widrodz� Dzikie serce John Eldredge t�sknoty m�skiej duszy ,. prze�o�y�a Justyna Grzegorczyk Tytu� orygina�u Wild at Heart Published in Nashville, Tennessee, by Thomas Nelson, Inc. � Copyright by John Eldredge, 2001 � Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo W drodze, 2003 Redaktor Lidia Kozlowska Redaktor techniczny Justyna Nowaczyk Projekt ok�adki i stron tytu�owych Agnieszka Bartkowicz Cum permissione auctoritatis ecclesiasticaA ISBN 83-7033-481-4 Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikan�w W drodze, Pozna� 2003 '' ul. Ko�ciuszki 99, 60-920 Pozna� tel. ifaks(061)8523962 e-mail: [email protected] www.wdrodze.pl Dla Samuela, Blainea i Luk� a. Kocham wasze wojownicze serca. Z pewno�ci� macie to, co potrzeba. W�a�nie sko�czy�em czyta� now� ksi��k� Johna Eldredge 'a, Dzikie serce. Jestem g��boko poruszony jej tre�ci�. Nie czyta�em tak dobrej i inspiruj�cej ksi��ki od co najmniej pi�ciu lat. Latem planuj� si�gn�� po ni�ponownie, tym razem jednak b�d� czyta� o wiele wolniej. Eldredge dzieli si� wspania�ymi pomys�ami, kt�re przedstawia w spos�b tw�rczy i, co wa�ne, bez frazes�w. Je�li czytelnik zdecyduje si� wyruszy� wraz z nim w t� cudown� w�dr�wk�, w jego umy�le otworz� si� nowe perspektywy. Jego pogl�dy, je�li chodzi o nazwanie zranie�, odwa�ne zmierzenie si� z nimi i leczenie ich a� do skutku, oka�� si� z pewno�ci� pomocne dla wielu m�czyzn. Ksi��k� t� powinien przeczyta� ka�dy m�czyzna, jego �ona i ka�da matka maj�ca syna. CHARLES R. SWINDOLL 28 czerwca 2001 Podzi�kowania Prosz�, aby moje podzi�kowania zechcieli przyj�� wszyscy ci, kt�rzy pomogli mi wspi�� si� na ten szczyt: Sam, Blaine, Jenny, Aaron, Morgan, Cherie, Julie, Gary, Leigh, Travis, Sealy i Stasi. Brian i Kyle od Thomasa Nelsona. Czwartkowa grupa pokerowa. I wszyscy ci, kt�rzy niezale�nie od tego, czy byli blisko, czy daleko, modlili si� za mnie. Brent, od kt�rego nauczy�em si�, co to znaczy by� m�czyzn�, oraz Craig za podj�cie wyzwania. Wst�p Wiem. Prawie chc� przeprosi�. �Bo�e � czy naprawd� potrzebujemy kolejnej ksi��ki dla m�czyzn?" Nie. Potrzebujemy czego� innego. Potrzebujemy pozwolenia. Pozwolenia, aby�my byli tym, kim jeste�my � m�czyznami stworzonymi na obraz Boga. Pozwolenia na �ycie z g��bi serca, a nie wed�ug listy �powinienem" i �musz�", kt�ra tak wielu z nas m�czy i nudzi. Przewa�nie przes�ania skierowane specjalnie do m�czyzn nie spotykaj� si� z odzewem. Pow�d jest prosty: nie ma w nich tego, co jest g��bokie i prawdziwe w sercu m�czyzny �jego prawdziwych pasji. Usi�uj� jedynie kszta�towa� go wed�ug r�nych form nacisku. �Takim m�czyzn� powiniene� by�. Taki w�a�nie musi by� dobry m��/ojciec/ chrze�cijanin/wierz�cy". Wybierz w�a�ciwe okre�lenie. M�czyzna powinien by� odpowiedzialny, wra�liwy, zdyscyplinowany, wierny, pracowity, obowi�zkowy itp. Wiele z tych cech jest pozytywnych. Nie w�tpi�, �e ci, kt�rzy przekazuj� podobne przes�ania, s� pe�ni dobrych ch�ci. Jednak dobrymi ch�ciami, jak pami�tamy, jest wybrukowana droga do piek�a. To, �e z tych ch�ci nic nie wynika, wydaje si� ju� oczywiste. Nie, m�czy�ni potrzebuj� czego� innego. Potrzebuj� g��bokiego zrozumienia, dlaczego t�skni� za przygodami i bitwami, i Pi�kn� � i dlaczego B�g ich takich stworzy�. Potrzebuj� te� g��bszego zrozu- Wst�p mienia, dlaczego kobiety t�skni� za tym, �eby o nie walczono, �eby porwa�a je przygoda i �eby by� Pi�kn�. W�a�nie dlatego, �e B�g je takie stworzy�. Przekazuj� zatem t� ksi��k� nie w formie podr�cznika �siedem krok�w do bycia lepszym chrze�cijaninem", ale jako safari w poszukiwaniu serca b�d�ce powrotem do �ycia w wolno�ci, pe�ne pasji i przyg�d. Uwa�am, �e pomo�e ona m�czyznom � podobnie zreszt� kobietom � odzyska� serce. Co wi�cej, pomo�e kobietom w zrozumieniu ich m�czyzn, a im razem w prowadzeniu wsp�lnego �ycia, jakiego oboje pragn�. O co si� dla was modl�. Nie krytyk si� liczy, nie cz�owiek, kt�ry wskazuje, jak potykaj� si� silni albo co inni mogliby zrobi� lepiej. Chwal� nale�y si� m�czy�nie na arenie, kt�rego twarz jest umazana blotem, potem i krwi�, kt�ry dzielnie walczy... kt�ry wie, co to wielki entuzjazm, wielkie po�wi�cenie, kt�ry �ciera siew s�usznych sprawach, kt�ry w swych najlepszych chwilach pozna� tryumf wielkiego wyczynu, a w najgorszych, gdy przegrywa, to przynajmniej przegrywa z odwag�, nie chc�c, aby jego miejsce by�o w�r�d ch�odnych i nie�mia�ych dusz, kt�re nigdy nie pozna�y ani smaku zwyci�stwa, ani smaku pora�ki. TEODOR ROOSEYELT Kr�lestwo niebieskie doznaje gwa�tu, a zdobywaj� je ludzie gwa�towni. MATEUSZ 11,12* * Cytaty biblijne, je�li nie zaznaczono inaczej, pochodz� z: Pismo �wi�te Starego i Nowego Testamentu, wyd. V, Pallottinum, Pozna� 2000. l Dzikie serce Gl�bok� wod� jest plan w sercu [m�a]... KSI�GA PRZYS��W 20,5 �ycia duchowego nie mo�na prowadzi� na przedmie�ciu. Zawsze znajduje si� na niezbadanych terenach, a my, kt�rzy nim �yjemy, musimy zaakceptowa�, a nawet cieszy� si�, �e pozostaje ono nieoswojone. HOWARD MACEY Na zach�d, w g�ry ruszy� jestem got�w, Nie mog� patrze� na p�ta i nie znosz� granic, Nie zamykaj mnie w nich... ., �'.-'- COLE PORTER Dontfence me in Nareszcie otacza mnie dzika przestrze�. Wiatr w wierzcho�kach sosen za moimi plecami szumi jak ocean. Fale wielkiego b��kitu rozbijaj� si� nade mn�, zwieszaj�c si� z grzbietu g�ry, na kt�r� si� wspi��em, gdzie� w Sawatch Rang�, w �rodkowym Kolorado. Krajobraz poni�ej to ci�gn�ce si� ca�ymi kilometrami morze sza�wii. Zane Grey uwieczni� j� kwitn�c�, szkar�atn�, ale przez wi�kszo�� roku jest raczej srebrn� szaro�ci�. W tej krainie mo�esz jecha� konno i ca�ymi dniami nie zobaczysz �ywej duszy. Dzisiaj jestem pieszo. Cho� po po�udniu �wieci s�o�ce, tutaj, w Kordylierach, temperatura nie wzro�nie powy�ej zera, a pot, kt�ry wycisn��em z siebie, wspinaj�c si� po tej �cianie, sprawia, �e ca�y dr��. Jest koniec pa�dziernika i zbli�a si� zima. W oddali, prawie setki kilometr�w na po�udnie i po�udniowy zach�d, g�ry San Juan pokryte s� ju� �niegiem. Cierpki aromat sza�wii przywar� do moich d�ins�w. I uderza do g�owy, gdy �api� powietrze � wyra�nie go brakuje na wysoko�ci trzech tysi�cy metr�w. Musz� znowu odpocz��, mimo �e wiem, i� ka�de zatrzymanie si� zwi�ksza odleg�o�� mi�dzy mn� a zwierzyn�. Jednak ona zawsze ma przewag�. Chocia� trop, kt�ry znalaz�em dzi� rano, by� �wie�y � mia� zaledwie kilka godzin � nie dawa� wielkich nadziei. Samiec �osia w ci�gu godziny z �atwo�ci� mo�e pokona� wiele kilometr�w nawet po nier�wnym terenie, zw�aszcza gdy jest ranny albo ucieka. Wapiti, jak nazywaj� je Indianie, to jedne z najbardziej nieuchwytnych stworze�. S� kr�lami g�r, podobnymi do zjaw, bardziej ostro�nymi i przezornymi od innych jeleni, i trudniejszymi do wytropienia. �yj� na wi�kszych wysoko�ciach i pokonuj� w ci�gu dnia wi�ksze i odleg�o�ci ni� jakiekolwiek inne dzikie zwierz�. Szczeg�lnie samce 14 Dzikie serce maj�jakby sz�sty zmys� wyczulony na obecno�� cz�owieka. Par� razy uda�o mi si� podej�� je bli�ej; lecz ju� w nast�pnej chwili ich nie by�o. Znika�y cicho w osikach tak g�stych, �e nie uwierzy�by�, i� tamt�dy m�g�by przedosta� si� cho�by kr�lik. Nie zawsze tak by�o. Przez wieki jelenie kanadyjskie �y�y na preriach, pas�c si� wielkimi stadami na �yznych trawach. Wiosn� 1805 roku Meriwether Lewis, w�druj�c w poszukiwaniu drogi wodnej Northwest Passage, opisa� przechodz�ce stado obejmuj�ce tysi�ce osobnik�w. Niekt�re podchodzi�y tak blisko, �e m�g� rzuca� w nie patykami, zachowywa�y si� niczym krowy blokuj�ce wiejsk� drog�. Jednak pod-koniec wieku ekspansja na zach�d zepchn�a je wysoko w G�ry Skaliste. Sta�y si� nieuchwytne, niczym wyrzutki ukrywaj� si� ponad granic� lasu, dop�ki zim� obfite �niegi nie zmusz� ich do zej�cia ni�ej. Gdyby� teraz chcia� je znale��, to tylko na ich warunkach, w pos�pnych miejscach, poza zasi�giem cywilizacji. Dlatego tu przyszed�em. I dlatego nadal zwlekam, pozwalaj�c, by stary samiec si� oddali�. Moje polowanie, widzicie, w�a�ciwie nie dotyczy tego �osia. Ju� wcze�niej o tym wiedzia�em. Szukam czego� innego, tutaj, w tej dzikiej okolicy. Szukam zdobyczy o wiele bardziej nieuchwytnej... czego�, co mo�na znale�� tylko dzi�ki tej dzikiej przestrzeni. Szukam w�asnego serca. DZIKIE SERCE Ewa zosta�a stworzona w granicach bujnego pi�kna rajskiego ogrodu. Adam jednak, jak pami�tacie, zosta� stworzony poza Rajem, w dzikiej przestrzeni. Zapis naszych pocz�tk�w w drugim rozdziale Ksi�gi Rodzaju przedstawia to wyra�nie. M�czyzna zosta� powo�any do �ycia na zewn�trz, w nieoswojonej cz�ci stworzenia. Dopiero potem zostaje zaprowadzony do Edenu. I odt�d ch�opcy nigdy nie czuj� si� dobrze w domu, a m�czy�ni cierpi� na nieuleczaln� t�sknot� odkrywania. T�sknimy za tym, a kiedy to zrealizujemy, zaczynamy �y� 15 Dzikie serce naprawd�. John Muir powiedzia�, �e kiedy m�czyzna wychodzi w g�ry, wraca do domu. Serce m�czyzny pozostaje w g��bi nieoswo-jone, i tak jest dobrze. �W biurze nie �yj�", g�osi�a kiedy� reklama North-face. �Nie �yj� w taks�wce. Nie �yj� na chodniku" � i tyle. A wniosek? �Nigdy nie zaprzesta� poszukiwa�". Nasza p�e� potrzebuje odrobiny zach�ty. Reszta przychodzi naturalnie, jest wrodzona jak zami�owanie do map. W 1260 roku Marco Polo wyruszy�, by szuka� drogi do Chin, a ja w 1967 roku, gdy mia�em siedem lat, pr�bowa�em z przyjacielem Dannym Wilsonem przekopa� na podw�rzu ziemi� na wylot. Poddali�my si� po mniej wi�cej dw�ch metrach. Ale wymaga�o to wielkiego wysi�ku. S�ynny Hanni-bal przekroczy� Alpy, a w �yciu ka�dego ch�opca nadchodzi dzie�, kiedy pierwszy raz przechodzi przez ulic� i wst�puje do towarzystwa wielkich odkrywc�w. Scott i Amundsen �cigali si� do bieguna po�udniowego, Peary i Cook wsp�zawodniczyli o zdobycie bieguna p�nocnego, a kiedy zesz�ego lata da�em swoim ch�opcom troch� drobnych i pozwoli�em, by pojechali na rowerach do sklepu kupi� wod� sodow�, kto� m�g�by pomy�le�, �e kaza�em im znale�� r�wnik. Magellan �eglowa� na zach�d i op�yn�� przyl�dek Ameryki Po�udniowej � mimo ostrze�e�, �e wraz z za�og� spadnie z kra�ca ziemi � a Huck Finn, lekcewa��c podobne gro�by, wyruszy� w d� Missisipi. Powell szed� wzd�u� Kolorado do Wielkiego Kanionu, mimo � nie, w�a�nie dlatego � �e nikt nigdy wcze�niej tego nie zrobi� i wszyscy m�wili, �e tego si� zrobi� nie da. I tak oto, wiosn� 1989 roku, moi ch�opcy i ja stan�li�my na brzegu Snake River, czuj�c t� sam� odwieczn� potrzeb�, by wyp�yn��. Tego roku roztopy by�y obfite, niezwykle obfite, rzeka wyla�a i po�yskiwa�a mi�dzy drzewami po obu stronach. Woda, kt�ra pod koniec lata by�a krystalicznie czysta, tego dnia wygl�da�a jak kakao. �rodkiem rzeki p�yn�y kloce drewna, pl�tanina ga��zi wi�ksza od samochodu, i kto wie, co jeszcze. G��boka, b�otnista i rw�ca, Snake River by�a naprawd� gro�na. Na horyzoncie nie by�o wida� �adnych �mia�k�w. Wspomnia�em, �e pada�o? My jednak mieli�my nowiutki kajak, w r�kach wios�a, no i nigdy jeszcze nie p�yn��em Snake River kajakiem, ani 16 Dzikie serce �adn� inn� rzek�, je�li chodzi o �cis�o��, ale w ko�cu to ma�e piwo. Skoczyli�my prosto w nieznane, podobnie jak Livingstone ruszy� w g��b Czarnej Afryki. Przygoda, z nieodzownym ryzykiem i dzik� przestrzeni�, stanowi t�sknot� g��boko wpisan� w dusz� m�czyzny. M�skie serce potrzebuje miejsca, w kt�rym nic nie jest prefabrykowane, wzorcowe, odt�uszczone, zapi�te na zamek b�yskawiczny, koncesjonowane, pod��czone, podgrzane w mikrofali. Gdzie nie ma termin�w, telefon�w kom�rkowych ani spotka� zarz�du. Gdzie jest miejsce dla duszy. Gdzie, wreszcie, geografia wok� nas koresponduje z geografi� naszego serca. Popatrzcie na bohater�w biblijnego tekstu: Moj�esz nie spotyka Boga �ywego w centrum handlowym. Znajduje Go (albo zostaje przez Niego odnaleziony) gdzie� na pustkowiach Synaju, z dala od wyg�d Egiptu. To samo odnosi si� do Jakuba, kt�ry odby� swoje zapasy z Bogiem nie w salonie na sofie, ale gdzie� w oazie, na wsch�d od Jabboku, w Mezopotamii. A gdzie wielki prorok Eliasz wyszed�, by odzyska� swoj� moc? Na pustyni�. Podobnie jak Jan Chrzciciel i jego kuzyn Jezus, kt�rego na pustyni� wyprowadzi� Duch. Bez wzgl�du na to, czego konkretnie szukali ci odkrywcy, szukali przede wszystkim siebie samych. G��boko w sercu m�czyzny s� wyryte pewne podstawowe pytania, na kt�re nie spos�b znale�� odpowiedzi przy kuchennym stole. Kim jestem? Z czego jestem zrobiony? Do czego jestem przeznaczony? To l�k trzyma m�czyzn� w domu, gdzie wszystko jest schludne, uporz�dkowane i pod kontrol�. Jednak odpowiedzi na jego najg��bsze pytania nie mo�na znale�� w telewizji albo w lod�wce. Tam, na pal�cych pustynnych piaskach, zagubiony w pozbawionych szlaku przestrzeniach, Moj�esz otrzyma� swoj� �yciow� misj� i cel. Zosta� wezwany, powo�any do czego� wielkiego, o wiele wi�kszego, ni� kiedykolwiek sobie wyobra�a�. O wiele powa�niejszego ni� bycie dyrektorem technicznym albo �ksi�ciem Egiptu". Ciemn� noc�, pod obcymi gwiazdami Jakub otrzyma� nowe imi�, swoje prawdziwe imi�. Przesta� by� utalentowanym negocjatorem handlowym, a stal si� tym, kt�ry mocowa� si� z Bogiem. Dla Chrystusa pr�ba pustyni jest w swej istocie sprawdzianem Jego to�samo�ci. �Je- 17 Dzikie serce �li jeste� tym, za kogo ci� uwa�amy..." Je�li m�czyzna ma kiedykolwiek pozna�, kim jest i do czego jest przeznaczony, musi wyruszy� w podobn� w�dr�wk�. Musi na nowo odnale�� swe serce. EKSPANSJA NA ZACH�D PRZECIWKO DUSZY Tryb �ycia, jaki prowadzi wsp�czesny m�czyzna, jest sprzeczny z tym, co podpowiada mu serce, i z tajnikami jego duszy. Nieko�cz�ce si� godziny przed ekranem komputera, sprzedawanie but�w w pasa�u, spotkania, notatki, telefony. �wiat biznesu � w kt�rym wi�kszo�� Amerykan�w �yje i umiera � wymaga od m�czyzny, �eby by� efektywny i punktualny. Polityka przedsi�biorstw nastawiona jest na jeden cel: aby zaprz�c m�czyzn� do p�uga i sprawi�, by produkowa�. Jednak dusza nie chce by� zaprz�ona! Ona nic nie wie o zegarach odmierzaj�cych dni�wki, ostatecznych terminach czy wykazach zysk�w i strat. T�skni za pasj�, za wolno�ci�, za �yciem. Jak powiedzia� D.H. Lawrence: �Nie jestem mechanizmem". M�czyzna musi czu� rytm ziemi, musi mie� pod r�k� co� namacalnego � ster, lejce, szorstk� lin� albo po prostu �opat�. Czy m�czyzna potrafi sp�dza� ca�e dnie tak, by zawsze mie� czyste i przyci�te paznokcie? Czy o tym w�a�nie marzy ch�opiec? Spo�ecze�stwo nie potrafi zdecydowa� si�, jaki w�a�ciwie powinien by� m�czyzna. Ostatnie trzydzie�ci lat po�wi�ci�o na przedefiniowa-nie m�sko�ci w co� bardziej wra�liwego, bezpiecznego, daj�cego si� kierowa�, no c�, co� bardziej kobiecego, i teraz karci m�czyzn za to, �e nie s� m�czyznami. Ch�opcy zawsze b�d� ch�opcami, wzdycha. Tak jakby m�czyzna, gdy naprawd� doro�nie, m�g� porzuci� odludzie, przymus w�drowania i osi��� na sta�e, siedzie� zawsze w domu, w saloniku cioci Poi�y. �Gdzie si� podziali prawdziwi m�czy�ni?" � to sta�e menu wszystkich talk-show i ksi��kowych nowo�ci. To wy kazali�cie im by� , kobietami, chcia�oby si� powiedzie�. Rezultatem jest wymieszanie p�ci 18 l Dzikie serce w stopniu, w jakim nigdy dot�d w historii tego nie do�wiadczano. Sk�d m�czyzna ma wiedzie�, �e jest m�czyzn�, skoro jego najwa�niejszym celem ma by� zwracanie uwagi na maniery? No i jeszcze, niestety, jest Ko�ci�. Chrze�cija�stwo takie, jakie jest1 obecnie, wyrz�dzi�o m�czyznom kilka niewybaczalnych krzywd. Bior�c wszystko pod uwag�, my�l�, �e wi�kszo�� m�czyzn w Ko�ciele uwa�a, i� B�g postawi� ich na tej ziemi, by byli dobrymi ch�opcami. Problem z m�czyznami, m�wi si� nam, polega na tym, �e oni nie potrafi� dotrzymywa� obietnic, by� duchowymi przyw�dcami, rozmawia� z �onami ani wychowywa� dzieci. Ale je�li naprawd� si� postaraj�, mog� zdoby� ten wznios�y szczyt... i zosta� mi�ymi ch�opcami. W�a�nie taki mamy wz�r dojrza�o�ci m�czyzny-chrze�cijanina: Naprawd� Mi�ego Faceta. Nie palimy, nie pijemy ani nie przeklinamy; to znaczy nie robimy akurat tego, co czyni z nas m�czyzn. Teraz pozw�lcie, �e was zapytam, moi m�scy czytelnicy: Czy w dzieci�stwie, gdy budzi�y si� w was marzenia, kiedykolwiek chcieli�cie zosta� Mi�ym Ch�opcem? (Drogie panie, czy ksi��� z waszych sn�w by� dziarski... czy tylko mi�y?). No i co � przesadzam? Wejd�cie do jakiegokolwiek ko�cio�a w Stanach, rozejrzyjcie si� i postawcie sobie pytanie: Jaki jest m�-czyzna-chrze�cijanin? Nie s�uchajcie tego, co wam m�wi�, popatrzcie na to, co tam zastaniecie. Nie ma w�tpliwo�ci. B�dziecie musieli przyzna�, �e jest on... znudzony. Na ostatnich rekolekcjach w ko�ciele rozmawia�em z go�ciem po pi��dziesi�tce, a w�a�ciwie s�ucha�em, jak m�wi o swojej drodze m�czyzny. �Jestem okropnie zm�czony tym, �e przez ostatnie dwadzie�cia lat stara�em si� by� dobry, w spos�b, w jaki ka�e Ko�ci�", powiedzia�. Zaintrygowany poprosi�em, aby wyja�ni�, co przez to rozumie. Zastanowi� si� przez chwil�. �By� obowi�zkowym � odpar� � i oderwanym od serca". Co za cudowny opis, pomy�la�em. Bole�nie trafiaj�cy w sedno. Robert Bly narzeka w �elaznym Janie*: �Niekt�re kobiety pragn� pasywnego m�czyzny, je�li w og�le pragn� m�czyzny; Ko�ci� po- * Wszystkie cytaty z ksi��ki Roberta Bly'a pochodz� z: R. Bly, �elazny Jan. Rzecz o m�czyznach, prze�. J. Tittenbrun, Rebis, Pozna� 1993. 19 Dzikie serce trzebuje pokornych m�czyzn � zwanych ksi�mi; uniwersytet potrzebuje konformist�w � zwanych pracownikami etatowymi; korporacja zg�asza zapotrzebowanie na pracownik�w umiej�cych pracowa� w zespole... ja�owych, bezw�osych, nijakich ludzi". Wszystko to razem wzi�te stanowi co� w rodzaju ekspansji na zach�d wymierzonej w m�sk� dusz�. I z tego to powodu serce m�czyzny ci�gnie w g�ry, w miejsca odleg�e, niczym ranne zwierz� szukaj�ce kryj�wki. Kobiety o tym wiedz� i narzekaj�, �e nie maj� przyst�pu do serc swych m�czyzn. M�czy�ni tak�e o tym wiedz�, ale cz�sto nie potrafi� wyrazi�, dlaczego to serce utracili. Wiedz�, �e ich serce uciek�o, ale nie potrafi� z�apa� tropu. Ko�ci� kr�ci g�ow� i zastanawia si�, dlaczego nie mo�e zjedna� dla swoich program�w wi�cej m�czyzn. Odpowied� jest prosta: Nie zapraszamy m�czyzn, aby poznawali swe serca i �yli z ich g��bi. ZAPROSZENIE -; Jednak to B�g stworzy� serce m�czyzny, umie�ci� je w ka�dym z nas i w ten spos�b da� nam zaproszenie: id�cie i �yjcie tak, jak wam przeznaczy�em. Pozw�lcie, �e omin� ca�� debat� �Natura kontra wychowanie" albo �Czy to�samo�� p�ciowa jest czym� wrodzonym?" i zast�pi� j� obserwacj�: M�czy�ni i kobiety zostali stworzeni na obraz Boga jako m�czy�ni albo jako kobiety. �Stworzy� wi�c B�g cz�owieka na sw�j obraz, na obraz Bo�y go stworzy�: stworzy� m�czyzn� i niewiast�" (Rdz 1,27). No, ale wiemy, �e B�g nie ma cia�a, zatem odmienno�� kobiety i m�czyzny nie mo�e by� cielesna. Nasza to�samo�� p�ciowa musi znajdowa� si� na poziomie duszy, w wewn�trznych miejscach, g��bokich i nie�miertelnych. B�g nie tworzy cz�owieka og�lnego; tworzy co� bardzo zr�nicowanego � m�czyzn� albo kobiet�. Innymi s�owy, jest m�skie serce i jest serce kobiece, a ka�de z nich na sw�j spos�b odbija albo obrazuje w �wiecie serce Boga. B�g mia� cel, tworz�c m�czyzn�, i je�li mamy w og�le odnale�� siebie, to musimy go odkry�. Co takiego w�o�y� w serce m�czyzny? 20 Dzikie serce Zamiast pyta�: Jak my�lisz, co powiniene� robi�, aby sta� si� lepszym m�czyzn� (albo kobiet�, w przypadku moich kobiecych czytelniczek), zapytam: Co sprawia, �e �yjesz? Co pobudza twoje serce? W�dr�wka, przed kt�r� obecnie stajemy, prowadzi do ziemi dla wi�kszo�ci nieznanej. Musimy uda� si� do krainy, w kt�rej nie ma �adnych wyra�nych szlak�w. To eksploracyjne zadanie prowadzi nas do naszych w�asnych serc, do naszych najg��bszych pragnie�. Jak powiedzia� dra-matopisarz Christopher Fry: �ycie by�oby hipokryt�, gdybym nie m�g� �y� W spos�b, kt�ry mnie pobudza! W swoim sercu znalaz�em wyryte g��boko trzy pragnienia, kt�rych � teraz ju� to wiem � nie mog� lekcewa�y�, nie trac�c jednocze�nie w�asnej duszy. Stanowi� one rdze� tego, kim jestem i kim pragn� by�. Patrz� na swoje dzieci�stwo, przegl�dam stronice ksi��ek, ws�uchuj� si� uwa�nie w to, co m�wi� inni m�czy�ni, i jestem przekonany, �e te pragnienia s� uniwersalne, s� kluczem do istoty m�sko�ci. By� mo�e w tej chwili nie s� na swoim miejscu, zosta�y zapomniane albo s� fa�szywie nakierowane, ale w sercu ka�dego m�czyzny znajduje si� rozpaczliwe pragnienie stoczenia bitwy, prze�ycia przygody i uratowania Pi�knej. Rozwa�cie filmy, kt�re lubi� m�czy�ni, zastan�wcie si� nad tym, co robi� w wolnym czasie, a zw�aszcza zwr��cie uwag� na pasje ma�ych ch�opc�w, a przekonacie si�, �e mam racj�. �_^ STOCZY� BITW� Na mojej �cianie wisi fotografia ch�opca mo�e pi�cioletniego, o kr�tko obci�tych w�osach, pe�nych policzkach i zuchowatym u�miechu. To stara fotografia, kolory ju� wyblak�y, ale jej tre�� jest ponadczasowa. Mamy �wi�teczny poranek 1964 roku i w�a�nie otworzy�em prezent, kt�ry okaza� si� najlepszy ze wszystkich, jakie kiedykolwiek 21 Dzikie serce dosta�em na Bo�e Narodzenie � komplet dw�ch sze�ciostrza�owc�w z per�owymi kolbami, uzupe�niony o czarny sk�rzany pas z pochwami, czerwon� kowbojsk� koszul� z dwoma mustangami wyszytymi na piersiach, b�yszcz�ce czarne buty, czerwon� chust� i s�omkowy kapelusz. Za�o�y�em ten kostium i nie chcia�em zdj�� go ca�ymi tygodniami, poniewa�, rozumiecie, to nie by� wcale �kostium"; to by�a moja to�samo��. Pewnie, jedna nogawka od spodni jest wsadzona do buta, a druga wyci�gni�ta, ale to tylko dodatek do mojej ��wie�o wytropionej" osobowo�ci. Kciuki wsadzi�em za pas, wypi��em pier�, poniewa� by�em uzbrojony i niebezpieczny. �li faceci, uwa�ajcie: to miasto nie jest do�� du�e dla nas wszystkich. Peleryny i miecze, kamufla�, chusty na szyj� i sze�ciostrza�owce � to s� uniformy ch�opi�ctwa. Mali ch�opcy pragn� wiedzie�, �e s� silni, niebezpieczni, �e s� kim�, z kim trzeba si� liczy�. Ilu rodzic�w na pr�no pr�bowa�o zabrania� ma�emu Timmy'emu bawi� si� pistoletami? Dajcie spok�j. Je�li nie kupicie mu broni, zrobi j� sobie z czegokolwiek, co b�dzie mia� pod r�k�. Moi ch�opcy prze�uwaj� grzanki i z nich lepi� pistolety przy kuchennym stole. Ka�dy patyk albo u�amana ga��� jest dzid� albo, lepiej, bazook�. Bez wzgl�du na to, co m�wi� wsp�cze�ni pedagodzy, nie jest to zaburzenie psychiczne wszczepione przez serwuj�c� przemoc telewizj� ani brak r�wnowagi chemicznej. Agresja jest cz�ci� m�skiego przeznaczenia, jeste�my do niej �pod��czeni sta�ym ��czem". Twierdz�c, �e m�czyzna zosta� stworzony na obraz Boga, postarajmy si� tak�e nie zapomina�, �e �Pan wojownikiem, Pan jest imi� Jego" (Wj 15,3). Ma�e dziewczynki nie wymy�laj� zabaw, w kt�rych trup k�adzie si� g�sto, a rozlew krwi jest konieczny dla uciechy. Wymys�em kobiet nie jest na przyk�ad hokej. Ani boks. Ch�opiec musi co� atakowa� � i tak samo m�czyzna, nawet je�li jest to tylko ma�a bia�a pi�ka golfowa. Chce j� wbi� do przysz�ego kr�lestwa. Z drugiej strony, moi ch�opcy nie chodz� na herbatki. Nie dzwoni� do przyjaci�, by porozmawia� 22 o swoich zwi�zkach. Nudz� ich gry, w kt�rych nie ma elementu ryzyka, wsp�zawodnictwa albo rozlewu krwi. Gry zespo�owe oparte na �wzajemnej zale�no�ci" s� dla nich zupe�nym nonsensem. �Nikt nie zgin��?", pytaj� niedowierzaj�co. �Nikt nie wygra�? To o co w tym chodzi?" Powszechny charakter takiej postawy powinien nas przekona�, �e �ch�opiec wojownikiem, ch�opiec jest imi� jego". A to, co robi�, nie jest tylko grotesk�. Kiedy ch�opcy bawi� si� w wojn�, �wicz� role do o wiele powa�niejszego dramatu. Pewnego dnia by� mo�e przyda ci si� taki ch�opiec do obrony. Ci �o�nierze Unii, kt�rzy szar�owali na kamienne mury Bloody Angle, te oddzia�y aliant�w, kt�re naciera�y na pla�e Normandii albo piaski l�-jima � co oni zrobiliby bez swej gwa�townej cz�stki serca? �ycie wymaga, �eby m�czyzna by� dziki, dziko oddany. Je�li zosta� wychowany, �eby by� tylko mi�kki, to rany, kt�re odniesie w �yciu, sprawi�, �e straci serce. Szczeg�lnie prawdziwe okazuje si� to na grz�skich terenach zwi�zk�w; do poruszania si� po nich m�czyzna czuje si� najmniej przygotowany. Bly m�wi: �W ka�dym zwi�zku raz na jaki� czas potrzeba czego� dzikiego". T�sknota za tym mo�e pojawi� si� nawet po wielu latach wyparcia. By� mo�e m�czyzna poczuje, �e nie dor�s� do bitwy, kt�ra �jak wie � go czeka. Lub mo�e wybierze mroczn� �cie�k�, jak to jest w przypadku cz�onk�w miejskich gang�w. Jednak to pragnienie tkwi w nim. Ka�dy m�czyzna chce gra� bohatera. Ka�dy m�czyzna musi wiedzie�, �e jest silny. To nie kobiety sprawi�y, �e film Braveheart, Waleczne Serce sta� si� jednym z najpopularniejszych obraz�w ostatnich lat. Lataj�ce Tygrysy, Most na rzece Kwai, Siedmiu wspania�ych, Je�dziec znik�d, W samo po�udnie, Szeregowiec Ryan, Top Gu�, seria Szklana pu�apka, Gladiator � oto kino, kt�re podoba si� m�czy�nie, ukazuje, za czym t�skni jego serce, co zosta�o mu zaszczepione w dniu narodzin. Czy nam si� to podoba, czy nie, w sercu ka�dego m�czyzny jest odrobina gwa�towno�ci. Y---^- ^-' v*- ��" : - .-. ��.".:*.',?, 23 PRZE�Y� PRZYGOD� �Moja matka lubi sp�dza� wakacje w Europie". Rozmawiamy, m�j przyjaciel i ja, o naszym umi�owaniu Zachodu Stan�w Zjednoczonych i o tym, dlaczego on przeprowadzi� si� tutaj ze Wschodniego Wybrze�a. �To dla niej dobre, jak s�dz�. Tam jest bogactwo kultury. Jednak ja potrzebuj� dzikiej przestrzeni". Nasz� rozmow� sprowokowa� film Wichry nami�tno�ci, opowie�� o trzech m�odych m�czyznach dorastaj�cych na pocz�tku dwudziestego wieku na rancho ojca w Mon-tanie. Alfred, najstarszy, jest praktyczny, pragmatyczny, ostro�ny. Wyrusza do wielkiego miasta, aby zosta� biznesmenem i w ko�cu politykiem. Jednak co� w jego wn�trzu umiera. Staje si� pusty. Samuel, najm�odszy, pod wieloma wzgl�dami jest ci�gle ch�opcem, delikatnym dzieckiem � lubi�cym czyta�, wra�liwym, nie�mia�ym. Ginie na pocz�tku filmu i wiemy, �e nie by� jeszcze got�w do walki. I jest Tristan, �redni syn. On ma gwa�towne serce. To Tristan uciele�nia Dziki Zach�d � �apie i uje�d�a mustanga, walczy no�em z nied�wiedziem grizzly i zdobywa pi�kn� kobiet�. Jeszcze nie spotka�em m�czyzny, kt�ry chcia�by by� Alfredem albo Samuelem. Nie spotka�em kobiety, kt�ra chcia�aby po�lubi� kt�rego� z nich. Istnieje okre�lony pow�d, dla kt�rego ameryka�ski kowboj ur�s� do mitycznych rozmiar�w. Uciele�nia on t�sknot�, kt�r� ka�dy m�czyzna nosi w sobie od dziecka � zdoby� Dziki Zach�d. Znale�� miejsce, w kt�rym m�g�by w pe�ni by� taki, jaki ma by�. Pozw�lcie, �e zapo�ycz� od Waltera Brueggemana opis Boga: �dziki, niebezpieczny, nieokie�znany i wolny". Chcia�bym teraz na chwil� przerwa� i co� wyja�ni�. Nie jestem wielkim bia�ym my�liwym. �cian mojego domu nie ozdabiaj � martwe zwierz�ta. Nie gra�em w futbol w college'u. W�a�ciwie w college'u wa�y�em zaledwie sze��dziesi�t pi�� kilogram�w i raczej nie by�em atlet�. Mimo marze� z dzieci�stwa nie zosta�em kierowc� wy�cigowym ani pilotem my�liwca. Nie interesuje mnie sport w telewizji, nie lubi� taniego piwa i chocia� je�d�� starym d�ipem, jego opony nie s� gro- 24 Dzikie serce teskowo olbrzymie. M�wi� to dla jasno�ci, aby nie narazi� si� na kpiny czytelnik�w, kt�rzy mogliby potraktowa� moje wywody jako przedstawione przez wzorcowego macho. To nie tak. Po prostu szukam, jak wielu m�czyzn, m�sko�ci autentycznej. Kiedy nadchodzi zima, ale brakuje jeszcze �niegu, moi ch�opcy wnosz� do domu sanki i zje�d�aj� na nich po schodach. Pewnego dnia �ona przy�apa�a ich z lin� zwisaj�c� z okna pokoju na pierwszym pi�trze, gotowych spu�ci� si� po �cianie domu. Przepis na dobr� zabaw� dla ch�opc�w jest bardzo prosty: do ka�dej aktywno�ci dodaj element ryzyka, do�� niewielkie odkrycie, po��cz z odrobin� zniszczenia i mo�esz nazwa� si� zwyci�zc�. Najlepszy przyk�ad to przepis, jaki maj� na jazd� na nartach. Jak najpr�dzej dosta� si� na szczyt najd�u�szej trasy. Skierowa� deski prosto w d� zbocza i zje�d�a�, im szybciej, tym lepiej. To nie ko�czy si� z wiekiem, tylko poprzeczka w�druje wy�ej. Pewien s�dzia po sze��dziesi�tce, prawdziwy d�entelmen z Po�udnia, w pr��kowanym garniturze, elegancko si� wys�awiaj�cy, podczas konferencji odci�gn�� mnie na bok. Cicho, prawie przepraszaj�co wyzna� mi sw�j � mi�o�� do �eglarstwa i otwartego morza. Opowiedzia�, jak wraz ze swoim koleg� wreszcie zbudowali w�asn� ��d�. Potem mrugn�� okiem. �Par� lat temu wyruszyli�my z wybrze�a Bermud�w, gdy nagle z�apa� nas sztorm. Naprawd� pojawi� si� jakby znik�d. Sze�ciometrowe fale, a my w dziewi�ciometrowej �odzi wykonanej domowym sposobem. My�la�em, �e wszyscy zginiemy". Kr�tkie milczenie dla podniesienia dramatyzmu, a potem doda�: �To by�y najwspanialsze chwile w moim �yciu". Por�wnajcie sobie, co prze�ywacie, ogl�daj�c Jamesa Bonda albo Indian� Jonesa, z tym, co czujecie, uczestnicz�c, powiedzmy, w k�ku biblijnym. Gwarantowany sukces ka�dego nowego odcinka pokazuje jasno, �e przygoda jest wpisana w serce m�czyzny. I nie chodzi tylko o dobr� zabaw�. Przygoda wymaga od nas czego�, wystawia nas na pr�b�. I cho� by� mo�e boimy si� tej pr�by, to jednocze�nie chcemy si� jej podda�, chcemy si� przekona�, czy potrafimy j ej sprosta�. Dlatego w�a�nie wbrew zdrowemu rozs�dkowi wyruszy�em z synami na 25 Dzikie serce sp�yw po Snake River, dlatego razem z koleg� postanowili�my wyjecha� na ryby tam, gdzie �yj� grizzly, dlatego jako m�ody m�czyzna wyjecha�em do Waszyngtonu, �eby zobaczy�, czy poradz� sobie na tych pe�nych rekin�w wodach. Je�li m�czyzna traci to pragnienie, m�wi, �e nie chce prze�y� przygody, to znaczy, �e nie wierzy w siebie i uwa�a, �e tej pr�by nie zda. Dlatego postanawia w og�le nie pr�bowa�. Z powod�w, kt�re jak mam nadziej�, wyja�ni� p�niej, wi�kszo�� m�czyzn nienawidzi tego, co nieznane. Podobnie jak Kain, chc� si� osiedli� i zbudowa� w�asne miasto, sprawowa� kontrol� nad w�asnym �yciem. Jednak przed tym nie da si� uciec � w sercu ka�dego m�czyzny jest co� dzikiego. URATOWA� PI�KN� Romeo ma swoj� Juli�, kr�l Artur walczy o Ginewr�, Robin Hood ratuje panienk� Marian, a ja nigdy nie zapomn�, jak po raz pierwszy poca�owa�em swoj� szkoln� sympati�. By�o to pod koniec si�dmej klasy. Pozna�em Debbie na k�ku teatralnym i zupe�nie straci�em g�ow�. By�a to klasyczna szkolna mi�o��. Czeka�em na ni� po lekcjach, nosi�em jej ksi��ki do szafki. W klasie przesy�ali�my sobie karteczki, rozmawiali�my w nocy przez telefon. Nigdy specjalnie nie zwraca�em uwagi na dziewczyny, a� do tamtej pory. To pragnienie budzi si� troch� p�niej w w�dr�wce ch�opca do wieku m�skiego, a kiedy ju� si� pojawi, �wiat staje do g�ry nogami. W ka�dym razie bardzo chcia�em j� poca�owa�, ale nie mog�em zebra� si� na odwag� � a� do ostatniego wieczoru, gdy w szkole odbywa�o si� przedstawienie. Nast�pnego dnia rozpoczyna�y si� wakacje, ona wyje�d�a�a i wiedzia�em, �e to musi by� teraz albo nigdy. Za kulisami w ciemno�ciach da�em jej po�piesznego ca�usa, a ona odwzajemni�a mi nieco d�u�szym. Pami�tacie t� scen� z filmu E.T., kiedy ch�opiec unosi si� na rowerze na tle ksi�yca? Jestem pewien, �e tego wieczoru, gdy wraca�em do domu na swoim schwinnie, nie dotyka�em ziemi. 26 Dzikie serce Nie ma nic bardziej inspiruj�cego dla m�czyzny jak pi�kna kobieta. Ona sprawia, �e chcesz zdoby� zamek czy zabi� olbrzyma. Albo obiec wszystkie bazy. Pewnego dnia w czasie rozgrywek Ma�ej Ligi m�j syn Samuel zosta� w�a�nie tak zainspirowany. Lubi baseball, ale jak wi�kszo�� ch�opc�w zaczynaj�cych gra�, nie jest pewien, czy ma w sobie to co�, �eby by� dobrym graczem. Samuel jest naszym pierworodnym i jak wielu pierworodnych jest ostro�ny. Zawsze puszcza kilka rzut�w, zanim w ko�cu si� rozegra, a kiedy ju� z�apie rytm, to te� nie do ko�ca; do tamtej pory wszystkie jego pi�ki l�dowa�y w polu wewn�trznym. W ka�dym razie, kiedy tego popo�udnia Sam wzi�� do r�ki kij, w�a�nie przysz�a jego przyjaci�ka z ko�ca ulicy, �adna blondyneczka, i stan�a za lini� pierwszej bazy. Unosz�c si� na palcach, wykrzykiwa�a jego imi� i macha�a do niego. Udaj�c, �e jej nie widzi, Sam poszerzy� rozkrok, chwyci� mocniej kij, spojrza� na miotacza z jak�� gwa�towno�ci� w oku. I po raz pierwszy wybi� pi�k� daleko w �rodkowe zapole. M�czyzna chce by� bohaterem dla swojej Pi�knej. M�odzi m�czy�ni id�cy na wojn� maj� w portfelu zdj�cie swojej dziewczyny. M�czy�ni, kt�rzy latali na misje bojowe, malowali Pi�kn� na boku swoich samolot�w. Podczas drugiej wojny �wiatowej za�ogi bombowc�w B-l7 dawa�y swoim lataj�cym fortecom imiona: �Ja i moja dziewczyna" albo ��licznotka z Memfis". Czym byliby Robin Hood albo kr�l Artur bez kobiet, kt�re kochali? Samotnymi m�czyznami staczaj�cymi samotne boje. Indiana Jones i James Bond nie byliby tym, kim s�, bez pi�knej kobiety u boku, o kt�r� w spos�b nieunikniony zawsze musz� w ko�cu stoczy� b�j. Widzicie, to nie jest tak, �e m�czyzna musi walczy�; on musi walczy� dla kogo�. Pami�tacie s�owa Nehe-miasza do tych kilku dzielnych dusz broni�cych pozbawionej mur�w obronnych Jerozolimy? �Nie b�jcie si�... walczcie za braci swoich, za syn�w swoich i c�rki, za �ony swoje i domy". Walka sama w sobie to nie wszystko; m�czyzna pragnie romantyzmu. Nie wystarczy by� bohaterem; trzeba by� bohaterem dla konkretnej osoby, dla kobiety, kt�r� si� kocha. Adam dosta� wiatr i morze, konia i jastrz�bia, ale jak powiedzia� B�g, nie by�o mu dobrze, dop�ki nie by�o Ewy. Tak, w sercu ka�dego m�czyzny jest jaka� nami�tno��. 27 Dzikie serce KOBIECE SERCE Przekona�em si�, �e tak�e w sercu kobiety znajduj� si� trzy istotne pragnienia, kt�re nie s� ca�kiem odmienne od m�skich, a jednak pozostaj� wyra�nie kobiece. Nie ka�da kobieta pragnie stoczy� walk�, ale ka�da chce, by o ni� walczono. Ws�uchajcie si� w t�sknot� niewie�ciego serca: nie tylko chce by� zauwa�ona � chce by� upragniona. Chce, by si� o ni� starano. �Chcia�abym po prostu by� dla kogo� najwa�niejsza", powiedzia�a mi pewna przyjaci�ka po trzydziestce. Jej marzenie z dzieci�stwa o rycerzu w l�ni�cej zbroi, przybywaj�cym, by j�uratowa�, nie jest tylko dziewcz�c� fantazj�, ale rdzeniem jej niewie�ciego serca, �yciem, do kt�rego �jak wie � zosta�a stworzona. Tak wi�c Zach w Oficerze i d�entelmenie wraca do Pauli, Frederick w Ma�ych kobietkach wraca do Jo, a Edward w Rozwa�nej i romantycznej wraca, by wyzna� Eleonorze swoj� wiecznie �yw� mi�o��. Ka�da kobieta chcia�aby tak�e dzieli� z kim� przygod�. Jednym z ulubionych film�w mojej �ony jest Cz�owiek znad �nie�nej Rzeki. Uwielbia scen�, w kt�rej Jessica, pi�kna m�oda kobieta, zostaje uratowana przez Jima, swego bohatera, i razem jad� na koniu przez pustkowia australijskich g�r. �Chcia�abym by� isabo z Zakl�tej w soko�a", wyzna�a inna przyjaci�ka. �Chcia�abym, �eby kto� mnie ceni�, chcia�abym, �eby kto� si� o mnie stara�, walczy� o mnie � tak. Ale tak�e chcia�abym by� silna i uczestniczy� w przygodzie". Tylu m�czyzn pope�nia b��d, uznaj�c, �e to kobieta jest przygod�. Wtedy ich zwi�zek zaczyna si� psu�. Kobieta nie chce by� przygod�, chce, aby porwa�o j� co� wielkiego, nieznanego. Nasza przyjaci�ka ci�gle powtarza: �Znam siebie i wiem, �e nie jestem przygod�. Zatem gdy m�czyzna daje mi to do zrozumienia, natychmiast zaczyna mnie nudzi�. Ju� to zaliczy�am. Chcia�abym czego�, czego jeszcze nie znam". W ko�cu, ka�da kobieta pragnie posiada� ukryte pi�kno, kt�re mo�na by ods�oni�. Nie wyczarowa�, ale ods�oni�. Wi�kszo�� kobiet ju� od dziecka czuje siln� presj�, �eby by� pi�kn�, ale o tym nie m�wi. 28 Dzikie serce Istnieje takie g��bokie pragnienie, by po prostu i naprawd� by� pi�kn� i cieszy� si� tym. Wi�kszo�� dziewczynek pami�ta, jak bawi�y si� w przebieranie, w wesele czy w �wiruj�ce sp�dnice", i jak zak�ada�y na siebie kwieciste sukienki, kt�re �wietnie si� do tego nadaj�. Dziewczynka ubrana w swoj� naj�adniejsz� sukienk� wchodzi do salonu i kr�ci si� wko�o. Pragnie spodoba� si� tatusiowi. Moja �ona wspomina, jak b�d�c pi�cio- czy sze�cioletnim dzieckiem, wesz�a na stolik do kawy i wy�piewywa�a radosne piosenki na ca�y g�os. �Widzicie mnie?", pyta serce ka�dej dziewczynki. �I czy podoba si� wam to, co widzicie?" �wiat zabija serce kobiety, ka��c jej by� tward�, skuteczn� i niezale�n�. Niestety, chrze�cija�stwo tak�e nie zna jej serca. Wejd�cie do wi�kszo�ci ko�cio��w w Ameryce, rozejrzyjcie si� i zadajcie sobie pytanie: Jaka jest chrze�cijanka? I znowu, nie s�uchajcie tego, co wam m�wi�, rozejrzyjcie si� � sami przekonajcie. Nie ma w�tpliwo�ci. B�dziecie musieli przyzna�, �e chrze�cijanka jest... zm�czona. Jedyne, co mamy do zaoferowania kobiecej duszy, to nacisk, �eby �by�a dobr� s�ug�". Nikt nie walczy o jej serce, nie czeka na ni� �adna wielka przygoda, w kt�r� mog�aby by� wpl�tana, i ka�da w�tpi, czy w og�le ma jakie� pi�kno do ods�oni�cia. DROG� SERCA Jak chcia�by�, �eby o tobie m�wiono: �Harry? Oczywi�cie, znam go. To naprawd� mi�y facet". Albo: �Tak, s�ysza�em o Harrym. To niebezpieczny cz�owiek... w pewien pozytywny spos�b". Panie, a wy? Kogo wola�yby�cie mie� za towarzysza? (Niekt�re kobiety, zranione przez brutaln� m�sko��, pragn� �bezpiecznego" m�czyzny... a potem zastanawiaj� si�, dlaczego po wielu latach z ich ma��e�stwa znik-n�a nami�tno��, dlaczego on jest zimny i odleg�y). Je�li chodzi o wasz� kobieco��, jak wola�yby�cie, �eby o was m�wiono � �e jeste�cie �niezmordowan� pracownic�" czy raczej �kobiet� urzekaj�c�"? Jestem pewny, �e znam odpowied�. 29 Dzikie serce A mo�e?... A je�li te g��bokie pragnienia naszych serc m�wi� prawd�, objawiaj� �ycie, kt�re by�o nam przeznaczone? B�g da� nam oczy, �eby�my mogli widzie�, da� uszy, �eby�my mogli s�ysze�; da� wol�, �eby�my mogli wybiera�, i da� nam serce, �eby�my mogli �y�. Najwa�niejsze jest to, w jaki spos�b obchodzimy si� z w�asnym sercem. M�czyzna musi wiedzie�, �e jest silny; musi wiedzie�, �e ma wszystko, co potrzeba. Kobieta musi wiedzie�, �e jest pi�kna, musi wiedzie�, �e jest warta, by o ni� walczono. �Ty nic nie rozumiesz", powiedzia�a do mnie pewna pani. �Ja �yj� z m�czyzn� pustym w �rodku". Nie, to nie tak. On ma serce na swoim miejscu. Mo�e mu si� wymkn�o jak zranione zwierz�, znajduje si� poza jego zasi�giem albo dzieli go krok od tego, by je z�apa�. Ale ono tam jest. �Nie wiem, kiedy umar�em", wyzna� pewien m�czyzna. �Czuj� si� tak, jakbym w�a�nie zu�y� ca�y tlen". Rozumiem to. By� mo�e ty r�wnie� czujesz, �e twoje serce jest martwe albo odesz�o, lecz jest tam, gdzie powinno. Dzikie, silne, �mia�e i tylko czeka, �eby je wypu�ci� na wolno��. Ta ksi��ka nie jest o siedmiu sprawach, kt�re nale�y zrobi�, �eby by� mi�ym facetem. To ksi��ka o uzdrowieniu i wyzwoleniu serca m�czyzny, o jego nami�tno�ciach i prawdziwej naturze, kt�r� otrzyma� od Boga. To zaproszenie, aby pogna� na pola pod Bannockburn*, na Dziki Zach�d, skoczy� z wodospadu i uratowa� Pi�kn�. Je�li bowiem naprawd� chcesz pozna�, kim jeste� jako m�czyzna, je�li chcesz odnale�� �ycie, kt�re warto prze�y�, je�li chcesz g��boko pokocha� kobiet� i nie przekaza� swoich b��d�w dzieciom, to musisz odzyska� swoje serce. Musisz uda� si� w g�ry duszy, w dzikie i niezbadane rejony � i wytropi� t� nieuchwytn� zdobycz. 2 Dziki, kt�rego obraz nosimy Czy m�wienie ludziom, �eby byli dla siebie dobrzy, mo�e udr�czy� cz�owieka? Kt�ry rz�d skaza�by pana Rogersa albo kapitana Kangaroo? . PHILIP YANCEY Bezpieczny? Kto tu m�wi o bezpiecze�stwie? Oczywi�cie, �e on nie jest bezpieczny. Ale jest dobry. C.S. LEWIS ...to latoro�l Rodu zwyci�zc�w; nie wstyd poczu� trwog�:- Kiedy si� my�li o jego wrodzonej Mocy i o tym, co mu niesie los. W. SHAKESBB4�e;Kr�l Henryk V* * Miasto w �rodkowej Szkocji, miejsce, gdzie w 1314 roku Robert Bruce pokopa� Anglik�w, zapewniaj�c Szkocji niezale�no�� � przyp. t�um. * W. Shakespeare, Kr�l Henryk V, prze�. S. Bara�czak, Wydawnictwo Znak, Krak�w 1999, s. 54. Pami�tacie tego ch�opca w b�yszcz�cych butach, z dwoma sze�cio-strza�owcami, o kt�rym wam opowiada�em? Najlepsze w tej historii jest to, �e wcale nie jest zmy�lona. Mia�em takie miejsce, w kt�rym te marzenia mog�y si� zi�ci�. Dziadek, ojciec mojego ojca, by� prawdziwym kowbojem. Pracowa� na w�asnym rancho, gdzie hodowa� byd�o, we wschodnim Oregonie mi�dzy polami sza�wii a Snake Ri-ver. I cho� wychowywa�em si� na przedmie�ciu, prawdziwym poligonem w mojej w�dr�wce ku m�sko�ci by�o to rancho, na kt�rym w dzieci�stwie sp�dza�em lato. Och, �eby wszyscy ch�opcy mieli tyle szcz�cia. Dni wype�nione jazd� traktorem i ci�ar�wk�, ko�mi i wi�zaniem byczk�w, bieganiem po polach, �owieniem ryb w stawie. Ka�dego roku przez cudowne trzy letnie miesi�ce by�em Huckiem Finnem. Jak�e uwielbia�em, kiedy m�j dziadek � Pop, jak go nazywa�em � patrzy� na mnie i, wtykaj�c kciuk za pas, z u�miechem m�wi�: �Siod�aj". Pewnego popo�udnia Pop zabra� mnie do miasta, do mojego ulubionego sklepu. By�o to po��czenie sklepu metalowego, narz�dziowego i rolniczego. Klasyczny sklep �myd�o i powid�o" z czas�w Dzikiego Zachodu, pe�en drobiazg�w, ekwipunku, siode�, uprz�y, koc�w, sprz�tu w�dkarskiego, scyzoryk�w, strzelb. Pachnia�o tam sianem i olejem lnianym, sk�r�, prochem i naft� � wszystkimi tymi rzeczami, od kt�rych ro�nie ch�opi�ce serce. Tego lata Pop mia� problem z nadmiern� liczb� go��bi na rancho. Nie cierpia� tych brudz�cych ptak�w, ba� si�, �e przenios� na byd�o choroby. M�wi� na nie �lataj�ce szczury". Pop podszed� prosto do kontuaru ze strzelbami. Wybra� wiatr�wk� i kartonik z nabojami i wr�czy� je mnie. Stary sprzedawca zdziwi� si� lekko, spogl�daj�c na mnie znad okular�w. �Czy nie jest 32 Dziki, kt�rego obraz nosimy na to troch� za m�ody?" Pop po�o�y� mi r�k� na ramieniu i ju�miech-n�� si�. �Hal, to m�j wnuk. On jest moim ochroniarzem". SK�D PRZYSZLI�MY? Wchodzi�em do sklepu jako ma�y ch�opiec, a wychodzi�em z niego jako szeryf Wyatt Earp, Lone Ranger, Kit Carson. Mia�em to�samo�� i w�asne miejsce w historii. Dosta�em placet, �e jestem gro�ny. Je�li ch�opiec ma zosta� m�czyzn�, je�li m�czyzna ma pozna�, �e jest nim naprawd�, to nie ma wyboru. Musi dowiedzie� si�, jakie jest jego pochodzenie i z jakiego jest tworzywa. Jednym z punkt�w zwrotnych w �yciu mojego przyjaciela Craiga � mo�e tym punktem zwrotnym � by� dzie�, w kt�rym odzyska� nazwisko swego ojca. Ojciec Craiga, Al McConnell, zgin�� podczas wojny korea�skiej, kiedy Craig mia� cztery miesi�ce. Matka wysz�a powt�rnie za m�� i Craig zosta� adoptowany przez ojczyma, wiecznie skwaszonego starego kapitana marynarki, kt�ry ilekro� by� z�y na Craiga, przezywa� go skrzecz�c� mew�. Mowa tu o to�samo�ci, o w�asnym miejscu w historii. Ojczym mawia� cz�sto: �Craig, jeste� zwyk�� mew��potrafisz tylko siedzie�, skrzecze� i..." (wiecie, co). Kiedy Craig dor�s�, pozna� prawd� o swoim pochodzeniu � o tym, �e jego ojciec by� wojownikiem, kt�ry zgin�� w bitwie. O tym, �e gdyby �y�, wyjecha�by na misje, aby g�osi� Ewangeli� w miejscach, w kt�rych dot�d nikt jeszcze nie by�. Craig dowiedzia� si�, �e jego rodzonym pradziadem by� William McConnell, pierwszy misjonarz Afryki �rodkowej, kt�ry ryzykowa� wielokrotnie �ycie, by g�osi� Chrystusa dzikim ludom. Craig zmieni� nazwisko na McConnell, a wraz z nim dosta� cenniejsz� to�samo�� i bardziej niebezpieczne miejsce w historii. Oby�my wszyscy mieli tyle szcz�cia. Wielu m�czyzn wstydzi si� swoich ojc�w. �Jeste� taki jak tw�j ojciec" � podobne s�owa wiele zgorzknia�ych matek wypuszcza jak strza�� do swego syna. Wi�kszo�� m�czyzn, kt�rych znam, bardzo stara si� nie by� podobny- 33 Dzikie serce mi do ojc�w. Kogo jednak maj� na�ladowa�? Od kogo czerpa� poczucie si�y? Mo�e lepiej by�oby skierowa� nasze poszukiwania do �r�de�, do tego pot�nego korzenia, z kt�rego wyrastaj� ga��zie. Kim jest Ten, s od kt�rego przypuszczalnie pochodzimy, kt�rego obraz nosi w sobie \ ka�dy m�czyzna? Jaki On jest? M�wienie m�czy�nie, kt�ry szuka swej si�y, �e zosta� stworzony na obraz Boga, mo�e z pocz�tku nie by� dla niego zach�caj�ce. Dla wi�kszo�ci m�czyzn B�g jest albo odleg�y, albo s�aby � to samo m�wi� o swoich ziemskich ojcach. No, powiedz szczerze �jakim m�czyzn� wed�ug ciebie by� Jezus? Pewien przyjaciel zauwa�y�: �Czy On nie jest troch� zbyt potulny i �agodny? To znaczy obraz, kt�ry mam u siebie, ukazuje Go jako �agodnego go�cia otoczonego dzieciakami. Kogo� w rodzaju Matki Teresy". Tak, podobne wizerunki sam widzia�em w wielu ko�cio�ach. W�a�ciwie jedynie takie obrazy Jezusa widzia�em. Jak ju� wcze�niej m�wi�em, mam wra�enie, �e Jezus by� najmilszym facetem na �wiecie. Pan Rogers z brod�. M�wienie mi, �ebym by� do niego podobny, to jak nakaz, �ebym by� s�aby i bierny. B�d� grzeczny. B�d� czysty. B�d� jak Matka Teresa. Wola�bym raczej, �eby mi kazano by� podobnym do Williama Wallace'a. MʯNE SERCE Wallace, je�li sobie przypominacie, to bohater filmu Braveheart, Waleczne Serce. Jest wojownikiem, kt�ry staje si� wyzwolicielem Szkocji na pocz�tku czternastego wieku. Kiedy Wallace zjawia si� na scenie, Szkocja od wiek�w znajduje si� pod rz�dami �elaznej r�ki angielskich monarch�w. Ostatni kr�l jest najgorszy z wszystkich�Edward II D�ugonogi. Bezwzgl�dny tyran zniszczy� Szkocj�, zabijaj�c jej syn�w i gwa�c�c c�rki. Szkocka szlachta, kt�ra mia�a by� warstw� obro�c�w, nak�ada ci�kie jarzmo na barki swego ludu, a sama nabija sobie sakiewki, robi�c interesy z Edwardem. Wallace jako pierwszy prze- 34 Dziki, kt�rego obraz nosimy ciwstawia si� angielskim ciemi�zcom. Rozw�cieczony D�ugonogi posy�a swe wojsko na pola Stirling, aby zdusi�y rebeli�. Z g�r schodz� g�rale w grupach po sto i tysi�c ludzi. Nadszed� czas konfrontacji. Lecz szlachta, sami tch�rze, nie chce walczy�. Chce zawrze� z Angli� traktat, kt�ry zapewni jej wi�cej ziem i w�adzy. To typowi faryzeusze, biurokraci... religijni administratorzy. Bez przyw�dcy Szkoci zaczynaj� traci� zapa�. Jeden po drugim, a potem ca�ymi grupami, zaczynaj� ucieka�. W tym momencie przybywa na koniu Wallace z grup� swoich wojownik�w. Na twarzach maj� b��kitne barwy wojenne, s� gotowi do boju. Ignoruj�c szlacht� � kt�ra pojecha�a uk�ada� si� z angielskimi kapitanami, aby ubi� kolejny interes � Wallace przemawia prosto do serc rejteruj�cych Szkot�w. �Synowie Szkocji... przyszli�cie tu walczy� jako wolni ludzie i jeste�cie wolnymi lud�mi". Daje im to�samo�� i pow�d do walki. Przypomina im, �e �ycie w strachu nie jest w og�le �yciem i �e ka�dy z nich kiedy� umrze. �Umieraj�c w ��kach, za wiele lat, na pewno b�dziecie gotowi odda� te wszystkie dni za jedn� szans� powrotu na to pole bitwy, by powiedzie� wrogom, �e mog� odebra� wam �ycie, ale nigdy nie odbior� wam wolno�ci!" M�wi im, �e s� w stanie podj�� walk�. Pod koniec tej poruszaj�cej mowy ludzie wiwatuj�. S� gotowi. Wtedy przyjaciel Wallace'a pyta: �Pi�kna mowa. I co teraz?" �B�d�cie sob�". �A ty dok�d?" �Jad� wszcz�� b�jk�". W ko�cu kto� ma zamiar przeciwstawi� si� angielskim tyranom. Podczas gdy mo�ni uk�adaj� si� o stanowiska, Wallace wpada mi�dzy nich i przerywa rozmowy. Wszczyna b�jk� z angielskimi lordami i rozpoczyna bitw� pod Stirling � bitw�, kt�ra zapocz�tkowa�a wyzwolenie Szkocji. Czy Jezus jest bardziej podobny do Matki Teresy, czy do Williama Wallace'a? Odpowied� brzmi... to zale�y. Je�li jeste� tr�dowatym, 35 - Dzikie serce wyrzutkiem, pariasem spo�ecznym, kt�rego nikt nigdy nawet nie dotkn��, poniewa� jeste� �nieczysty", je�li wszystko, do czego t�sknisz, to jedno mi�e s�owo, wtedy Chrystus jest wcieleniem czu�ego mi�osierdzia. Wyci�ga r�k� i dotyka ci�. Z drugiej strony, je�li jeste� faryzeuszem, jednym z tych namaszczonych przez samych siebie doktrynalnych policjant�w... uwa�aj. Przy niejednej okazji Jezus �wszczyna b�jk�" z notorycznymi hipokrytami. We�my na przyk�ad histori� kalekiej kobiety z rozdzia�u 13. u �ukasza. Oto t�o: faryzeusze s� podobni do szkockiej szlachty � oni tak�e s� przywi�zani do prawa, upieraj� si�, �e grzechem jest uzdrowienie kogo� w szabat, poniewa� jest to wykonanie �pracy". Przekr�caj� intencj� Boga, my�l�, �e cz�owiek zosta� stworzony dla szabatu, a nie szabat dla cz�owieka (Mk 2,27). Chrystus stoczy� ju� z nimi kilka potyczek, niekt�re na ten sam temat, sprawiaj�c, �e wiaro�omcy �wpadli w sza�" (�k 6,11). Czy nast�pnym razem Jezus omija temat, aby �nie rozko�ysa� �odzi" (postawa tak wielu wsp�czesnych lider�w)? Czy przemilcza spraw�, aby �chroni� jedno�� Ko�cio�a"? Nie. On uderza bezpo�rednio w samo sedno, szczuje ich, wszczyna awantur�. Przywo�ajmy tutaj t� opowie��: Naucza� raz w szabat w jednej z synagog. A by�a tam kobieta, kt�ra od osiemnastu lat mia�a ducha niemocy: by�a pochylona i w �aden spos�b nie mog�a si� wyprostowa�. Gdy Jezus j � zobaczy�, przywo�a� j� i rzek� do niej: �Niewiasto, jeste� wolna od swej niemocy". Po�o�y� na ni� r�ce, a natychmiast wyprostowa�a si� i chwali�a Boga. Lecz prze�o�ony synagogi, oburzony tym, �e Jezus uzdrowi� w szabat, rzek� do ludu: �Jest sze�� dni, w kt�re nale�y pracowa�. W te wi�c przychod�cie i leczcie si�, a nie w dzie� szabatu!" (�k 13,10-14). Mo�ecie w to uwierzy�? Co za perfidny go��! W og�le nie rozumie, w czym rzecz. Chrystus si� w�cieka. Pan mu odpowiedzia�: �Ob�udnicy, czy� ka�dy z was nie odwi�zuje w szabat wo�u lub os�a od ��obu i nie prowadzi, by go napoi�? A owej c�rki Abrahama, kt�r� Szatan osiemna�cie lat trzyma� na uwi�- 36 Dziki, kt�rego obraz nosimy zi, czy nie nale�a�o uwolni� od tych wi�z�w w dzie� szabatu?" Na te s�owa wstyd ogarn�� wszystkich Jego przeciwnik�w, a lud ca�y cieszy� si� ze wszystkich wspania�ych czyn�w, dokonywanych przez Niego (�k 13,5-17). STOCZY� WALK� Chrystus zmusza wroga do ujawnienia si�, demaskuje go i zawstydza na oczach wszystkich. Czy nasz Pan jest d�entelmenem? Nie, je�li jeste� w s�u�bie Jego wroga. B�g musi stoczy� walk�, walk� o nasz� wolno��. Jak powiada Tremper Longman: �W�a�ciwie ka�da ksi�ga Biblii � Stary i Nowy Testament � i prawie ka�da jej stronica m�wi nam o Bogu prowadz�cym wojenn� dzia�alno��". Ciekaw jestem, czy Egipcjanie, kt�rzy trzymali Izrael pod batem, opisaliby Jahwe jako Ca�kiem Mi�ego Faceta? Plagi, zaraza, �mier� pierworodnych � to wszystko nie wygl�da szczeg�lnie po d�entelme�sku, prawda? Co powiedzia�aby nam Miss Manners* na temat zaw�adni�cia Ziemi� Obiecan�? Czy ta hurtowa rze� pasuje do rady: �Zadzwo� do swego nowego s�siada"? A pami�tacie tego gwa�townika Samsona? Sta