�ci, wysy�anie wiadomo�ci do innych os�b i zapami�tywanie poczty. Ta cz�� zawiera informacje zwi�zane z prac� w tych trzech du�ych programach pocztowych. Znacznie cz�ciej ni� inne us�ugi Internetu poczta elektroniczna jest pod��czana do wielu system�w pocztowych spoza Internetu. Zobacz rozdzia� "Wysy�anie poczty elektronicznej do system�w spoza Internetu" w tej cz�ci. W celu uzyskania wi�kszej ilo�ci informacji na temat e-mail zajrzyj do ksi��ki Internet dla Opornych rozdzia� 7 "Podstawy poczty elektronicznej" lub rozdzia� 18 "Automatyzacja plotek w Twoim biurze" w ksi��ce UNIX dla Opornych. Adresy Wymagaj�ce nieco uwagi! Kody specyfikuj�ce miejsca, do kt�rych poczta Internetu powinna by� wysy�ana. Kr�tko m�wi�c, adresy pocztowe zawieraj�: - nazw� skrzynki pocztowej. - @ (znak at). - nazw� maszyny. Dla przyk�adu [email protected] jest typowym adresem, gdzie elvis jest nazw� skrzynki pocztowej, antw.org jest nazw� maszyny (hosta). Zasady nazw maszyn opisane s� w cz�ci 1. (Zobacz rozdzia� "Nazwy maszyn".) Uwa�aj na to! Nazwy skrzynek pocztowych Internetu zawieraj� litery, liczby i inne znaki, jak kropki czy dwukropki, lecz NIE przecinki, spacje lub my�lniki. Drogowskaz! Je�li musisz wys�a� poczt� pod adres, kt�ry zawiera w nazwie przecinki, spacje lub my�lniki, podaj je w cudzys�owie. Jaki jest m�j adres? Tw�j adres, jak wi�kszo��, wygl�da tak: [email protected]. Administratorzy systemu mog� dowolnie nadawa� nazwy pocztowe. Na przyk�ad miejsce w nazwie maszyny jest cz�sto zast�powane nazw� departamentu lub organizacji, rzadko jest to nazwa maszyny. Je�li Twoja nazwa identyfikacyjna brzmi na przyk�ad elvis, a Tw�j komputer nazywa si� shamu.strat.ntw.org, to Tw�j pocztowy adres mo�e by�: [email protected] lub [email protected] albo elvis.ntw.org. (Mo�esz mie� kilka adres�w, tak wi�c wszystkie trzy mog� nimi by�!). Trudno zapami�ta� nazwy identyfikacyjne wszystkich u�ytkownik�w, dlatego wiele organizacji tworzy adresy pocztowe u�ywaj�c rzeczywistych nazwisk os�b, np: [email protected]. Drogowskaz! Je�li u�ywasz komputera klasy PC lub Macintosh, kt�re nie wymagaj�, aby� si� zalogowa� (wszed� w sie�), Twoja poczta zapewne b�dzie obs�ugiwana przez centralny serwer pocztowy. W zwi�zku z tym powiniene� u�y� swojej nazwy identyfikacyjnej - to jest tej nazwy, kt�rej u�ywasz do kontaktowania si� z serwerem pocztowym. Drogowskaz! Je�li nie jeste� pewny, do kogo zaadresowana jest poczta, wy�lij poczt� elektroniczn� do Centrali Internetu dla Opornych i [email protected], a my odpowiemy Ci not� zawieraj�c� adres nadawcy i informacj�, jaki jest Tw�j adres pocztowy. Kiedy ju� otrzymasz te dane, dodaj zdanie lub dwa na temat tego, co s�dzisz o tej ksi��ce. Zobacz w Interirecie dla Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "Z jakich cz�ci sk�ada si� m�j adres?". Przekazywanie wiadomo�ci w Berkeley mail Wymagaj�ce nieco uwagi! Wysy�anie kopii przychodz�cej wiadomo�ci do osoby trzeciej przy u�yciu programu Berkeley Mail. 1. Po przeczytaniu informacji naci�nij m, by powiedzie� programowi, �e chcesz stworzy� now� wiadomo��. Je�li chcesz dowiedzie� si�, w jaki spos�b odczyta� wiadomo��, zajrzyj do rozdzia�u "Czytanie poczty" w tej cz�ci. 2. Wpisz adres, pod jaki chcesz wys�a� wiadomo��. 3. Wpisz w�a�ciwy temat w pozycji Subject: (kiedy zostaniesz o to poproszony). 4. Wpisz ~m w oddzielnej linii, by wstawi� oryginaln� wiadomo��. 5. Wpisz wi�cej tekstu, je�li chcesz. Nast�pnie zapisz kropk� w oddzielnej linii, by zako�czy� swoj� wiadomo��. Program odpowie Ci w EOT (End of Text) - koniec tekstu. Zauwa�: W nieco starszych wersjach poczty wpisanie kropki w ostatniej linii nie dzia�a. Zamiast niej wci�nij [Ctrl+D]. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Prawda o rozsy�aniu". Przekazywanie wiadomo�ci w elm Wymagaj�ce nieco uwagi! Wysy�anie kopii przychodz�cej wiadomo�ci do osoby trzeciej przy u�yciu programu elm. Program elm pozwala Ci na wysy�anie kopii wiadomo�ci do jednej lub wi�kszej liczby os�b. 1. Uruchom elm. 2. Wy�wietl wiadomo�� na ekranie monitora. 3. Naci�nij f, by wys�a� wiadomo��. elm zapyta Ci�, czy chcesz zmieni� co� w wiadomo�ci, zanim j� wy�lesz. 4. Naci�nij y lub n (y-tak, n-nie). 5. Wpisz adres. 6. Zmie� wiadomo�� (chyba �e napisa�e� n - czyli nie b�dziesz jej zmienia�). Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Prawda o rozsy�aniu". Przekazywanie wiadomo�ci w xmail Wymaga nieco uwagi! Wysy�anie kopii przychodz�cej wiadomo�ci do osoby trzeciej przy u�yciu programu xmail. 1. Uruchom program xmail, je�li jeszcze nie jest uruchomiony, lub kliknij dwa razy ikon� xmail. 2. Wy�wietl na ekranie wiadomo��, kt�r� chcesz wys�a�. 3. Przytrzymaj klawisz [Shift] i jednocze�nie kliknij pole Send. 4. Wyedytuj (zmie�) wysy�an� wiadomo�� w ten sam spos�b, jak now� wiadomo��. xmail pozwoli Ci wpisa� Subject: temat wiadomo�ci, a po edycji r�wnie� adres odbiorcy. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Prawda o rozsy�aniu". Dobre maniery poczty Wymaga nieco uwagi! Uznane zasady grzeczno�ciowe w komunikacji poczty elektronicznej. Uwa�aj na to! �atwo pope�ni� w poczcie elektronicznej nietakt i wys�a� wiadomo��, kt�ra mo�e by� odebrana jako niegrzeczna i nieprzyjemna. Oto kilka sugestii dotycz�cych tonu i stylu poczty: - Nie pal. Tak jest, nie wysy�aj wiadomo�ci pe�nej beznadziejnych i obra�liwych uwag. - Uwa�aj na ton. Poczta elektroniczna mo�e nierozmy�lnie wydawa� si� szorstka lub nawet niegrzeczna. - Sprawd� dwukrotnie sw�j nastr�j. Ironi� i sarkazm �atwo przeoczy�, a mog� by� uznane za nieprzyjemne lub nawet g�upie. Czasami pomaga, gdy dodasz na ko�cu smiley (z u�miechem), by powiedzie� jasno: "to by� �art". - Pami�taj, �e e-mail nie jest spraw� prywatn�. Drobne zak��cenie mo�e spowodowa�, �e system dostarczy Twoj� poczt� do z�ego adresata w z�ym systemie. - Nie wysy�aj �a�cuszk�w listowych. W szczeg�lno�ci tego o umieraj�cym ch�opcu, kt�ry zbiera kartki pocztowe z pozdrowieniami (wcale ich nie chce), lub tych o plotce na temat podatk�w modemowych (propozycja zosta�a odrzucona w 1987 roku), lub listu Dave'a Rhodesa, kt�ry radzi, jak w szybkim czasie zrobi� du�e pieni�dze. (To co proponuje jest nielegalne i nie zapewni Ci tych pieni�dzy.) Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "Kilka opinii dam przestrzegaj�cych etykiety" i rozdzia� 8. Nag��wki pocztowe Linia nag��wka pojawia si� na pocz�tku ka�dej pocztowej wiadomo�ci. Mo�esz zmieni� nag��wek pocztowy, zanim wy�lesz wiadomo��: - W Berkeley mail wpisz ~h podczas pisania wiadomo�ci. - w elm naci�nij h po edycji wiadomo�ci. - w xmail wpisz nowy nag��wek w formie wy�wietlonej po edycji wiadomo�ci. Niekt�re elementy z nag��wka s� od Ciebie wymagane, niekt�re s� zalecane, inne opcjonalne - jak pokazano to w nast�puj�cej tabeli: Nag��wek - Opis Subject: - Opisanie wiadomo�ci (zalecane). To: - Lista odbiorc�w wiadomo�ci (wymagane). Cc: - Lista otrzymuj�cych kopi� wiadomo�ci (opcjonalne). Bcc: - Lista odbiorc�w otrzymuj�cych zas�oni�t� kopi�, nie wysy�ane z wiadomo�ci� (opcjonalne). From: - Adres autora wiadomo�ci (wymagane, zapewniane automatycznie). Reply - To: - Adres, pod kt�ry nale�y wys�a� odpowied�, je�li nie jest to adresat z pozycji From: (opcjonalne). Date: - Czas i data wys�ania wiadomo�ci (wymagane, zapewniane automatycznie). Expires: - Data, do kt�rej dana wiadomo�� jest wa�na (opcjonalne). Message - ID: - Generowany przez maszyn� identyfikator wiadomo�ci (wymagane, zapewniane automatycznie). Lines: - Liczba linii tekstu w wiadomo�ci (opcjonalne, zapewniane automatycznie). Zauwa�: Istniej� jeszcze inne opcjonalne nag��wki (�aden z nich nie jest na tyle wa�ny, by si� nim zajmowa�). Listy adresowe - podstawy Wymagaj�ce nieco uwagi! Listy adres�w w e - mail1. Listy adresowe zapewniaj� grupie os�b o wsp�lnych interesach spos�b wysy�ania wiadomo�ci ka�dy do ka�dego i utrzymywanie grupowej konwersacji. Lista adresowa ma adres pocztowy i wszystko (mniej wi�cej), co jest wysy�ane do jednej z os�b na takiej li�cie, jest te� rozsy�ane do pozosta�ych. Ludzie z listy cz�sto odpowiadaj� na tak� wiadomo�� i w ten spos�b nawi�zuje si� konwersacja. Dla grup wi�kszych ni� kilkaset os�b jest to korzystna i preferowana forma przekazywania informacji (newsgroup) - zobacz Cz�� 3 "Wiadomo�ci sieciowe". Adresy list adresowych Aktualnie ka�da z list adresowych ma dwa pocztowe adresy: - Adres Iisty. Wiadomo�� wysy�ana pod taki adres jest rozsy�ana do wszystkich adresat�w na tej li�cie. W ten spos�b adres pocztowy listy dzia�a jak us�uga rozsiewcza. Mo�esz wys�a� poczt� pod ten adres, je�li chcesz, aby przeczytali t� wiadomo�� wszyscy ludzie z listy. Uwa�aj na to! Nie u�ywaj adresu pocztowego listy dla cel�w administracyjnych, takich jak nie podpisywanie czego�. - ��dany adres (lub adres mened�era). Wiadomo�� wys�ana pod ten adres jest jedynie czytana przez mened�era (zarz�dc�) listy. U�ywaj tego adresu dla wiadomo�ci takich jak zapisywanie lub wypisywanie si�. Wiadomo�ci wysy�ane pod taki adres mog�yby by� czytane r�wnie� przez komputer i w takim przypadku musisz wiadomo�� przepisa� na inny specyficzny format. Zobacz rozdzia� "Listy adresowe - wchodzenie i wychodzenie" w tej cz�ci. Konwencje nazewnictwa list Dla dw�ch adres�w na li�cie adresowej dopuszcza si� dwie konwencje nazewnictwa: (Wskaz�wka) Dla list, kt�re s� utrzymywane r�cznie, dodaj -request (��danie) do listy adresowej, by dosta� ��dany adres. Na przyk�ad, je�li lista nazywa si� [email protected], ��dany adres jest prawie pewny: [email protected]. (Wskaz�wka) Dla list, kt�re s� utrzymywane automatycznie, ��danym adresem jest zazwyczaj LISTSERV@, za kt�rym znajduje si� nazwa maszyny (hosta), kt�ra utrzymuje list�. Na przyk�ad: �[email protected]�. Kilka system�w u�ywa pakietu listy pocztowej zwanego majordomo. W takim przypadku adres b�dzie wygl�da� nast�puj�co: [email protected]. Listy adresowe - wchodzenie i wychodzenie Wymagaj�ce nieco uwagi! Dodawanie lub usuwanie swojego adresu poczty elektronicznej do lub z listy adresowej. Dla list utrzymywanych r�cznie Wy�lij wiadomo�� pocztow� (podobn� do "Prosz� doda� mnie do listy unicycles" lub "Prosz� usun�� mnie z listy unicycles"). Taka wiadomo�� b�dzie przeczytana przez osob�, tak wi�c nie ma potrzeby stosowa� �adnych wymy�lnych form. Upewnij si�, �e poda�e� w�a�ciw� nazw�, a wiadomo�� jest utrzymana w grzecznej i jasnej formie. Dla list utrzymywanych automatycznie Wy�lij ��danie pod adres LISTSERV lub majordomo. Podpisane ��danie musi przyj�� nast�puj�c� ustalon� form�: sub nazwalisty Twojenazwisko gdzie sub jest skr�tem od subscribe (podpis), nazwa listy jest nazw� listy adresowej, na kt�rej chcesz si� znale�� i Twojenazwisko jest Twoim rzeczywistym nazwiskiem. Nie musisz do��cza� swojego pocztowego adresu, poniewa� jest on podawany automatycznie jako adres powrotny wiadomo�ci. Na przyk�ad aby umie�ci� si� na li�cie adresowej unicycles, wy�lij nast�puj�c� wiadomo�� (je�li nazywasz si� Roger Sherman): sub unicycles Roger Sherman Chc�c skre�li� si� z listy adresowej wy�lij pod adres LISTSERV lub majordomo: signoff unicycles (Uwa�aj) Tw�j adres poczty elektronicznej i prawdziwe nazwisko nie s� wymagane, poniewa� LISTSERV i majordomo ju� dok�adnie je znaj�. Nieco wi�cej szczeg��w Drogowskaz! Kiedy wpisujesz si� na list� utrzymywan� przez LISTSERV lub majordomo, upewnij si�, �e wysy�asz wiadomo�� sub z komputera, na kt�ry chcesz dostawa� poczt�. Pami�taj: u�ywaj� one adresu powrotnego wiadomo�ci i adres ten dodaj� do listy pocztowej. (Uwa�aj na to!) Upewnij si�, �e wysy�asz ��danie wej�cia lub wyj�cia z listy pod ��dany adres, a nie pod adres listy. Zobacz Internet dla Opornych rozdzia� 10 "Zapisywanie si� i wypisywanie si� z list adresowych". Listy adresowe - otrzymywanie wiadomo�ci �atwe dla ka�dego! Otrzymywanie wiadomo�ci z listy adresowej, do kt�rej si� przy��czy�e�. Jak tylko przy��czysz si� do listy, automatycznie b�dziesz otrzymywa� wszystkie wiadomo�ci razem z reszt� Twojej poczty. Drogowskaz! Niekt�re listy s� dost�pne w formie streszczenia z do��czonymi wiadomo�ciami z dnia w formie spisu tre�ci. Cz�sto system LISTSERV mo�e wys�a� zarazem streszczenie i pojedyncze wiadomo�ci. By otrzyma� streszczenie z listy adresowej unicycles, je�li jest to mo�liwe, wy�lij nast�puj�c� wiadomo�� pod adres LISTSERV: set unicycle digest Zobacz Internet dla Opornych rozdzia� 10 fragment "BRR. Komputer trawi wiadomo�ci!" i podrozdzia� "G�upie triki LISTSERVa". Listy adresowe - wysy�anie wiadomo�ci �atwe dla ka�dego! Wysy�anie wiadomo�ci do listy adresowej, do kt�rej si� do��czy�e�. Chc�c przekaza� wiadomo�� do listy adresowej, do kt�rej nale�ysz, po prostu wy�lij wiadomo�� adres listy. Wiadomo�� zostanie automatycznie rozprowadzona do wszystkich cz�onk�w listy. Niekt�re listy s� cenzurowane - innymi s�owy, kto� przegl�da wiadomo�ci, zanim je roze�le, co czasami op�nia wiadomo�� o dzie� lub dwa. Drogowskaz! Systemy LISTSERV zazwyczaj odsy�aj� kopi� Twojej wiadomo�ci, by m�c potwierdzi� to, co otrzyma�y. Mo�esz kaza� LISTSERVowi, aby nie potwierdza� Twojej wiadomo�ci. Trzeba to zrobi� nadaj�c nast�puj�cy komunikat pod adres LISTSERV listy unicycles: set unicycles noack Aby dostawa� kopie wysy�anych wiadomo�ci napisz: set unicycles ack Zajrzyj do Internetu dla Opornych rozdzia� 10 podrozdzia� "Wysy�anie wiadomo�ci do list adresowych". Zauwa�enie przychodz�cej wiadomo�ci �atwe dla ka�dego! Kiedy przychodzi wiadomo��, Tw�j system usi�uje Ci jako� to zasygnalizowa�. Niekt�re systemy zapowiadaj�: "Otrzyma�e� wiadomo��", inne wydaj� d�wi�k (biip, biip). Je�li na ekranie znajduje si� ikona e-mail, mo�e si� zmieni� jej wygl�d. Czytanie wiadomo�ci w Berkeley mail Wymagaj�ce nieco uwagi! Czytanie wiadomo�ci z poczty elektronicznej przy u�yciu programu Berkeley mail. Program Berkeley mail nie jest zbyt przyjaznym �rodowiskiem na czytanie wiadomo�ci. Dlaczego by nie poprosi� administratora systemu o wymian� oprogramowania na elm? 1. Uruchom program mail. Przejrzy on Twoje wiadomo�ci, ujmuj�c nowe w kwadratowe nawiasy. 2. Naci�nij [Enter], by zobaczy� pierwsz� wiadomo��. Po przeczytaniu wiadomo�ci mo�esz j� wyrzuci�, odpowiedzie� na ni�, wys�a� lub skopiowa� do pliku. Je�li nie powiesz programowi, co zrobi� z t� wiadomo�ci�, program pocztowy zostawi j� w skrzynce pocztowej lub zapami�ta j� w pliku mbox. 3. Aby usun�� wiadomo�� i przej�� do nast�pnej, wpisz dp (ang. Delete and Print - usu� i drukuj), potem wci�nij klawisz [Enter]. Aby przej�� do nast�pnej bez usuwania poprzedniej, po prostu naci�nij [Enter]. 4. Aby wyj�� z Berkeley mail naci�nij q, by sfinalizowa� dokonane zmiany, a nast�pnie wyjd� lub naci�nij x, by wyj�� bez usuwania czegokolwiek. (Uwa�aj na co� wartego zapami�tania) Je�li Tw�j program automatycznie zachowuje wiadomo�ci w pliku mbox, przynajmniej raz na tydzie� przegl�daj i usuwaj niepotrzebne wiadomo�ci ze skrzynki pocztowej. Drogowskaz! W kilku bardzo starych programach pocztowych jest natychmiast pokazywana pierwsza z otrzymanych wiadomo�ci. Je�li tak jest, za��daj nowszego oprogramowania. Takie programy s� prekursorami Berkeley mail z roku 1979. Drogowskaz! Mo�esz zobaczy� temat wiadomo�ci, tzn. Subject: - lini� w wiadomo�ci dost�pn� przez naci�ni�cie h. Aby wybra� wiadomo�� z listy, wpisz numer pokazany w tej samej linii, co wiadomo��. Czytanie wiadomo�ci w elm �atwe dla ka�dego! �atwy spos�b odczytania wiadomo�ci. U�ywaj elm po przeczytaniu wiadomo�ci. Mo�esz je usun��, zapakowa� do teczki do p�niejszego u�ycia lub wys�a� do innych odbiorc�w. 1. Uruchom elm. Poka�e Ci on przychodz�ce wiadomo�ci zaznaczaj�c nowe literk� N. 2. Naci�nij [Enter], by zobaczy� pierwsz� z nich. Je�li wiadomo�� nie mo�e zmie�ci� si� na ekranie, naci�nij spacj�, by zobaczy� nast�pne ekrany. 3. Naci�nij d, by usun�� bie��c� wiadomo��, i przejd� do nast�pnej; kiedy przegl�dasz ostatni� (lub jedyn�) stron� wiadomo�ci, naci�nij spacj�, by przej�� do nast�pnej wiadomo�ci bez usuwania poprzedniej. 4. Chc�c wyj�� z programu elm naci�nij q, by sfinalizowa� zmiany (je�li usuwa�e� jakie� wiadomo�ci), lub naci�nij x, by wyj�� bez usuwania wiadomo�ci. W obu przypadkach elm zada pytanie o potwierdzenie wyboru. Je�li to zrobi, musisz wpisa� y - tak lub n - nie. Drogowskaz! Mo�esz zobaczy� list� temat�w Subject: - linia taka pojawi si� po naci�ni�ciu literki i (indeks). Aby wybra� wiadomo�� z listy, wpisz numer, kt�ry pojawi si� w tej samej linii, lub u�yj strza�ek w d�/g�r� do poruszania si� mi�dzy wiadomo�ciami. Najed� na wybran� przez Ciebie wiadomo�� i naci�nij [Enter]. Czytanie wiadomo�ci w xmail �atwe dla ka�dego! Czytanie wiadomo�ci przy u�yciu programu xmail (kt�ry pozwala na korzystanie z myszy). 1. Uruchom xmail je�li jeszcze nie jest uruchomiony lub, kliknij dwukrotnie ikon� programu. xmail powinien pokaza� pierwsz� now� wiadomo�� w dolnej cz�ci okna. Je�li tak si� nie stanie, kliknij pole Newmail, aby program zacz�� poszukiwa� nowych wiadomo�ci. Linia dotycz�ca tematu wiadomo�ci pojawi si� zaznaczona literk� N w g�rnej cz�ci okna programu xmail. 2. Je�li wiadomo�� nie mie�ci si� w oknie, kliknij szary pasek po lewej stronie wiadomo�ci, by przejrze� j� ca��. 3. Aby usun�� bie��c� wiadomo��, trzymaj wci�ni�ty klawisz [Shift] i kliknij pole Delete (Usu�). 4. By przej�� do nast�pnej wiadomo�ci, trzymaj wci�ni�ty klawisz [Shift] i kliknij pole Read (Czytaj). 5. Aby wyj�� z programu xmail, kliknij pole Quit (Wyj�cie). Aby schowa� xmail pod ikon� (lub zaikonowa� go), co jest preferowane, albo gdy ca�kiem chcesz si� wylogowa�, kliknij ma�� kuleczk� w g�rnej cz�ci rogu okna xmail. Drogowskaz! Lista (lub indeks) wiadomo�ci i linia ich tematu - Subject: pojawi si� w g�rnej po�owie okna xmail. Mo�esz klikn�� prawym i lewym klawiszem myszy, by przemie�ci� si� w d� i w g�r� po tym indeksie. Aby wybra� jedn� z wiadomo�ci z listy, kliknij dan� lini�, a nast�pnie kliknij pole Read (Czytaj), by przej�� do czytania wiadomo�ci. Zobacz Internet dla Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "Uwaga, poczta". Czytanie wiadomo�ci w skrzynce pocztowej przy u�yciu programu Berkeley �atwe dla ka�dego! Czytanie wiadomo�ci, kt�re poprzednio zapami�tali�my w skrzynce pocztowej lub teczce w programie Berkeley mail. Uruchom program mail z opcj� -f w linii komend w ten spos�b: Mail -f oldmail Zast�p Mail nazw�, kt�r� Tw�j system przydzieli� programowi Berkeley mail (zazwyczaj mail lub Mail), natomiast oldmail nazw� Twojej skrzynki pocztowej. Czytanie wiadomo�ci w skrzynce pocztowej przy u�yciu programu elm �atwe dla ka�dego! Czytanie wiadomo�ci, kt�re poprzednio zapami�tali�my w skrzynce pocztowej lub teczce w programie elm. Mo�esz tak�e poprosi� program elm, aby pokaza� Ci list� skrzynek pocztowych (kt�re nazywa teczkami), kt�re sam stworzy�e�. 1. Uruchom program elm. 2. Naci�nij c, by zmieni� skrzynk�. (elm zapyta o nazw� nowej skrzynki.) 3. Wpisz nazw� skrzynki. 4. elm poka�e Ci ca�� list� wiadomo�ci w skrzynce. Mo�esz je przeczyta�, odpowiedzie� na nie i tak dalej, jakby to by�y nowo nades�ane wiadomo�ci. 5. Aby si� prze��czy� z powrotem na przychodz�ce wiadomo�ci, naci�nij ponownie liter� c. Kiedy program elm zada pytanie o nazw� skrzynki pocztowej, naci�nij !. Program elm mo�e zapyta� si� o to, czy zachowa� zmiany w starej skrzynce pocztowej (naci�nij wtedy y - tak lub n - nie). Drogowskaz! Innym sposobem na polecenie programowi elm pokazania wiadomo�ci w konkretnej skrzynce pocztowej jest u�ycie opcji - f w linii rozkazowej, na przyk�ad: elm-f oldmail Zast�p oldmail nazw� skrzynki pocztowej. Drogowskaz! Mo�esz poleci� w programie elm pokazanie listy "teczek" (lub jak wolisz skrzynek pocztowych), kt�re poprzednio stworzy�e� w katalogu Mail. Naci�nij ?, kiedy program elm zapyta Ci� o nazw� teczki. Kiedy wykonujesz zmiany lub zapami�tujesz je w skrzynce pocztowej, poprzed� nazw� skrzynki pocztowej znakiem r�wno�ci (=), by powiedzie� programowi elm, �e chcesz umie�ci� skrzynk� pocztow� raczej w katalogu Mail ni� w bie��cym (zazwyczaj Tw�j katalog identyfikacyjny). Czytanie wiadomo�ci w skrzynce pocztowej przy u�yciu programu xmail �atwe dla ka�dego! Czytanie wiadomo�ci, kt�re poprzednio zapami�tali�my w skrzynce pocztowej lub teczce (ang. folder) w programie xmail (u�yj pola Folder). 1. Uruchom xmail, je�li nie jest jeszcze uruchomiony, lub kliknij dwukrotnie ikon� e - mail. U�ywaj�c myszy przesu� kursor na pole File: w �rodku ekranu. 2. Wpisz nazw� skrzynki pocztowej, kt�rej chcesz u�ywa�. 3. Kliknij pole Folder. Odpowiedzi na pytania przy u�yciu programu Berkeley mail Wymagaj�ce nieco uwagi! Wysy�anie odpowiedzi na przys�an� przez kogo� wiadomo��. Program mail potrafi automatycznie adresowa� Twoje odpowiedzi i jest to �atwiejsze ni� pisanie nowej wiadomo�ci. 1. Po przeczytaniu wiadomo�ci naci�nij r, by powiedzie� programowi, �e chcesz odpowiedzie� na przys�an� wiadomo��. Program mai1 utworzy odpowied� zaadresowan� do osoby, od kt�rej otrzyma�e� wiadomo��. Odpowied� b�dzie mia�a ten sam temat, co nades�ana wiadomo��. 2. Wpisz tekst odpowiedzi w ten sam spos�b, w jaki wprowadzasz nowy dokument. Na zako�czenie postaw w ostatniej linii kropk�, aby zako�czy� tekst. Program odpowie EOT (End of Text) - koniec tekstu. Zauwa�: W niekt�rych starych wersjach programu mail kropka na ko�cu nie b�dzie dzia�a�. Zamiast niej naci�nij [Ctrl+D]. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Prawda o rozsy�aniu". Odpowiedzi na wiadomo�ci przy u�yciu wiadomo�ci elm �atwe dla ka�dego! Wysy�anie odpowiedzi na przys�an� przez kogo� wiadomo��. 1. Uruchom program elm. 2. Wy�wietl wiadomo�ci na ekranie. 3. Naci�nij r, by odpowiedzie� na wiadomo��. 4. Program elm zapyta, czy do��czy� kopi� oryginalnej wiadomo�ci (kt�r� mo�esz wyedytowa�) do Twojej odpowiedzi. Naci�nij y - tak lub n - nie. 5. Przeprowad� edycj� i wy�lij odpowied� w ten sam spos�b, jakby� tworzy� now� wiadomo��. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Prawda o rozsy�aniu". Odpowiedzi na wiadomo�ci przy u�yciu programu xmail �atwe dla ka�dego! Wysy�anie odpowiedzi na przys�an� przez kogo� wiadomo��. 1. Uruchom xmail, je�li jeszcze nie jest uruchomiony, lub kliknij dwukrotnie ikon� tego programu. 2. Wy�wietl wiadomo��, na kt�r� chcesz odpowiedzie�. 3. Kliknij pole Reply (Odpowied�). Je�li chcesz do��czy� oryginaln� wiadomo�� w tek�cie odpowiedzi, trzymaj�c wci�ni�ty klawisz [Shift] kliknij pole Reply. 4. Przeprowad� edycj� wiadomo�ci w ten sam spos�b jak nowej wiadomo�ci. Program xmail dopisze automatycznie temat i nazw� odbiorcy po edycji ca�ej wiadomo�ci. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Prawda o rozsy�aniu". Zachowanie wiadomo�ci przy u�yciu program�w Berkeley mail lub elm �atwe dla ka�dego! Zachowywanie przychodz�cych wiadomo�ci pocztowych przez zapami�tywanie ich w skrzynce pocztowej lub teczce (ang. folder). 1. Wy�wietl wiadomo�� na ekranie. 2. Naci�nij s (dla zapami�tania - ang. save). 3. Wpisz nazw� skrzynki (lub teczki). 4. Program elm sugeruje nazwanie skrzynki nazwiskiem osoby, kt�ra do nas przys�a�a wiadomo�ci. Naci�nij [Enter] akceptuj�c takie rozwi�zanie lub wpisz inn� nazw� i naci�nij [Enter]. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Zimne kartofle". Zachowanie wiadomo�ci przy u�yciu programu xmail �atwe dla ka�dego! Zachowywanie przychodz�cych wiadomo�ci pocztowych przez zapami�tywanie ich w skrzynce pocztowej. 1. Wy�wietl na ekranie wiadomo��, kt�r� chcesz zachowa�. 2. U�ywaj�c myszy przesu� kursor na pole File: znajduj�ce si� po�rodku ekranu. 3. Wpisz nazw� skrzynki pocztowej. 4. Kliknij na pole Save (Zachowaj). Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 8 podrozdzia� "Zimne kartofle". Wysy�anie poczty elektronicznej do system�w spoza lnternetu Wymagaj�ce nieco uwagi! Wysy�anie poczty elektronicznej do os�b nie nale��cych do sieci Internet lub system�w pocztowych takich jak CompuServe, America Online lub MCI Mail. Wiele system�w i sieci, pomimo �e nie s� po��czone bezpo�rednio z Internetem, posiada po��czenie pocztowe. Poni�sza tabela przedstawia spos�b adresowania wiadomo�ci przy po��czeniach spoza Internetu, gdzie username jest nazw� identyfikuj�c� odbiorc�, usernum numerycznym identyfikatorem, a hostname nazw� konkretnego komputera wewn�trz sieci. System - Spos�b adresowania wiadomo�ci America Onile - [email protected] AT&T Mail - [email protected] BITNET - [email protected] lub - username%[email protected] lub - username%hostname.bitnet@ cunyvm.cuny.edu BIX - [email protected] CompuServe - [email protected] - userid.userid jest numerycznym identyfikatorem CompuServe ID z kropk� zast�puj�c� przecinek. Na przyk�ad je�li osoba w CompuServe ma numer 71234,567 wy�lij poczt� pod numer: [email protected]. Delphi - [email protected] Easylink - [email protected] - userid jest siedmiocyfrowym numerem identyfikacyjnym. FIDOnet - [email protected] lub - [email protected] Zast�p numery cz�ci� osobistego numeru w�z�a FIDO. Na przyk�ad ten numer u�ytkownika w�z�a powinien mie� posta� 1:2/3.4 lub 1:2/3. GEnie - [email protected] - mailname bazuje na nazwie u�ytkownika, a nie na przypadkowej nazwie dost�pu u�ytkownika. MCI Mail - usernum@mcimail. com - usernum jest osobistym numerem adresowym MCI Mail, zazwyczaj w formie 123-4567. Opu�� r�wnie� my�lnik. Prodigy - [email protected] Zauwa�, �e konto osoby z Prodigy musi by� ustawione dla Internetu. Sprintmai - /G=firstname/ S=lastname/ 0=orgnamel/C=US/ - ADMD=TELEMAIL/@sprint.com UUCP - [email protected] lub - hostname!username@internet ...gateway Zauwa�: Pierwsza forma UUCP dzia�a tylko dla zarejestrowanych adres�w. Najcz�stszymi wej�ciami s� uunet.uu.net. Zobacz w Internecie dla Opornych rozdzia� 9 podrozdzia� "Parada system�w poczty elektronicznej". Wysy�anie poczty przy u�yciu programu Berkeley mail Wymagaj�ce nieco uwagi! Ten program nie sprzyja wysy�aniu wiadomo�ci, ale pracuje poprawnie. 1. Uruchom program mail, wpisuj�c adres, pod kt�ry chcesz nada� wiadomo��. Na przyk�ad wpisz mail [email protected]. 2. Wprowad� odpowiadaj�cy tre�ci wiadomo�ci temat, je�li program mail zapyta Ci� w linii Subject:. Je�li takiego pytania nie zada, sam musisz wpisa� lini� Subject: dodaj�c ~s przed tematem wiadomo�ci. 3. Wpisz swoj� wiadomo�� u�ywaj�c tylu linu, ile Ci jest potrzebne. 4. Zako�cz swoj� wiadomo�� poprzez wpisanie w ostatniej linii kropki (jako jedynego znaku). Program powinien odpowiedzie� EOT (End of Text koniec tekstu). Zauwa�: W nieco starszych wersjach programu mail wpisanie kropki nie zadzia�a. Zamiast niej naci�nij [Ctrl+D]. Drogowskaz! Je�li zmienisz zdanie i zdecydujesz si� nie wysy�a� wiadomo�ci, wci�nij trzy razy znak przerywaj�cy prac� (zazwyczaj jest to [Ctrl+C] lub [Del]), by zaniecha� tworzenia wiadomo�ci. Zobacz Internet dla Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "Ahoj, kapitanie" lub UNIX dla Opornych rozdzia� 18 podrozdzia� "Zabawa listonosza Pata z poczt�". Wysy�anie poczty przy u�yciu programu elm Wymaga nieco uwagi! Bardzo przyjemny program do wysy�ania wiadomo�ci. 1. Uruchom program elm. G��wny ekran programu elm poka�e list� przychodz�cych wiadomo�ci i wy�wietli menu rozkazowe. Naci�nij m, aby wys�a� wiadomo��. Alternatywnie mo�esz poda� adres odbiorcy programowi elm, kiedy go uruchomisz. Na przyk�ad mo�esz wpisa� elm [email protected]. 2. Program elm poprosi Ci� o wpisanie tematu wiadomo�ci w linii Subject:. Wpisz co� i naci�nij [Enter]. 3. Program elm mo�e te� zapyta� o to, czy komu� jeszcze przes�a� kopi� w linii Copies to:. Wpisz adres, je�li zamierzasz jeszcze komu� przes�a� kopi� Twojej wiadomo�ci, nast�pnie naci�nij [Enter]. 4. Program elm uruchomi standardowy edytor zazwyczaj vi lub emacs. Wpisz wiadomo��, zachowaj plik i wyjd� z edytora. Program elm powr�ci z ma�ym menu podobnym do tego: Choose e)dit message, l)shell, h)eaders, c)opy file, s)end, or f)orget. 5. Naci�nij s, by wys�a� wiadomo��. Naci�nij f, je�li nie chcesz jej wys�a�. 6. Program elm odpowie z rado�ci� Mail Sent! (poczta wys�ana), a nast�pnie powr�ci do listy przychodz�cych wiadomo�ci i menu rozkazowego. Zauwa�: Je�li zaczyna�e� program elm od wpisania nazwy odbiorcy, to ten punkt jest ostatnim. Aby wyj�� z programu elm, naci�nij q. Program zapyta o potwierdzenie Twojego wyboru. Naci�nij y - tak lub n-nie. Drogowskaz! Program pocztowy pine zachowa si� jak zwyk�y uproszczony elm, mo�esz wysy�a� i odczytywa� poczt� w ten sam spos�b. Zobacz Internet dIa Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "Ahoj, kapitanie" lub UNIX dla Opornych rozdzia� 18 podrozdzia� "Zabawa listonosza Pata z elm". W celu uzyskania informacji na temat edytor�w vi i emacs, zajrzyj do ksi��ki UNIX dla Opornych rozdzia� 12 "Pisz�c nie�mierteln� proz�". Wysy�anie poczty przy u�yciu innych program�w pocztowych Wymagaj�ce nieco uwagi! Wysy�anie poczty przy u�yciu program�w innych ni� Berkeley mail, xmail lub elm. Szczeg�y nieco si� r�ni�, ale podstawowe kroki s� identyczne jak w opisanych wcze�niej trzech programach. Generalnie musisz zrobi� nast�puj�ce rzeczy: 1. Powiedzie� programowi, �e chcesz wys�a� wiadomo��. 2. Wpisa� adres. 3. Wpisa� wiadomo�� i jej temat. 4. Powiedzie� programowi, �e ju� sko�czy�e�. Zajrzyj do Internetu dla Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "A co mam zrobi�, je�li u�ywam innego komputera". (Uwa�aj na to) Je�li u�ywasz komputera osobistego lub czego� podobnego, - przychodz�ca wiadomo�� b�dzie raczej zapami�tana w centralnej maszynie zwanej serwerem pocztowym ni� dostarczona automatycznie do Twojego PC. W tym przypadku musisz powiedzie� programowi pocztowemu, aby pobra� nowe wiadomo�ci z centralnej maszyny, zanim b�dziesz m�g� je przeczyta�. Komendy do tego s� tak zr�nicowane, �e niestety musisz spyta� si� swojego lokalnego doradcy. Wiele sieciowych komputer�w PC uruchamia raczej komercyjne systemy poczty, takie jak ccMail lub Microsoft Mail, ni� systemy poczty Internetu. Te systemy nie s� bezpo�rednio po��czone z Internetem. Jest bardzo prawdopodobne, �e wysy�aj�c wiadomo�ci do Internetu musisz u�y� specjalnego adresowania. Zn�w czeka Ci� rozmowa z lokalnym doradc�. Zajrzyj do Internetu dla Opornych rozdzia� 7 zapiski na boku "Czy PC-ty s� prawdziwymi komputerami dla poczty?". Wysy�anie poczty przy u�yciu programu xmail Wymaga nieco uwagi! Mi�y spos�b na wysy�anie poczty elektronicznej. 1. Uruchom program xmail. Kliknij pole Send (Wy�lij) - w �rodku ekranu. xmail1 stworzy nowe okno, w kt�rym uruchomi standardowy lokalny edytor, taki jak vi lub emacs. 2. Wpisz swoj� wiadomo��, zachowaj plik i opu�� edytor. Program xmail poka�e nowe okno. 3. Wpisz adres(y), pod kt�ry chcesz wys�a� wiadomo�� i naci�nij [Enter]. 4. Wpisz temat wiadomo�ci. Dodaj adresy Cc: i Bcc :, je�li s� potrzebne. 5. Kliknij pole Deliver (Dostarcz), aby wys�a� wiadomo��. Drogowskaz! Je�li nie chcesz wysy�a� wiadomo�ci, przytrzymaj klawisz [Ctrl) podczas klikania pola Deliver; xmail zaniecha wys�ania wiadomo�ci. Zobacz Internet dla Opornych rozdzia� 7 podrozdzia� "Ahoj, kapitanie". W celu uzyskania informacji na temat edytor�w vi i emacs zajrzyj do ksi��ki UNIX dIa Opornych rozdzia� 12 "Pisz�c nie�mierteln� proz�". + Cz�� Iii:� Sieciowe wiadomo�ci Sieciowe wiadomo�ci, znane jako USENET lub jako ne